Tumorgroei
endotheelcellen. Hiervoor maken zowel leukocyten als kankercellen gebruik van ‘matrix-metalloproteïnasen’. Dit verklaart mede de mogelijkheid van kankercellen om zich via de lymfe- en bloedbanen te verplaatsen. Losgekomen tumorcellen kunnen ook binnendringen in de omliggende lymfe- en bloedvaten, waardoor ze a.h.w. een ontsnappingsroute hebben waarlangs ze zich kunnen verplaatsen naar verderop gelegen delen van het lichaam. We bespraken al dat een tumor goed van bloedvaten voorzien wordt door angiogenese, dus er is voldoende mogelijkheid voor de losgekomen tumorcellen om via deze weg de primaire tumor te verlaten.
4.2
Intravasatie, lymfogene en hematogene metastasering
Het binnendringen in lymfe- of bloedvaten wordt intravasatie genoemd. Men spreekt over lymfogene metastasering als een losgekomen tumorcel via de lymfevaten naar andere regio’s (meestal lymfeklieren) getransporteerd wordt en over hematogene metastasering als dit via de bloedvaten verloopt. Via hematogene metastasering kunnen tumorcellen veel meer op afstand uitzaaien. Zodra de tumorcellen in het afvoerende lymfe- of bloedvat terechtgekomen zijn, kunnen ze mee circuleren met het bloed en zullen ze zo verspreid raken over het lichaam. Waar deze tumorcellen dan precies naartoe gaan, hangt samen met het anatomische verloop van het lymfe- en bloedvatennetwerk. Dit wil zeggen dat de weg waarnaar het lymfe- of bloedvat eerst gaat (nadat de tumor gepasseerd is), ook de weg is waarnaar de tumorcellen vervoerd worden. Als de lymfe- en bloedvaten vervolgens verkleinen tot een heel dun netwerk van capillairen in een volgend weefsel of orgaan, komen de grotere tumorcellen vaak vast te zitten. Precies daar kunnen deze tumorcellen dan aanleiding geven tot secundaire tumoren of metastasen. Enkele voorbeelden maken dit duidelijk. VOORBEELDEN – Losgekomen cellen van een primair borstkankergezwel komen in het lymfe- of bloedvatennetwerk in eerste instantie terecht in de nabijgelegen okselklieren. Men spreekt hier wel eens van het eerste ‘lymfeklierstation’, waar zich dan eventueel secundaire tumoren kunnen vormen. Over het algemeen noemt met de eerst aangedane klier de ‘schildwachtklier’ of in het Engels de ‘sentinel node’. – Losgekomen tumorcellen van de buikorganen, zoals darmkankercellen, kunnen via het bloedvatennetwerk (leverpoortader) rechtstreeks naar de lever geleid worden, waardoor de lever een van de veelvoorkomende organen is waar metastasen ontstaan.
49
