N&S REDACTIONEEL
De huid als hormoonas DOOR: ROBERT VAN ESCH
De huid is het grootste orgaan van ons lichaam. De verschillende huidlagen hebben elk hun kenmerkende eigenschappen en celtypen. De huid bevat tevens een complex neurologisch en hormonaal netwerk dat fungeert als een uitgestrekt tastzintuig. Naast de functionele eenheid van de haarfollikel bevinden zich in de huid multifunctionele afweercellen. Tevens vormen in de huid residerende cellen een bron van communicatiemoleculen. Aldus is sprake van een systemische huidconnectie die somatische, neuro-endocriene en immunologische interactie heeft met het centrale zenuwstelsel en het immuunsysteem. ANATOMIE De huid is opgebouwd uit enkele lagen die uit verschillende celtypen bestaan. De ondoordringbaarheid van de huid is voornamelijk te danken aan de hoornlaag of stratum corneum. Deze toplaag van het huidepitheel bestaat deels uit dode, sterk afgeplatte cellen die extra bescherming geven. Voorts bevinden zich in de hoornlaag niet-differentieerbare en kernloze corneocyten. De onderliggende laag, de opperhuid of epidermis, bestaat uit de keratinocyten en melanocyten, die respectievelijk de eiwitten keratine en melanine produceren. Keratine versterkt de huid en melanine beschermt tegen straling. Daaronder ligt een laag bindweefsel, die lederhuid of dermis wordt genoemd. De dermis bevat bloedvaten, zenuwcellen en collageen producerende fibroblasten, die mede de stevigheid en elasticiteit bepalen. De extracellulaire matrix bestaat uit glycosaminoglycanen (GAG) en hyaluronzuur. De subcutus of hypodermis is de diepere laag die adipocyten bevat en een primaire rol vervult bij temperatuurregulatie. Tezamen vormen de huidlagen een effectieve bescherming voor de onderliggende weefsels en organen tegen de schadelijke invloeden van buitenaf, zoals uitdroging of excessieve blootstelling aan vocht. De huidoppervlakte bedraagt ongeveer twee vierkante meter met een dikte van gemiddeld 2.5 millimeter. Het totale gewicht bedraagt vijf tot zes kilogram en vormt zo’n zes procent van het totale lichaamsgewicht. De huid vormt een stabiele, fysieke barrière tussen het interne milieu en de lichaamsomgeving en biedt mechanische, chemische en microbiologische bescherming. Begrijpelijkerwijs kunnen maar weinig moleculen doordringen in de huidlagen. Tevens biedt de huid middels melanocyten een palet aan beschermende pigmentatie tegen ultraviolette straling (uv) en een complex neurologisch, hormonaal netwerk dat een uitgestrekt tastzintuig vormt. De formatie van de huidbarrière is afhankelijk van junctie-adhesie moleculen en tight junction-eiwitten. Deze adhesiemoleculen en bindingseiwitten, zoals claudine, zonula-occludine en occludine, zijn kenmerkende sleuteleiwitten voor epidermale lagen. Epidermis Verspreid in het epidermis bevinden zich keratinevormende cellen, de keratinocyten. Dieper in het epidermis liggen Langerhanscellen, Merkelcellen en melanocyten. Keratinocyten vormen mede de tight junctions en zorgen dat de Langerhanscellen en intradermale lymfocyten op hun positie blijven. Keratinisatie is onderdeel van de vorming van de fysieke barrière, waarbij keratinocyten steeds meer keratine produceren en uiteindelijke differentiatie ondergaan naar kernloze corneocyten. Voorts kunnen ze immunologische modulatie tot stand brengen middels de productie van antimicrobiële eiwitten, chemokines en anti-inflammatoire cytokinen, zoals IL-10 en TGF-β. Zowel Langerhans- als Merkelcellen
9
