2.2 Aansprakelijkheid voor eigen foutieve daad, nalatigheid of onvoorzichtigheid

Hoofdstuk 3 Verbintenissen uit rechtsfeiten

8. Foutaansprakelijkheid versus objectieve aansprakelijkheid. De klassieke vormen van buitencontractuele aansprakelijkheid vertrekken vanuit een fout. Men spreekt dan ook over foutaansprakelijkheid (of ‘aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad’, of ‘aquiliaanse aansprakelijkheid’).

De wetgever heeft daarnaast in de loop der jaren een aantal bijzondere aansprakelijkheidsregimes gecreëerd, die vertrekken van een objectieve aansprakelijkheid (ook wel ‘foutloze aansprakelijkheid’ genoemd). Het gaat om gevallen waarin een persoon aansprakelijk gesteld kan worden zonder dat een schadelijder het bewijs van een fout moet leveren.

Voorbeelden

– De Wet Productaansprakelijkheid. Deze wet stelt de producent van een product aansprakelijk voor alle schade die wordt veroorzaakt door een gebrek in dit product. De schadelijder moet daarbij niet bewijzen dat de producent een fout heeft begaan, maar enkel dat er een gebrek in het product is.

– Artikel 29bis WAM. Zwakke weggebruikers (voetgangers, fietsers en passagiers) die gewond raken in een verkeersongeval met een motorrijtuig worden vergoed door de WAM-verzekeraar van de bestuurder, zonder dat de fout van de bestuurder van het motorrijtuig bewezen moet worden.

De objectieve aansprakelijkheid veronderstelt nog altijd dat de schadelijder kan aantonen dat hij schade heeft geleden door een bepaalde gedraging van de aangesprokene.

9. Systematiek. Hierna bespreken we uitsluitend de gemeenrechtelijke buitencontractuele aansprakelijkheid uit de artikels 1382 t.e.m. 1386bis oud BW.

We bekijken eerst de aansprakelijkheid voor eigen foutieve daden (persoonlijke aansprakelijkheid) en daarna de verschillende regimes van de kwalitatieve aansprakelijkheid.

Vervolgens gaan we in op de twee andere pijlers van de buitencontractuele aansprakelijkheid: de schade en het oorzakelijk verband. Er ontstaat immers pas een vergoedingsplicht als er uit het aansprakelijkheidsvoorval schade is ontstaan en als aangetoond kan worden dat er tussen het aansprakelijkheidsvoorval en de schade een causaal (of oorzakelijk) verband bestaat (met andere woorden: als de schade niet zou zijn ontstaan zonder het aansprakelijkheidsvoorval).

10. Wettelijke basis.

Artikel 1382 oud BW

Artikel 1383 oud BW ‘Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden.’

‘Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door zijn daad, maar ook voor die welke hij door zijn nalatigheid of door zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.’