Ð î ç ä ³ ë 3. ÂÇÀªÌÎÄ²ß Ò²Ë. ÑÈËÀ
4. Ùî íàçèâàþòü êîåô³ö³ºíòîì æîðñòêîñò³? 5. Ñôîðìóëþéòå ³ çàïèø³òü çàêîí Ãóêà äëÿ ïðóæíèõ äåôîðìàö³é. 5. ³ä ÷îãî ³ ÿê çàëåæèòü êîåô³ö³ºíò æîðñòêîñò³ ò³ëà? êÍ 6. Êîëè äî ïðóæèíè æîðñòê³ñòþ 10 ïðèêð³ïèëè âàíòàæ, âîíà ðîçì òÿãíóëàñÿ íà 5 ñì. ßêà ìàñà âàíòàæó? 7. Äîâæèíà ñï³ðàëüíî¿ öèë³íäðè÷íî¿ ïðóæèíè ïåðåäíüî¿ ï³äâ³ñêè êîë³ñ àâòîìîá³ëÿ ó â³ëüíîìó ñòàí³ ñòàíîâèòü 36 ñì, à ï³ä 䳺þ ñèëè 4,5 êÍ âîíà ñòèñêàºòüñÿ äî 21 ñì. Çíàéòè æîðñòê³ñòü ïðóæèíè. 8. Íà ñê³ëüêè ïîäîâæèòüñÿ ðèáîëîâíà âîëîñ³íü æîðñòê³ñòþ 0,5 êÍ/ì ï³ä ÷àñ âåðòèêàëüíîãî ï³äíÿòòÿ ðèáèíè ìàñîþ 200 ã? 9. ϳä 䳺þ ñèëè 5 Í ïðóæèíà âèäîâæèëàñÿ íà 5 ñì. ßêèé êîåô³ö³ºíò æîðñòêîñò³ ö³º¿ ïðóæèíè? ßêèì ñòàíå âèäîâæåííÿ ïðóæèíè, ÿêùî äî íå¿ ïðèêð³ïèòè ãèðþ ìàñîþ 1 êã?
§ 33. ÂÈ̲ÐÞÂÀÍÍß ÑÈË. ÏÐÓÆÈÍͲ ÄÈÍÀÌÎÌÅÒÐÈ Äëÿ âèì³ðþâàííÿ ñèëè, ÿê ³ áóäü-ÿêî¿ ³íøî¿ ô³çè÷íî¿ âåëè÷èíè, íåîáõ³äíî âñòàíîâèòè åòàëîí îäèíèö³ ñèëè ³ ñïîñ³á ïîð³âíÿííÿ ð³çíèõ ñèë ³ç öèì åòàëîíîì. Äèíàìîìåòð — ïðèëàä äëÿ âèì³ðþâàííÿ ñèëè, ìຠâ³äòâîðþâàòè îäèíèö³ ñèëè òà ïîêàçóâàòè ñê³ëüêîì îäèíèöÿì â³äïîâ³äຠòà ÷è ³íøà ñèëà. Îäèíèöåþ ñèëè º 1 Í — òàêà ñèëà, ÿêà ä³þ÷è íà ò³ëî ìàñîþ 1 êã ì ïðîòÿãîì 1 ñ, çì³íþº éîãî øâèäê³ñòü íà 1 . Ïîð³âíþâàòè ñ ñèëè çà çì³íîþ øâèäêîñò³ ò³ë äîñèòü ñêëàäíî, àäæå çì³íà øâèäêîñò³ ò³ëà çàëåæèòü ³ â³ä éîãî ìàñè. Àëå ìè çíàºìî, ùî ñèëà ñïðè÷èíÿº é äåôîðìàö³þ ò³ë. Ñèëà 1 Í ÷èñåëüíî äîð³âíþº ñèë³ òÿæ³ííÿ, ùî 䳺 íà ò³ëî ìàñîþ ïðèáëèçíî 102 ã. ßêùî äî ïðóæèíè ï³äâ³ñèòè òÿãàðåöü ìàñîþ 102 ã, òî ï³ä éîãî âàãîþ ïðóæèíà ðîçòÿãíåòüñÿ ³ ñèëà ïðóæíîñò³, ÿêà âèíèêíå â ïðóæèí³, ñòàíîâèòèìå 1 Í. (Ïðèãàäàéòå, âàãà òàêîãî òÿÍ ãàðöÿ P = mg = 0,102 êã ⋅ 9, 8 ≈ 1 Í .) ßêùî ï³äâ³ñèòè ùå êã îäèí òàêèé ñàìèé òÿãàðåöü, òî ðîçòÿã ïðóæèíè â³äïîâ³äàòèìå ñèë³ 2 Í. Òàê ìîæíà ïðîãðàäóþâàòè ïðóæèíó, òîáòî âñòàíîâèòè â³äïîâ³äí³ñòü ¿¿ ïåâíîãî âèäîâæåííÿ çíà÷åííþ ïðèêëàäåíî¿ ñèëè. Î÷åâèäíî, ùî òàêå æ âèäîâæåííÿ ïðóæèíè ñïðè÷èíÿòèìåòüñÿ íå ëèøå âàãîþ ï³äâ³øåíèõ òÿãàðö³â, à é 䳺þ ðóêè, òà
186
