Begrijpen door te gebruiken

De architect houdt nadrukkelijk rekening met stedenbouwkundige omgeving, de interieurontwerper daarentegen vertrek vanuit een vacuüm. Ook de industrieel designer zou graag met een schone lei willen beginnen, maar denkt bij het vormgeven van bijvoorbeeld een horloge aan alle horloges die hij al gezien en gedragen heeft. Brusselaar Amaury De Smet is actief in beide disciplines en heeft een manier gevonden om deze denkobstakels succesvol te vermijden.

maury De Smet is pas dertig maar al sinds hij een klein kind was

Agefascineerd door de werelden van de architectuur, de beeldende kunst en het design. Hij studeerde kunstgeschiedenis en interieurarchitectuur en werkte zeven jaar lang in het bureau van de befaamde architect en designer Pierre Lallemand, de man die onder meer tekende voor de renovatie van het hoofdkantoor van de Europese Unie, het Berlaymontgebouw. Samen met Lallemand werkte hij aan tal van projecten, zoals dat voor een drijvend hotel in de vorm van een catamaran. “Een deel van die projecten bleef in het tekenstadium steken,” zegt Amaury De Smet. “Dit drijvende hotel bijvoorbeeld was ‘een’ antwoord op de hotelstop die de regering van Sri Lanka enkele jaren terug afkondigde. Het werd helaas nooit gebouwd, maar dat hoort bij dit werk. Je bedenkt, schetst en berekent voortdurend ideeën die soms dood papier blijven.” Het verleidelijke ei

Bijna elke architect geeft op een gebalde wijze vorm aan zijn opvattingen in de vorm van een meubel of een gebruiksvoorwerp. Le Corbusier bestookte stadsbesturen ongevraagd met plannen voor complete nieuwe wijken maar ontwierp ook een naar hem genoemde ligstoel. De plannen kwamen in archieven terecht, de ligstoel werd een commercieel succes. De Smet ontwikkelde een buiglamp – een buisvormig armatuur dat om een stoel of een bank gebogen kan worden en die zo rondom kan verlichten; anders en veel flexibeler dan een traditionele lamp. Hij ontwierp ook een zogeheten eierkussen, een veel kleiner product, dat echter uit dezelfde manier van denken ontstaan is. “Als designer ontwerp je gewoonlijk vanuit de functionaliteit: waarvoor dient het en hoe kom ik daaraan tegemoet? Zo moet een lamp altijd vanuit één centraal punt belichten en wordt de houder

van een ei altijd een variant van een dopje. Ik heb de eierhouder totaal anders benaderd. Wanneer eet je een hardgekookt eitje? Aan het ontbijt. Wáár serveer je dat ontbijt? Aan tafel maar ook op bed. De man of vrouw die een geliefde wil verwennen of verleiden kan dat doen met een heerlijk ontbijt, dat als een verrassing in de slaapkamer geserveerd wordt. Als dat ei dan niet in een plastic dopje maar op een houder in de vorm van een kussentje wordt gepresenteerd, wordt dat verleidingsaspect extra benadrukt.”

Opblaasbare bloemenvaas

Het prototype liet Amaury De Smet in brons gieten, een bewuste materiaalkeuze. “Brons is kostbaar maar niet zo duur als goud. Bovendien evolueert brons: het verweert en verkeurt in de loop der tijd, terwijl goud statisch is. Dat prototype kostte me enkele honderden euro’s maar als we het eierkussen industrieel zouden vervaardigen, met behulp van een mal, zou de prijs al dalen tot tien of vijftien euro. Een mooi giftitem, denk ik dan.” Tot nog toe heeft hij het prototype echter nog niet aangeboden bij een bedrijf dat het idee kan commercialiseren, wat hij wel met enkele meubelen heeft gedaan. “Een ontwerp heeft helaas ook een houdbaarheidsdatum. ‘Hij die de geest van de tijd omarmt, is spoedig weduwe,’ schreef de filosoof Kierkegaad. Die van het eierkussen is nog lang niet bereikt. Hetzelfde geldt voor mijn idee van een opblaasbare bloemenvaas. Die bestaat uit een kunststof binnenhouder met gaatjes en daaromheen een kunststof ballon. Hoe meer je de binnenbuis vult met water, hoe meer de ballon uitdijt en hoe breder de vaas dus wordt. Het is eigenlijk een heel simpel idee, dat weinig kost, maar het werkt perfect. De bloemen die je erin plaatst komen des te mooier tot hun recht.”

Voorbij de houdbaarheidsdatum

Een speaker die kan worden aangestuurd door een smartphone, met een scherm gemaakt van karton, is volgens De Smet echter al voorbij de houdbaarheidsdatum. “Toen ik het apparaat ontwierp, in 2013, was de Haiku – zoals ik hem genoemd heb – zijn tijd nog vooruit: milieuvriendelijk gemaakt, draagbaar, technisch up to date. Maar inmiddels zijn er veel mooiere en betere speakers op de markt. Bovendien mag ik dan zeer handig zijn als het op hout- en metaalbewerking aankomt, als het om bedrading gaat, ben ik eerder een amateur. Dat prototype is voor mij dus een persoonlijk museumstuk geworden.” Een openbaring

Ontwerpen is een continu proces, meent Amaury De Smet. Het maken van schilderijen, het ontwerpen van interieurs en het bedenken en ineen knutselen van gebruiksvoorwerpen zijn drie zijdes van dezelfde medaille. “Het belangrijkste obstakel voor je originaliteit is onze traditionele manier van kijken en denken,” legt de jonge designer uit. “Denk voorbij de pure functionaliteit, dan kom je tot de leukste ideeën. Ook voor de consument kan dat plezierig uitpakken. Ik merk dat mensen mijn ontwerpen het best begrijpen door ze gewoon te gebruiken. Een uitleg is helemaal niet nodig. Maar ik heb ook gemerkt dat het ontwerpen van zoiets ogenschijnlijk simpels als een houten stoel of een eierkussen veel meer creatieve inspanning vergt dan een compleet interieur. Philippe Starck merkte ooit op dat het ontwerpen van een tandenborstel meer moeite kost dan een heel hotel inrichten, want die borstel is klein en kan in de mond wondjes veroorzaken, terwijl dat gebouw niet zomaar instort.

Onlangs heb ik een Indiaans restaurant in Brussel opnieuw vormgegeven. De eigenaar kwam met het voorstel van een ‘Neo Punjab’ interieur, maar ik denk dat het beter. De horecaondernemer kwam uit de buurt van Chandigarh, de stad die Le Corbusier heeft vormgegeven en die naar zijn plan is gebouwd. Ze ligt nota bene aan de grens van Punjab. Dat moest de inspiratiebron worden voor het vernieuwde restaurant, vond ik. Toen ik mijn idee uiteenzette was dat een openbaring voor hem en werd hij dolenthousiast, ook omdat ik via Chandigarh de link legde tussen zijn geboorteland en Europa, Contextualiseren, in de ruimte en in de tijd, is nu eenmaal het geheim van elk geslaagd design.” Voor meer informatie, ga naar: www.ads-ign.com

“Het ontwerpen van een tandenborstel kost meer moeite dan een heel hotel inrichten, want die borstel is klein en kan in de mond wondjes veroorzaken, terwijl dat gebouw niet zomaar instort.”