251
ǡȳǜǣǘǘȨǠ ɞɞŵ ŵǙȨǘǞǣǞǥǙǠɳǚȨ
adverbial
setningsadverbial
Adverbialet er det setningsleddet som kan gi utfyllande informasjon om verbalet. Det kan gjelde tid, stad, årsak og måte («Kva skal vi lese i dag?», «Anna spring fort»). Adverbialet kan også vise tilbake til heile setninga, såkalla setningsadverbial, og vil dermed anten avgjere innhaldet («Petter har ikkje gjort leksene sine») eller forsterke eller dempe innhaldet («Det er vel bra»). Ei setning er grammatisk korrekt sjølv om vi sløyfar adverbialet, men vi mistar då viktig informasjon, og setninga kan få eit anna innhald. Finn verbal, subjekt, objekt og adverbial i desse to setningane:
pl
ar
• 7XSVI 0MWE WPS ZIWPI 4IV QMHX M ERWMOXIX. • 1EVXI ZMP MOONI JSVXIPNI ZIRMRRE WM EX LS LEV JʟXX WIK R] ON VEWX.
se m
SVO-språk
rd er
in g
se k
Når språkforskarar skal skildre ulike språk i verda, er dei mellom anna opptekne av korleis setningar er bygde opp. Då ser dei på rekkjefølgja på tre av dei mest sentrale setningsledda, nemleg subjekt, verbal og objekt, i forteljande setningar – altså ikkje i spørjesetningar, som ofte er bygde opp på ein annan måte. Det viser seg nemleg at det er nokre måtar å byggje opp setningar på som er vanlegare enn andre.
Dei tre mest vanlege språktypane er desse:
Vu
• SVO-språk har rekkjefølgja subjekt (S), verbal (V) og objekt (O) i forteljande setningar: /EXXIR HVET QYWE 42 prosent av språka
M ZIVHE LEV HIRRI STTF]KKMRKE ,IV L ]VIV HIM ƽIWXI IYVSTIMWOI språka (som norsk) med, i tillegg til søraustasiatiske språk og nokre afrikanske språk.
• SOV-språk, /EXXIR QYWE HVET, er mest vanlege, og dei utgjer 45 prosent av språka i verda. Døme på slike språk er japansk, koreansk, persisk, tyrkisk, hindi, panjabi, tamil og kurdisk. • VSO-språk, (VET OEXXIR QYWE ƼRR ZM M TVSWIRX EZ WTVʟOE M ZIVHE til dømes arabisk, berbisk og gæliske språk.
Er det nokon i klasserommet som kan eit SOV-språk eller eit VSO-språk?
