§ 48. Ïëàâàííÿ ò³ë
ÇÀÏÈÒÀÍÍß ÒÀ ÇÀÂÄÀÍÍß 1. ßê³ â³äîì³ âàì ÿâèùà ñâ³ä÷àòü ïðî ³ñíóâàííÿ âèøòîâõóâàëüíî¿ ñèëè, ùî 䳺 íà ò³ëà â ð³äèíàõ ³ ãàçàõ? 2. ßê, ñêîðèñòàâøèñü çàêîíîì Ïàñêàëÿ, äîâåñòè ³ñíóâàííÿ âèøòîâõóâàëüíî¿ ñèëè, ùî 䳺 íà ò³ëî, çàíóðåíå â ð³äèíó? 3. Çà äîïîìîãîþ ÿêîãî äîñë³äó ìîæíà ïîêàçàòè, ùî íà ò³ëî, çàíóðåíå â ð³äèíó, 䳺 âèøòîâõóâàëüíà ñèëà? 4. Ñôîðìóëþéòå çàêîí Àðõ³ìåäà? 5. ßê îá÷èñëèòè àðõ³ìåäîâó ñèëó?  ÿê³é âîä³ ëåãøå ïëàâàòè: ìîðñüê³é ÷è ð³÷êîâ³é? ×îìó? 6. Äâà ò³ëà îäíàêîâîãî îá’ºìó, âèãîòîâëåí³ ³ç çàë³çà ³ äåðåâà, êèíóëè ó âîäó. Ò³ëî ç äåðåâà ïëàâຠòàê, ùî ïîëîâèíà éîãî îá’ºìó çíàõîäèòüñÿ íàä âîäîþ. Çàë³çíå ò³ëî ïîòîíóëî. Íà ÿêå ç öèõ ò³ë 䳺 á³ëüøà âèøòîâõóâàëüíà ñèëà? 7. ßêó ñèëó ïîòð³áíî ïðèêëàñòè, ùîá ï³äíÿòè ï³ä âîäîþ êàì³íü ìàñîþ 30 êã, îá’ºì ÿêîãî 0,012 ì3? 8. ßêó ñèëó ïîòð³áíî ïðèêëàñòè, ùîá ï³äíÿòè ó âîä³ ñòàëåâèé âèëèâîê ìàñîþ 50 êã? 9. Âèçíà÷òå ïîêàçàííÿ äèíàìîìåòðà, ÿêùî ò³ëà îá’ºìîì 100 ñì3, âèãîòîâëåí³ ç àëþì³í³þ, çàë³çà, ñâèíöþ, çâàæóâàòè â ãàñ³.
§ 48. ÏËÀÂÀÍÍß Ò²Ë Âè, çâè÷àéíî, äîáðå çíàºòå, ùî ð³çí³ ò³ëà, ïîòðàïëÿþ÷è â ð³äèíó, ìîæóòü ñïëèâàòè íà ¿¿ ïîâåðõíþ, òîíóòè ÷è ïëàâàòè ï³ä ïîâåðõíåþ ð³äèíè. Äåðåâ’ÿíèé áðóñîê ñïëèâå íà ïîâåðõíþ, íàâ³òü ÿêùî éîãî ïîâí³ñòþ çàíóðèòè â íå¿, øìàòîê ï³íîïëàñòó ïëàâຠó âîä³, ìàéæå íå çàíóðþþ÷èñü, à â ëüîäÿíîãî àéñáåðãà íàä ïîâåðõíåþ âîäè çíàõîäèòüñÿ ëèøå 0,1 ÷àñòèíà éîãî îá’ºìó. Êàì³íü, öåãëèíà, çàë³çí³ ò³ëà òîíóòü ó âîä³. ßê³ óìîâè ïîâèíí³ âèêîíóâàòèñÿ, ùîá ò³ëî ïëàâàëî ÷è òîíóëî? Ðîçãëÿíåìî ò³ëî, ïîâí³ñòþ çàíóðåíå â ð³äèíó (ìàë. 3.130). Íà íüîãî 䳺 ñèëà òÿæ³ííÿ Fòÿæ, íàïðàâëåíà âåðòèêàëüíî âíèç, ³ ñèëà Àðõ³ìåäà FA, íàïðàâëåíà âãîðó. Âè çíàºòå, ùî çà óìîâîþ ð³âíîâàãè ò³ëî ïåðåáóâຠâ ñïîêî¿, ÿêùî ð³âíîä³éíà óñ³õ ñèë, ÿê³ íà íüîãî ä³þòü, äîð³âíþº 0. Òîìó ìîæëèâ³ òàê³ âèïàäêè:
255
