Egyptomanie

Egypto

manie

In porselein en aardewerk komen diverse thema’s steeds weer terug. Chinoiserieën zijn al zo oud als de zeventiende eeuw, maar ook tropische flora en fauna, windmolens en geometrische lijnen komen en gaan met de regelmaat van de klok. Een ander onuitroeibaar motief is Egypte. Onze fascinatie voor piramiden, obelisken en mummies gaat dan ook heel wat verder dan die voor het oude Egypte zelf.

et was weer allemaal de schuld van Napoleon Bonaparte. Nadat hij

Hin 1798 zo nodig Egypte moest veroveren, raakten eerst de Fransen en vervolgens de overige Europeanen in de ban van het oude rijk van de Farao’s langs de Nijl. De generaal nam tal van artefacten mee, waaronder de Obelisk die nog in het centrum van Parijs staat en een steen met teksten die Jean François Champollion jaren later in staat stelde het hiërogliefenschrift te ontcijferen. Vervolgens ging de wereld van het oude

Egypte – dat letterlijk een gesloten boek was geweest – voor ons open.

Dagoty servies

In de porseleinindustrie leidde dit tot een golf van Egyptomanie. Godengestalten, piramides, sfinxen maar ook vrouwen werden gebruikt voor vazen, borden, schalen en kopjes. Met name de Parijse fabriek van de gebroeders Dagoty produceerde prachtige series, vooral bestemd voor de high society en de keizer. Deze stukken brengen tegenwoordig op veilingen makkelijk een paar duizend euro op. De Egyptische mode komt en gaat. Ze leefde bijvoorbeeld op aan het eind van de negentiende eeuw, maar ook in de jaren twintig van de volgende, toen het ongeplunderde graf van Toetanchamon ontdekt werd. En opnieuw toen Boris Karloff een mummie speelde in een populaire horrorfilm. Huiver en erotiek

Dat laatste bewijst ook dat de Egyptomanie zich onderscheidt van andere interesses in historische stijlen. De liefhebbers ervan gaat het niet alleen om de specifieke vormen maar ook om een gevoel van mysterie dat door die motieven wordt opgeroepen. Niet voor niets bestaan er de meeste wilde theorieën over de bouwers van de Grote Piramide en over de oorsprong van de antieke Egyptisch beschaving. Mummies, goden met dierenhoofden en zelfs de enige vrouwelijke heerser, Cleopatra, spreken enorm tot de verbeelding, in een mengeling van huiver en erotiek. Anders dan bij onze belangstelling voor de antieke Chinese, Japanse en Griekse beschaving heeft onze fascinatie voor het oude Egypte zelfs maar weinig met wetenschap te maken, vinden veel Egyptologen. Ze lijken er zelfs een tikje beschaamd over.

Nooit uit de mode

Voor onze sector heeft dat beschamende echter iets voordelig. Egyptische motieven kunnen des te ongebreidelder worden gebruikt in serviesgoed dat niet aan de hoogste vereisten van esthetiek moet voldoen. Mokken, schaaltjes, kommetjes, in contrasterende kleuren en versierd met het Oog van Horus, het hoofd van de Sfinx of het profiel van een Farao kunnen zorgeloos op de markt worden gebracht. Ze raken niet uit de mode, ze hoeven niet in de uitverkoop. Zo raakt de Egyptomanie toch een beetje aan de Egyptologie, want in het oude rijk langs de Nijl werden doden met alle toeters en bellen begraven, in afwachting van hun heropstanding in het Land van het Westen. Met een beetje fantasie zou je dat land in ons Europa kunnen situeren.