3.1
1.2.3
5.2
5.4 Geschiktheidscriteria voor de uitvoerder van een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling
5.5 Uitvoering van de opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling
Hoofdstuk 4 Niveaus van ‘assurance’ en
1.1 De gemeenschappelijke controlenorm: norm met betrekking tot de contractuele controle van kmo’s en kleine vzw’s en stichtingen en wettelijk voorbehouden opdrachten bij kmo’s en kleine vzw’s en stichtingen
1.1.1 Context en toepassingsgebied van de gemeenschappelijke controlenorm
1.1.2 De update van de gemeenschappelijke controlenorm
1.1.3 Een inkijk in de ontwerpnorm (herziene versie 2021)
1.2 ISA - International Standards on Auditing
1.3 ISRE - International Standards on Review Engagements
1.4
1.5
1.5.1 Overeengekomen specifieke opdrachten (‘agreed upon procedures’)
1.6 Andere opdrachten
1 De historiek van de toepassing van de ISA’s in België en de geldende norm
2 De geldende norm beoogt de volgende ISA’s
3 Controleprogramma en verschillende fasen
3.1 Eerste fase: uitgangspunten en verantwoordelijkheden
3.1.1 Doelstellingen van een controleopdracht (ISA 200)
3.1.2 Aanvaarding van de opdracht en de opdrachtbrief (ISA 210)
3.1.3 Kwaliteitsbeheersing voor een controle van financiële overzichten (ISA 220, herzien)
3.1.4 Controledocumentatie (ISA 230)
3.1.5 Verantwoordelijkheden van de auditor met betrekking tot fraude in het kader van een controle van financiële overzichten (ISA 240)
3.1.6 Het in aanmerking nemen van wet- en regelgeving bij een controle van financiële overzichten (ISA 250)
3.1.7 Communicatie met het beheersorgaan (ISA 260 (herzien))
83
83
83
84
84
86
87
88
3.2 Tweede fase: risico-inschatting en inspelen op de onderkende risico’s 88
3.2.1 Planning van een controle van financiële overzichten (ISA 300) 88
3.2.2 Risico’s op een afwijking van materieel belang identificeren en inschatten door inzicht te verwerven in de entiteit en haar omgeving (ISA 315 (herzien))
89
3.2.2.1 Auditrisico en controledoelstellingen 90
3.2.2.2 Risicoprofiel van de onderneming 93
3.2.2.3 Controledoelstellingen 105
3.2.2.4 Verband tussen de controledoelstellingen en de controlewerkzaamheden 106
3.2.3 Materialiteit bij de planning en de uitvoering van een controle (ISA 320)
3.2.4 Evaluatie van tijdens de controle geïdentificeerde afwijkingen (ISA 450)
107
110
3.3 Derde fase: inspelen op ingeschatte risico’s (ISA 330) & uitvoeren van de controlewerkzaamheden 112
3.3.1 Uitvoeringswerkzaamheden: de controlewerkzaamheden en -technieken 112
3.3.2 Verwerven van controle-informatie (ISA 500)
3.3.3 Proceduretesten – testen van het interne controlesysteem 116
3.3.3.1 Schriftelijk meedelen van tekortkomingen in de interne beheersing van het beheersorgaan (ISA 265) 122
3.3.4 Substantieve (gegevensgerichte) testen 123
3.3.5 Verdiepingen substantieve testen
3.3.5.1 Externe Bevestigingen (ISA 505)
3.3.5.2 Cijferanalyses van rekeningen (ISA 520) 128
3.3.5.3 Steekproeven (ISA 530) 129
3.3.5.4 Schriftelijke bevestigingen (ISA 580) 132
3.3.6 Controle-informatie – specifieke overwegingen 140
3.3.6.1 Voorraadopname
3.3.6.2 Rechtszaken en claims
3.3.7 Controle van schattingen (ISA 540 (herzien))
3.3.8 Initiële controleopdrachten – beginsaldi (ISA 510)
3.3.9 Verbonden partijen (ISA 550)
3.3.10 Bijkomende voorafgaande controlewerkzaamheden
3.3.11 Tijdspanne van de controlewerkzaamheden 147
3.3.12 Concrete toepassing op voornaamste bedrijfsprocessen -en rubrieken 147
3.3.12.1 De test van de verkoopprocedures, omzet en handelsvorderingen
3.3.12.1.1 Doelstellingen van de controle 148
3.3.12.1.2 Controlewerkzaamheden (interne controle en gegevensgerichte) m.b.t. de verkopen/omzet en handelsvorderingen
3.3.12.2 De test van de uitgavenprocedures, aankopen en handelsschulden
3.3.12.2.1 Doelstellingen van de controle
148
151
151
3.3.12.2.2 Controlewerkzaamheden 151
3.3.12.3 Auditprocedures voor materiële vaste activa 153
3.3.12.4 Auditprocedures voor wedden en lonen en sociale schulden
3.3.12.4.1 Doelstellingen van de controle
3.3.12.4.2 Controlewerkzaamheden
3.3.12.5 Auditprocedures voor cash & banks
3.3.12.6 Oefeningen
3.4 Vierde fase: conclusies van de controle en de rapportering
3.4.1 Rapportering aan those in charge of governance – ISA 260 en ISA 265
3.4.2 Rapportering aan de ondernemingsraad
3.4.3 Rapportering aan de algemene vergadering, het controleverslag
3.4.3.1 Niet-aangepast oordeel of een goedkeurend oordeel
3.4.3.2 Aangepast oordeel
3.4.4 Communicatie van kernpunten van de controle in de controleverklaring van de onafhankelijke auditor (ISA 701)
154
154
154
155
156
156
156
158
158
159
159
161
3.4.5 Aanpassingen van het oordeel in de controleverklaring van de onafhankelijke auditor (ISA 705 (herzien)) 161
3.4.6 Paragrafen ter benadrukking van bepaalde aangelegenheden en paragrafen over overige aangelegenheden in de controleverklaring van de onafhankelijke auditor (ISA 706 (herzien)) 161
3.4.7 Ter vergelijking opgenomen informatie – overeenkomstige cijfers en vergelijkende financiële overzichten (ISA 710)
162
3.4.8 De verantwoordelijkheden van de auditor met betrekking tot andere informatie (ISA 720 (herzien)) 163
4 Voorbeeld van een commissarisverslag (niet-aangepast oordeel)
164
Hoofdstuk 6 Beoordelingsopdrachten volgens ISRE 2400 en ISRE 2410: van planning tot rapportering 169
Een beperkt nazicht 170
1 Inleiding 171
1.1 Het verschil tussen controle (audit)/ISA en beoordeling (review)/ISRE 171
2 Algemene uitgangspunten 172
3 Opmaak van een opdrachtbrief 173
4 Uit te voeren werkzaamheden voor een beoordeling van tussentijdse financiële informatie 173
5 Communicatie tussen de auditor en de entiteit 175
6 Rapporteren over de aard, reikwijdte en uitkomsten van de beoordeling van tussentijdse financiële informatie 175
7 Het werkdossier 177
8 Voorbeeld van een beoordelingsverklaring bij tussentijdse financiële informatie 177
Hoofdstuk
7 Samenstellingsopdracht
1 Wat houdt de opdracht in? 181
2 Wat houdt de opdracht niet in? 181
3 Welke taken moet de auditor in het kader van een samenstellingsopdracht uitvoeren?
3.1 Het nodige inzicht verwerven
3.2 De informatie samenstellen
3.3 De financiële informatie doorlezen
3.4 Eventuele wijzigingen voorstellen
3.5 De uitgevoerde werkzaamheden documenteren
3.6 De samenstellingsverklaring opmaken 183
4 Voorbeeld van een samenstellingsverslag
8 Bijzondere
1.2 De continuïteitsveronderstelling bij de vaststelling van de jaarrekening
1.3 Wetboek Vennootschappen en Verenigingen
1.3.1 Verantwoording van de continuïteitsassumptie
1.3.2 De alarmbelprocedure
1.3.2.1 Toepassingscriteria
1.3.2.2 Peildatum
1.3.2.3 Procedure
1.3.2.4 En wat met de vzw en de Stichting?
1.3.2.5 Impact op de controle van een bv en een cv
1.3.3 De noodrem
1.3.3.1 De noodrem in het WVV en het WV
1.3.3.2 Artikel XX.23 WER
1.4
XX.45, §2 WER
1.5 Enkele controleoverwegingen
1.5.1
570 (herzien)
1.5.2 Een adequate toelichting
1.5.3 De commissarisverklaring
1.5.4
5.1
5.2 Bedrijfsinterne en -externe fraude
5.2.1 Bedrijfsexterne fraude
5.2.2 Bedrijfsinterne fraude – typologie
5.2.2.1 Indeling in functie van het voorwerp
5.2.2.2 Indeling in functie van de omstandigheden
5.2.3
5.2.4
5.2.5
5.2.6 Relatie interne controle & fraude
5.2.7 Attentiepunten voor de controleaanpak
5.2.8 Controlewerkzaamheden die inspelen op risico’s met betrekking tot het doorbreken van interne beheersingsmaatregelen door het management 206
5.2.9 Te volgen procedure bij aanwijzingen van fraude
5.2.10 Meldingen door de auditor
5.2.10.1 Interne meldingen
5.2.10.2 Externe melding van boekhoudkundige fraude 209
6 Audit van de consolidatie
6.1 Inleidende begrippen
6.2 Controlebenadering
6.2.1 Inzicht in de groep, haar onderdelen en hun omgevingen
6.2.2 Inzicht betreffende de auditor van een groepsonderdeel
6.2.3 Materialiteit
6.2.4 Interne controleaspecten
6.2.5 Controlewerkzaamheden
6.3 Bijzondere vraagstukken inzake consolidatie
6.3.1 Het controleverslag over de geconsolideerde jaarrekening
6.3.2 Voorbeeld verklaring
7 Feiten na balansdatum
7.1 Probleemstelling en referentiekaders
7.1.1 Wat wordt bedoeld met ‘gebeurtenissen na afsluiting van het boekjaar’?
7.1.2 Feiten na balansdatum en andere rapporteringsverplichtingen
7.1.3 ISA 560 – Gebeurtenissen na de einddatum van de verslagperiode
7.1.3.1 Periode 1
7.1.3.2 Periode 2
7.1.3.3 Periode 3
8 Correctie van de jaarrekening
9 Ondernemingsraad
9.1 Opdracht van de auditor ten aanzien van de ondernemingsraad
9.2 Benoemingsprocedure auditor
9.3 De pedagogische rol van de auditor
10 COSO – een introductie
10.1 Het onderzoek van de interne controlestructuur – interne controlemaatregelen – COSO
10.1.1 Controleomgeving
10.1.2 Evaluatie van risico’s/risicoanalyse
10.1.3 Controleactiviteiten
10.1.4 Informatie en communicatie
10.1.5 Informatiemanagement
10.1.6 Monitoring
10.2 Overwegingen met betrekking tot controles van entiteiten die gebruikmaken van een serviceorganisatie (ISA 402)
11 Niet-financiële informatie of duurzaamheidsinformatie of ESG
11.1 Achtergrond, historiek en timing 233
11.2 Duurzaamheidsinformatie volgens de European Sustainability Reporting Standards (ESRS) 235
11.3 De rol van de bedrijfsrevisor met betrekking tot duurzaamheidsinformatie onder CSRD 239
11.4 Een beperkte mate van zekerheid volgens de ISAE 3000 239
11.5 Het verloop van de assuranceopdracht met een beperkte mate van zekerheid met betrekking tot duurzaamheidsinformatie
11.6 Aanzet voor een werkprogramma voor de assuranceopdracht met betrekking tot duurzaamheidsinformatie
11.6.1 Inleiding
11.6.2 Elementen die nodig zijn om de opdracht tot een goed einde te brengen
11.6.2.1 Professionele vorming en kritisch denken
11.6.2.2 Informatieuitwisseling met de auditors die verantwoordelijk zijn voor de certificering van de rekeningen van de entiteit en/of entiteiten opgenomen in de consolidatierekening
11.6.2.3 Gebruik van het werk uitgevoerd door een derde (niet-auditor)
11.6.2.4 Gebruik van deskundigen
11.6.2.5 Informatieuitwisseling binnen het opdrachtteam
11.6.2.6 De opmaak van een opdrachtbrief
11.6.2.7 De beschrijving van de entiteit en haar omgeving
11.6.2.8 Planning van de uit te voeren werkzaamheden
11.6.2.9 Nazicht op de interne processen die door de entiteit zijn uitwerkt inzake de te rapporteren duurzaamheidsinformatie
11.6.2.10 Identificatie en evaluatie van impact, risico’s en kansen inzake duurzaamheid
11.6.2.11 Controle of de duurzaamheidsinformatie aan de ESRS-standaarden voldoet
11.6.2.12 Controle op de naleving van de standaarden voor rapportering van informatie voorzien door de EU-taxonomie
11.6.2.13 Gebeurtenissen na het einde van het boekjaar
11.6.2.14 Verslag van de bedrijfsrevisor
240
241
241
242
242
242
242
242
243
243
243
244
245
245
247
248
248
248