(B)RUIS issue #5

Featuring: * (G)OUD - ERICA

* FEZ FEELZ - stukje

Marokko in Heerlen

* DAVID DOELEN -

onvermoeibare positiviteit

* CASPER GELDERBLOMgaat Heerlen groen?

(B)RUIS magazine

Uitgegeven in eigen beheer info@bruismagazine.nl Mede mogelijk gemaakt door Ondernemersfonds Heerlen

Concept & design: Zindzi Slegers

Fotografie: Jonathan Widdershoven

Redactie: Judith Bouwels, Jop Delheij en Leonie Kohl

Drukwerk: Drukkerij Comar B.V.

Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

ISSN: 2772-705X

© 2023, Stichting (B)RUIS

(B)RUIS

MAGAZINE

(B)RUIS is een magazine gemaakt door creatievelingen die belang hebben bij het bruisen van de gemeente Heerlen. De lokale ondernemer en initiatiefnemer die hart heeft voor de stad, biedt kleur en diversiteit en heeft een positieve invloed op de leefbaarheid van de stad. Zonder de Heerlense ondernemer is er geen bruis. In samenwerking met het Ondernemersfonds Heerlen vertellen wij het verhaal van de lokale ondernemer en initiatiefnemer om zo de Heerlenaar en de stad in beweging te brengen.

Mede mogelijk gemaakt door het Ondernemersfonds Heerlen

Bertien van Manen Gluckauf

Fototentoonstelling over het mijnwerkersbestaan

18 apr. — 3 sept.’23

Wat ooit begon als een droom, werd 10 jaar geleden werkelijkheid:

HAERHUYS, een plek die aanvoelt als een tweede thuis. Waar je graag komt, even tijd neemt voor jezelf. Sfeervol en stijlvol, waar alles draait om persoonlijke aandacht en de beste kwaliteit.

Maar ook vernieuwend, met een barbershop. Toen de eerste in Limburg, dus best spannend en wat is het een succes geworden!

Door de mooie gesprekken en verhalen met onze klanten, hebben wij de afgelopen 10 jaar gemerkt, dat we door ons te verdiepen in de mens achter het haar, je pas echt tot een resultaat komt waarbij je coupe ook past bij wie jij bent. Jouw feel good story is onze missie!

Wil je weten hoe we dat doen? Scan dan de QR-code en lees verder.

UITAGENDA HEERLEN april, mei, juni

JazzOUT Fest Limburg | Zaterdag 8 april | Parkstad Limburg Theaters

Pa’s Rock Festival | Maandag 10 april | Cultuurhuis Heerlen

Tim Knol & The Wandering Hearts | Donderdag 13 april | Poppodium Nieuwe Nor

Joe Satriani | Zaterdag 15 april | Parkstad Limburg Theaters

Fototentoonstelling Bertien van Manen | Dinsdag 18 april t/m zondag 3 september | SCHUNCK

Wende – Sterrenlopen (try-out) | Vrijdag 21 april | Poppodium Nieuwe Nor

Agatha Christie – The Mousetrap | Vrijdag 21 april | Parkstad Limburg Theaters

D’r Heëlesje Joarmaat | Zaterdag 22 april | Heerlen-Centrum

Heerlense Highland Games | Zaterdag 22 april | Bekkerveld

Karsu | Zaterdag 22 april | Parkstad Limburg Theaters

KingsXperience | Woensdag 26 en donderdag 27 april | Heerlen-Centrum

Steve Harley & Cockney Rebel | Donderdag 27 april | Poppodium Nieuwe Nor

Rockabilly Breakout | Zaterdag 29 april | Poppodium Nieuwe Nor

Ellen ten Damme | Zaterdag 29 april | Parkstad Limburg Theaters

Damian Wilson | Dinsdag 2 mei | Poppodium Nieuwe Nor

Jett Rebel | Zaterdag 6 mei | Parkstad Limburg Theaters

Telefleur | Donderdag 18 mei | Heerlen-Centrum

Robbert Duijf & Violet’s Tale | Donderdag 18 mei | Poppodium Nieuwe Nor

Braderie Hoensbroek | Donderdag 18 mei | Hoensbroek

Oude Bekenden | Zaterdag 20 mei | Hoeve Berghof

Marathon via Belgica | Zondag 21 mei | locaties volgen

Toer de Toon | Zondag 21 mei | locaties volgen

Eredivisie Beach | Maandag 22 t/m maandag 29 mei | Pancratiusplein

The Analogues | Dinsdag 23 mei | Parkstad Limburg Theaters

Expeditie Vuistbijl | t/m woensdag 31 mei | De Vondst

De Verleiders – Door de bank genomen: Tien jaar later | Donderdag 1 juni | Parkstad Limburg Theaters

Vebego Limburgs Mooiste | Vrijdag 2 en zaterdag 3 juni | Nieuw Eyckholt

Ellen Foley | Donderdag 8 juni | Poppodium Nieuwe Nor

Kermis | Vrijdag 9 t/m woensdag 14 juni | Heerlen-Centrum

Madoux (pre-Pinkpop show) | Vrijdag 9 juni | Poppodium Nieuwe Nor

Delinquent Habits | Zaterdag 10 juni | Poppodium Nieuwe Nor

Stef Bos | Donderdag 15 juni | Parkstad Limburg Theaters

Kermis | Zaterdag 17 t/m dinsdag 20 juni | Hoensbroek

Expoditie Euregio met de Romeinen | doorlopend | Thermenmuseum

Nederlands Mijnmuseum | doorlopend te bezoeken | Nieuwe locatie in de Dr. Poelsstraat

Dit is slechts een greep uit wat er allemaal te doen is in Heerlen! Kijk geregeld in de UITagenda op www.heerlenmijnstad.nl en mis nooit meer een evenement, concert, voorstelling, rondleiding of expositie.

Heerlen, jouw evenementenstad!

PROLOOG

De (B)RUIS die voor je ligt heeft een groen tintje. Niet alleen in het altijd kleurrijke ontwerp, maar ook qua onderwerpen. We zitten midden in het voorjaar en dat seizoen staat toch in het teken van opkomend groen. Ook Heerlen wordt steeds groener. Dan hebben we het niet over de compromisborders op het Van Grunsvenplein, maar over de groene ambities van de gemeente, het hergebruik van oude kerken zoals in Vrieheide, ‘groen’ shoppen in tweedehandswinkels en bij onze (G) OUD-kandidaat Erica. Redactielid Jop brengen we in beeld en geeft zichzelf een energielabel.

Voorgaande klinkt als bruis, maar de ruis lijkt op dit moment toch de boventoon te voeren in Heerlen. Bij (B)RUIS balen we ontzettend van zaken die stoppen als Salad Bakery, Brasserie Bracke en restaurant Graffiti. Het faalverhaal van deze editie komt wel heel dichtbij. Het is de initiatiefnemer van (B)RUIS, Zindzi, die haar zaak moest sluiten omdat het gewoon niet wilde lukken in Heerlen. Er lijken simpelweg te weinig mensen op de been in het centrum, iets waar vier mensen dan wel weer oplossingen voor weten in het artikel over oplossingen voor leegstand. Eén ding wordt duidelijk in deze editie: Heerlen is volop in transitie. Het gaat nog alle kanten op en ondanks deze onzekere tijden hebben verrassend veel partijen hun vertrouwen uitgesproken door te adverteren in het pionierende (B)RUIS. Dat geeft ons weer vertrouwen en toekomst, want de wil is er in Heerlen. We moeten het gewoon samen doen, het liefst een beetje groen Veel leesplezier,

Team (B)RUIS

66 DAVID DOELEN

Onvermoeibare positiviteit

70 (G)OUD Erica

76 LEEGSTAND IN HEERLEN Wat zijn de oplossingen?

86 HEERLEN IN BEWEGING Column door Janine Dijkmeijer

88 DE ENERGIETRANSITIE IN HEERLEN In gesprek met Casper Gelderblom en Miriam Benders

96 WAT (B)RUIST ER?

Geluiden uit de stad opgepikt door de redactie

98 (B)RUIS IN BEELD Jop Delheij

102 PAULS PLEK MET POTENTIE Saroleastraat 26

Midden in de woonwijk Vrieheide staat een grote kerk met hoge klokkentoren. Een gebouw als dit kom je niet vaak tegen en het ruime plein dat ervoor ligt draagt bij aan een monumentaal karakter van het rijksmonument. De keuze om hier het regionaal archief te huisvesten is een bijzondere geweest, zo ontdekken wij als we rond worden geleid door Lita Wiggers, directeur van het Historisch Centrum Limburg. Door

Jop Delheij

CENTRUM LIMBURG DE WOONWIJK IN

Erfgoed

Zorg dragen voor erfgoed lijkt in Heerlen vaak een buitengewoon belangrijke rol te spelen in onze identiteitsvorming. De markante geschiedenis van Heerlen vraagt om een eigenzinnige omgang met het verleden. Midden in de wijk Vrieheide komt dit verleden op bijzondere wijze samen met heden en toekomst. Waarom kwam het Historisch Centrum Limburg (HCL) naar Vrieheide? Dat kan men zich afvragen. Die vraag heeft meerdere antwoorden. Ten eerste moest het archief weg uit het gebouw van het Thermenmuseum, omdat dit gebouw gerenoveerd gaat worden. Daarnaast zocht men naar een herbestemming voor de Christus Koningkerk die al sinds 2004 uit de eredienst was onttrokken. Ook past dit renovatieproject in de ontwikkeling van Heerlen-Noord dat, onder andere vanuit het Rijk, komende jaren een sterk impuls zal gaan krijgen onder leiding van Ron Meyer.

Zoals wethouder Jordy Clemens tevens terecht opmerkt in het boek Archief van de Toekomst heeft Vrieheide een “bijzondere rol gespeeld in de geschiedenis van onze stad, het is de eerste modernistische mijnwerkersbuurt in ons land en symbool voor de wederopbouw[…]”. Dit modernisme komt sterk naar voren in de architectuur van de Christus Koningskerk uit 1965. Een beeld bepalend voor haar tijd dus. En dat was volgens Gemeente Heerlen het bewaren waard. Dat de kerk nooit gesloopt is, mag wel een klein wonder genoemd worden. Dertien jaar na oplevering werden er al plannen gemaakt om dit huize Gods af te breken. Het bleek veel te groot voor de actieve geloofsgemeenschap van om en nabij driehonderd mensen en het was er ’s winters te koud en ‘s zomers te warm. Al in 1977 verkeerde het gebouw in zeer slechte bouwkundige staat.

(B)RUIS MAGAZINE

Renovatie van openheid

Nu prijkt het gebouw in volle glorie boven de mijnwerkershuizen uit. In volle glorie omdat het in vol bedrijf is, maar dan als archief. Van binnen wekt de renovatie vooral indruk. De koude kerkhal is grotendeels zo gelaten als die was, zij het met een nieuw laagje verf. In de hal is er echter een volledig gebouw gebouwd. Men kan helemaal rond het archief heen lopen waar kilometers aan documenten en beeldmateriaal is verzameld. Beneden in deze ‘box-in-box’ is er een leeszaal met balie ingericht, die omsloten is door glazen wanden. Vergeleken met de locatie bij het Thermenmuseum straalt deze leeszaal één en al openheid uit, iets wat directeur Lita als een belangrijke verbetering van het HCL ziet. Het moet een nog publiekere plek worden dan het al is, “het moet open zijn”, aldus Lita.

Verbinding met de buurt

Vanwege de bijzondere ligging van het archief is een connectie tussen dit instituut en de buurt ook erg belangrijk, het ligt immers in een woonwijk. Om openheid en verbinding te creëren hebben de Gemeente Heerlen en het HCL een aantal plannen. Zo is het aanliggende plein aangestipt als evenementenlocatie. Door het HCL worden er connecties gezocht met onder andere de naastgelegen basisschool en zijn er gebruiksmogelijkheden in het pand voor buurtverenigingen. In de toekomst zal het HCL ook tentoonstellingen inrichten voor een breder publiek dan de vaste onderzoekers en mensen die hun familiegeschiedenis in willen duiken. Ook kunst zal als bindmiddel niet geschuwd worden.

Lita en Jop in de leeszaal

Lita laat Jop de box-in-box zien

Lita Wiggers

FACTS

1. 8,5 van de 15 kilometer archief is nog beschikbaar

2. Het oudste archiefstuk van Nederland - uit 950 - ligt in het Historisch Centrum Limburg, afdeling Maastricht

3. Sinds 13 juli 2018 is de Christuskoningkerk een rijksmonument

4. Alles wordt bewaard op 18 graden Celsius

5. Iedere dag worden er meer dan 2000 documenten ingescand

6. Het langste archiefstuk van het Historisch Centrum Limburg is 2 meter lang

7. Een geavanceerd systeem reguleert temperaturen in het gebouw op duurzame wijze

Mijngeschiedenis

De ambities houden hier zeker niet op, vertelt Lita. Zij is van plan om alle documenten over de mijngeschiedenis terug naar Heerlen te halen. Terug naar Heerlen? Ja, inderdaad, veel van de archieven over de mijnen in Limburg liggen bij de andere locatie van het HCL in Maastricht en daar zou volgens Lita verandering in kunnen komen. De herkomst van documenten en de plaatsgebondenheid die daarbij komt kijken is van groot belang in het archiefwezen. Dat is een principe waar aan vastgehouden kan worden en dat wil het HCL in dit geval doen. Dat kan wellicht nog even duren. Voor een dergelijke verplaatsing van een essentieel stukje geschiedenis moet er eerst toestemming worden gevraagd, want

de mijnarchieven behoren tot de Rijkscollectie en die wordt formeel bewaard in de depots in de provinciehoofdstad. Het archief werkt namelijk als een overheidsinstelling, gebaseerd op de Archiefwet. Heerlense wethouders Jordy Clemens en Casper Gelderblom zitten dan ook in het algemeen bestuur van deze Gemeenschappelijke Regeling.

Een archief voor ons allemaal

In het archief, waar alle te bewaren openbare informatie is opgeslagen, kan men alle bestuurlijke keuzes van de overheid nakijken. Het archief is tevens een plek waar burgers de overheid kunnen controleren. Maar ook is het een plek voor de mensen omdat het archief ons verhaal vertelt. Ben jij geboren in Heerlen? Dan ligt jouw naam ook in het archief. Zonder het archief zou veel van het verhaal van Heerlen verloren gaan. Of het nou het beeldarchief van DSM is, of notulen van gemeenteraadsvergaderingen, iedere doos van het archief vertelt iets over ons, de mensen. Vandaar dat het HCL, Gemeente Heerlen en andere betrokkenen het zo belangrijk vinden dat die connectie met de wijk Vrieheide gemaakt wordt. Het boek Archief van de Toekomst: Historisch Centrum Limburg in Vrieheide-Heerlen vertelt het verhaal van de kerk van Vrieheide en de komst van het HCL. Maar nog meer dan dat vertelt het boek het verhaal van de mensen in Vrieheide. Nee, het is geen boek over de mensen van Vrieheide, “het is een boek met de mensen van Vrieheide”, zegt Lita. Een uniek tijdsdocument is het resultaat. Kinderen vertellen er bijvoorbeeld in wat zij graag doen en volwassenen vertellen over hun ervaringen met de wijk.

Het Historisch Centrum Limburg is dus een belangrijke instelling die zichzelf meer naar de voorgrond plaatst, door de nieuwe huisvesting in Vrieheide. Met de herbestemming van de Christus Koningkerk hebben Gemeente Heerlen en het HCL laten zien dat ze uitdagingen niet uit de weg gaan en niet bang zijn om buiten het boekje te gaan. Nu lijkt het archief relevanter dan ooit en schudt het HCL een laag stof van haar af. “Een archief is veel meer dan een kast met documenten. Het is een instituut dat verhalen vertelt en geheimen over onze identiteit kan ontrafelen. Wij nodigen daarom alle Heerlenaren uit om naar Vrieheide te komen voor hun geschiedenis”, aldus Lita. “Wij zijn open voor jullie allemaal!”

(T)HUIS

bij Guus, Julia, Janna en Lea

In deze rubriek neemt (B)RUIS een kijkje achter de voordeur van iemand die in hartje Heerlen-Centrum boven een winkel- of bedrijfspand woont. Echter steken we de rubriek in een nieuw jasje en bezoeken we nu ook bijzondere woonplekken buiten het centrum. Omringd door natuurgebied, ligt tussen het Caumerveld en Molenberg in De Schiffelerhof. Een voormalige boerderij uit de dertiende eeuw, waar Julia en Guus met hun kinderen Janna en Lea, hond Pip én meerdere buren idyllisch wonen.

Door Judith Bouwels

Op een paar fluitende vogels na, is het muisstil rondom het terrein van de Schiffelerhof. Ten tijden van het interview zijn de vele bomen nog kaal. Het gebied wordt goed benut door meerdere wandelaars met honden. Door de grote ingangspoort neemt een vriendelijk buurmeisje ons mee naar binnen. De Schiffelerhof. Een monumentale boerderij met enorme lappen grond. “Jullie zijn net op tijd”, zegt Guus terwijl hij ons welkom heet in hun huis van tachtig vierkante meter op het terrein van de Schiffelerhof. “We wonen nu ruim één jaar in deze woning en de grootste aanpassingen zijn net achter de rug. Als je met twee volwassenen en twee kinderen op een oppervlakte als deze woont, moet je creatief zijn. We benutten de ruimte zo goed mogelijk.”

Invloeden van de Schiffelerhof

Dat is terug te zien in de slaapkamer op de begane grond, die is opengebroken en waar Guus zelf een vide heeft gebouwd om te slapen. Het gedeelte eronder is een werkplek geworden. In de slaapkamer van de meisjes staat een groot, zelfgebouwd stapelbed met opbergruimte in de treden naar het bovenste bed en onder het onderste bed. “Ook de keuken heb ik zelf gebouwd”, vertelt Guus. “De oude, houten balken aan het plafond waren weggewerkt en heb ik weer zichtbaar gemaakt. Ik heb geprobeerd onze woning terug te brengen naar de staat van ongeveer 1800. Invloeden van de Schiffelerhof heb ik hier binnen terug laten komen. Een strak, modern interieur zouden wij zelf niet willen, maar is ook niet mogelijk. Alles is schots en scheef. Geen enkele muur is loodrecht.”

Guus en Janna

De Schiffelerhof van buitenaf

Twaalf jaar geleden bracht Guus zijn eerste avond door binnen de Schiffelerhof. Vrienden nodigden hem uit voor een kampvuuravondje. “Ik weet nog dat ik dacht ‘wat is dit voor bijzondere plek?’. Hoe kan dit middenin Heerlen liggen, relatief dicht bij het centrum? Ik zag mezelf er ooit wonen.” In 2016 was het zover: er kwam een huurwoning op de hof vrij. “We waren meteen verkocht aan deze plek. Het is een magische omgeving. We wisten hoe gezegend we waren om hier te mogen wonen. Daarom verhuisde Julia vanuit Amsterdam hierheen. Toen we uit onze eerste huurwoning moesten, zijn we doorgeschoven naar een studio van 35 vierkante meter. Later, toen Janna al geboren was, werd de studio te klein en kwam onze huidige koopwoning vrij.”

Gezamenlijk wonen

Een van de meest bijzondere dingen aan wonen op de Schiffelerhof is dat je er niet alleen woont. Het enorme pand is opgedeeld in meerdere woningen, waarvan het grootste gedeelte koopwoningen is. Guus: “De woningen zijn allemaal van verschillende formaten. Wonen op een plek als deze komt met vele extra’s: er is een enorme werkzolder, die we als opbergruimte mogen gebruiken en waar gereedschap gedeeld wordt. Ook is er een gezamenlijke wasruimte (de ‘wesjerie’), wat ook ruimte bespaart in onze eigen woning. En de enorme tuin die we mogen delen. Deze extra’s krijg je in een ‘gewone’ koopwoning niet erbij.”

Guus vertelt dat er gewone dagen tussen zitten, waarin zijn gezin eenzelfde dag heeft als elk ander gezin. Daarnaast zijn er dagen waarop de community van de Schiffelerhof zich samenpakt. “Iedere eerste zaterdag van de maand hebben we een gezamenlijke werkdag, waarna we na afloop in de groepsruimte samen eten.” Die groepsruimte is gevuld met een lange tafel met stoelen, een grote leefkeuken en een speelruimte met tv en houtkachel. “De derde zaterdag van de maand is onze bakdag. Dan bakken we wel zo’n zestig broden in de oude steenoven. En er zijn geregeld feestjes op het binnenhof, waarbij ook vrienden en kennissen welkom zijn.” Julia vult aan: “We hangen geregeld in de hangmat in onze voortuin. Buren komen dan voorbij en maken een praatje. Mensen roepen even iets vanuit hun raam.” Guus zegt lachend: “De vergelijking is heel slecht, maar het lijkt hier op Sesamstraat. De sfeer is heel gezellig. Het is een hecht buurtje, waarbij onze buren familie zijn geworden. Het is ook oké om je eens terug te trekken. Er zijn geen verplichtingen hier.”

Guus neemt ons mee over het terrein van de Schiffelerhof en laat ons de verschillende projecten zien: de bakkerij, de dieren, de bijen, de moestuin. “De sociale interactie is geweldig. Janna en Lea hebben hier een veel grotere radius dan in een ‘gewone’ woonwijk. Er zijn altijd andere kinderen om mee te spelen en onze zestienjarige buurjongen past op als wij een avondje weg zijn.”

Lea op schoot bij Julia

Duurzaam wonen

Verduurzamen is zo makkelijk nog niet. ‘Zomaar’ zonnepanelen en dubbele glazen in hun eigen woning aanbrengen, kan niet, vertelt Julia. “Doordat de Schiffelerhof een monument is, kun je er niet alles in doen wat je zelf zou willen. Onze eigen woning dateert van 1850. Het gehele complex was vroeger een boerderij. We hebben ons laten vertellen dat er knechten in de woningen woonden. Later hebben twee boerenfamilies de hof gedeeld.”

Guus en Julia voelen zich gezegend hier te mogen wonen. Voor hen één en al bruis. Maar, is er ook ruis hier? “Natuurlijk is er ook hier ruis”, gaat Julia verder. “Alles wat je wilt doen, moet je eerst overleggen. Een schuurtje plaatsen bijvoorbeeld mag niet zomaar. Alles gaat hier in overleg, met een meerderheid van stemmen. Er is een VVE, vereniging van bewoners en de stichting Schiffelerhof. Dat zijn best wel wat organen, die met elkaar alles zo goed mogelijk willen regelen. Langzamerhand zijn we samen op zoek naar experts in verduurzaming. De woningen zijn voor een groot gedeelte opgeknapt in de jaren negentig en beginnen langzamerhand gedateerd te raken.”

Julia vervolgt: “Doordat het veel mensen bij elkaar zijn, die het niet altijd eens zijn, kan het er soms verhit aan toe gaan tijdens een vergadering. Gelukkig is het daarna al gauw weer goed. Eigenlijk weerspiegelen we Nederland in het klein. Er moet over dingen gestemd worden. Daarbij zijn er progressieve denkers en conservatieve denkers. We zijn niet allemaal hetzelfde - gelukkig maar. De gedeelde factor tussen ons allemaal is dat we wíllen delen en graag samen met elkaar wonen.”

“Tevens loopt er een toekomstproject, waarin we met een kleine delegatie onderzoeken waar de Schiffelerhof voor staat en wat we in de toekomst willen betekenen voor onze omgeving. Met alle bewoners proberen we daar zo veel mogelijk draagvlak voor te creëren. Een van de pijlers in dat project is de poort meer open hebben en verbinding met de buurt opzoeken”, vertelt Guus.

Dieren op de Schiffelerhof

Tijdens onze tour over het terrein passeren we de moestuin, waar ieder huishouden haar eigen stukje grond heeft en ecologie een belangrijk thema is. Ook komen we de Indische loopeenden en kippen en varkens tegen. Toch een stukje duurzaamheid: de eitjes komen van de kippen, de varkens Spek, Petal en Pumpkin helpen met het verwerken van groente-, fruit- en tuinafval én bewoners hebben zelf een houten speeltuin gebouwd. Ook zijn er geiten en bijen op het terrein. De zorg van de dieren is onderverdeeld onder de bewoners.

We sluiten af bij de moestuinen. Guus: “Ik zou het iedereen gunnen. Wij zijn zo enthousiast over deze manier van wonen. Het schrikt mensen wellicht af, omdat het idee van een commune ouderwetse beelden oproept. Zo is het hier niet. Ook is er zeker genoeg tijd en privacy om je terug te trekken. Als je dit kan, is het een heel mooie manier van wonen. Het gemeenschapsgevoel is heel bijzonder, juist tijdens de individualisering van onze maatschappij.”

Spek

Petal en Pumpkin

FEZ FEELZ

GROEIPOTENTIE VOOR

NOG MEER KLEURRIJKE, HANDGEMAAKTE

MAROKKAANSE

PRODUCTEN IN HARTJE HEERLEN

Door Judith Bouwels - dit artikel is geschreven in februari 2023

De geur van Marokkaans amber komt je tegemoet bij het binnenlopen in het nieuwe winkelpand van Fez Feelz. Op nog geen honderd meter afstand van de eerste zaak, ligt de nieuwe winkel: Fez Feelz Home. Op nummer 21 aan de Doctor Poelsstraat hangen Marokkaanse, handgeweven vloerkleden aan de hoge muren en staan sfeervol gedekte tafels in de zaak. Marokko: dat is het thema van Fez Feelz. Het kindje van Karima Regab en Abderrahim Haddague.

Een droom

November 2019 openden Karima en Abderrahim de deuren van hun eigen winkel. Het was, naar eigen zeggen, een droom die uitkwam. Het NederlandsMarokkaanse echtpaar kreeg regelmatig complimenten over het kleurrijke keramiek uit Fez dat hun thuis siert. Zou dit betekenen dat er vraag is naar alle met liefde, handgemaakte producten die ze elk jaar meenemen uit het geboorteland van hun ouders? Ze waagden de gok. “Wel heb ik nog mijn eigen baan als jeugdconsulent aangehouden”, vertelt Karima. “Wat achteraf een slimme keuze bleek, aangezien vier maanden na de opening de eerste Covid-lockdown van start ging.”

Nog steeds combineert Karima haar werk als jeugdconsulente met Fez Feelz. En dat bevalt uitstekend. Zeker als de winkel binnenkort enkel nog gevestigd is op nummer 21, vertelt ze. Daarmee komen we op het onderwerp van de sluiting van het winkelpand op nummer 1, waar het allemaal begon. “Sinds oktober 2022 merkten we een omzetdaling. Dit heeft mede te maken gehad met de verbouwing van de straat, maar ook met de huidige crisis. Omdat ons tweede pand, nummer 21, groter én goedkoper is, hebben we de knoop doorgehakt en staat nummer 1 in de verhuur. Dat is lastig voor me. Ik heb een emotionele band met het pand. Het heeft een goede locatie, maar het is (te) klein. Soms moet je beslissingen nemen om vooruit te kunnen.”

Een kleurrijk assortiment met handgemaakte producten van verschillende structuren en materialen uit Marokkaanse streken vult (voorlopig) maar liefst twee winkels aan de Doctor Poelsstraat in de Heerlense binnenstad. Eigenaresse Karima heeft zich keihard gemaakt voor een goed straatbeeld en zal blijven vechten voor haar winkel én Heerlen.

“SOMS MOET JE BESLISSINGEN NEMEN OM VOORUIT TE KOMEN.”

Een mooi straatbeeld

Omzetdaling mede door de verbouwing van de straat, benoemt Karima. “Oktober vorig jaar werd de Doctor Poelsstraat opengebroken en kregen wij - de ondernemers in de straat - tekeningen te zien van het eindresultaat. Hier had ik heel graag samen met de gemeente vooraf over gespard. We hebben namelijk samen hetzelfde doel: een mooi straatbeeld. Samen met collega-ondernemers uit de straat zijn we na het zien van de tekeningen met de Gemeente Heerlen in gesprek gegaan over de plannen. Ik zou er zelf nooit voor gekozen hebben om na twee kerstperiodes met lockdowns in de eerste ‘normale’ kerstperiode winkels moeilijk bereikbaar te maken.”

Tijdens de verbouwing heeft Karima er naar eigen zeggen bovenop gezeten. Ze heeft zich keihard gemaakt voor haar straat.

“Ik heb wekelijks gemaild. Meerdere berichten heeft de Gemeente Heerlen van mij ontvangen. Met de vraag wanneer ze eindelijk klaar zouden zijn en met de vraag om hier alsnóg over in gesprek te gaan. Er zijn bijvoorbeeld geen parkeervakken meer in de straat. In de praktijk resulteert dat in auto’s die zo dicht op de etalage van ons pand aan nummer 1 staan, dat voetgangers er niet tussendoor kunnen lopen. De etalage wordt volledig geblokkeerd. Tevens is het bord dat de voetgangerszone van de Uilegats aangeeft vóór mijn deur van nummer 21 geplaatst, waardoor dat zicht ook geblokt wordt.” Karima voelde zich genoodzaakt ‘de zeur’ uit te hangen. “Als ík niet vecht voor mijn winkel, wie doet het dan?”

Nummer 1

Nummer 21

Samen vooruit

Ten tijde van dit interview heeft de onderneemster inmiddels een gesprek gehad met betrokkenen vanuit de Gemeente Heerlen. “Dit was een fijn gesprek. Ik voelde me begrepen. Er is onder andere afgesproken dat het voetgangerszonebord een kwartslag wordt gedraaid, waardoor het grote, witte plakkaat met tekst niet meer pal voor onze ingang staat. Ik ben erg blij dat we samen om tafel hebben kunnen zitten. We gaan samen vooruit.”

Vooruitgang is het thema voor 2023 voor Fez Feelz. De nieuwe winkel biedt veel mogelijkheden. “Het is een groot pand, waardoor we de ruimte hebben om te spelen met het assortiment. De opslagruimte die achterin de zaak ligt, biedt mogelijkheden voor de toekomst. We willen dit stuk graag bij onze winkel betrekken. In welke vorm dit zal gebeuren, denken we nog uit.”

“HEERLEN HEEFT POTENTIE OM NOG MEER TE BRUISEN.”

Inkoop in Marokko

Zodra Karima en Abderrahim afscheid hebben genomen van hun pand op nummer 1, blijven ze de koers voortzetten op nummer 21. “Fez Feelz blijft bestaan zoals klanten het gewend zijn. Echter nu, dankzij het grote pand, met meer plek voor grote vloerkleden en meubels. We blijven zeker op inkoop gaan in plekken als Fez - uiteraard -, Marrakech, Safi, Agadir, Essaouira en Tamagroute. We vinden het heerlijk om vanuit Nederland naar Marokko te rijden en het land van boven tot beneden af te gaan om mooie spullen voor onze klanten te kopen. Abderrahim doet de meeste inkoopreizen, af en toe samen met onze kinderen.”

Een wens van Karima en Abderrahim is om ook diep in de Sahara en dorpjes inkopen te doen. “Daar kom je handgemaakte spullen tegen die je niet snel vindt. Ons assortiment kan nog veel uitgebreider. We letten niet op trends, maar juist op goed handwerk en we ontmoeten graag nieuwe ambachtslieden. De producten in Fez Feelz zijn prijziger dan bij een woonwinkelketen, maar daarvoor in de plaats heb je een fairtrade product van goede kwaliteit, dat heel lang mee gaat.”

De winkel op huisnummer 1

De winkel op huisnummer 21

BRUIS OF RUIS?

“Een beetje van allebei. Ruis door gebeurtenissen zoals nét na Covid een winkelstraat openbreken. Bruis dankzij allen die zich inzetten voor Heerlen. En natuurlijk dankzij onze klanten die blijven komen en blij met ons zijn. Er is een groep die ons ziet, waardeert en liket en die graag bij ons besteedt. Heerlen heeft potentie om nog meer te bruisen.”

HEERLENS GERECHT

veganistische eenmanspasta in kokosmelk van Aline Ploeg

Heëlesje luu geven een kijkje in eigen keuken en delen een van hun favoriete gerechten. Aline Ploeg deelt dit keer het recept van haar eenmanspasta in kokosmelk.

ALINE PLOEG

@alineploeg (deelt hier en op www.groenergras.com/blog veganistische recepten en kooktips)

Eet sinds 10e vegetarisch

Eet sinds 18e veganistisch

GRAFISCH ONTWERPSTER die zelfstandig ondernemen combineert met inspireren over plantaardige voeding (onder meer via kookworkshops, lezingen en catering(etjes)).

Daar rollen regelmatig side jobs uit zoals het organiseren van het Zomer Maan Fest.

Woont in het MAANKWARTIER.

EET ALTIJD PLANTAARDIG. Ze houdt heel erg van aardappelen, in welke vorm dan ook.

BLOOM’S (plantaardige burgers) in de Oranje Nassaustraat is één van haar favoriete horecagelegenheden in Heerlen.

Alines NUMMER ÉÉN KOOKTIP is: niet te moeilijk denken. “Plantaardig koken hoeft niet ingewikkeld te zijn. Mensen eten vaker vegetarisch of veganistisch dan ze denken, zonder dat ze het in de gaten hebben.”

INGREDIËNTEN

• 1 blik kokosmelk

• 400 gram volkoren pasta

• 1 volle eetlepel (fair trade) rode curry pasta

RECEPT

(op basis van 2 personen)

• een beetje olie om in te bakken

• 1 ui, grof gesnipperd

• 2 teentjes knoflook, geperst

• 1(biologisch) groente-bouillonblokje

• een handvol cherrytomaatjes

• een beetje citroensap (hoeft niet)

• (herbamare) zout en versgemalen zwarte peper naar smaak

Verhit de olie en bak de rode ui glazig. Doe er de knoflook, prei, paprika en erwten bij en bak nog twee minuten.

Doe er vervolgens de tomatenblokjes, kokosmelk, pasta, rode curry pasta, het bouillonblokje, citroensap én een blikje gevuld met kraanwater bij. Kook ongeveer 25 minuten (proef tussendoor, aangezien elke pasta een andere kooktijd heeft) en roer af en toe in de pan, zodat je gerecht niet aan de bodem blijft plakken.

Doe er de laatste minuten de cherrytomaatjes bij en breng op smaak met (herbamare) zout en versgemalen zwarte peper.

• 1 dikke of 2 dunne preien, het witte gedeelte in ringen

• 1 rode paprika, in stukjes

• 150 gram diepvrieserwten

• 2 blikken tomatenblokjes

5 OP 1 RIJ

TWEEDEHANDSWINKELS

De portreetreeks: vijf van dezelfde in Heerlen, met dit keer tweedehandswinkels. In onze gemeente is er een tweedehandsaanbod voor kleding, boeken, huishoudgoed, prullaria en meer. Waarom vinden deze ondernemers tweedehands kopen belangrijk? We maken een rondje door het geboden oud goud. Door Judith Bouwels

FRANS 2DE HANDS

Waarvoor kunnen klanten terecht bij Frans 2de Hands?

“Voor alles wat je maar nodig kunt hebben in huis. Van een theelepeltje tot een volledig bed en van een stekkerdoos tot wasmachine. We hebben een winkel met een oppervlakte van 2.500 vierkante meter, met artikelen uit de jaren 1900 tot en met 2023. Bijna alles wat je vindt bij Frans 2de Hands is opgehaald door het zusterbedrijf Uw Zorg is Onze Zorg. Onder die naam ontruimen we woningen, verhuizen we, bezorgen we en sluiten we bijna alle apparatuur aan. We ontzorgen onze klant en dankzij de ontruimingen krijgen spullen en meubels een tweede leven.”

Wanneer en waarom is de zaak opgericht?

“In 2004 ben ik alleen begonnen, in een garagebox van twintig vierkante meter. Inmiddels zitten we dertien jaar in dit pand, dat ons vierde pand is. En nog is het te klein voor ons aanbod. Van één personeelslid zijn we naar zeven personeelsleden gegaan - van winkelmedewerkers tot buitendienstmedewerkers, waarvan meer dan de helft familie is. Toen ik in 2004 begon, heb ik marktonderzoek gedaan dat uitwees dat in de omgeving geen bedrijf was dat woningontruiming van A tot Z uit handen nam. Ons streven is om met de combinatie van Uw Zorg is Onze Zorg en Frans 2de Hands alles een tweede leven te kunnen geven. Zelf stop ik dit jaar - op de achtergrond blijf ik af en toe nog uithelpen - en zullen mijn kinderen het overnemen.”

Hoe is het om te ondernemen in Heerlen?

“Als Heerlenaar ben ik blij dat mijn zaak ook hier ligt. Met Gemeente Heerlen heb ik goed contact. Ik heb vaker met wethouders gesproken over de leegstand in de gemeente en wat de mogelijkheden zijn voor mijn zaak. Het liefst zou ik een tweede vestiging openen. Echter moet dat pand minimaal duizend vierkante meter groot zijn. Dat vind je niet zo makkelijk. Ons huidige pand, aan de Ganzeweide stamt uit begin 1920 en opende haar deuren als meubelmakerij.”

Waarom is tweedehands kopen belangrijk?

“Met tweedehands verkopen ontlast je het milieu én maak je mensen blij. Reëel prijzen is hierbij belangrijk. Omdat er tegenwoordig ook veel tweedehands op internet verkocht wordt, gebruiken we dat als maatstaf. Hoger prijzen dan daar heeft geen zin, omdat klanten dan niet de moeite nemen onze zaak te bezoeken. Er zijn ook veel tweehandsspullen die we doneren in plaats van verkopen. Zo gaat porselein en kleding naar hulpbehoevenden in Oost-Europa, gaan incontinentiebroekjes, pleisters en verband naar uitvaartondernemers en gaan dekens naar maneges. Ook brengen we regelmatig boeken en ander lesmateriaal naar scholen. Alles wat je weggooit is slecht voor het milieu.”

Welke vondsten vliegen het snelst de deur uit?

“Antieke kasten en andere grote meubels zijn erg geliefd. Ook zien we tegenwoordig dat producten in retrostijl snel gaan. Bijvoorbeeld lampen, boekenrekken en (fel)gekleurde meubels.”

“Alles wat je weggooit is slecht voor het milieu.”

STICHTING HELPEN & DOEN

Jolanda

Remy (aan het woord)

Waarvoor kunnen klanten terecht bij Helpen en Doen?

“Voor letterlijk alles. Helpen en Doen biedt alles aan wat je vindt in een woonhuis. We ontruimen woningen, waarna de hele inboedel in de zaak komt te staan. Tevens bezorgen we producten bij mensen thuis. Het grootste gedeelte van onze zaak bestaat uit een tweedehands assortiment. Daarnaast verkopen we ook een gedeelte nieuwe producten, voor een niet al te hoge prijs. Die combinatie werkt goed voor ons: we merken dat ouders het fijn vinden om kinderen een ‘extraatje’ te bieden naast tweedehandsproducten.”

Wanneer en waarom is de zaak opgericht?

“Zeven jaar geleden ben ik begonnen in een loods van vijfhonderd vierkante meter in Hoensbroek. Inmiddels zitten we in ons huidige pand aan de Akerstraat-Noord, die een oppervlakte heeft van ruim 2.500 vierkante meter. Vanuit mijn vorige werkgever is mijn passie voor spullen een tweede leven geven en mensen met een kleinere portemonnee blij maken, gegroeid. Samen met mijn man Remy en twee kinderen is het mijn missie om mensen te helpen door te doen. Daar is de naam van onze stichting dan ook vandaan gekomen.”

Hoe is het om te ondernemen in Heerlen?

“Het is fijn dat de zaak dichtbij huis is en dat we aan zo’n drukke weg zitten. We merken dat de koopkracht dankzij deze locatie hoger is geworden. Wat mij betreft mogen de lijntjes met Gemeente Heerlen korter. We werken regelmatig met re-integratiekrachten in onze winkel en het contact met Gemeente Heerlen dat daarbij hoort verloopt niet altijd soepel. Vaak word ik van het kastje naar de muur gestuurd bij vragen.”

Waarom is tweedehands kopen belangrijk?

“Zodat spullen niet worden weggegooid. Er zijn al meer dan genoeg spullen op de wereld en waarom zou je het niet hergebruiken zolang het kan? Onze opslagruimte staat bomvol met alles wat nog gesorteerd moet worden en in de winkel een plekje moet krijgen. En nog blijft het aanbod groeien. Tevens is het fijn om mensen met minder geld blij te kunnen maken. Als je ziet hoe blij kinderen worden van onze speelhoek, maakt het niet uit of door een ander kind al eerder met dat speelgoed is gespeeld.”

Welke vondsten vliegen het snelst de deur uit?

“Eigenlijk gaat alles hard, maar voornamelijk meubels. Als we die de avond vooraf op Facebook plaatsen, zijn ze de dag erna verkocht. We verkopen bewust niet via internet. De foto’s maken we om ons aanbod te showen, maar als je wilt kopen moet je naar de winkel komen. Zo heeft iedereen een eerlijke kans.”

“Er zijn al meer dan genoeg spullen op de wereld.”

Magazijn met opslag

STEUN

Waarvoor kunnen klanten terecht bij De Boekensteun?

“Bij ons kan men alle dagen in de week terecht voor lp’s, cd’s en dvd’s en hoofdzakelijk boeken. We bieden een breed scala aan genres aan: kook-, psychologie-, kunst-, kinderboeken, thrillers en romans. Het grootste gedeelte is geprijsd tussen de één en vijf euro, met uitzondering van onze grote kunstboeken, die vaak met verzamelaars en liefhebbers mee naar huis gaan. Alles wat wij aanbieden, verkeert in goede staat en is geschonken. Een deel van dit aanbod staat in onze winkel aan de Akerstraat en met het overige deel - de boeken die niet meer in opperbeste staat verkeren - worden minibiebs in het centrum, Brunssum en Hoensbroek gevuld.”

Wanneer en waarom is de zaak opgericht?

“De naam ‘De Boekensteun’ is in 2007 ontstaan. Het initiatief begon jaren daarvoor als een particulier initiatief en is inmiddels uitgegroeid tot een volwaardige stichting. Die ging van start in Bekkerveld, vervolgde later in de Oranje Nassaustraat en sinds een jaar zitten we hier. In de zomer van 2021 is er een nieuw driekoppig bestuur aangesteld, waarvan ik de secretaris ben.”

Hoe is het om te ondernemen in Heerlen?

“Het ondernemen in Heerlen bevalt ons prima. We wilden na onze verhuizing uit de Oranje Nassaustraat graag in het centrum blijven. Ik vind dat De Boekensteun goed bij Heerlen past. Lezen moet toegankelijk zijn voor iedereen. Onze bezoekers zijn dan ook heel gemêleerd: van vrijwilligers die helpen in de zaak tot klanten en van senioren tot kinderen. Iedereen is welkom bij De Boekensteun.”

Waarom is tweedehands kopen belangrijk?

“Waarom zou je het niet doen? Tweedehands kopen is duurzaam, omdat het zorgt voor een tweede leven. Dit stralen we in onze winkel niet alleen graag uit met ons aanbod, maar ook met het meubilair: de stoelen waar onze bezoekers op zitten zijn tweedehands en de tafel waar ze aan lezen is gemaakt van gerecycled materiaal. Alles verdient een tweede leven. De opbrengsten van onze verkoop gaan naar goede doelen. Op dit moment zijn dat het Toon Hermans Huis Parkstad, Kankeronderzoeksfonds Limburg en de Ronald McDonald kindervallei.”

Welke vondsten vliegen het snelst de deur uit?

“De boekenserie De Zeven Zussen, boeken van J.R.R. Tolkien en de Harry Potter-boeken zijn altijd populair. Zodra deze boeken binnen zijn, zijn ze al gauw verkocht.”

“Alles verdient een tweede leven.”

Peggy (B)RUIS

Waarvoor kunnen klanten terecht bij Pep’s Peculiar Precious Prullaria?

“Iedere dinsdag en zaterdag kunnen mensen bij mij terecht voor tweedehandsproducten zoals servies, decoratie, kleding, sieraden, allerlei soorten boeken en nog veel meer. Daarnaast verkoop ik een gedeelte aan nieuwe producten, die allemaal fair gemaakt worden, zoals kaarsen en buddha’s. Het liefst zo lokaal mogelijk, zodat er niet veel CO² uitstoot nodig is om ze hier te krijgen. Ook zet ik iedere maand een Heerlense creatieveling in het zonnetje door zijn of haar producten een pronkplek in mijn etalage te geven.”

Wanneer en waarom is de zaak opgericht?

“Vijf jaar geleden ben ik Pep’s Peculair Precious Prullaria hier in Heksenberg gestart. Dat begon met de vraag ‘hoe kan ik alles combineren wat ik wil uitdragen?’. Daarbij hoorde voor mij de beleving van tweedehands shoppen mooier maken dan nieuw shoppen. Mijn zaak is niet enkel voor de verkoop van spullen, maar vooral een plek waar mensen onder het genot van een kopje (biologische) koffie verbinding kunnen maken. Ook vond - en vind - ik het belangrijk dat dit in mijn Heksenberg zou zijn, mede omdat veel winkels hier helaas zijn gesneuveld.”

Hoe is het om te ondernemen in Heerlen?

“Ik heb het grootste gedeelte van mijn leven in Heksenberg gewoond. Áls het ergens zou gebeuren, dan moest het hier. Ik houd van Heerlen en ik zou nergens anders willen ondernemen. Ik vind het een lekker eigenwijze kutstad.”

Waarom is tweedehands kopen belangrijk?

“Omdat er al genoeg producten in de wereld zijn. Het is de grootste onzin om maar te blijven produceren. Er is al genoeg. Er is genoeg hout, genoeg glas. Je kunt tegenwoordig alles upcyclen. Daarnaast is de kwaliteit van oudere producten meestal beter dan van nieuwe producten. In mijn fantasiewereld is het centrum van Heksenberg gevuld met tweedehandszaken: een tweedehands variant van Ikea, van Blokker, enzovoorts. Zodat al die grote ketens met overproductie niet meer nodig zijn.”

Welke vondsten vliegen het snelst de deur uit?

“Voornamelijk vintage mode en accessoires. Maar ook praktische tweedehandsproducten zoals mesjes, kopjes en schuurpapier gaan rap. Ik hoop ook als buurtwinkeltje voor lokale bewoners te kunnen fungeren.”

“Het is de grootste onzin om maar te blijven produceren. Er is al genoeg.”

WINKEL VAN SINKEL

Waarvoor kunnen klanten bij de Winkel van Sinkel terecht?

Marij: “Voor alles wat men draagt en alle huishoudtextiel. Voornamelijk voor kleding, ondergoed en schoenen kunnen mensen bij ons terecht. Alles wat we verkopen in de Winkel van Sinkel is afkomstig van donaties. Vaak worden er zakken vol met kleding gebracht, waarvan alles wat schoon en heel is in de winkel beland. Het is ook mogelijk om donaties op te laten halen door ons. Achter- en bovenin het winkelpand hebben we een enorme opslagruimte, waar veel voorraad hangt. Ons aanbod verschilt enorm. We hebben driedelige pakken uit de jaren tachtig in de winkel hangen en de meest recente kleding. Het aanbod gaat van vintage tot modern en zelfs tot aan carnaval.”

Wanneer en waarom is de zaak opgericht?

Riet: “In 1971 is de Winkel van Sinkel gestart in de Geleenstraat. Destijds zagen mensen van Sint-Vincentius de nood onder de mensen na de sluiting van de mijnen en startten met verkoop van goede, schone tweedehandskleding en -schoenen voor mensen met een smalle beurs tegen lage prijzen. Eind 1973 werd het officieel, toen Stichting Samenwerking is opgericht. Eind 1982 verhuisde de winkel naar het huidige pand, aan de Akerstraat 76. Ik ben zelf inmiddels 41 jaar vrijwilligster in de Winkel van Sinkel en ik vind het nog altijd leuk om hier te zijn en mensen te kunnen helpen.”

Hoe is het om te ondernemen in Heerlen?

Edgar: “Dankzij alle donaties die we krijgen is het gelukkig nog altijd mogelijk om de prijzen laag te houden, waardoor we - net als na de sluiting van de mijnen - Heerlenaren met een smalle beurs kunnen helpen. We zijn dan ook heel blij met ons pand aan de Akerstraat, waar de vrijwilligsters nog altijd met veel plezier hun werk kunnen doen.”

Waarom is tweedehands kopen belangrijk?

Marij: “Tweedehands kopen is altijd belangrijk geweest. De Winkel van Sinkel is opgezet zodat armlastige mensen ook nette kleren konden dragen. Inmiddels vindt men tweedehands kopen interessant. Het is niet meer iets om je voor te schamen, zoals dat vroeger wel vaker gebeurde.”

Edgar: “Doordat alle dames zich in de winkel op vrijwillige basis inzetten, kunnen we alle opbrengsten van de verkoop doneren. We zijn dan ook altijd op zoek naar extra krachten, van jong tot oud. Iedereen mag zich melden bij ons. De opbrengsten gaan naar lokale initiatieven, zoals het Toon Hermans Huis Parkstad, scoutings en speeltuinen. Maar we doneren ook aan buitenlandse projecten, bijvoorbeeld voor lesmateriaal in Afrika.”

Welke vondsten vliegen het snelst de deur uit?

Marij: “Vroeger ging merkkleding het snelst de deur uit. Vaak werden na aankoop etiketjes van duurdere merken uit de kleding gehaald en in andere kleding genaaid. Tegenwoordig komt men veel op vintage af.” Riet: “Twee keer per jaar verkopen we alles in de winkel voor €1,00. Dat trekt veel bezoekers. Ooit hadden we 1700 stuks verkocht. Deze dagen zijn altijd een feest.”

“Tweedehands kopen is altijd belangrijk geweest.”

Edgar

HET FAALVERHAAL

ZINDZI SLEGERS

*Grafisch ontwerper met liefde voor ondernemerschap en interieur

*Is echt Heerlens, maar flirt soms met Amsterdam

*‘Faalde’ met By Zindzi

*Haar hartenkreet aan Heerlen: steun je lokale ondernemer, anders geen (gezellige) binnenstad

FAALVERHAAL VAN

In deze rubriek spreken we Heerlense ondernemers, die hun project, winkel of initiatief ondanks alle investeringen, plannen en goede wil niet hebben kunnen laten slagen. Waar ging het mis? En wat zijn de geleerde lessen?

Door Leonie Kohl

By Zindzi opende op 1 november 2021 in het winkelpand links naast juwelier Vaessen op de Bongerd. Eerder beleefde Zindzi een ondernemersavontuur met Tableau: een goedlopende koffie- en kunstbar waar alles te koop was, maar die moest stoppen vanwege de lockdowns tijdens corona. Nadat Zindzi dus noodgedwongen met Tableau moest stoppen (een gezamenlijke beslissing van haar en haar toenmalige zakenpartner Puck), bleef het enorm kriebelen om toch een eigen zaak te openen in Heerlen.

Waarom Heerlen?

“Ik ben opgegroeid in Heerlen en voel een sterke band met de stad. Met By Zindzi wilde ik laten zien: Heerlen is een leuke stad en het kan wél hier. Ik zag Heerlen als een stad van kansen. Er is niet veel en dat zorgt ervoor dat er wel veel mogelijkheden zijn en er veel ruimte is voor creativiteit. Ik vind ook dat Heerlen leuke, kleine winkels verdient en vanuit mijn eigen kring pikte ik sterke geluiden op dat er een gemis is. Dat wilden Puck en ik al opvullen met Tableau en ik later met By Zindzi.”

Het moest en zou dus een zaak in Heerlen worden. Waar Tableau een gezamenlijke onderneming was, kon Zindzi in haar eigen zaak helemaal haar ding doen. “Ik koos in de nieuwe winkel voor nieuwe spullen in plaats van tweedehands, zoals we bij Tableau deden. Ik wilde een winkel in een stijl die ik leuk vind: trendy, met hippe kleuren en spullen van goede kwaliteit die ik zelf geselecteerd of ontworpen heb. By Zindzi dus. Van de spullen die ik verkocht, ken ik de makers en weet ik waar het gemaakt wordt. Ik haalde items uit Amsterdam, Denemarken en Tsjechië naar Heerlen.”

By Zindzi was niet alleen een winkel en atelier voor grafisch werk, maar tegelijk een statement. Ja, we kunnen leuke, kleine, hippe winkeltjes in Heerlen hebben! Een paar maanden geleden zei

Zindzi Slegers - initiatiefnemer van (B)RUIS magazine - nog half grappend: “Ik wil niet het volgende Faalverhaal zijn!” Helaas voor Zindzi én Heerlen is het toch zover gekomen. Nu willen we er bij (B)RUIS geen gewoonte van maken om over onszelf te schrijven, maar het ‘falen’ van By Zindzi komt zo dicht bij waar (B)RUIS voor staat, dat we een uitzondering maken.

Superrustig

“Op 1 november 2021 opende ik de zaak naast Vaessen. Dat was echt heel leuk en de periode voor kerst liep beter dan dat ik had durven dromen. Ik ging vol goede moed het nieuwe jaar in, maar de eerste paar maanden was het superrustig in de zaak. Uiteindelijk hield ik die overeind met mijn grafische werk. Dat was nooit de bedoeling… Het trok niet bij en ik zat nog een jaar vast aan het huurcontact met - in verhouding tot hoeveel mensen mijn zaak opmerkten - een te hoge huur, daar kwam ik niet meer onderuit.”

Stoppen of doorgaan

“Ondanks dat ik er iedere maand geld bijlegde, bleef ik geloven in mijn concept. Ik weet wat trendy is, wat visueel werkt en de reacties waren goed. Op social media groeide ik en bereikte ik wel mijn doelgroep. Ik wilde het nog één kans geven met een lagere huur. Ik begon met rekenen en dacht: als ik €750 kan sparen op de huur dan zou ik quitte spelen en alle groei was dan plus. Dus ik ging op zoek en heb met heel veel mensen gesproken en - al zeg ik het zelf - keihard onderhandeld. Ik kwam na flink wat omwegen uit bij een leegstaand pand van Miriam Jongen. Door haar en de makelaar voelde ik me heel erg geholpen. Ik dacht: dit hebben we meer nodig in Heerlen.”

“Met heel veel hulp was ik in een week verhuisd naar het winkelpand aan de Akerstraat 9. Ik merkte meteen verschil: hier is veel meer doorloop, meer mensen dichter langs je etalage. Mijn hoop was weer op kerst gericht, maar die was niet zoals alle andere jaren. Ik twijfelde heel erg aan mezelf, maar ik hoorde het ook van veel andere ondernemers. Toch die inflatie misschien? Als het met kerst al tegenvalt, hoe ziet de rest van het jaar dan eruit? Met die gedachte besloot ik na een half jaar eruit te stappen. Die optie had ik bij de onderhandelingen afgesproken.”

Maastricht, Amsterdam of online

“Er is zó vaak tegen me gezegd: ‘probeer het in Maastricht of Amsterdam, daar zou dit zeker goed lopen.’ Misschien is dat wel zo, maar ik voelde heel sterk die bewijsdrang om het in Heerlen te laten gebeuren. Nu ken ik mijn doelgroep beter en die is er in Heerlen wel, maar niet genoeg om een fysieke zaak draaiende te houden. Mijn volgende stap is dan ook helemaal inzetten op de webwinkel.”

Als we Zindzi vragen naar de geleerde lessen zijn dat er nogal wat, daarom maken we er een overzichtelijk lijstje van.

Samen ondernemen of niet?

Soms lijkt het makkelijker om het samen te doen, terwijl het dan moeilijker is om je eigen koers te varen.

Huur niet te duur

Reken alles goed door en bedenk hoeveel je aan huur uit wilt geven. Blijf zakelijk, hoe graag je iets ook wilt. Mensen die panden verhuren hebben meestal geld zat. De huur van je pand en de locatie en zichtbaarheid moeten in verhouding zijn. Keihard onderhandelen dus of zoeken naar een huurbaas die echt met je meedenkt. Ze zijn er wel!

Ken je doelgroep

Spreek je een bepaalde niche aan? Dan kun je je afvragen of deze zich vooral in jouw kring bevindt of in Heerlen. Hoe beter je je doelgroep kent, hoe beter je je locatie (locatie, locatie) om te ondernemen kunt kiezen.

Luister naar je gevoel

Het is goed om zakelijk te zijn, maar toch ook je gevoel te laten doorklinken. Als Zindzi met haar zaak niet naar de Akerstraat was verhuisd, zou ze altijd getwijfeld hebben of ze haar winkel niet een tweede kans had moeten geven. Veel mensen geven je goedbedoeld advies, maar uiteindelijk moet je echt zelf beslissen.

Deel je struggles

De andere ondernemers in de stad zijn geen concurrenten, maar collega’s. Deel als het goed gaat, maar zeg het ook gewoon als het “kut” is. Hou je niet groot, maar steun elkaar. Uiteindelijk zit iedereen in hetzelfde schuitje.

5 3 12

Durf te falen

Een mooie in deze rubriek: durf te falen! Zindzi hield wat haar betreft te lang vast aan haar idee van ondernemen in Heerlen, omdat ze niet wilde falen. Nu heeft ze haar doelgroep beter in beeld en is ze een bak ervaring rijker. Ze gelooft er heilig in dat door het delen van ruis in de stad de sleutel is om die te verminderen. Alle inzichten en geluiden verwerkt ze in (B)RUIS magazine om van Heerlen (weer) een bruisende stad te maken!

BRUIS OF RUIS?

“Ik was altijd heel erg bruis, maar nu heeft ruis de overhand voor mij. Ik denk wel nog steeds dat die bruis er gaat komen en ik blijf me ervoor inzetten. Nu is het ruis, maar er komt een kantelpunt. Ik denk dat er nog steeds niet genoeg bewustzijn is bij zowel de Gemeente Heerlen als de bewoners hoe belangrijk ondernemers zijn voor de stad. Er zijn zoveel mensen die zeggen: er moeten meer leuke winkels komen, maar dan moeten de andere winkels wel eerst goed draaien. Ik wil eigenlijk een oproep doen aan mensen: steun de kleine, lokale ondernemers anders is Heerlen straks echt leeg en zijn we te laat.”

VERTICAAL

2 Goedkope modeketen die gemist wordt door veel Heerlenaren 3

Achternaam van cabaretière die column schreef over uitspraak van Heerlen (Hé-ulluh) 5 Bioscoop waarvan gevel een comeback zal maken 7 Gevormd om Heerlen-Noord steuntje in de rug te geven 8

Zomercarnaval-festival van Heerlen 9 Glimmend object waarnaar het Heerlense filmhuis is vernoemd? 10 Boerderij die (T)HUIS vormt voor Guus en Julia 11 Nieuwe trots van Heerlen stoot z’n hoofd niet twee keer aan dezelfde steen 13 Met slecht weer spelen je kinderen hier op sokken 15 Nieuw stuk museum dat SCHUNCK bijbouwt 17 Dit (B)RUIS-redactielid staat deze editie in beeld 18 In deze winkel worden handgemaake, Marokkaanse producten verkocht 20 Inhoud van pakjes die je uit ouderwetse sigarettenautomaten trekt 22 Plek met potentie waar je je oude boeken inlevert 25 Wethouder die bezig is met energietransitie 27 Kinderknutselprogramma van SCHUNCK 30 Heerlense campagne tegen grootste sociaal probleem: Samen tegen ... 31 Heerlense stadsdeel waar het allermooiste kasteel van Nederland staat 32 Stroomt door oude steenkoolgangen en houdt de stad warm 33 Vier mensen dragen oplossingen aan voor deze

ultieme ruis 35 Zo heette Erica vóór 1996

HORIZONTAAL 1 Heerlense wijk waar het nieuwe archief staat 4 Horeca-ondernemer die na 28 jaar stopt in de Sarool 6 Heerlense studentenvereniging

Woord & … 12 Door dit bedrijventerrein grenst Heerlen aan

Duitsland 14 Beek waardoor al in de Romeinse tijd vers water

Heerlen instroomt 16 Voormalige koffieen kunstbar en eerste

ondernemersavontuur van Zindzi 19 Nieuw woningbouwproject tegenover de schouwburg 21 Achternaam van onze burgervader 23 Heerlens winkelpubliek ergert zich kapot dat ze hiervoor moeten betalen 24 Over dit pleintje waakt een gele reus 26 Nieuwste

toevoeging aan ‘boekhandel’ Van der Velden Van Dam? 28 Haal het ...! 29 Werktitel van de Zwevende Hemel 34 Onherstelbaar

beschadigd kunstwerk in het Maankwartier 36 Hier groeide BH’er

(bekende Heerlenaar) David Doelen op 37 Voornaam van de eerst

(bekende) inwoner van Heerlen 38 Roemrucht café dat rentree maakte in de Gasthuisstraat

Los deze kruiswoordpuzzel op, stuur het juiste

De oplossing:

G

F

W O O R D P U Z Z E L B

N

M

E

D

L

O C

K

J

H I

DE VELE LEVENS VAN SPULLEN

Jonathan Widdershoven

(B)RUIS

OOK EEN TWEEDE LEVEN

DAVID DOELEN ONVERMOEIBARE POSITIVITEIT

David Doelen is een huishoudnaam geworden in de stad die hij het afgelopen decennium zienderogen in positieve zin zag veranderen.

Met Heerlen Mijn Stad brengt hij ons op de hoogte van leuke evenementen, bijzondere initiatieven en opmerkelijke ontwikkelingen in de gemeente. Maar zijn rol voor Heerlen gaat veel verder dan dat.

Door Jop Delheij

Al acht jaar lang zet David Doelen zich via Heerlen Mijn Stad in voor Heerlen. Men ziet hem regelmatig door het centrum lopen, rennend van hot naar her, om het wel en wee van de stad vast te leggen. Hoe is dat zo gekomen en hoe weet hij zich na al die jaren nog steeds onvermoeid in te zetten voor de stad? Hij vertelt het ons in Café Pelt, onder het genot van een - voor hem kenmerkende - groene thee.

“MIJN TAAK IS OM TE LATEN ZIEN HOE LEUK DE STAD IS.”

David, uitgesproken op de Engelse wijze, is opgegroeid in Brunssum, maar al van jongs af aan werd hij naar Heerlen - ‘de grote stad’ - getrokken. Zo had je hier bijvoorbeeld het theater en de bioscoop waar hij graag kwam en nog steeds komt. Sinds 2011 is hij zich meer gaan verenigen met de stad. Hij ging aan het werk bij Cultura Nova en het Parkstad Limburg Theaters, onder andere als verslaggever. Zo maakte hij bijvoorbeeld content voor de social media van deze partijen. Ook is hij betrokken geweest bij de Creative Corridor, een initiatief dat creatieve ondernemers huisvestte in de Oude Veemarktstraat. “Daar was ik ook al bezig met positieve promotie voor Heerlen”, legt hij uit. Op een gegeven moment werd David gevraagd om hetzelfde te doen voor Heerlen Mijn Stad. “Daar heb ik toen meteen ja op gezegd, het leek me een ultieme kans. Heerlen heeft heel lang onterecht het imago gehad dat hier niks te doen was, omdat dit nooit ergens centraal gepubliceerd of verkondigd werd.” Maar daar kwam in 2014 verandering in met een stroom aan berichtgeving van Heerlen Mijn Stad, die sindsdien nooit meer is gestopt.

De oorspronkelijke opdracht van Heerlen Mijn Stad was drieledig, vertelt David: “Belangen behartigen van winkeliers en horecaondernemers, evenementen begeleiden of zelf opzetten en aan de slag gaan met creatievelingen om hun ideeën tot uiting te brengen.” Deze taken heeft David vanuit positiviteit benaderd. “Mijn taak is om te laten zien hoe leuk de stad is.”

Op de vraag of er veel veranderd is in zijn taken bij Heerlen Mijn Stad antwoordt hij positief. “Een deel van die taken is overgenomen door bijvoorbeeld Streetwise of Ondernemersfonds Heerlen, die taken zijn daardoor al deels afgebouwd. Ik heb me in acht jaar tijd vooral toegespitst op stadspromotie.” Dit laatste aspect is een belangrijke voor David. “Nog steeds is die stadspromotie afwezig op grote schaal. Het blijft promotie binnen de regio.” Daar ziet hij dan ook grote kansen liggen voor Heerlen.

“HEERLEN HEEFT VEEL IDENTITEITSCRISISSEN GEHAD.”

“Ik denk dat we nu al moeten beginnen met nadenken over hoe de gemeente er over vijf jaar uitziet en over hoe we de stadsmarketing gaan aanpakken. Je kunt ieder evenement afzonderlijk promoten, of je kunt Heerlen neerzetten als dé evenementenstad van het zuiden. Ik zou graag binnen nu en een jaar volwaardige stadsmarketing willen zien.”

Met stadsmarketing bedoelt David in dit geval het promoten van Heerlen buiten regio Zuid-Limburg. Waar zou die stadsmarketing dan over gaan? Dat is nu juist waar het volgens David erg interessant wordt. “Natuurlijk is er de mix van cultuur, evenementen, erfgoed, winkels en horeca, maar wat Heerlen onder andere bijzonder maakt is de stadsontwikkeling. Heerlen heeft veel identiteiten gehad, heeft veel identiteitscrisissen gehad en is nu nog steeds zoekende naar ‘wat zijn we nu precies’. Ik weet niet of we die zoektocht ooit gaan voltooien, maar misschien hoeft dat ook niet, want doordat we steeds aan het zoeken en schaven aan een identiteit blijft er heel veel mogelijk en dat vind ik juist superinteressant.”

Zijn toekomstvisie stopt hier niet: “Ook de studenten terug in de stad brengen is fantastisch. Als de Open Universiteit en Vista College naar het stadscentrum komen, gaat dat voor veel jeugdige levendigheid zorgen.”

Al deze factoren moeten een ‘totaalbeleving’ teweegbrengen die over vijf jaar veel meer mensen van buitenaf naar Heerlen trekt. Dit is ook iets wat David wil zien in eventuele toekomstige stadsmarketing. “Ik denk dat je heel veel kan met de boodschap dat de stad er over vijf jaar heel anders uitziet. Het beeld dat Heerlen grijs en grauw is, kun je doorbreken met een heel goede doelgerichte campagne.”

Een stad in beweging dus, een dynamische stad die niet bang is voor verandering en nieuwe ideeën. David merkt op: “Wat ik vooral zo fantastisch vind aan Heerlen is dat de mogelijkheden bijna eindeloos lijken. Als je iets anders dan de rest bent, kan ik geen andere stad in deze regio bedenken waar je het beste tot uiting kan komen dan in Heerlen. Heerlen accepteert heel veel verschillende soorten mensen, verschillende stromingen. Je bent heel snel algemeen geaccepteerd in Heerlen waar andere gebieden nog bekrompener zijn, met alle respect naar die gebieden. Je kunt hier met de meest gekke ideeën komen en negen van de tien keer is er wel een mogelijkheid om die uit te voeren.”

Wat houdt dat in voor onze toekomst? David heeft in acht jaar tijd de positiviteit zien toenemen en de negatieve reacties op zijn positieve berichten zien afnemen. Nu is de Gemeente Heerlen bezig met een herontwikkeling van het stadscentrum en David is blij daar “een lijn in te zien”. Zoals hij het omschrijft: “dat dat wat er op het Van Grunsvenplein wordt gerealiseerd, doorgetrokken wordt naar de Promenade en een stukje Bongerd”. In het verlengde daarvan hoopt hij dat er bij de ontwikkeling van het Romeins Kwartier, maar ook bij het zichtbaar maken van het middeleeuwse Landfort Herle, “in positieve zin overdreven wordt”. Hij hoopt dat als men in deze gebieden komt, men er niet omheen kan in een Romeins Kwartier te staan, of in het voormalige Landsfort Herle.

Mocht je David niet in de stad zien lopen om verslag te doen voor Heerlen is de kans groot dat hij te vinden is in de Bar & Bistro van Quatro Cinema, een volgens hem nog te onbekend stukje Heerlen en één van zijn meest favoriete plekjes. Ook Fresco Pasta Bar, zijn favoriete plek om te gaan uiteten, benoemt hij graag. Al met al geniet David met volle teugen van Heerlen. “Er is heel fijn intermenselijk contact hier, ik voel me hier echt thuis.”

Meer dan veertig jaar gezondheid in de Geleenstraat, dat was Kruidenhuis Marjolein en is anno 2023 Erica. Bijna een kwart eeuw nadat Marjolein omgedoopt werd tot Erica vragen telefonerende klanten nog: “Dit is Marjolein, toch?” Duidelijk een onderneming die naam maakte in Heerlen. We spreken Harold van Hooren, wiens ouders de zaak hebben opgebouwd. We kijken terug en vooruit naar de overkant van de straat.

Door Leonie Kohl

(G)OUD

Harold was er helemaal voor klaargestoomd, het overnemen van de zaak van zijn ouders. Hij volgde een opleiding in detailhandel en deed ervaring op in vergelijkbare zaken. Toch nam Harold de zaak van zijn ouders niet over. Ironisch genoeg was gezondheid de bepalende factor. Zijn ouders waren van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat met de zaak bezig, tot ver buiten de openingstijden van de winkel: lezingen geven, krantjes maken… Zo bouwde de Heerlense reformzaak Marjolein haar goede naam op.

Pionier naar Heerlen

Diezelfde passie en betrokkenheid heeft Harold van zijn ouders, maar hij wilde niet hun overwerkte leven. In de functie van bedrijfsleider bij Erica Heerlen vond hij de perfecte middenweg. Toch nog in de zaak die ooit van zijn ouders was, maar niet alle verantwoordelijkheid op je eigen bord. Nu zet Harold de traditie van zijn ouders op een eigentijdse manier voort. Die begon in Valkenburg waar zijn ouders een traditionele drogisterij hadden. Toen twee zussen van zijn vader ziek werden, ging alles wat chemisch was de zaak uit en ontstond Kruidenhuis Marjolein. Zijn vader was landelijk gezien een pionier met zijn reformzaak en in 1978 verhuisde de familie Van Hooren met hun kruidenhuis naar Geleenstraat 59 in Heerlen.

Harold groeide op boven de zaak in Heerlen en zat eerste rang tijdens het grauwste hoofdstuk van de stad. “Het waren de tijden van hoertjes en hasjpiepers (drugsgebruikers, red.), we mochten ’s avonds niet naar buiten. Als mijn zusjes naar school gingen, liep er altijd iemand met ze mee. Verder had ik een typische jeugd uit een ondernemersgezin, net als veel van mijn klasgenoten. Ik hielp op jonge leeftijd al mee, als ik niet naar school hoefde. We mochten dan zakjes vullen en op zaterdag de schappen bijvullen. Zo rolde je erin.”

Harold toen

Marjolein en Erica

Kruidenhuis Marjolein liep goed. In het begin was de winkel van bescheiden formaat en werden er kruiden uit zakken verkocht, met de hand gevuld en afgewogen. In 1985 breidde de zaak uit en veranderde de naam naar Marjoleins Natuurcentrum, want alleen kruiden was het allang niet meer. De tuin werd bij de zaak getrokken en die laatste werd een stuk groter. Toen Harolds vader ziek werd, bleek het aanhouden van de zaak te groot en te veel. In 1999 is Marjoleins Natuurcentrum overgedragen aan Erica.

De kleinschalige, landelijke keten Erica heeft een vergelijkbare filosofie: de natuur als onuitputtelijke bron voor de samenstelling van gezondheidsproducten. Harold kon zich daar zo in vinden, dat hij bij hen in dienst trad als bedrijfsleider. Dat doet hij nog steeds met veel plezier. Harold ziet het allemaal heel positief in, zowel met de zaak als met Heerlen. “Ik ben over het algemeen vrij positief ingesteld”, zegt hij lachend. “Met Erica Heerlen hebben we natuurlijk een ontzettend spannend jaar achter de rug.”

Supermarkt aan de overkant Letterlijk was het geen grote stap. Erica verhuisde in december vorig jaar tientallen meters verderop, naar de overkant van de Geleenstraat in het pand waar vroeger de Kijkshop zat. En wat blijkt? Heerlen heeft zowaar een supermarkt erbij! In plaats van een specialistische zaak voor een specifieke doelgroep, vindt hier iedereen wel iets van zijn gading. Voorin de zaak verse groenten, fruit, brood, verderop hagelslag, pastasaus, sappen, tot cosmetica aan toe. Dat alles van de bewuste keuze, want daarvoor kom je nog steeds bij Erica: biologisch, puur, natuurlijk en Demeter (voor de kenners).

“In het nieuwe concept van de Heerlense Ericawinkel hanteren we een supermarktstijl voor de dagelijkse levensbehoeften. Klanten pakken een mandje of een winkelwagen en lopen zelf door de winkel. Er is veel plaats om de producten te bekijken. De klant doet meer zelf, maar we behouden de persoonlijke aandacht. Er is altijd een medewerker die voor je klaarstaat. Zo houden we het ‘oude Erica-gevoel’ vast. We merken dat er nu veel meer mensen binnenkomen, omdat het uitnodigender is. Vaste klanten zeggen bijvoorbeeld ook: ‘wat fijn dat jullie nu brood verkopen!’, terwijl we dat altijd al deden.”

Een eigen fabriek in de Duitse Eifel zorgt voor het uitgebreide assortiment natuurlijke cosmetica, volgens Harold is dit deel van het assortiment hét paradepaardje van de winkel. Het heeft de laatste jaren enorm aan populariteit gewonnen. “We hebben zelfs een wastafel in de nieuwe zaak, zodat we persoonlijke demonstraties kunnen geven van onze producten.” Met die cosmetica is Erica nog meer van plan en daarvoor gaan we terug naar de overkant.

Nóg een nieuwe zaak in Heerlen

“Dat we groeien in deze onzekere tijden, daar ben ik wel trots op. Want eigenlijk zijn we niet verhuisd, maar breiden we uit. Ons oude pand wordt dit jaar helemaal opgeknapt en verduurzaamd. De gevel wordt hersteld in de oude stijl, de trespa koof gaat weg. Boven worden woningen gerealiseerd en beneden komt een soort verlengde van onze nieuwe winkel. Het wordt een plek waar professionals die met onze producten werken, bijvoorbeeld een therapeut, schoonheidsspecialiste of pedicure, behandelingen kunnen geven.” Het laatste wat Harold ons nog mee wil geven: “We vieren dit jaar het vijftigjarige bestaan van de zaak. Dat gaan we doen met allerlei feestelijke activiteiten en acties. We maken dit bekend via onze socialmediakanalen.”

BRUIS OF RUIS?

Harold is niet alleen een trotse bedrijfsleider, maar ook een trotse Winkbuul. Voor hem wás Heerlen ruis. De rauwe periode met criminaliteit staat hem op het netvlies getekend. In de slechte jaren waren er zelfs twee geweldsincidenten waar hij nu nog kippenvel van krijgt als hij eraan denkt. “Nu vind ik dat Heerlen in een mooie, stijgende lijn zit. Operatie Hartslag rond het jaar 2000 heeft alles laten veranderen. Met de street art en de murals is nu het rauwe van Heerlen zichtbaar in positieve zin. Mijn favorieten zijn de Auroraflat en de slang achter het Thermenmuseum. Heerlen is een rauwe stad die toch genoeg pareltjes heeft!”

(B)RUIS MAGAZINE

“In de nieuwe winkel komen jonge kinderen snoep halen, 80-plussers hun vitamines en jonge gezinnen doen de dagelijkse boodschappen.”

LEEGSTAND HEERLEN

WAT ZIJN DE OPLOSSINGEN?

LEEGSTAND IN HEERLEN

Vijand nummer één in Heerlen is de leegstand, het is de ultieme ruis. Iedereen is de gapende etalages meer dan zat, maar wat gaan we eraan doen? In navolging van het artikel over de oorzaken van leegstand in (B)RUIS #4 gaan we nu op zoek naar oplossingen. Een vastgoedontwikkelaar, een bedrijfsmakelaar, een ondernemersadviseur en een initiatiefnemer geven hun visie op oplossingen voor leegstand in Heerlen.

Door Leonie Kohl

“GEEF EIGENAARS DE KANS OM VAN LEEGSTAANDE WINKELPANDEN WONINGEN TE MAKEN, DAN CREËER JE EEN WIN-WINSITUATIE.”

MIRIAM JONGEN

“Zeker is leegstand een probleem in Heerlen, maar dat is het in iedere stad en ik heb het idee dat het zich al aan het oplossen is. Over vijf jaar heeft Heerlen al een totaal ander centrum met de plannen die er nu liggen en al gebouwd worden. Ik zie een groot deel van de oplossing in wonen. Niet per se wonen boven winkels of alleen maar nieuwbouw, maar juist ook wonen in plaats van winkels. Er zijn op dit moment veel panden waar een retailbestemming op zit, meer dan de vraag naar winkels. De oplossing is het verruimen van de bestemming, onder andere naar wonen. Die besluitvorming ligt bij de gemeente en dat gaat vaak heel traag.”

Als grote vastgoedspeler in Heerlen heeft Miriam aan de ene kant korte lijnen met de Heerlense gemeente, maar merkt ze ook dat gemeentelijke processen en procedures nog steeds te lang duren. “Wij hebben bijvoorbeeld jaren geleden een plan ingediend voor het voorste stuk van de Akerstraat, waar Bijsmans ligt. Daar zouden appartementen komen, terwijl de oude gevels behouden zouden blijven. Zulke plannen liggen maanden, soms jaren te wachten op een reactie van de gemeente. Dan is het momentum voorbij.”

“Bestemmingsplannen zijn soms wel twintig jaar oud. De stad en ook de behoeftes van het al dan niet winkelend publiek veranderen veel sneller dan dat de overheid daarop inspeelt. Ze loopt eigenlijk steeds achter de feiten aan. Als de overheid de markt meer flexibiliteit zou bieden, lossen problemen als leegstand zich sneller op. Tegenwoordig zoeken mensen in een binnenstad naar beleving. Al het andere vinden ze online. Zorg dat er meer mensen in de stad wonen, dan wordt het er vanzelf levendiger en gezelliger. Een goed voorbeeld is de samenwerking met de Gemeente Heerlen in het Schinkelkwadrant. Met de bouw van PromenadePark en Schinkel Noord tegenover de schouwburg komen er meer dan tweehonderd woningen in de binnenstad bij. Dat draagt hier ook aan bij.”

Miriam ziet de grootste urgentie in de aanloopstraten van het centrum. “Over een straat als de Saroleastraat maak ik me niet zo druk, die is binnen een aantal jaar weer helemaal vol. Daar zitten vaak grote investeerders achter het eigendom, met wie je niet zo makkelijk onderhandelt. In een straat als de Oranje Nassaustraat zou je als gemeente grotere slagen kunnen slaan. Het eigendom is erg verspreid onder mensen die vroeger hier een winkel hadden en de opbrengsten van het pand bewaren voor hun oude dag. Als je deze mensen nou de kans zou geven om van de leegstaande winkelpanden woningen te maken, creëer je een win-winsituatie: de panden worden opgeknapt en er komen weer echte woonstraten in de binnenstad.”

Vooral wonen als oplossing voor de leegstand dus, maar Miriam brengt nog een andere groep onder de aandacht die onderdeel kan zijn van de oplossing: creatievelingen. “Ik vind het belangrijk dat kunstenaars, makers en andere creatievelingen een plek krijgen in de binnenstad. Als alle partijen uit het CBS-gebouw nou naar de binnenstad zouden verhuizen, zorgt dat voor kleur en levendigheid. De huidige invulling van het CBS-gebouw was ook nooit de bedoeling. Ik zie voor deze groep een veel betere plek op het Maanplein. Het initiële idee om hier kleine ondernemers en kantoren te vestigen is mislukt. Dat is nu eenmaal zo, dus geef dat gewoon toe en kijk naar andere kansen.”

OPLOSSINGEN LEEGSTAND VOLGENS MIRIAM:

*FLEXIBELER BESTEMMEN

*MEER MARKTWERKING

*WONEN IN PLAATS VAN WINKELS

*CREATIEVELINGEN RUIMTE GEVEN IN DE BINNENSTAD

BedrijfsmakelaarAelma

GUUS DE BOCK

“Het komt er eigenlijk op neer dat er veel meer mensen naar Heerlen moeten komen. Dat klinkt niet makkelijk, maar heel moeilijk hoeft het ook niet te zijn. Je kunt dat op meerdere manieren aanpakken. Er is veel laaghangend fruit, studenten zijn een voorbeeld. In Maastricht komen ze de studenten niet kwijt, in Aken is er een tekort aan woningen en Eindhoven heeft dezelfde problemen. Een uitspraak dat de universiteit te groot wordt voor de stad Maastricht, vind ik bijvoorbeeld complete lariekoek. Het is juist tegenovergesteld: de stad is te klein voor de universiteit. De grenzen stoppen niet ter hoogte van Amby en Veldwezelt. Kijk naar satellietsteden zoals Parkstad en Sittard-Geleen. Met goede verbindingen, faciliteiten en promotie kom je al een heel eind. Willen die studenten geen half uur reizen naar de campus in Aken, Maastricht

of Eindhoven? Onzin, dat bewijst de studentenhuisvesting PITground in het voormalige DSM-gebouw in Sittard. Een student uit Singapore kijkt niet op van een half uurtje reistijd.”

Zo heeft Guus nog veel meer oplossingen voor leegstand in Heerlen die betrekking hebben op wonen. Vanuit zijn werk als bedrijfsmakelaar denkt hij als bemiddelaar aan de behoeftes van meerdere partijen.

“Op dit moment zit Heerlen in een vicieuze cirkel: er is geen hoogstaand winkelaanbod meer, dus komen er geen mensen naar de stad en daarom is er niets te doen. Dit moeten we doorbreken. Winkels als Zara, Bershka en Primark moeten we naar de binnenstad halen, zodat het aanbod breder wordt. Niet promoten met de 90.000 inwoners van Heerlen, maar de 250.000 inwoners van Parkstad. Daar willen grootwinkelbedrijven gewoon zitten. Als er gemeten wordt hoe druk het is op de drukste dag in de week op de drukste plek in de stad, vallen die cijfers nu nog heel erg tegen. Deze winkels durven het niet aan, maar ik weet 100% zeker dat als deze zaken naar Heerlen zouden komen, de stad een enorme opleving meemaakt. Dan komen de consumenten weer en doorbreken we de vicieuze cirkel. We zouden ze kunnen overhalen door te helpen met hun personeelstekorten, bijvoorbeeld in samenwerking met initiatieven als de Bovengrondse Vakschool. Zo laat je de winkels

“HEERLEN ZIT IN EEN VICIEUZE DIT MOETEN WE DOORBREKEN.”

hun personeelskosten drukken en geef je kansarme jongeren in Heerlen de gelegenheid om een vak te leren.”

Verder wijst Guus op het belang van uitstraling in de binnenstad, waarvan hij vindt dat je moet zorgen dat deze er gelikt bij ligt. Dat zou je kunnen stimuleren via belastingen: “Nu volgt een wat ingewikkelder verhaal, maar er komen aanpassingen in het belastingstelsel voor vastgoedbezitters. Box 3 - waar je vastgoedinvesteringen in vallen - wordt zwaarder belast. Waarschijnlijk gaan hierdoor huurwoningen uit de markt. Dat is heel lastig voor starters en dat kan onder meer zorgen voor een verdere braindrain in Heerlen. We moeten deze starters in Heerlen houden. Box 3 is voor veel partijen toch een beetje walhalla. De gewenste aanpassingen door Hugo de Jonge zijn echter te draconisch. Wat als pandeigenaren extra belasting over Box 3 nou zouden kunnen inzetten om hun panden - bijvoorbeeld de gevels - te verbeteren? Dat geld zijn ze dan alsnog kwijt, maar dan heeft de stad er ook nog iets aan. De gevels zijn het visitekaartje van de binnenstad. Kijk eens om je heen hoe sommige gevels in Heerlen erbij staan, om te huilen.”

Verder ziet Guus veel leegstand in panden zonder woonbestemming. “Ik ben altijd voorstander van stimuleren door belonen in plaats van gedrag afstraffen. Op dit moment zijn de bouwkosten voor

VICIEUZE CIRKEL. DOORBREKEN.”

het transformeren van bijvoorbeeld kantoren of winkels naar woningen erg hoog. Pandeigenaren laten het dan liever leegstaan. Ze worden afgestraft door het ontnemen van de bestemming, als de ruimte een x aantal maanden leegstaat. Niet doen! Wat als de gemeente zou zeggen: als jij hier woningen realiseert, krijg je contingenten (een soort toestemming, red.) om op andere plekken in de gemeente een bepaald aantal woningen te realiseren. Die contingenten zijn waardevol. Projectontwikkelaars zijn dan eerder geneigd om zo’n verbouwing op zich te nemen, omdat er dan wel iets tegenover staat. Dit moet je natuurlijk allemaal heel strak reguleren, zodat er geen misbruik van kan worden gemaakt.”

Nog meer laaghangend fruit: dagjesmensen trekken met de euregionale ligging. Er lijken oplossingen te over. Wat er volgens Guus ontbreekt is een soort masterplan, een algehele visie die zaken verbindt en tegelijk aanpakt. “Heerlen is een stad met lef. We doen al supergave dingen: van hiphopfestivals tot al die murals. Ook bouwen we gewoon tegen de stroom in een Maankwartier, de (nieuwe) Nieuwe Nor en een nieuw stadskantoor, stuk voor stuk waanzinnig gave gebouwen. We moeten gewoon zorgen dat die studenten er komen, dat we meer woningen toevoegen aan de binnenstad, dat de verbindingen beter worden en dat er meer groen komt. We moeten nu nog meer lef tonen.”

OPLOSSINGEN LEEGSTAND VOLGENS GUUS:

*MEER MENSEN LATEN WONEN

IN DE BINNENSTAD, WAARONDER STUDENTEN UIT MAASTRICHT, AKEN EN EINDHOVEN

*VASTGOEDEIGENAREN MET

BELASTINGVOORDEEL VERLEIDEN

OM PANDEN OP TE KNAPPEN EN TE TRANSFORMEREN TOT WONINGEN

*TOERISME STIMULEREN O.A. DOOR

EUREGIONALE LIGGING TE VERZILVEREN

*LOBBYEN VOOR WINKELS ALS ZARA, BERSHKA EN PRIMARK

MEVIS

Stijn groeide op in Heerlen en vond het er in zijn tienerjaren nogal doods. De leegstaande panden inspireerden Stijn en enkele van zijn leeftijdsgenoten om een initiatief te starten dat later zou uitgroeien tot ‘PAND. “De meesten van mijn vrienden konden niet wachten om weg te gaan, maar we bedachten ons dat we ook iets konden doen met de stad. Als je omdenkt, is Heerlen een soort speeltuin op het gebied van leegstand. Met ‘PAND willen we nieuwe functies toevoegen aan de stad. We organiseren exposities, poëzie-, discussie- en filmavonden, lezingen, enzovoorts. De doelgroep: van kleuters tot hoogbejaarde senioren. ‘PAND is een podium voor creativiteit met een nomadenbestaan, we trekken van leegstaand pand tot leegstaand pand.”

OPLOSSINGEN LEEGSTAND VOLGENS STIJN:

*LEEGSTAANDE PANDEN

ONDER ANDERE INZETTEN VOOR MAKERS EN CREATIEVEN

*MEER RUIMTE VOOR KLEINE ONDERNEMERS

*EEN BRUG SLAAN TUSSEN VASTGOEDEIGENAREN EN DE GEMEENTE

*BEHOUD ANDERE BESTEMMINGEN DAN WONEN, ANDERS SLA JE HET LEVEN UIT HET CENTRUM

“In aanloop naar ons ‘PAND-avontuur werden we compleet overrompeld door wat er allemaal kwam kijken bij ons prille initiatief. We wilden een soort jeugdhonk creëren en belandden daarbij alleen al op zo’n vier verschillende afdelingen van de gemeente. Of we doelgroeponderzoek gedaan hadden… Nee, het was nog een experiment en hoewel de Gemeente Heerlen ons gesteund heeft, kostte het anderhalf jaar aan vrijwilligerswerk voordat we iets op poten hadden gezet. We misten ook andere initiatiefnemers in de stad, bij wie we ons hadden kunnen aansluiten om een sterker signaal af te geven. Als het in Heerlen makkelijker zou zijn om bottom up-initiatieven van de grond te krijgen, waren er misschien meer.”

Stijn studeert nu architectuur in Delft en bekijkt Heerlen met een stedenbouwkundige blik: “Om leegstand aan te pakken, moet er een transformatie op gang komen. Niet per se door de gemeente, maar juist vanuit de mensen, bottom up. Zij voelen wat er leeft in de stad en wat de behoeftes zijn. Op stedenbouwkundig niveau zou er een interventie moeten komen, zodat er meer ruimte komt voor kleine ondernemers. Leuke zaken zoals Kakauw en Zwart Goud zijn daar goede voorbeelden van, dus die verandering zit er al in. Hopelijk zet hij door.”

Zodra wonen aan bod komt, een onderwerp dat vaak naar voren geschoven wordt als oplossing voor leegstand, heeft Stijn hier een heel andere visie op dan we eerder hoorden: “Met een demografie die zo grijs is als in Heerlen, moet je ervoor waken dat je overal een woonbestemming opzet. Wij hebben de gevolgen ervan gezien en zelf ook gemerkt op het Maanplein. Ondernemers mogen geen terras meer aanleggen, er kan vrijwel niets worden georganiseerd. Initiatieven lopen tegen machtige verenigingen van eigenaren aan en elk spontaan idee wordt uit angst voor overlast meteen de grond in geboord. Je zou voor deze oplossing kunnen kiezen, maar je moet er wel voor waken dat je het centrum er niet compleet mee doodslaat en verandert in een rustige woonwijk.”

HET

MARCEL VAN KASTEREN

“De behoefte aan vastgoed vanuit ondernemers in Heerlen is afgenomen. Starters of doorgroeiers die wel iets met vastgoed willen, hebben behoeftes die niet aansluiten op het huidige aanbod. Zij willen flexibiliteit in de vastgoedmarkt, die er binnen de huidige, vrij traditioneel ingestelde markt amper is. In plaats van langlopende huurcontracten is er bijvoorbeeld meer vraag naar pop-up locaties. Je huurt voor drie maanden en dan komt - hopelijkde volgende.”

“Daarnaast willen ondernemers steeds vaker een beleving aanbieden, waardoor ze qua wetgeving in een lastig gebied komen. Ik heb het dan over de zogenaamde mixconcepten of blurring: een winkel of een kapper die ook horeca erbij wilt. Dit mogelijk maken is een kwestie van het aanpassen van de wet- en regelgeving.” Met een dergelijke spreiding in je businessplan is de kans van slagen ook weer groter. Gebrek aan flexibiliteit lijkt het sleutelwoord. Wetgeving, vastgoedbazen, maar ook banken blijken star uit het verhaal van Marcel.

Dan zijn er nog de huren. Ondernemers klagen dat deze te hoog liggen en Marcel bevestigt dat. “Als je kijkt naar de hoogte van huren vanaf 1990, zijn deze harder gegroeid dan de omzetten. Het percentage kosten dat ondernemers kwijt zijn aan huur is uiteindelijk hoger geworden. Als het economisch minder gaat, bewegen de huren niet mee. Als ondernemer is het zaak om op zoek te gaan naar een pandeigenaar met wie je een vertrouwensband kunt opbouwen. Als er te praten valt over ingroeihuur of omzethuur - constructies waarbij de hoogte van de huur meebeweegt - dan is de kans dat huurder en verhuurder er samen uit gaan komen veel groter. Ik zou morgen alle lege winkels in Heerlen kunnen vullen met ondernemers, maar dan moeten wel de huren door de helft.” (B)RUIS MAGAZINE ( 84 )

“IK ZOU IN HEERLEN ONDERNEMERS, WEL DE

Marcel ziet ook toekomst in flexwerkplekken in de binnenstad. “Veel startende ondernemers zijn hun zolder of woonkamer ontgroeid en zouden graag op een dynamische plek willen werken, zoals de binnenstad. In Heerlen heb je Carbon6, SuperStudio’s en C-mill, maar er zit vrijwel niets in het centrum. De moeilijkheid hier is dat pandeigenaren een hoofdhuurder willen hebben en dan zou de verantwoordelijkheid voor het pand bij één partij komen te liggen. Je hebt dan tussenpersonen nodig die alles regelen, dat zou een oplossing kunnen zijn.”

“Ik kom veel in Heerlen. Als ik door ’t Loon loop, word ik er meewarig van. Het ligt ook aan de Heerlense geografie. Op dit moment zijn de voorzieningen veel te ver uitgesmeerd over het centrum. Ik zou zeggen: concentreer alles tussen de Promenade en het Maankwartier en geef de rest een andere bestemming. Ik ben overigens groot fan van het Maankwartier, maar ook hier zijn de huren veel te hoog, waardoor er wat betreft retail en horeca niet echt iets van de grond komt. Veel jonge mensen lopen met goede ideeën rond, maar we moeten de nieuwe generatie wel op weg helpen.”

OPLOSSINGEN VOOR

LEEGSTAND VOLGENS MARCEL:

*POP-UP LOCATIES BESCHIKBAAR

MAKEN VOOR KORTSTONDIGE INITIATIEVEN

*TEGEMOET KOMEN AAN

BLURRING EN MIXCONCEPTEN

*HET VERKOPERSVAK POPULAIR

MAKEN BIJ SCHOOLGAANDE

JONGEREN

*VASTGOEDEIGENAREN

OVERHALEN TOT INGROEIHUUR EN OMZETHUUR

*HET CENTRUM VAN HEERLEN

MORGEN ALLE LEGE WINKELS

HEERLEN KUNNEN VULLEN MET ONDERNEMERS, MAAR DAN MOETEN HUREN DOOR DE HELFT.”

COMPACTER MAKEN ( 85 )

HEERLENINBEWEGING

ColumndoorJanineDijkmeijer

Janine Dijkmeijer: ze is de nieuwe algemeen directeur van Parkstad Limburg Theaters (PLT), kersverse inwoonster van het Maankwartier én in 2023 gastcolumniste van (B)RUIS magazine. Als voormalig professioneel danseres zit dansen in haar bloed. Een goede arthouse film zal ze nooit overslaan en daarnaast aquarelleert en breit ze graag. Janine kijkt als ‘nieuweling’ door haar eigen bril naar Heerlen en neemt ons daar graag in mee.

Sinds begin januari woon ik in Heerlen en loop ik elke dag van mijn huis in het Maankwartier naar het theater (PLT). De kortste route is door het Corio Center, een shoppingcenter waar je dezelfde winkeltjes vindt als in de meeste andere steden in Nederland. De draaideuren zijn altijd spannend, omdat ze soms heel langzaam gaan. In het begin ruikt het er lekker, naar gebrande nootjes en koffie, maar dan loop ik langs een echte slager, waar het vlees ambachtelijk wordt voorbereid. Deze geur sla ik liever over, omdat ik al op vierjarige leeftijd besloot geen dieren meer te eten.

Dus nu loop ik via de Saroleastraat, waar ik soms - als er geen lange rij staat - een cappuccino haal bij Espresso Bar Aroma. Daarna loop ik de Van der Maesenstraat in. Wat me meteen opviel, was een klein mannetje, een koempel met een lampje, beneden op een (lantaren)paal. Ik zie hem elke dag. Hij kijkt naar het lichtje dat zijn gezicht bestraalt en daarmee warmte en energie geeft. ‘s Nachts lijkt het zelfs alsof deze ‘mini mural’ de straat verlicht. Dit mannetje is geschilderd door de Belgische Jaune, die de onzichtbare, harde werkers van Heerlen zichtbaar maakt. Dat is dus duidelijk gelukt!

HEERLENHEEFT ZOVEEL PRACHTIGEMURALS

Heerlen heeft zoveel prachtige murals met een verhaal, zoals die van Bier en Brood aan de Spoorsingel. Het werk Synthesis refereert aan de digitalisering van de samenleving, omdat een groot deel van onze samenleving zich nu op het internet afspeelt. Toeval bestaat niet, want toen ik werkte voor het Nederlands Dans Theater in Den Haag hebben we in 2017 een grote ‘dansende’ muurschildering van 26 meter hoog van diezelfde kunstenaars weten te plaatsen.

JE VOELT DAT HEERLEN EEN STAD IS VAN MOGELIJKHEDEN, ONDANKS

DAT JE OOK VAAK HET VERLEDEN VOELT.

Ik houd van natuur, omdat deze in stilte kan ‘praten’. Steden praten ook. Als je goed luistert, voel je dat Heerlen een stad is van mogelijkheden, ondanks dat je ook vaak het verleden voelt. Je voelt dat er veel creativiteit is, echter is het niet altijd makkelijk om iets voor elkaar te krijgen in Heerlen. De energie en inzet is er in elk geval wel en dat gaat zeker beweging geven. Ik ga in elk geval stevig inzetten om vanuit het theater kansen te creëren voor toekomstige artistieke en creatieve plannen van de gemeente en omstreken.

JANINE DIJKMEIJER

De energietransitatie in Heerlen

energietransitatie

De laatste jaren, als niet decennia, is er veel te doen geweest om de energietransitie. Klimaatverandering is een belangrijk thema in verkiezingen en elektrische auto’s zien we steeds vaker op de wegen rijden. Duurzaamheid blijkt echter niet alleen van klimatologisch belang. Er bestaat een sociale noodzaak om de energietransitie te maken en ons gasverbruik af te bouwen. Een derde van ons energieverbruik vindt achter de voordeur plaats. Duurzaamheid en wonen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden op meerdere gebieden. We spreken Casper Gelderblom, wethouder Gemeente Heerlen en Miriam Benders, oprichter van Vereniging Tiny Wonen Limburg. Door Jop Delheij

Gemeente Heerlen is hard bezig om de energietransitie voor te stuwen en duurzaamheid in gang te zetten of te stimuleren, niet alleen om onze planeet te redden, maar ook om kwetsbaren in onze samenleving de hand te reiken, zo legt Casper Gelderblom ons uit. Vijftien procent van de huishoudens in Heerlen lijdt aan zogenoemde energiearmoede. Dat betekent dat deze huishoudens energierekeningen niet kunnen betalen of bijvoorbeeld te weinig geld hebben om hun huis warm te stoken. Er kan veel bereikt worden met relatief eenvoudige ingrepen in een woning. Echter is het probleem dat de meeste van deze huishoudens in een huurwoning leven, waar je veel moeilijker ingrepen kunt doen. “Inwoners van Heerlen hebben meer last van energiearmoede dan het landelijk gemiddelde, maar ook veel meer mensen kunnen er minder aan veranderen dan het landelijk gemiddelde”, stelt Casper.

(B)RUIS MAGAZINE

“Inwoners van Heerlen hebben meer last van energiearmoede dan het landelijk gemiddelde.”

Gelukkig is er ook goed nieuws in dit verhaal. Gemeente Heerlen heeft samen met wooncorporaties (die overigens een grote rol spelen vanwege het hoge percentage sociale huurders met energiearmoede), zorginstellingen, kenniscentra, liefdadigheidsorganisaties en alle andere gemeentes in Parkstad een energieverbond gesloten: het Verbond voor Energierechtvaardigheid. “Dit verbond heeft als doelstelling om niet alleen energiearmoede te bestrijden, maar vooral om te vechten voor energierechtvaardigheid”, zegt Casper. Energierechtvaardigheid formuleert hij als “een situatie die voldoet aan drie criteria: één; de energierekening moet betaalbaar zijn, twee; de woonkamertemperatuur moet leefbaar zijn, drie; de ecologische voetafdruk moet houdbaar zijn”. Daarnaast stelt Gemeente Heerlen noodbudgetten beschikbaar voor de krappe portemonnees en stuurt het een flink aantal ‘energiebespaarcoaches’ op pad om advies te geven over het besparen van energie en dus kosten. Ook helpen deze coaches de gemeente om noodbudgetten op de juiste plekken terecht te laten komen.

Nu is de hamvraag: gaat Heerlen landelijk voorop lopen in de energietransitie, deze problematieken bij de hoorns vatten of de klappen vangen zoals nog zo helder in ons geheugen staat gegrift? Casper vervolgt zijn verhaal over energierechtvaardigheid: “Aan die drie criteria voldoen veel Heerlense huishoudens niet. Dat is natuurlijk extra pijnlijk in een regio die tot stand is gekomen door een succesvolle energietransitie in het verleden. Nu is het de vraag of het een succesverhaal wordt, waarbij we versneld verduurzamen zodat we onze kennis en ervaring exporteren en andere regio’s helpen bij de transitie, of gaan we weer achteraan lopen zoals de vorige keer en de klappen vangen?” Het antwoord is wat Casper betreft makkelijk.

Maar is zo’n energietransitie wel mogelijk? Is er genoeg kennis hier, zijn er genoeg mogelijkheden? Casper wijst ons op enkele voorbeelden. Energie opwekken door middel van het water dat nog in de mijnen ligt is een goed voorbeeld van hoe we onze bijzonderheden van deze regio kunnen gebruiken om de energietransitie te maken. “In eerste instantie is er de historische achtergrond, wat onze voornaamste bron van identiteit is, aangezien we één transitie al meegemaakt hebben. Als er, tegen de neoliberale tendensen in, een lokale overheid het voortouw weet te nemen, zijn wij het. Mijnwater is nog niet wat het gaat zijn, maar dat is de infrastructuur van de ene energievoorziening naar de andere omzetten. Wat heel bijzonder is.”

Er liggen ook kansen bij het brengen van energie naar de mensen toe. Lokaliteit is daarbij van groot belang. “We leven nu in een tijd dat mensen energierekeningen niet kunnen betalen, maar de grote bedrijven maken miljardenwinsten waarvan slechts een klein deel bij de noodfondsen terechtkomt.” Daar mag volgens Casper verandering in komen. “We willen kijken of we met een sociaal, lokaal, duurzaam energiebedrijf daar iets tegenover kunnen zetten. Als we zelf de duurzame opwek realiseren en we zorgen er ook voor dat die niet geëxploiteerd wordt door de grote spelers maar door een partij die dicht bij de gemeente staat - en die we zelf deels organiseren - dan creëeren we lokale zeggenschap over lokale energie ten bate van de lokale samenleving. Op die manier creëer je ook lokale economische waarde, want dat is allemaal geld dat níét uit de regio vloeit. Dat is het probleem met deze situatie: we geven enorm veel geld uit aan energie en het vloeit allemaal de regio uit.”

Circulariteit

Gemeente Heerlen heeft als doel om in 2050 een volledig circulaire economie tot stand te hebben gebracht. Circulaire economie betekent dat er geen afval meer bestaat, maar dat afval weer als materiaal of grondstof ingezet wordt. Momenteel zijn er al een aantal ondernemers die de weg tonen. “Circulariteit is een economische kans. Die circulaire economie is nog best wel klein, het is een enorme groeimarkt”, zegt Casper daarover. “Als we anders durven kijken naar onze onmiddellijke omgeving zullen we erachter komen dat al die grondstoffen waarvan we dachten dat die van ver moesten komen, eigenlijk hier al hebben. Bijvoorbeeld bouwmaterialen: er moeten 8000 woningen weg in de komende tien jaar, daar komen 7500 woningen voor terug. Al die gesloopte woningen bevatten bouwmaterialen zoals hout, baksteen, beton, et cetera. Dat hergebruik zit nog te weinig in het systeem. “Als je daar als ondernemer mee aan de slag gaat, kun je een hele markt ontsluiten. Als je door deze bril naar de stad kijkt, zie je een mijn van de toekomst. En die materialen hoeven niet in de regio te blijven, die kun je ook vermarkten.” (B)RUIS

“Als je door deze bril naar de stad kijkt, zie je een mijn van de toekomst.”

“Ik zou graag willen zien dat mensen kunnen kiezen hoe ze zouden willen wonen. ”

(B)RUIS MAGAZINE

Een eigen wooncorporatie

Op het gebied van wonen en duurzaamheid zullen weinig woningen zo duurzaam zijn als een tiny house. Miriam Benders heeft een soort wooncorporatie in de vorm van een vereniging opgericht voor ‘tiny wonen’, die zich hard maakt voor wat zij noemt “vrijheid van wonen binnen sociale duurzame kaders”. Zij zou graag willen zien dat mensen kunnen kiezen hoe ze zouden willen wonen. Met Vereniging Tiny Wonen Limburg contacteert ze Limburgse gemeentes met de vraag of ze open staan voor tiny house-projecten. “Vanuit daar proberen we de gemeentes te inspireren, te adviseren en met hen samen te werken.”

Om ergens in een tiny house te kunnen wonen is niet zo makkelijk. Miriam vertelt dat ze een stuk grond had op de Heerlerbaan met een woonbestemming, maar toch mocht zij er geen tiny house plaatsen. “Uiteindelijk is het afgewezen, omdat ik in het aangewezen stuk tuin van het perceel stond. Toen ik het tiny house aan de voorkant van het perceel wilde plaatsen, voldeed dat niet aan het straatbeeld.” Zo zijn er veel regels die een tiny house-project in de weg kunnen zitten. Na veel gesprekken kreeg Miriam een dwangbevel om er binnen een maand weg te zijn, maar ook om haar tiny house te hebben verwijderd. Momenteel staat er dan ook geen volwaardig tiny house in Heerlen, waar dat in Kerkrade wel al is gerealiseerd.

“Tiny wonen is automatisch duurzaam, wat de reden ook maar is dat mensen tiny willen wonen”, zegt Miriam. Voor Miriam is de reden om tiny te wonen vooral verbonden aan een ‘persoonlijke duurzaamheid’, gezien haar beroep als energiecoach.

In de nabije toekomst staat Miriam, maar ook Gemeente Heerlen, voor de uitdaging om verschillende vormen van duurzaamheid met elkaar te verbinden. Vlak na onze interviews zijn Casper en Miriam in gesprek gegaan met elkaar. Conclusie is dat de doelen van de twee partijen verenigd kunnen worden. Miriam: “Er is geen duidelijke ‘nee’ tegen tiny wonen en geen duidelijke ‘ja’ geformuleerd door de Gemeente Heerlen. Zij heeft belangrijke punten op de agenda die hun aandacht vragen, onder andere de transitie van Heerlen-Noord. De uitdaging is nu om een plan te maken dat past en meewerkt aan de transitie van Heerlen-Noord. Dat dus niet alleen op anders wonen ingaat, maar alle domeinen aanraakt. Om persoonlijke duurzaamheid, sociale duurzaamheid en economische duurzaamheid in één plan te presenteren is voor mij een leuke uitdaging.”

WAT BRUIST ER?

Aftellen #1: nieuwe filmhub Royal & Rivoli

Aftellen #2: gerenoveerd Raadhuis

Aftellen #3: vierde verdieping van Berden

Aftellen #4: Kijkdepot van SCHUNCK

De eerste zadenbibliotheek van Limburg

Nieuw, fris en leuk: de dames van De Dauts

Eerste Tiny Forest geopend in Heerlen

Terugkeer van BOOCH?-festival

Het ‘onthoofden’ van de kopgebouwen

Geluiden uit de stad opgepikt door de redactie

WAT RUIST ER?

Brasserie Bracke stopt na 28 jaar

Nog niet veel leven in de Zwevende Hemel

Constante tegenwind voor Atelier Stadsrevisie

Kitschige, betonnen ridders in een stad waar nooit ridders waren

Salad Bakery blijkt een zwaar gemis

Maankwartier: mooi, maar leeg

Gevels Maxim en Rivoli ten prooi gevallen aan eeuwige sloopwoede

‘Zie-je-nou-wel-dat-het-niet-lukt-in-Parkstad’

-Chapeau over restaurant Graffiti

Gebrek aan creatieve winkels zoals

Muziekhuis Arons en Victor 4art

Waar is iedereen? Beetje leeg in de binnenstad van Heerlen...

Dr. Poelsstraat: voelt als een zinloze

vernieuwing

(B)RUIS in beeld

Wie vormen de bruisende kracht achter (B)RUIS magazine? In dit voorstelrondje maak je kennis met Jop Delheij (1995), redactielid van (B)RUIS. Jop is een creatieveling, die een kritisch artikel schrijven niet uit de weg gaat, graag muziek maakt en presentaties van vrije kunst en (Heerlense) geschiedenis neerzet in ‘PAND.

Door Judith Bouwels

JOP

*Opgegroeid in Heerlen-Zuid

*Teruggekeerd vanuit Amsterdam voor onder meer zijn initiatief ‘PAND

*Heeft een grote talenknobbel en houdt van schrijven

*Ziet Heerlen als een groot speelveld

*Geeft zichzelf het energielabel ‘D’

1. Valkenburgerweg, bij de Geleenbeek

2. Het skateplekje bij het Glaspaleis

JOPS TOP 3 FAVORIETE PLEKJES IN HEERLEN: (B)RUIS

MAGAZINE

Hoe ben je bij (B)RUIS terechtgekomen?

“Tijdens de Stadmaakweek in 2021, net nadat ik mijn master Kunst- en Cultuurwetenschappen behaald had, kwam ik Zindzi (projectleider en vormgever van (B)RUIS) tegen. Ze vertelde me dat Jonathan (fotograaf van (B)RUIS) mijn naam had genoemd als mogelijke toevoeging aan het team van (B)RUIS magazine. Ze vroeg me een redactievergadering bij te wonen. Sindsdien schrijf ik voor het magazine. Ik schrijf erg graag. Tijdens mijn master en ook de bachelors Nederlands en Geschiedenis heb ik dat altijd met veel plezier gedaan. Mogen schrijven over Heerlen vind ik waardevol. Ik vind Heerlen een interessante gemeente en ik leer via (B)RUIS veel mensen kennen.”

Wat is jouw link met Heerlen?

“Ik ben in Heerlen opgegroeid. In 1995 ben ik er geboren en ik heb altijd in Heerlen-Zuid gewoond. Na de middelbare school ben ik naar Amsterdam verhuisd, waar ik zes jaar lang heb gewoond. In 2019 kwam ik terug naar Limburg, voor het initiatief ‘PAND dat ik destijds met anderen gestart ben, voor mijn relatie en de master. Wat ook meespeelde was de bubbel waar ik in Amsterdam in zat. Ik kwam niet meer verder, zowel niet muzikaal als creatief. Ik wilde iets dóén. Zoiets als ‘PAND is in Amsterdam moeilijker te realiseren, vanwege de grote concurrentie. Hier in Heerlen is er de ruimte voor. Hier kan ik mijn ei kwijt.”

Wat doe je naast (B)RUIS?

“Muziek maken is een grote hobby. Ik ben gitarist onder de artiestennaam Pete Polito. Ook houd ik heel erg van lezen. Literatuur en geschiedenis zijn mijn favorieten. En ik ben veel bezig met ‘PAND.”

Wat is ‘PAND?

“’PAND is een kameleon-achtige instelling, waarbij we door middel van presentaties vragen stellen over de stad en Heerlen daarmee een identiteit proberen te geven. Het is een collectief waarbij ongeveer vijftien personen betrokken zijn, van tussen de achttien en dertig jaar. We zitten op dit moment in de Dautzenbergstraat, het vierde pand waar we mogen exposeren.”

Wat zou jij in Heerlen nog graag zien gebeuren?

“Ik zie Heerlen ook als een kameleon. De gemeente heeft al zo veel vormen aangenomen. Het mooie is dat we Heerlen nu zelf kunnen herdefiniëren. Vooral het centrum vraagt om nieuwe mogelijkheden. Ik zou graag meer multifunctionele ruimtes zien, van winkel- tot openbare en cultuurruimtes. In Heerlen moet je kunnen skaten, dansen, evenementen bijwonen en (moes)tuinieren. Wat mij betreft mogen er ook meer initiatieven zijn, vooral omtrent cultuur. Er mag wat meer wereldniveau naar de stad komen op het gebied van architectuur en alle vrije kunsten. Dat is Heerlen verloren, sinds sluiting van de mijnen. De herontwikkeling waar we nu in zitten, is een kans om iets neer te zetten waarvoor mensen van wereldwijd komen. Heerlen enkel voor Heerlenaren houden vind ik te kortzichtig. Daar is Heerlen te interessant voor.”

In het kader van het thema van deze editie: hoe duurzaam handel jij?

“Ik zou mezelf het energielabel ‘D’ geven. Ik heb bewust geen rijbewijs, omdat ik auto’s vervelend vind. Zowel voor het straatbeeld als voor het milieu. Daarom reis ik met de trein. En ik scheid afval. Dan kom ik net uit op een voldoende als je het mij vraagt.”

Leegstand of kans? De binnenstad van Heerlen kampt - net als veel andere steden - met veel leegstaande winkelpanden. Hiertussen bevinden zich meerdere pareltjes van panden, echte kansplekken. Kun jij door de lege etalages, de gedateerde inrichting en het ‘lege witte vel’ heenkijken? Stadmaker Paul Leufkens kan dat als geen ander. Heerlen is zijn werkveld en hij neemt ons mee naar een plek met potentie van zijn keuze. Door Leonie Kohl

Pauls voorliefde voor hoekpanden steekt weer de kop op in zijn keuze voor de PPP van deze (B)RUIS. Het is dan ook een van de meest opvallende leegstaande panden in het centrum van Heerlen. De meesten zullen het kennen als ‘Bakker Bart’, oudere Heerlenaren als het pand van juwelier VroemenThissen. Inmiddels staat het markante hoekpand al veel te lang leeg. Zeker na de upgrade van overburen Bakkerij Voncken wordt het tijd dat de vierde hoek op dit kruispunt van de Saroleastraat en de Dautzenbergstraat wordt gevuld.

Pand

Het pand uit 1956 is eigenlijk typisch Heerlens. Wit, een tikje modernistisch en Paul ziet er een knipoog naar de Royal in. Ook typisch Heerlens: de zogenaamde ‘dwarslaesie’ van de gevel (om de woorden van Michel Huisman te lenen). De gevel beneden is lichtelijk verpest met glimmend witte kunststof kozijnen en grijs tegelwerk. “Een van de eerste maatregelen zou zijn: dat kunststof eruit en de bovenkant doortrekken naar beneden, maar het kon erger”, aldus Paul. “Je hebt natuurlijk enorme etalages en je zou een deel van de buitenruimte erbij kunnen betrekken.”

Groene ideeën

“Het eerste wat in me opkomt, is een plantenzaak. Dit stukje stad is nogal stenig en schreeuwt duidelijk om vergroening. Met die vergroening bedoel ik meer dan letterlijk het toevoegen van uitnodigende plantenborders langs de gevel. Ik denk dan ook verder in duurzaamheid en doel daarbij op klimaatadaptatie, biodiversiteit en gezondheid. Je zou bijvoorbeeld iets met eetbaar groen kunnen doen, ik zie de kratten met verse groenten al buiten staan. Tuinders uit de wijken zouden hun lokaal geteelde groenten kunnen aanbieden midden in de stad, binnen zou je met de verse, lokale oogst een kleine horecakaart kunnen voeren. Ik zie zelfs een combinatie met een adviesfunctie, dat er een soort ontmoetingsplaats is waar mensen (tuin)tips kunnen krijgen om duurzamer te vergroenen om bijvoorbeeld hittestress te voorkomen. ‘s Avonds kunnen er workshops worden gehouden over tuininrichtig en een goede verhouding tussen steen en groen. Zeg maar een soort ‘GroenWijzerWinkel’, maar dan midden in de stad en toegespitst op het klimaatadaptief en biodivers inrichten en onderhouden van de woonomgeving.”

Omgeving

Het pand ligt op een zichtlocatie midden in de drukste winkelstraat van Heerlen. De andere hoeken zijn niet alleen bezet, maar het gebouw van Bakkerij Voncken is ook nog eens pas volledig gerenoveerd, hetgeen erg veel voor het straatbeeld doet. Dit is sowieso het drukkere deel van de Saroleastraat en de kruisende Dautzenbergstraat hoeft zich ook niet te schamen voor het winkelaanbod. De levendigheid van de omgeving zou passen bij een levendig concept waar je een behoefte zou kunnen vervullen op meerdere momenten van de dag.

EEN STUKJE GESCHIEDENIS

Deze opvallende plek kwam eerder in beeld bij (B)RUIS. De opa van Jos Kurnig van Kurnig licht (zie (B)RUIS #3) had hier zijn radiowinkel, waarvan het magazijn tijdens de Tweede Wereldoorlog werd verwoest. In 1956 opende juwelier Vroemen-Thissen dit nieuwe pand, een stukje modernisme midden in de Saroleastraat. “Zelden werd in de laatste jaren op zulke voortreffelijke wijze het aanzien van een belangrijk punt in de stad zo verbeterd als hier is geschied”, schreef de krant de dag na de opening. De juwelier was tot 1986 actief.

++ DRUKKE ZICHTLOCATIE LANGS AANLOOPROUTE IN BINNENSTAD + KANSRIJKE ONTWIKKELINGEN IN WINKELAANBOD IN DIRECTE OMGEVING + BOVENRUIMTES IN OVERLEG OOK BESCHIKBAAR

-- VERVANGEN WINKELPUIEN IS NODIG

Het vernieuwde Nederlands

Mijnmuseum belicht alle facetten van het kleurrijke mijnverleden.

De ondergrondse winning van steenkool zorgde bovengronds voor gouden tijden. Maak tijdens je bezoek aan het fonkelnieuwe museum in de binnenstad van Heerlen een nostalgische tijdreis naar de gloriejaren van de Mijnstreek.

Kijk op nederlandsmijnmuseum.nl

* Ben jij ondernemer leuk initiatief? Mail naar: zine.nl en wie weet sta editie van (B)RUIS magazine. benieuwd naar jullie tips, feedback, opmerkingen

naar: info@bruismagazine.nl

Instagram: @bruismagazine een leuk idee voor Heerlen nemersklimaat versterkt?

ondernemersfondsheerlen.nl

ondernemer en vind je dit een naar: info@bruismagasta jij in de volgende magazine. * Wij zijn erg reactie. Voor vragen, opmerkingen en info, mail info@bruismagazine.nl * Volg ons op @bruismagazine * Heb je zelf Heerlen dat het onderversterkt? Mail naar info@ ondernemersfondsheerlen.nl

Team (B)RUIS

Mede mogelijk gemaakt door: Het Ondernemersfonds Heerlen

Met dank aan:

Lita Wiggers

Julia, Guus, Janna en Lea Karima Regab

Aline Ploeg

Frans Cordewener

Jolanda van Wanrooy en Remy Thissen

Saskia Buskes

Peggy Schouw

Marij Beaujean, Riet Paardekooper en Edgar Peeters

David Doelen

Harold van Hooren

Miriam Jongen

Guus de Bock

Stijn Mevis

Marcel van Kasteren

Janine Dijkmeijer

Casper Gelderblom

Miriam Benders

Paul Leufkens

Team ParkCity Live en een grote dank aan de adverteerders van (B)RUIS issue #5

(B)RUIS magazine

Uitgegeven in eigen beheer info@bruismagazine.nl Mede mogelijk gemaakt door Ondernemersfonds Heerlen

Concept & design: Zindzi Slegers

Fotografie: Jonathan Widdershoven

Redactie: Judith Bouwels, Jop Delheij en Leonie Kohl

Drukwerk: Drukkerij Comar B.V.

Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

ISSN: 2772-705X

© 2023, Stichting (B)RUIS

Dit is Parkstad

Geen enkel gebied heeft een verhaal als dat van Parkstad: Romeinen die wegen en badhuizen bouwden, kerken en kastelen die verrezen in de Middeleeuwen, de vurige goudkoorts rondom steenkool en de val van de allesomvattende mijnindustrie. Als een groene feniks rees Parkstad op en bloeide uit tot een toeristische bestemming van formaat.

Ontdek

5

⟶ ditisparkstad.nl

en Rovers

De Middeleeuwen

Ontdek de kerken en kastelen in het land van koene ridders, landheren en de mysterieuze Bokkenrijders.

Mijntijd

Steenkool en koempels

Driekwart eeuw stond Parkstad volledig in het teken van de steenkool. Ga op zoek naar het 'zwarte goud' en kom meer te weten over het zware mijnwerkersleven.

Elan

Toerisme en de culturele lente

Maak kennis met de nieuwste parels van Parkstad. Van het gedurfde Maankwartier, de buitengewone street-art scene tot het verrassende uitzicht vanaf de Wilhelminaberg.

Het leukste startpunt van je bezoek aan Parkstad

De Visit Zuid-Limburg Experience

Romeins Knooppunt

Parkstad als Romeins Knooppunt

Bewandel de eeuwenoude wegen van de Romeinen en bewonder onderweg o.a. het Thermenmuseum, de grootste Romeinse opgraving van Nederland.

1965 – 2000

Transitiejaren

De sluiting en de sloop van de mijnen

Verdiep je in de tijd na de mijnsluiting, toen de streek door de vele veranderingen een eigen identiteit ontwikkelde.

Heerlen-Parkstad in het Maankwartier (Spoorplein 40, Heerlen) is hét begin van je ontdekkingsreis door Parkstad. Aan de hand van vijf tijdlijnen, die je meenemen langs de attracties en tips van lokale ambassadeurs, beleef je Parkstad op z’n best. Bekijk gratis de film ‘Parkstad door de tijden heen’ in onze kleine cinema en spuit je eigen (digitale) graffiti!

500 – 1800 Ridders

2000 – NU