PODSUMOWANIE Filgrastym skutecznym lekiem w leczeniu wspomagającym i przeciwdziałającym gorączce neutropenicznej Filgrastym zmniejsza ryzyko neutropenii i gorączki neutropenicznej, a przy tym jest lekiem bezpiecznym i dobrze tolerowanym. Można go więc rekomendować w profilaktyce pierwotnej i wtórnej u chorych poddawanych intensywnej chemioterapii, u których zachodzi wysokie ryzyko związanych z nią powikłań hematologicznych. Ważne jest jednak, by pamiętać o zalecanym czasie terapii, który w przypadku G-CSF powinien wynosić minimum 7 dni. W niniejszej publikacji opisano przypadki pacjentów z rozpoznaną chorobą nowotworową poddawanych chemioterapii, w trakcie której wymagane jest zastosowanie profilaktyki pierwotnej lub wtórnej gorączki neutropenicznej z wykorzystaniem filgrastymu (G-CSF). – Celem przedstawionych Państwu badań ankietowych była analiza czynników wpływających na wybór rodzaju profilaktyki gorączki neutropenicznej na podstawie aktualnych rekomendacji PTOK wynikających z sytuacji epidemiologicznej (COVID-19) oraz ocena czasu trwania profilaktyki pierwotnej lub wtórnej gorączki neutropenicznej. Badaniami objęto grupę pacjentów w wieku 22–91 lat poddawanych chemioterapii z powodu nowotworów układu chłonnego i guzów litych – wyjaśnia prof. Hus. Wśród nowotworów systemowych znalazły się m.in. chłoniak Hodgkina i przewlekła białaczka limfocytowa, z kolei nowotwory lite to rak płuca, rak piersi, rak jajników, rak nerki, rak trzustki, rak żołądka, rak odbytnicy.
Dobra lub bardzo dobra tolerancja leku w przedstawionych przypadkach Profesor Hus relacjonuje, że u 82% chorych stosowano profilaktykę pierwotną, a u 18% chorych wtórną, zgodnie z zaleceniami: – U jednego chorego stosowano profilaktykę wtórną gorączki neutropenicznej, pomimo że schemat chemioterapii wiązał się z ryzykiem powyżej 20%, co wskazuje na konieczność uważnej kwalifikacji, biorąc pod uwagę istotny wpływ profilaktyki pierwotnej na dłuższy czas przeżycia chorych. W przypadku schematów z ryzykiem wystąpienia gorączki neutropenicznej 10–20%, do najczęstszych czynników ryzyka wpływających na zastosowanie profilaktyki pierwotnej należały: zaawansowany stan choroby nowotworowej, choroby współistniejące, wiek powyżej 65 lat. U 2 chorych leczonych schematami z ryzykiem wystąpienia gorączki neutropenicznej 10–20%, bez czynników ryzyka, zgodnie z zaleceniami PTOK zastosowano profilaktykę pierwotną. Profesor Hus zwraca uwagę, że aż u 18 chorych G-CSF stosowano jedynie przez 5 dni (przy zalecanym czasie terapii 7 dni i więcej), co może prowadzić do suboptymalnych wyników. – Potwierdzeniem tego była konieczność wydłużenia profilaktyki z powodu odroczenia chemioterapii na skutek neutropenii – wyjaśnia prof. Hus. – Stosowanie G-CSF było w większości dobrze tolerowane, bóle kostne obserwowano u 11 chorych, u 7 chorych o miernym nasileniu bez konieczności stosowania leków przeciwbólowych, u 3 objawy ustępowały po przyjęciu paracetamolu, tylko jeden chory zgłaszał silne dolegliwości bólowe. U 2 obserwowano wcześniej silne bóle kostne związane ze stosowaniem długodziałającego G-CSF, nie występowały one przy zmianie na preparat krótkodziałający. Należy pamiętać, że zmiana preparatu G-CSF na krótkodziałający zwykle umożliwia dalsze stosowanie profilaktyki – dodaje.
Możliwość samodzielnej aplikacji leku zaletą w czasie pandemii COVID-19 Zgodnie z najnowszymi wytycznymi PTOK podawanie G-CSF pacjentom onkologicznym w trakcie chemioterapii zmniejsza ryzyko zakażenia wirusem SARS-CoV-2 związane z koniecznością hospitalizacji. Pozwala również uniknąć dezorganizacji pracy jednostki leczniczej w przypadku wystąpienia gorączki neutropenicznej (w takiej sytuacji konieczna jest izolacja pacjenta i dalsza diagnostyka w kierunku COVID-19). Zdaniem prof. Hus szczególnie istotny w czasie pandemii COVID-19 jest fakt, że wszyscy chorzy, nawet ci w podeszłym wieku, wykonywali podskórne iniekcje samodzielnie, bez potrzeby kontaktu z personelem medycznym. – Przedstawione dane ankietowe potwierdzają stosowanie się zarówno do międzynarodowych, jak i polskich zaleceń – podkreśla. Profesor Hus dodaje, że należy zwrócić uwagę na dokładną kwalifikację chorych do profilaktyki oraz optymalny czas jej stosowania, który w przypadku G-CSF powinien wynosić 7 dni i więcej.
Filgrastym zmniejsza ryzyko neutropenii i gorączki neutropenicznej – W ramach profilaktyki pierwotnej i wtórnej stosowano lek filgrastym (G-CSF) u pacjentów z wysokim (> 20%) lub średnim (10–20%) ryzykiem wystąpienia neutropenii. We wszystkich przedstawionych przypadkach tolerancja leczenia była dobra lub bardzo dobra. Obserwacje kliniczne potwierdziły poprawę samopoczucia, utrzymanie rytmu chemioterapii, zmniejszenie dolegliwości bólowych kostno-mięśniowych – wymienia prof. Szawłowski. – Reasumując, należy stwierdzić, że filgrastym korzystnie wpływa na zmniejszenie ryzyka wystąpienia neutropenii i gorączki neutropenicznej. Jest lekiem dobrze tolerowanym, czyli bezpiecznym. Można go zatem rekomendować w profilaktyce pierwotnej lub wtórnej podczas leczenia chorych o wysokim ryzyku powikłań hematologicznych związanych z intensywną chemioterapią – podsumowuje.
[ 119 ]
