§ 56. Âàæ³ëü. Óìîâà ð³âíîâàãè âàæåëÿ
óçäîâæ ñòð³ëè áàøòîâîãî êðàíà, òèì ìåíøîþ ìຠáóòè âàãà âàíòàæó? ßêà ðîëü òÿãàðÿ, çàêð³ïëåíîãî íà ïðîòèëåæí³é â³ä ãàêà ë³â³é ÷àñòèí³ ñòð³ëè êðàíà? ßêèé ìîìåíò ñèëè ó 25 êÍ, ç ÿêîþ âàíòàæ 䳺 íà ñòð³ëó? ßêîþ ìຠáóòè âàãà òÿãàðÿ íà ïðîòèëåæí³é â³ä ãàêà ë³â³é ÷àñòèí³ ñòð³ëè, ùîá ñòâîðþâàíèé íèì ìîìåíò ñèëè äîð³âíþâàâ ìîìåíòó ñèëè, ñòâîðþâàíîìó âàíòàæåì?
ËÀÁÎÐÀÒÎÐÍÀ ÐÎÁÎÒÀ ¹ 11 Âèâ÷åííÿ óìîâè ð³âíîâàãè âàæåëÿ
Çàâäàííÿ. Ïåðåâ³ðèòè óìîâè, çà ÿêèõ âàæ³ëü ìîæå ïåðåáóâàòè â ð³âíîâàç³. Îáëàäíàííÿ: ìîäåëü âàæåëÿ; øòàòèâ; ë³í³éêà; íàá³ð òÿãàðö³â; äèíàìîìåòð.
ϳäãîòîâêà äî ïðîâåäåííÿ åêñïåðèìåíòó 1. Çàêð³ï³òü âàæ³ëü (ë³í³éêó) íà øòàòèâ³ ³ âð³âíîâàæòå éîãî ïëå÷³ òàê, ùîá â³í ïåðåáóâàâ ó ãîðèçîíòàëüíîìó ïîëîæåíí³. 2. ϳäãîòóéòå òàáëèöþ äëÿ çàíåñåííÿ ðåçóëüòàò³â âèì³ðþâàíü ³ îá÷èñëåíü: Íîìåð äîñë³äó
F 1, H
d1, ì
F2, H
d2 , ì
Ì1, Í @ ì
Ì2, Í @ ì
1 2 3
Ïðîâåäåííÿ åêñïåðèìåíòó 1. Ïðèòðèìóþ÷è âàæ³ëü, ï³äâ³ñüòå ç îäíîãî éîãî áîêó íà â³äñòàí³ ê³ëüêîõ ñàíòèìåòð³â â³ä îñ³ äåê³ëüêà òÿãàðö³â, çà÷åïèâøè ¿õ îäèí çà îäèí (ìàë. 4.39). 2. ϳäâ³ñüòå 1-2 ç÷åïëåí³ òÿãàðö³ íà ³íøèé â³ä îñ³ á³ê âàæåëÿ. Ïðèòðèìóþ÷è âàæ³ëü, ïåðåñóâàéòå óçäîâæ íüîãî òî÷êó êð³ïëåííÿ òÿãàðö³â òàê, ùîá â³äíîâèëèñÿ ð³âíîâàãè âàæåëÿ. 3. Ââàæàþ÷è, ùî êîæåí òÿãàðåöü 䳺 íà âàæ³ëü ³ç ñèëîþ 1 Í, âèçíà÷òå ñèëè, ÿê³ ä³þòü íà âàæ³ëü òà ¿õ ïëå÷³. 4. Îá÷èñë³òü ìîìåíòè ñèë, ÿê³ ñïðè÷èíÿþòü îáåðòàííÿ âàæåëÿ çà ³ ïðîòè ãîäèííèêîâî¿ ñòð³ëêè. Ïîð³âíÿéòå ¿õ çíà÷åííÿ.
305
