Miratuar nga Ministria e Arsimit dhe e Sportit Korrik, 2015
Drejtoi botimin: Arlinda RRUSHI Recensentë të MASHTI-t: Prof. Senad Neziri, Edi Puka, Mimoza Kryeziu Redaktore letrare: Brunilda MENO Korrektor: Arlon LIKO
Shtypi: Shtypshkronja Pegi, Lundër, Tiranë ISBN: 978-9951-786-34-8
Të gjitha të drejtat për këtë botim në gjuhën shqipe janë tërësisht të zotëruara nga Botime Pegi shpk. Ndalohet çdo riprodhim, fotokopjim, përshtatje, shfrytëzim ose çdo formë tjetër qarkullimi tregtar, pjesërisht ose tërësisht, pa miratimin paraprak nga botuesi.
Botime Pegi: tel: +355/ 042 468 833; cel: +355/ 069 40 075 02; e-mail: botimepegi@botimepegi.al; web: www.botimepegi.al Sektori i shpërndarjes: cel: +355/ 069 20 267 73; 069 60 778 14; e-mail: marketing@botimepegi.al Shtypshkronja Pegi: cel: +355/ 069 40 075 01; e-mail: shtypshkronjapegi@yahoo.com
Teksti shkollor “Gjuha shqipe 3” është hartuar në përputhje me kërkesat e programit të ri mësimor për klasën e tretë të arsimit fillor, të shpallur nga MASHT-i. Përmbajtja e këtij teksti është në koherencë me zhvillimet e sotme globale të arsimit dhe lidhet me integritetin, gjithëpërfshirjen e respektimin e të drejtave të fëmijëve, duke nxitur vlera humane të respektit, dashurisë, paqes dhe mosdiskriminimit, si dhe duke synuar t’ua mësojë fëmijëve të kësaj moshe gjuhën amtare në standardin e vet më të mirë: të bukur, të pastër, të begatë. Ky tekst është i organizuar në njësi mësimore që lidhen me shkathtësitë e komunikimit: të dëgjuarit dhe të folurit, të lexuarit, të shkruarit, të cilat zbërthehen në trajtimin e këtyre koncepteve: tekstet letrare dhe joletrare; gjuha figurative dhe jofigurative; kulturë, kritikë, histori; sistemi gjuhësor.
Libri është i ndarë në pesë kapituj, që lidhen me trajtimin e konceptit “tekste letrare dhe joletrare”, brenda të cilëve integrohen edhe konceptet e tjera të renditura më sipër. Konkretisht, kapitujt e librit janë:
1. “Tregime”, në të cilin gjejnë pasqyrim lloje të ndryshme tekstesh letrare, si ato me tematika nga jeta reale, me fantazi e aventura, si dhe me përshkrime. Gjithashtu, brenda këtij kapitulli është integruar koncepti “sistemi gjuhësor”, specifikisht me njohuri nga fusha e sintaksës dhe e drejtshkrimit, si dhe konceptet “gjuhë figurative dhe jofigurative” dhe “kulturë, kritikë, histori”.
2. “Përralla, fabula, mite, legjenda, histori”, në të cilin gjen pasqyrim teksti me fantazi e aventura, i vjelë nga letërsia antike, popullore, folklorike. Gjithashtu, brenda këtij kapitulli është integruar koncepti “sistemi gjuhësor”, specifikisht me njohuri nga fusha e morfologjisë, si dhe konceptet “gjuhë figurative dhe jofigurative” dhe “kulturë, kritikë, histori”.
3. “Poezi”, në të cilin gjen pasqyrim teksti poetik, brenda të cilit është integruar koncepti “sistemi gjuhësor”, specifikisht me njohuri nga fusha e morfologjisë dhe e drejtshkrimit, si dhe konceptet “gjuhë figurative dhe jofigurative” dhe “kulturë, kritikë, histori”.
4. “Kuriozitete, tekste shkencore, tekste enciklopedike, udhëzime, rregulla”, në të cilin gjejnë pasqyrim lloje të ndryshme tekstesh joletrare, si ato informuese, udhëzuese dhe përshkruese, përmes së cilave synohet të tërhiqet interesi i fëmijëve për lexime të llojeve të ndryshme, të cilat i ndihmojnë ata për një të nxënë më të mirë në të gjitha fushat e dijes.
5. “Pjesë teatrore”, në të cilin gjen pasqyrim teksti letrar i llojit dramaturgji. Gjithashtu, brenda këtij kapitulli janë integruar konceptet “gjuhë figurative dhe jofigurative” dhe “kulturë, kritikë, histori”.
Grupi i autorëve është kujdesur që të ruajë një raport të drejtë midis pjesëve me autorë shqiptarë dhe atyre me autorë të huaj, të përfshira në libër, si dhe që të përzgjedhë emrat autorialë më përfaqësues të letërsisë për fëmijë. Po ashtu, u është dhënë shumë hapësirë veprimtarive të të lexuarit, të shkruarit, të argumentuarit të mendimit, të bashkëbiseduarit për të zhvilluar të folurit aktiv dhe të dëgjuarit e mirë.
Përmbajtja kurrikulare e këtij teksti, e shtrirë sipas fushave dhe kompetencave të të nxënit, të përcaktuara në kornizën kurrikulare, është zbërthyer përmes një metodologjie bashkëkohore, e cila nxit gjithëpërfshirjen, zhvillimin e mendimit kritik, punën krijuese, të pavarur e në grup të nxënësve, e cila konkretizohet edhe përmes aktiviteteve të përshkruara në “Librin e mësuesit” dhe në “Fletoren e punës”.
Të gjitha këto faqe trajtojnë të lexuarit si shkathtësi komunikimi.
Në këtë rubrikë, nxënësit/es i drejtohen pyetje që lidhen me përmbajtjen e tekstit, të cilat synojnë të zhvillojnë botën e tij/saj emocionale, si dhe pasurojnë përfytyrimet e imagjinatën e tij/saj për botën. Pyetjet e kësaj rubrike zhvillojnë te nxënësit/et të menduarit kritik dhe i bëjnë ata/ato të vetëdijshëm/ vetëdijshme për identitetin e tyre personal.
Oborri i shkollës gumëzhin nga bisedat e fëmijëve. Martina shkon drejt një vajze: – Ti je nxënësja e re? – e pyet ajo.
– Po, më quajnë Susila... Jam si në ajër, e ke parasysh.
– Klasa është në fund të korridorit. Mësuesja është e mirë. Ke për ta parë... Më ndiq. Të orientoj unë.
tapa
– Kjo është Susila, – thotë Martina duke hyrë në klasë me nxënësen e re. Në klasë krijohet një atmosferë feste. Mezi e kishin pritur. Para disa ditësh, mësuesja i kishte njoftuar për ardhjen e saj.
– Susila, këta janë shokët e tu të rinj: Martina, Stefania, Fransuaja, Lorenca... e gjithë klasa, – thotë mësuesja.
– A mund të ulet me mua Susila?
– Po, por duhet t’i shpjegosh pak jetën në klasë...
Tani, zini vend. Do të fillojmë të zbulojmë botën. Kush e di se ku bie India?
– India ndodhet në Azi, mësuese.
– Do të na e tregosh në glob?
– Po, patjetër, ndodhet këtu.
– A është larg India?
– pyet Martina.
– Sigurisht! Duhet të marrësh avion për të shkuar atje.
Marsel Marlier dhe Zhilbert Delahej
Si quhet nxënësja e re?
Kush e shoqëroi Susilën në klasë?
Si e presin shokët dhe shoqet atë?
Për çfarë diskutuan mësuesja dhe nxënësit në klasë?
Fjalë të reja jam si në ajër – jam i shpërqendruar. të orientoj unë – ta tregoj unë se ku ndodhet.
Në këtë rubrikë janë përzgjedhur fjalë dhe shprehje, që nuk i përkasin fjalorit aktiv të moshës së nxënësit/es. Ato janë shpjeguar me fjalë lehtësisht të kuptueshme për moshën e tij/saj, me qëllim pasurimin e fjalorit.
Po në klasën tuaj, a ka ardhur ndonjë nxënës ose nxënëse e re? Si e keni pritur atë?
Shiko globin dhe shkruaj emrat e dhjetë vendeve.
Pyetjet e kësaj rubrike nxitin dëshirën dhe kuriozitetin e nxënësve/eve për t’u bërë shkrues/e të mirë/a, origjinalë/e dhe krijues/e.
Luani pjesën në role.
Kjo rubrikë nxit punën në grupe të nxënësve/eve, duke zhvilluar tek ata/ato njohuritë, shkathtësitë, qëndrimet dhe vlerat e duhura.
Ushtrimet e kësaj rubrike fillojnë me një model të gatshëm ose gjysmë të gatshëm, me anë të të cilit nxënësi/ja orientohet drejt punës së pavarur krijuese që kërkohet në ushtrimet vijuese.
1 Lidh me shigjetë.
Për: shoqen time Arsa
Jam e lumtur të të ftoj në festën time ditën e premte, më 20 shkurt 2020, ora 17:00, në hyrje të parkut të Liqenit Artificial. Të pres, Ania K.
}
Pas ddP n Mkkët
vendi ku duhet të paraqitet i ftuari emri i të ftuarit emri i personit që bën ftesën ora kur duhet të paraqitet i ftuari data (dita, muaji, viti)
2 Pas dy ditësh ke ditëlindjen. Me këtë rast, prindërit kanë menduar të organizojnë një festë në shtëpi. Shkruaj një ftesë për t’ua shpërndarë shokëve dhe shoqeve që dëshiron t’i kesh pranë në këtë ditë të veçantë.
Për Kam kënaqësinë të të ftoj ditën ora
Të pres
3 Prindërit e Dionit dëshirojnë të bëjnë një festë surprizë për ditëlindjen e tij. Imagjino sikur ata të kërkojnë ndihmë për organizimin e kësaj feste. Detyra jote: Shkruaj një ftesë për këtë rast.
Të gjitha këto faqe trajtojnë të dëgjuarit dhe
folurit si shkathtësi komunikimi.
Pushimet e verës janë ditët më argëtuese të vitit. Nga deti në mal e nga mali në liqen, vendi ynë i ka të gjitha. Kudo që shkojmë, freskia, qetësia, ajri i pastër dhe bukuritë e natyrës na bëhen shokë të pandarë.
Pushimet janë të pandara nga udhëtimet. Kur nisemi për të pushuar, ne shkojmë në një vend që zakonisht është larg shtëpisë sonë. Për këtë arsye na duhet të udhëtojmë. Gjatë udhëtimeve, ne zbavitemi dhe çlodhemi. 1 Dëgjo/lexo tregimin e Arbrit për pushimet verore, duke mbajtur shënime të shkurtra për ato që të bëjnë më shumë përshtypje.
Gjatë pushimeve verore bëra mjaft gjëra interesante, për shembull, lexova disa nga librat për të cilët na kishte folur mësuesja. Gjithashtu, lexova edhe dy libra që m’i këshilloi daja.
Gjatë këtyre pushimeve u kënaqa, sidomos kur shkova me familjen në Sarandë. U lava në ujërat e Jonit dhe u theka aq shumë në diell, sa mami ngeli duke thënë: “Arbrit, do të përcëllohesh, futu në çadër”. Nëse dikush më pyet se cila ishte ndodhia më e bukur e këtyre pushimeve, i përgjigjem menjëherë: “Loja me shokët e plazhit në rrëshqitësen ujore!”
2 Trego veprimet që ka kryer Arbrit gjatë pushimeve verore, duke u mbështetur në shënimet që mbajte. Diskuto rreth tyre.
3 Po ti, si i kalove pushimet? Cila ishte e veçanta e pushimeve të tua?
4 A ngjajnë ndopak pushimet e tua me ato të Arbrit? Trego të përbashkëtat dhe ndryshimet mes pushimeve të tua dhe atyre të Arbrit.
1 Lexoni tregimin e Jerinës për udhëtimet gjatë pushimeve verore dhe diskutoni rreth tij.
Unë jam Jerina. Gjatë verës udhëtova për në Prizren, ku banon gjyshja. Aty qëndrova një javë. Gjatë kësaj kohe erdhën edhe kushërinjtë e tjerë. Ne luajtëm dhe qeshëm pa fund nëpër rrugicat e lagjes së vjetër. Java kaloi shpejt.
Prindërit më morën dhe bashkë me ta udhëtova për në Shëngjin. Ne i kaluam pushimet atje. Dita më e bukur e këtyre pushimeve, ishte shëtitja me mjetin amfib. Ai mund të lundronte në ujë dhe të udhëtonte në tokë. Ishte i magjishëm!
udhëtime
Ushtrimet e këtyre faqeve trajtojnë situata konkrete e reale, me qëllim që nxënësit/et të flasin dhe të dëgjojnë në mënyrë korrekte, në varësi të këtyre situatave. Shkalla e vështirësisë në kërkesat e ushtrimeve vjen në rend rritës.
Të gjitha këto faqe trajtojnë të shkruarit si shkathtësi komunikimi.
Fjalët në fund të rreshtit ndahen sipas rrokjeve: de-gët, ma-mi, li-bri ose lib-ri, fleto-re ose fle-tore.
Nuk ndahen asnjëherë:
bashkëtingëlloret dh, gj, ll, nj, rr, sh, th, xh, zh: ba-llë dhe jo bal-lë; fjalët njërrokëshe: breg, shteg, kap, hap.
Nuk lihet asnjëherë një shkronjë e vetme në fund të rreshtit: m-ali, v-ala. Një shenjë pikësimi nuk mund të kalojë në rreshtin tjetër.
1 Nga fjalët e mëposhtme, ngjyros ato që ndahen në fund të rreshtit. Aty ku është e mundur, ndaji në disa mënyra.
punëtore fotografi
akullore film
çadër televizori laps shtëpi
2 Shëno me fjalët e ndara gabim. Shpjego gabimin. Ndaji ato si duhet. E-ri ban-onte në perifer-i të qyte-tit. Shtë-pia e ti-j is-hte e mad-he dhe me o-borr. Sho-ku i tij v-inte ç-do pas-dite për të lu-ajtur me të. Eri s-apo e s-hikonte, vra-ponte drejt tij. A-i e pris-te çd-o ditë me gë-zim sho-kun e tij.
Ata lu-anin dhe bisedo-nin së ba-shku gjit-hë gëz-im.
3 Në tekstin e mëposhtëm, nënvizo fjalët që kanë më shumë se një rrokje. Si mund të ndahen ato në fund të rreshtit?
Gjyshe Besa shikonte me kënaqësi lojën e dy vajzave. Vala ishte më e shkathët. Në dhomën ku luanin
Vala dhe Vesa kishte shumë orendi: krevate, tavolina, lodra, libra.
Kishte edhe një album me fotografi.
Në album ishin edhe fotografitë e vajzave kur kishin qenë më të vogla.
Në këtë rubrikë theksohen çështjet kryesore të trajtuara në njësinë mësimore.
Në fjali mund të heqim fjalë pa ia prishur asaj kuptimin.
Lexo fjalitë dhe shëno me fjalinë më të vogël.
Ulpiana noton në pishinë me shokët e saj. Ulpiana noton në pishinë. Ulpiana noton.
Në fjali mund të shtojmë fjalë pa ia prishur asaj kuptimin.
Ulpiana noton.
Ulpiana noton në pishinë.
Ulpiana noton në pishinë me shokët e saj.
1 Në fjalitë e mëposhtme hiq fjalë e grupe fjalësh derisa të mbetet fjalia më e vogël.
Nxënësit e shkollës sonë shëtisin në pyllin e dendur me pemë.
Disa fëmijë luajnë me topa shumëngjyrësh në sheshin para pallatit.
Në orën e vizatimit nxënësit vizatuan një zog.
Dalëngadalë, shfaqja e nxënësve të klasës së tretë po përfundonte.
Fjalia më e vogël mund të ketë më shumë se dy fjalë. P.sh.: Bariu kullot delet.
Pyetje ndihmëse: Ku shëtitin nxënësit e shkollës sonë?
Me çfarë po luajnë disa fëmijë?
Kur vizatuan një zog nxënësit?
Si po përfundonte shfaqja e nxënësve të klasës së tretë?
Njohuri për gjuhën
Në këtë rubrikë rimerren njohuritë gramatikore nga klasat e kaluara.
Të gjitha këto faqe trajtojnë konceptin “sistemi i gjuhës”.
Pushimet e verës janë ditët më argëtuese të vitit. Nga deti në mal e nga mali në liqen, vendi ynë i ka të gjitha. Kudo që shkojmë, freskia, qetësia, ajri i pastër dhe bukuritë e natyrës na bëhen shokë të pandarë.
1 Dëgjo/lexo tregimin e Arbrit për pushimet verore, duke mbajtur shënime të shkurtra për ato që të bëjnë më shumë përshtypje.
Gjatë pushimeve verore bëra mjaft gjëra interesante, për shembull, lexova disa nga librat për të cilët na kishte folur mësuesja. Gjithashtu, lexova edhe dy libra që m’i këshilloi daja.
Gjatë këtyre pushimeve u kënaqa, sidomos kur shkova me familjen në Sarandë. U lava në ujërat e Jonit dhe u theka aq shumë në diell, sa mami ngeli duke thënë: “Arbri, do të përcëllohesh, futu në çadër”. Nëse dikush më pyet se cila ishte ndodhia më e bukur e këtyre pushimeve, i përgjigjem menjëherë: “Loja me shokët e plazhit në rrëshqitësen ujore!”
2 Trego veprimet që ka kryer Arbri gjatë pushimeve verore, duke u mbështetur në shënimet që mbajte. Diskuto rreth tyre.
Cila
e
ngjajnë
tua me ato
Arbrit? Trego të përbashkëtat dhe ndryshimet mes pushimeve të tua dhe atyre të Arbrit.
Pushimet janë të pandara nga udhëtimet. Kur nisemi për të pushuar, ne shkojmë në një vend që zakonisht është larg shtëpisë sonë. Për këtë arsye na duhet të udhëtojmë. Gjatë udhëtimeve, ne zbavitemi dhe çlodhemi.
1 Lexoni tregimin e Jerinës për udhëtimet gjatë pushimeve verore dhe diskutoni rreth tij. Unë jam Jerina. Gjatë verës udhëtova për në Prizren, ku banon gjyshja. Aty qëndrova një javë. Gjatë kësaj kohe erdhën edhe kushërinjtë e tjerë. Ne luajtëm dhe qeshëm pa fund nëpër rrugicat e lagjes së vjetër. Java kaloi shpejt.
Prindërit më morën dhe bashkë me ta udhëtova për në Shëngjin. Ne i kaluam pushimet atje. Dita më e bukur e këtyre pushimeve, ishte shëtitja me mjetin amfib. Ai mund të lundronte në ujë dhe të udhëtonte në tokë. Ishte i magjishëm!
Po kthehem nga pushimet. Isha në një kamp veror në Alpe, ku kalova ditë të paharruara. Atje mësova plot gjëra dhe bëra shumë miq. Do të doja që ato ditë të mos kishin mbarim, por ja që koha kaloi shumë shpejt.
Kur mbërrita në stacionin e autobusit, pashë prindërit që po më prisnin. Iu hodha në krahë mamit dhe babit, duke i përqafuar me mall. Ata më thanë se isha rritur shumë. Mami ishte përlotur, kurse babi më buzëqeshte pareshtur.
Fillova t’u tregoja për të gjitha ngjarjet që kishin ndodhur në kampin veror.
Atë ditë isha vërtet fjalëshumë. Prindërit më dëgjonin dhe qeshnin. Nuk u besohej që ia kisha kaluar aq mirë.
Mami, e merakosur për shëndetin tim, m’u afrua duke më thënë: − Akil, sikur qenke dobësuar pak!
Unë buzëqesha dhe i shpjegova:
− Kam bërë gjimnastikë, jam larë në pishinë dhe kam mësuar shumë lojëra.
Kur flisja, mami nuk m’i ndante sytë. Në një çast, teksa më përkëdhelte, ajo pa krahun tim të djathtë pak të gërvishtur dhe menjëherë më pyeti e alarmuar: − Po kjo, ç’është?
− Plagë beteje mami! – iu përgjigja i qetë. – Në pushime ka edhe beteja të vogla që duhen përballuar. Unë fitova një garë, një trofe dhe këtë plagë. Ishte një lojë dhe një garë e jashtëzakonshme. Dhjetë djem morën pjesë në garën e 100-metërshit. Siç ju thashë, këtë garë e fitoi djali juaj, por jo pa mundime. Një rrëshqitje gjatë garës më la këtë shenjë në krah, që t’i mbaj mend këto pushime sa herë të laj krahët, që tashmë janë bërë me muskuj të fortë.
Prindërit qeshën me këtë fjalim timin.
− U rrit djali, grua! – i foli babi. – Nuk është më fëmijë i vogël, që duhet ta mbajmë për dore.
Pas pak, kur u duk se na kishin mbaruar fjalët, shkova në dhomën time për të vënë pak rregull.
Kisha një arsye. Doja t’i gjeja vendin trofeut të fituar. Të nesërmen do t’ua tregoja shokëve të pallatit.
Mimoza Çano
Ku i ka kaluar Akili pushimet verore?
Si u ndie ai gjatë këtyre pushimeve?
Kush e pret në stacionin e autobusit?
Për çfarë bisedoi Akili me prindërit sapo u takuan?
Çfarë e shqetëson mamin e Akilit gjatë kohës që ai tregon se si ka kaluar në kampin veror?
Çfarë bën Akili në fund të ditës së kthimit nga pushimet?
kamp veror − vend pushimi për stinën e verës, larg qendrave të banuara, zakonisht në çadra. e alarmuar – e shqetësuar. trofe – sendi që dëshmon për një fitore ose për një sukses të rëndësishëm.
Plotëso faqen 6 të “Fletores së punës”.
Babai i Akilit shprehet: “U rrit djali, grua!”. Si i kupton këto fjalë?
Do të kishe qejf të shkoje edhe ti në një kamp veror? Pse?
Vizato trofeun që fitoi Akili.
Blerta e vogël kishte vënë përpara një fletë vizatimi dhe po mendonte se çfarë mund të vizatonte: maçokun Piso, qenin që po luante me bishtin e vet, dy zogj që po çukiteshin me shoku-shokun apo diçka tjetër.
Si vrau mendjen gjerë e gjatë, tha: − Do të vizatoj veten time!
Në fillim vizatoi dy qershi, të cilat i ngjyrosi me lapsin e kaltër dhe në mes u vuri nga një pikë të zezë. Mbi to bëri dy harqe të zeza, si harku i ylberit...
Poshtë qershive vizatoi dy mollë të mëdha si starkingat e Pogradecit. Në mes të qershive dhe të mollëve vizatoi një si kalem, pingulthi. Poshtë kalemit vizatoi një kuti stërgjatëshe me kapak të hapur dhe e ngjyrosi me bojë trëndafili. Anash mollëve vuri dy petale të mëdha lulesh. Të gjitha këto i qarkoi me një rreth që i ngjante edhe hënës, edhe diellit. Rreth e rrotull qarkut vuri të fluturonin një bletë dhe një flutur krahëshkruar.
Kur u kthyen nëna dhe babai nga puna, Blerta e kishte mbaruar vizatimin.
Sa pa pikturën e saj, babai pyeti:
− Çfarë ke vizatuar kështu, se nuk po e kuptoj?
− Kam vizatuar kokën time, − tha Blerta.
− Ashtu? – u habitën prindërit.
− Po ku i ke sytë, gojën, hundën, veshët? – e pyeti e ëma.
− Po vetullat? Po...? – e pyeti i ati.
− Të gjitha i kam vizatuar, nuk i shikoni?
− Po flutura dhe bleta, çfarë duan këtu?
Blerta u shkri së qeshuri dhe u tha:
− Shikojini mirë dhe do ta kuptoni se kam vizatuar kokën time. Aq më shumë ti babi, që je edhe piktor dhe i bën njerëzit si shkëmbinj. Unë njerëzit i bëj me fantazi.
− Po ti nuk je as qershi, as bletë, as...
− Që të bindeni se kam vizatuar kokën time, pyesni gjyshen, − u tha Blerta.
Babai thirri gjyshen dhe ajo erdhi në çast. Ai e pyeti: − Çfarë ka vizatuar Blerta në këtë fletë?
− Kokën e saj, − iu përgjigj gjyshja. – Nuk e kupton? Je edhe piktor! Si nuk e kupton këtë pikturë kaq moderne?
− Nuk po e kuptoj. Pa na e shpjego ti, moj gjyshe!
− Kur Blerta bie për të fjetur, − nisi të tregojë gjyshja, − unë i këndoj një këngë, që ta zërë gjumi. Kjo këngë i thotë:
“I ke faqet si mollë edhe sytë si qershi, e ke hundën si kalem edhe gojën si kuti”.
Gjyshja mori pak frymë dhe vazhdoi:
“I ke veshët si petale, ke fytyrën porsi hënë, edhe ballin si dielli vetë. Pa i them je bletë, pa i them je flutur, sepse është punëtore, sepse është e bukur”.
− Mos e zgjat më tepër gjyshe, se tani e kuptuam, − tha babai. – Gjithë lavdërimet që i bën ti, Blerta i paska mbledhur tok në një top të rrumbullakët dhe ka pikturuar kokën e vet.
− Sa mirë që e gjete, o bir, − bëri shaka gjyshja.
− Të gjitha i gjetët më së fundi, por vizatimi im e ka një të metë, − tha Blerta.
− Çfarë? – e pyetën të tre bashkë, gjyshja, nëna dhe babai.
− Kam harruar të vizatoj gërshetat...
− Pa vizatoji, − i tha babai. – Si do t’i bësh?
− Do të vizatoj dy degë kulpre të thurura si gërshet, − tha Blerta dhe i vizatoi në çast.
− Të lumtë! − i thanë gjyshja, nëna dhe babai dhe e puthën në të dyja faqet.
Odhise Grillopingulthi – në vijë të drejtë, nga lart-poshtë.
degë kulpre – degë nga një bimë me degëzime të holla, që përdridhen në një bimë tjetër.
Renditi fjalitë përmbledhëse të mëposhtme sipas radhës së kryerjes së veprimeve (vendos numrat nga 1-9).
Gjyshja shpjegoi se çfarë kishte vizatuar Blerta.
Blerta nuk dinte çfarë të vizatonte.
Prindërit dhe gjyshja e përgëzuan.
Blerta kishte harruar të vizatonte gërshetat.
Në vend të veshëve, Blerta vizatoi dy petale lulesh.
Kur erdhën prindërit, e pyetën se çfarë kishte vizatuar.
Blerta vendosi të vizatojë veten e saj.
Në vend të faqeve vizatoi dy mollë.
Në vend të syve vizatoi dy qershi dhe u ndryshoi ngjyrën.
Ritrego ngjarjen duke u mbështetur në fjalitë e mësipërme.
Pse nuk e kuptuan prindërit vizatimin e Blertës?
Ndahuni në grupe dhe realizoni vizatime tematike. Ekspozojini ato në klasë.
Po ti, ke ndier ndonjëherë se nuk të kanë kuptuar? Çfarë ke bërë?
Oborri i shkollës gumëzhin nga bisedat e fëmijëve. Martina shkon drejt një vajze: – Ti je nxënësja e re? – e pyet ajo.
– Po, më quajnë Susila... Jam si në ajër, e ke parasysh. – Klasa është në fund të korridorit. Mësuesja është e mirë. Ke për ta parë... Më ndiq. Të orientoj unë.
– Kjo është Susila, – thotë Martina duke hyrë në klasë me nxënësen e re. Në klasë krijohet një atmosferë feste. Mezi e kishin pritur. Para disa ditësh, mësuesja i kishte njoftuar për ardhjen e saj.
– Susila, këta janë shokët e tu të rinj: Martina, Stefania, Fransuaja, Lorenca... e gjithë klasa, – thotë mësuesja.
– A mund të ulet me mua Susila?
– Po, por duhet t’i shpjegosh pak jetën në klasë... Tani, zini vend. Do të fillojmë të zbulojmë botën. Kush e di se ku bie India?
– India ndodhet në Azi, mësuese.
– Do të na e tregosh në glob?
– Po, patjetër, ndodhet këtu.
– A është larg India?
– pyet Martina.
– Sigurisht! Duhet të marrësh avion për të shkuar atje.
Marsel Marlier dhe Zhilbert Delahej
Si quhet nxënësja e re?
Kush e shoqëroi Susilën në klasë?
Si e presin shokët dhe shoqet atë?
Për çfarë diskutuan mësuesja dhe nxënësit në klasë?
jam si në ajër – jam i shpërqendruar. të orientoj unë – ta tregoj unë se ku ndodhet.
Po në klasën tuaj, a ka ardhur ndonjë nxënës ose nxënëse e re? Si e keni pritur atë?
Shiko globin dhe shkruaj emrat e dhjetë vendeve.
Luani pjesën në role.
Fjalët në fund të rreshtit ndahen sipas rrokjeve: de-gët, ma-mi, li-bri ose lib-ri, fleto-re ose fle-tore.
Nuk ndahen asnjëherë: bashkëtingëlloret dh, gj, ll, nj, rr, sh, th, xh, zh: ba-llë dhe jo bal-lë; fjalët njërrokëshe: breg, shteg, kap, hap.
Nuk lihet asnjëherë një shkronjë e vetme në fund të rreshtit: m-ali, v-ala. Një shenjë pikësimi nuk mund të kalojë në rreshtin tjetër.
1 Nga fjalët e mëposhtme, ngjyros ato që ndahen në fund të rreshtit. Aty ku është e mundur, ndaji në disa mënyra. punëtore fotografi akullore film çadër televizori laps shtëpi
2 Shëno me fjalët e ndara gabim. Shpjego gabimin. Ndaji ato si duhet. E-ri ban-onte në perifer-i të qyte-tit. Shtë-pia e ti-j is-hte e mad-he dhe me o-borr. Sho-ku i tij v-inte ç-do pas-dite për të lu-ajtur me të. Eri s-apo e s-hikonte, vra-ponte drejt tij. A-i e pris-te çd-o ditë me gë-zim sho-kun e tij. Ata lu-anin dhe bisedo-nin së ba-shku gjit-hë gëz-im.
3 Në tekstin e mëposhtëm, nënvizo fjalët që kanë më shumë se një rrokje. Si mund të ndahen ato në fund të rreshtit?
Gjyshe Besa shikonte me kënaqësi lojën e dy vajzave. Vala ishte më e shkathët. Në dhomën ku luanin Vala dhe Vesa kishte shumë orendi: krevate, tavolina, lodra, libra. Kishte edhe një album me fotografi. Në album ishin edhe fotografitë e vajzave kur kishin qenë më të vogla.
Plotëso faqen 7 të “Fletores së punës”.
Dje, më në fund, më erdhi ditëlindja!
E kështu, tani jam nëntë vjeçe! Kalova një ditë vërtet të magjishme. Të shtunën në fakt, kur shkova për të fjetur, isha vetëm tetë vjeçe. Të nesërmen në mëngjes... BUM! Isha bërë nëntë vjeçe!
Festa e ditëlindjes sime doli shumë e bukur dhe mua më pëlqeu pa masë. Fillimisht më pëlqeu torta me qirinjtë e ndezur. Pas tortës, më pëlqeu akullorja me shije luleshtrydheje. Edhe tullumbacet! Si edhe të gjitha pusullat me urime! Por më shumë se gjithçka tjetër më pëlqyen... shokët dhe shoqet e mia!
Barbara Park
të magjishme – shumë të bukur, si në përralla.
Kush po festonte ditëlindjen? Si ndihej ajo?
Ç’përgatitje kishte bërë ajo për ditëlindje?
Çfarë i pëlqeu më shumë nga festa Junës? Pse?
Po ty, ç’të pëlqen më shumë në një festë ditëlindjeje? Pse?
Ti e ke kaluar ditëlindjen apo pret ta festosh? Na trego për të. Të pëlqen ta përgatitësh vetë festën e ditëlindjes tënde apo dëshiron të kesh një festë surprizë? Pse?
Shkruaj me pesë fjali si e festove ditëlindjen e këtij viti.
iikldi VEPRIMTARI
Përgatitni kalendarin e ditëlindjeve të shokëve dhe të shoqeve të klasës.
1 Lidh me shigjetë.
Për: shoqen time Arsa
Jam e lumtur të të ftoj në festën time ditën e premte, më 20 shkurt 2020, ora 17:00, në hyrje të parkut të Liqenit Artificial.
Të pres, Ania K.
}
vendi ku duhet të paraqitet i ftuari emri i të ftuarit emri i personit që bën ftesën ora kur duhet të paraqitet i ftuari data (dita, muaji, viti)
2 Pas dy ditësh ke ditëlindjen. Me këtë rast, prindërit kanë menduar të organizojnë një festë në shtëpi. Shkruaj një ftesë për t’ua shpërndarë shokëve dhe shoqeve që dëshiron t’i kesh pranë në këtë ditë të veçantë.
Për Kam kënaqësinë të të ftoj
ditën ora Të pres
3 Prindërit e Dionit dëshirojnë të bëjnë një festë surprizë për ditëlindjen e tij. Imagjino sikur ata të kërkojnë ndihmë për organizimin e kësaj feste. Detyra jote: Shkruaj një ftesë për këtë rast.
Një djali i pëlqente shumë të luante lojëra në kompjuterin e mamit. Kur e ëma nuk e përdorte kompjuterin, ai mund të ulej e të luante për aq kohë sa kishte dëshirë.
Kur luante në kompjuter, loja ishte si një ëndërr në mendjen e tij. Ishte aq i përqendruar në lojë, sa nuk e vinte re nëse dita ishte me diell. Nuk do ta vinte re as nëse një tornado do t’ia merrte shtëpinë me vete.
Ai u ul në karrigen që rrinte pranë tavolinës, lëvizi qafën, përdrodhi gishtërinjtë, u bë gati të luante një lojë, por... tastiera ishte zhdukur! Ishin zhdukur edhe ekrani, edhe mausi.
Ulërima e djalit bëri që mami dhe babi të vraponin drejt tij.
Çfarë ka?! Çfarë ndodhi?! pyetën, duke iu afruar.
Mami, tha ai, duke parë nga tavolina, shiko!
Çfarë të shohim? pyetën ata. Aty s’ka gjë.
E di, e di, tha djali, po kompjuteri është zhdukur.
Ah, prandaj thirre? tha e ëma, duke u larguar drejt kuzhinës. Kompjuteri është prishur. E kemi çuar për ta rregulluar. Do ta rregullojnë së shpejti.
Sa shpejt? pyeti djali.
Një javë ose dy, u përgjigj babai.
Iu duk si të ishin një milion vjet. Djali nuk kishte se çfarë të bënte. U ul turivarur, me fytyrën mbështetur në tavolinë. Ia nguli sytë vendit bosh, ku më parë kishin qenë kompjuteri, tastiera dhe mausi. Tani aty s’kishte gjë tjetër, veç një libri vjetër, të përdorur, që titullohej “Leo lepurushi”.
Pasi mori frymë thellë, e hapi librin dhe pa fjalët që ishin shkruar nëpër faqe. Lexoi disa fjalë e pastaj disa të tjera. I erdhi çudi se si figurat filluan të formoheshin në mendjen e tij, njëlloj si në lojërat në kompjuter.
Lexoi atë libër, pastaj një tjetër e një tjetër. Lexoi histori për lepujt, fluturat dhe arinjtë.
Pas ca kohësh e sollën kompjuterin të riparuar. Djali u gëzua, por tani e ndante kohën mes mikut të vjetër dhe miqve të rinj.
Djalit i pëlqen shumë të luajë: lojëra në kompjuter; futboll.
Ai luante në kompjuter: një orë në ditë; aq kohë sa dëshironte.
Një ditë vuri re se i ishte zhdukur: kompjuteri; topi i futbollit.
Stefan Kosgrovtornado – një erë e fortë dhe e rrezikshme, që mund të shkatërrojë ndërtesa. turivarur – me pamje që shpreh pakënaqësi. të riparuar – të ndrequr.
Prindërit: e kishin çuar kompjuterin për ta rregulluar; e kishin fshehur kompjuterin.
Djali: u gëzua; u mërzit.
Ai filloi: të lexojë libra; të qajë për mungesën e kompjuterit.
Kur kompjuteri u riparua, djali: ndante kohën midis librave dhe kompjuterit; luante përsëri gjithë kohën në kompjuter.
Çfarë mendon kur lexon fjalitë e mëposhtme? Ishte aq i përqendruar në lojë, sa nuk e vinte re nëse dita ishte me diell. Nuk do ta vinte re as nëse një tornado do t’ia merrte shtëpinë me vete.
Shkruaj emrat e tri lojërave që të pëlqejnë t’i luash në kompjuter. Shkruaj titujt e pesë librave që ke lexuar.
Fjalia tregon: Kush e bën veprimin?Çfarë bën? Ku?
Martina kryefjala
shkon kallëzuesi
në dyqan. grupi i fjalëve plotësuese
Kryefjala është një fjalë që tregon një njeri, send apo kafshë që kryen veprimin në fjali. Ajo shprehet me emër, përemër, numëror etj.
Kallëzuesi është një fjalë që tregon çfarë bën kryefjala. Ai shprehet me folje.
Grupi i fjalëve plotësuese plotëson fjalinë më të vogël.
KRYEFJALË + KALLËZUES = FJALI MË E VOGËL
Fjalët kryesore të çdo fjalie janë kryefjala dhe kallëzuesi.
grupi i fjalëve plotësuese
1 Plotëso fjalitë me kryefjalën që mungon. Vepro sipas shembujve të dhënë. Peshqit notojnë në ujë. janë të moshuar. ngjyros vizatimin. Të tre shkuan në stadium.
Pyetje ndihmëse: Kush? Cili? Cila? Cilët?
Ai erdhi me vonesë. fluturuan në qiell. kërcen në lëndinë. shkruan bukur.
2 Plotëso fjalitë me kallëzuesin që mungon.
Alba librin. Të pestë në një skuadër.
Ai rregullisht. Fëmijët së bashku.
3 Plotëso fjalitë me grupin e fjalëve plotësuese.
Kalimtarët po kalojnë . Enisa mëson .
Arti vështron . Ajo vrapon .
Ai foli . Fëmijët i duan .
Pyetje ndihmëse: Çfarë bën?
Pyetje ndihmëse: Ku? Kur? Sa? Si? Kë? Çfarë?
4 Nënvizo me të kuqe kryefjalën, me blu kallëzuesin dhe me të gjelbër grupin e fjalëve plotësuese.
Fëmijët qëndronin në trotuar. Ata vështronin të hutuar. Altini po kalon në vijat e bardha. Ai ecën shpejt. Elira foli shumë. Ajo tregoi përmbajtjen e tregimit.
imit.
5 Formo fjali sipas shembullit të dhënë. shkoi Ku? Eni shkoi në bibliotekë. vrapova Si? ftoi Kë? mëson Kur? mbledh Sa?
6 Në paragrafin e parë të tekstit “Blerta harroi gërshetat”, ngjyros me të kuqe kryefjalët.
7 Në paragrafin e dytë të tekstit “Blerta harroi gërshetat”, ngjyros me blu kallëzuesit.
arroigërshetat”ngjyrosme Plotëso faqen 8 të “Fletores së punës”.
planet – trup qiellor, që rrotullohet rreth Diellit dhe merr prej tij dritën e ngrohtësinë. kometë – trup qiellor, që duket si një njollë e ndritshme mjegulle.
– Urdhëro, Ardi!
– I kujt është dielli?
– I të gjithëve.
– Ashtu: imi, yti, i atij, i atyre…
– Dielli është edhe i tërë botës: i Tokës, i Hënës, i yjeve të panumërta, i planetëve dhe i kometave të shumta.
Ai ndriçon për të gjithë njësoj.
– Oh, kjo është një mrekulli, baba. Por nuk po e kuptoj si e arrin ai tërë këtë: të ndriçojë mbarë botën dhe t’u takojë të gjithëve?
– Ai ka zemër të madhe, të ngrohtë, o bir…
– Me siguri, baba. Por prapë po habitem. Si ndriçon kaq shumë dhe prapëseprapë nuk harxhohet?
– Natyra që përsëritet, këngët që derdhen, falënderimet e shumta nga të gjitha anët e botës, i japin vullnet dhe fuqi. Lumturia që ai u fal të tjerëve, e bën edhe atë të lumtur, i jep ngrohtësi zemrës së tij. Duke i gëzuar përherë të tjerët, duke ngjallur e duke lulëzuar vazhdimisht jetën, ai sikur nuk ka kohë të vjetrohet. Përherë rri i ri, i fortë dhe duket i buzëqeshur…
– Sa mirë do të ishte sikur të gjithë njerëzit të kishin zemër të ngjashme me diellin!
– Kjo do të ishte mrekulli. Atëherë, edhe lumturia në botë do të ishte e paskajshme.
Atë e bir kishin arritur në parkun e qytetit. Dielli sikur e kishte dëgjuar bisedën e tyre. Ua fali një buzëqeshje nga zemra e tij e ngrohtë, e madhe.
Ymer ElshaniPër çfarë flitet në këtë tregim?
Ku po shkonte Ardi me babain e tij?
Çfarë kërkon të dijë Ardi? Pse habitet ai?
Si ia shpjegon i ati fuqinë e diellit?
Çfarë e mrekulloi Ardin?
Çfarë do të ndodhte sikur të gjithë njerëzit të kishin zemër të ngjashme me diellin?
Si mendon ti, a do të harxhohet ndonjëherë drita e diellit? Çfarë mund të ndodhë, nëse dielli nuk del për disa ditë rresht?
Gjej me ndihmën e prindërve, informacione dhe kuriozitete për diellin. Shkruaji ato.
Bëni një album me informacionet e mbledhura për realizimin e rubrikës “Shkruaj”. Kujdesuni në përzgjedhjen e letrës, fillit lidhës, ngjitësve etj.
Fjalia fillon me shkronjë të madhe. Emrat e përveçëm shkruhen me shkronjë të madhe: Klesti, Jehona, Eni, Arsa, Blerina, Balo, Toku, Tirana, Kosova.
Titujt e librave, filmave, këngëve etj., shkruhen me shkronjë të madhe.
Këtë verë lexova librin “Kopshti zoologjik i përrallave”.
emër i përgjithshëm
Fillon me shkronjë të vogël. emër i përgjithshëm
Vendoset në thonjëza. Fjala e parë fillon me shkronjë të madhe.
Emrat e rrugëve dhe të institucioneve shkruhen me shkronjë të madhe.
rruga “Adem Jashari”
emër i përveçëm
Vendoset në thonjëza.
Fillon me shkronjë të vogël.
Ministria e Mbrojtjes.
emër institucioni
Fjalët fillojnë me shkronjë të madhe.
Shkruhet me shkronjë të vogël.
Fjalët fillojnë me shkronjë të madhe.
1 Plotëso shportat e mëposhtme me emra të përveçëmPlotëso e me emra të përveçëm.
2 Shkruaj drejt emërtimet e vendeveemërtimet e vendeve. mali i sharrit gjakova lumi krena prishtina alpet e shqipërisë prizreni deti jon deti adriatik lumi drin liqeni i radoniqit
3 Të gjitha fjalët e mëposhtme janë shkruar me shkronjë të vogël. Gjej dheTë gjitha fjalët e mëposhtme janë shkruar me shkronjë të vogël. Gjej dhe rishkruaj fjalët që duhet të shkruhen me shkronjë të madherishkruaj fjalët që duhet të shkruhen me shkronjë të madhe. shqipëria, deti jon, libri zemra, vjollca, enkeli, rruga “bujar roka” peja, kalaja e prizrenit, miushi miki, gazeta “koha ditore”, prishtina, qendra kulturore e
4 Plotëso fjalitë e mëposhtme.Plotëso fjalitë e Atdheu im është
Kryeqyteti i Kosovës është
Unë jam nxënës në shkollën Unë banoj në , në rrugën
5 Lexo pjesën e mëposhtme dhe vendos shkronjën e madheLexo e dhe vendos shkronjën e madhe at y ku duhet.aty ku duhet.
jeta dhe andi janë nxënës në shkollën “faik konica” të qytetit të prishtinës. shkolla ndodhet në rrugën “xhorxh bush”, pranë radio kosovës. sot mësuesja e tyre ka planifikuar një vizitë në teatrin kombëtar, që ndodhet në sheshin “skënderbeu”. të gjithë nxënësit janë të emocionuar, pasi është hera e parë që do të shkojnë në teatër.
Plotëso faqen 9 të “Fletores së punës”.
1 Në tregimin e mëposhtëm, plotëso vendet bosh me fjalët përkatëse.
Fjalë ndihmëse: punët e saj, vazhdimisht, gjithnjë, të ishte e mundur. Zonja Nxitime nxitonte. Përpiqej që t’i mbaronte sa më shpejt .
Fjalë ndihmëse: nxitimthi, zonja Nxitime, doli, postieri, flokët, letra, i rrëmbeu, me shpejtësi.
Një mëngjes, u ngrit herët. Ajo shtroi krevatin e vet, krehu shpejt e shpejt dhe jashtë shtëpisë si uragan...
Papritur ndaloi. Përpara saj qëndronte zoti Zarfi, .
− Mirëmëngjesi, zoti Zarfi! – i tha. – Të gjitha ato i ke për t’i shpërndarë? Më lejoni t’ju ndihmoj.
Dhe përpara se postieri të thoshte diçka, zonja Nxitime çantën nga duart dhe i shpërndau të gjitha letrat, por... fatkeqësisht, jo atje ku duhej.
Fjalë ndihmëse: ndonjëherë, i tepruar, mendoi.
Postieri se dikush duhej ta bindte zonjën Nxitime se nxitimi shkakton dëme. Madje, , bëhen dëme që nuk riparohen dot.
hyrja
zhvillimi mbylljaHyrja e tregimit gjendet në fillim të tij. Aty paraqitet personazhi ose situata që do të trajtohet.
Zhvillimi i tregimit gjendet në mes të tij. Aty trajtohet më gjerësisht personazhi ose situata që u trajtua në hyrje.
Mbyllja e tregimit gjendet në fund të tij. Aty jepen përfundime për personazhin ose situatën e paraqitur në hyrje.
2 Shkruaj me nga një fjali përmbledhëse hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen.
3 Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë tregim.
– Duart më të bukura janë ato që gatuajnë bukën, – tha Trina.
– Ato që rrisin lulet, janë më të bukura, – kundërshtoi Antigona.
– Duart më të bukura janë ato që kanë në gishtërinj unaza të arta, –ndërhyri përsëri Trina.
– Nuk është e vërtetë, duart më të bukura i ka pasur një princeshë, për të cilën më ka folur gjyshja ime. Ajo më thoshte se duart e saj ishin të bardha si qumështi dhe të buta si bari i livadhit, – shtoi Antigona.
– Mua më ka thënë një njeri i mirë, që ka shëtitur tërë botën dhe ka parë lloj-lloj duarsh, të bardha … të verdha… të kuqe e të zeza, se duart më të bukura janë ato që lahen në vesën e trëndafilave. Trëndafili është mbretëresha e luleve. Prandaj, duart që e rrisin dhe lahen në vesën e tij janë më të bukurat, – tha Trina.
– Edhe unë kam dëgjuar po nga ai njeri i mirë, për shumë duar të tjera që janë më të bukura se këto. Për shembull, thuhet se para shumë kohësh ka jetuar një vashë me flokë të gjatë, që i binin deri në bel. Ajo i ka pasur edhe duart të gjata dhe i këpuste yjet nga qielli e me to qëndiste fustanet e çupave. Çupat, kjo gjë i gëzonte dhe thoshin me dashuri se si ato duar s’ka në botë. Tash, do të pajtohesh edhe ti me fjalët e atyre çupave, – vazhdoi Antigona.
– S’mund të pajtohem, kur e di se dora më e bukur është ajo me unazë të artë, – tha e vendosur Trina.
– Ty të duket ashtu, se e do unazën e artë, – foli Antigona.
– Jo pse e dua, po sepse janë më të bukurat, –këmbënguli Trina.
– Më të bukura se ato me unazë janë duart që bëjnë kukulla, –vazhdoi Antigona.
– S’janë, – tha Trina me inat.
E kështu, Trina dhe Antigona do të ziheshin ndër vete, sikur para tyre të mos dilte nëna e Trinës.
– Tash do t’ju tregoj unë se cilat janë duart më të bukura në botë, – tha ajo duke buzëqeshur.
– Më përqafo, – i tha nëna Trinës.
Ajo iu lidh nënës në qafë.
Atëherë, nëna tha:
– Këto janë duart më të bukura në botë!
Në atë çast, edhe Antigona vrapoi te nëna e saj që ta përqafonte, duke ia lidhur duart në qafë.
iu lidh nënës në qafë – iu hodh nënës në qafë.
Cilat janë personazhet e këtij tregimi?
Për çfarë diskutojnë ato?
Cilat ishin duart më të bukura sipas Trinës? Po sipas Antigonës?
Ç’mendim kishte nëna e Trinës për duart më të bukura?
A ranë dakord vajzat me mendimin e nënës? Ku duket kjo?
Si të duket mendimi i nënës së Trinës për duart më të bukura?
Sipas teje, kush ka të drejtë: Trina, Antigona apo nëna? Pse?
Shpjego se cilat janë duart më të bukura për ty.
Realizoni një poster për figurën e nënës. liij
Në klasë erdhi një nxënës i ri. Ermal e quanin.
Ai rrinte si i gozhduar në bankën e tij. Nuk fliste me askënd. Nuk merrte pjesë në asnjë lojë e në asnjë diskutim.
Nxënësit thoshin:
– Ndoshta është mendjemadh.
– Ndoshta është vetjak.
– Jo, ore, jo! Duhet të jetë një qyqar i pashoq. S’e shihni si rri? Si i vdekur!
Lushit iu bënë merak sidomos flokët e Ermalit. Ata ishin tepër të verdhë, të ngrirë, disi të lëpirë dhe më të gjatë sesa të nxënësve të tjerë, gati si flokë vajze. Si i rrinin gjithmonë njësoj? Si nuk i rriteshin edhe më? Si nuk e ndërronin formën?
– Pse ta mundoj veten më gjatë? – e vendosi një ditë, gjatë një pushimi midis orësh. – Po shkoj andej pari dhe kinse rastësisht...
E zgjati dorën, ia tërhoqi një ble flokësh dhe... papritmas i mbetën në dorë krejt flokët e Ermalit.
Lushi u bë akull. E kapi tmerri. Nuk kishte parë kurrë një parukë dhe as fëmijë me kokë tullace që e mban atë. Ermali, ashtu me kokë të zbuluar, ia plasi vajit.
– Lush! – e solli në vete zëri i ashpër i një arsimtari. – Pse e ngacmon?! S’ke turp?!
– Unë... unë nuk e dija... – mezi foli Lushi. – Më fal, Ermal! Ermali vetëm fshiu lotët dhe heshti.
Në orën vijuese, arsimtari u foli nxënësve për fatkeqësinë e Ermalit. Kur kishte qenë shumë më i vogël, duke luajtur me shkrepëse ia kishte dhënë flakën shtëpisë. Për pak kishte shpëtuar gjallë. I ati e kishte dërguar gjithkah, po nuk kishte arritur të gjente mjek e bar për flokët e humbur. Prandaj, që të mbrohej nga dielli dhe që të mos binte fort në sy, i kishte blerë atë parukë.
– Kjo ka mundur t’i ngjajë secilit nga ju, – tha arsimtari.
– Mund të na ndodhë edhe më vonë, – u pajtua dikush.
Tash shokët e klasës e ndërruan qëndrimin ndaj Ermalit. E kuptuan se ai vuante shumë për shkak të flokëve të humbur. Ata bënë çmos që ta futnin në lojërat dhe në jetën e tyre në shkollë e jashtë saj. Ishte këmbëngulës sidomos Lushi, të cilin e brente ndërgjegjja për gjestin e tij të pahijshëm.
Kështu, për pak kohë, në Ermalin zbuluan një shok për kokë të shokut. Ai zuri të lirohej dalëngadalë nga brenga e tij. Dikur u bë aq i afërt me shokët dhe shoqet e klasës, sa ndodhte ta flakte fare parukën e të luante pa të.
Po kjo parukë nuk kishte si të mos ia kujtonte Lushit atë ngjarjen e pakëndshme. Sa i vinte keq, aq i vinte mirë se kishte ndodhur pikërisht ashtu si kishte ndodhur. Ndryshe, Ermali do të mbetej edhe më mënjanë dhe klasa do të kishte një shok të mirë më pak.
Ermali tashmë e kishte kuptuar se një ble i humbur flokësh nuk është kurrfarë pengese për të pasur shumë shokë e shoqe dhe për ta gëzuar jetën si të gjithë të tjerët. Në klasë, tashmë askush nuk kujtohej se ai mbante parukë.
Arif Demolli
Si quhej nxënësi i ri që erdhi në klasë?
Çfarë tipi dukej ai?
Çfarë i bënte përshtypje Lushit tek Ermali?
Ç’veprim të pahijshëm bëri Lushi? Si reagoi Ermali?
Kush e kritikoi Lushin? Çfarë bëri Lushi pas kësaj?
Po arsimtari, çfarë u shpjegoi fëmijëve në lidhje me fatkeqësinë e Ermalit?
Çfarë kuptuan ata?
Si u sollën shokët pas kësaj me Ermalin?
Si ndihej tashmë Ermali në shoqërinë e tyre?
Çfarë kuptoi ai në fund?
rrinte si i gozhduar – rrinte si i ngrirë, pa lëvizur. është vetjak – është tip vetmitar. qyqar i pashoq – njeri aq i pazoti, sa nuk ka të dytë si ai. ble flokësh – tufëz flokësh. u bë akull – ngriu. shok për kokë të shokut – shok shumë të mirë.
Je ndodhur ndonjëherë në një situatë të ngjashme me atë në të cilën u ndodh Lushi pas veprimit të tij të pahijshëm? Si je sjellë? Na trego.
Si u sollën shokët e klasës me Ermalin, pasi kuptuan problemin e tij të vërtetë? Po ti, si do të ishe sjellë në këtë rast? Si e kupton fjalinë e mëposhtme, të shkëputur nga ky tregim? Ermali tashmë e kishte kuptuar se një ble i humbur flokësh nuk është kurrfarë pengese për të pasur shumë shokë e shoqe dhe për ta gëzuar jetën si të gjithë të tjerët.
Përshkruaj ndjesitë e tua gjatë leximit të këtij teksti letrar.
Në fjali mund të heqim fjalë pa ia prishur asaj kuptimin.
Lexo fjalitë dhe shëno me fjalinë më të vogël.
Ulpiana noton në pishinë me shokët e saj.
Ulpiana noton në pishinë. Ulpiana noton.
Në fjali mund të shtojmë fjalë pa ia prishur asaj kuptimin.
Ulpiana noton.
Ulpiana noton në pishinë. Ulpiana noton në pishinë me shokët e saj.
1 Në fjalitë e mëposhtme hiq fjalë e grupe fjalësh derisa të mbetet fjalia më e vogël.
Nxënësit e shkollës sonë shëtisin në pyllin e dendur me pemë.
Disa fëmijë luajnë me topa shumëngjyrësh në sheshin para pallatit.
Në orën e vizatimit, nxënësit vizatuan një zog.
Dalëngadalë, shfaqja e nxënësve të klasës së tretë po përfundonte.
Fjalia më e vogël mund të ketë më shumë se dy fjalë. P.sh.: Bariu kullot delet.
Ku shëtitin nxënësit e shkollës sonë?
Me çfarë po luajnë disa fëmijë?
Kur vizatuan një zog nxënësit?
Si po përfundonte shfaqja e nxënësve të klasës së tretë?
2 Zgjero fjalitë e vogla duke shtuar fjalë a grupe fjalësh.
Fëmijët luajnë. Babai punon. Mësuesja shpjegon. Zogu cicëron.
Ku po luajnë fëmijët?
Ku punon babai?
Çfarë shpjegon mësuesja? Si cicëron zogu?
3 Lidh pjesët e fjalive sipas kuptimit. Zvogëlo sa të mundësh çdo fjali.
Shfaqja filloi Jehona dukej e qetë.
Pas pushimit, me dhjetë minuta vonesë.
Spektatorët qëndronte një vajzë e vogël.
Në fund të skenës qeshnin pa pushim.
4 Rishkruaj tekstin duke i zvogëluar sa më shumë fjalitë.
Ditën e shtunë, nxënësit e klasës së tretë vizituan qytetin-muze të Prizrenit. Ata shëtitën nëpër rrugicat karakteristike dhe buzë lumit. Të gjithë panë me kureshtje urën e vjetër prej guri. Kalaja qëndronte mbi një kodër. Nga larg, ajo dukej madhështore. Muret e larta rrethuese të kalasë dukeshin si një mburojë e fortë. Shtëpitë e restauruara me kujdes, krijonin një pamje të këndshme. Qytetin e Prizrenit e vizitojnë çdo ditë udhëtarë vendas dhe të huaj. Ai ofron plot aktivitete interesante për ta. Edhe nxënësit e klasës së tretë kaluan një ditë argëtuese dhe të veçantë në këtë qytet.
Plotëso faqet 10-11 të “Fletores së punës”.
Sa herë që i sheh njerëzit duke qeshur, vocërrakes i rrezon fytyra. Sa herë që i sheh duke qarë, edhe asaj i pikojnë sytë.
Atëherë, vocërrakja ndalet dhe mendohet: Sa të mirë janë njerëzit kur qeshin! Secili i shëmbëllen një margaritari të çmuar, i cili nuk mund të blihet as me të gjitha pasuritë e botës. Ata që qeshin vazhdimisht, sigurisht kanë shumë buzëqeshje, aq shumë, sa nuk do të mundin t’i shpenzojnë gjatë gjithë jetës së tyre. Po ata që qeshin pak? Po ata që nuk i kam parë kurrë duke qeshur, a thua i kanë humbur buzëqeshjet e tyre?
Pas këtyre mendimeve, vocërrakja iu afrua nënës dhe e pyeti:
− Ku i kanë humbur buzëqeshjet ata që nuk qeshin kurrë?
− Të gjithë njerëzit buzëqeshin, − i tha nëna.
− Unë, disa njerëz, nuk i kam parë kurrë duke qeshur, − tha vocërrakja.
− Edhe ata qeshin, bija ime, por nuk qeshin gjatë gjithë kohës. Disa qeshin vetëm kur janë në shtëpi, disa në rrugë, kurse disa... − i shpjegoi nëna.
− Mirëpo, unë dëshiroj që të gjithë njerëzit të qeshin përnjëherë dhe kurrë të mos u zhduket buzëqeshja prej fytyrës! – tha vocërrakja gjithë gëzim.
− Kjo do të ishte e mrekullueshme! − i tha nëna.
− Unë kam menduar për këtë, më ndihmo, nënë e dashur! – iu lut vajza.
− Si mund të të ndihmoj, bija ime? – pyeti nëna.
− Më bli një shportë laramane, me ngjyrë të bardhë, të kuqe, të verdhë dhe të blertë! Me të do të shëtis nëpër botë: nëpër livadhe të blerta, nëpër qytete të mëdha, nëpër kopshtije të mbushura me fëmijë, dhe do të mbledh buzëqeshje të ëmbla. Kur të kthehem, do t’ua shpërndaj njerëzve dhe atëherë, të gjithë do të qeshin…! – shpjegoi vocërrakja.
Pas disa ditësh, nëna ia bleu shportën laramane vocërrakes. Asaj i ndriti fytyra si hënë dhe u nis me gëzim.
Tash ajo shëtit nëpër botë dhe i viziton të gjitha vendet. Atje do të mbushë shportën dhe, kur të kthehet, do të shpërndajë buzëqeshje.
Rrahman DedajShëno me ose me .
Vocërrakja qan kur shikon njerëz duke qarë.
Vocërrakja bisedon me nënën.
Ajo do të dijë pse disa njerëz nuk qeshin kurrë.
i rrezon fytyra – i ndriçon fytyra. i pikojnë sytë – i dalin lot nga sytë. i shëmbëllen – i ngjan.
Nëna i shpjegon se ku i kanë humbur buzëqeshjet këta njerëz.
Vocërrakja i kërkon nënës një shportë laramane.
Ajo do të shëtisë nëpër botë për të mbledhur buzëqeshje të ëmbla.
Kur të kthehet, do t’ua shpërndajë këto buzëqeshje të gjithë njerëzve.
Nëna nuk ia bleu vocërrakes shportën laramane.
Fjalitë e gabuara ktheji në të vërteta.
Si të duket mendimi i vocërrakes për të mbledhur buzëqeshje? Pse? Si do të veproje ti, nëse do të ishe në vend të saj?
Përcakto dy cilësi të vocërrakes dhe shkëput nga teksti fjalitë ku shprehen këto cilësi. Bëj skemën e personazheve.
Ne mund t’ua ndryshojmë vendin disa fjalëve ose grupeve të fjalëve në fjali pa e prishur kuptimin e saj.
Lexo fjalitë. Dallo ndryshimin. Nesër Erla do të shkojë në kinema me mamin. Erla do të shkojë nesër në kinema me mamin. Me mamin Erla do të shkojë nesër në kinema.
Në kinema Erla do të shkojë nesër me mamin.
Në kinema do të shkojë Erla me mamin nesër.
Ka fjalë e grupe fjalësh që, po t’ua ndryshosh vendin, nuk ia prishin kuptimin fjalisë. Këto quhen grupe fjalësh të lëvizshme.
Ndryshojmë vendet e fjalëve dhe të grupeve të fjalëve të fjalisë: Fëmijët i pyesin prindërit për problemet e tyre.
Kemi: Prindërit i pyesin fëmijët për problemet e tyre.
Çfarë vëren?
Ka fjalë e grupe fjalësh që, po t’ua ndryshosh vendin, ia prishin kuptimin fjalisë. Këto quhen grupe fjalësh të qëndrueshme.
1 Shkruaj fjali me grupet e fjalëve në etiketa. Provo t’u ndryshosh vendet grupeve të fjalëve. para disa ditësh një shoqe e re në klasën tonë erdhi
Anën shoqet e klasës shumë e duan shumë shokë Ana në klasë ka
Shkruaj fjali duke i vendosur grupet
fjalia ka kuptim dhe
fjalëve
numrit
3 Në fjalitë e mëposhtme ndërro vendin e fjalëve ose të grupeve të fjalëve në dy mënyra, por pa prishur kuptimin e fjalisë. Çdo mëngjes mësuesja na përshëndet të gjithëve.
Mësuese Zana ka shumë durim me ne.
Ne e duam shumë mësuesen tonë të klasës së tretë.
4 Krijo dy fjali për figurën në krah. Ndërro vendin e fjalëve ose të grupeve të fjalëve të fjalisë pa prishur kuptimin e saj.
Plotëso faqen 13 të “Fletores së punës”.
Ato ditë, unë me vëllanë tim, Olsin, ishim shumë të emocionuar. Në shtëpinë tonë po ndodhte një ngjarje e veçantë.
Babi, i cili është gazetar, para disa muajsh bëri një shkrim për kushtet në një shtëpi fëmije. Aty u takua me shumë fëmijë, disa prej të cilëve edhe i intervistoi. Ai na fliste vazhdimisht për ta edhe pasi e përfundoi shkrimin. Pothuajse në të gjitha ndodhitë që na tregonte, ishte e pranishme një vajzë e vogël, me emrin Nita.
Bisedat për Nitën tashmë ishin bërë aq të zakonshme në shtëpinë tonë, sa na dukej sikur e njihnim prej kohësh atë vajzë me sy blu, vështrimi i së cilës babit nuk i hiqej nga mendja.
Një mbrëmje, ai na tha: − Unë dhe mami kemi shkuar disa herë për ta takuar Nitën. Jemi miqësuar me të. Pa asnjë dyshim, ajo vajzë ka zënë vend në zemrat tona dhe prej disa ditësh duam t’ju japim një lajm: Ne mendojmë ta birësojmë Nitën. Kjo do të thotë se ajo do të vijë për të jetuar së bashku me ne, në shtëpinë tonë. Do të jetë një motër për ju të dy. Si ju duket?
Unë me vëllanë shtangëm. Këtë nuk e kishim pritur.
− Vetëm ta shihni sa bukur qesh, − tha mami. − Është shumë gazmore, − shtoi babi. – E kemi fotografuar, ejani ta shikoni.
Sytë blu të Nitës takuan tanët. Vështrimi i saj ishte vërtet i veçantë, mbresëlënës. Unë dhe vëllai u morëm vesh pa fjalë, tundëm kokat dhe përqafuam prindërit.
Pas njëfarë kohe, erdhi dita kur Nita më në fund do të bëhej pjesë e familjes sonë. Mami dhe babi shkuan ta merrnin, unë me vëllanë qëndruam në shtëpi. Nuk na zinte vendi.
Filluam të rregullonim dhomën tonë, të nxirrnim lodrat më të bukura, librat me përralla dhe mjetet e vizatimit. Dëshironim që Nita të ndihej sa më mirë, të kuptonte se çdo gjë e jona, tashmë ishte edhe e saja.
birësoj – marr në familje një fëmijë, duke e trajtuar njësoj si fëmijët e mi. shtëpi fëmije – institucioni ku mbahen fëmijët që janë pa prindër. ka zënë vend në zemrat tona – na ka hyrë në zemër, e duam shumë. ishte i pranishëm – bënte pjesë. shtangem – qëndroj si i ngrirë në vend, pa lëvizur. mbresëlënës – diçka që na lë mbresë, na bën përshtypje. u morëm vesh pa fjalë – u kuptuam pa folur.
Renditi fjalitë e mëposhtme sipas radhës së kryerjes së veprimeve (vendos numrat nga 1-6).
Babai i fliste çdo ditë familjes për Nitën.
Olsi dhe motra e tij ishin shumë të emocionuar.
Gjatë intervistave që babai u bëri fëmijëve të një shtëpie fëmijësh, njohu Nitën. Prindërit biseduan me fëmijët për birësimin e Nitës.
Prindërit e Olsit kishin takuar Nitën. Të gëzuar, fëmijët filluan përgatitjet për pritjen e Nitës.
Trego përmbajtjen e tregimit duke u mbështetur në fjalitë përmbledhëse.
Si ju duket veprimi i familjes së Olsit? Pse?
Ç’mund të ketë ndodhur kur Nita arriti në shtëpi?
Shkruaj cilësitë e Nitës që dalin në tekst.
1 Plotëso tekstin me fjalët ndihmëse.
Fjalë ndihmëse: Dea, të kuq, më e mirë, shkollë, tërë quka, tezen, sy, modës, gjallëri, e çiltër, të lexojë, e hollë, për të dalë, vezullues, moshatare, paraqitjes, e mërzis.
Shoqja ime quhet . Ajo është me mua, pra nëntë vjeç. Ne shkojmë në të njëjtën dhe jemi në të njëjtën klasë. Dea ka flokë , tërë kaçurrela, është dhe shtatlartë. Vetëm faqet i ka pak buçko, të spërkatura . Në mes të fytyrës i shkëlqejnë dy të bukur gështenjë, e hareplotë. I pëlqen të vishet sipas , si tezja e saj.
Dea flet shpejt dhe me . Ajo është e drejtpërdrejtë dhe . I pëlqen të notojë dhe , por pasioni i saj i vërtetë është vallëzimi. Ka qejf edhe të shohë e vet kur bëhet gati . Mua më bezdis pak gjithë kjo vëmendje që ajo i kushton , por nuk i bie në sy. Ajo është shoqja që dikush mund të ketë, prandaj nuk për çikërrima të tilla.
2 Plotëso skemën e mëposhtme.
Kush është?
Sa vjeç është?
Si i ka flokët?
Si e ka trupin?
Si e ka fytyrën?
Çfarë ka të veçantë në fytyrë ose në trup?
Si vishet zakonisht? Si flet?
Si sillet?
Çfarë i pëlqen zakonisht?
Çfarë i pëlqen veçanërisht?
Ç’mendon ti për këtë person?
3 Po ti, a ke një shok ose shoqe të veçantë? Përshkruaje atë sipas skemës së mësipërme. Në krah të përshkrimit vendos një fotografi të shokut/ shoqes sate ose bëj një vizatim të tij/saj.
− Sot nuk kemi shkollë, − i tha Tomi Pipit.
Jashtë dielli shkëlqente në qiellin e ndritur blu. Ishte një nga ato ditë të arta vjeshte kur të gjithë kanë qejf të shkojnë në pyll. Pipit i shkrepi një mendim.
− Si thoni, a ikim të bëjmë një piknik?
− Oh, po! − thirrën Tomi me Anikën gjithë gëzim.
− Shkoni me vrap në shtëpi dhe i thoni nënës, − tha Pipi. – Ndërkohë, unë do të përgatit ushqimet që do të marrim në piknik.
Tomi me Anikën e pëlqyen planin. Ata vrapuan në shtëpi dhe pas pak u kthyen përsëri. Pipi po i priste te porta me një shkop në njërën dorë dhe me një shportë të madhe në tjetrën.
Në fillim fëmijët ndoqën rrugën e fshatit, pastaj vazhduan rrugën përmes aheve dhe bajameve.
− Sa fushë e bukur, sa fushë e bukur! − thirri Anika me gëzim.
− Ç’ke në shportë, Pipi? – pyeti Anika. – A ke ndonjë gjë të mirë?
− Në fillim duhet të gjejmë një vend të mirë për t’u ulur.
Fëmijët filluan të kërkonin një vend të tillë. Anika gjeti një gur të madh, të sheshtë, që iu duk i përshtatshëm, por ai ishte i mbushur me miza dheu të kuqe dhe Pipi i tha:
− Unë nuk dua të ulem me to, se nuk i njoh.
Ata të tre qeshën...
Tomit i zunë sytë një lëndinë midis dy shkurreve, por ata vendosën të shkojnë më tutje, rrëzë një shkëmbi të vogël. − Tani mbyllni sytë sa të shtroj gjërat, − tha Pipi.
Tomi dhe Anika i mbyllën sytë fort dhe dëgjuan Pipin që hapte shportën. − Një, dy... nëntëdhjetë, tani mund të shihni, − tha më në fund Pipi. Ata u hodhën përpjetë nga gëzimi kur panë gjithë ato gjëra të mira që kishte nxjerrë Pipi.
Fëmijët hëngrën aq shumë, sa mezi lëviznin nga vendi, prandaj u shtrinë në diell. Më vonë u ngritën dhe filluan të luanin.
Pas kësaj, u nisën për në shtëpi. Tomi dhe Anika thanë se kishin kaluar një ditë të mrekullueshme dhe filluan të këndonin një këngë që e kishin mësuar në shkollë.
Astrid Lindgren
piknik − shëtitje e organizuar në grup jashtë qytetit, për të pushuar e për të dëfryer në natyrë, duke marrë edhe ushqime me vete. u hodhën përpjetë nga gëzimi – u gëzuan shumë.
Shëno me përgjigjen e saktë.
Tomi dhe Anika u gëzuan sepse: Pipi i ftoi në ditëlindjen e saj; Pipi propozoi të shkonin në piknik. Ata u nisën për në piknik: pasi i morën leje mamit; menjëherë. Fëmijët ndoqën rrugën përmes: aheve dhe bajameve; gështenjave dhe pishave. Ata u ulën për të drekuar: në një lëndinë; rrëzë një shkëmbi të vogël. Ajo ditë ishte e mrekullueshme sepse: hëngrën gjëra të mira; shëtitën e luajtën në ajër të pastër; morën rreze dielli e kënduan; të gjitha bashkë.
Po ty, të pëlqen të shkosh në piknik? Trego për një piknik që ke bërë me shokët ose me familjen.
Rendit veprimet që kryen fëmijët atë ditë.
dih VEPRIMTARI
Me ndihmën e mësueses/it, organizoni një piknik.
Emisionet e lajmeve televizive rrallëherë fillojnë me fëmijët.
Por puna e Gjergjit tonë është ndryshe. Ai doli në emisionin kryesor të lajmeve...
Për më mirë, shikojeni vetë:
− Mirëmëngjesi, Gjergji!
− Mirëmëngjesi, teta!
Ai theu derrkucin prej qeramike dhe në tryezën e studios u derdhën monedhat metalike.
− Këto para, ju lutem, jepjani Benit që t’i shërohet këmba.
Për të ndihmuar Benin, para disa ditësh ishte bërë një thirrje në programet televizive.
Folësja përqafoi Gjergjin.
Ai përshëndeti me dorë dhe u largua.
Vazhduan lajmet.
Për ca kohë, edhe në shtëpinë e Gjergjit kjo ngjarje sikur u harrua, por... ... Ai po festonte ditëlindjen.
Në kohën që Gjergji do të shuante dhjetë qirinjtë e ndezur, ra zilja. Në apartament u fut një grua dhe një djalë pothuajse në moshën e Gjergjit. Ata mbanin në duar një pako dhe një tortë. Gruaja, duke ndier hutimin e mikpritësve, tha:
− Ju nuk më njihni, unë jam nëna e Benit. Gjergji, me paratë që na fali, afroi shumë dhurues të tjerë dhe tani Beni është i shëruar. Mund të ecë mirë. Ai erdhi me këmbët e veta për t’i uruar ditëlindjen mikut të tij, Gjergjit.
Gruaja la tortën në tryezë. Beni i dha Gjergjit një derrkuc qeramike, i cili kishte një vrimë lart, dhe i tha:
− Thyeje edhe për të tjerë, Gjergji.
Ata u përqafuan fort. Më pas shpërthyen duartrokitjet dhe këngët...
Gaqo Bushaka
Cila ishte arsyeja që Gjergji doli në emisionin e lajmeve?
Në shtëpinë e Gjergjit ka festë. Me ç’rast?
Cilët janë miqtë që erdhën papritur në festë?
Çfarë i dhuruan ata Gjergjit?
Çfarë ndodhi pas përqafimit të Benit me Gjergjin?
qeramike – balte. flakë i kuq – shumë i kuq.
Ky tregim titullohet “Thyerje në emisionin e lajmeve”, sepse: Gjergji paraqitet pa ftesë në mes të emisionit të lajmeve, duke thyer rregullat e tij; Gjergji thyen në mes të emisionit të lajmeve derrkucin prej qeramike; Beni thyen rregullat e mirësjelljes dhe paraqitet pa ftesë në ditëlindjen e Gjergjit. Shpjego me fjalët e tua zgjedhjen që bëre.
Bashkëbisedoni duke sjellë shembuj të ndihmës që keni dhënë ju, ose të njohurit tuaj, për fëmijët në nevojë.
Shkruaj disa fjali, me anë së të cilave të shprehësh se si i kupton fjalët e Benit: “Thyeje edhe për të tjerë, Gjergji.”
Ndahuni në grupe dhe bëni një projekt që synon të ndihmojë fëmijët në nevojë.
Shiko figurat dhe shkruaj përgjigjen për secilën nga pyetjet poshtë tyre.
Ku po shkojnë fëmijët? Çfarë bleu Ema? Çfarë po bën macja?
Pyetjet poshtë figurave, janë FJALI PYETËSE.
Përgjigjet që shkrove, janë FJALI DËFTORE.
Fjalitë me të cilat pyesim për diçka, janë FJALI PYETËSE. Ato fillojnë me shkronjë të madhe dhe mbarojnë me pikëpyetje (?).
Fjalitë me të cilat tregojmë diçka, janë FJALI DËFTORE. Ato fillojnë me shkronjë të madhe dhe mbarojnë me pikë (.).
1 Lexo tekstin dhe shëno me D fjalitë dëftore dhe me P fjalitë pyetëse.
− Kush je ti?
− Unë jam Arbri.
− Me cilin po bisedon?
− Unë nuk po bisedoj, por po recitoj.
− A do të ta mësoj edhe ty vjershën që po recitoj?
− Ç’është kjo vjershë?
− Është një vjershë për atdheun.
2 Shkruaj pyetjet që duhet të bësh për të marrë përgjigjet e mëposhtme.
Bilbili i vogël hapi sqepin.
Degët e pemës u mbushën plot me zogj.
Lulet hapën fletët ngjyra-ngjyra.
Lepurushët ndalën vrapin dhe mbajtën vesh.
3 Lidh pyetjen me përgjigjen e duhur.
Të pëlqejnë çokollatat?
Jo, mamaja ime është mësuese. Ishe sot në shkollë?
Jo, unë jam në klasën e tretë.
Po, më pëlqejnë shumë çokollatat. Kur u ktheve nga pushimet?
Mjeke e ke mamanë?
Në klasën e dytë je ti?
Po, isha.
Dje pasdite, në orën 5.
4 Duke u nisur nga fjalia e mëposhtme, bëj pyetje që të fillojnë me fjalët: kur, ku, kush, me kë.
me Arsën.
Në pushimin e madh, Jehona po luante në oborr me Arsën.
Kur po luante Jehona në oborr me Arsën?
Ku Kush Me kë
5 Fjalitë e mëposhtme kanë të njëjtat fjalë. Ku ndryshojnë ato? Lexoji duke përdorur intonacionin e duhur.
Erdhi Ina nga pushimet. Erdhi Ina nga pushimet?
Hyri mësuesja në klasë. Hyri mësuesja në klasë?
6 Shkruaj tri fjali dëftore dhe më pas ktheji në pyetëse.
7 Formo fjali pyetëse që fillojnë me fjalët: cili, ku, si, çfarë, kur. Shkruaj përgjigjet për pyetjet e formuara.
8 Rishkruaje pjesën, duke vendosur aty ku duhet shkronjën e madhe dhe shenjat e pikësimit.
mësuesja hyri në klasë nxënësit e përshëndetën ajo pyeti se cili e kishte zgjidhur ushtrimin e vështirë pse nuk përgjigjet asnjëri a e keni zgjidhur ushtrimin e vështirë të gjithë kishin dyshime vetëm Klesti u çua.
Plotëso faqen 14 të “Fletores së punës”.
Kur afrohej Viti i Ri, Flori dhe Ina vinin rregull në dollapin e lodrave. Ata vendosnin mënjanë lodrat e vjetra dhe librat që nuk i lexonin më. Pastaj mami fshinte me kujdes raftet dhe i shkëlqente me një pece të butë. Kur gjithçka ishte e pastër, fëmijët sistemonin në dollap sendet që u nevojiteshin. Kështu krijohej pak vend për lodrat e reja dhe librat që do t’ua dhuronin për Vit të Ri.
– Ja, – thoshte Flori, – nëse pikërisht tani Babagjyshi i Vitit të Ri po rri e na vështron, sigurisht që do të jetë i kënaqur nga ne.
Një vit, Babagjyshi i Vitit të Ri ndaloi të vëzhgonte pikërisht te familja e tyre. U kënaq shumë që e kishin rregulluar aq bukur dollapin, por u kënaq edhe më tepër kur i pa të dy fëmijët duke rregulluar lodrat e vjetra. Ata rregullonin rrotat e prishura, u vinin bojë të re pjesëve prej druri të çngjyrosura, kontrollonin nëse u mungonte gjë kukullave.
Kur i përfunduan së rregulluari, ato dukeshin tamam si të reja. Atëherë, Babagjyshi i Vitit të Ri i ngarkoi në thesin e tij të lodrave dhe, bashkë me lodrat e reja, shtoi edhe ato që kishte rregulluar Flori me Inën për t’ua shpërndarë fëmijëve nëpër botë.
Lodrat e Florit dhe të Inës ua shtonin gëzimin fëmijëve që kishin moshën e tyre.
− Ju lumtë, fëmijë! Nuk e dija që kisha ndihmës kaq të mirë.
Babagjyshi i Vitit të Ri ishte shumë i kënaqur.
Kethrin Xhekson
Sillni të gjithë nga një lodër që nuk e përdorni më. Grumbullojini ato dhe me ndihmën e mësueses, dërgojini në qendrat sociale. Kështu do të lumturoni edhe shumë fëmijë të tjerë.
Rendit fjalitë përmbledhëse sipas radhës së kryerjes së veprimeve në tekst, duke vendosur numrat nga 1 në 5.
Në prag të Vitit të Ri, Ina dhe Flori vendosnin rregull në dollapin e lodrave.
Lodrat dukeshin tamam si të reja.
Babagjyshi i Vitit të Ri i mori lodrat e rregulluara për t’ua shpërndarë fëmijëve të tjerë.
Ata rregullonin lodrat e vjetra.
Babagjyshi i Vitit të Ri u kënaq shumë nga ndihma që i dhanë Ina dhe Flori.
Trego pjesën duke u mbështetur në fjalitë përmbledhëse të mësipërme.
Si të duket veprimi i dy fëmijëve?
Si e kupton fjalinë e Babagjyshit: “Nuk e dija që kisha ndihmës kaq të mirë”?
Po ti, këmben lodra apo libra me shokët apo të afërmit e tu? Na trego.
Ah, sikur të ishte kohë e bukur!
Bie shi.
Po tani, çfarë do të bëjmë?
Eja të vizatojmë së bashku.
Fjalitë që shprehin një dëshirë, një urim a një mallkim, janë FJALI DËSHIRORE.
Ato fillojnë me shkronjë të madhe dhe mbarojnë me pikëçuditje (!).
Ah, sikur të ishte kohë e bukur!
U bëfsh 100 vjeç!
Mos dalsh për dy ditë nga shtëpia!
Fjalitë që shprehin një këshillë, një lutje, një ftesë, një propozim, janë FJALI NXITËSE. Ato fillojnë me shkronjë të madhe dhe mbarojnë me pikë (.).
Mos qëndro shumë para televizorit.
Të lutem, eja me mua. Eja të vizatojmë së bashku.
Mendoj që nesër të shkojmë në det.
1 Shëno te D për fjalitë dëshirore dhe te N për fjalitë nxitëse.
- Eja të dalim.
- Ah, sikur të luaja!
- Rrofsh mami!
- Të lutem, mos u vono.
- Ju presim të na vini.
Fjalitë dëftore, pyetëse, dëshirore dhe nxitëse, kur shprehin habi, kënaqësi, keqardhje dhe zemërim, mbarojnë me pikëçuditje (!).
2 Plotëso urimet:
3 Plotëso këshillat: Mësoni Luani
4 Shkruaj tri fjali, në të cilat të shprehësh tri dëshira të tuat.
5 Shkruaj tri fjali, në të cilat të shprehësh tri propozime të tuat.
- Mjaft me këto teka!
- Sa mirë është kur tregohesh i sinqertë!
- Nuk janë punë për fëmijë këto!
- Bobo, kompjuteri nuk punon!
- Ua, Eni ka sjellë një qenush!
- Mami, mami, trëndafili paska edhe gonxhe!
- Sa më pëlqejnë trëndafilat!
Fjali që shpreh: habi kënaqësi keqardhjezemërim
7 Në vendet bosh të tekstit të mëposhtëm, shëno llojin e fjalisë.
Sot është ditëlindja e Albinit. Ai bëhet 9 vjeç. Në orën 5 pasdite, ne shkuam në shtëpinë e tij. Sapo na hapi derën, e uruam: “U bëfsh 100 vjeç!”
Ai na falënderoi dhe na ftoi brenda.
Nëna e tij na përshëndeti dhe pyeti: “Çfarë lëngu dëshironi për të pirë?” Pastaj tha: “Ejani, afrohuni te tavolina”.
Plotëso faqen 15 të “Fletores së punës”.
Koli zgjohej në mëngjes, shikonte orën e murit dhe mendonte: “Sa të vijë orari i shkollës, ka kohë”. Koha fyhej e ikte. Kolit nuk i mbetej kohë
Koli në shikonte orën e murit dhe mendonte: “Sa të e ikte. Kësisoj Kolit nuk i kohë të arrinte në orar.
Pasdite duhej të bënte detyrat dhe mendonte: “Ka kohë. Më parë po luaj me top”. Por koha e ikte përsëri. Kur Koli mbaronte lojën, vinte mbrëmja. Kështu ai shkonte në shkollë pa detyra.
“Ka kohë të bëj këtë, ka kohë të bëj atë”, nuk bënte dot asgjë. Se koha nuk mund të rrinte pas Kolit...
Pasdite të bënte dhe mendonte: “Ka fyhej nuk mund të rrinte Kolit...
... Kaluan vite. Koli u rrit. Shokët e tij, të cilët e kishin ndjekur hap pas hapi kohën, shkuan në dhe u bënë njerëz të ditur. Shkuan në punë të ndryshme dhe u bënë njerëz të zotë.
... Kaluan vite. Koli u rrit. Shokët e të cilët e kishin ndjekur pas kohën, shkuan në universitet dhe u bënë të ditur. Shkuan në punë të dhe u bënë njerëz të zotë.
Mbetu në një klasë, mbetu në Koli nuk arriti as të marrë dëftesë u kohën. E kërkoi, e kërkoi, e thirri, e dhe s’mund dot më.
Mbetu në një klasë, mbetu në tjetrën, Koli nuk arriti as të marrë dëftesë e as të gjejë punë. Atëherë u kujtua për kohën. E kërkoi, e kërkoi, e thirri, e thirri, por ajo nuk u kthye më kurrë. Koli e kuptoi se e kishte humbur kohën dhe s’mund ta gjente dot më.
Adelina Mamaqi
kësisoj – në këtë mënyrë. fyhej – prekej në sedër. universitet – shkollë e lartë, që një i rritur e ndjek kur ka dëshirë të bëhet mjek, mësues etj.
Shëno me ose me .
Në këtë pjesë flitet për Kolin.
Koli arrinte në orar në shkollë.
Koha fyhej dhe ikte.
Pasdite, Koli luante me top dhe nuk i bënte detyrat.
Koha i shkonte pas Kolit. Shokët e Kolit, që nuk e humbën kohën, u bënë njerëz të zotë. Koli e kuptoi se e kishte humbur kohën dhe s’mund ta gjente dot më.
Pse u ndie e fyer koha?
Pse Koli nuk mund ta gjente dot më kohën?
Po ti, e ke humbur ndonjëherë kohën? Trego si ka ndodhur.
Në mënyrë që t’u dalë koha, pra për të qenë të organizuar, të rriturit shpesh bëjnë lista me punët që kanë për të kryer gjatë ditës. Shkruani gjërat që keni për të bërë, pra hartoni lista me detyra të ndryshme. Ideoni paraqitjen e tyre dhe renditini nga më e thjeshta te më e vështira.
1 Kohën e lirë mund ta shpenzojmë brenda shtëpisë dhe jashtë saj. Vështroni diagramin e mëposhtëm dhe diskutoni rreth tij.
Ftoj shokun/ shoqen në shtëpi. Lexoj libra. Shoh filma për fëmijë.
Luaj me lodra.
Notoj në det/ pishinë. Luaj kukafshehtas.
Vrapoj.
Pëlqej lojërat elektronike.
Sistemoj sendet e mia. Kujdesem për lulet e ballkonit.
Kujdesem për qenin/macen. Gatuaj ëmbëlsira së bashku me mamin.
Shkoj në teatrin e kukullave.
Blej gjëra për veten, i shoqëruar nga mami ose babi.
Shkoj në bibliotekë.
Shkoj në kinema.
Ndihmoj në larjen e enëve.
Në fund, secili ngjyros me të gjelbër veprimtaritë që kryen brenda shtëpisë dhe me të kuqe ato që kryen jashtë saj.
Koha e lirë ndryshon nga dita në ditë. Ka ditë kur mund të kemi shumë kohë të lirë, por ka edhe ditë kur nuk na mbetet kohë e lirë për veten. Pra, nuk na mbetet kohë për të kryer veprimtaritë që na pëlqejnë më shumë. Marseli ka vendosur poshtë secilës ditë të javës shkollore një numër (nga 1 në 5), duke treguar ditën kur ka më shumë kohë të lirë (1-shi është për ditën kur ka më pak kohë të lirë, kurse 5-a është për ditën kur ka më shumë kohë të lirë). Ai ndërtoi edhe një grafik me shtylla për kohën e lirë gjatë javës shkollore.
mendon, pse Dritëroi ka më pak kohë
ti, në cilën ditë të javës ke më shumë kohë të lirë? Po më pak? Pse?
hënën dhe
enjten?
Shih listat me detyra argëtuese dhe diskuto rreth tyre me shokët në klasë.
ditët e javës shkollore e enjtee martëe premtee mërkurë
Gjatë javës shkollore, kur ke më shumë kohë të lirë: paradite apo pasdite? Pse?
bërë ndonjëherë një listë të tillë? Do të të pëlqente
bëje një të tillë çdo ditë? Rendit tri gjërat e para që të vijnë në mendje për të krijuar një listë të tillë.
Sa shumë u mërzit Elona! Në vendin e dhëmbit të qumështit, që i kishte rënë muaj më parë, kishte dalë një dhëmb tjetër, ai i përhershmi... i bardhë, i lëmuar, por...
Dhëmbi po rritej e zgjatej i shtrembër... ndryshe nga të tjerët. Ah, kjo e dëshpëronte shumë Elonën! Edhe prindërit u shqetësuan. Pa humbur kohë, e çuan te mjekja specialiste për dhëmbët e shtrembër.
Ajo ia kontrolloi me shumë kujdes, i tha të hapte e të mbyllte gojën dhe, më në fund, u shpreh:
− Po të qe një shtrembërim i vogël, do të rregullohej me ca lëvizje të posaçme të gjuhës, duke e shtyrë vazhdimisht përpara. Por në rastin e vajzës suaj, kjo është e pamundur. Aparati është i domosdoshëm!
Prindërit panë njëri-tjetrin në sy, dhe i thanë me vendosmëri mjekes të bënte çfarë ishte e nevojshme...
− Aparat?! – klithi pothuajse e tmerruar Elona. – Ai teli që u vënë dhëmbëve?...
− Pikërisht ai... – tha mjekja. − Mbahet për disa muaj, derisa dhëmbi të marrë drejtimin e duhur.
Vajzës iu mbushën sytë me lot.
− Përse mërzitesh? – i buzëqeshi mjekja. – Do ta mbash për pak kohë.
Përndryshe, dhëmbi i shtrembër do të të shëmtojë. Dhe s’është kjo kryesorja. Do të të pengojë të hash, do të të vrasë gjuhën, do të të pengojë të flasësh mirë dhe do të të dëmtojë edhe dhëmbët fqinjë, lart e poshtë... Pra, krijon shumë probleme!...
Vajza mezi kapërdiu pështymën në grykën e tharë. Mjekja i përkëdheli me butësi flokët.
− Elona, kur të rritesh, do ta kujtosh këtë ditë. Do të thuash: “Sa mirë që e dëgjova dentisten”... Se sa vlen qoftë edhe një dhëmb, këtë e dimë ne të rriturit...
Prindërit pohuan me kokë, duke i dhënë të drejtë.
− Kur do ta vë aparatin? – pyeti Elona me zë të dridhur.
− Kur?!... Kur të duash ti, Elona! Sot, sigurisht që jo!... Mendohu këto ditë. Dëshiroj që ti të vish vetë tek unë, të vish plotësisht e bindur dhe me dëshirën e mirë për të ndihmuar veten...
Vajza mori frymë thellë si të mos ngopej. Le të bëhej ç’të bëhej. Më mirë e shëmtuar disa muaj, një vit... sesa një jetë të tërë...
Mjekja ia kërkonte këtë gjë. Prindërit, gjithashtu.
− Ma vendos tani! – tha ajo papritur. – Tani!...
Në sytë e vajzës, mjekja lexoi një vendosmëri e vullnet të pazakontë. Ajo vështroi prindërit e Elonës, të cilët i buzëqeshën disi të lehtësuar.
− Të lumtë, Elona! – thirri mjekja, ndërsa përkulej mbi poltronën e dentistit, dhe e përqafoi vajzën me kënaqësi.
Fjalë dhe shprehje të reja aparat – pajisje e përbërë prej pjesësh të imëta e të punuara me përpikëri, që përdoret për të drejtuar dhëmbët. poltronë e dentistit – ndenjëse në formë kolltuku, ku janë të vendosura mjetet që i nevojiten mjekut.
Flamur Topi
Shëno me dhe fjalitë e mëposhtme. Elona ishte e gëzuar, ngaqë dhëmbi i përhershëm po rritej ndryshe nga të tjerët. Prindërit e çuan te mjekja specialiste. Mjekja tha se duhej të vendoste aparat. Aparati mbahet gjatë gjithë kohës dhe përgjithmonë. Dhëmbi i shtrembër nuk sjell asnjë dëm. Aparati duket shumë bukur në dhëmbë. Elona i tha mjekes t’ia vendoste menjëherë aparatin. Mjekja e përgëzoi Elonën për vendosmërinë e saj.
Kur shkon te dentisti: ndien frikë; ndien gëzim; nuk ke asnjë ndjesi.
Pse?
Ftoni një dentist/e në klasë dhe diskutoni me të rreth rëndësisë së higjienës së gojës. Përgatitni pyetje, në mënyrë që të merrni sa më shumë informacione dhe këshilla të vlefshme.
Pasta e dhëmbëve të pëlqen kur është me shije: luleshtrydheje; bananeje; molle; tjetër.
Shëno me llojin e furçës së dhëmbëve që do të doje të kishe. Shkruaj tri fjali për personazhin e saj.
Lidh me shigjetë.
Pika vendoset në fund të fjalive dëftore.
Pikëpyetja vendoset në fund të fjalive pyetëse.
Pikëçuditja vendoset në fund të fjalive dëshirore dhe të fjalive që shprehin habi, kënaqësi, keqardhje dhe zemërim.
1 Vendos shenjat e pikësimit në fjalitë e mëposhtme.
- Qumështi nuk më pëlqen
- Po çfarë të pëlqen të hash
- Çokollatat më pëlqejnë më shumë.
- Ç’janë këta emra pa kuptim
- S’e marr vesh se çfarë shijesh kanë këta fëmijët e sotëm
- Ua, çfarë shijesh të çuditshme
2 Korrigjo gabimet duke vendosur në shenjën e pikësimit që duhet.
- Olsa, unë pi qumësht në mëngjes, po ti.
- Jo, qumështi ma shpif?
- Ua, si kështu.
- Më jep vetëm një kafe të fortë me një lugë sheqer?
- Po kafeja nuk përdoret për fëmijët? Seriozisht e ke ti.
- Mami më bën kafe çdo mëngjes.
- Vërtet.
- Sigurisht që jo, bëra shaka gjysh!
3 Krijo dy fjali dëftore, dy pyetëse, dy dëshirore dhe dy nxitëse.
Plotëso faqen 18 të “Fletores së punës”.
Gjyshi ishte lodhur. Rrinte i shtrirë në kanape. Vështronte i mërzitur. Këtë e vuri re edhe nipçja i tij. Gjyshi nuk fliste me askënd. Por çapkëni i gjyshit, për t’ia larguar mërzitjen, mendoi shumë e shumë, dhe u soll rreth dhomës nja dy herë duke e vështruar gjyshin vjedhurazi. Të gjithë të tjerët shikonin televizorin, kurse çapkëni i gjyshit kishte thurur një plan si të qetësonte gjyshin. Ai mendoi me vete: do të bëhem si macja dhe ngadalë, duke e prekur gjyshin që ishte shtrirë barkas, mbi shpinën e tij lëvizte, e gjyshi nuk i thoshte asgjë. Kur u shtri çapkëni në shpinën e gjyshit, duke e përkëdhelur i tha:
− Gjysh, a do të luajmë një lojë së bashku? Ah, sa më ka marrë malli!
Gjyshi i tha: – Jam i lodhur, çapkën.
– Po ti gjysh më ke thënë se kurrë s’do të lodhesh me mua!
Gjyshi qeshi dhe ia ktheu:
– Do të luaj, por cilën lojë?
– Lojën e bretkosës.
Çapkëni ia shpjegoi lojën. Gjyshi u pajtua. Çapkëni i tha:
– Gjysh, ti je bretku. Tani krrakit: kuak, kuak, kuak!
Gjyshi bëri siç tha nipçja. – Kuak, kuak, kuak!
Të gjithë qeshën së bashku me gjyshin dhe çapkëni ia largoi mërzitjen.
Si ndihej gjyshi? Si rrinte ai?
Kush e kuptoi gjendjen e tij?
Çfarë i propozoi nipçja gjyshit?
Si u ndie gjyshi kur luajti me nipçen?
Si ke vepruar ti, kur gjyshja ose gjyshi kanë qenë ndonjëherë të mërzitur?
Gjyshi e mori dhe e përqafoi, pastaj e puthi në të dyja faqet. en?
Përshkruaj një ditë të këndshme që ke kaluar me gjyshin ose me gjyshen.
ii VEPRIMTARI
Organizoni një takim me gjyshërit në shkollë.
Cila është loja që të pëlqen të luash me gjyshin ose gjyshen?
1 Plotëso tregimin duke parë figurat dhe duke iu përgjigjur pyetjeve ndihmëse.
Mami më ka premtuar se do të më dhurojë një breshkë të vogël. Por jashtë bie shumë shi dhe nuk e di nëse do të dalim me këtë mot të keq. Vështroj jashtë dritares dhe
Ndërsa rri para dritares e menduar dhe e shqetësuar, mbërrin mami me një buzëqeshje gazmore:
− Vishe pallton, do të shkojmë në dyqanin e kafshëve.
Urra! Mami nuk e harroi premtimin! E adhuroj mamin. Ajo është
Përshkruaj shiun: Çfarë zhurmash shkakton shiu në xham? Po ti, si ndihesh në këtë mot?
Përshkruaj mamin: Si është mami?
Vesha menjëherë pallton time
Përshkruaj pallton: Si është palltoja?
dhe dola nga shtëpia bashkë me mamin.
Të lagura qull, hymë në një dyqan të madh kafshësh
Më në fund, e pashë dhe ia gjeta emrin menjëherë: Reshka!
Përshkruaj dyqanin: Çfarë shikon?
Përshkruaj breshkën: Është e madhe apo e vogël? Çfarë ngjyre e ka zhguallin? Si i ka sytë? Është e lezetshme?
Mezi prisja të kthehesha në shtëpi që t’ua tregoja të gjithëve. Dëshira ime ishte bërë realitet! Isha
Përshkruaj emocionet e vogëlushes. Çfarë ndien ajo?
2 Shkruaj një hyrje tjetër për këtë tregim.
3 Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë tregim.
Plotëso faqen 16 të “Fletores së punës”.
Një djalë shumë i veçantë ishte aq i uritur, saqë një tas me supë me makarona alfabet, që e kishte përgatitur nëna e tij, nuk do ta ngopte dot. Prandaj e shtyu tasin. Nuk donte të hante supë. Donte të hante diçka tjetër.
Ky djalë donte një sanduiç të veçantë, një sanduiç që zakonisht nuk e hanin fëmijët e vegjël. Pra, ai donte një sanduiç gjigant, të lartë sa një mal!
Kështu që, djali i vogël mbylli sytë dhe shprehu një dëshirë të veçantë.
Ai mendoi një sandëshirë (sanduiçin e dëshirës).
Në fillim dëshiroi dy feta bukë të ngrohta, nga furra. Me mendje, preu një fetë aq të madhe, sa iu desh të përdorte sharrën në vend të thikës.
Pastaj e kishte radhën djathi. Ai kërkoi të kishte djathë të bardhë dhe djathë kaçkavall. Mirëpo në fund, kërkoi edhe një kuti të madhe me djathë të shkrirë.
Pastaj shprehu dëshirën që të kishte mish të llojeve të ndryshme: mish viçi, pule dhe gjeldeti.
Iu desh të ndalej në mes të dëshirës dhe të kërkonte një shkallë dëshirash.
U ngjit mbi shkallë, që të mund të vinte gjëra të tjera mbi sandëshirën e tij.
Vendosi sipër sallatë jeshile, domate të freskëta, kastravecë turshi. Pastaj shtoi erëza dhe qepë nga ato që të djegin sytë.
Hipi dhe zbriti nga shkalla e dëshirave. Vazhdoi të stivonte gjithnjë e më shumë përbërës.
Së fundi, iu desh të kërkonte një vinç që të vendoste fetën e bukës në majë të sandëshirës së tij.
Ja ku ishte!
Ishte një kilometër i lartë, vakt i hatashëm.
Ishte një sandëshirë që nuk ngjasonte me asnjë sanduiç që ishte porositur ndonjëherë.
Djali ishte gati të hante. Po nga t’ia fillonte?
U soll rreth e rrotull sandëshirës, duke parë lart e poshtë. Nuk kishte si ta hante atë sandëshirë. Nuk kishte rrugëzgjidhje.
Djali u mbështet te sanduiçi, mbylli sytë dhe shprehu një tjetër dëshirë. Shprehu dëshirën që të kishte një supë me makarona alfabet, të përgatitur nga nëna e tij, dhe një sanduiç të ngrohtë.
Pasi hëngri, pëshpëriti me ëmbëlsi:
− Faleminderit, mami, ishte shumë e shijshme!
makarona alfabet – makarona të vogla, që janë në formë shkronjash. stivoj – vendos një sasi gjërash në radhë, njërën mbi tjetrën. vakt i hatashëm – një vakt (mëngjesi, dreka ose darka) shumë i mirë.
Pse e shtyu djali tasin e supës?
Ç’dëshironte të hante ai?
Si ishte sanduiçi që po formohej në përfytyrimin e tij?
A e hëngri sanduiçin që përfytyroi? Pse?
Cila ishte dëshira e radhës?
Si iu dukën supa dhe sanduiçi që i kishte përgatitur nëna?
Po ti, cilin ushqim pëlqen më shumë?
A t’i plotësojnë të gjitha dëshirat në të ngrënë? Pse?
Shëno me sanduiçin që të pëlqen më shumë.
Shkruaj përbërësit e sanduiçit tënd të preferuar.
Me ndihmën e mësueses/it, përgatitni një kek ose biskota me forma të ndryshme.
Mendihmën
fjali dëftore
Kur ndryshojmë vendet e etiketave, ndryshojmë rendin e fjalëve në fjali. Ne mund ta ndryshojmë rendin e fjalëve në fjalinë dëftore, kur nuk ia prishim asaj kuptimin.
shokët luan Eni. fjali dëftore
kallëzues
kryefjalë
Në fjalinë pyetëse ka shumë rëndësi intonacioni.
MBAJ MEND
Ne mund ta ndryshojmë rendin e fjalëve në fjalinë pyetëse, kur nuk ia prishim asaj kuptimin.
1 Ngjyros me të kuqe kryefjalën, me blu kallëzuesin dhe me të gjelbër grupin e fjalëve plotësuese. Ndrysho rendin e fjalëve në fjalitë e mëposhtme.
- Taulanti shkon në shkollë me biçikletë.
- Drini noton çdo ditë në pishinë.
- Dea ecën me nxitim.
- Fëmijët luanin në oborrin e shkollës.
- Ata formonin skuadrën e basketbollit.
2 Ngjyros me të kuqe kryefjalën, me blu kallëzuesin dhe me të gjelbër grupin e fjalëve plotësuese. Ndrysho rendin e fjalëve në secilën fjali.
- Ishe sot në kursin e anglishtes?
- Në klasën e tretë është Dea?
- I pëlqejnë akulloret Mirjetës?
- Ku po shkojnë shokët e Albit?
- Mamaja e Endrit është mësuese?
3 Shkruaj fjali, duke përdorur fjalët pyetëse të mëposhtme. Kush ? Cili
?
Çfarë ? Ku ? Kur ? Pse ?
4 Kthe fjalitë dëftore në pyetëse sipas shembullit të dhënë.
Alma shkoi me pushime.Alma shkoi me pushime? Shkoi me pushime Alma? Me pushime shkoi Alma? Fëmijët luanin në oborrin e shkollës.
Zogjtë kërkonin foletë e tyre.
Mësuesja erdhi me vonesë.
Plotëso faqet 19-20 të “Fletores së punës”.
Na ishte njëherë një vogëlushe që jetonte në një qytet të madh me pak pemë. Ajo s’e kishte parë kurrë vjeshtën e artë. Kur dëgjonte të flitej për të, pyeste të atin:
− Vërtet e artë është?
− E artë, e artë, − i përgjigjej babai.
Dhe vogëlushja mendonte: “Ndonjëherë do të shkoj atje ku ndodhet vjeshta e artë. Do të marr pak ar dhe do të blej me të shtatë kukulla, një kukull për çdo ditë të javës”.
Babai i foli edhe një herë tjetër për vjeshtën e artë dhe vajza përsëri e pyeti:
– Je i sigurt që është e tëra e artë?
– Po, po, e tëra e artë! – iu përgjigj i ati.
Dhe vajza mendoi me vete:
“Kur të shkoj atje ku ndodhet vjeshta e artë, do të marr pak ar dhe do të blej me të tridhjetë kukulla, një kukull për çdo ditë të muajit”.
Një herë tjetër mendoi: “Ndoshta do të marr pak më tepër ar dhe do të blej treqind e gjashtëdhjetë e pesë kukulla, një për çdo ditë të vitit”.
Më në fund, një të diel, babai e nxori të bijën jashtë qytetit, nëpër pyje. Vogëlushja vështronte e magjepsur pemët e praruara. Ajo shikonte me miliona gjethe ngjyrë ari, të verdha, të kuqe, të verdha në të çelët, të verdha në të errët, të kuqe në të çelët, të kuqe në të errët.
Eci tërë ditën në pyllin e artë, duke luajtur me gjethet, kërpudhat dhe ketrat. Dhe aq fort e përfshiu ngazëllimi, sa i harroi shtatë kukullat, tridhjetë kukullat, treqind e gjashtëdhjetë e pesë kukullat.
Vajzës, çdo gjethe i dukej më e bukur se tërë kukullat e botës.
Xhani Rodari
Vajza jetonte në një fshat të vogël e të bukur.
Ajo s’e kishte parë asnjëherë vjeshtën e artë.
Vajza jetonte në një qytet ku kishte pak pemë.
Ajo nuk donte të shkonte në park me babin.
Shëno me kuptimin e saktë të fjalëve dhe të shprehjeve. vjeshtë e artë: në stinën e vjeshtës, mjedisi merr ngjyrë të verdhë ari; në stinën e vjeshtës, mjedisi merr ngjyrë të gjelbër. e magjepsur: e frikësuar; e mrekulluar. pemët e praruara: pemë në ngjyrë gri; pemë në ngjyrë ari. ngazëllimi: gëzimi i madh; hutimi.
Vajza donte të shkonte atje ku vjeshta ishte e artë, për të marrë ar.
Ajo ëndërronte të blinte shumë kukulla me arin që do të mblidhte.
Babai e çoi në pyllin e artë.
Vajza mblodhi arin e vjeshtës dhe bleu shumë kukulla me të.
Vajza u mrekullua nga natyra, aq sa i harroi kukullat.
Pse mendonte vajza që mund të blinte shumë kukulla, nëse shkonte atje ku ishte vjeshta e artë?
Po për ty, a është e artë vjeshta? Pse?
Përgatitni një kolazh me gjethe vjeshte.
A ke ecur ndonjëherë në një park të mbuluar me gjethe vjeshte? Si je ndier?
SHKRUAJ
Shkruaj disa nga karakteristikat e stinës së vjeshtës.
Shiko me vëmendje ilustrimet dhe shëno detajet e secilit prej tyre.
Fjalë ndihmëse: lulëzon, gjelbëron, dallëndyshe, fllad i lehtë.
1 me vëmendje ilustrimet dhe shëno detajet e secilit prej tyre.
j Fjalë ndihmëse: e artë, erë, fillon shkolla.
Fjalë ndihmëse: plazh, bën vapë, ditë e gjatë, pushime.
Fjalë ndihmëse: ftohtë, ditë e shkurtër, bardhësi, festa.
2 Përshkruaj natyrën në secilën figurë. Përdor fjalët ndihmëse dhe ato që shënove përbri secilit ilustrim.
3 Përshkruaj stinën që të pëlqen më shumë.
Mes shkëmbinjve ujorë po rrinin dy peshkatarë. Njëri ishte plak, në kokë mbante një kapelë kashte. Fytyrën e kishte buçkane: faqet dhe buzët ia mbulonin qimet e holla të bardha; sytë i kishte të fryrë, hundën të kuqe dhe duart të rreshkura nga dielli.
Hodhi në det, larg, një kallam peshkimi dhe rrinte ulur mbi një shkëmb, me këmbët që i vareshin mbi ujin gjelbërosh.
Pas shpinës së tij, me bërrylin mbështetur pas një guri, rrinte një djalosh me fytyrën e nxirë nga dielli dhe sytë e zinj, i zhdërvjellët e trupin si lastar. Mbante një beretë të kuqe dhe pantallona ngjyrë qielli të përveshura deri në gju. I përqendruar, këqyrte detin atje tutje, ku luhateshin shiritat e vegjël të errët të barkës së peshkimit. Diku larg, mbrapa tyre, mezi shquhej një velë e bardhë e palëvizshme, që u tret në ajrin e nxehtë si një re.
duar të rreshkura – duar të nxira fort nga dielli. i zhdërvjellët – i shkathët. lastar – degë e njomë, e gjatë, e hollë dhe e drejtë. këqyrte – shikonte me vëmendje. luhateshin – lëkundeshin sa andej-këtej.
Ku ndodheshin dy peshkatarët?
Pse po qëndronin midis shkëmbinjve ujorë?
Në cilën stinë kishin dalë të peshkonin?
Nga e kupton këtë?
Ku ndryshonin ata nga njëri-tjetri?
Përfytyro bisedën midis dy peshkatarëve dhe plotëso dialogët me fjalitë e duhura.
1 Dëgjo pjesën e parë të tregimit, duke mbajtur shënime për çështjet kryesore.
Visit i pëlqen shumë futbolli. Sa herë që shokët luajnë futboll, ai merr pjesë në lojë. Visi e ka qejf pozicionin e sulmuesit, por luan edhe në pozicione të tjera. Gjithnjë zbavitet pa masë.
Ai shikon pothuajse çdo ndeshje që transmetohet në televizor. Megjithatë, dëshira e tij më e madhe është të shkojë në stadium për të parë një ndeshje.
Cili është personazhi kryesor në këtë tregim?
Çfarë i pëlqen atij?
Cila ishte dëshira e tij më e madhe?
A mendon se ai do ta realizojë këtë dëshirë? Pse mendon kështu?
2 Dëgjo pjesën e dytë të tregimit, duke veçuar detaje nga teksti.
Duke ditur dëshirën e tij, babai i bëri një dhuratë. Ai gjeti bileta për ndeshjen Tirana-Partizani. Të dy shkuan në stadium.
Ndeshja filloi. Stadiumi ishte plot me njerëz që thërrisnin me të madhe. Gjysma e njerëzve thërriste: “Tirona, Tirona!”. Gjysma tjetër thërriste: “Partizani, Partizani!”. Edhe Visi thirri: “Tirona, Tirona!” kur skuadra e Tiranës bëri një aksion të bukur dhe shënoi një gol. Por ai thirri dhe “Partizani, Partizani!” kur skuadra e Partizanit bëri të njëjtën gjë.
Tiranës bëri një aksion një Por ai t Par tizani!” artizan
Ç’dhuratë i bëri babai Visit?
Cilat skuadra luanin?
Si silleshin njerëzit në stadium?
Po Visi, për cilën skuadër brohoriste?
Si u ndie ai në stadium? Pse?
Dëgjo pjesën e fundit të tregimit.
Tifozët e skuadrave kundërshtare grindeshin, ndërsa Visi e shijoi ndeshjen, e cila në fund doli barazim. Të gjithë mbetën keq, sepse as tifozët e Tiranës nuk dolën të fituar dhe as ata të Partizanit.
Vetëm Visi ndihej i kënaqur. Ishte zbavitur së tepërmi, sepse atij i pëlqente loja e futbollit.
Si përfundoi ndeshja? Si u ndie Visi për këtë?
Diskuto me shokët për ndryshimet mes Visit dhe tifozëve të tjerë në stadium.
Trego ngjarjen duke u mbështetur në këto fjali:
• Dëshira më e madhe e Visit është të shikojë një ndeshje futbolli në stadium.
Visi brohoriste në stadium për çdo aksion të bukur të secilës skuadër.
Edhe pse ndeshja doli barazim, Visi u kënaq shumë.
Ndërto një mbyllje tjetër për këtë histori, duke diskutuar në grupe dyshe.
Luani në role tregimin që dëgjuat.
Tifozët e sku ?
Po ti, a ke një dëshirë të madhe? Cila është ajo?
Ke shkuar ndonjëherë në stadium? Cilën ndeshje ke parë?
Fitoi apo humbi skuadra jote e preferuar? Si u ndjeve? Si u solle?
Plotëso faqen 21 të “Fletores së punës”.
Ishte ora për të ngrënë zemrën. Pieri dhe shoku i tij i ri zbritën në kuzhinë.
– Ç’pret? Hape sobën! – thirri dragoi i vogël. – Po më grin aq fort uria, sa më janë errur sytë.
Dragoi i vogël kërciti gjuhën pas qiellze dhe u ushqye me zjarr, si të gjithë dragonjtë e tjerë. Atë s’e mbante vendi dhe tundte bishtin nga kënaqësia e madhe.
– Ke dëshirë ta provosh pak? – e pyeti Pierin.
– Njerëzit nuk hanë zjarr! – qeshi Pieri.
– Po çfarë të pëlqen ty? – deshi të dinte dragoi i vogël.
– Çokollata, – tha Pieri. – Ke dëshirë ta provosh një copë?
Dragoi i vogël bëri jo me kokë.
– Dragonjtë hanë vetëm zjarr! – dhe ndërkaq i mori erë. – Vetëm se paska aromë të mirë! A mund të hedhësh një copëz të vogël në zjarr?
–
Prishur mos qoftë!
Pieri hapi sobën dhe hodhi dy copa të vogla çokollate mes flakës.
– Mmmm, – lëpiu buzët nga kënaqësia dragoi i vogël. – Mmmm! E mirë! Kurrë s’kisha ngrënë zjarr me çokollatë!
Irina KorshunovFjalë dhe shprehje të reja për të ngrënë zemrën – për të ngrënë vaktin midis drekës dhe darkës. më grin aq fort uria – më ka marrë aq shumë uria. më janë errur sytë – nuk shoh, sepse nuk kam fuqi. kërciti gjuhën pas qiellze – përplasi me zhurmë gjuhën te qiellza. prishur mos qoftë – nuk po ta prish qejfin.
Shëno me dhe .
Pieri dhe shoku i tij, dragoi, zbritën në kuzhinë për të ngrënë darkë.
Dragoi ishte aq i uritur, sa iu errësuan sytë.
Dragoi tundte bishtin nga kënaqësia që hëngri fruta për zemër.
Pieri donte të provonte zjarrin.
Dragoit i pëlqeu aroma e çokollatës.
Pieri hodhi dy copa çokollatë në mes të flakës për dragoin.
Vështro ilustrimet dhe poshtë secilit prej tyre shëno se ç’pjesë të tregimit paraqet: hyrjen, zhvillimin apo mbylljen.
Trego pjesën duke u mbështetur në ilustrimet e mësipërme.
Shkruaj nga një fjali për çdo ilustrim.
1 Shiko fotografinë dhe diskuto me shokët rreth saj.
2 Plotëso tekstin me fjalët ndihmëse.
Fjalë ndihmëse: një merimangë, një kostum kuq e blu, e shndërroi, një mik të veçantë, karakteristikat, ndërtesat e larta, kërcime, duart dhe këmbët e tij, “Spiderman”, gjithmonë.
Njeriu-merimangë ose , është historia e një djali, e Piterit, që e pickoi e bombarduar me rreze radioaktive. Ajo në një njeri me e një merimange, pra, në Njeriun-merimangë që ne të gjithë njohim. Ai vishet me me vija të zeza në formën e rrjetës së merimangës.
Njeriu-merimangë mund të kryejë të rrezikshme dhe të pamundura për njerëzit. mund të ngjiten në çdo sipërfaqe. Kjo është arsyeja pse ai ngjitet në pa problem. Pra, ai ka fituar fuqi të mëdha, të cilat i përdor kundër keqbërësve. Domethënë, në të mirë të njerëzve që e konsiderojnë dhe të dashur.
3 Përgjigju me shkrim pyetjeve të mëposhtme.
Si e ka emrin e vërtetë Njeriu-merimangë? Nga se u shndërrua Piteri në Njeriun-merimangë?
Përshkruaj veshjen e Njeriut-merimangë.
Çfarë veprimesh mund të kryejë Njeriu-merimangë?
Për çfarë ka vendosur ai t’i përdorë fuqitë e fituara?
4 Cilat nga karakteristikat e Njeriut-merimangë do të dëshiroje të kishe? Pse?
5 Çfarë do t’i kërkoje Njeriut-merimangë, nëse do të bisedoje me të?
6 Përshkruaj personazhin tënd të preferuar.
Plotëso faqen 12 të “Fletores së punës”.
Një ditë prej ditësh, Derrkuci e pyeti arushin Uini Puh:
− A e di se çfarë dite është sot?
Arushi po përpiqej të gjente një përgjigje, por zhurma e një kërcimi e ndërpreu.
− A nuk ju duket një ditë e lumtur dhe e bukur? – thirri Tigri, ndërsa hidhej dhe përdridhej.
− Po, ashtu është, − tha Derrkuci. – E po, është dita e parë e pranverës!
− Unë mendoj të organizojmë një festë për ditën e parë të pranverës! –tha Uini Puh. – Një festë me shumë mjaltë!
− Edhe me shumë lojëra e kërcime! – thirri Tigri.
− Do të ftojmë edhe Kristofer Robin, − shtoi Derrkuci.
− Mendim i shkëlqyer! – tha Lepuri kur miqtë e tij i shfaqën idenë e një feste. – Veçse, duhet të ndajmë detyrat.
Të gjithë u mblodhën në kopshtin e Lepurit për t’u organizuar për Festën e Pranverës.
− Festimet do të fillojnë në orën tre, te Gjashtë Pishat, − tha Lepuri. Arushi Puh dhe të tjerët brohoritën nga gëzimi.
− Mbani qetësi! – vazhdoi Lepuri. – Po ju lexoj listën e gjërave që duhet të sjellë secili.
tjer qetës du d z
− Derrkuc, ti do të sjellësh stika pishash dhe... lëng frutash. Tigër, ti do të na gjesh zbukurime, − vazhdoi ai udhëzimet.
Thurni kurora me lule pranvere.
− Buf, ti do të na sjellësh një balonë fluturuese.
− Gomar, ti do të na sjellësh tullumbacet e festës.
− Unë do të sjell mbulesën e tavolinës, − tha Lepuri, − ndërsa ti, Puh, sill Kristofer Robin.
Mirëpo të gjithë ishin shumë të zënë, duke kërcyer lart e poshtë dhe duke folur rreth festës. − Festë! Festë! Ne do të bëjmë një festë! – këndonin ata, pa e pasur mendjen te fjalët e Lepurit.
Kur secili prej tyre arriti në banesën e vet, nuk po e mbante mend se çfarë duhej të sillte në festë.
“Një orë... apo një top? Një mbulesë tavoline!” Pikërisht fjalinë e fundit kujtoi secili prej tyre.
Rrugës për te Gjashtë Pishat, Puhu, që kishte me vete mbulesën me katrorë të bardhë e të verdhë, takoi Derrkucin.
− Sa gjë e çuditshme! – tha Puhu. – Lepuri na paska kërkuar të dyve nga një mbulesë tavoline.
− Ndoshta ngaqë do të jetë festë e madhe, − u përgjigj Derrkuci.
Kur arritën te Gjashtë Pishat, Puhu dhe miqtë e tij e kuptuan se diçka nuk shkonte. Në tokë ishin shtruar katër mbulesa tavoline, por s’kishte as ushqime, as zbukurime! Dhe nuk ishte aty as Kristofer Robi.
Pikërisht në atë kohë, Kristofer Robi po ecte aty pranë. U çudit kur pa miqtë e tij të ulur rreth katër mbulesave. Edhe Uini e Derrkuci mbanin
në duar nga një mbulesë të tillë. Lepuri qëndronte i heshtur, me listën në dorë.
− Aha, − tha Kristofer Robi. – Mendoj se e kuptova ku qëndron puna. Asnjëri nuk e ka dëgjuar Lepurin. Nëse askush nuk dëgjon, gjithçka ngatërrohet.
Kristofer Robi u kthye nga Lepuri.
− Lexoje edhe një herë listën tënde dhe kësaj radhe secili nga ju të dëgjojë me kujdes.
Të gjithë u kthyen edhe një herë në shtëpitë e tyre, përveç Kristofer Robit, Lepurit dhe Puhut. Kësaj here, meqë kishin dëgjuar mirë, secili solli gjënë e duhur. Festa e pranverës doli e shkëlqyer!
Alan Aleksandër MilnKafshët e pyllit do të festonin: ardhjen e pranverës; ndërrimin e viteve; ditëlindjen e Derrkucit.
Ato u mblodhën për të ndarë detyrat: në kopshtin e Lepurit; në kopshtin e Derrkucit; në kopshtin e Arushit.
Kur Lepuri lexoi listën: të gjithë dëgjuan me kujdes; vetëm Tigri dëgjoi; asnjëri nuk dëgjoi.
Kafshët kishin sjellë: një mbulesë tavoline; gjashtë mbulesa tavoline; tri mbulesa tavoline.
Kur pa se të gjithë kishin sjellë mbulesa tavoline, Lepuri: u mërzit; lexoi përsëri listën; e prishi festën. Festa doli e shkëlqyer: sepse erdhën edhe kafshë të tjera; sepse secili solli gjënë e duhur; sepse erdhi edhe Kristofer Robi.
Si e kupton shprehjen: “Nëse askush nuk dëgjon, gjithçka ngatërrohet”? Po ty, a të ka ndodhur të ngatërrosh ndonjë porosi ngaqë nuk ke dëgjuar me vëmendje?
Lidh me shigjetë emrat e kafshëve me porositë përkatëse.
Arushi Uini Puh balonë fluturuese Gomari tullumbace
Tigri zbukurimet e festës Derrkuci mbulesë tavoline
Lepuri Kristofer Robi
Bufi stika pishash dhe lëng frutash
ëgjuar
Dita e Verës është një festë me origjinë të lashtë. Festimi kryhet në nderim të natyrës së bukur dhe të bimësisë.
1 Shihni fotografitë dhe diskutoni në grupe rreth tyre, duke iu përgjigjur pyetjeve:
Si duken qytetet? Pse rrugët e tyre janë mbushur plot me njerëz?
Si janë veshur fëmijët?
Çfarë po festohet? Nga e kuptoni këtë?
Cila është ëmbëlsira tradicionale e kësaj feste? Tregoni ç’dini për të.
2 Joni dhe motra e tij e nisin ritualin e Ditës së Verës në mbrëmjen para festës. Çdo vit ata shkojnë te gjyshja në fshat dhe, sipas porosisë së saj, futin në shtëpi një tufë të vogël bari të njomë bashkë me rrënjët dhe dheun. Gjyshja iu vendos verore në kyçin e dorës dhe, pas kësaj, ata shkojnë në sheshin e fshatit për t’u bashkuar me njerëzit e tjerë që ndezin zjarre festive. Të rriturit bisedojnë dhe bëjnë shaka me njëri-tjetrin, kurse të vegjlit luajnë duke i ardhur zjarrit rrotull.
Do të të pëlqente të ishe pjesë e këtyre festimeve në fshat? Si mendon, pse festohet ndryshe në qytet?
3 Çdo krahinë e vendit tonë ka ritualin e saj të lashtë për ta festuar 14 Marsin. Përshkruaj si festohet ai në qytetin ose fshatin tënd.
Na ishte njëherë një qen grykës vezësh. Një ditë, ai pa një pirg të madh me guaska të bardha në një shportë.
“Do të shqepem së ngrëni sot!” − mendoi, duke kujtuar se ato ishin vezë.
E hapi sa e shqeu gojën dhe e përlau guaskën më të madhe me një të gëlltitur. Pas pak ndjeu një rëndim të madh dhe një dhembje shumë të fortë në stomak.
− Mirë të më bëhet, − ulëriti, duke e kuptuar gabimin e vet. − Si munda të mendoj se çdo gjë që ka një lëvozhgë, është vezë?!
Fjalë të reja grykës – njeri që ha shumë. pirg – grumbull gjërash njëra mbi tjetrën.
Qeni ishte grykës: çokollatash; vezësh; pulash.
Ai pa në shportë një pirg: me vezë; me guaska; me gurë të bardhë.
Ai ngatërroi guaskat: me gurë; me vezë; me çokollata.
Qeni gëlltiti: guaskën më të madhe; guaskën më të vogël.
Ai ndjeu dhembje të fortë: të kokës; të barkut; të këmbës.
Qeni kuptoi: pse i dhembte koka; pse i dhembte barku.
Po ty, a të ka ndodhur të ngatërrosh ushqimin e preferuar me diçka tjetër?
Mësimi që nxjerrim nga kjo fabul është: Asgjë nuk është ashtu siç duket.
Kush gabon, pëson. Beso dhe kontrollo. Të tria bashkë.
Plotëso faqen 22 të “Fletores së punës”.
Shkruaj dy këshilla për qenin grykës.
r ykës ardha sot!” − mendoi, duke e tur. Pas pak dhe omak. lëriti, − Si opi
Emra janë fjalët që tregojnë njerëz, kafshë, sende, vende, ndjenja, dukuri etj. Emrat janë të përgjithshëm (vajzë, maçok, lumë) kur tregojnë njerëz, kafshë, sende, vende etj. të përveçëm (Ejona, Toku, Drin) kur tregojnë emrat e veçantë që u vëmë njerëzve, kafshëve, sendeve dhe vendeve për t’i dalluar nga të tjerët. Këta emra shkruhen gjithnjë me shkronjë të madhe.
1 Nënvizo me ngjyrë të kuqe emrat e përgjithshëm dhe me ngjyrë blu emrat e përveçëm.
Një avion fluturonte mbi detin Jon.
Kam shkuar në Gjilan me kushërinjtë e mi, Ilarian dhe Valonin. Erza është ulur në divan bashkë me qenin e saj, Jargo. Personazhi që më pëlqen më shumë, është Hirushja.
2 Shkruaj nga 5 emra të përveçëm pranë emrave të përgjithshëm, sipas modelit të dhënë.
Qytet: Prizreni
Shok/shoqe: Endri
Qen: Lesi
Skuadër futbolli: Vëllaznimi
Lumë: Drini
3 Gjej në fjalitë e mëposhtme emrat që janë shkruar gabim. Shkruaji përsëri fjalitë duke i ndrequr gabimet.
Unë kam bërë një lojë me lepurushin moku.
Mësuesja na njoftoi se nesër do të shkojmë me autobus në rahovec. Më shumë u gëzuan Blerta, valoni, dreni. Në prizren kalon lumi lumbardh.
Na ishte një kukull që quhej Traka-Truk. Ajo jetonte në një dyqan. Aty jetonte edhe një karrocë e vogël me katër rrota, që quhej Ush-pa-kalë. E dini sa e donin njëra-tjetrën? Shumë, shumë! Kur shitësi shkonte në shtëpi për të fjetur, karroca e merrte Traka-Trukun dhe e shëtiste nëpër dyqan. Traka-Truku kënaqej e thërriste: “Urra, urra! Hapuni, hapuni, se ju shtypi karroca Ush-pa-kalë!”.
Kështu kaluan shumë kohë. Njëherë shitësi solli në dyqan disa tullumbace ngjyra-ngjyra. I vendosi në një raft pranë kukullës Traka-Truk dhe karrocës Ush-pa-kalë. TrakaTrukut nuk i pëlqyen fare ato copa llastiku si trasta bosh. Mirëpo, ç’na ndodhi një ditë? Një fëmijë bleu një tullumbace dhe e fryu pikërisht aty, në dyqan.
− Uaaa, sa e bukur u bëka tullumbacja kur fryhet! – tha Traka-Truku.
− Vërtet, shumë e bukur u bëka, − tha edhe karroca.
Kaq deshi Traka-Truku. U nda nga karroca dhe zuri shoqëri me tullumbacen Bojë Qielli.
− Lozim bashkë, Traka-Truk? Ti hip në shpinën time dhe unë të vrapoj, − i tha karroca.
− Jo, jo, unë do të fluturoj në qiell me tullumbacen...
Ti ecën vetëm në tokë, si breshkat, − i tha Traka-Truku, pastaj iu kthye tullumbaces: − Po të të fryj, do të më ngjitësh në qiell?
− Ëhë, − ia ktheu tullumbacja.
Karrocës Ush-pa-kalë i erdhi për të qarë që TrakaTruku po largohej, po ç’të bënte?
Ditën tjetër, Traka-Truku fryu tullumbacen që quhej Bojë Qielli.
− Kapu fort pas meje! – i tha ajo. Ashtu bëri Traka-Truku. Tullumbacja doli nga dritarja e dyqanit dhe u ngjit lart, drejt qiellit. Ngjitu e ngjitu, arriti te retë e bardha. Traka-Truku thërriste e kënaqur:
− Urra! Urra! Sa bukur qenka këtu! Kurse atje poshtë, ku ka mbetur karroca Ush-pa-kalë, nuk është hiç bukur...
Fryu pak erë dhe e përzuri tutje tullumbacen atje ku dielli përvëlonte.
− Bubuuu, ç’na gjeti! – tha tullumbacja dhe plasi nga të nxehtët. Tani Traka-Truku s’kishte ku të mbahej më dhe po rrokullisej poshtë, drejt tokës. Rrokullisej e bërtiste e lebetitur .
− Oleleeee! Oboboo! Ç’na bëre moj tullumbace! Oh, oh, do të bëhem copa-copa! Nga frika i ra të fikët dhe nuk e ndjeu fare kur ra në një gropë me llucë.
Kur u përmend, karroca Ush-pa-kalë po e shpinte te doktori i dyqanit...
Karroca ndjeu t’i njomej shpina. Ajo e kuptoi: kukulla Traka-Truk po qante nga turpi. Ajo i pëshpëriti karrocës Ush-pa-kalë te veshi:
− Më fal! Ti je shoqe shumë e mirë, kurse unë...
Karroca Ush-pa-kalë ecte drejt dyqanit e gëzuar, sepse kishte shpëtuar shoqen nga rreziku.
Skënder Haskotrastë − çantë e madhe që shërben për të marrë me vete sende të ndryshme. përvëlon – është shumë i nxehtë. i lebetitur – i tmerruar.
Renditi fjalitë përmbledhëse të mëposhtme sipas radhës së kryerjes së veprimeve (vendos numrat nga 1-9).
Karroca nuk i mbajti inat kukullës, por e çoi te mjeku. Karroca Ush-pa-kalë e shëtiste çdo natë kukullën nëpër dyqan. Shitësi solli në dyqan disa tullumbace ngjyra-ngjyra. Tullumbacja plasi dhe kukulla po rrokullisej e trembur drejt tokës.
Kukulla i kërkoi falje për sjelljen e saj, karrocës Ush-pa-kalë.
Kukulla Traka-Truk dhe karroca Ush-pa-kalë jetonin në një dyqan.
Kukulla u nda nga karroca dhe zuri shoqëri me tullumbacen që quhej Bojë Qielli.
Duke shëtitur nëpër qiell, ato iu afruan diellit.
Traka-Truku vendosi të largohej nga dyqani bashkë me Bojë Qiellin.
Trego përmbajtjen e pjesës, duke u mbështetur në fjalitë përmbledhëse.
Po ti, a mërzitesh ndonjëherë me shokun ose shoqen tënde? Përse? Na trego si sillesh në këto raste.
Shoku i mirë njihet në ditë të vështira.
Bëj shokë të rinj, por të vjetrit mos i harro. Të dyja bashkë.
Çfarë tregojnë emrat e nënvizuar? Mësuesja ecte me shpejtësi për në shtëpi. Kënga . Ata
Emrat, si: mësuesja, shkolla, kënga janë emra konkretë
Emrat, si: shpejtësi, kënaqësi dashuri janë emra abstraktë
Emrat konkretë tregojnë: Emrat abstraktë tregojnë: kafshë (mace), njerëz (nxënës), bimë (lule) etj.; vend, ndërtesë, aromë, muzikë, dritë etj.
ashpërsi, mirësi, mizori etj.; ditë, vit, muaj, festë etj.
– Posi, bëri si bëri dhe nga ana e vet ia gjeti emrin. Kaltër! A nuk është emër deti ky? Deti Jon... det i kaltër... Kaltër...
Ah, beteja ende nuk kishte mbaruar. Por kjo pak rëndësi kishte. Çuni, Kaltri, që herë qante, herë shtrëngohej në fytyrë e herë qetësohej, sikur të çlirohej nga ndonjë dhimbje barku, tani zuri të buzëqeshte.
– Oh, shpirti i tezes! – u hodh teze Driola. – A ka më bukur se kur buzëqesh
– Posi, posi! Tezja te mezja e halla te shkalla, – ngriti zërin hallë Majlinda. Bëri sikur ishte e zemëruar kështu. Veçse “zemërimi” nuk i shkonte. Dukej sheshit që bënte shaka, se sytë i shndrisnin dhe zemra i këndonte nga lumturia.
Astrit Bishqemi
Plotëso faqen 24 të “Fletores së punës”.
1
Dëgjo pjesën e parë të fabulës. Përgjigju pyetjeve. Parashiko çfarë ndodh në vijim.
Mbi degën e një shkurreje, mbi qymez, rrinte një gjel që të gjithë e mbanin për shumë mendjemprehtë. Kaloi një dhelpër, që me pamje të pafajshme i tha:
− E more vesh? Që sot, ne kafshët do të jetojmë në paqe. Ju gjelat nuk duhet të keni më frikë, sepse ne dhelprat do të jemi si motra për ju. Zbrit që aty, se dua të festoj duke të të dhënë një puthje. Veçse nxito, pasi më duhet ta përhap anembanë lajmin e mirë.
Cilët janë personazhet e kësaj fabule?
Ku qëndronte gjeli?
Çfarë i propozoi dhelpra gjelit?
Si mendoni se vazhdon fabula?
Kërko në fjalor për të gjetur kuptimin e fjalëve me të kuqe në tekst.
Dëgjo pjesën e dytë të fabulës. Përgjigju pyetjeve. Parashiko çfarë ndodh në
− Mikja ime, – iu përgjigj gjeli serioz, – jam vërtet i prekur nga lajmet që më sjell dhe të jam shumë mirënjohës. Madje do të doja që këtij përqafimi t’i bashkohej edhe ai qeni i gjuetisë atje tej. Dhe ndërkohë që ai bashkohet me ne, unë po zbres, kështu që paqja mes nesh do të kurorëzohet më së miri.
Si e priti gjeli propozimin e dhelprës?
Pse gjeli donte të thërriste edhe qenin në takimin me dhelprën?
Si mendoni se vazhdon fabula?
3 Dëgjo pjesën e fundit të fabulës. Përgjigju pyetjeve.
– Shumë të fala të m’i bësh! – thirri dinakja. – Koha s’pret dhe kam rrugë të gjatë për të bërë, ndoshta po kaloj një herë nesër në mëngjes.
Dhe ashtu nxitimthi ia mbathi vrapit fushës me sa i hanin putrat.
A e pranoi dhelpra propozimin e gjelit? Si veproi ajo? Pse iku?
A dolën parashikimet tuaja për mbylljen e fabulës? Ku duket në tekst kjo?
4 Si të duket veprimi i dhelprës? Po i gjelit? Pse?
5 Bëj lidhjen e përmbajtjes së tekstit që dëgjove, me një nga fjalët e urta të mëposhtme. Shëno me .
Në rrezik e në nevojë, shoku-shokun ta ndihmojmë.
Kush i bën hile tjetrit, e pëson vetë. Ujku qimen e ndërron, por zakonin s’e harron.
Luani fabulën në role.
VEPRIMTARI
Ishte ç’na ishte, ishin një elefant dhe një mi. Ata jetonin në një park të madh afrikan. Në atë kohë, elefanti nuk kishte ende feçkë, por vetëm një hundë të vogël.
Një ditë, teksa endeshin në park, elefanti pa se frutat dhe lulet e pemëve ishin kafshuar aty-këtu. Pa humbur kohë, ai shkoi te miu dhe i tha:
− Ka ardhur koha që të kërkosh një vend tjetër për të jetuar, sepse po shkatërron tërë bukuritë e parkut.
− Jo, ti duhet të largohesh, sepse shkel barin, lulet dhe insektet e vogla me thundrat e tua të rënda, − i tha miu.
Elefanti i nxehur në kulm ngriti thundrat për ta zgërlaqur miun. Por kafsha e vogël u tregua më e shpejtë dhe iu kacavar mbi shpinë. Kur pa se nuk kishte ku të fshihej, miu u fut në barkun e elefantit.
Ai nisi të brente aty-këtu brenda barkut të elefantit.
− Ah, ah! – bërtiste elefanti, duke u hedhur përpjetë. – Ndihmë!
Tërë kafshët e savanës, me të dëgjuar britmat e elefantit, rendën ta ndihmonin.
− Dil jashtë, miush, askush s’do të të bëjë keq, – tha luani.
− Mirë thua ti, − iu përgjigj miu, − po nga të dal?
− Nga goja, − u përgjigjën njëzëri kafshët.
− Nuk dua, − kundërshtoi miu. − Goja e elefantit vjen erë të rëndë.
− Dil nga veshët, − thanë kafshët.
− Janë shumë të mëdhenj, kam frikë mos humbas, − u përgjigj miu.
− Shumë naze paske! Atëherë dil nga hunda, − i propozuan kafshët.
Miushi nisi të ngjitej nga barku deri në hundë, por në një pikë u ndal, sepse hunda ishte shumë e ngushtë.
Atëherë kafshët u vunë në rresht: në fillim majmuni, pastaj gjirafa, pastaj luani e krokodili dhe, të gjithë së bashku, e tërhoqën hundën e elefantit me sa fuqi kishin.
Pas orësh të tëra mundimi, u dëgjua një teshtimë e fortë dhe miu doli nga hunda e elefantit, madje fluturoi aq lart në qiell, sa preku retë.
Që nga ajo ditë, elefanti u bë me feçkë. Pra, hunda i mbeti përgjithmonë e gjatë, për t’i kujtuar se me mendjemadhësi dhe arrogancë nuk arrihet asgjë.
A. Ribe nuk arrihet asgjë
Fjalë të reja për ta zgërlaqur – për ta shtypur. iu kacavar – iu ngjit. bren – ha diçka duke e grirë grimca-grimca. savanë − zonë fushore me bar të lartë dhe me pemë e shkurre të rralla. arrogancë − sjellje përbuzëse dhe mospërfillëse ndaj të tjerëve.
Renditi fjalitë përmbledhëse të mëposhtme sipas radhës së kryerjes së veprimeve (vendos numrat nga 1-8).
Miu dhe elefanti bënë fjalë.
Të gjitha kafshët e savanës rendën të ndihmonin elefantin.
Njëherë e një kohë, elefanti kishte një hundë të vogël.
Miu hyri në barkun e elefantit.
Kafshët u vendosën në rresht dhe tërhoqën hundën e elefantit.
Që nga ajo ditë, elefantit i mbeti hunda e gjatë.
Miu nuk dilte dot nga hunda, sepse ajo ishte shumë e ngushtë.
Miu fluturoi aq lart në qiell, sa preku retë.
Ngjyros me blu fjalitë përmbledhëse që i takojnë Hyrjes, me të kuqe ato që i takojnë Zhvillimit dhe me të gjelbër ato që i takojnë Mbylljes.
Si e kupton mesazhin: Me mendjemadhësi dhe arrogancë nuk arrihet asgjë? Ç’këshillë do t’i jepje elefantit? Po miut?
Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë histori.
Emrat e gjinisë mashkullore mbarojnë me -i ose -u: kalë-kali, breg-bregu etj. Emrat e gjinisë femërore mbarojnë me -a ose -ja: nënë-nëna, lule-lulja etj.
1 Vendos në tabelën e mëposhtme emrat: koha, frika, errësira, lumi, këpuca, guximi, bretkosa, babai, pasioni, nëna, gëzimi, motra, vëllai, telefoni, fiku, bregu.
emra mashkullorëemra femërorë
(një) breg - bregu (një) shteg(një) lek(një) fik(një) mik -
(një) mal - mali (një) luan(një) pallat(një) krevat(një) top -
(një) mace - macja (një) lule(një) fasule(një) daulle(një) fletore -
3 Shiko figurën dhe shkruaj sa më shumë emra rreth saj në tabelën e mëposhtme.
djal-i vajz-a emra mashkullorë emra femërorë
4 Shkruaj një tekst rreth figurës, duke përdorur edhe emrat e tabelës së mësipërme.
(një) klasë - klasa (një) makinë(një) rrugë(një) baltë(një) tavolinë -
Plotëso faqet 25-26 të “Fletores së punës”.
Shumë e shumë kohë më parë, mbretëria e Arendelit ishte e izoluar nga pjesa tjetër e botës, veçanërisht kështjella, me dyert e dritaret e mbyllura. Kjo donte të thoshte se familja mbretërore, duke më përfshirë edhe mua, ishte jashtëzakonisht larg nga të gjithë njerëzit e tjerë.
Unë jam Ana, princesha e Arendelit. Ky është një titull i lartë që tingëllon shumë fisnik, por ja që unë nuk jam personi i duhur për të. Më pëlqen më shumë të shëtit me erën që më përkëdhel flokët, e të mësoj gjëra të reja. Sa do të dëshiroja që të më lejonin të dilja nga kështjella! Unë u lutem vazhdimisht mamasë e babait që ta ndryshojnë këtë rregull, por marr gjithnjë të njëjtën përgjigje: “Kjo është e nevojshme për sigurinë tënde dhe të Elsës”. Edhe pse kjo gjë nuk më pëlqen, unë kam besim te prindërit e mi.
më shu flokët, e të m që të më lej vazhdimish por e n be E nuk men ne rën dë p p at s
Elsa është motra ime më e madhe. Ajo kurrë nuk ankohet për rregullën e vendosur, por mendon se, si anëtarë të familjes mbretërore, ne kemi përgjegjësi që janë shumë më të rëndësishme se gjërat e vogla që mund të dëshirojmë.
Kështu është Elsa. Ajo është personi me paraqitjen, qëndrimin dhe shkëlqimin e një princeshe. Ajo do të bëhet një mbretëreshë e përsosur. Elsa është shumë e përkushtuar ndaj Arendelit, ndaj ne jemi me fat që do të jetë udhëheqësja jonë e ardhshme.
Veçse unë do të dëshiroja që ajo të ishte pak më shumë e përkushtuar ndaj meje. Si atëherë kur ishim të vogla dhe luanim shumë me njëra-tjetrën.
Por tani, kjo nuk është më e
i e
mundur. Për shkak të detyrave të rëndësishme që ka, asaj nuk i mbetet pothuajse aspak kohë e lirë. Megjithëse kjo gjë s’më gëzon, unë e kuptoj. Uroj që ajo t’ia dalë mbanë me sukses, sepse e dua shumë motrën time.
i izoluar – i veçuar. siguri – gjendje pa asnjë rrezik a të keqe të papritur.
i përkushtuar – njeri që përdor të gjitha fuqitë në shërbim të dikujt ose të diçkaje.
Familja mbretërore e Arendelit ishte: larg gjithë njerëzve të tjerë; afër gjithë njerëzve të tjerë. Princeshë Ana dëshironte: të dilte nga kështjella; të qëndronte në kështjellë.
Ana respektonte rregullat e prindërve ngaqë: besonte tek ata; kishte frikë prej tyre.
Elsa mendon se përgjegjësitë e familjes mbretërore janë: shumë të rëndësishme; të zakonshme.
Ana e uron Elsën: që t’ua dalë mbanë punëve; që të ketë më shumë kohë të lirë.
Kë do të doje të kishe shoqe, Anën apo Elsën? Pse? Po ti, a i respekton rregullat që të vendosin prindërit? Pse?
Shkruaj dy të përbashkëta dhe dy ndryshime midis Anës dhe Elsës. Vizato qytetin e Arendelit.
Ana Elsa
1 Lexoni shënimin e mëposhtëm që e ka shkruar vëllai i madh i Jehonës dhe diskutoni rreth tij.
pq dhe diskutoni rreth
Gjithnjë bashkë, gjithnjë të bashkuar si të ishim një, por pas një minute kundërshtarë të njëri-tjetrit. Bashkëpunëtorë në çdo gjë, të gatshëm për t’u mbrojtur nga të gjithë dhe nga gjithçka. Edhe kur grindemi me njëri-tjetrin, grindemi me të gjithë forcën e dashurisë që na lidh së bashku. Kënaqem kur më ndihmon sa herë kam nevojë. Sepse e di që ti je më shumë se një shoqe, e di që ti je motra ime... përgjithmonë!
Të dua shumë-shumë, Ivesti, vëllai yt
Ç’dikëfjlëtëItiikhktëëtij?Pd
2 Ç’mendim ke për fjalët që Ivesti i ka shkruar motrës së tij? Pse mendon kështu?
3 Po ti, a ke motër ose vëlla? Si sillesh me të? A jeni gjithnjë në një mendje apo ka raste që edhe grindeni? Na trego.
4 Denisi e ndihmon gjithmonë motrën e tij në vizatim, ndërsa ajo e ndihmon në detyrat e matematikës. Sa herë që bashkëpunojnë, ata marrin vlerësimet maksimale nga mësueset e tyre.
Të ka ndodhur ndonjëherë të kesh ndihmuar për një detyrë shkollore motrën ose vëllanë? Po motra ose vëllai, të ka ndihmuar të kryesh një detyrë shkollore? Si je ndier pas këtij bashkëpunimi?
5 Si i kuptoni fjalitë e mëposhtme?
Vëllezërit janë degë të së njëjtës pemë. Motrat janë lule që rriten në të njëjtin kopsht. Diskutoni rreth tyre.
Shumë e shumë vite më parë kafshët e pyllit vendosën të zgjidhnin mbretin e tyre. Për të qeverisur do të thirrej kafsha me pamje dhe gëzofin më të bukur.
Luanët, majmunët, arinjtë, lepujt u vunë në garë kush e kush të zbukurohej më shumë. Iriqi i gjorë, që asokohe ia mbulonte trupin një gëzof i thjeshtë, u paraqit me shpinën e mbuluar me degë trëndafilash të lulëzuar. Dhjetë bufat e zgjedhur për të dhënë gjykimin, nuk patën mëdyshje: iriqi do të zgjidhej mbret i pyllit dhe të nesërmen do të kurorëzohej Por të nesërmen në mëngjes, iriqit të gjorë i mbetën vetëm gjembat e trëndafilave mbi shpinë, sepse lulet dhe gjethet ishin vyshkur.
Prej asaj dite, iriqi mbeti krejt i mbuluar nga gjembat. Nga turpi për mashtrimin që bëri, ai dilte nga strofulla vetëm natën.
Çfarë kishin vendosur kafshët e pyllit?
për të qeverisur – për të drejtuar veprimtaritë. gëzof − lëkurë me qime të gjata, që mbulon trupin e kafshëve. kurorëzoj – shpall mbret.
Çfarë cilësish duhej të plotësonte kafsha që do të qeveriste pyllin?
Si po kujdeseshin kafshët e pyllit për të marrë pjesë në garë?
Po iriqi, si u paraqit në garë?
Cilin vlerësoi juria si kafshën-mbret? Pse?
Ç’ndodhi të nesërmen me iriqin?
Krahaso gëzofin e iriqit në fillim dhe në fund të historisë. A të bind shpjegimi për këtë ndryshim? Pse?
Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë histori.
Emrat janë në numrin njëjës, kur tregojnë një njeri, një kafshë, një send. Emrat janë në numrin shumës, kur tregojnë dy ose më shumë njerëz, kafshë, sende.
1 Shkruaj Nj në kur emri është në numrin njëjës dhe Sh kur është në numrin shumës. vullkan rrota lule pyll nxënësit radio mal gjysh bukë libra nxënësi gota gjarpër pako derë këngët djem pallate çelësa pema limoni uji bregu lëngu
2 Shkruaj në numrin shumës emrat e mëposhtëm. luga - lugët (një) nxënëspjatatenxherjathikabregu -
pakojafletorjapolici(një) shëtitorenxënësjaleku -
tavolina(një) mësuespastruesifjongojashoferilëngu -
3 Shkruaj sipas modelit emrat e mëposhtëm. (një) ballkon - ballkoni (disa) ballkone - ballkonet (një) pako (disa) pako (një) laps (disa) lapsa (një) flutur (disa) flutura (një) shteg (disa) shtigje (një) këngë (disa) këngë (një) bukë (disa) bukë
4 Shkruaj fjali duke i përdorur emrat e mëposhtëm në numrin shumës. qyteti: mali: aeroporti: plazhi:
5 Shkruaj fjali me emrat e dhënë. nxënës (njëjës) nxënës (shumës) mësues (njëjës) mësues (shumës)
6 Shiko figurën dhe shkruaj sa më shumë emra rreth saj në tabelë.
Emra në numrin njëjës Emra në numrin shumës
7 Shkruaj një tekst rreth figurës, duke përdorur edhe emrat e tabelës së mësipërme.
Plotëso faqet 27-28 të “Fletores së punës”.
Na ishte një djalë që quhej Omer dhe që jetonte në bjeshkë. Ai ishte biri i një trimi të madh, me forcën e njëzet burrave bashkë. Omeri u rrit më shpejt se moshatarët e tij. Kur u bë gjashtë vjeç, dukej sikur ishte dymbëdhjetë. Një ditë Omeri iu lut nënës:
− O nënë, edhe unë dua ta kullot tufën e kecave në bjeshkë. Tani u rrita.
− Ti je ende i vogël, o bir, kurse bjeshka është e madhe. Kam frikë se tufa do të shpërndahet dhe kecat do të humbasin.
− Jo, nënë, mos ki merak. Unë nuk do t’i heq sytë nga tufa. Omeri e çoi tufën në bjeshkë. Papritur, një kec i përhimë, me veshë të mëdhenj, u shkëput nga tufa. Ai u largua duke kërcyer hop këtu e hop atje.
− Obobo, ç’më gjeti! − u shqetësua Omeri. − Ky do të më turpërojë para nënës.
Hiperbola është ajo figurë letrare që ndërtohet mbi bazën e zmadhimit tej mase të qenieve, të sendeve, të vetive, të dukurive etj. Në këtë tekst, shprehja “me forcën e njëzet burrave bashkë” është hiperbolë.
Ai vrapoi pas kecit. E ndoqi deri poshtë bjeshkës, derisa më në fund e kapi.
Në mbrëmje zbriti poshtë me tufën dhe e futi në vathë.
− Si e kalove ditën? − e pyeti nëna.
− Mirë, nënë, po ai keci i përhimë më ka lodhur boll. Mezi e futa në tufë.
− Kec të përhimë ne nuk kemi! − u çudit nëna.
− Po, moj nënë. E di kush është? Ja, ai keci me veshë të mëdhenj.
− Kecat i kanë veshët e vegjël, mor bir, − i tha nëna.
− Eja, ta shohësh! − iu lut Omeri.
Shkuan te vatha. Omeri ia tregoi me gisht.
− Ja tek është!
Nëna pa një lepur të madh që rrinte strukur anës gardhit dhe luante veshët.
− Po ky është lepur, mor bir! − thirri nëna. − Si munde ta zësh?! Të pastë nëna! − i tha ajo, duke e përqafuar.
Nëna u bind se Omeri ishte i fortë dhe trim, ashtu sikurse i ati, Muji.
Përshtatje nga “Cikli i Kreshnikëve”
Shëno me ose me .
Omeri ishte një djalë trupvogël.
bjeshkë – mal i lartë me kullota. i përhimë – që ka ngjyrë si të hirit. vathë − vend i rrethuar me gardh, ku rri bagëtia.
Të pastë nëna! – urim i nënës për fëmijën: paç jetë të gjatë!
Ai kishte dëshirë të kujdesej për tufën e kecave në bjeshkë.
Nëna nuk e lejoi të kulloste tufën e kecave.
Në bjeshkë, një kec me veshë të mëdhenj iu shkëput nga tufa.
Omeri, megjithëse u përpoq shumë, nuk e kapi dot kecin e përhimë.
Ai u kthye në shtëpi i lodhur, por krenar që e futi të gjithë tufën në vathë.
Nëna u çudit kur ai i tregoi për kecin me veshë të mëdhenj.
Ajo u gëzua dhe e përkëdheli Omerin.
Pse nëna u bind që Omeri ishte i fortë dhe trim?
Pse e ngatërroi Omeri kecin me lepurin?
Shkruaj dy cilësi të Omerit. Nënvizo në tekst fjalët ose fjalitë që mbështesin këto cilësi.
1
tregon në mënyrë të pacaktuar (një) laps, (një) shok, (një) mace, (një) vajzë.
tregon konkretisht një njeri, lapsi, shoku, macja, vajza.
(disa) lapsa – lapsat; (disa) shokë – shokët; (disa) mace – macet; (disa) vajza – vajzat.
shok, laps, shkolla, kinema, pallate, fusha, televizori, lajmet, këngë, këngëtarët, fishekzjarri, rrëmuja, apartament, vajzat, teleshikues, lojtarët, tregime, përrallë, dhelpër, kukullat
numri njëjësnumri shumësnumri njëjësnumri shumës
Një djalë shkoi te një dentiste. Djali dentistja.4
Për të dalluar trajtën e një emri në numrin njëjës, duhet t’i vendosësh para fjalën një:
është në trajtën e shquar. Për të dalluar trajtën e një emri në numrin shumës, përdorim fjalën disa
5
t r a j të n e t i j .trajtën e tij. Ishte një (ditë/dita) e ngrohtë vere. (Fëmijët/Fëmijë) u përgatitën për të bërë një (piknik/pikniku) . Kishin marrë me vete shumë (lodrat/lodra dhe shumë (ushqimet/ushqime) . (Mësuesja/Mësuese) iu dha disa (këshilla/këshillat) se si do të vepronin. Rrugës, një (vajza/vajzë) e klasës nuk u ndie mirë. Ajo u ul pranë një (peme/pemës) . (Shoqet/Shoqe)
vazhduam (rrugë/rrugën)
të lehtësuar.
shahist numri shumës, trajta e shquar; park numri njëjës, trajta e pashquar; gjethe numri shumës, trajta e pashquar. q
Plotëso faqen 29 të “Fletores së punës”.
3 male varg park dhomë zog shesh guri duart miqtë librat korbi dhelpra
Ditët, javët, muajt kalonin… Ushtria turke kishte pësuar humbje sa për dhjetë vjet luftime. Sulltan Murati dërgoi te Skënderbeu një nga njerëzit e tij më besnikë.
Ai i kërkoi Skënderbeut që të pranonte paqen, me kusht që të paguante një haraç të përvitshëm.
Skënderbeu foli i qetë:
− Ti je ushtar i vjetër dhe e di mirë kush i vë kusht tjetrit. Ai që humbet apo ai që fiton?
− Ai që fiton, − u detyrua të pohonte turku.
− Në këtë rast, fitimtarët jemi ne. Atëherë, me ç’të drejtë ju, të mundurit, kërkoni të na vini kusht neve, fitimtarëve?!... Apo se jeni më të mëdhenj?... Qofshi shëndoshë!...
Ju e dini mirë se nuk jua kemi frikën, sepse s’ka më të madh se ai që ka të drejtë dhe mbron vendin e tij. Ne këtë liri nuk e kemi fituar as me mëshirë, as me lutje. Liria e kësaj toke qëndron dhe do të qëndrojë në majë të shpatave tona!
Mark Gurakuqi
paqe − marrëveshje ndërmjet dy shteteve ndërluftuese për të pushuar luftën. sulltan – mbret i Turqisë. haraç − taksë (pagesë), që një shtet i mundur detyrohej t’i paguante shtetit fitues.
Shëno me ose me .
Ushtria turke kishte fituar luftën.
Sulltan Murati shkoi të takonte Skënderbeun.
Sulltan Murati dërgoi një nga njerëzit e tij më të besuar për të takuar Skënderbeun.
Sulltani kërkoi që t’i vinte kusht Skënderbeut, për të pranuar paqen.
Skënderbeu e pranoi propozimin e sulltanit.
Skënderbeu iu përgjigj me qetësi dhe krenari ushtarit të sulltanit.
Kjo ngjarje ka ndodhur dhjetë vite më parë.
REFLEKTOJ
Pse e fituan shqiptarët luftën me turqit?
Diskutoni në grup rreth kuptimit të fjalisë: Liria e kësaj toke qëndron dhe do të qëndrojë në majë të shpatave tona!
Gjej figurën letrare të hiperbolës dhe shpjego kuptimin e saj. Identifikoni fjalët e autorit, fjalët e Skënderbeut dhe fjalët e të dërguarit të sulltanit. Ndahuni në grupe treshe dhe interpretoni në role.
Me ndihmën e prindërve, kërkoni dhe gjeni informacione që tregojnë se ku ruhen sot shpata dhe përkrenarja e Skënderbeut.
VEPRIMTARI
Vizitoni me mësuesen/in muzeun e Skënderbeut në Krujë.
Ishte njëherë një nënë që kishte shtatë fëmijë. Për të shtatë fëmijët duheshin shumë gjëra: shtatë palë veshje, shtatë palë këpucë, shtatë shtretër. Por nëna e varfër nuk kishte aq shumë gjëra për ta. Kur erdhi dimri, ajo nisi të qepë nga një palë këpucë për të shtatë fëmijët e saj, mirëpo në fund, iu mbaruan penjtë dhe lëkura për njërën nga këpucët e më të voglit të fëmijëve.
Për fat, fëmija i vogël ende nuk kishte filluar të ecte, kështu që nëna mendoi se me një këpucë do t’i mbante njërën këmbë ngrohtë, ndërsa për tjetrën do të mundohej të gjente diçka.
Në mbrëmje, ajo i vendosi të gjitha këpucët pranë portës.
Një yll i vogël kaloi aty pranë dhe i pa këpucët që përtej xhamave të portës. U kënaq duke i parë, pasi ato ishin të reja. Papritur, vuri re se ishte një këpucë më pak. Dhe ishte më e vogla nga këpucët që mungonte.
I shkreti Pal, si do të bënte për të ecur nëpër botë me një këpucë! Mos vallë kishte ndonjë problem në këmbë?
Ylli i vogël u afrua pranë shtratit të Palit, i cili ishte në gjumë të thellë. Këmbët e tij të bardha kishin dalë pak jashtë mbulesave. Ylli i vogël i pa me kujdes këmbët e vogla të Palit, të cilat dukej sikur i thoshin:
“Hë, si të dukemi? Nuk i meritojmë një palë këpucë të bukura për hapat tanë të parë mbi dhé?”
I shkreti yll, edhe ai nuk kishte ndonjë pasuri të madhe, por u kujtua se kishte një rrotëz peri me fije të argjendtë dhe për tërë natën qepi një palë këpucë shumë të bukura për vogëlushin.
Nuk mund të përshkruhet ajo ditë feste e agimit që lindi. Sapo u ngrit, Pali pa këpucët. Ai u çapit deri te dera dhe me këpucët e bukura, që xixëllonin në këmbët e tij, mësoi të ecë.
Mendoni një fëmijë që mëson të ecë me këpucët e bëra nga një yll.
Fjalë të reja pe (penjtë) − fije prej pambuku, leshi, mëndafshi etj., që përdoret për të qepur. gjumë i thellë − gjumë shumë i rëndë, gjatë të cilit nuk dëgjon e nuk ndien asgjë.
Renditi fjalitë e mëposhtme sipas radhës së kryerjes së veprimeve (vendos numrat nga 1-6).
Kur erdhi dimri, ajo nisi të qepë këpucë për të gjithë fëmijët e saj. Nëna kishte shtatë fëmijë.
Një yll i vogël vuri re se njërit prej djemve i mungonte një këpucë. Djali i vogël mbeti me një këpucë, sepse nënës iu mbarua peri për të qepur. Djali u gëzua aq shumë, sa filloi të ecë me këpucët që xixëllonin. Ylli qepi këpucë me fije argjendi për djalin e vogël.
Trego përmbajtjen duke u mbështetur në fjalitë përmbledhëse.
Krijo një mbyllje tjetër për këtë përrallë.
Ngjyros me të kuqe emrat në numrin njëjës dhe me blu emrat në numrin shumës.
Ishte ç’na ishte, ishin një elefant dhe një mi. Ata jetonin në një park të madh afrikan. Në atë kohë, elefanti nuk kishte ende feçkë, por vetëm një hundë të vogël...
shprehja e fillimit hyrja e përrallës
personazhet vendi i zhvillimit të ngjarjes koha e zhvillimit të ngjarjes
Hyrjet e përrallave shënojnë fillimin e historisë. Ato janë të ngjashme me njëra-tjetrën dhe fillojnë me disa shprehje që të gjithë ne i njohim. Shprehjet më të përdorura janë: Na ishte njëherë... Njëherë e një kohë... Shumë e shumë kohë më parë... Ishte ç’na ishte... s së mëpo h
1 Plotëso hyrjen e përrallës së mëposhtme. Fjalë ndihmëse: i madh, kockë, na ishte njëherë. Qenushi dhe kocka një qenush. Duke shëtitur, ai gjeti një . Aty pranë po kalonte një qen .
2 Shkruaj hyrjen e një përralle që të pëlqen.
Shkruaj një hyrje përralle, duke u mbështetur në modelet e mësipërme dhe
3 një hyrje përralle, duke u mbështetur në modelet e mësipërme dhe në figurë.
Dimri kishte qenë shumë i ftohtë: dëbora, ngrica dhe era për muaj të tërë kishin zotëruar tokën. Kaloi shkurti, por asnjë lule nuk guxonte të çelte, asnjë gjethe nuk kishte fuqi të hapej.
– Po erdhi era e acartë, morëm fund, – thoshin bimët e strukura në ngrohtësinë e nëntokës.
– Këtu ndihem mirë, – thoshte sythi, duke u dridhur së ftohti në degë.
– Këtë vit do të vazhdojmë të flemë, – përsëritnin lule vjollcat.
Por një pemë që lartësohej mbi një kodrinë tha: – Do ta provoj unë, dhe nëse lulet do të thahen nga acari, s’prish punë, do të nxjerr të tjera.
Dhe një mëngjes, nxori lulen e parë. Nuk bënte edhe aq ftohtë. Fill pas së parës nxori edhe një tjetër, pastaj edhe një tjetër. Shumë shpejt pema shndriti e tëra nga lulet e bardha. Drita e agimit e vështroi pemën dhe, në shenjë mirënjohjeje për guximin, i dha ngjyrat e saj. Petalet e bardha u shndërruan në një rozë të lehtë.
Nga ajo ditë, çdo vit, në të dalë të dimrit pema e bajames mbulohet me lule të bardha në rozë të çelët dhe i lajmëron njerëzit se pranvera është në prag.
F. Lorenzini
Shëno me ose me .
Dimri kishte qenë shumë i ftohtë, me erë dhe ngricë.
Në fund të shkurtit, të gjitha lulet çelën.
Pemët dhe lulet nuk guxonin të hapnin gjethet dhe sythat e tyre.
Pema e bajames guxoi e para të çelte lulet.
Pema e bajames shndriti nga lulet e bardha.
Drita e diellit i shndërroi lulet e bajames në ngjyrë të kuqe.
Në fillim të pranverës, pema e bajames mbulohej me lule të bardha në rozë të çelët.
Pema e bajames lajmëronte njerëzit për ardhjen e verës.
Po ti, a je guximtar/guximtare? Na trego një rast kur je treguar i/e tillë.
Nënvizo me ngjyra të ndryshme hyrjen dhe mbylljen e kësaj historie.
Na ishte një herë një lumë i madh. Në të dyja anët e këtij lumi jetonin dy fshatarë: njëri në anën e djathtë të lumit, tjetri në anën e majtë të tij. Të dy fshatarët ishin të veçuar nga njëri-tjetri. Nuk njiheshin, nuk flisnin.
Një ditë, kur dielli shkëlqente lart në qiell dhe të gjithë ngroheshin nën rrezet e tij, dy fëmijët e vegjël të fshatarëve ishin afruar në anët e lumit.
− Sikur të isha rosë dhe të mundja të kaloja në anën tjetër, − fliste me vete njëri.
− Sikur të isha peshk dhe të mundja të kaloja në anën tjetër, − murmuriste tjetri.
Kështu, një ditë, kur uji i lumit ishte pakësuar, të dy fëmijët u hodhën në lumë dhe filluan të notonin, gjersa u takuan në mes të tij. Ata nisën të tregojnë historitë e banorëve në të djathtë dhe në të majtë të lumit. Një ditë tjetër, fëmijët u takuan përsëri në mes të lumit.
Ata filluan të bëjnë plane. Nisën t’ua tregojnë edhe prindërve të tyre.
Prindërit të entuziazmuar nga bëmat e fëmijëve, që nuk kishin ndodhur e nuk ishin dëgjuar kurrë më parë, menduan të gjejnë një rrugëzgjidhje. Ata vendosën të bëjnë një urë që të lidhnin dy brigjet e lumit.
Kështu u tha e kështu u bë.
U ndërtua një urë e bukur, si një hark ylberi që del në qiell pas një kohe të keqe.
Fjalë të reja murmuris – flas nën zë. i entuziazmuar – shumë i gëzuar.
Gjeni në internet shprehje të ndryshme për tolerancën. Së bashku me mësuesen, zgjidhni shprehjet më të bukura dhe bëni një poster me to.
Në të dyja anët e lumit jetonin Të dy djemtë e fshatarëve dëshironin Fëmijët u takuan dhe Prindërit e tyre vendosën Trego ngjarjen duke u mbështetur në fjalitë e mësipërme.
Diskutoni në grupe rreth kuptimit të shprehjes: “Ndërtoni ura dhe jo mure për popujt”.
Ngjyros me blu emrat në numrin njëjës dhe me të kuqe emrat në numrin shumës. Kthe në numrin shumës emrat në numrin njëjës.
Na ishte njëherë një përrallë, e në përrallë një princeshë e vogël. Princesha kishte në kokë një kurorë të argjendtë dhe në gisht një unazë të artë. Thesari i saj më i madh ishte fjala. Fjala e saj ishte e ëmbël.
Në këtë përrallë dëshiruan të hynin të gjithë fëmijët e botës. Prandaj s’ka pasur fëmijë që nuk e dinte përmendësh. Secili prej tyre dëshironte të kishte kurorë të argjendtë mbi kokë, unazë të artë në gisht dhe të qeshte ëmbël.
Mirëpo një ditë ngjau diçka e papritur. Fëmijët nuk deshën të mendojnë më për përrallën. E harruan shumë shpejt. Kush ishte fajtor për këtë?
A thua, fëmijët i hidhëroi princesha e bukur apo thjesht e kishin zili?
Jo, as njëra, as tjetra. Por ndodhi shumë shumë e çuditshme. Në përrallë hynë njerëzit e këqij – kusarët. Ata deshën t’ia merrnin princeshës kurorën e argjendtë dhe unazën e artë.
Atëherë princesha iku prej përrallës. Në përrallë mbetën kusarët.
Kështu, këtë përrallë e harruan fëmijët, por tregimi për princeshën nuk mori fund.
Ajo doli në breg të detit dhe takoi peshkatarët. Ata ishin njerëz të mirë. I dhanë një barkë me margaritarë dhe i thanë të jetonte në mesin e tyre dhe bashkë të shëtisnin në det.
– Ju jeni shumë të mirë. Puna juaj është e ëmbël, rrjetat tuaja janë të dashura, por mua më duhet të shkoj dhe të hyj në
përrallën e bukur që e duan të gjithë fëmijët, – tha princesha.
E kështu, e mori barkën me margaritarë dhe u nis nëpër detin e kaltër. Peshkatarët e përshëndetën prej bregut të detit me shami të blerta dhe i uruan lundrim të këndshëm.
Ajo largohej, e prej së largu i shkëlqente kurora e argjendtë dhe unaza e artë. Rrezet që binin mbi të, shndërroheshin në ylbere.
Para se të arrinte në bregun tjetër, princesha dëgjoi një këngë. Ajo ishte kënga e tre vocërrakëve të mirë, që kishin dalë për t’i përzënë kusarët nga përralla dhe për të shpëtuar princeshën. Kur barka iu afrua bregut dhe zbriti princesha e vogël, vocërrakët i këndonin dhe i buzëqeshnin. Ajo zuri të shpërndante margaritarë dhe t’u fliste plot ëmbëlsi.
– Do t’i thërrasim të gjithë vocërrakët e botës!
– Të gjithë do të flasim ëmbël! – thanë fëmijët.
– Dhe do të këndojnë si ju, – shtoi princesha.
– Kjo do të ishte më mirë se në përrallë. Ky do të ishte tregimi më i bukur që është shkruar deri më tash, – buzëqeshën fëmijët.
– Në të do të hyjnë të gjithë, – tha princesha.
– Në tregimin tonë s’kanë për të hyrë as kusarët, as njerëzit e këqij, – shtuan fëmijët.
Dhe kështu, në vend të përrallës, lindi tregimi për tre fëmijët e mirë dhe për princeshën me kurorë të argjendtë dhe me unazë të artë.
Renditi fjalitë përmbledhëse sipas radhës së kryerjes së veprimeve (vendos numrat nga 1 deri në 9).
Në përrallë hynë kusarët dhe fëmijët nuk donin të mendonin më për të. Princesha iku prej përrallës, por tregimi vazhdoi.
Pranë bregut tjetër, princesha dëgjoi këngën e vocërrakëve që do të përzinin kusarët nga përralla.
Na ishte njëherë një princeshë me kurorë të argjendtë dhe me unazë të artë.
Ajo takoi peshkatarët dhe iu tha se do të hynte në përrallën që e donin fëmijët.
Kjo përrallë ishte aq e bukur, saqë të gjithë fëmijët donin të hynin në të.
Kështu lindi tregimi për tre fëmijët e mirë dhe për princeshën me kurorë të argjendtë dhe me unazë të artë.
Me barkën e mbushur me margaritarë që ia dhuruan peshkatarët, princesha u nis për rrugë.
Vocërrakët, princesha dhe të gjithë fëmijët e tjerë do të flasin ëmbël dhe do të hyjnë në tregimin më të bukur.
Ngjyros me blu fjalitë përmbledhëse që i takojnë Hyrjes, me të kuqe ato që i takojnë Zhvillimit dhe me të gjelbër fjalitë që i takojnë Mbylljes.
A do të doje ta kishe shoqe princeshën? Përse?
Pse tregimi që do të bëjë fjalë për vocërrakët, princeshën dhe të gjithë fëmijët e tjerë, do të jetë tregimi më i bukur? Si të duket mbyllja e kësaj historie?
Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë histori.
Mbylljet e përrallave shënojnë fundin e historisë. Ne presim me padurim të mësojmë se si përfundojnë përrallat, sepse ato kanë një fund të lumtur. Të gjitha personazhet e mira përfundojnë të lumtur. Personazhet që bëjnë gabime, i kuptojnë gabimet e tyre. Përrallat kanë dhe një mesazh, i cili del në fund të historisë.
kanë dhe një mesa z
Kur u përmend, karroca Ush-pa kalë po e shpinte te doktori i dyqanit... Karroca ndjeu t’i njomej shpina. Ajo e kuptoi: po qante kukulla Traka-Truk nga turpi. Ajo i pëshpëriti karrocës Ush-pa-kalë te veshi:
Kur dokto e ku p p ësh p − M K k is h
− Më fal! Ti je shoqe shumë e mirë, kurse unë...
Karroca Ush-pa-kalë ecte drejt dyqanit e gëzuar se kishte shpëtuar shoqen nga rreziku.
1 Plotëso mbylljen e përrallës së mëposhtme.
Fjalë ndihmëse: e kishte ngrënë, duke lehur, kockën, qenushi, nuk ishte më.
Qenushi dhe kocka
Atëherë mori me lezet dhe u largua. Dy qentë as që e vunë re. Ata vazhdonin të rrotulloheshin dhe duke i treguar dhëmbët njëri-tjetrit.
Ama kocka për të cilën po ziheshin, mes tyre. Qenushi me kohë e me vakt!
2 Shkruaj mbylljen e një përralle që të pëlqen.
3 Shkruaj vetë një mbyllje përralle, duke u mbështetur në modelet e mësipërme dhe në figurë.
Një ditë Hëna vrapoi te nëna e saj dhe i tha: – Nënë e dashur, ah, sa do të dëshiroja të kisha edhe unë një fustan!
– Vogëlushja ime e shtrenjtë, – e përkëdheli e ëma. – Shkojmë te rrobaqepësi. Ai do të të marrë masën dhe do të të qepë fustanin.
Hëna shkoi te rrobaqepësi. Ai i mori masën dhe e porositi që të dukej pas pesë ditësh. Vrapoi Hëna pas pesë ditësh te rrobaqepësi. Provoi fustanin, por nuk i bënte: i rrinte i ngushtë dhe i shkurtër. Jo, Hëna nuk mund ta vishte atë fustan.
“Do kem gabuar kur kam marrë masën”, – mendoi rrobaqepësi dhe i mori përsëri masën.
– Hënë, eja pas pesë ditësh, – i tha ai.
Vrapon Hëna pas pesë ditësh. Rrobaqepësi i provon fustanin. Ai përsëri nuk i bën Hënës. I rri i ngushtë dhe i shkurtër. Jo, Hëna nuk mund ta vishte atë fustan.
– Eh, siç duket, përsëri kam gabuar, – mori frymë thellë rrobaqepësi. – Më duhet të prish çdo gjë dhe të filloj nga e para.
Ai iu lut Hënës të mundohej të vinte edhe një herë pas pesë ditësh.
Kaluan pesë ditët. E ndryshoi të tërë fustanin rrobaqepësi.
Ja, në qiell, drejt tij rrëshqet Hëna krejt e rrumbullakët. E pa me kujdes rrobaqepësi Hënën dhe u habit: fustani përsëri nuk do t’i vinte për shtat. Ajo ishte bërë shumë e madhe dhe e rrumbullakët.
Rrobaqepësi kryqëzoi duart dhe i tha:
– Jo bijë, jo, nuk mund të të pres fustan. Ti një herë shfaq çerekun e trupit, herën tjetër gjysmën, pastaj tërë trupin. Një herë je e vogël, herën tjetër e madhe. Jo, ty kurrë nuk mund të të marr masën për fustan. Dhe kështu, Hëna mbeti pa fustan.
Fjalë të reja do të marrë masën – do të matë përmasat e trupit. i vinte për shtat – i bënte.
Shëno me ose me .
Hëna dëshironte të kishte një fustan.
Nëna propozoi t’ia qepte vetë fustanin Hënës.
Kur Hëna bëri provë fustanin pas pesë ditësh, ai i rrinte i ngushtë dhe i shkurtër. Rrobaqepësi kishte gabuar në marrjen e masës.
Kur bëri provë fustanin për herë të dytë, ai i rrinte i gjerë dhe i gjatë. Herën e fundit që shkoi te rrobaqepësi, fustani i rrinte shumë bukur. Hëna mbeti pa fustan.
Pse Hëna mbeti pa fustan? Si mund ta zgjidhte ndryshe rrobaqepësi këtë problem?
Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë përrallë.
Gjeni në internet fotografi të ndryshme me pamjet e hënës. Me fotografitë më të bukura, bëni një album.
1 Shkruaj në kuti emrat e kafshëve të pyllit, katër emra njerëzish dhe emrat e sendeve të paraqitura në figurë. mra nje
Emra kafshësh Emra njerëzish Emra sendesh
2 Lidh me shigjetë emrat e përgjithshëm me emrat e përveçëm, sipas modelit të dhënë.
i Prishtinëse Karnavalevei Sokoliti Dajtiti Francësi Harri Poterit
3 Për emrat e gjinisë mashkullore ngjyros kutitë ku është shkruar M, ndërsa për emrat e gjinisë femërore ngjyros kutitë ku është shkruar F.
MF tema MF problemi MF bari MF festa MF qyteti MF kinemaja M F mishi MF motori MF kripa MF kalorësi M F lulja M F dora MF mjalti MF radioja MF deti MF kali M F rruga MF qielli
4 Lidh emrat mashkullorë me emrat femërore sipas modelit të dhënë. vëlla burrë baba femër mbret buall pulëgjel gruamotërdremama buallicëmbretëreshëmashkull drenushë
5 Shkruaj nga një fjali me emrat libër, kinema, duke i përdorur një herë në numrin njëjës dhe një herë në numrin shumës.
6 Plotëso tabelën sipas shembujve të dhënë.
Gjinia mashkulloreGjinia femërore Numri njëjësNumri shumësNumri njëjësNumri shumës Trajta e pashquar Trajta e shquar Trajta e pashquar Trajta e shquar Trajta e pashquar Trajta e shquar Trajta e pashquar Trajta e shquar (një) djalëdjali(disa) djem djemtë (një) pulëpula(disa) pula pulat (një) fik(një) vazo (një) mal(një) pemë (një) breg(një) qershi (një) ballkon (një) shtëpi (një) pallat (një) lule
7 Nënvizo emrat dhe vendosi në tabelë sipas gjinisë.
– Luajmë lojën e re me top, – foli Xhulia.
– Na pëlqen kjo lojë, – thanë shokët e saj. – Le ta nisim. – Marrim një top dhe vendosemi të gjithë në një rreth. Leka do të qëndrojë në qendër të rrethit. Nëse Leka prek me top njërin prej nesh, ai del jashtë. Emra femërorë që mbarojnë me -a ose -ja Emra mashkullorë që mbarojnë me -i ose -u
8 Analizo emrat me ngjyrë blu, sipas modelit të dhënë. Një ditë gjyshja e çoi Anisën në kopshtin zoologjik. Me vete mori edhe kukullën e saj. Gjethet fëshfërinin nga era. Aty pranë shtrihej një liqen i vogël. Në ujin e liqenit notonin peshqit. Zogjtë cicërinin. Shumë fëmijë ishin mbledhur te luani. Një djalë i hodhi diçka për të ngrënë. Kujdestari i kafshëve e qortoi. Ai u tha të gjithë fëmijëve që të mos i afroheshin shumë kafazit. gjyshja – emër i përgjithshëm, gjinia femërore, numri njëjës, trajta e shquar.
Plotëso faqet 32-33 të “Fletores së punës”.
Na ishte njëherë një grua e varfër, që kishte vetëm një vajzë. Një ditë, vajza mori me vete një copë bukë të zezë dhe shkoi në pyll të mbledhë kërpudha. Në rrëzë të një peme pa një grua shumë të moshuar, me tenxhere në dorë, që i tha:
− Oh, e dashur, sa uri që kam! A mund të më japësh pak bukë?
− Pse jo, − iu përgjigj vajza. − Merre të gjithën!
− Oh, çfarë mirësie, bija ime! − thirri plaka.
Ajo mori copën e bukës, pastaj i tha:
− E shoh që je shumë e dashur dhe e mirë. Çfarë të të jap në këmbim të kësaj mirësie? Ja, merre këtë tenxhere dhe, kur të shkosh në shtëpi, vendose mbi tavolinë dhe thuaji: “Tenxhere, moj tenxhere, bluaj dhe ziej!” dhe tenxherja do të bëjë çdo gjë që do dhe sa të duash. Kur tenxherja të ketë bërë aq punë sa do ti, thuaji: “Tenxhere, mjaft!” dhe tenxherja do të ndalojë. Bëj kujdes dhe mos harro fjalët që të thashë!
Vajza arriti në shtëpi, vendosi tenxheren mbi tavolinë dhe thirri: − Tenxhere moj tenxhere, bluaj dhe ziej!
Dhe tenxherja nisi menjëherë të bluante. Kur vajza thirri: − Tenxhere, ziej! − tenxherja nisi të bënte mëmëligë. Kur vajza i tha: − Tenxhere, mjaft! − ajo ndaloi. Që nga ajo ditë, vajza me nënën e saj nisën të jetojnë mirë. Nuk ishin më të varfra.
Një ditë të bukur, vajza u kthye në pyll për të mbledhur përsëri kërpudha. Ajo mendoi se mund të takonte edhe plakën e ta falënderonte.
Nënën në shtëpi e mori uria. Mori tenxheren dhe i tha:
− Tenxhere, bluaj!
Tenxherja nisi të bluante, por aq shumë, sa filloi të derdhej në fillim mbi tavolinë e më pas në dysheme.
Por gruaja nuk dinte si ta ndalonte, sepse nuk i mbante mend fjalët që thuheshin për të ndaluar tenxheren së bluari.
Kështu që mielli nisi të dilte nga dritaret dhe nga dyert, nëpër rrugë dhe nëpër fshat. Asnjë nuk dinte ta ndalonte. Vajza ende nuk po kthehej nga pylli. Në mbrëmje, kur ajo u kthye dhe pa që nga rruga ç’kishte ndodhur, thirri fort sa u dëgjua në tërë fshatin:
− Tenxhere, mjaft! − Dhe tenxherja pushoi. Por mielli kishte mbuluar rrugët dhe fshatin, e për fshatarët ishte fat. Ata nisën nga puna. Duhet të hapnin rrugët nga mielli i derdhur nëpër to.
Kështu, ata hapnin rrugët dhe njëkohësisht mbushnin me miell depot e boshatisura, duke falënderuar vajzën.
Shëno me ose me .
Vajza jetonte në pyll me nënën e saj.
Një ditë, vajza shkoi në pyll të mbledhë kërpudha.
Vajza takoi një plakë në pyll.
Ajo nuk u tregua zemërmirë me plakën.
Plaka që takoi, i dhuroi një tenxhere magjike.
Vajza nuk bëri mirë që e mori tenxheren. Nëna e vajzës nuk i mbante mend fjalët magjike.
bluaj − e bëj drithin a diçka tjetër miell ose pluhur. ziej − nxeh në një enë ujë ose një lëng tjetër, derisa të valojë. mëmëligë – ushqim i gatuar me miell misri, ujë dhe gjalpë.
Tenxherja magjike mbushi plot me ushqim hambarët e fshatarëve.
Të pëlqen kjo përrallë? Pse?
Po ti, a do të dëshiroje të kishe një tenxhere magjike? Çfarë do t’i kërkoje asaj?
Shkruaj fjalët magjike, të cilave do të dëshiroje që tenxherja t’u përgjigjej.
Kujtoj Mbiemrat janë fjalë që tregojnë cilësi të njerëzve, të kafshëve, të sendeve dhe të vendeve.
Ashtu si emrat, mbiemrat kanë gjini femërore dhe gjini mashkullore, si dhe numër njëjës dhe numër shumës.
1 Shkruaj në tabelë mbiemrat e mëposhtëm. Përcakto me gjininë dhe numrin e secilit prej tyre. simpatik, gazmore, bionde, brune, kaçurrele, i gjatë, i shkurtër, zemërgjerë, serioze, i sinqertë, mendjemprehtë, trime, tekanjoz, lozonjare.
2 Zëvendëso grupet e fjalëve sipas modelit të dhënë. fëmijë me edukatë − fëmijë i edukuar ujë që mund të pihet − ujë gazetë për sportin – gazetë shfaqje që të argëton − shfaqje djalë me talent − djalë
3 Shëno me në figurë kafshën që përshkruhet në tekst. Nënvizo me të kuqe fjalët që të ndihmuan ta gjesh. Në mes të një pylli shumë të dendur, në një shpellë të lagësht e të errët, jetonte një kafshë leshtore. Kishte kokë të madhe dhe prej aty i dilnin sakaq dy këmbë të vogla fare. Gojën e kishte të madhe, sytë kaltëroshë dhe me krahët e gjatë e të hollë që i dilnin nga veshët, kapte miushë të veckël gri. Të tërë trupin e kishte të mbuluar me qime.
një djalë i vogël një vajzë e vogël një top i kuq disa topa të kuq ekst.
Plotëso faqen 34 të “Fletores së punës”.
1 Renditi pjesët e përrallës së mëposhtme sipas rrjedhës së zhvillimit të ngjarjeve (shëno numrat 1-5 para secilës pjesë).
Pula e zezë z
Kështu filloi ta ushqejë me bollëk dhe pula majmej nga dita në ditë.
Na ishte njëherë një pulë e zezë, që bënte përditë nga një vezë.
2 Ngjyros hyrjen dhe mbylljen e përrallës.
3 Shkruaj një fjalë të urtë për këtë përrallë.
4 Shkruaj një hyrje tjetër për këtë përrallë.
5 Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë përrallë.
6 Krijo dhe shkruaj një përrallë të shkurtër.
Një ditë prej ditësh, teksa mendohej, zonja arriti në përfundimin se pula ishte shumë e dobët. Ndoshta po të ishte më e majme, do të bënte më shumë vezë.
d m p s i m
Por, kur u fry aq sa mend po plaste nga shëndeti, pula e zezë nuk bëri më vezë.
Zonja e saj, kur dëgjonte pulën të bënte ka-ka-ka, vraponte për te koteci, ku rrufiste vezën e freskët.
Plotëso faqen 30 të “Fletores së punës”.
Një gjethe peme iu lut një ditë erës:
− Erë, moj erë! Eja e këputi të gjitha shoqet që kam rreth e rrotull, se më mërzisin! Shushurijnë shumë e më shurdhojnë veshët. Bobo, ç’po heq! S’i duroj dot më! Dua të jem e qetë, e lirshme, e vetme në degë! Eja, pra, eja e këputi! Të lutem!
− Mirë, moj e dashur, i këpus, po se mos pendohesh...
− Aspak! Ç’është ajo fjalë!
Vuuu-vuuuu, fryu era dhe i këputi të gjitha gjethet e tjera: Kërtap, kërtap!
− Ja, − i tha gjethes që donte të rrinte vetëm në degë, – ta bëra qejfin!
− Faleminderit, faleminderit! – ia ktheu gjethja e gëzuar dhe u rehatua.
Vërshëlleu prapë era: Vuuu-vuuuu… Dhe fluturoi larg. Kapërceu fushat. Kapërceu malet…
Të nesërmen, dita gdhiu me qiell të kaltër. Pak e nga pak, lindi një diell i shkëlqyer.
Rrezet e tij përvëluese ranë pingul mbi gjethen, që donte të rrinte vetëm mbi degë.
− Obobo, ç’bëni kështu?!
− u bërtiti ajo rrezeve e çuditur dhe e trazuar.
− Ju po më digjni!
Po më përvëloni!
U çmendët?
− Jo, nuk u çmendëm dhe nuk po të djegim, − ia kthyen ato, po ashtu të duket ty, se nuk i ke pranë shoqet e tua, që shushurinin dhe të freskonin.
U tremb dhe u drodh gjethja e pemës që donte të rrinte vetëm në degë.
U pendua dhe thirri në çast erën.
− Erë, moj erë, eja e sillmi prapë shoqet e mia, se po digjem, po përvëlohem! Ato shushurinin dhe më freskonin. Eja, të lutem, eja shpejt!
Por era nuk ia sillte dot. Ajo kalonte andej, por e kishte të pamundur t’ia kthente shoqet gjethes.
shushurijnë – (gjethet) bëjnë një zhurmë të lehtë dhe të vijueshme kur dridhen nga era. gdhiu – zbardhi, nisi të bjerë drita e parë e mëngjesit. ranë pingul − ranë nga lart-poshtë, në vijë të drejtë.
Personifikimi është ajo figurë letrare që krijohet kur i veshim një kafshe, një sendi apo një dukurie natyrore vetitë a tiparet e një njeriu. Personifikimi përdoret shpesh në përralla, fabula.
Çfarë i kërkoi erës gjethja e pemës?
Pse nuk i donte shoqet e veta?
Si u ndie gjethja e vetme në pemë?
Ç’ndodhi të nesërmen, kur lindi dielli?
Po tani, si u ndie gjethja e pemës? Çfarë kërkoi ajo?
Luani pjesën në role.
Çfarë mendimi ke për gjethen e pemës? Çfarë personifikon ajo?
kon
Po të ishe ti era, a do t’i kishe këputur gjethet e pemës? Pse?
Si të duket mbyllja e kësaj historie?
Shkruaj cilësitë e gjethes së pemës. Ngjyros në tekst fjalët ose fjalitë ku tregohen këto cilësi.
Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë histori.
Na ishin njëherë një gjysh e një gjyshe, që na kishin një mbesë me emrin Masha. Masha ishte një vajzë e vogël, me flokë të verdhë e me sy të gjelbër. Asaj i pëlqente të vishte një fustan ngjyrë trëndafili. Zakonisht, ajo përfundonte në situata zbavitëse.
Një ditë, Mashën e thirrën shoqet për të shkuar në pyll, që të mblidhnin kërpudha dhe manaferra.
– Ju lutem, ju lutem, – u tha Masha gjyshërve, – më lini të shkoj me shoqet në pyll.
Gjyshi vështroi gjyshen dhe më pas i tha: – Shko, por mos u ndaj nga shoqet, se pylli është i madh e humbet.
Vajzat hynë në pyll dhe filluan të mblidhnin kërpudha dhe manaferra. Duke kaluar sa te njëra pemë te tjetra dhe sa te njëra gëmushë te tjetra, Masha u largua shumë nga shoqet. Filloi t’i thërriste, por shoqet nuk e dëgjonin, ndaj nuk mori përgjigje. Masha u kthye, erdhi vërdallë, por nuk i kujtohej rruga: kishte humbur me të vërtetë.
Ec e ec, kur pa një shtëpi. Trokiti në derë, por nuk iu përgjigj askush. Shtyu derën dhe hyri brenda. U ul pranë parvazit të dritares dhe po mendonte: “Kush vallë banon këtu? Ku do të jetë tani?”
Aty banonte një ari i madh, që në atë kohë kishte dalë përjashta, në pyll.
Në mbrëmje, Ariu u kthye. Kur pa Mashën, ai u gëzua.
– Sa mirë që erdhe tek unë, – i tha. – Tani do të rrish me mua përgjithmonë. Do më ndezësh zjarrin, do të më gatuash dhe do të kujdesesh për shtëpinë.
Masha u trishtua, por nuk kishte se çfarë të bënte. Filloi të jetonte në shtëpinë e Ariut.
Ndërkohë që ditët kalonin, ajo filloi të mendonte se si mund të largohej nga Ariu. Pasi u mendua mirë e mirë, një ditë i tha Ariut:
– Do të më lejosh të shkoj një ditë në fshat? Dua t’u çoj ndonjë gjë të mirë gjyshërve.
– Jo, – ia ktheu Ariu. – Mund të humbasësh përsëri në pyll. M’i jep mua ato që dëshiron t’u çosh. E mbaroj unë këtë punë.
Ariu nuk mund t’i jepte përgjigje më të mirë.
Përgatiti disa ëmbëlsira, mori një shportë të madhe dhe i tha Ariut:
− Kam futur disa ëmbëlsira në këtë shportë. Të lutem, shko te gjyshërit për t’ua çuar. Vetëm bëj kujdes, mos e hap shportën dhe mos i ha ëmbëlsirat. Unë do të ngjitem në majë të atij lisit atje dhe nuk do të t’i ndaj sytë.
– Mirë, – tha Ariu, – ma jep shportën.
Masha i tha: – Shih njëherë përjashta, ndoshta bie shi.
Kur doli Ariu, Masha u fut menjëherë në shportë, u mblodh brenda saj, duke mbajtur sipër kokës pjatën me ëmbëlsira.
Ariu u kthye, mori shportën dhe u nis për në fshat. Ec e ec mes përmes pyllit, Ariu u lodh. Ndaloi dhe mendoi: “Ky është vendi i duhur për të ngrënë një ëmbëlsirë”.
Mirëpo, sapo ndaloi, dëgjoi zërin e ëmbël të Mashës:
– Të pashë! Mos i prek ëmbëlsirat! Janë për gjyshërit.
“E çuditshme, sa larg arrin të shohë ajo. Paska hipur aq lart në pemë, sa arrin të më shohë. Qenka vajzë e zgjuar. Më mirë të nxitoj që ta kryej këtë porosi, se me Mashën nuk u bëka shaka”, – mendoi ariu. E pa që s’kishte nga t’ia mbante dhe vazhdoi rrugën.
Pas një udhe të gjatë, Ariu mbërriti në fshat. Ai gjeti shtëpinë e gjyshërve të Mashës dhe trokiti në derë.
Ndërkohë që priste pas dere, iu sulën qentë. Ata vraponin dhe lehnin nëpër oborr.
Ariu u tremb dhe iku nga sytë këmbët, duke e lënë shportën në oborr.
Gjyshërit e Mashës dëgjuan zhurmë dhe dolën jashtë. Ata panë shportën dhe e hapën menjëherë. Nuk arrinin t’u besonin syve. Brenda saj ishte Masha, shëndoshë e mirë.
Gjyshërit fluturonin nga gëzimi. Ata e puthën dhe e përqafuan me mall mbesën e tyre.
Masha është një vajzë me flokë të verdhë e me sy blu.
Ajo u kërkoi leje gjyshërve për të shkuar në pyll me shoqet.
Gjyshërit nuk e lejuan të shkonte në pyll.
Masha humbi rrugën në pyll.
Ajo u strehua në shtëpinë e rojës së pyllit.
Ariu e lejoi Mashën të kthehej në shtëpi.
Masha gjeti një zgjidhje për t’u kthyer në shtëpi. Masha u fsheh në shportën e ëmbëlsirave.
Ariu hëngri ëmbëlsira nga ato të shportës.
Ariu e la shportën në oborrin e shtëpisë së gjyshërve. Masha u përqafua me mall me gjyshërit.
Po ti, a ke arritur të gjesh zgjidhje në çastin e duhur? Trego një rast. Ke parë ndonjë seri të filmit vizatimor “Masha dhe Ariu”? Të ka pëlqyer? Pse?
Shkruaj një mbyllje tjetër për këtë përrallë.
Vizato pyllin ku humbi Masha.
Sillni në klasë DVD me seritë e filmit vizatimor “Masha dhe Ariu”. Shikoni së bashku disa seri të filmit, duke përdorur një video-projektor.
1 Plotëso tekstin me fjalët ndihmëse.
Fjalë ndihmëse: shkon ta takojë, Masha dhe Ariu, në film, nuk e kupton, përrallë të vjetër, përpiqet të rregullojë, film vizatimor, titujt, zë miqësi, shumë e shkathët dhe entuziaste.
Masha dhe Ariu është një me seri. Ky film bazohet në një ruse. e disa prej serive të tij janë: Do të luash me mua Ari, Dita e parë e shkollës, Shërim të shpejtë, Zbavitja në familje, Kapela magjike etj.
Personazhet kryesore të filmit vizatimor, janë . Personazhe të tjera që shfaqen janë: Qeni, Lepuri, Arusha, Ketri, Tigri etj.
Masha me Ariun dhe në çdo seri të filmit. Ajo është , mirëpo bën shpesh gabime. Niset gjithnjë për mirë dhe se ka gabuar. Vetëm kur e qorton Ariu, reflekton dhe gjithçka.
2 Përgjigju me shkrim pyetjeve të mëposhtme.
Cili film vizatimor përshkruhet më sipër?
Ku bazohet ai?
Cilat janë personazhet kryesore të këtij filmi vizatimor?
Çfarë bën Masha në çdo seri të filmit? Përse e qorton Ariu Mashën?
3 Cili është filmi vizatimor që të pëlqen më shumë? Plotëso skemën e mëposhtme.
Titulli:
Lloji:
Ku bazohet?
Personazhet kryesore:
Personazhe të tjera: Çfarë ndodh në të?
4 Përshkruaj filmin tënd të preferuar, duke u mbështetur në skemën që plotësove më sipër. Në fund përshkruaj se si ndihesh kur shikon këtë film.
Fjalët me ngjyrë të gjelbër, janë mbiemra të nyjshëm. Fjalët me ngjyrë blu, janë mbiemra të panyjshëm.
1 Lidh me shigjetë emrin me mbiemrin përkatës.
libëri dashurçantëi ri gjyshi madhfletorei gjelbër djalësimpatikkompjutere rëndë lulei gjelbëruarnatyrëi qartë livadhe vyshkurshkrime blertë kukulle bukurbare trashë
2 Mbiemrat e mëposhtëm shoqëroji me nga një emër. Ndaji në dy grupe: mbiemra të nyjshëm dhe mbiemra të panyjshëm.
lartë shkëmbor
zgjuar malor
zellshëm fluturake mjedisore
atërore
3 Nënvizo me të gjelbër mbiemrat e nyjshëm dhe me blu mbiemrat e panyjshëm.
Bajamet e pjeshkët janë mbushur plot me lule të bukura. Ato duken sikur kanë veshur rroba të trëndafilta.
Dalëngadalë fillojnë të mbushen me lule erëmirë edhe kumbullat e kajsitë. Kumbullat i kanë lulet të bardha, kurse kajsitë i kanë lulet rozë.
Pemët shekullore të mollëve, të dardhave dhe të qershive çelin pak më vonë. Ato duken si vajza të bukura me fustane të mëndafshta. Kjo është pranvera përrallore e vendlindjes sime.
liqen akullnajor pemë e lulëzuar lumë i rrëmbyer mal shkëmbor Plotëso faqen 35 të “Fletores së punës”.
Fjala është e vogël shumë: disa shkronja, disa rrokje… Ajo rrjedh si mjaltë e qumësht, midis miqve, midis shokëve.
Fjala është e vogël shumë: dhe e ashpër dhe e brishtë… I ngre valët perçeshkumë, kur vërsulet mbi armiqtë.
Fjala është e vogël shumë: t’ëmbëlson e vret si plumbi…
Fjala është si një urë, që lidh brigjet e një lumi.
Odhise GrilloKrahasimi është ajo figurë letrare që krijohet duke vënë pranë diçkaje më pak të njohur diçka tjetër të ngjashme më të dhe më të njohur. Në këtë pjesë poezi, një nga krahasimet e përdorura është “si mjaltë e qumësht”, nëpërmjet të cilit theksohet ndjesia e mirë e bashkëbisedimit me shokë, ndjesi që i ngjan asaj që lë ëmbëlsia e përzierjes (mjaltë dhe qumësht).
i brishtë – i ndjeshëm. valët perçeshkumë – valë deti që duken si flokë të gjatë.
Shëno me përgjigjen e saktë.
Fjala është: e madhe shumë; e vogël shumë.
Fjala rrjedh: si vaj; si mjaltë e qumësht.
Fjala rrjedh: midis miqve, midis shokëve; midis dritës.
Fjala është: e lëmuar dhe e fortë; e ashpër dhe e brishtë.
Kur vërsulet mbi armiqtë, fjala: i qetëson valët në breg; i ngre valët perçeshkumë.
Fjala është: si një mur që ndan dy shtigje; si një urë që lidh dy brigje.
Si e kupton vargun: Fjala është si një urë që lidh brigjet e një lumi? Gjej krahasimet e përdorura në këtë poezi dhe shpjegoji ato.
Plotëso skemën (pesëvargëshin): mbiemër + mbiemër
folje + folje + folje fjali me katër fjalë fjalë sinonime me fjalën “fjala”
Plotëso tabelën:
Vargjet që më pëlqejnë më shumëPse më pëlqejnë
Unë luaj volejboll.
Ti luan volejboll.
Ju luani volejboll. Ai/Ajo luan volejboll.
Ata/Ato luajnë volejboll.
Fjalët me ngjyrë të kuqe janë veta të foljes ose përemra vetorë. Ata janë në numrin njëjës dhe në numrin shumës. Edhe numri njëjës, edhe numri shumës kanë nga tri veta.
1 Plotëso tabelën sipas shembullit të dhënë. Përemrat vetorë Numri njëjës Veta e parë Unë Veta e dytë Ti Veta e tretë Ai/ajo
luaj Numri shumës Veta e parë Ne Veta e dytë Ju Veta e tretë Ata/ato
2 Plotëso secilën nga fjalitë me përemrin vetor që mungon. Përcakto vetën dhe numrin e secilit prej tyre. ha shumë. kemi udhëtuar shumë. je ulur mbi divan. vizatuat një pamje të bukur. përgatit mësimet. janë të lodhur. është shumë e lodhur. fluturuan me aeroplan.
3 Në tekstin e mëposhtëm, gjej përemrat vetorë dhe përcakto vetën dhe numrin e tyre.
Një ditë, Masha shkoi në pyll me shoqet. Ato u larguan. Ajo takoi Ariun. Ai e mori në shtëpinë e tij. Ata u bënë shokë.
4 Shkruaj fjali, duke e përdorur përemrat vetorë të të tria vetave, në numrin njëjës dhe në numrin shumës.
Plotëso faqen 37 të “Fletores së punës”.
T’mbjellim t’gjith’ nga një dru, E çdo dru ta sjell’ një zog, E çdo zog ta sjell një këngë, E çdo këngë një kënaqësi, Ajër t’pastër n’mushkëri. E çdo gjeth’ me jetë të vet, Pluhurin mbi ty e pret, Si ombrellë, Që t’kesh shëndet.
Vetëm duhet pak kujdes, Pak kulturë e pak vullnet…
Që t’i dëgjojmë ciu-ci, Zogjtë e tu e zogjtë e mi.
Agim Deva
Anafora është ajo figurë letrare që krijohet nga përsëritja e së njëjtës fjalë apo e disa fjalëve e shprehjeve në fillim të dy a më shumë vargjeve që vijnë njëri pas tjetrit. Për shembull: “porsi vala e bregut t’detit/ porsi gjama e rrfes zhgjetare,/ porsi ushtima e nji tërmeti”.
Kujt i drejtohet poeti me vargjet e tij?
Çfarë kërkon ai nga lexuesit?
Pse poeti bën thirrje që “të gjithë duhet të mbjellim nga një dru”?
Çfarë përfitimesh do të kemi, nëse mbjellim të gjithë nga një pemë?
Gjej figurën letrare të anaforës në këtë poezi. Çfarë efekti krijon ajo?
Gjej figurën letrare të krahasimit në këtë poezi. Si e kupton atë?
Shkruaj një pesëvargësh për fjalën pemë Shkruaj vargjet që të pëlqejnë dhe bëj një koment për secilin.
Plotëso faqet 38-40 të “Fletores së punës”.
bhk/ VEPRIMTARI
Së bashku me mësuesin/en ose me prindërit, mbillni një fidan peme.
Macja fle.Akili vrapon në park.k l k
Fjalët me ngjyrë të gjelbër janë folje.
Foljet tregojnë një veprim (vrapon) apo gjendje (fle).
1 Qarko fjalët që tregojnë një veprim ose një gjendje. fletore, laps, shikoj, lexoj, dritare, dëgjoj, gatuaj, mësoj, qeni, macja, kukulla, pastroj, tavolina, shkruaj, djali, laj, fshij, makarona, lexoj, topi, punoj, babi, shpjegoj, motra
2 Përgjigju pyetjeve të mëposhtme. Nënvizo foljet në fjalitë pyetëse dhe në përgjigjet që do të japësh.
- Çfarë bën djali në figurë?
- Çfarë bën mësuesja në klasë? - Çfarë bën gjyshja pasdite? - Çfarë bën babi në punë?
3 Formo fjali duke përdorur foljet: mendoj, ekzistoj, qëndroj, fle.
4 Në tekstin e mëposhtëm gjej foljet dhe vendosi në tabelë.
Masha po pret Ariun. Ai hyn brenda i lodhur. Masha përgatit drekën. Ai e falënderon. Ajo mendon për të nesërmen.
Plotëso faqen 41 të “Fletores së punës”.
Folje që tregojnë gjendje
O malet e Shqipërisë dhe ju, o lisat e gjatë, fushat e gjera me lule që ju kam ndër mend ditë e natë.
Ju bregore bukuroshe dhe ju, lumenj të kulluar, çuka, kodra, brinja, gërxhe dhe pyje të gjelbëruar
Do të këndoj bagëtinë që mbani ju e ushqeni,
O vendëthit e bekuar, ju mendjen ma dëfreni…
Ti, Shqipëri, më jep nder, më jep emrin shqipëtar, zemrën ti ma gatove plot me dëshirë dhe me zjarr.
Naim Frashëri
Naim Frashëri është një nga poetët më të mëdhenj shqiptarë. Kur i ka shkruar këto vargje, ai jetonte dhe punonte jashtë vendit (ishte i mërguar).
Kujt i kushtohen këto vargje?
Si përshkruhet natyra e Shqipërisë?
Si ndihet Naimi përballë kësaj pamjeje?
Pse ndihet krenar ai?
bregore – vend i ngritur, kodër e vogël. gërxhe – shkëmbinj të mprehtë e të thepisur.
i kulluar – i kthjellët, i qartë. e dëfreni – e argëtoni. ma gatove – ma edukove, ma brumose, ma mësove.
Po ti, a je gjendur ndonjëherë para një pamjeje të tillë? Si je ndier?
A të ka ndodhur të jetosh, qoftë edhe për pak ditë, jashtë vendit?
Si je ndier? Për çfarë të ka marrë malli më shumë?
Shkruaj pesë fjali për atdheun.
VEPRIMTARI
Gjeni dhe sillni në klasë poezi të tjera që flasin për atdheun.
Kur ishin në bibliotekë, Joni i tha Deas:
–
Unë lexoj më mirë se ti, ti lexon më mirë se Andi. Kurse Arsa ua kalon të gjithëve. Ajo lexon më bukur se ne. Por, ne lexojmë më bukur se grupi tjetër. Ju lexoni në heshtje, ndërsa ata lexojnë pasi ju mbaroni.
Çfarë vini re te foljet me ngjyrë të gjelbër?
Tërësia e formave që merr folja kur përdoret në veta të ndryshme, quhet zgjedhim.
Folja lexoj është në kohën e tashme.
Veprimi që ajo tregon, po ndodh në çastin e bashkëbisedimit, pra TANI.
1 Plotëso vendet bosh.
Unë këndoj Ti Ai/Ajo
Unë hap Ti Ai/ Ajo
Unë fle Ti Ai/ Ajo
Emrat lakohen, kurse foljet zgjedhohen.
Ne Ju Ata/ Ato
Ne Ju Ata/ Ato
Ne Ju Ata/ Ato
2 Plotëso fjalitë e mëposhtme me foljen e duhur. Unë (vrapoj/vrapon) çdo ditë. Ne (shkruaj/shkruajmë) me nxitim.
Ti (mësojmë/mëson) shumë mirë. Ju (punoni/punon) pa u lodhur. Ai (qeshni/qesh) me zë të lartë. Ata (di/dinë) të numërojnë.
Ajo (pi/pinë) qumësht. Ato (mbyllin/mbyll) sytë gjatë lojës.
3 Shkruaj pesë fjali, në të cilat të përdorësh folje në kohën e tashme.
Ciceron na merr përdore, udhët na trego; shekuj, armë dhe stërgjyshër, ti nga gjumi zgjo.
Te kjo enë e vogël balte, një e fshehtë rri; te kjo thikë e hershme guri, rron një histori.
Shih sa bukur mozaiku, art të madh zbulon; kokës së një luftëtari trupi i mungon.
Kur të dalim në na pyetshin, ku ishim dhe ç’pamë: - Folëm ilirisht do themi, me të parët tanë.
muze – vendi ku ruhen objekte të ndryshme me vlerë historike. ciceron – ai që shoqëron vizitorët dhe u jep shpjegime në një muze. shekull – një periudhë kohe prej njëqind vjetësh. mozaik – figurë që bëhet me copëza shumëngjyrëshe guri, xhami, metali etj. ilirisht – gjuha e popullsisë së Ilirisë, që njihet si paraardhëse e popullit shqiptar.
Fëmijët po shkojnë: në muze; në teatër; në ekskursion. Fëmijët njihen me: objektet e muzeut; me lojëra të ndryshme; me librat e vjetër. Fëmijët shikojnë: një mozaik; një luftëtar; bust patrioti. Fëmijët krenohen me: ilirishten; me lashtësinë e vendit të tyre; të dyja bashkë.
Po ti, a ke shkuar në muze? Na trego se çfarë të ka bërë më shumë përshtypje.
Zgjidh një objekt muzeu, përshkruaje me katër fjali dhe vizatoje.
1 Shkruaj folje sipas modelit.
Folje që mbarojnë me –j: mësoj, mbaj, luaj
Folje që mbarojnë me bashkëtingëllore: ngel, shkul, hap
Folje që mbarojnë me zanore: fle, pi, di
2 Shiko tabelën e zgjedhimit të disa foljeve në kohën e tashme. Çfarë vë re? Diskuto me shokët dhe shoqet rreth drejtshkrimit të secilës folje. Folja punojFolja kapFolja di unë puno-j kapdi ti puno-n kapdi ai/ajo puno-n kapdi ne puno-jmë kap-im di-më ju puno-ni kap-ni di-ni ata/ato puno-jnë kap-in di-në
3 Plotëso tabelën e mëposhtme, duke u mbështetur në tabelën e ushtrimit 1. unë laj ti mban ai/ajo pi ne ndalim ju mbyllni dini Ata/ato lyejnë
4 Shiko figurën dhe shkruaj një tekst të shkurtër, në të cilin të përdorësh sa më shumë folje në kohën e tashme.
Fjalë ndihmëse: Tomi, Xherri, fshesa, ndjekje, e zonja e shtëpisë, ia mbath, moment i papërshtatshëm, e kapi.
Plotëso faqen 43 të “Fletores së punës”.
Mërgimtari i vogël, në një dhe të huaj, një re zu për shoqe dhe filloi të luajë.
Për ty, – i tha reja, unë bëhem ç’të duash, po deshe dhe top që mbi mal ta gjuash.
Po deshe dhe kalë, që rend me të katra, po deshe dhe struc, me këmbë të gjata.
Po deshe dhe lule, të madhe sa dhoma, ç’të duash, ç’të duash, unë bëhem akoma.
Çuni ia nguli sytë resë me shumë mall. Mos u bëj as top, mos u bëj as kalë. Mos u bëj as struc, as lule nuk dua, një gjë fort e rrallë ti bëhu për mua.
Qilim fluturues, ti bëhu, moj re, të shkoj sa më parë atje, në Atdhe…
E rrallë – këtu: ka vlerë të veçantë, të jashtëzakonshme
Kujt i kushtohen këto vargje?
Me kë filloi të luajë mërgimtari i vogël? Pse?
Çfarë deshi të bëhej reja?
Po djali çfarë kërkoi prej resë? Pse?
Pse donte të kthehej në atdhe djali?
Shkruaj një pesëvargësh për atdheun. Plotëso skemën (pesëvargëshin):
mbiemër + mbiemër
folje + folje + folje
fjali me katër fjalë fjalë sinonime me fjalën “atdhe”
Po ti çfarë do t’i kërkoje resë, nëse do të ishe në vend të djalit? Nëse do të kishe një qilimin fluturues, për çfarë do ta përdorje? Pse? Sa strofa ka kjo poezi? 2 3 6 8 Sa vargje ka çdo strofë? 2 3 6 8
Shkruaj vargjet që të pëlqejnë dhe bëj një koment për secilin. Vargjet që më pëlqejnëKomenti im
Shpallja e Pavarësisë së Kosovës është bërë më 17 shkurt 2008, në Kuvendin e Republikës së Kosovës, në Prishtinë.
1 Shihni fotografitë dhe diskutoni në grupe rreth tyre, duke iu përgjigjur pyetjeve:
Pse rrugët janë mbushur plot me njerëz? Si duken ata? Çfarë po festohet? Nga e kuptoni këtë?
Tregoni ç’dini për 17 Shkurtin.
2 Pas deklarimit të pavarësisë, u zhvilluan festime anekënd vendit, si dhe kudo ku jetojnë e banojnë shqiptarë. Në kryeqendrën e vendit, në Prishtinë, ky moment historik kulmoi me zbulimin e monumentit modern NEWBORN.
Çfarë dini për këtë monument? Çfarë simbolizon ai?
3 Për të nderuar komandantin legjendar të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Adem Jashari, i cili dha jetën për pavarësinë e Kosovës, u krijua logoja “Bac, u kry!”.
Çfarë mesazhi përcjell ajo?
Tregoni ç’dini për Adem Jasharin.
4 Besarti është shumë i emocionuar. Sot është Dita e Pavarësisë dhe shkolla e tij ka organizuar një veprimtari festive. Ai do të recitojë një vjershë para gjithë të pranishmëve, mirëpo druhet nëse do të arrijë t’i kujtojë fjalët e saj. Nëna e kupton shqetësimin e tij dhe përpiqet ta qetësojë duke i folur butësisht. Ai del i qetë nga shtëpia dhe i vendosur për të dhënë më të mirën në veprimtarinë festive të organizuar.
Po shkolla jote, organizon veprimtari festive për Ditën e Pavarësisë? Na i përshkruaj ato.
Çfarë roli ke pasur ti në këto veprimtari? Ke pasur emocione? Si ia ke dalë mbanë?
5 17 Shkurti festohet anembanë vendit tonë. Përshkruaj si festohet ai në qytetin ose fshatin tënd.
1 Lidh me shigjetë.
Rrumbullak, strumbullak, kur e prek të bën me gjak.
Është porsi çadër, me një këmbë rri, fushave të gjera, del kur bie shi. Ç’është, a e di?
Kur e lyp, s’vjen; Kur vjen, s’të lëshon, as nuk hahet, as nuk pihet, por pa të nuk rrihet.
Jam lot që rrjedh nga qielli, dhe më than vetëm dielli. Zu-zu-zu, zu-zu-zu, shkon atje e shkon këtu, punon ditë e punon natë, na jep dyllë e na jep mjaltë.
Plotëso fjalëkryqin.
Pa zë heshtur numëron, askush punën s’ia mohon.
Shërben për të fshirë gabimet.
Gjysma e fjalës oficer.
Përemri vetor i vetës së dytë, numri njëjës.
Gjysma e fjalës televizori.
Masha dhe...
Pjesa e parë e tafti-bafti.
Fjala aroma pa shkronjën e fundit.
Kafshë e bukur, e shpejtë dhe e shkathët.
Format që merr emri gjatë lakimit.
Shërben për të pirë ujë.
Kur një dyqan ka ulur çmimet, themi se ka bërë...
Ai që ka miliarda.
Përemri vetor i vetës së tretë, numri njëjës.
Televizori shkurt.
Gëzim i madh, i papërmbajtur.
Tirana, Mirdita, Erseka, me iniciale (shkronjat e para).
As dje, as nesër, por...
Bie bora flokë-flokë, n’qetësi, mbi pullaze dhe në tokë, pa u ndi. N’të bardhë janë veshur livadhet dhe lëndinat, fushat, arat, brigjet, malet e kodrinat.
Edhe kopshti ndërroi fytyrën, është zbardhuar.
Si jorgan bora natyrën ka mbuluar.
Sa gëzueshëm f’mija ngasin me shpejti, përmbi borë me saja rr’shqasin o me ski.
Cilës ngjarje i kushtohen këto vargje?
Çfarë ka ndodhur në mjedisin përreth? Si ndihen fëmijët? Pse?
Kujt i vështirësohet jeta?
Për çfarë i fton poeti fëmijët në vargjet e fundit të poezisë?
Ca të tjerë me topa bore po luftojnë, ca të rrokur dorë për dore, vallëzojnë.
Ca kanë bërë një dordolec si njeri –n’dorë një fshesë, në hundë një spec ia kanë shti.
Gjithë fëmijët janë gëzuar shend e verë; vetëm zogjtë janë të trishtuar e të mjerë, se ushqimin për ta gjetë heqin v’shtirë.
T’u ndihmojmë, pra, zogjve t’shkretë, O f’mijë t’mirë.
Anton Çeta
Si je ndier kur ke parë flokët e parë të borës? Çfarë lojërash luan me shokët në borë?
Vizato një peizazh dimri. Përshkruaje atë duke përdorur sa më shumë krahasime.
Bëni një album me pamje nga stina e dimrit.
Gjatë pushimeve, unë do të shkoj te gjyshi në fshat, kurse ti do të shkosh te tezja në bregdet. Gjyshi do të shkojë te stacioni i autobusit atë ditë. Unë dhe fëmijët e fqinjëve do të shkojmë te sheshi për të luajtur. Para se të nisemi, gjyshi do të na thotë: “Ju do të shkoni, por do të tregoheni të kujdesshëm”. Shokët do të shkojnë të parët, kurse unë do të rri edhe pak me gjyshin.
Çfarë vini re te foljet me ngjyrë të gjelbër?
Në tekstin e mësipërm, folja shkoj është zgjedhuar në kohën e ardhme. Veprimi që ajo tregon, pritet të ndodhë në të ardhmen, pra MË VONË.
1 Plotëso tabelën e mëposhtme.
Unë do të luaj Ti Ai/ajo Ne Ju Ata/ato
do të hapdo të di
Folja në kohën e ardhme ka gjithmonë përpara fjalëzat do të.
2 Përgjigju pyetjeve. Nënvizo foljet në fjalitë pyetëse dhe në përgjigjet e tua.
Ku do të mësojmë nesër? Kush do të luajë me ne?
Sa fletore do të blini?
A do të këndosh në koncertin e shkollës?
3 Në pjesën e leximit me titull “Historia e bajames”, nënvizo foljet në kohën e ardhme.
Plotëso faqen 44 të “Fletores së punës”.
Në ç’vend kemi lerë?
Ku na bëjnë nderë?
– Në Shqipëri.
Po njeriu vetë, Cilën do në jetë?
– Do vendin e tij.
Ku i duket balta, Më e ëmbël se mjalta?
– Në Shqipëri.
Ku rron me shpresë, Ku kërkon të vdesë?
– Në vendin e tij.
kemi lerë – kemi lindur. nderë – respekt. lakmi – dëshirë e madhe dhe përpjekje me të gjitha fuqitë për të kryer një punë a për të rregulluar diçka.
Në çdo strofë të kësaj poezie, Çajupi bën pyetje që u jep përgjigje. Kujt ia ka kushtuar poeti këto vargje? Nga cilat fjalë e kuptojmë këtë? Si mendon, pse poeti i jep të njëjtën përgjigje çdo pyetjeje që bën?
Ndahuni në grupe. Zgjidhni nga një fjalë. Ndërtoni sa më shumë pyetje që të kenë përgjigje fjalën që zgjodhët. Fiton grupi që gjen më shumë pyetje.
Sa strofa ka kjo poezi?
Sa vargje ka çdo strofë?
Nënvizo me ngjyrë të njëjtë rrokjet e fundit të vargjeve, të cilat janë të njëjta.
VEPRIMTARI
Recitojini vargjet në grupe dyshe.
1 Shiko tabelën e zgjedhimit të disa foljeve në kohën e ardhme. Çfarë vë re? Diskuto me shokët dhe shoqet rreth drejtshkrimit të secilës folje. Folja punoj Folja kap Folja di unë do të puno-j do të kapdo të di ti do të puno-sh do të kap-ësh do të di-sh ai/ajo do të puno-jë do të kap-ë do të di-jë ne do të puno-jmë do të kap-im do të di-më ju do të puno-ni do të kap-ni do të di-ni ata/ato do të puno-jnë do të kap-in do të di-në
2 Plotëso tabelën e mëposhtme, duke u mbështetur në tabelën e ushtrimit 1. unë do të laj ti do të mbash ai/ajo do të dijë ne do të ndalim ju do të mbyllni Ata/ ato do të lyejnë
3 Ktheji foljet e fjalive të mëposhtme në kohën e ardhme. Një nga punëtorët e skenës hap perden. Një vajzë del përpara publikut të pranishëm dhe lexon programin. Pas pak këndon kori. Djemtë dhe vajzat vështrojnë me qetësi. Ata këndojnë dy këngë për fëmijë. Salla kënaqet nga zërat e fuqishëm të fëmijëve.
4 Shiko figurën dhe shkruaj një tekst të shkurtër, në të cilin të përdorësh sa më shumë folje në kohën e ardhme.
Fjalë ndihmëse: teleskop, natë, yll, verë, djalë i vogël, kureshtar, vëzhgoj, shndrit.
Kush ka qenë në Gjirokastër, te kalaja kush është ngjitur dhe ka parë rrugët e pastra, doemos që është habitur!
Lart në Qafën e Pazarit, pesë rrugë janë takuar, eh, sa bukur që të pesta si qilima janë shtruar.
Thonë njerëzit me habi: Gjithë këta qilima guri, të qëndisur bardhë e zi, vallë ç’avlëmend i thuri?!
Bashkë me shokët e vet, i gdhend gurët xhaxhi Simi, në mes të shiut a mes vapës, gurë-gurë shtrohet qilimi.
Xhaxhi Simi është mjeshtër, dhe në gjoks medalje mban, eh, sa pak flet me gojë, eh, sa shumë flet me çekan!
qilim – shtrojë me përmasa të ndryshme, prej leshi, pambuku etj., që punohet në vegjë. avlëmend – vegël e madhe prej druri, që përdoret për të endur pëlhura. gdhend – bëj të rrafshët me thikë a me daltë sipërfaqen e një druri, të një guri a metali. mjeshtër – punëtor i përgatitur që ushtron një zanat të caktuar. medalje – pllakëz e rrumbullakët prej metali, me ndonjë figurë a mbishkrim, e cila i jepet dikujt për merita në punë, në gara sportive, në konkurse etj.
VEPRIMTARI
Bëni një video ose album me pamje nga qyteti i Gjirokastrës.
Për cilin qytet flet kjo poezi?
Sa rrugë takohen në Qafën e Pazarit?
Si duken këto rrugë?
Kush i gdhend gurët që duhen për të ndërtuar rrugët?
Çfarë tregon medalja që mban xhaxhi Simi?
Po ti, a ke qenë në qytetin e Gjirokastrës? Si të është dukur ai?
Si i kupton vargjet: eh, sa pak flet me gojë, eh, sa shumë flet me çekan.
Një pemë e vogël rritet në oborr me duart e mia e kam mbjellë, ende e brishtë, ende e hollë po pres pranverën sythet t’ia çelë. Gjyshi fidanin ma solli dhuratë kur u largua vera e nxehtë, si shokë të ngushtë të dy bashkë i dhamë kopshtit më shumë jetë.
Gjethet e blerta kur t’ia shoh zemra fort do të më gëzojë, dashuria e gjyshit që më ngroh pemën krejt do ta gjethojë.
Vjeshta prapë kur të vijë ngjyrat gjetheve do t’ua ndërrojë, porse e hijshme pema jonë jetë e mot do të qëndrojë.
Erina Çoku
i brishtë – që thyhet lehtë. fidan – bimë a pemë e re. do ta gjethojë – do ta mbushë me gjethe. i hijshëm – i bukur, i këndshëm.
Pema e vogël rritet: në pyll; në oborr.
Pema e vogël: është ende e brishtë; është forcuar.
Fidanin e pemës: gjyshi ia bëri dhuratë nipit; nipi e bleu për t’ia treguar gjyshit.
Fidanin e mbolli/mbollën: gjyshi; nipi; të dy bashkë.
Nipi do të gëzohet: kur të shohë që fidani është bërë pemë; kur të shohë gjethet e blerta.
Pema do të qëndrojë e hijshme: vetëm në vjeshtë; përgjithmonë.
Po ti, a ke mbjellë ndonjëherë bimë me ndonjë të rritur? Si je ndier? Çfarë mësove nga kjo vjershë?
Shkruaj një pesëvargësh për fjalën pemë.
Vizatoni pemën që do të donit të rritej nga fidani që mbollët në veprimtarinë paraardhëse. Bëni një album me vizatimet tuaja.
1 Plotëso tekstin me fjalët ndihmëse.
Fjalë ndihmëse: babai, Artanit, Pejë, të mbushur, të qeshur, rrumbullake, të thinjur, të shkurtër, histori, futbolli, të këndojë, sytë, udhëton, shumë i mirë, i rrallë.
Gjyshi im quhet Dritëro dhe është i mamit dhe i dajë . Ai është gjashtëdhjetë e shtatë vjeç dhe ka lindur në . Është një metër e shtatëdhjetë centimetra i gjatë, me trup e të drejtë. Fytyrën e ka , flokët , me pak onde dhe . Në mes të fytyrës i dallohen menjëherë dy ngjyrë gështenjë. Ata janë dhe gjithë gjallëri.
Gjyshi tregon shumë dhe është shakatar. Ai shikon pothuajse çdo ndeshje në televizor. I pëlqen shumë dhe të udhëtojë. Në fakt, ai së bashku me gjyshen pothuajse çdo muaj.
Gjyshi im është dhe shumë i dashur. Për mua, ai është një gjysh , që nuk do ta ndërroja me askënd, sepse e dua shumë.
Si e ka emrin gjyshi i Albit? Babai i kujt është ai?
Çfarë mendimi ke ti për gjyshin e Albit?
3 Plotëso skemën e mëposhtme.
Kush është?
Sa vjeç është?
Sa i gjatë është?
Si e ka trupin?
Si i ka flokët?
Si e ka fytyrën?
Çfarë ka të veçantë në fytyrë ose në trup?
Si flet?
Si sillet?
Çfarë i pëlqen zakonisht?
Çfarë i pëlqen veçanërisht?
Si sillet me Albin?
Ç’mendon Albi për gjyshin?
4 Përshkruaj gjyshin tënd, duke u mbështetur në skemën që plotësove më sipër.
Unë kam një shok, edhe ti e ke. Çdo ditë kokë më kokë me atë më sheh.
Ai s’ka fytyrë, s’ngjan si unë e ti, nuk ka as gjymtyrë, por flet si njeri.
Sa shumë më zbavit, sa shumë më mëson! Përmbi komodinë unë e mbaj gjithmonë.
Jam i mrekulluar kur flas me atë. Dhe me të në duar, gjumi shpesh më zë.
Këtë shok të shtrenjtë do ta kem përjetë.
më zbavit – më argëton. komodinë – dollap i vogël me një të ndarë, që vendoset pranë shtratit. i shtrenjtë – shumë i dashur.
Shëno me ose me .
Djali ka një shok, me të cilin kalon shumë kohë.
Shoku i djalit ka fytyrë të bukur.
Djali mëson shumë nga shoku i tij.
Ai nuk kujdeset për shokun e tij.
Djali mrekullohet nga bisedat me shokun e tij.
Ai e ka këtë shok vetëm për në verë.
Ky shok i shtrenjtë është libri.
Po ti, a je i lidhur me librin? Si ndihesh kur lexon?
Plotëso tabelën duke shkruar titujt e librave që ke lexuar gjatë këtij viti.
Titulli i libritEmri i autoritPër çfarë flet?
Shkruaj një pesëvargësh për fjalën libri.
Pasuroni bibliotekën e klasës, duke sjellë nga një libër. Sistemojini sipas rendit alfabetik të titujve të tyre.
1 Më poshtë janë paraqitur kopertinat e disa librave për fëmijë. Ke lexuar ndonjërin prej këtyre librave? A të ka pëlqyer? Pse? Trego titujt e disa librave të tjerë që ke lexuar.
2 Tregoju shokëve të grupit përmbajtjen e një libri që të ka pëlqyer. Mos e trego titullin e librit. Përpiqu të mos i thuash emrat e personazheve. Kërko nga shokët që të gjejnë për cilin libër bëhet fjalë.
3 Edlirës i pëlqen shumë të lexojë libra. Kur ka ditëlindjen, prindërit dhe shoku i saj Denisi, i dhurojnë gjithmonë libra. Pasi i lexon, ajo i vendos në bibliotekën e saj. Herë pas here, kthehet dhe i shfleton librat që ka lexuar. Ajo kujton me kënaqësi historitë e shkruara në faqet e tyre.
Po ty, a të dhurojnë libra? Kush është personi që të dhuron më shumë libra? Pse?
Po ti, kujt i dhuron libra? Si ndihesh kur merr dhuratë një libër? Po kur e dhuron?
4 Arditi mori në bibliotekën e shkollës një libër. Ai duhej ta kthente pas shtatë ditësh. Kur Arditi ishte në shkollë, motra e tij e vogël kishte grisur disa prej faqeve të librit teksa luante me të. Arditi u mërzit shumë.
Si mendon se veproi ai? Po të ishe në vend të Arditit, si do ta zgjidhje këtë situatë?
5 Cili është libri i fundit që ke lexuar? Trego përmbajtjen e tij.
Atë ditë kërkoja gjyshin në fushën e madhe me luledielli të larta. Ti më kërkoje mua, kurse mami kërkonte të dinte se ku ndodheshim që të vinte sa më parë. Ne kërkonim me padurim të dilnim nga fusha. Ti me mamin kërkonit nëpër fushë, por nuk arrinit të shihnit as njëri-tjetrin. Situata ishte bërë shqetësuese, sepse edhe banorët e shtëpive aty pranë po na kërkonin. Ndërkohë, ne nuk e dinim se çfarë po ndodhte.
e mi më a. Ti shihnit epse rkohë ne nuk e
Vendos në tabelë foljet me ngjyrë të gjelbër. Çfarë vë re?
Unë Ti Ai/ Ajo
Ne Ju Ata/ Ato
Të gjitha fjalët me ngjyrë të gjelbër janë format e ndryshme që merr folja kërkoj gjatë zgjedhimit. Folja kërkoj është në kohën e pakryer. Veprimi që ajo tregon, ka ndodhur në të shkuarën, pra MË PARË.
1 Plotëso vendet bosh në tabelën e mëposhtme.
Unë mësoja
Ti Ai/ Ajo
Unë kapja
Ti Ai/ Ajo
Unë flija
Ti Ai/ Ajo
Ne Ju Ata/ Ato
Ne Ju Ata/ Ato
Ne Ju Ata/ Ato
2 Vendos në kohën dhe në vetën e duhur foljet në kllapa.
Vite më parë njeriu (udhëtoj) me kafshë. Sot (fluturoj) me avion. Kur isha i vogël, (luaj) shumë me peta. Sot (luaj) shumë me lojëra elektronike.
3 Përdor në fjali foljet: lexoj në kohën e pakryer, veta e dytë, numri shumës; hap në kohën e pakryer, veta e parë, numri njëjës; di në kohën e pakryer, veta e tretë, numri shumës.
Plotëso faqet 45-46 të “Fletores së punës”.
1 Për të shkruar një poezi, ndjekim hapat e mëposhtëm.
Hapi i parë: Në fillim zgjedhim temën. Poezia jonë do t’i kushtohet resë.
Hapi i dytë: Për të gjetur fjalët e vargjeve, plotësojmë tabelën e mëposhtme.
Si është?Çfarë bën?Çfarë ndiej kur e shikoj? MbiemraFolje Emocione
Reja e vogël, pupëlore etj. zbret, lodron etj.Dëshirë për të luajtur me të.
Hapi i tretë: Për të qenë të veçantë, gjejmë përngjasime.
Vrojtojmë renë dhe kërkojmë diçka që të ketë të njëjtat karakteristika. Bashkojmë dy elementet me fjalën si ose me foljet duket, ngjan... Reja është e bardhë si dëbora, është kaq e butë, sa duket si kajmak...
Hapi i katërt: Lidhim së bashku mbiemrat, foljet, emocionet, përngjasimet dhe përdorim gjithë fantazinë tonë!
Re e vogël pupëlore zbret e më merr për dore, për të luajtur në bregore, ku më dukesh si lulebore.
2 Plotëso vargjet e mëposhtme. Yjet që shndrisin qiellit, në agim i dorëzohen .
Kënaqem kur dal në natyrë, në shkollë kryej çdo . Më e madhja dashuri, nëna është për çdo .
3 Në grupe dyshe, shkruani një poezi për njërën nga temat: lulen, topin, çantën, lapsin, klasën, librin, pikturën, muzikën.ën, muzikën.
Plotëso faqen 42 të “Fletores së punës”.
KURIOZITETE, TEKSTE SHKENCORE, TEKSTE ENCIKLOPEDIKE, UDHËZIME, RREGULLA
Ashtu si gjithësia, ashtu si njerëzit, edhe yjet kanë një histori.
Lindja e një ylli ende mbetet një ngjarje shumë e mistershme. Duhet të themi se ajo ndodh në një lloj kapsule gazi dhe pluhuri. Kjo kapsulë, një ditë të bukur nis e rrotullohet rreth vetes dhe, pak nga pak, merr formën e një disku. Qendra e saj zmadhohet, nxehet dhe ndriçohet përherë e më shumë. Kështu lind një yll!
Jetëgjatësia e një ylli varet nga masa e tij. Yjet me masë të madhe jetojnë vetëm disa milionë vjet. Ata kanë një fund madhështor: shpërthejnë si një fishekzjarr i vërtetë! Yjet me masë më të vogël jetojnë gjatë, deri në tridhjetë miliardë vjet.
Jetëgjatësia e Diellit (që është një yll me masë mesatare) është parashikuar të jetë rreth dhjetë miliardë vjet. Dhe meqë pesë miliardë i ka kaluar, gjendet në mes të ciklit të tij jetësor.
i mistershëm – i panjohur, i fshehtë. kapsulë – cipë si qese.
Lindja e një ylli ndodh në një lloj kapsule gazi dhe uji. Kjo kapsulë merr formën e një katrori.
Qendra e kapsulës nxehet dhe ndriçohet përherë e më shumë. Yjet me masë të madhe jetojnë vetëm disa mijëra vjet.
Yjet me masë të madhe shpërthejnë si fishekzjarr i vërtetë. Yjet me masë më të vogël jetojnë deri në tridhjetë miliardë vjet.
Jetëgjatësia e Diellit është parashikuar të jetë rreth 5 miliardë vjet.
Cilët jetojnë më gjatë: yjet me masë të madhe apo ato me masë të vogël? Pse?
A e mendon dot një ditë pa diell? Çfarë mund të ndodhë? Çfarë mendon se do të ndodhë me Diellin pas 5 miliardë vjetësh?
Vizato Diellin. SHKRUAJ1 Shiko tabelën e zgjedhimit të disa foljeve në kohën e pakryer. Çfarë vë re? Diskuto me shokët dhe shoqet rreth drejtshkrimit të secilës folje.
Folja punojFolja kapFolja di unë puno-ja kap-ja di-ja ti puno-je kap-je di-je ai/ajo puno-nte kap-te di-nte ne puno-nim kap-nim di-nim ju puno-nit kap-nit di-nit ata/ato puno-nin kap-nin di-nin
2 Plotëso tabelën e mëposhtme duke u mbështetur në tabelën e ushtrimit 1. unë laja ti mbaje ai/ajo pinte ne ndalnim ju mbyllnit dilnit ata/ato lyenin
3 Në tekstin e mëposhtëm, plotëso foljet me pjesën që u mungon. Thuhet se dikur ekzisto disa kuaj të vegjël, këmbët e të cilëve mbaro me gishta dhe jo me thundra. Ata jeto në pyll dhe ushqeheshin me gjethe. Me kalimin e kohës, kuajt u përshtatën me mjedisin. Ata tashmë jeto edhe nëpër fusha, ku edhe hanë bar.
4 Shkruaj fjali me foljet vrapoj, lexoj, dal, di, duke i përdorur në kohën e pakryer, në vetën e dytë shumës.
5 Shkruaj një tekst të shkurtër, duke u bazuar në figurat e mëposhtme. Përdor sa më shumë folje në kohën e pakryer.
Gladiola është një lule që hijeshon oborret e shtëpive dhe lulishtet. Ajo është në ngjyra të larmishme: e bardhë, e verdhë, portokalli, e kuqe, e purpurt, e gjelbër etj. Bima e gladiolës shtohet me zhardhok. Gjethet e saj janë shpatore me një kërcell gjatësor, ku çelin lule të shumta. Lulëzimi ndodh nga pranvera në vjeshtë.
Gladiolat e fillojnë lulëzimin e tyre nga poshtë, gjysmë metri mbi sipërfaqen e tokës, drejt majës. Kështu, në të njëjtin kërcell dhe në të njëjtën kohë, gjejmë lule të çelura plotësisht, pak të lulëzuara dhe, në afërsi të majës, lule të paçelura. Gladiolat arrijnë deri në dy metra gjatësi. Ato janë mjaft të ndjeshme ndaj klimës dhe nuk i përballojnë dot dimrat e ftohtë të disa vendeve, por ia dalin mjaft mirë gjatë muajve të ngrohtë të verës.
zhardhok – rrënjë e tultë dhe e fryrë si kokërr.
Ku rritet gladiola?
Në sa ngjyra mund ta gjejmë atë?
Si janë gjethet dhe kërcelli i gladiolës?
Si shtohet kjo lule?
Ç’gjatësi arrijnë gladiolat?
Si lulëzojnë ato?
Në çfarë klime rriten?
Po ty, a të pëlqejnë gladiolat? Pse?
Cila është lulja jote e preferuar? Përshkruaje atë.
Shkruaj një pesëvargësh për lulen e gladiolës. Ngjyros gladiolën.
Bëni një herbarium me lloje të ndryshme lulesh dhe bimësh që rriten në vendin ku jetoni.
BëijëVEPRIMTARI
1 Plotëso tekstin me fjalët ndihmëse.
Fjalë ndihmëse: bimët, mësuese, veprimtaria, cicërimat, vizitës, gumëzhinin, Botanik, atje, qëndronte, kaloi, u gjendëm, këndonin, veprimtari, të gjelbëruar, llojet, vëmendje, të ndryshme, ngjyra, e rralla, ngatërroheshin, pikturë, lule, zambakëve, hithrat, vizitë, shkurreve, të gjatë.
Para një jave Manjola na lajmëroi se e pranverës do të ishte një në Kopshtin të Tiranës. Ditën që do të shkonim , një autobus para oborrit të shkollës. Kishte ardhur për ne.
Rruga pa u ndier dhe shumë shpejt në një hapësirë të paanë Mësuesja na shpjegoi se e kopshtit ishin të shumëllojshme. Ndër vite, studiuesit i kishin shtuar e bimëve, si dhe i kishin ruajtur bimët . Ne vështronim me format e gjetheve dhe të luleve që na tregonte mësuesja.
Dukej sikur bimët e ndryshme me njëra-tjetrën. margaritat ishin pranë dhe qumështoreve. gjendeshin mes të manaferrave. Insektet dhe zogjtë . Ajri ziente nga , zukatjet dhe fëshfërimat.
Peizazhi gjithë të larmishme herë-herë na dukej si një e mrekullueshme. Në fund të sonë atje, qëndruam në një për të luajtur. U kënaqëm aq shumë, sa për një kohë flisnim vetëm për këtë .
Mamuthi leshtor ishte tre a katër metra i lartë. Trupin ia mbulonte një gëzof i dendur i kuqërremtë që e mbante ngrohtë.
Nën lëkurë kishte një shtresë të trashë dhjami që e mbronte nga i ftohti. Kishte dhëmbë të mëdhenj, shumë të gjatë e të spërdredhur, të cilët mund t’i përdorte për të pastruar dëborën që të nxirrte bimët me të cilat ushqehej. Jetonte në vendet e ftohta bashkë me ujkun dhe rinocerontin leshtor. Ai është zhdukur si specie nga fundi i periudhës së akullnajave.
arsye. Arsyeja vizatuan atime ye e i
Ne e njohim mamuthin për dy arsye. Arsyeja e parë është që njerëzit e lashtë e vizatuan në faqet e shpellave. Këto vizatime mbërritën deri në ditët tona. Arsyeja e dytë është që shkencëtarët e kanë gjetur të ruajtur më së miri (përfshi gëzofin dhe pjesët e buta) në akullnajat e Siberisë dhe të Alaskës.
D. de Miko
periudha e akullnajave –periudha kur sipërfaqja e Tokës ishte e mbuluar me masa akulli.
Mamuthi leshtor ishte i lartë: pesë metra; tre a katër metra. Gëzofi i mamuthit ishte: i kuqërremtë; i kafenjtë.
Mamuthi kishte dhëmbë: të vegjël dhe të gjatë; të mëdhenj dhe të spërdredhur.
Mamuthi ushqehej: me bimë; me insekte.
Ai jetonte në vende: të ngrohta; të ftohta.
Njerëzit e lashtë e vizatuan mamuthin: në faqet e shpellave; në fletore vizatimi.
Mamuthin e kanë gjetur të ruajtur më së miri: në akullnajat e Siberisë dhe të Alaskës; në shkretëtirat me rërë.
Sipas teje, pse u zhduk mamuthi si specie?
Nënvizo në tekst fjalët që tregojnë pamjen e jashtme të mamuthit.
VEPRIMTARI
Gjeni në internet fotografi të kafshëve të ndryshme, të cilat janë zhdukur me kalimin e viteve, dhe bëni një album me to.
Gjiëit t
1 Shkruaj fjalët që tregojnë veprimet që mund të bëhen në vendet e mëposhtme. në pishinë: në klasë: në mal: në stadium:
2 Plotëso tabelën me folje.
Folje që mbarojnë me zanore punoj përhap pi
Folje që mbarojnë me -j Folje që mbarojnë me bashkëtingëllore
3 Ngjyros me të kuqe foljet që mbarojnë me -j, me blu foljet që mbarojnë me bashkëtingëllore, dhe me të gjelbër foljet që mbarojnë me zanore.
Nëse dëshirojmë një maskë maçoku, ndjekim hapat e mëposhtëm. Në fillim vizatojmë formën e pjatës mbi një karton.
E presim kartonin sipas kësaj vije. Më pas hapim dy brima për sytë.
Vizatojmë një gojë mbi sipërfaqen e kartonit.
Ngjitim nga një copë karton për hundën dhe veshët. Në fund, lidhim një llastik në dy pjesët anësore të kartonit.
Tani ndihmojmë shokët që duan të krijojnë një maskë të tillë.
4 Nënvizo foljet. Qarko kohën e tyre në fjalitë e mëposhtme (P – e pakryer; T – e tashme; A – e ardhme).
Sot Zamira shkon në pishinë.
Dje notonim në det.
Javën tjetër do të shkoj në bibliotekë.
Në verë do të bëjmë pushime në bregdet. P T A
Mësuesja po organizon një ekskursion. P T A
Uji që rrjedh nën tokë, ka gërmuar një labirint gjigant mahnitës tunelesh dhe shpellash. Studiuesit e shpellave dhe të tuneleve të nëndheshme pohojnë se edhe sot e kësaj dite njohin vetëm një pjesë fare të vogël prej tyre.
Brenda shpellave mund të shihen forma të çuditshme dhe me majë. Ato ngjajnë si skulptura të vërteta.
Këto “skulptura” i ka gdhendur uji. Ai depërton nëpër shkëmbinj dhe pasurohet me gëlqere, të cilën e depoziton duke kulluar pikë-pikë.
Ato që varen nga tavani i shpellave, janë stalaktitet, kurse ato që zgjaten nga dyshemeja shkëmbore, janë stalagmitet. Këto shpella, të zbukuruara kështu nga natyra, janë sa të mistershme, aq edhe tërheqëse për t’u parë.
labirint – kalime e shtigje të ngatërruara, nëpër të cilat mund të dilet diku, por me shumë vështirësi. mahnitës – që të bën shumë përshtypje, të lë pa fjalë. depërton – futet. stalaktite – shtyllëza të gurta që zbresin nga tavani i një shpelle dhe që janë krijuar nga uji gëlqeror. stalagmite – shtyllëza të gurta që ngrihen nga dyshemeja e një shpelle dhe që janë krijuar nga uji gëlqeror.
Uji ka gërmuar një labirint shpellash dhe tunelesh: mbi tokë; nën tokë.
Brenda shpellave ka: skulptura të vërteta; forma me majë të gdhendura nga uji. Uji depërton nëpër shkëmbinj dhe pasurohet: me gëlqere; me kripë.
Nga tavani i shpellave varen: stalagmitet; stalaktitet.
Nga dyshemeja e shpellave zgjaten: stalagmitet; stalaktitet.
Po ti, a ke dëshirë të vizitosh një shpellë të tillë? Pse?
Shkruaj fjali, në të cilat të përdorësh fjalët e reja që mësove në këtë mësim.
Toku, maçoku i Arsës, hyn në kuzhinë. Ai ulet në karrige. Mblidhet dhe gërhet.
Toku, maçoku i Arsës, hyn nxitimthi në kuzhinë. Ai i afrohet karriges dhe ulet sipër. Mblidhet shpejt dhe gërhet shumë
Toku, maçoku i Arsës, hyn ngathtas në kuzhinë. Ai i afrohet karriges dhe ulet poshtë. Mblidhet ngadalë dhe gërhet pak
hyn nxitimthi ulet sipër mblidhet shpejt gërhet shumë
hyn ngathtas ulet poshtë mblidhet ngadalë gërhet pak
Fjalët me ngjyrë blu quhen ndajfolje. Ato qëndrojnë pranë foljes dhe plotësojnë kuptimin e saj. Pra, japin më shumë informacion për veprimin që shpreh ajo.
Për t’i gjetur ndajfoljet, i drejtojmë foljes pyetje të tilla, si: Ku? Kur? Sa? Si?
Plotëso faqen 48 të “Fletores së punës”.
1 Nënvizo ndajfoljet në tekstin e mëposhtëm Çfarë pyetjeje i drejtove foljesNënvizo ndajfoljet në tekstin e mëposhtëm. Çfarë i drejtove foljes në secilin rast?në
Ata luajnë lumturisht me topa bore. Edhe prindërit luajnë shpesh me ta. luajnë hareshëm dhe këndojnë gëzueshëm. Loja me topa bore zgjat pak. Ajo mbaron shpejt, sapo bora shkrin.
2 Zgjidh një nga ndajfoljet në kllapa për të plotësuar kuptimin e fjalisë.Zgjidh një nga ndajfoljet në për të e fjalisë. Kur prisnim autobusin me mësuesen, na u afrua (papritur/ngadalë) një grua moshuar. Mësuesja e njohu (menjëherë/gëzueshëm). “Kjo grua është gjyshja saj dhe nisën ta pyesnin (menjëherë/shpejt) për gjëra të ndryshme.
3 Zëvendëso grupet e fjalëve të nënvizuara me një nga ndajfoljet e dhëna.Zëvendëso grupet e fjalëve të nënvizuara me një nga ndajfoljet e dhëna. Ndajfolje: gjithmonë, dje, shpesh, përditë, poshtë, lart.
çdo javë ( ) në teatër.
Një aktor u tregoi një ditë ( ) për një pjesë të re që do të luanin. Katër vajza bënin çdo ditë ( ) prova.
Një aktor i priste te dera e teatrit ( ) dhe i çonte te skena ( ). Vajzat e pyesnin çdo herë ( ) atë.
4 Kthe në mbiemra ndajfoljet e mëposhtme, sipas shembujve të dhënëKthe në mbiemra ndajfoljet e mëposhtme, sipas shembujve të dhënë.
5 Zgjidh tri ndajfolje në çdo kolonë të ushtrimit 4. Shkruaj ndajfoljet meZgjidh tri ndajfolje në kolonë të ushtrimit 4. Shkruaj ndajfoljet me kuptim të kundërt. Për shembull: lart poshtë.të kundërt. Për shembull: lart -
6 Ndërto fjali në të cilat të përdorësh këto ndajfolje:Ndërto fjali në të cilat të këto ndajfolje: shpejt, bukur, lehtë, dje, gjithmonë, shumë.
Përgjithësisht, mbiemrat qëndrojnë pranë emrave, kurse ndajfoljet pranë foljeve.
Në vendin tonë, vera është një nga katër stinët e vitit. Ajo është stina e luleve, e frutave mjaltë të ëmbla dhe e perimeve të freskëta. Është edhe stina e pushimeve. Shkojmë në plazh, lahemi dhe notojmë mbi valë.
Por, pushimet verore nuk janë në të njëjtën kohë në të gjithë botën. Kur ne bëjmë pushime verore, fëmijët e Kilit dhe të Argjentinës luajnë me dëborë. Kur ne marrim pushimet e dimrit dhe festojmë Vitin e Ri, në Australi është verë.
Dikush nga ju po mendon tani se sa mirë do të ishte sikur të udhëtonte një herë në disa muaj dhe ta kalonte gjithë vitin në vendet ku ka trokitur vera. Ose, se sa mirë do të ishte sikur stina e verës të zgjaste përgjithmonë. E pra, ekziston një rajon i tillë. Ai është Ekuatori, rajoni që ka vetëm një stinë: verën. Atje bën nxehtë gjatë gjithë kohës dhe bie shumë shi.
Por ka edhe vende që nuk e kanë stinën e verës. Pranë poleve bën ftohtë gjatë gjithë vitit. Deti është i ngrirë dhe toka e mbuluar nga akulli.
Fjalë të reja rajon – hapësirë ose vend i gjerë, zonë. pole – zona sipër (në veri) dhe poshtë (në jug) globit. Kili dhe Argjentina – shtete në Amerikën e Jugut. Australi – një kontinent i largët. Ekuatori – rripi i vendeve që janë në mes të globit, pra të baraslarguara nga Poli i Veriut dhe nga Poli i Jugut.
Sa stinë ka vendi ynë?
Cilat janë karakteristikat e stinës së verës te ne?
Çfarë ndodh në Kili dhe Argjentinë kur te ne është verë?
Çfarë stine është në Australi kur festohet Viti i Ri?
Po në Ekuator, kur vjen stina e verës? Ç’karakteristika ka ajo?
Po në vendet polare, kur vjen stina e verës? Ç’mund të thuash për klimën e këtyre vendeve?
Cila stinë të pëlqen më shumë? Pse?
Të pëlqen të jetosh në vende që i kanë të katra stinët? Pse?
Si mendon se do të ishin ditët e tua nëse do të jetoje në Ekuator?
përshtatje nga enciklopedia “Stinët”
1 Besarti me familjen e tij do të shkonin për të kaluar disa ditë te tezja në Gjermani. Ata do të udhëtonin me avion. Teksa përgatiteshin për t’u nisur, nuk e llogaritën mirë kohën dhe humbën avionin.
Si u ndie Besarti dhe familja e tij në atë çast?
Diskutoni me shokët rreth kësaj situate. Si mendoni se e zgjidhi familja e Besarti këtë problem?
U kthyen në shtëpi. Pritën avionin e radhës. Udhëtuan me traget. Gjetën një zgjidhje tjetër. Po ti, a je ndodhur ndonjëherë në një situatë të ngjashme? Na trego si e ke zgjidhur atë.
2 Diskutoni rreth fotografive të mëposhtme, duke iu përgjigjur pyetjeve:
Cili mjet transporti është përdorur në secilin prej udhëtimeve që paraqiten në këto fotografi? Nga e kuptoni këtë?
Me cilin prej këtyre mjeteve ke udhëtuar? Na trego.
Cilin prej këtyre udhëtimeve do të donit të realizonit? Pse? Çfarë kuptoni nga veshjet e fëmijëve në fotografi?
3 Përshkruaj me fjalë udhëtimin e fundit që ke bërë. Na trego me çfarë mjeti udhëtove dhe ndonjë të papritur që të ka ndodhur. Kujto sidomos çastet e gëzuara.
Kujtojmë që ndajfoljet qëndrojnë pranë foljes dhe plotësojnë kuptimin e saj. Ndajfoljet i klasifikojmë duke u nisur nga pyetja që i drejtojmë foljes. Disa lloje ndajfoljesh janë:
Ndajfoljet e vendit, të cilat na tregojnë vendin e kryerjes së veprimit të shprehur nga folja. Pyetja që i drejtojmë foljes për të gjetur ndajfoljet e vendit është: Ku?
Unë jam ulur përpara, kurse Drilona është ulur prapa.
Ku jam ulur?
– Përpara.
Ku është ulur Drilona?
– Prapa.
Drilona është ulur prapa.
Ndajfoljet e kohës, të cilat na tregojnë kohën e kryerjes së veprimit të shprehur nga folja. Pyetja që i drejtojmë foljes për të gjetur ndajfoljet e kohës është: Kur? Eni do të shkojë nesër në kinema. Kur do të shkojë Eni në kinema?
– Nesër.
Ndajfoljet e mënyrës, të cilat na tregojnë mënyrën e kryerjes së veprimit të shprehur nga folja. Pyetja që i drejtojmë foljes për të gjetur ndajfoljet e mënyrës është: Si?
Drini ecte ngadalë. Si ecte Drini?
– Ngadalë.
1 Plotëso tabelën me ndajfolje sipas llojit. pastaj, gjithnjë, afër, drejt, mirë, vonë, lart, jashtë, gjallë, larg, pranë, qartë, keq, qetë, thjesht, kurrë, butësisht, shpejt, lehtë, ftohtë, brenda, shkurt, poshtë, ngushtë Ndajfolje vendiNdajfolje koheNdajfolje mënyre
2 Kthe mbiemrat e mëposhtëm në ndajfolje sipas modelit. i qartë – qartë i butë – i gjallë –i lirë – e gjatë – i ftohtë –i thellë – i ngushtë – i qetë –e mirë – i lartë – i gjerë –
3 Gjej ndajfoljet dhe zëvendësoji me të tjera, pa e prishur kuptimin e fjalive. Klorela po rritej shpejt në kabinën e saj, në kushtet shumë të mira që i ishin krijuar aty brenda. Një robot elektronik i telekomanduar nga inxhinier Nini merrej vazhdimisht vetëm me Klorelën, kryente pareshtur të gjitha shërbimet e nevojshme. E mbillte thellë, e plehëronte, e prashiste shpesh, e korrte, e thante.
B. Xhama, “Klorela”
4 Shkruaj ndajfoljet me kuptim të kundërt. ngushtë jashtë poshtë larg pranë qartë keq butë hidhur drejt kurrë përpara shpejt lehtë shkurt vonë rrallë lirë ftohtë thellë lart
5 Formo fjali në të cilat të përdorësh tri nga çiftet e ndajfoljeve të ushtrimit 4.
Si duhet të sillemi kur ndodhemi në një park të bukur, në breg të detit apo në mes të një pylli? Pse duhet ta mbajmë pastër atë? Pse nuk duhet të bëjmë shumë zhurmë?
Përgjigjet e këtyre pyetjeve i gjen brenda këtyre rregullave të dobishme mjedisore:
Kur je mes natyrës, sillu me mjedisin përreth ashtu siç do të doje të silleshin në shtëpinë tënde. Mbeturinat e hedhura andej-këtej janë kartëvizitë e të paedukuarve.
Lulet u përkasin livadheve, insekteve, fluturave. Për këtë arsye, nuk duhet t’i këputësh ato. Si do të ndiheshe sikur dikush të vinte në shtëpinë tënde dhe të të këpuste lulet?
Nëse shikon ndonjë tufë kafshësh, mos bëj zhurmë. Zhurma i shqetëson ato. Më mirë soditi në heshtje.
Në parqe dhe në zonat natyrore është mirë të mbash me vete një palë dylbi dhe një aparat fotografik.
Mbaj vesh se sa qetësi është në zonat natyrore.
Dëgjo cicërimat e zogjve dhe shoqëroji me zërin tënd.
Sodit natyrën dhe përqendrohu te ngjyrat e saj.
Mendo ndodhi të gëzuara.
Fjalë të reja kartëvizitë – fletë e vogël në të cilën është shkruar adresa, emri dhe mbiemri i një njeriu. sodit – shikoj për një kohë të gjatë, pa u ngutur dhe me kënaqësi.
Si duhet të sillesh kur je në një zonë natyrore? Pse?
Për çfarë duhet të kujdesesh nëse shikon nga afër kafshë në një park natyror?
kon ?
ëtit në
Kujt i përkasin lulet në një park natyror? Çfarë duhet të mbash me vete kur shëtit në një park ose zonë natyrore?
A të pëlqen të bësh shëtitje në natyrë? Pse?
Çfarë ke bërë ti për të mbrojtur natyrën?
Vizitoni parkun më të afërt që keni. Gjatë vizitës zbatoni rregullat për mbrojtjen e natyrës.
Cila nga rregullat e mësipërme ishte e re për ty? Shkruaje atë. Shëno me sendet që këshillohet të marrësh me vete në park. Shkruaj edhe emrat e sendeve që ti merr zakonisht me vete.
atë
VEPRIMTARI
Në tekstin e mëposhtëm, para cilave fjalë janë vendosur fjalët me të gjelbër?
Një peshkatar kthehej i trishtuar nga peshkimi. Nuk kishte zënë asgjë. Syri i zuri një tjetër peshkatar me një shportë plot me peshq.
E pyeti tërë shpresë: – Ej, ku i zure tërë këta peshq?
Tjetri iu përgjigj: – Atje poshtë, pranë
– Mirë. Atje ndodhet një dyqan për shitjen e peshkut.
Fjalët nga, me, pranë, për janë vendosur para një emri, para një numërori dhe para një përemri. Ato janë parafjalë
Parafjalët janë fjalë që nuk ndryshojnë gjatë përdorimit në fjali. Ato qëndrojnë: para një emri: me motrën, pranë shtëpisë, në kinema etj. para një përemri: me atë, nga ata, pas tyre etj para një numërori: nga dhjetë, me dy, prej shtatë etj. para një ndajfoljeje: nga afër, me pak etj.
Disa parafjalë kanë formë të njëjtë me disa ndajfolje. Ato dallohen prej tyre nga vendi që zënë në fjali.
Parafjalët qëndrojnë vetëm para një emri, përemri, numërori dhe ndajfoljeje. Ato nuk mund të ndërrojnë vend në fjali.
Në shembujt e paraqitur më poshtë, e njëjta fjalë përdoret edhe si parafjalë, edhe si ndajfolje.
Mos më rri afër! Afër shkollës ishin mbledhur djem e vajza. Papritur, ajo më doli përpara Përpara pallatit kishte shumë njerëz. Të gjithë më dolën kundër.Ata hodhën parulla kundër punësimit të
Nora erdhi rrotull për pak minuta. Rrotull shtëpisë kishte lëvizje. Ajo priti gjatë Gjatë natës ra shi pa pushim.
1 Plotëso vendet bosh me parafjalët e duhura.Plotëso vendet bosh me e duhura. (p as, me, nga, p ara, matanë, në)(pas, me, nga, para, matanë, Sapo dola shtëpia e gjyshes. Do të shkoj një shoqe kursin e baletit.
Shoqja ime banon këtu pranë, një shtëpi oborr. Sapo hyra, ndjeva aromën e luleve. meje u shfaqën lulet shumëngjyrëshe. Sa më pëlqente ky oborr! tij dukej shtëpia dhe saj lartësohej një pallat.
2 Nënvizo parafjalët. Përcakto para cilave fjalë janë vendosur.Nënvizo parafjalët. Përcakto para cilave fjalë janë vendosur. Altini sapo ka ardhur nga shkolla. Rruga u prish nga shirat e fundit. Ai qëndronte si i ngrirë para atyre. Nxënësit u shpërndanë nëpër oborr.
Kërkoi nëpër oborr dhe nëpër dhoma, por macen nuk e gjeti.
Përballë pallatit ndodhej një ndërtesë dykatëshe
Me shumë gëzim u bashkua me ne.
3 Përcakto se çfarë janë fjalët e nënvizuara, duke shënuar N për ndajfoljetPërcakto se janë fjalët e nënvizuara, duke shënuar N për ndajfoljet dhe P për parafjalëtdhe P për parafjalët. kundër murit ndodhi pastaj përbri bibliotekës drejt vajzës përmes portës vështronin lart
4 Në çiftet e fjalive të mëposhtme është përdorur e njëjta fjalë.Në e fjalive të është e njëjta fjalë. Shëno P kur ajo është parafjalë dhe N kur është ndajfoljeShëno P kur ajo është parafjalë dhe N kur është ndajfolje. Mos më rri pranë! Rri më pranë zjarrit!
Ata më dolën përpara Pse dolën përpara meje?
Iku larg. Jeton larg qendrës.
Emi shikonte përreth Makinat parkohen përreth shtëpisë.
Qëndronte para televizorit. U nis para
5 Shoqëro secilin emër me një parafjalë Ndërto pesë fjalisecilin emër me një parafjalë. Ndërto fjali.
Emrat: teatër, fushë, fermë, figurë, sport.
Parafjalët: nga, mbi, në, afër, nëpër.
6 Plotëso tabelën duke zgjedhuar foljet e dhëna sipas vetave. Unëlargoja Ti
7 Shkruaji fjalitë duke i kthyer foljet në numrin shumës. Kujdes, përdor të njëjtën vetë.
Ti mbyllje dritaren. Ju mbyllnit dritaren.
Ai do të blejë biletat e tragetit.
Ajo i përdor shumë bukur lapsat me ngjyra.
Unë dëgjoj me kënaqësi muzikë.
Ai po bën detyrat për nesër.
8 Ngjyros me të gjelbër foljen e përshtatshme për fjalitë e mëposhtme. Përcakto kohën e saj.
Dikur Mara (shkonte/ do të shkojë/ shkon) çdo ditë në stërvitje.
Unë (pija/do të pi/ pi) qumësht të ngrohtë në mëngjes.
Ju (fitonit/ do të fitoni/ fitoni) çdo ndeshje.
Pas pak Mirela (lexonte, do të lexojë, lexon) librin e saj të preferuar.
Ti (mësoje/ do të mësosh/ mëson) çdo ditë gjëra të reja në shkollë. Ata (mendonin/ do të mendojnë/ mendojnë) se shoku kishte nevojë për ndihmë.
9 Analizo foljet me ngjyrë blu, sipas shembullit të dhënë. Anisa dhe gjyshja e saj do të shkojnë në kopshtin zoologjik. Ato janë të gëzuara.
Gjethet fëshfërinin nga era. Aty pranë shtrihej një liqen i vogël. Në ujin e liqenit notonin peshqit. Zogjtë cicërinin. Shumë fëmijë ishin mbledhur te luani dhe e shikonin me admirim.
Papritur, një djalë hedh diçka për të ngrënë në drejtim të luanit. Kujdestari i kafshëve qorton djalin dhe kthehet nga fëmijët e tjerë. Ai u thotë atyre: Qëndroni larg kafazit!
do të shkojnë – folje që mbaron me -j, koha e ardhme, veta e tretë, numri shumës.
Plotëso faqen 49 të “Fletores së punës”.
Mënyra më e thjeshtë për të nxjerrë tinguj nga dy copa druri të prera në mënyrë të barabartë, është duke i përplasur me njëra-tjetrën. Për të mos e zbehur tingullin, përplasja duhet të jetë ritmike dhe nuk duhet ushtruar shumë forcë. Kur dega nga e cila janë prerë copat është e staxhionuar, tingulli del më muzikor. Në rast se dega është e njomë, pra ende e gjelbër, tingulli që del nuk është i këndshëm për veshin. Sa më të gjata e të trasha të jenë copat e drurit që do të përplasim, aq më i thellë do të jetë tingulli.
... me guaskat
Edhe guaskat mund të shndërrohen në instrumente muzikore. Guaskat me sipërfaqe të ashpër fërkohen në mënyrë të përsosur. Tingulli ndryshon në varësi të zonës që fërkohet. Anët e guaskave lëshojnë tinguj “të mbytur”, kurse në qendër tingulli bëhet gjithnjë e më i mprehtë.
Fjalë të reja i staxhionuar – që është mbajtur për ca kohë në ambient të mbyllur për t’u tharë, me qëllim që të fitojë cilësi më të mira.
Shëno me ose me .
Krijoni orkestrën e klasës duke përdorur sa më shumë mjete tingëlluese, si enë kuzhine dhe enë plastike. Shoqërojeni orkestrën duke imituar zërat e kafshëve dhe zërat e natyrës.
Mënyra më e thjeshtë për të nxjerrë tinguj nga dy copa druri, është t’i përplasim fort. Druri i staxhionuar prodhon tingull muzikor.
Druri i njomë prodhon tingull të ëmbël.
Sa më të shkurta e të trasha të jenë copat e drurit, aq më i thellë do të jetë tingulli.
Anët e guaskave lëshojnë tinguj “të mbytur”.
Qendra e guaskave lëshon tinguj të mprehtë.
Po ti, a ke provuar të bësh muzikë me copa druri ose me guaska? Po me ndonjë mjet tjetër? Na trego.
Në një fermë të vogël jetonte një familje e madhe kafshësh. Ajo përbëhej nga dhjetë pula, dy kuaj, një qen, pesë lepuj, tre derrkucë, dy dele, një mace dhe shtatë pata.
Të gjitha fjalët me ngjyrë të gjelbër tregojnë sasinë e kafshëve të fermës. Ato tregojnë numrin e saktë të tyre. Këto fjalë quhen numërorë.
1 Ngjyros me blu numërorët në tekstin e mëposhtëm. Në klasën e Ejonës ka tridhjetë e dy nxënës: dymbëdhjetë djem dhe njëzet vajza. Nga tridhjetë e dy nxënësit, vetëm pesë prej tyre, dy vajza dhe tre djem, janë nxënës të rinj që vijnë për herë të parë në klasën e saj. Ejona ka një shoqe banke, por ka edhe një shoqe të ngushtë në klasë. Ajo së bashku me katër vajza të tjera qëndrojnë pas mësimit për të ndjekur kursin e volejbollit. Shtatë nga djemtë e klasës shkojnë çdo ditë pas mësimit në kursin e futbollit. Vetëm tre nxënës, dy vajza dhe një djalë, shkojnë në kursin e shahut.
Fjalët që tregojnë radhë, si: i parë, i dytë, i tretë etj., në matematikë quhen numra rreshtorë, ndërsa në gramatikë janë mbiemra.
2 Formo fjali me grupet e fjalëve: dy prej tyre, pesë nga shokët e tij, i shtati, e para, dymbëdhjetë.
3 Shkruaj fjali duke përdorur në secilën prej tyre njërin prej numërorëve: dhjetë, trembëdhjetë, njëzet e shtatë, tetëdhjetë, katër.
4 Nënvizo numërorët në pjesën me titull “Duke vështruar qiellin”. Krijo fjali me ta.
Plotëso faqen 50 të “Fletores së punës”.
Përdorimi i po rritet dita në ditë. e
kartë ka 12 rregulla, të cilat ne shtetet.
Përdorimi i ujit po rritet nga dita në ditë. Mirëpo, lumenjtë, liqenet dhe detet po ndoten gjithnjë e më tepër. Për këtë arsye, Komiteti Evropian për Mbrojtjen e Natyrës ka përgatitur një dokument të quajtur ”Karta e Ujit”. Kjo kartë ka 12 rregulla, të cilat duhen respektuar nga ne të gjithë dhe nga të gjitha shtetet.
Të gjitha rregullat e kësaj karte janë të rëndësishme. Ato duhet t’i njohin edhe fëmijët, sepse ata e përdorin ujin dhe duhet të dinë si
dhe duhet të dinë si të sillen me të. Shëno me
Përdorimi i ujit po rritet nga dita në ditë.
Lumenjtë, liqenet dhe detet po ndoten gjithnjë e më tepër. Karta e Ujit është një dokument që ka 12 rregulla.
Karta e është
Vetëm dy rregulla të Kartës së Ujit janë të rëndësishme.
Vetëm të rriturit duhet ta respektojnë Kartën e Ujit.
Vetëm të rriturit duhet ta Kartën e Uji është i të gjithëve.
Të gjitha vendet e botës së bashku duhet ta ruajnë ujin.
Të gjithë duhet të njohin rëndësinë e ujit dhe rregullat e përdorimit të tij.
Uji është një burim që rrjedh nga njëri shtet në tjetrin. Për këtë, të gjithë popujt e botës duhet të kujdesen për mbrojtjen e tij.
R. GostoliSa i kujdesshëm je me ujin? Kur lan dhëmbët: e mban rubinetin hapur gjatë gjithë kohës; e mban hapur vetëm kur duhet të njomësh furçën dhe të shpëlash gojën.
Zakonisht, lahesh në: dush; vaskë. A e lë rubinetin hapur kur lan fytyrën dhe duart? Gjithmonë. Ndonjëherë. Asnjëherë.
Andia, Elira dhe Jetoni po luanin symbyllazi në shtëpi. Duke vrapuar, Jetoni u pengua te tapeti dhe u përplas me cepin e tavolinës aty pranë. Atij iu ça buza. Prindërit e çuan menjëherë në ambulancë, ku u mjekua. Pas kësaj, Jetoni tregohet shumë i kujdesshëm për sigurinë e vet dhe të motrave më të vogla në shtëpi. Madje, ai ka shkruar disa rregulla për veten dhe motrat:
Mos vrapo nëpër shkallë apo nëpër dhoma.
Mos luaj me furnelat dhe mos ndiz shkrepëse ose çakmakë.
Mos gëlltit barna pa pyetur dhe mos pi nga shishe që nuk e di saktësisht se çfarë përmbajnë.
Mos prek prizat e korrentit dhe mos përdor aparate elektrike, sidomos kur i ke duart të lagura ose këmbët të zbathura.
Mos u zgjat nga parvazet dhe ballkonet.
Mos luaj me sende të rrezikshme, si gërshërë dhe thika.
2 Diskutoni rreth historisë së Jetonit. Cilën nga rregullat e mësipërme nuk zbatoi ai? Ç’ndodhi si pasojë e moszbatimit të kësaj rregulle? Po më pas, si veproi Jetoni?
3 Po ti, si do të veproje nëse do të ishe në vend të Jetonit? A mund të shtosh një rregull tjetër?
4 Sipas teje, cila është rregulla më e lehtë për t’u zbatuar? Po më e vështira? Pse?
5 Pyet shokët dhe mësuesin/en rreth rregullave që dëgjove. Diskuto për pasojat që mund të sjellë moszbatimi i tyre.
6 Trego cilën prej rregullave zbaton në shtëpinë tënde. A të ka ndodhur ndonjë histori e ngjashme me atë të Jetonit?
7 Zgjidh një shok ose shoqe për të luajtur në role një situatë, në të cilën ti kujdesesh për sigurinë në shtëpi.
8 Cili është mesazhi që ju komunikon toni i zërit të folësit? Diskuto me shokët rreth tij.
1 Plotëso tekstin e mëposhtëm me fjalët ndihmëse.
Fjalë ndihmëse: jeshile, i bardhë, ndodhen, e hollë, të ëmbël, të mollës, rrumbullake, vlera, të kuqe.
Molla ka formë dhe ngjyra të ndryshme. Ajo mund të jetë me ngjyrë , të verdhë ose . Lëkura e mollës është dhe e lëmuar. Tuli i saj është ose ngjyrë qumështi e me lëng. Në mes të tij farat e vogla . Ajo ka shije ose të athët dhe është e pasur me vitaminë C. Molla ka shumë për organizmin tonë.
2 Plotëso skemën dhe përshkruaj frutën.
Pjeshka
Lëkura: Ngjyra e lëkurës:
Tuli: Ngjyra e tulit:
Bërthama: Shija: Vlerat ushqyese:
3 Përshkruaj sipas modeleve të mësipërme frutën që të pëlqen më shumë.
“Telefoni i prishur” është një lojë argëtuese që e kanë luajtur edhe prindërit, edhe gjyshërit tanë. Madje mund të vazhdojnë ta luajnë! Kjo lojë mund të luhet kudo dhe kurdo: në ambiente të mbyllura dhe në ambiente të hapura, në shkollë dhe në shtëpi, në oborr dhe në palestër, paradite dhe pasdite. Numri i lojtarëve që mund të marrin pjesë është i pakufizuar. Pra, kushdo që ka dëshirë të argëtohet.
Për të luajtur nuk nevojitet asgjë tjetër, veç lojtarëve. Ata rreshtohen njëri pas tjetrit. Lojtari i parë mendon një fjalë ose fjali dhe ia thotë lojtarit të dytë në vesh, me zë të ulët. Lojtari i dytë e dëgjon dhe kthehet nga lojtari i tretë, të cilit ia thotë të njëjtën fjalë/fjali në vesh me zë të ulët. Lojtari i tretë vepron si lojtari i dytë dhe kështu me radhë. Kur fjala/ fjalia arrin te veshi i lojtarit të fundit, ai e thotë këtë fjali me zë të lartë. Ky është edhe momenti më argëtues, sepse fjalia “Ne ecnim në plazh” mund të përfundojë “Ne qeshnim në masë”.
Nëse fjala/fjalia fillestare është ruajtur, loja fillon edhe një herë nga e para me të gjithë lojtarët. Nëse fjalia është shndërruar në një fjali të ndryshme nga ajo që ka thënë lojtari i parë, atëherë ky i pyet me radhë lojtarët (nga i fundit tek i dyti) për fjalinë që kanë thënë. Kur ata thonë me zë të lartë fjalinë, mësohet se kush ka gabuar. Ai që ka gabuar, del nga loja. Loja vazhdon derisa mbeten dy lojtarë. Fiton lojtari i dytë!
Ku luhet loja “Telefoni i prishur”?
Sa lojtarë mund të marrin pjesë në të? Cilat janë rregullat e kësaj loje? Pse në këtë lojë fiton lojtari i dytë?
Po ti, a e ke luajtur ndonjëherë këtë lojë? Kush ta ka mësuar? Na trego përvojën tënde.
VEPRIMTARI
Me ndihmën e mësuesit/es, luani në grupe lojën “Telefoni i prishur”.
Plotëso faqet 51-52 të “Fletores së punës”.
1 Plotëso fjalëkryqin.
2 Gjej fjalët e fshehura mes shkronjave. Të gjitha fjalët i gjen në mësimet e mëparshme të këtij moduli.
3 Fjalët që gjete në ushtrimin 2, vendosi në një tabelë dhe në krah të secilës shkruaj titullin e pjesës nga është marrë.
4 Shkruaj pyetjet për të gjetur tri fjalët e qarkuara më sipër.
Plotëso faqen 53 të “Fletores së punës”.
Më 31 tetor festohet nata e Hallouinit. Kjo natë është festë si për të rriturit, ashtu edhe për fëmijët.
Fëmijët dalin në rrugë me maska dhe të veshur me kostume të ndryshme, si skelete, shtriga, fantazma etj.
Ata bëhen grupe-grupe dhe shkojnë shtëpi më shtëpi për të kërkuar dhurata të vogla. Zakonisht dhurohen ëmbëlsira, fruta, ndonjë monedhë. Kur nuk marrin gjësend, fëmijët bëjnë rrengje të vogla: derdhin koshin e plehrave para derës, hedhin miell nëpër xhamat e dritareve, i bien ziles dhe largohen etj.
Festa e Hallouinit është më: 31 tetor; 13 tetor.
Ajo është festë: vetëm për fëmijë; për fëmijë e të rritur.
Fëmijët dalin me maska: natën; ditën.
Ata trokasin në dyert e shtëpive për të kërkuar: dhurata; lodra.
Simboli i festës së Hallouinit është një kungull: me vrima të gdhendura në formë sysh dhe goje; i mbushur me lule.
Brenda kungullit vendosen: qirinj; lule.
Pjesa e brendshme e kungullit përdoret për të gatuar: kek; akullore.
mun hek ,
Simboli i festës së Hallouinit është Xhek Feneri, pra një kungull i gërryer nga brenda, me vrima të gdhendura në formë sysh dhe goje. Ndonjëherë, brenda këtyre kungujve vendosen qirinj të vegjël dhe natën, “fytyra” e Xhek Fenerit është vërtet e frikshme. Pjesa e brendshme e kungullit përdoret për të gatuar ëmbëlsirën tipike të Hallouinit: një kek me kungull, vërtet i shijshëm.
dura!
Mbrëmjen e festës, këto gjëra janë të mundura!
simbol – shembulli ose shenja që përfaqëson diçka. maskë –
Shkruaj fjali, në të cilat të përdorësh fjalët e fjalorit. Shëno me maskën që të pëlqen më shumë.
Bashkë me mësuesin/en, përgatitni një kungull të gdhendur si ai i festës së Hallouinit.
B hkë
Po ti, a e feston Hallouinin? Na trego se çfarë bën zakonisht për këtë festë. A të pëlqen kjo festë? Pse?
Vizato maskën që do të dëshiroje të mbaje për Hallouinin e këtij viti.
Teatri është art i fjalës së folur. Ai krijohet kur një pjesë letrare luhet në skenë, pra e interpretojnë aktorët para publikut. Teatri krijohet nga bashkëpunimi i ngushtë i një grupi artistësh: autori që shkruan skenarin; kompozitori që krijon muzikën; skenografi që merret me skene; kostumografi që krijon kostumet që vesh secili prej aktorëve; aktorët që interpretojnë role të ndryshme.
Regjisori planifikon, organizon dhe drejton vënien në skenë të një pjese teatrore.
së letrare luhet tri nga kruan skenarin; dekorin e çdo ktorëve; aktorët enë të akti i e caktuar, në të uhet të ur kërkohet
Krijimet letrare që përdoren në teatër, quhen pjesë teatrore. Pjesët teatrore janë të ndara në akte ose kohë (p.sh.: akti i parë, akti i dytë etj.). Çdo akt është i ndarë në skena. Skena është një hapësirë e caktuar, në të cilën luhet ngjarja. Ajo mund të ndryshojë kur publiku duhet të kuptojë se ka kaluar shumë kohë, kur hyn një personazh i ri apo kur kërkohet një ambient i ri.
Autori që ka shkruar pjesën teatrore është një person që nuk shihet. Ai bën lidhjen e një skene me tjetrën. Sugjerimet që autori i jep skenografit, kostumografit dhe artistëve të tjerë për mënyrën se si duhet ta realizojnë ambientin ose se si duhet të recitojnë disa pjesë, shkruhen me shkronja të pjerrëta.
Në çdo skenë, aktorët shkëmbejnë një numër të përcaktuar batutash. Pra, fjalët që thuhen në dialogët teatrorë, quhen batuta.
Ku luhet teatri?
Cilët artistë bashkëpunojnë për të krijuar një teatër?
Kur ndryshon skena?
Lidh me shigjetë: aktorët shkruan skenarin autori interpretojnë role të ndryshme skenografi krijon muzikën kompozitori merret me dekoret regjisori krijon kostumet kostumografi organizon dhe drejton çdo gjë
A të pëlqen teatri? Pse?
Cili të pëlqen më shumë, teatri apo filmi? Pse?
dekor – orenditë dhe mjetet e tjera që vendosen në skenë për të paraqitur vendin a mjedisin ku zhvillohet ngjarja. sugjerim japim dikujt se si të veprojë, si ta zgjidhë diçka.
ë nuk shihet. Ai ep skenografi t, et ta me të ktuar batutash. të t e që vendosen n ë për të r a ku et m – këshillë që i kujt ë dhë diçka.
Shkruaj titullin e pjesës teatrore që të pëlqen më shumë.
BUBI KAÇURREL NË SHTËPINË E ÇUFOS në shokun e Çufos.)
(Gjyshja pret në shtëpi shokun e Çufos.
Gjyshja: Mirë se erdhe, Kaçurrel! Si i ke
: Mirë se erdhe, Kaçurrel! Si i ke nga shtëpia?
Kaçurreli: Mirë se të gjeta! Faleminderit, mirë janë. Si duket Çufoja? Po mëson ndopak?
Gjyshja: Si duket
I ka përmirësuar notat, gjyshe!
Mirë, uluni e mësoni. (Çufoja rrinte ulur në tryezën me libra. Kaçurreli ulet pranë tij.)
Gjyshja: uluni e mësoni. Kaçurreli ulet pranë
Nga t’ia nisim?
Çufoja: t’ia nisim?
Kaçurreli: Nga e Çufoja: Mirë, nuk dot librin. (Kë mes )
Nga detyrat e matematikës.
Mirë, nuk po e gjej dot librin. ( rkon mes librave.
Kaçurreli: E kam sjellë unë me vete. (E nxjerr librin nga çanta dhe e vendos në tavolinë.)
Ja, po ta lexoj edhe një herë.
Çufoja: Po, sikur e kuptova. Ja, në fillim do të bëjmë mbledhje. Kaçurreli: Po.
Çufoja: Ja, t’i mbledhim. Tani po e shkruaj numrin e parë. Dhe numrin e dytë do ta vendos poshtë të parit. (Çufoja shkruan numrat që do të mbledhë njëri poshtë tjetrit.) Tani do t’i mbledh me radhë.
Kaçurreli: Ja më në fund. Shumë saktë e zgjidhe ushtrimin. Sa të fillosh të marrësh nota të mira, pastaj do të ëmbëlsohesh vetë. Pasi të njohësh shijen e dhjetës, notat e tjera do të të duken të hidhura. Këshillat që na dha mësuese Mjellma, janë shumë të vlefshme.
Çufoja: Vazhdojmë me ushtrimin tjetër. U mendova, kjo nuk bëhet. (Çufoja duke u menduar.)
Kaçurreli: Pse?
Çufoja: Do të jenë të dhënat gabim.
Kaçurreli: Më jep lapsin dhe ta zgjidhim bashkë hap pas hapi. (Të dy kokë më kokë, duke zgjidhur ushtrimin.)
Çufoja: Bah, sa e lehtë paska qenë! (Çufoja i gëzuar, duke përplasur duart.)
Kaçurreli: Ti je një djalë i zgjuar. Duhet të përqendrohesh pak më shumë. Tani do të zgjidhim problemën.
Çufoja: Mirë, tani do ta marr seriozisht. Sa të fus dy çokollata në gojë të marr fuqi.
Kaçurreli: Si fillim, lexo problemën me vëmendje.
Çufoja: Një lepur bleu dy qeska me lajthi. Qeskën e parë e hapi. 50 kokrra i la për reçel. Gjysmën e sasisë që la për reçel, e ndau mes lepurushit e lepurushës dhe tepruan 5 kokrra, që ia dha kanarinës. Sa kokrra lajthi kishin dy qeskat bashkë?
Çufoja: Po mirë, o vëlla. Kjo është kaq e ngatërruar, sa unë s’e marr vesh fare. Por për 10 minuta do ta gjej se s’bën.
Kaçurreli: Çufo, po punove, s’ka gjë të vështirë. Mos u nxito, që të mos gabosh.
Çufoja: Ja, e zgjidha! E kontrollojmë një herë!
Kaçurreli: Po, të lumtë! Kështu vazhdo, Çufo!
Gjyshja: Hapeni një çikë derën. (Vjen gjyshja me tabaka në dorë.)
Kaçurreli: Prit, gjyshe, se e hap unë.
Gjyshja: Pushoni dhe hani pak kek se jeni lodhur.
Çufoja: Je gjyshja më e mirë në botë. Apo jo Kaçurrel? Gjyshja ime është një kuzhiniere e shkëlqyer.
Kaçurreli: Ti ke një gjyshe të mrekullueshme. Duhet ta bësh krenare atë.
Gjyshja: Po largohem, fëmijë. Shijojeni kekun dhe mos harroni mësimet. Të dy: Faleminderit, gjyshe! Je njësh! Mirupafshim!
përshtatur për teatër nga “Çufoja dhe Bubi Kaçurrel” Shëno me ose me .
Personazhet e kësaj pjese janë: Kaçurreli, Çufoja dhe gjyshja e tij. Në shtëpinë e Çufos, Kaçurrelin e priti babai i tij.
Kaçurreli shkoi në shtëpinë e Çufos për ta ndihmuar për mësimet. Ata po mësonin lëndën e historisë.
Problemi i Çufos kishte lidhje me përqendrimin e tij.
Cilin rol do të doje të interpretoje në këtë pjesë? Pse?
Po ti, a ke mësuar me ndonjë shok ose shoqe? Na trego.
VEPRIMTARI
Interpretoni në role këtë pjesë teatrore.
1
Dëgjo pjesën teatrore duke mbajtur shënime për çështjet më interesante.
Akti 1, skena 1
(Dhelpra dhe lejleku bisedojnë në pyll. Ata i premtojnë miqësi njëri-tjetrit. Me këtë rast, dhelpra vendos të shtrojë një darkë për mikun e saj.)
Dhelpra: Jam shumë e lumtur që kam një mik si ti. Sonte do të gatuaj një darkë të shijshme. Të pres që të hamë së bashku.
Lejleku: Ndihem i nderuar nga ftesa jote. Do të vij me kënaqësi.
Akti 1, skena 2
(Lejleku pranë shtëpisë së dhelprës. Nuhat në ajër aromën e gjellëve.)
Lejleku: Mmmm, sa aromë e mirë! Një darkë e shijshme po më pret. Nuk po humb më kohë. (Troket në derë.)
Dhelpra: Urdhëro, mik i shtrenjtë! Mirë se erdhe!
Lejleku: Mirë se të gjeta!
Akti 1, skena 3
(Tavolina e shtruar dhe dy karrige bosh.)
Dhelpra: Urdhëro, ulu. I kam mbaruar përgatitjet, ndaj mund të bisedojmë dhe të hamë qetësisht.
Lejleku: Faleminderit, po qenke munduar!
Dhelpra: Për një mik si ti, nuk ndiej lodhje. (I zgjat pjatën me gjellë.)
Lejleku: (e nuhat) Të lumshin duart, duket shumë e mirë. (Fut sqepin në pjatë, por nuk mund të hajë dot, sepse pjata është e cekët.)
Dhelpra: Supa qenka bërë vërtet e mirë! (E shikon me dinakëri lejlekun që nuk ha dot dhe vazhdon të shijojë ushqimin.)
Lejleku: (me ton përqeshës) Po, po, u kënaqëm! Nesër je e ftuar në shtëpinë time, do të gatuaj unë për ty.
Dhelpra: (e habitur) Faleminderit, por nuk është nevoja.
Lejleku: Ngul këmbë, një shoqe si ti nuk është e lehtë ta gjesh.
Akti 2, skena 1
(Dhelpra pranë shtëpisë së lejlekut. Nuhat në ajër aromën e gjellëve.)
Dhelpra: Mmmm, sa aromë e mirë! Lejleku s’e paska kuptuar që e vura në lojë. Pa u vonuar më, po futem brenda. (Troket në derë.)
Lejleku: Urdhëro, mike e shtrenjtë! Mirë se erdhe!
Dhelpra: Mirë se të gjeta!
Akti 2, skena 2
(Tavolina e shtruar dhe dy karrige bosh.)
Lejleku: Urdhëro, ulu. Kam gatuar peshq. (I zgjat një qyp plot me peshq.)
Dhelpra: Të lumshin duart!
Lejleku: Provoje njëherë, pastaj më thuaj të lumshin duart.
Dhelpra: (e nuhat) Nga aroma, duket shumë e mirë. (Provon të futë turirin në qyp, por nuk ia nxë. E kap qypin me të dyja duart dhe i ngec koka brenda.)
Lejleku: Ç’bëre kështu, moj mike?
Dhelpra: (duke bërtitur) Të lutem, më shpëto! Më shpëto se nuk do të tallem më me ty. Nuk do të tallem më as me ty, as me ndonjë shok tjetër. (Përplaset andej-këndej duke ecur nëpër dhomë.)
përshtatur për teatër nga fabula “Dhelpra dhe lejleku”
2 Diskutoni rreth pyetjeve të mëposhtme.
Cilat personazhe shfaqen në këtë pjesë teatrore?
Sa akte ka kjo pjesë teatrore? Sa skena ka secili akt?
Ku zhvillohet ngjarja në secilën prej skenave?
Si përfundon pjesa? Ç’mësove prej saj?
Të pëlqeu dramatizimi i kësaj pjese? Pse?
Cili nga personazhet të pëlqen më tepër? Pse?
Ç’mendim ke për zërin e aktorëve?
A të komunikon toni i zërit të dhelprës një mesazh të ndryshëm nga fjalët e saj? Provo të imitosh zërin e dhelprës.
Po muzika që shoqëron lojën e aktorëve, si të duket? Si është muzika kur dhelprës i ngec koka brenda në qyp?
3 Tregoje ngjarje duke e ilustruar me hollësi nga teksti.
4 Dallo hyrjen, zhvillimin dhe fundin e pjesës teatrore.
5 Diskuto me shokët e shoqet dhe krijo një mbyllje tjetër për këtë histori.
6 Me ndihmën e mësuesit/es dhe të ndarë në grupe dyshe, interpretoni në role këtë pjesë teatrore.
7 Ke qenë ndonjëherë në Teatrin e Kukullave? Cilën pjesë teatrore ke parë? Na trego për personazhet, skenën, zërin e aktorëve dhe muzikën që shoqëronte ngjarjen.
8 Po ti, ke marrë pjesë si aktor në ndonjë pjesë teatrore? Na trego për të.
Tregimtari: Atë ditë, në fund të detit, Balena llupëse nuk ndihej fort mirë. Diçka që kishte ngrënë, i kishte shkaktuar një djegie në stomak.
Balena: Oh, oh! Ç’dhembje!
Kali i detit: Shoqja ime e dashur, Balenë, ç’paske kështu? Ndihesh keq?
Balena: Ndihem e ligështuar dhe s’kam fuqi të ngjitem në sipërfaqe!
Tregimtari: Kali i detit vrapon pa humbur kohë të thërrasë doktorin, Peshkun Çekiç.
Kali i detit: Shpejt, nxito doktor! Balena ndihet keq. Është zbehur e tëra si kandil deti!
Doktori: Po vij me një frymë! Balenë, hape gojën dhe të shohim çfarë ka që nuk shkon.
Tregimtari: Balena e hapi gojën, por asgjë nuk dukej.
Doktori: Për të gjetur shkakun e dhimbjes duhet hyrë brenda në bark.
Peshku Fener: Unë mund të rrezikoj e të hyj brenda me dritën time!
Peshku Pilot: Unë mund t’ju udhëheq në eksplorimin që do të kryeni, që të mos rrezikoni të humbni rrugën.
Peshku Gjilpërë: A mund të vij edhe unë? Mund të keni nevojë për mua. Një gjilpërë gjithnjë mund të shërbejë për diçka!
Peshku Fener: Balena është llupëse e madhe dhe nuk e di që duhet të tregohet e kujdesshme për atë që gëlltit. Këtu ka shumë plehra!
Peshku Pilot: Ja se çfarë e ka shkaktuar plagën: kapaku i mprehtë i një konserve domatesh! Çfarë mund të bëjmë, doktor?
Doktori: Është e nevojshme të qepet plaga, kështu dhimbja do të kalojë.
Peshku Gjilpërë: Merrem unë me këtë! Me një fill spangoje, për dy minuta do të bëj një qepje të mirë.
Tregimtari: Sapo dolën ata të tre, Oktapodi futi tentakulat e tij brenda Balenës dhe nisi të nxirrte jashtë tërë mbeturinat.
Oktapodi: Sa shumë pisllëqe paska gëlltitur kjo llupëse!
Pa shiko pak: kuti, qese plastike, teneqe... madje edhe një çelës!
(Mbërrin një grup delfinësh që nisin të luajnë me kutitë dhe mbeturinat e tjera që u gjetën në barkun e balenës.)
Delfinët: Ej! Hidhe këtu... ma paso mua... Unë po e rrotulloj. Unë do ta shtyj drejt dallgëve... Ja, po e gjuaj me pendën e notimit, gooool!!!!
Tregimtari: Delfinët i hodhën mbeturinat mbi anijen që i kishte flakur në det atë ditë. Balena ndihej më mirë dhe i falënderoi miqtë.
Balena: Të dashur miq! Më ndihmuat kur isha në vështirësi dhe për këtë do t’ju jem mirënjohëse tërë jetën. Ju falënderoj edhe në emër të detit, që më në fund iu kthye pastërtia dhe shkëlqimi i dikurshëm!
F. ChessaSa personazhe shfaqen në këtë pjesë teatrore? Cilat janë ato?
Ku zhvillohet ngjarja?
Sa batuta thuhen nga secili personazh?
Cili është problemi në këtë pjesë teatrore?
Si zgjidhet ky problem?
Balena falënderoi miqtë për ndihmën që i dhanë. Po ti, a i falënderon miqtë e tu kur të ndihmojnë? Pse?
Po ti, si kujdesesh që të mos e ndotësh detin?
Shkruaj dy mesazhet që përcjell kjo pjesë teatrore.
hki/ VEPRIMTARI
Bashkë me mësuesin/en organizoni një veprimtari për të pastruar bregun e lumit/liqenit/detit që keni më pranë.
Akti i parë, skena e parë
Tregtari: Eja dhe shiko, moj ime shoqe, sa kam fituar.
Gruaja: Qenkan tërë ato para, futi shpejt në sirtar. (Një shërbëtor i fshehur pas perdes e pa se ku i fshehu paratë. Kur bashkëshortët ishin në gjumë, hyri në dhomë dhe i grabiti ato.)
Akti i parë, skena e dytë (Në mëngjes.)
Tregtari: Eja grua, nxito, eja të shohësh! Paratë nuk janë në sirtar... i kërkova aty dhe në gjithë shtëpinë, por nuk i gjeta…
Gruaja: Mund t’i ketë marrë njëri nga shërbëtorët, po kush?
Tregtari: Do ta kallëzoj vjedhjen te gjyqtari, i cili do ta gjejë se kush është fajtori.
Akti i dytë, skena e parë (Në gjykatë, para gjyqtarit janë të gjithë shërbëtorët.)
Gjyqtari: Nga ato që dëgjova, tani e di se mes jush është një hajdut. Për ta zbuluar njëherë e mirë atë, do të më ndihmojnë këta shkopinj magjikë. (U jep të gjithë shërbëtorëve nga një shkop.)
Gjyqtari: Secili nga ju duhet të bëjë diçka shumë të thjeshtë, të mbajë sot shkopin magjik. Nesër në mëngjes, secili do të dorëzojë shkopin magjik që i kam dhënë. Nëse shkopi ka ndenjur me një njeri të ndershëm, nesër do të jetë njëlloj siç e shikoni tani. Ama, nëse e ka prekur një hajdut, ai nesër do të bëhet më i gjatë se shkopinjtë e tjerë, ja kaq. (Tregon mirë me duar gjatësinë.)
Sa personazhe marrin pjesë në secilën skenë? Cilët janë ata?
Ku zhvillohet secila skenë?
Kush është personazhi kryesor në secilën skenë? Ç’mund të thuash për të?
Të duket zbavitës dialogu? Pse?
Cili është problemi i kësaj pjese? Si zgjidhet ky problem?
Plotëso faqet 54-61 të “Fletores së punës”.
Akti i dytë, skena e dytë (Është natë, në dhomën e tij shërbëtori sharron shkopin.)
Shërbëtori – Më mirë ta sharroj, që nesër në mëngjes shkopi im të jetë i gjatë sa shkopinjtë e të tjerëve. Dhe kështu nuk do të kuptohet që i kam marrë unë paratë.
Akti i fundit, skena e parë (Në gjykatë, para gjyqtarit qëndrojnë shërbëtorët me shkopin pas shpine.)
Gjyqtari: – Mirë, pa m’i tregoni një e nga një shkopinjtë tuaj, që të zbulojmë fajtorin.
(Shërbëtorët tregojnë shkopinjtë. Sigurisht që vetëm njëri është më i shkurtër se të tjerët.)
Gjyqtari: – Ja ku doli dhe hajduti. (Ia merr shkopin e shkurtuar hajdutit dhe ua tregon të gjithëve.) Pasi t’i kthesh paratë, ke sërish punë me mua.
Po ti, çfarë do të sugjeroje për zgjidhjen e këtij problemi? Ku qëndron zgjuarsia e gjykatësit?
SHKRUAJ
Ngjyros me të kuqe fjalët e autorit. Shkruaj një titull tjetër për këtë pjesë teatrore.
VEPRIMTARI
Me ndihmën e mësuesit/es, interpretoni në role këtë pjesë teatrore.
Bajamja: Sa shumë paskam fjetur! (Fërkon sytë, shtriqet.)
Pjeshka: Edhe unë si ti… (Fërkon sytë, shtriqet.)
Molla: Pashë në ëndërr të ftohtin dhe acarin. Mendova se më e keqja do të ndodhte…
Pjeshka: Nuk ishte ëndërr. Ashtu përgjumësh, dëgjova erën që fishkëllente dhe shiun që binte.
Bajamja: Një ditë, hapa pakëz njërin sy dhe pashë se gjithçka përreth ishte e bardhë. Mendova se i kisha çelur lulet. (Hap sytë nga habia.)
Molla: Kishte rënë borë.
Bajamja: Miq, e dëgjoni këtë këngë?
Dallëndyshja: Ciu, ciu, ciu! (duke lëvizur krahët)
Molla: Është dallëndyshja! Nëse ka ardhur ajo, ka ardhur edhe pranvera!
Pjeshka: Nuk e ndieni sa ngrohtë është?
Bajamja: Nuk e shihni sa i kthjellët është qielli? Duket sikur sapo është pastruar.
Molla: Edhe uji i shiut është i ngrohtë. Nuk të bezdis kur bie.
Bajamja: Do të thosha se ka ardhur koha për të çelur lulet…
Molla: Po sikur një ditë të kthehet i ftohti i shëmtuar?
Pjeshka: Po sikur të na mbulojë sërish bryma?
Bajamja: Sa frikacake jeni!
Sa personazhe marrin pjesë në këtë skenë? Cilat janë ato?
Përse bisedojnë personazhet e kësaj pjese?
Nga se kishin frikë ato?
Si e kapërcyen frikën personazhet tona?
Ç’kanë të përbashkët personazhet e kësaj pjese?
Pse i përplas duart fëmija në fund të pjesës?
Pjeshka: Nuk jemi frikacake. Jemi të kujdesshme.
Molla: Nëse bryma i prish lulet tona, s’do të bëhen frutat… s’do të bëhen mollët!
Pjeshka: As pjeshkët!
Dallëndyshja: Ciu, ciu, ciu! (duke lëvizur krahët)
Bajamja: E di që bryma është e rrezikshme, por, a nuk e dëgjoni dallëndyshen?
Duket sikur na fton për të çelur lulet!
Pjeshka: Është e vërtetë. Edhe unë kam dëshirë ta përshëndes diellin me lulet e mia ngjyrë trëndafili.
Molla: Nëse ju i çelni lulet, do t’i çel edhe unë.
Dallëndyshja: Ciu, ciu, ciu! (duke lëvizur krahët)
Bajamja: Motra, shikoni: sythat e mi po çelin. Çelini edhe ju sythat, përshëndeteni diellin: një, dy, tre!
Pjeshka: Sa e bukur je moj motër, krejt e bardhë! Edhe unë dua t’i çel lulet! Një, dy, tre!
Molla: Sa e bukur je moj motër, krejt e trëndafiltë! Edhe unë dua t’i çel lulet! Një, dy, tre!
Një fëmijë: Lulet e pemëve paskan çelur! Duken si re të vogla, të parfumuara. Sa bukur! (Përplas duart nga kënaqësia.)
Di MariaKërko në fjalor për të gjetur kuptimin e fjalëve me ngjyrë të kuqe.
Nga toni i batutave, ky tekst teatror të duket: i gëzueshëm; serioz.
Cilin rol do të doje të interpretoje në këtë pjesë? Pse?
Interpretoni në role këtë skenë.
Shkruaj emrat e pemëve në tekst, sipas radhës së çeljes së luleve.
Plotëso kërkesat, pasi të kesh lexuar përrallën e mëposhtme.
Pranvera erdhi. Është stina kur fluturave u pëlqen të fluturojnë e të ndalen mbi lulet erëmira. Flutura e bardhë, flutura e kuqe dhe flutura e verdhë ishin shoqe shumë të mira. Ato po luanin së bashku në diell, duke fluturuar nga njëra lule në tjetrën.
Por pas pak, dielli, dielli i bukur dhe i artë u errësua: filloi të binte shi dhe tri fluturat po lageshin.
Atëherë shkuan te një zambak i bardhë dhe i thanë:
– Zambak i bukur, hapi petalet që të hyjmë brenda dhe të mbrohemi prej shiut.
Zambaku u përgjigj: – Do t’i hap petalet vetëm për fluturën e bardhë.
Flutura e bardhë ia ktheu: – Jo, jo, nëse nuk pranon shoqet e mia, as unë nuk do të vij te ti.
Ndërkohë që vazhdonte të binte shi, tri fluturat shkuan te një trëndafil i kuq dhe i thanë:
– Trëndafil i bukur, hapi petalet që të hyjmë brenda dhe të mbrohemi prej shiut.
Trëndafili u përgjigj: – Do t’i hap petalet vetëm për fluturën e kuqe.
Flutura e kuqe ia ktheu: – Jo, jo, nëse nuk pranon shoqet e mia, as unë nuk do të vij te ti.
Pasi u larguan nga trëndafili i kuq, tri fluturat shkuan te një tulipan i verdhë dhe i thanë:
– Tulipan i bukur, hapi petalet që të hyjmë brenda dhe të mbrohemi prej shiut.
Tulipani u përgjigj: – Do t’i hap petalet vetëm për fluturën e verdhë.
Flutura e verdhë ia ktheu: – Jo, jo, nëse nuk pranon shoqet e mia, as unë nuk do të vij te ti.
Përtej reve, dielli kishte parë se sa shoqe të mira ishin fluturat dhe se sa e donin njëra-tjetrën. Atëherë largoi menjëherë renë dhe një ylber i bukur shndriti në qiell. Fluturat rrahën krahët dhe u nisën të fluturonin të lumtura sa në një fushë në tjetrën, sa në një lule në tjetrën.
1
Plotëso tri skenat e para të aktit të parë të skenarit të mëposhtëm me fjalët ndihmëse.
Fjalë ndihmëse: shoqet, për t’u strehuar, dielli, i bukur, pranon, bën ftohtë, brenda, të pushojë, do të kënaqemi, shumë e bukur, larg, të gjejmë, shiut, e bardhë, unë.
Akti i parë, skena e parë
Dekor pranveror, me lule të lulëzuara, gjelbërim dhe ndriçim të mirë, që të lë të kuptosh se dielli shkëlqen. Tre aktorë me kostume fluturash, që vijnë rrotull skenës me krahët hapur.
Flutura e kuqe: – Ejani se qenka kohë .
Flutura e bardhë: – Është pranverë dhe ndriçon.
Flutura e verdhë: Sa qejf! Sot duke luajtur!
Akti i parë, skena e dytë
Ulet ndriçimi që të krijohet ideja e vranësirës dhe varet një perde e hollë, në të cilën janë vizatuar pikat e shiut.
Flutura e verdhë: Bobo, u lagëm, , do të sëmuremi.
Flutura e bardhë: Shtëpia është , më mirë të presim që shiu.
Flutura e kuqe: Duhet një vend të sigurt .
Akti i parë, skena e tretë
Ndriçimi është ulur dhe është varur një perde e hollë, në të cilën janë vizatuar pikat e shiut. Në mes të skenës qëndron një aktor me kostumin që paraqet një zambak të bardhë. Tri fluturat i afrohen.
Flutura e bardhë: Zambak , hapi petalet që të hyjmë dhe të mbrohemi prej .
Zambaku i bardhë: Do t’i hap petalet vetëm për ty, o flutur . Nuk mund t’i mbaj edhe e tua.
Flutura e bardhë: Jo, jo, nëse nuk shoqet e mia, as nuk do të vij te ti. (Tri fluturat largohen të mërzitura nga zambaku i bardhë.)
2 Shkruaj skenën e katërt të aktit të parë të këtij skenari.
Akti i parë, skena e katërt
Ndriçimi është ulur dhe është varur një perde e hollë, në të cilën janë vizatuar pikat e shiut. Në mes të skenës qëndron një aktor me kostumin që paraqet një trëndafil të kuq. Tri fluturat i afrohen.
Flutura e kuqe:
Trëndafili i kuq:
Flutura e kuqe:
3 Shkruaj skenën e pestë të aktit të parë të këtij skenari.
Akti i parë, skena e pestë
Ndriçimi është ulur dhe është varur një perde e hollë, në të cilën janë vizatuar pikat e shiut. Në mes të skenës qëndron një aktor me kostumin që paraqet një tulipan të verdhë. Tri fluturat i afrohen.
Flutura e verdhë:
Tulipani i verdhë:
Flutura e verdhë:
4 Imagjino një fund tjetër për këtë përrallë. Shkruaje atë dhe më pas ktheje në tekst teatri sipas modelit të mëposhtëm.
Akti i parë, skena e gjashtë
Ndriçimi është ngritur dhe në sfond duket një ylber. Në mes të skenës qëndrojnë tri fluturat.
Flutura e verdhë: Me sa duket, i vetmi që i dëgjoi lutjet tona, është dielli.
Të tria fluturat: Faleminderit, o diell! (Largohen të gëzuara, duke lodruar me krahët hapur.)
1 Diskutoni rreth figurave të mëposhtme.
2 Po ti, a je gjendur ndonjëherë në situatë të vështirë? Çfarë ka bërë shoku ose shoqja jote për të të ndihmuar? Na trego rreth saj.
3 Po shoku ose shoqja jote, a është gjendur ndonjëherë në një situatë të vështirë? Çfarë ke bërë për ta ndihmuar atë? Na trego rreth kësaj ngjarjeje.
4 Një ditë, Blerta, shoqja ime e ngushtë më kërkoi ta ndihmoja për detyrën e matematikës. Ishte orari i filmit tim të preferuar. Zgjodha të shikoj filmin. Të nesërmen, mësuesja i bëri vërejtje Blertës për atë detyrë. Unë u ndjeva në faj. I kërkova falje dhe që atë ditë i gjendem gjithmonë pranë.
Ç’mendim ke për sjelljen e Blertës?
5 Po ti, e ke parë ndonjëherë shokun/shoqen në vështirësi dhe nuk e ke ndihmuar? Nëse po, pse ke vepruar kështu? Si je ndier më pas? Si je sjellë kur e ke takuar shokun ose shoqen pas ngjarjes?
6 Si i kuptoni fjalët e urta të mëposhtme? Diskutoni rreth tyre.
Në rrezik e në nevojë, shoku-shokun ta ndihmojmë.
Më mirë një mik, sesa një thesar.
Miku i mirë duket në ditë të vështira.
Adelina Mamaqi, “Përrallëzat e shkronjave”
Agim Deva, “Të mbjellim nga një dru”
Andon Z. Çajupi, “Vepra letrare”
Arian Krasniqi, “Buzëqeshja e hënës”
Arian Krasniqi, “Vjeshta”
Arif Demolli, “Pesha e një kureshtjeje”
Astrid Lindgren, “Pipi çorapegjata”
Enciklopedia “Stinët”, 2013
Fabulat e Ezopit, 2009
Flamur Topi, “Vendimi i Elonës”
Gaqo Bushaka, “Çufoja dhe Bubi Kaçurrel”
Gaqo Bushaka, “Tregime të zgjedhura për fëmijë”
“Gramatika e gjuhës shqipe 1”, Akademia e Shkencave të Shqipërisë “Gramatika e gjuhës shqipe 2”, Akademia e Shkencave të Shqipërisë
Kethrin Xhekson, “Një tregim çdo javë”
Korniza e Kurrikulës e Arsimit Parauniversitar të Republikës së Kosovës, Ministria e Arsimit Shkencës dhe Teknologjisë, Prishtinë 2011.
Kurrikula bërthamë (klasat 0, I, II, III, IV dhe V) (e rishikuar), Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit, Prishtinë, 2016.
Kurrikulat lëndore/programet mësimore, klasa e tretë, Ministria e Arsimit Shkencës dhe Teknologjisë, gusht 2019.
M. Marlier dhe Zh. Delahej, “Aventurat e Martinës”
Mark Gurakuqi, “Skica dhe tregime”
Naim Frashëri, “Bagëti e bujqësi”
Odhise Grillo, “Poezi”
Rrahman Dedaj, “Buzeqeshjet”
Rrahman Dedaj, “Si lindi tregimi”
Rudina Rrapollari, seria “Ana & Elsa”
Skënder Hasko, “Gabimi i Traka-Trukut”
Stefan Kosgrov, “Loja e mendjes”
https://www.google.al/ https://www.dreamstime.com https://www.pinterest.com/
Katalogimi në botim (CIP)
Biblioteka Kombëtare e Kosovës “Pjetër Bogdani”
37.016:811.18(075.2)
Gjokutaj,Mimoza Gjuhëshqipe3/MimozaGjokutaj,LauraShuteriqi,Tereza BashoBabasuli.-Prishtinë:Pegi,2021.-218f.:ilustr.;28cm.
1.Shuteriqi,Laura2.Babasuli,TerezaBasho
ISBN 978-9951-786-34-8
