Ordlaging

modale hjelpeverb Når vi vil snakke om noko som skal skje, kan vi bruke notid saman med eit tidsuttrykk: «eg reiser i morgon». Men vi har fleire andre metodar: Vi kan bruke såkalla modale hjelpeverb som skal, «eg skal reise», eller vi kan bruke kjem til å: «Eg kjem til å reise.» Dessutan kan vi bruke ordet vil. Dette siste ordet handlar ofte om kva talaren har lyst til å gjere: «Eg vil reise.» Men det kan også handle om noko i framtida: «Dei vil nok angre på det.» Når ein seier det, meiner ein at dei kjem til å angre, ikkje at dei har lyst til å angre.

onomatopoetikon Korleis uttrykkjer du framtid på det framandspråket du har på skulen?

Ordlaging – Et nytt ord, sa Pippi og så på Tommy og Annika som om hun først nå – Hva for et ord? sa Tommy. – Et meget godt ord, sa Pippi. – Et av de beste jeg har hørt. – Si det da, sa Annika. – Spunk, sa Pippi triumferende. – Spunk? sa Tommy – Hva betyr det? – Hvis jeg bare visste det, sa Pippi. – Det eneste jeg vet er at det ikke betyr støvsuger. Astrid Lindgren, omsett av Hans Braarvig (2009). I forteljinga Pippi finner en spunk finn Pippi på eit heilt nytt ord, nemleg spunk. Men kva tyder dette ordet? For å finne ut av det må Vurderingseksemplar

Pippi gå på spunkjakt. Saman med Tommy og Annika søkjer ho i busker og kratt, set opp ei spunkfelle og spør folk, før ho til slutt finn ei bille. Denne billa må vere ein spunk, meiner ho.

Pippi argumenterer for at det er ein naturleg samanheng mellom ordet spunk og fenomenet som ordet viser til. Pippi seier: «Har du noen gang sett noe så spunkaktig som den der?» Her vil nok ein språkvitar protestere. Med unntak av lydmalande ord (såkalla onomatopoetikon) som «voff» og «pang» er det nemleg tilfeldig kva form eit ord får. Det er jo derfor eit fenomen blir omtala med ulike ord i ulike språk – at det som heiter bille på norsk, heiter escarabajo på spansk og chrz szcze på polsk.