Oorzaken en preventie van kanker
uitwendige invloeden (in dit voorbeeld door chemische stoffen uit sigarettenrook die tot bij de longweefselcellen komen), dan kunnen er veel vaker en sneller fouten optreden. Waarschijnlijk heeft de derde mogelijkheid, uitwendige invloeden of omgevingsfactoren, het grootste aandeel in het ontstaan van de meeste tumoren (80 tot 90 %). Een veel kleiner aantal is het gevolg van erfelijke afwijkingen of spontane fouten.
1.2
Carcinogene factoren
De omgevingsfactoren die in de ontwikkeling van kanker een oorzakelijke rol spelen, krijgen de naam kankerverwekkende of carcinogene factoren of kortweg carcinogenen. Deze factoren kunnen we op verschillende manieren indelen; de duidelijkste indeling is te maken volgens de chemische, fysische en biologische factoren. Hieronder bekijken we deze groepen carcinogenen wat meer in detail. Daarnaast kunnen we ook een opdeling maken in milieufactoren, persoonlijke factoren en beroepsfactoren. Voor milieufactoren brengen epidemiologische studies vaak nuttige informatie. Denk hierbij aan milieuvervuiling, natuurlijke straling, schadelijke stoffen in de voeding en pesticiden. Met persoonlijke factoren bedoelen we in de eerste plaats factoren waarmee iemand in contact komt, vaak op eigen initiatief. De belangrijkste zijn roken, voedingsgewoonten (vetrijke voeding, alcohol), overmatige blootstelling aan de zon en de zonnebank en persoonlijke (on)hygiëne. Beroepsfactoren hebben vooral een impact op werknemers in de chemische en nucleaire industrie, die vaak te maken hebben met overmatige blootstelling aan chemische en fysische carcinogenen. Er zijn ten slotte ook nog individuele risicofactoren die te maken hebben met andere aandoeningen. Sommige ziekten, zoals bepaalde chronische darmontstekingen en luchtwegaandoeningen, kunnen de kans op kankerontwikkeling verhogen. De opvolging van patiënten met dergelijke bekende ziekten is zeer strikt (zie verder in dit hoofdstuk).
2
Chemische, fysische en biologische carcinogenen
2.1
Chemische carcinogenen
Chemische carcinogenen zijn chemische stoffen of verbindingen die een schadelijke invloed kunnen uitoefenen op de cel en op het proces van de celdeling. De werkelijke schade die dergelijke stoffen veroorzaken, hangt natuurlijk af van de aard, de hoeveelheid en de duur van de blootstelling en ook van individuele factoren.
79
