32. Ñèëà ïðóæíîñò³. Çàêîí Ãóêà

§32. ÑÈËÀ ÏÐÓÆÍÎÑÒ². ÇÀÊÎÍ ÃÓÊÀ

Âè ïðîá³ãëè ïî ï³ñêó, ïðîéøëèñü ïî ð³ëë³— çà âàìè ïîòÿãíóâñÿ ëàíöþæîê ñë³ä³â. Çàëèøຠñë³äè êîë³ñíèé òà ãóñåíè÷íèé òðàíñïîðò. Ìàáóòü êîæåí ³ç âàñ ñïîñòåð³ãàâ çà ðóõîì ïîòÿãà. Áà÷èëè, ÿê äâèãòÿòü ³ ïðîãèíàþòüñÿ ï³ä íèì ñòàëåâ³ ðåéêè? Àëå ñàìå óíàñë³äîê äåôîðìàö³¿ ðåéîê ³ ïîâåðõí³ Çåìë³ âèíèêຠñèëà, ÿêà ïðîòè䳺 âàç³ ïîòÿãà, ëþäèíè, ìàøèíè é óòðèìóº ¿õ íà ïîâåðõí³ Çåìë³. ßêùî âè ñòèñêàºòå ì’ÿ÷, ðîçòÿãóºòå ãóìîâó íèòêó, ïðóæèíó, òèñíåòå íà ñòðóíó ã³òàðè, âîíè äåôîðìóþòüñÿ é, ó ñâîþ ÷åðãó, ïðîòèä³þòü ñèë³, ùî ¿õ äåôîðìóº.

Ðåçóëüòàòè 䳿 ñèë, ÿê³ ñïðè÷èíÿþòü äåôîðìàö³¿, ìîæóòü áóòè ð³çíèì. Ñòèñíóòà ãóìêà, ðîçòÿãíóòà ïðóæèíà, ãóìîâà íèòêà, ç³ãíóòà ñòàëåâà ÷è äåðåâ’ÿíà ë³í³éêà ï³ñëÿ ïðèïèíåííÿ 䳿 íà íèõ çîâí³øí³õ ñèë â³äíîâëþþòü ñâî¿ ïîïåðåäí³ ðîçì³ðè ³ ôîðìó. Òàê³ ò³ëà íàçèâàþòü ïðóæíèìè, à äåôîðìàö³¿, ÿê³ ïîâí³ñòþ çíèêàþòü, — ïðóæíèìè äåôîðìàö³ÿìè. Ïîä³ÿâøè íà øìàòî÷îê ïëàñòèë³íó, ìîæíà âèë³ïèòè ô³ãóðêè, ÿê³ òðèâàëèé ÷àñ çáåð³ãàòèìóòü ñâîþ ôîðìó. dzãíóòà àëþì³í³ºâà ÷è ì³äíà äðîòèíà òåæ íå â³äíîâëþº ñâîþ ïîïåðåäíþ ôîðìó. Ò³ëà, ÿê³ íå â³äíîâëþþòü ñâîþ ôîðìó ï³ñëÿ ïðèïèíåííÿ 䳿 íà íèõ çîâí³øí³õ ñèë, íàçèâàþòü ïëàñòè÷íèìè, à äåôîðìàö³¿, ÿêèõ âîíè çàçíàþòü,— ïëàñòè÷íèìè äåôîðìàö³ÿìè.

Îñîáëèâ³ñòþ ïðóæíî¿ äåôîðìàö³¿ º òå, ùî ç³ çá³ëüøåííÿì äåôîðìàö³¿ ò³ëà çðîñòຠñèëà, ç ÿêîþ ò³ëî ïðîòè䳺 ñèë³, ÿêà ñïðè÷èíèëà éîãî äåôîðìàö³þ. Öå ïîÿñíþºòüñÿ òèì, ùî ïðè äåôîðìàö³ÿõ òâåðäîãî ò³ëà éîãî ÷àñòèíêè (àòîìè, ìîëåêóëè, ³îíè), ÿê³ çíàõîäÿòüñÿ ó âóçëàõ êðèñòàë³÷íî¿ ´ðàòêè, çì³ùóþòüñÿ ç³ ñâî¿õ ïîëîæåíü ð³âíîâàãè. Ñèëè âçàºìî䳿 ì³æ ÷àñòèíêàìè òâåðäîãî ò³ëà, ÿê³ óòðèìóþòü ¿õ íà ïåâí³é â³äñòàí³ îäíà â³ä îäíî¿, ïðîòèä³þòü öüîìó çì³ùåííþ. Òîìó çà áóäü-ÿêî¿ ä³¿ çîâí³øí³õ ñèë â ñàìîìó ò³ë³ âèíèêàþòü âíóòð³øí³ ñèëè, ùî ïåðåøêîäæàþòü éîãî äåôîðìàö³¿. Ñèëè, ÿê³ âèíèêàþòü â ïðóæíî-äåôîðìîâàíîìó ò³ë³ òà ñïðÿìîâàí³ ïðîòè íàïðÿìêó çì³ùåííÿ ÷àñòèíîê ò³ëà, íàçèâàþòü ñèëàìè ïðóæíîñò³.

Äåôîðìàö³ÿ ðîçòÿãó (ñòèñêó). Çàêîí Ãóêà. Ðîçð³çíÿþòü äåôîðìàö³¿: êðó÷åííÿ, çñóâó, çãèíó, àëå âñ³ ¿õ ìîæíà çâåñòè äî äâîõ îñíîâíèõ — ðîçòÿã ³ ñòèñê. Äåôîðìàö³é ñòèñêó çàçíàþòü,

Ìàë.3.36 Ìàë.3.37

íàïðèêëàä, ôóíäàìåíòè áóäèíê³â, êîëîíè, ïðóæèíè àìîðòèçàòîð³â àâòîìîá³ë³â ³ ìîòîöèêë³â, ãâ³çäîê ó ìîìåíò óäàðó ìîëîòêîì, êîëè â³í âõîäèòü ó äîøêó, òà ³í. Ö³ äåôîðìàö³¿ âèíèêàþòü, êîëè çîâí³øí³ ñèëè ä³þòü íà ò³ëî âçäîâæ îäí³º¿ ïðÿìî¿ ³ íàïðàâëåí³ âñåðåäèíó ò³ëà. Äåôîðìàö³¿ ðîçòÿãó âèíèêàþòü ó òðîñàõ ï³ä³éìàëüíèõ êðàí³â, êîëè ò³ ï³äí³ìàþòü âàíòàæ³, ó âîëîñ³í³ âóäêè, ÿêîþ âèòÿãóþòü ñï³éìàíó ðèáó, ó ïðóæèíàõ äèíàìîìåòð³â, êîëè çîâí³øí³ ñèëè òåæ ìàþòü ïðîòèëåæí³ íàïðÿìêè, àëå íàïðàâëåí³ â³ä ò³ëà (ìàë.3.36).

Óíàñë³äîê äåôîðìàö³é ðîçì³ðè ò³ëà çì³íþþòüñÿ â íàïðÿìêó, ùî çá³ãàºòüñÿ ç íàïðÿìêîì 䳿 ñèëè, ïðèêëàäåíî¿ äî ò³ëà. Òàêå çá³ëüøåííÿ àáî çìåíøåííÿ ðîçì³ð³â ò³ëà õàðàêòåðèçóþòü ô³çè÷íîþ âåëè÷èíîþ, ÿêó íàçèâàþòü âèäîâæåííÿì. Âèäîâæåííÿ ïîêàçóº, íà ñê³ëüêè çá³ëüøèâñÿ ÷è çìåíøèâñÿ ðîçì³ð ò³ëà (íàïðèêëàä, éîãî äîâæèíà) ï³ä 䳺þ òèõ ÷è ³íøèõ ñèë ïîð³âíÿíî ç ïî÷àòêîâèì éîãî ñòàíîì. Îäèíèöåþ âèäîâæåííÿ ó Ѳ º 1 ì. Ùîá çíàéòè âèäîâæåííÿ, íåîáõ³äíî â³ä äîâæèíè äåôîðìîâàíîãî ò³ëà l â³äíÿòè éîãî ïî÷àòêîâó äîâæèíó l0 (ìàë.3.37). Âèäîâæåííÿ (çì³íó ðîçì³ðó), ÿê ïðàâèëî, ïîçíà÷àþòü äâîìà ë³òåðàìè: ãðåöüêîþ ∆ (äåëüòà) ³ ëàòèíñüêîþ l— ∆l. Íàïðèêëàä, äîâæèíà ïðóæèíè äî ¿¿ ðîçòÿãóâàííÿ ñòàíîâèëà l0 = 10ñì, à ðîçòÿãíóòî¿ ïðóæèíè l = 15ñì. ¯¿ âèäîâæåííÿ âèçíà÷àþòü òàê: ∆l = l– l0 = 15ñì– 10ñì = 5ñì = 0,05 ì. ßêùî ïðóæèíó ñòèñêàþòü, òî ¿¿ âèäîâæåííÿ â³ä’ºìíå. ßêùî ïðóæèíó äîâæèíîþ 20ñì ñòèñíóëè äî äîâæèíè 16ñì, òî ∆l = l– l0 = 16ñì— 20ñì =–4ñì =–0,04ì. Çðîçóì³ëî: ÿêùî âèäîâæåííÿ äîäàòíå, òî éîãî äîâæèíà çá³ëüøèëàñÿ ³ ò³ëî çàçíàëî äåôîðìàö³¿ ðîç-

òÿãó, à ÿêùî â³ä’ºìíå— äîâæèíà ò³ëà çìåíøèëàñÿ, âîíî çàçíàëî äåôîðìàö³¿ ñòèñêó.

Áóäü-ÿêå ò³ëî, ç ÿêîãî á ìàòåð³àëó âîíî íå áóëî âèãîòîâëåíå, ï³ä 䳺þ çîâí³øí³õ ñèë äåôîðìóºòüñÿ. Âèäîâæåííÿ ãóìîâîãî øíóðà ÷è ïðóæèíè ìè ïîì³÷àºìî íàâ³òü òîä³, êîëè äî íèõ ïðèêëàäàþòü ïîð³âíÿíî íåâåëèê³ ñèëè. À îò ïîì³òèòè äåôîðìàö³þ ãðàí³òíî¿ êîëîíè ÷è ñòàëåâî¿ äðîòèíè ìàéæå íåìîæëèâî. Íåçíà÷í³ äåôîðìàö³¿ ïðèçâîäÿòü äî ïîÿâè â òàêèõ ò³ëàõ âåëèêèõ ñèë ïðóæíîñò³. Âëàñòèâ³ñòü ïðóæíèõ ò³ë ïî-ð³çíîìó ïðîòèä³ÿòè çîâí³øí³ì ñèëàì íàçèâàþòü æîðñòê³ñòþ.

Òå, ùî â á³ëüø äåôîðìîâàíîìó ò³ë³ âèíèêàþòü á³ëüø³ ñèëè ïðóæíîñò³, âè çíàºòå ç âëàñíîãî äîñâ³äó: ùîá á³ëüøå ðîçòÿãòè ÷è ñòèñíóòè ïðóæèíó, ïîòð³áíî ïðèêëàñòè á³ëüøó ñèëó. Äîñë³äæóþ÷è äåôîðìàö³¿ ðîçòÿãó ³ ñòèñêó ïðóæíèõ ò³ë, â³äîìèé àíãë³éñüêèé â÷åíèé Ð.Ãóê â³äêðèâ çàêîí, ÿêèé âñòàíîâëþº âçàºìîçâ’ÿçîê ì³æ ñèëîþ ïðóæíîñò³ òà âèäîâæåííÿì öèõ ò³ë.

Çàêîí Ãóêà ìîæíà äîñèòü ëåãêî ïåðåâ³ðèòè, ÿêùî äîñë³äæóâàòè ïðóæíå ò³ëî, ùî ïîì³òíî âèäîâæóºòüñÿ ï³ä 䳺þ ïðèêëàäåíèõ äî íüîãî ñèë. Ñêîðèñòàºìîñü äëÿ öüîãî ïðóæèíîþ, çàêð³ïëåíîþ îäíèì ê³íöåì íà øòàòèâ³. Ïîðÿä ³ç ïðóæèíîþ çàêð³ïèìî ë³í³éêó òàê, ùîá ¿¿ íóëüîâà ïîçíà÷êà áóëà íà ð³âí³ íèæíüîãî ãà÷êà íà ïðóæèí³ (ìàë.3.38) Ïðèêð³ïèìî äî ïðóæèíè òÿãàðåöü ìàñîþ 100 ã ³ â³äïóñòèìî ¿¿. Óíàñë³äîê 䳿 òÿãàðöÿ ³ç ñèëîþ P = mg = 0,1 êã ïðóæèíà ðîçòÿãíóëàñÿ,

â í³é âèíèêëà ñèëà ïðóæíîñò³, ÿêà êîìïåíñóâàëà ä³þ òÿãàðöÿ. Ó öüîìó âèïàäêó âèäîâæåííÿ ïðóæèíè ñòàíîâèòü 2ñì. ϳäâ³ñèìî ùå îäèí òàêèé ñàìèé òÿãàðåöü. Òåïåð âèäîâæåííÿ ñòàíîâèòü 4ñì. Ìàñà òÿãàðö³â çðîñëà â äâà ðàçè, ó ñò³ëüêè ñàìî ðàç³â çðîñëà ñèëà, ç ÿêîþ âîíè ðîçòÿãóþòü ïðóæèíó, ³ ñèëà, ÿêà âèíèêëà â ïðóæèí³, ùîá êîìïåíñóâàòè ä³þ òÿãàðö³â íà íå¿. Ïðèêð³ïèâøè ùå îäèí òÿãàðåöü ³, â³äïîâ³äíî, çá³ëüøèâøè ó òðè ðàçè ñèëó, ÿêà 䳺 íà ïðóæèíó, ïåðåêîíóºìîñü, ùî âèäîâæåííÿ òåæ çá³ëüøèëîñÿ ó òðè ðàçè, òîáòî äîð³âíþº 6ñì.

Îòæå, ñèëà ïðóæíîñò³, ùî âèíèêຠâ äåôîðìîâàí³é ïðó-

æèí³, çðîñòຠïðÿìî ïðîïîðö³éíî âèäîâæåííþ ïðóæèíè.

Ñèëà ïðóæíîñò³, ùî âèíèêຠâ ïðóæíî-äåôîðìîâàíîìó ò³ë³, ïðÿìî ïðîïîðö³éíà éîãî âèäîâæåííþ.

⋅ ≈ Í 9,8 1Í êã

Ìàë.3.38

Çàì³íèìî ïðóæèíó íà ³íøó ³ ïîâòîðèìî äîñë³ä. Öÿ ïðóæèíà óíàñë³äîê 䳿 êîæíîãî íàñòóïíîãî òÿãàðöÿ çàçíàâàòèìå ìåíøîãî âèäîâæåííÿ— 1ñì. ϳä 䳺þ äâîõ òÿãàðö³â âîíà âèäîâæèëàñÿ ëèøå íà 2ñì. Ùîá ¿¿ âèäîâæåííÿ áóëî òàêèì ñàìèì, ÿê ³ ïåðøî¿, ñë³ä ïðèêëàäàòè óäâ³÷³ á³ëüøó ñèëó. ³äïîâ³äíî, ñèëà ïðóæíîñò³, ÿêà âèíèêຠâ í³é, çà îäíàêîâîãî ç ïåðøîþ ïðóæèíîþ âèäîâæåííÿ, óäâ³÷³ á³ëüøà. Öå îçíà÷àº, ùî æîðñòê³ñòü äðóãî¿ ïðóæèíè óäâ³÷³ á³ëüøà. Ïðîòå é äëÿ ö³º¿ ïðóæèíè ñèëà ïðóæíîñò³ ïðÿìî ïðîïîðö³éíà ¿¿ âèäîâæåííþ. Ó âèãëÿä³ ôîðìóëè çàêîí Ãóêà çàïèñóþòü òàê: F = –k∆l, äå F — ñèëà, ùî âèíèêຠâ ïðóæèí³; ∆l— âèäîâæåííÿ ò³ëà; k— êîåô³ö³ºíò ïðîïîðö³éíîñò³, ÿêèé íàçèâàþòü êîåô³ö³ºíòîì ïðóæíîñò³ àáî êîåô³ö³ºíòîì æîðñòêîñò³. Çíàê ì³íóñ îçíà÷àº, ùî ñèëà ïðóæíîñò³ çàâæäè ïåðåøêîäæຠâèäîâæåííþ ò³ëà ³ íàïðàâëåíà ïðîòè éîãî äåôîðìàö³¿.

Êîåô³ö³ºíò ïðóæíîñò³.

Çâåðí³òü óâàãó!

×èì á³ëüøèé êîåô³ö³ºíò ïðóæíîñò³, òèì á³ëüøà ñèëà ïðóæíîñò³ âèíèêຠâ òîìó ÷è ³íøîìó ò³ë³ çà îäíàêîâîãî âèäîâæåííÿ.

Êîåô³ö³ºíò ïðóæíîñò³ ìîæíà äîñèòü ëåãêî âèçíà÷èòè, ÿêùî ñèëó ïðóæíîñò³, ùî âèíèêëà â ò³ë³, ïîä³ëèòè íà âèäîâæåííÿ, ùî ¿¿ ñïðè÷èíèëî. Íàïðèêëàä, äëÿ ïåðøî¿ ïðóæèíè, âèêîðèñòàíî¿ íàìè â íàâåäåíèõ âèùå äîñë³äàõ, êîåô³ö³ºíò ïðóæíîñò³ 1 ñòàíîâèòèìå . Îòæå, êîåô³ö³ºíò 1Í 2Í 4Í Í = = =0,5 2ñì 4ñì 8ñì ñì k = ïðóæíîñò³ ïîêàçóº, ùî ïðè âèäîâæåíí³ ïåðøî¿ ïðóæèíè íà 1ñì ó í³é âèíèêíå ñèëà ïðóæíîñò³ 0,5Í. Êîåô³ö³ºíò ïðóæíîñò³ äðóãî¿ ïðóæèíè , òîáòî äî íå¿ íåîáõ³äíî ïðèêëàñòè âäâ³÷³ á³ëüøó ñèëó, ùîá ¿¿ ðîçòÿã òåæ çá³ëüøèòè íà 1ñì.

Ó Ñ², ÿê âè çíàºòå, îäèíèöåþ äîâæèíè º 1 ì, òîìó îäèíèÍ öåþ êîåô³ö³ºíòà ïðóæíîñò³ º .

2k = 1Í 2Í 4Í Í = = =1 1ñì 2ñì 4ñì ñì

1

ì

Äëÿ ñòàëåâî¿ äðîòèíè ïåðåð³çîì 1 ìì2 ³ äîâæèíîþ 1 ì Í êîåô³ö³ºíò ïðóæíîñò³ ñòàíîâèòü ïðèáëèçíî . 200 000 ì Öå îçíà÷àº, ùîá ñòàëåâó äðîòèíó äîâæèíîþ 1 ì âèäîâæèòè óäâ³÷³, äî íå¿ íåîáõ³äíî ï³äâ³ñèòè âàíòàæ, ìàñà ÿêîãî ñòàíîâèòü 20 ò. Àëå æ äðîòèíà ïðîñòî íå âèòðèìຠòàêèé âàíòàæ— ðîç³ðâåòüñÿ. ßêùî ïðóæèíó äîâæèíîþ 10ñì ñïðîáóâàòè ðîçòÿãòè ¿¿ íà 1 ì, òî âîíà, ö³ëêîì éìîâ³ðíî, âòðàòèòü ñâî¿ ïðóæí³ âëàñòèâîñò³ ³ íå â³äíîâèòè ñâîþ ôîðìó ï³ñëÿ òîãî, ÿê ä³ÿ çîâí³øí³õ ñèë ïðèïèíèòüñÿ, àáî çëàìàºòüñÿ. Ñïðàâà â òîìó, ùî çàêîí Ãóêà âèêîíóºòüñÿ ëèøå çà ïîð³âíÿíî íåâåëèêèõ äåôîðìàö³é. Ïðèãàäàéòå, àäæå ñèëè ïðóæíîñò³, ùî âèíèêàþòü â äåôîðìîâàíîìó ò³ë³, öå íàñë³äîê ïðîÿâó âçàºìî䳿 ìîëåêóë. À ìîëåêóëè, ÿê âè çíàºòå, âçàºìîä³þòü ëèøå íà ìàëèõ â³äñòàíÿõ, ïîð³âíÿííèõ ç ðîçì³ðàìè ñàìèõ ìîëåêóë. Óíàñë³äîê äåôîðìàö³¿ ðîçòÿãó â³äñòàí³ ì³æ ìîëåêóëàìè çá³ëüøóþòüñÿ, à ñèëè âçàºìî䳿 ìîëåêóë çìåíøóþòüñÿ. Öå ïðèâîäèòü äî òîãî, ùî çíèêຠïðÿìî ïðîïîðö³éíà çàëåæí³ñòü ì³æ ñèëîþ ïðóæíîñò³ ³ âèäîâæåííÿì ïðóæíîãî ò³ëà. Ó ðàç³ ïîäàëüøîãî çá³ëüøåííÿ çîâí³øíüî¿ ñèëè ò³ëî âòðà÷ຠïðóæí³ âëàñòèâîñò³ ³ ñòຠïëàñòè÷íèì, à ïîò³ì ïî÷èíຠðóéíóâàòèñÿ. Ïðè çíà÷íèõ äåôîðìàö³ÿõ íàâ³òü ñòàëü ñòຠïëàñòè÷íîþ ³ íå â³äíîâëþº ñâîþ ôîðìó. Ñàìå ÷åðåç öå, âèêîðèñòîâóþ÷è ïîòóæí³ ïðåñè, ç íå¿

òà ³íøèõ ìàòåð³àë³â âèãîòîâëÿþòü êóçîâè àâòîìîá³ë³â, ïîêðèòòÿ äëÿ äàõ³â, ëîæêè, êàñòðóë³ òà ð³çí³ ïðåäìåòè âæèòêó. ßêùî, íàïðèêëàä, äð³ò, ïðóæèíà ÷è ³íøå ò³ëî äîñèòü äîâã³, ¿õ ìîæíà ñèëüí³øå ðîçòÿãòè ÷è ñòèñíóòè. ijÿ çîâí³øí³õ ñèë óíàñë³äîê âçàºìî䳿 ìîëåêóë ïåðåäàºòüñÿ ïî óñ³é äîâæèí³ ò³ëà. Çàãàëüíå âèäîâæåííÿ âèçíà÷àºòüñÿ çì³íîþ â³äñòàíåé ì³æ îêðåìèìè ìîëåêóëàìè. ×èì äîâøèé ëàíöþæîê ìîëåêóë, òèì á³ëüøèì áóäå éîãî âèäîâæåííÿ çà îäíàêîâî¿ çì³íè â³äñòàíåé ì³æ ìîëåêóëàìè, ìåíøîþ áóäå â³äñòàíü, íà ÿêó âîíè çì³ùóþòüñÿ ï³ä 䳺þ çîâí³øíüî¿ ñèëè, ìåíøîþ áóäå ñèëà ïðóæíîñò³, ùî âèíèêຠâ ò³ë³. Òîìó ÷èì äîâøå ò³ëî, òèì ìåíøèé éîãî êîåô³ö³ºíò ïðóæíîñò³. Çà äóæå ìàëèõ äåôîðìàö³é ïðóæèíè, âèãîòîâëåí³ ³ç òàêèõ ïëàñòè÷íèõ ìàòåð³àë³â, ÿê àëþì³í³é, ñâèíåöü ³ íàâ³òü ïëàñòèë³í, âèÿâëÿþòü ïðóæí³ âëàñòèâîñò³.

Âîäíî÷àñ ÷èì á³ëüøèé ïåðåð³ç äðîòó, âîëîñ³í³, ãóìîâîãî øíóðà, êîëîíè, òèì á³ëüøà ê³ëüê³ñòü ìîëåêóë ³ á³ëüøà ñóìàðíà ñèëà ¿õ âçàºìî䳿 ó êîæíîìó ïîïåðå÷íîìó ïåðåð³ç³ ò³ëà ³ òèì á³ëüøîþ áóäå éîãî æîðñòê³ñòü. Îòæå, â êîæíîãî ò³ëà ñâ³é êîåô³ö³ºíò ïðóæíîñò³, â³í çàëåæèòü â³ä îñîáëèâîñòåé âçàºìî䳿 ìîëåêóë ðå÷îâèíè, ç ÿêî¿ ò³ëî âèãîòîâëåíî (ñòàëü, ãóìà, ãðàí³ò, êàïðîí òà ³í.), òà äîâæèíè ³ ïëîù³ éîãî ïîïåðå÷íîãî ïåðåð³çó.

Íåìຠòàêî¿ ãàëóç³ òåõí³êè, áóä³âíèöòâà, ïîáóòó, ïðåäñòàâíèêà ðîñëèííîãî ÷è òâàðèííîãî ñâ³òó, äå á íå âèêîðèñòîâóâàëèñÿ, íå âèÿâëÿëèñÿ ³ íå âðàõîâóâàëèñÿ ïðóæí³ âëàñòèâîñò³ ð³çíèõ ò³ë. Áåç çíàííÿ ïðóæíèõ âëàñòèâîñòåé íàéð³çíîìàí³òí³øèõ ìàòåð³àë³â, óì³ííÿ ¿õ âèçíà÷àòè, íåìîæëèâî ñòâîðþâàòè íîâ³ ìàòåð³àëè ³ç íàïåðåä çàäàíèìè âëàñòèâîñòÿìè òà ðîçâèâàòè âèðîáíèöòâî.

Ç âëàñíîãî äîñâ³äó âè çíàºòå, ùî º é ³íø³ òèïè äåôîðìàö³¿ ò³ë: çãèí, çñóâ, êðó÷åííÿ. Ç ¿õ îñîáëèâîñòÿìè âè îçíàéîìèòåñÿ ï³çí³øå.

ÇÀÏÈÒÀÍÍß ÒÀ ÇÀÂÄÀÍÍß

1. Ùî íàçèâàþòü äåôîðìàö³ºþ? 2. ßê³ äåôîðìàö³¿ ò³ë íàçèâàþòü ïðóæíèìè, à ÿê³ ïëàñòè÷íèìè? 3. ßê çàëåæèòü ñèëà ïðóæíîñò³, ùî âèíèêຠâ ò³ë³, â³ä éîãî äåôîðìàö³¿?