Thema
Egypto manie
In porselein en aardewerk komen diverse thema’s steeds weer terug. Chinoiserieën zijn al zo oud als de zeventiende eeuw, maar ook tropische flora en fauna, windmolens en geometrische lijnen komen en gaan met de regelmaat van de klok. Een ander onuitroeibaar motief is Egypte. Onze fascinatie voor piramiden, obelisken en mummies gaat dan ook heel wat verder dan die voor het oude Egypte zelf.
H
et was weer allemaal de schuld van Napoleon Bonaparte. Nadat hij
Huiver en erotiek
in 1798 zo nodig Egypte moest veroveren, raakten eerst de Fransen
Dat laatste bewijst ook dat de Egyptomanie zich onderscheidt van andere
en vervolgens de overige Europeanen in de ban van het oude rijk
interesses in historische stijlen. De liefhebbers ervan gaat het niet alleen om
van de Farao’s langs de Nijl. De generaal nam tal van artefacten
de specifieke vormen maar ook om een gevoel van mysterie dat door die
mee, waaronder de Obelisk die nog in het centrum van Parijs staat en een
motieven wordt opgeroepen. Niet voor niets bestaan er de meeste wilde
steen met teksten die Jean François Champollion jaren later in staat stelde
theorieën over de bouwers van de Grote Piramide en over de oorsprong van
het hiërogliefenschrift te ontcijferen. Vervolgens ging de wereld van het oude
de antieke Egyptisch beschaving. Mummies, goden met dierenhoofden en zelfs
Egypte – dat letterlijk een gesloten boek was geweest – voor ons open.
de enige vrouwelijke heerser, Cleopatra, spreken enorm tot de verbeelding, in een mengeling van huiver en erotiek. Anders dan bij onze belangstelling voor
Dagoty servies
de antieke Chinese, Japanse en Griekse beschaving heeft onze fascinatie voor
In de porseleinindustrie leidde dit tot een golf van Egyptomanie.
het oude Egypte zelfs maar weinig met wetenschap te maken, vinden veel
Godengestalten, piramides, sfinxen maar ook vrouwen werden gebruikt
Egyptologen. Ze lijken er zelfs een tikje beschaamd over.
voor vazen, borden, schalen en kopjes. Met name de Parijse fabriek van de gebroeders Dagoty produceerde prachtige series, vooral bestemd voor de
Nooit uit de mode
high society en de keizer. Deze stukken brengen tegenwoordig op veilingen
Voor onze sector heeft dat beschamende echter iets voordelig.
makkelijk een paar duizend euro op. De Egyptische mode komt en gaat.
Egyptische motieven kunnen des te ongebreidelder worden gebruikt in
Ze leefde bijvoorbeeld op aan het eind van de negentiende eeuw, maar
serviesgoed dat niet aan de hoogste vereisten van esthetiek moet voldoen.
ook in de jaren twintig van de volgende, toen het ongeplunderde graf van
Mokken, schaaltjes, kommetjes, in contrasterende kleuren en versierd met het
Toetanchamon ontdekt werd. En opnieuw toen Boris Karloff een mummie
Oog van Horus, het hoofd van de Sfinx of het profiel van een Farao kunnen
speelde in een populaire horrorfilm.
zorgeloos op de markt worden gebracht. Ze raken niet uit de mode, ze hoeven niet in de uitverkoop. Zo raakt de Egyptomanie toch een beetje aan de Egyptologie, want in het oude rijk langs de Nijl werden doden met alle toeters en bellen begraven, in afwachting van hun heropstanding in het Land van het Westen. Met een beetje fantasie zou je dat land in ons Europa kunnen situeren.
20
- 5 - 2021
