5.3.3 Deelbare en ondeelbare verbintenissen

Hoofdstuk 1 Inleiding

Praktisch: de cascaderedenering

Als in een gerechtelijke procedure de discussie speelt of je wederpartij, die een prestatie moest leveren, een resultaatsverbintenis of een inspanningsverbintenis aanging, kan je best werken met een cascaderedenering. In hoofdorde argumenteer je dan, zo mogelijk, dat het om een resultaatsverbintenis gaat en dat het resultaat niet bereikt is, waardoor de aansprakelijkheid van je wederpartij meteen vaststaat. In ondergeschikte orde, voor het geval de rechter de verbintenis zou kwalificeren als een inspanningsverbintenis, argumenteer je dat je wederpartij niet als een voorzichtig en redelijk persoon (een goede huisvader) gehandeld heeft en dat zij daarom, ook in die hypothese, aansprakelijk is. Je wederpartij zal wellicht de omgekeerde tactiek volgen en stellen dat op haar slechts een inspanningsverbintenis rustte …

15. Wettelijke basis.

Artikel 1217 oud BW

Artikel 1218 oud BW

Artikel 1220 oud BW

Artikel 1244 oud BW ‘Een verbintenis is deelbaar of ondeelbaar naargelang zij tot voorwerp heeft, ofwel een zaak die in haar levering, ofwel een daad die in haar uitvoering, hetzij materieel, hetzij intellectueel voor verdeling vatbaar is of niet.’

‘Een verbintenis is ondeelbaar, hoewel de zaak of de daad die het voorwerp ervan uitmaakt, uit haar aard deelbaar is, indien het verband waarin zij in de verbintenis is beschouwd, ze voor gedeeltelijke uitvoering onvatbaar maakt.’

‘De verbintenis die voor verdeling vatbaar is, moet tussen schuldeiser en schuldenaar ten uitvoer gebracht worden alsof zij ondeelbaar was. De deelbaarheid is alleen van toepassing ten aanzien van hun erfgenamen, die de schuld niet kunnen vorderen of niet verplicht zijn deze te voldoen dan voor het aandeel waarop zij recht hebben of waartoe zij gehouden zijn als vertegenwoordigers van de schuldeiser of van de schuldenaar.’

‘De schuldenaar kan de schuldeiser niet verplichten betaling te ontvangen van een gedeelte van een schuld, al is die schuld ook deelbaar. Maar de rechter kan, niettegenstaande ieder andersluidend beding, met inachtneming van de toestand der partijen, gebruik makend van deze bevoegdheid met grote omzichtigheid en daarbij rekening houdend met de termijnen die de schuldenaar reeds heeft genoten, gematigd uitstel verlenen voor de betaling en de vervolgingen doen schorsen, ook wanneer de schuld blijkt uit een andere authentieke akte dan een vonnis.’

16. Deelbare verbintenissen. Deelbare verbintenissen zijn verbintenissen waarvan het voorwerp gesplitst of in delen uitgevoerd kan worden.

Synoniemen voor ‘deelbare verbintenissen’ zijn ‘gezamenlijke verbintenissen’, ‘samengevoegde verbintenissen’ of ‘splitsbare verbintenissen’.

17. Ondeelbare verbintenissen. Ondeelbare verbintenissen zijn verbintenissen waarvan het voorwerp noodzakelijk in zijn geheel moet worden uitgevoerd. Het voorwerp kan of mag niet in delen worden uitgevoerd.

Hoofdstuk 1 Inleiding

De ondeelbaarheid van een verbintenis kan volgen uit haar aard, uit de wet of uit een contractueel beding in die zin.

– Er is sprake van ondeelbaarheid uit de aard indien het voorwerp van de verbintenis onmogelijk voor een deel kan worden gepresteerd zonder het wezen of de waarde ervan aan te tasten (artikel 1217 oud BW) of wanneer een gedeeltelijke uitvoering van de prestatie misschien materieel wel mogelijk is, maar geen praktisch nut heeft (artikel 1218 oud BW).

Voorbeeld 1

Een verkoper die een levend huisdier moet leveren, kan onmogelijk eerst de poten en de kop leveren en daarna het lijf en de staart.

Voorbeeld 2

De consument die een auto koopt is er niet mee gediend dat eerst het stuur, de bestuurdersstoel en de wielen geleverd zouden worden en pas daarna het koetswerk en de overige onderdelen.

– Er is sprake van wettelijke ondeelbaarheid als de wet zulks voorziet.

Voorbeeld

Echtgenoten en wettelijk samenwonenden zijn beiden tegenover de verhuurder ondeelbaar gehouden voor de verplichtingen voortvloeiende uit een woninghuurovereenkomst (artikel 51, §2 Vlaams Woninghuurdecreet).

– Er is sprake van conventionele ondeelbaarheid als de partijen dergelijke ondeelbaarheid uitdrukkelijk of stilzwijgend zijn overeengekomen.

Voorbeeld

Een schuldeiser kan met twee schuldenaars overeenkomen dat deze twee schuldenaars ondeelbaar gehouden zijn tot betaling van de prijs voor een geleverd goed.

18. Algemene regel bij een verbintenis tussen één schuldeiser en één schuldenaar: de ondeelbaar-

heid. In de meest eenvoudige situatie bestaat er een verbintenis tussen één schuldeiser en één schuldenaar. In die situatie is de door de schuldenaar verschuldigde prestatie in de regel ondeelbaar. De schuldeiser moet geen genoegen nemen met een gedeeltelijke uitvoering van de prestatie; hij mag eisen dat de prestatie in haar geheel geleverd wordt.

Deze ondeelbaarheid vloeit voort uit de wet. In het oud Burgerlijk Wetboek is immers voorzien dat de verbintenis die voor verdeling vatbaar is tussen de schuldeiser en de schuldenaar ten uitvoer gebracht moet worden alsof zij ondeelbaar was (artikel 1220 oud BW) en dat de schuldenaar de schuld-