Hoofdstuk 3 Verbintenissen uit rechtsfeiten
Of de ontvanger al dan niet besefte dat hij een onverschuldigde betaling ontving, is niet relevant voor de toepassing van de onverschuldigde betaling. Wél zal de terugbetalingsverplichting ruimer worden ingevuld voor wie te kwader trouw zaken behoudt waar hij geen recht op heeft (zie verder). Voor de toepassing van de onverschuldigde betaling is evenmin vereist dat de onverschuldigde betaling te goeder trouw gebeurde. Het bewijs van een vergissing kan wel een indicatie zijn dat de betaling onverschuldigd was. 8. Gevolgen. Dat wat onverschuldigd betaald is, kan worden teruggevorderd. De omvang van wat teruggegeven moet worden, varieert echter naargelang de ontvanger van de onverschuldigde betaling al dan niet te goeder trouw was. Zo zal diegene die welbewust een geldsom behoudt waar hij geen recht op heeft, niet alleen de geldsom zelf, maar ook de intresten moeten terugbetalen. Voorbeeld Lees het onderstaande uittreksel uit een arrest van het hof van beroep Antwerpen van 11 december 20032. Situering. De bvba Estrans (hierna ook: ‘rekeninghouder’) geeft opdracht aan de nv Dexia Bank België om een betaling te doen aan de nv Creyfs Interim (hierna ook: ‘pseudo-begunstigde’). Per vergissing voert de nv Dexia Bank België de betaling twee keer uit. ‘… 2.2.3. Wanneer een bank een overschrijving uitvoert zonder opdracht van de rekeninghouder, geldt deze overschrijving niet als een betaling door de rekeninghouder. De bank die per vergissing een overschrijvingsorder uitvoert, waarvoor zij geen opdracht heeft ontvangen, heeft het recht om de terugbetaling van de (pseudo)begunstigde te vorderen. Of iets onverschuldigd werd betaald moet worden beschouwd vanuit het oogpunt van de bank die de betaling heeft verricht. De onverschuldigde betaling bestaat in hoofde van de bankier, die geen enkele verbintenis had om aan de (pseudo-)begunstigde een bedrag te doen toekomen zonder daartoe een opdracht te hebben ontvangen. Hieruit vloeit voort dat de (pseudo-)begunstigde zich niet tegen een eis tot terugbetaling kan verweren door aan te voeren dat hij een vordering op de (pseudo-) opdrachtgever had die gelijk of hoger was dan het onverschuldigd door de bank betaalde. … Vermits NV Dexia Bank België slechts één opdracht van SPRL Estrans ontving en zij deze tweemaal heeft uitgevoerd, heeft NV Dexia Bank België een bedrag van 2.741,50 EUR onverschuldigd aan NV Creyfs Interim betaald, en deze laatste is tot terugbetaling gehouden, zonder dat zij daarbij elementen uit haar relatie met SPRL Estrans (en meer bepaald het bestaan van een vordering op SPRL Estrans) kan tegenwerpen. … 2.2.4. De kwade trouw van NV Creyfs Interim is niet bewezen, zodat NV Dexia Bank België enkel recht heeft op intresten vanaf 04.11.2000, datum waarop de ingebrekestelling d.d. 23.10.2000 volgens NV Creyfs Interim zou zijn verzonden. …’
1.3
Ongerechtvaardigde verrijking
9. Begrip. Er is een ongerechtvaardigde verrijking wanneer het vermogen van één persoon (de verarmde) een verarming ondergaat ten voordele van het vermogen van een andere persoon (de verrijkte) zonder dat daarvoor een geldige juridische oorzaak kan worden aangewezen. De ongerechtvaardigde
2
Antwerpen 11 december 2003, NJW 2004, afl. 68, 487, noot R. STEENNOT en RABG 2005, afl. 4, 321. 213
Praktisch Verbintenissenrecht 2021_v7.indd 213
28/06/21 16:23
