Arbeidsstoff

Oppsummeringsspørsmål

1 Kva er ei forteljing? 2 Kva for episke sjangrar har vi? 3 Kva er skilnaden mellom ei kronologisk forteljing og ei forteljing med sirkelkomposisjon? 4 Kva kjenneteiknar a) ein personal forteljar b) ein autoral forteljar 5 Forklar omgrepa forteljar og synsvinkel med eigne ord. 6 Kva for ulike synsvinklar kan ein episk tekst ha? 7 Forklar skilnaden mellom direkte og indirekte personskildring. 8 i ei forteljing? 9 Kva ligg i omgrepet miljøskildring? 10 Diskuter kva vi kan lære gjennom å lese og analysere litteratur, og kva vi kan bruke denne lærdommen til.

Oppgåver 1 Komposisjon

Undersøk komposisjonen i novella

«Digital fotografering i praksis» av

Ellen Mari Thelle på side 91 ved å svare på desse spørsmåla: a) Kva er den uventa hendinga i novella? b) Korleis blir spenninga bygd opp? novella blir sett i eit nytt lys? d) Diskuter om novella byggjer på ein 2 Ulike forteljarar

På side 84 er det to utdrag frå romanen Bli hvis du kan. Reis hvis du må. av Helga Flatland. Dei to utdraga er fortalde av to ulike personale forteljarar.

Skriv om dei to utdraga til autoral forteljar. Vel sjølv kvar du vil plassere synsvinkelen.

3 Øv deg på å skrive med ulike forteljarar a) Ein ung gut på skateboard blir påkøyrd av ein bil. Skriv ei kort forteljing om hendinga med vere anten 1) ein ungdom, 2) ein pensjonist eller 3) ein lege. b) Skriv om den same hendinga frå Vurderingseksemplar perspektivet til ein autoral forteljar. bilføraren eller hos guten som blir påkøyrd. c) Samanlikn dei to tekstane dine. Korleis skil dei seg frå kvarandre? Kva gjer skiftet av forteljar med korleis historia blir fortald?

4 Miljøskildring i «Kjøttbollene» tekstsamlinga på side 352. I novella kan vi mellom anna lese dette:

«Hånden min med fargestiften i gled i større og større sirkler. Det var som om det ikke var noen grenser for hva jeg kunne tegne. Friheten gikk til hodet på meg.» Kva trur du det er med heimen til klasseveninna som gjer at hovudpersonen får denne fridomskjensla? 6 Kvifor skal vi lese skjønnlitteratur?

Skriv ein fagtekst laboratorium» på side 95 kan du lese om kva skjønnlitteraturen kan bidra med – både for kvar og ein av oss i livet vårt og i samfunnet.

Skriv ein fagtekst om eit av dei perspektiva som kjem fram i denne delen av kapittelet.

5 Skriv ein fagtekst om komposisjon eller forteljar og synsvinkel

Vel ein episk tekst frå tekstsamlinga.

Skriv ein kort fagtekst der du diskuterer anten a) kva valet av forteljar og synsvinkel har å seie for måten vi oppfattar hending ane på eller b) korleis tekstane er komponerte for

Bruk fagomgrepa du har lese om i dette kapittelet.

Teksten din kan til dømes handle om a) tankane til Martha C. Nussbaum om at lesing av skjønnlitteratur lèt oss sjå verda frå ståstaden til nokon andre b) forteljinga og den sjansen ho gir oss til å drøyme oss vekk og gå på opp dagingsferd i nye verder c) forteljinga og den moglegheita ho gir oss til å utforske verdiar og haldningar Underbygg med døme frå tekstar du har lese i arbeidet med dette kapittelet, eller tekstar du har lese i andre samanhengar. Vurderingseksemplar

Vurderingseksemplar

KAPITTEL 4 Dramatisk dikting

Kvifor trur du denne forma for drama er så populær?

ærekjær ølvom korrupsjon sirlig rettsbelæring falsett Hele verden er en scene, hvor menn og kvinner spiller skuespill. De går ut og de kommer inn igjen og spiller mange roller i sitt liv, som har sju akter. Først som lite barn, som gulper klynkende ved ammens barm. Så skolegutt som sleper seg med sekken og fjeset vått av kattevask, uvillig: en snegl på skolevei. Så elskeren, som synger trist om kjærestens øyenbryn og peser som en ovn. Så som soldat, grovkjefta, ubarbert og ærekjær, kampklar og alltid lett på foten i selv i kanonens munning. Så som dommer, med strenge blikk og sirlig trimmet skjegg, Vurderingseksemplar med gamle moteord og rettsbelæring som passer rollen godt. I sjette alder: med brillene på nesen, pung som dingler fra buksene som slenger ganske fritt rundt pinglebeina, og en tynn falsett som piper ut av strupen lik et barns syltynne plystr. Så kommer siste scene som slutten på vårt handlingsmette drama, den andre barndom med sin rene glemsel når tenner, øyne, smak og alt forsvinner.

Som dere vil. Gjendikta av Øyvind Berg.