3.13 Waarom zou ik er geen eind aan maken? Na wat ik heb meegemaakt, heeft het leven voor mij geen zin meer. Niemand verlangt naar de dood want niemand kent de dood. Men kan niet verlangen naar wat men niet kent, men kan alleen verlangen naar iets waarvan men zich voorstelt dat het beter zal zijn dan wat er nu is. Maar dat blijft een voorstelling en een verwachting. Men verlangt iets omdat men niet tevreden is met wat er nu is. Zo kan men naar een andere partner verlangen en is het begrijpelijk dat iemand voor wie het leven elke dag lijden is, naar een ander leven verlangt. Als een ander leven onmogelijk of onbereikbaar lijkt, kan beëindiging van het leven de enige mogelijkheid lijken om een einde te maken aan het lijden. Dat kan het geval zijn op het einde van het leven of in geval van een pijnlijke en ongeneeslijke ziekte die gepaard gaat met onbehandelbaar lijden. Behalve op het einde van het leven of in het geval van een ongeneeslijke ziekte met veel lijden, is zelfdoding in vele gevallen echter het gevolg van de conclusie dat het leven (bijvoorbeeld na een ingrijpende gebeurtenis) geen zin meer heeft. Dat is een volstrekt onjuiste gedachtegang. Het aanvaarden van deze denkwijze zou immers betekenen dat men van mening is dat het leven in bepaalde omstandigheden een zin heeft en in andere omstandigheden niet. Daarbij wordt in ieder geval het individuele leven gelijkgesteld aan ‘het’ leven. Voor het miljardenoude proces van het leven geldt in ieder geval dat als dat leven een zin heeft, die zin er altijd moet zijn, ongeacht mogelijke individuele lotgevallen. Als ‘het’ leven na een bepaalde gebeurtenis geen zin meer lijkt te hebben, dan kan dat alleen maar betekenen dat men over de zin van ‘het’ leven nog niet diepgaand genoeg had nagedacht. Het betekent dat men denkt dat het individuele leven geen zin meer heeft, en dus dat ook ‘het’ leven in het algemeen zinloos is. Niemand kan echter alle aspecten van het leven voldoende onderzocht hebben om te kunnen ‘oordelen’ of het leven een zin heeft of niet, zoals niemand kan zeggen dat hij alle mannen of alle vrouwen onderzocht heeft en weet dat hij of zij nooit nog verliefd zal kunnen worden. Niemand kan zeggen dat het leven, een proces dat ruim 3,5 miljard jaar geleden begonnen is, geen zin zou hebben. Mensen die in een bepaald godsbeeld geloven, zeggen doorgaans dat die God ook de zin van het leven is. Wie in een godsbeeld gelooft, gelooft dat het goede leven bestaat uit het naleven van de voorschriften van die God. Maar wie even doordenkt, begrijpt dat we de omweg via verhalen over God niet nodig hebben omdat godsbeelden uiteindelijk alleen maar voorstellingen van het leven zelf kunnen zijn. Mensen hebben het echter moeilijk zich tot zoiets abstracts als het leven te verhouden en hebben behoefte aan een concreet beeld (een persoon, een vader…). Maar als men begrijpt dat die godheid alleen maar het leven zelf kan zijn, dan is het duidelijk dat de zin van het leven het leven zelf is. Zoals de zin van een dans alleen maar het dansen zelf kan zijn en de zin van een kunstwerk alleen maar het kunstwerk zelf. Zo is men ook niet gelukkig om daardoor nog iets anders te bereiken, men is gewoon gelukkig omdat men gelukkig wil zijn. Er is geen verder doel meer dat een ’zin’ zou geven. Zo is ook het leven een doel en een zin op zich. Wat wij als ‘het goede’ definiëren, valt samen met het leven zelf. Het leven is het goede en het goede is het leven. De zin van het leven kan alleen maar het leven zelf zijn.
Het leven is dan ook geen persoonlijke zaak. Niemand heeft het eigen leven, het eigen lichaam of het eigen bewustzijn zelf gemaakt. Het leven is geen privé-bezit. Privé-bezit is een uitvinding van de burgerlijke moraal en is niet van toepassing op het leven. Wij zijn kinderen van het leven. Het leven is ons gegeven. Wij zijn uitgenodigd er te zijn. Net zoals wij het leven van anderen niet mogen nemen omdat het ons niet toebehoort, mogen wij ook het leven in ons niet nemen omdat het ons niet toebehoort. Wij zijn deel van een fabelachtig proces. Wij zijn uitgenodigd om deel te nemen aan een kosmisch proces dat onze individuele voorkeuren ver overschrijdt. Het getuigt van een arrogante 108
