§ 9. Çàñîáè âèì³ðþâàííÿ
2. Ó ðàç³ âèì³ðþâàííÿ ïëîù ô³ãóð (á³ëüøèõ àáî ìåíøèõ) êîëè òî÷í³ñòü áóäå âèùîþ? Ïåðåâ³ðòå ñâî¿ ïðèïóùåííÿ åêñïåðèìåíòàëüíî. 3. Âèçíà÷òå çà êàðòîþ Óêðà¿íè ïëîùó (ïðèáëèçíî) âàøî¿ îáëàñò³, ñêîðèñòàâøèñü äëÿ öüîãî êàðòîþ ç ãåîãðàô³÷íîãî àòëàñó. Âèðàç³òü îòðèìàíå çíà÷åííÿ ó êâàäðàòíèõ ê³ëîìåòðàõ. Ïåðåâ³ðòå öå çíà÷åííÿ ïëîù³ çà äîâ³äíèêîì. (Çáåðåæ³òü ðîçãðàôëåíó ïë³âêó. Âîíà âàì ùå çíàäîáèòüñÿ.)
ËÀÁÎÐÀÒÎÐÍÀ ÐÎÁÎÒÀ ¹ 3 Âèì³ðþâàííÿ ðîçì³ð³â ìàëèõ ò³ë ð³çíèìè ñïîñîáàìè
Çàâäàííÿ. Ñêîðèñòàâøèñü ìåòîäîì ðÿä³â, âèçíà÷èòè ñåðåäí³é ðîçì³ð çåðíÿòêà ïøîíà, òîâùèíó àðêóøà ï³äðó÷íèêà ç ô³çèêè, ä³àìåòð òîíêîãî äðîòó àáî íèòêè. Îáëàäíàííÿ: ë³í³éêà; ïøîíî (ðèñ ÷è ³íø³ çåðíà); òîíêèé äð³ò àáî íèòêà; îë³âåöü; êíèãà. Ìåòîä ðÿä³â. Ö³íà ïîä³ëêè ó÷í³âñüêî¿ ë³í³éêè ñòàíîâèòü 1 ìì. Áåçïîñåðåäíüî âèì³ðÿòè çà äîïîìîãîþ ë³í³éêè ðîçì³ð ÿêîãî-íåáóäü ìàëåíüêîãî ïðåäìåòà, íàïðèêëàä çåðíÿòêà ìàêó, òîâùèíó àðêóøà êíèãè, íåìîæëèâî. Íàâ³òü ÿêùî ïðèéíÿòè, ùî ïîõèáêà ï³ä ÷àñ âèì³ðþâàííÿ ë³í³éêîþ íå á³ëüøà çà ïîëîâèíó ö³íè ïîä³ëêè ë³í³éêè (0,5 ìì), òî ïîõèáêà âèì³ðþâàííÿ áóäå ïîð³âíÿííîþ ç ðîçì³ðàìè çåðíÿòè, à òîâùèíà àðêóøó — ìåíøîþ â³ä äîïóñòèìî¿ ïîõèáêè ë³í³éêè. Çàçâè÷àé, ³ñíóþòü çàñîáè âèì³ðþâàíü, ÿê³ äàþòü çìîãó îäåðæóâàòè òî÷í³ø³ ðåçóëüòàòè (øòàíãåíöèðêóë³, ì³êðîìåòðè, âèì³ðþâàëüí³ ì³êðîñêîïè). Ïðîòå íàâ³òü çâè÷àéíîþ ë³í³éêîþ ìîæíà äîñèòü òî÷íî âèì³ðþâàòè ðîçì³ðè ìàëèõ ò³ë. Âàøà çàäà÷à — îäåðæàòè ùå òî÷í³øèé ðåçóëüòàò çà äîïîìîãîþ ò³º¿ ñàìî¿ ë³í³éêè. Äëÿ öüîãî ìîæíà âèêîðèñòàòè ìåòîä ðÿä³â. Ïîêëàäåìî äåÿêó ê³ëüê³ñòü çåðíÿòîê óçäîâæ ë³í³éêè, ùîá ì³æ íèìè íå çàëèøàëîñÿ ïðîì³æê³â. Òàê ìîæíà âèì³ðÿòè äîâæèíó ðÿäó çåðåí. Ó çåðåí ìàéæå îäíàêîâèé ä³àìåòð. Òîìó ùîá çíàéòè ä³àìåòð çåðíà, ïîòð³áíî ïîä³ëèòè çàãàëüíó äîâæèíó ðÿäó íà ê³ëüê³ñòü çåðåí ó íüîìó.
61
