Nutriënt & Supplement editie 3 - 2022

JAARGANG 2 • EDITIE 3 • 2022

VAK- EN PRODUCTINFORMATIE VOOR GEZONDHEIDSPROFESSIONALS OVER HOOGWAARDIGE VOEDINGSSUPPLEMENTEN EN ORTHOMOLECULAIRE PREPARATEN

Proteolytische enzymen

De mitochondriamicrobioom connectie

IJzer en het immuun­ systeem

De informatie in dit magazine is uitsluitend bedoeld voor medische beroepsbeoefenaars

!

W

U E NI

Orthica gaat voor duurzaam!

Vanaf nu verkrijgbaar in sustainable verpakkingen We stappen over op duurzame verpakkingen van 100% gerecycled plastic, gemaakt van gerecyclede drink- en waterflessen. Deze rPET verpakkingen zijn daardoor circulair en een duurzaam alternatief. Door te kiezen voor rPET hoeft geen nieuw plastic geproduceerd te worden en dragen we ons steentje bij aan een schoner milieu!

Scan de code en lees meer op www.orthica.nl/duurzaam

zorg voor jezelf

VOORWOORD

COLOFON Hoofdredactie Sacha van den Ende sacha@inspiredcommunications.nl Bladmanagement en redactionele bewerking Maartje Albert maartje@inspiredcommunications.nl Eindredactie Marianne Smits en Charlotte Simons Redactieadres Hoofdstraat 21 | 6994 AC | De Steeg Uitgever Inspired Publishing Contactpersoon: Sacha van den Ende Hoofdstraat 21 | 6994 AC | De Steeg info@inspiredcommunications.nl Advertentieverkoop Vertregt | S&C frans@vertregt.nl Vormgeving Eefje Kleijweg | Grafisch Ontwerp www.eefjekleijweg.nl Druk Drukkerij Tesink Adreswijzigingen Adreswijzigingen graag zo spoedig mogelijk indienen bij de redactie per e-mail: redactie@inspiredcommunications.nl Disclaimer De informatie in dit blad is uitermate zorgvuldig opgesteld en gecontroleerd. De uitgever is evenwel niet aansprakelijk voor de inhoud van ingestuurde c.q. aangeboden artikelen, productinformatie en voor eventuele schade als gevolg van vermeende (medische) adviezen, onverhoopte onjuistheden en/ of onvolledigheden. De uitgever draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van advertenties. Informatie over gebruikte bronnen kan opgevraagd worden bij de redactie.

Kat in de zak Onlangs zagen we vitamine D voorbijkomen in het nieuws. Meer aandacht voor voedingssupplementen zorgt ervoor dat het nut ervan duidelijker wordt bij steeds meer mensen. Hopelijk zorgt deze aandacht er ook voor dat steeds meer mensen in apotheek of drogist bij het schap van de supplementen terechtkomen.

Het is echter van belang dat de consument weet wat hij koopt. En daar ligt een grote rol voor apotheker en verkoper.

De kwaliteit van supplementen is van groot belang voor de werking. Maar waar let de consument op bij het kopen van voedingssupplementen? Let hij vooral op de prijs, dan komt hij wellicht thuis met een kat in de zak. Daarom is voorlichting zo belangrijk. En dat is precies wat wij voor ogen hebben. Voorlichting aanreiken over hoogwaardige voedingssupplementen en orthomoleculaire preparaten ter bevordering van het welzijn van de cliënt.

Naast voorlichting over supplementen kun je in deze editie van Nutriënt & Supplement weer inhoudelijke artikelen lezen. Deze keer een uitgebreid artikel over ijzer en het immuunsysteem, proteolytische enzymen, de mitochondriamicrobioom connectie en jodium.

We wensen je weer veel leesplezier!

Sacha van den Ende Hoofdredacteur

©Copyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Inspired Publishing. Alle rechten voorbehouden.

3

PROVIFORM HOOGWAARDIGE VOEDINGSSUPPLEMENTEN

Calcium Magnesium Trio & D3

Calcium en Magnesium met een superieure biologische beschikbaarheid Best opneembare magnesium combinatie bisglycinaat, tauraat en malaat Natuurlijk en meest effectieve VEGAN vorm van vitamine D3 uit algen 100% elementair calcium en magnesium in een 2:1 verhouding Brandnetel-extract in een krachtige 10:1 verhouding Extra beschermende, natuurlijke pullulan capsule 100% natuurlijke hulpstoffen Geschikt voor veganisten • P590 - verpakking 90 vegicaps • P591 - verpakking 180 vegicaps

www.proviform.nl/calcium-magnesium-trio-d3

EEN NATUURLIJKE KEUZE VOOR PURE KWALITEIT Voor meer informatie kijk op www.proviform.nl

3 Voorwoord en colofon

27 65% van de supplementen maakt claims niet waar

5 Inhoudsopgave 6 Hoe ondersteun je de weerstand het hele jaar

28 Nieuws 29 Op de boekenplank

door?

7 Nieuw van Minami: MorEPA Platinum Mini

30 Pandemie haalt de interesse van onderzoekers naar de inzet van vitaminen, mineralen en kruiden naar boven; ijzer (deel 6)

8 De mitochondria microbioom connectie

Robert van Esch

Jan Blaauw

37 Probiotica voor de preventie van acute darminfecties

13 Proteolytische enzymen in de strijd tegen gluten-

38 Gezond vet, vet gezond

sensitiviteit Geert Vergote

Rineke Dijkinga

17 Waar moet je op letten bij

43 Multi en de man

een DIM-supplement?

19 Hebben kruiden technische

45 Celzouten en de ziekte van Lyme

hoogstandjes of zijn ze van zichzelf al goed genoeg?

21 Vitamine C met bio-­ flavonoïden van Nutalis

23 Op naar de zomer met een mooie, stralende huid!

24 Kort nieuws

46 Opleidingen en congressen 53 De nieuwe formule van Regisense 54 Jodium 58 Op de beeldbuis

5

VOORLICHTING VITALS

Hoe ondersteun je de weerstand het hele jaar door?

De belangstelling voor de werking van het immuunsysteem is nog nooit zo groot geweest. Veel mensen zijn tegenwoordig op zoek naar manieren om zelf hun weerstand op peil te kunnen houden. Het immuunsysteem is een zeer ingenieus maar complex geheel van cellen (zoals T-cellen, B-cellen, naturalkiller-cellen en macrofagen) en moleculen (zoals cyto­ kinen [boodschapperstoffen] en immunoglobulinen [antistoffen]) die het lichaam beschermen. Daarnaast zorgt het onder meer voor het opruimen van afvalstoffen die in het lichaam gevormd worden. Om de werking van het immuunsysteem optimaal en gebalanceerd te houden, helpt het om gezond en gevarieerd te eten, voldoende te bewegen en goed te slapen.

Een voedingssupplement kan voor veel mensen zinvol zijn als aanvulling op de voeding om de inname van bepaalde micronutriënten te verhogen.

Specifieke nutriënten als vitamine A, C, D, selenium en zink dragen bij aan het normale functioneren van het immuunsysteem.

“Specifieke nutriënten als vitamine A, C, D, selenium en zink dragen bij aan het normale functioneren van het immuunsysteem.”

6

Immuunformule Pro van Vitals Immuunformule Pro van Vitals is een complete formule met de belangrijkste nutriënten die de werking van het immuunsysteem ondersteunen. Het bevat vitamine A, C, D, selenium en zink die allemaal op hun eigen manier een positieve invloed hebben op de weerstand. Eén capsule bevat de hoeveelheden die nodig zijn voor een dagelijkse ondersteuning. In situaties waarin er een verhoogde behoefte bestaat, is het mogelijk om tijdelijk de dosering te verhogen naar twee per dag. Uniek aan dit product is de hoge dosering quercetine in de zeer goed opneembare fytosomale vorm. Verder biedt deze formule gebruiksgemak omdat al deze nutriënten in deze doseringen samen in één capsule zitten, waardoor er voor een effectieve ondersteuning van het immuunsysteem in veel gevallen volstaan kan worden met één supplement.

Waar mogelijk is in Immuunformule Pro gekozen voor merkingrediënten van de hoogste kwaliteit en met de beste wetenschappelijke onderbouwing.

Quercetine, nog beter opneembaar Het hoogst gedoseerde ingrediënt in dit product is quercetine. Quercetine is een van de belangrijkste en best onderzochte bioflavonoïden. In Immuunformule Pro wordt gebruikgemaakt van quercetine met de merknaam Quercefit® van de Italiaanse producent Indena. 500 en 1000 mg Quercefit® zijn dezelfde doseringen die zijn toegepast in meerdere humane onderzoeken.

Quercefit® bevat quercetine die gewonnen is uit de bloemen van de honingboom (Sophora japonica). De opname en biologische beschikbaarheid van de quercetine in Immuunformule Pro is sterk verbeterd door toepassing van de gepatenteerde Phytosome®-technologie. Uit studies is gebleken dat de opname en biologische beschikbaarheid van quercetine 10-20 keer beter wordt door deze Phytosome®-technologie.

Lees meer over de nutriënten in Immuunformule Pro op www.vitals.nl. *Gezondheidsclaims in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

VOORLICHTING VITALS

Nieuw van Minami: MorEPA Platinum Mini MorEPA Platinum Mini is de lager gedoseerde variant van MorEPA Platinum, dat al jarenlang het meest verkochte visolieproduct is van Minami. Het bevat per softgel ongeveer de helft van de hoeveelheid EPA/DHA in MorEPA Platinum, waardoor de formule ook zeer geschikt is voor jongeren vanaf 12 jaar.

Bovendien is de softgel een stuk kleiner waardoor het product tevens prettig is om te gebruiken voor mensen die moeite hebben met het slikken van grote capsules. Net als zijn ‘grote broer’ bevat MorEPA Platinum Mini buitengewoon zuivere omega 3-vetzuren in de uitstekend opneembare triglyceridenvorm. Én is de formule aangevuld met vitamine D3 dat bijdraagt aan een goede weerstand en belangrijk is voor de spieren, botten en tanden.

Goed voor hart, hersenen en ogen MorEPA Platinum Mini bevat visolie die rijk is aan de onverzadigde omega 3-vetzuren eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). EPA en DHA hebben bij een dagelijkse inname van minimaal 250 mg een gunstige invloed op het hart. En DHA draagt bij tot de instandhouding van een normaal gezichtsvermogen en een normale hersenfunctie bij een dagelijkse inname van minimaal 250 mg DHA. Het is niet voor niets dat het eten van met name vette vissoorten, die het meeste EPA en DHA bevatten, altijd deel uitmaakt van officiële aanbevelingen voor gezonde voeding. In de praktijk blijken de meeste mensen echter vaak niet voldoende (vette) vis te eten om aan de geadviseerde dagdoseringen EPA en DHA te komen. Bovendien is een groot nadeel dat vis die in de winkel verkrijgbaar is, in tegenstelling tot kwalitatief goede visoliesupplementen, niet gezuiverd is en allerlei contaminanten kan bevatten die er via het vervuilde zeewater in terechtkomen. Steeds meer mensen kiezen er daarom voor om hun voeding dagelijks aan te vullen met een visoliesupplement om optimaal van de gezondheidsvoordelen van deze onverzadigde langeketenvetzuren te profiteren.

Minami Minami is een internationaal visoliemerk dat in Nederland wordt gedistribueerd door Vitals. Minami en Vitals hebben elkaar gevonden door een gedeelde ambitie om voedingssupplementen aan te bieden van de hoogste zuiverheid en kwaliteit.

De basis van elk Minami-product bestaat uit hoogwaardige omega 3-vetzuren (uit visolie of uit algen). Minami gebruikt hiervoor een gepatenteerde milieuvriendelijke productiemethode (superkritische CO2-extractie).

Hierdoor worden zeer hoge doseringen omega 3 en een niet te evenaren zuiverheid bereikt. Superkritische CO2-extractie vindt plaats bij lagere temperaturen. Dat is van groot belang voor het behouden van de gunstige eigenschappen van de kwetsbare onverzadigde omega 3-vetzuren. Daarnaast worden er bij CO2-extractie geen chemische oplosmiddelen gebruikt, die anders in de olie achter zouden kunnen blijven. De producten van Minami staan bekend om de uitzonderlijk hoge kwaliteit en zuiverheid. Bij elke productie wordt door externe laboratoria de zuiverheid geanalyseerd. Zeker bij visolie is deze zorgvuldigheid heel erg belangrijk, omdat vis tegenwoordig helaas verontreinigingen kan bevatten door vervuiling van zeewater.

Lees meer over MorEPA Platinum Mini op www.vitals.nl

7

De mitochondriamicrobioom connectie

DOOR: ROBERT VAN ESCH MSC.

Mitochondria zijn de energiecentrales van de cel. Ze zijn celorganellen, die niet zoals de chromosomen in de celkern zitten, maar daarbuiten in het cyto­ plasma. Ze zijn cruciaal bij het produceren van lichaamsenergie (ATP).

De bacteriële oorsprong van humane mitochondria is evident. Uit wetenschappelijke bevindingen concludeert men namelijk dat directe en indirecte effecten bestaan van endogene bacteriën op de functionaliteit van mitochondria en dat er zelfs sprake kan zijn van wederzijdse beïnvloeding.

8

Mitochondria zijn celorganellen die zich bevinden in het cytoplasma en niet, zoals bijvoorbeeld de chromosomen, in de celkern. Ze zijn cruciaal bij de intracellulaire vetzuuroxidatie en het produceren van ATP via de citroenzuurcyclus en de oxidatieve fosforylatie. De mitochondria variëren in diameter van 0,1 tot 0,5 micrometer en kunnen tot tien micrometer lang worden. Ze hebben een opvallend herkenbare vorm.

Een mitochondrion heeft twee membranen, die cristae worden genoemd en waarvan de binnenste sterk geplooid is. Die membranen zijn het startpunt voor enzymen en elektronendragers die verantwoordelijk zijn voor het elektronentransport en de oxidatieve fosforylatie. Beide membranen hebben belangrijke verschillen in hun samenstelling. Het binnenste membraan is niet doorlaatbaar voor ionen en wel permeabel voor zuurstof, koolstofdioxide en water. Verder bevat dit membraan transportproteïnen speciaal voor moleculen die nodig zijn voor de mitochondriële functie in de matrix, zoals ATP, ADP, pyruvaat, calciumionen en fosfaat. Het binnenste membraan bevat ook de proteïnen die de oxidatieve reacties uitvoeren van de ademhalingsketen én van het complex ATP-synthase. Het buitenste membraan bevat een transportproteïne, waardoor de buitenste membraan doorlaatbaar wordt voor de kleinste moleculen. De ruimte tussen de binnenste en buitenste membranen bevat enzymen, die ATP gebruiken om nucleotiden te metaboliseren.

Eigen genoom Vergeleken met alle andere organellen in de cel zijn mitochondria uniek omdat ze hun eigen DNA bevatten, dus gescheiden van het DNA in de celkern. De matrix of de ruimte binnen de binnenste membraan bevat, naast de enzymen voor de citroenzuurcyclus, tevens het DNA, speciale mitochondriële ribosomen, transfer-RNA en verschillende enzymen die nodig zijn voor de programmering van het mitochondriële genoom. Er zijn ongeveer 3000 genen beschikbaar om een mitochondrion te maken. Het mitochondriële DNA codeert maar voor 37 van deze genen. De resterende genen worden gecodeerd in de celkern van de gastheercel en de resulterende proteïnen worden naar het mitochondrion getransporteerd om aldaar gebruikt te worden. Slechts enkele proteïnen van het mitochondrion worden door ribosomen in het mitochondrion zelf geproduceerd, overeenkomstig zijn eigen DNA. Slechts enkele procenten van de genen die nodig zijn om een mitochondrion te maken, zijn toegewezen om ATP te maken. Meer dan 95 procent van de betreffende genen zijn betrokken bij andere functies gebonden aan de speciale taken van de cel waarin het mitochondrion verblijft. Deze andere, niet ATP-gerelateerde functies zijn innig betrokken bij de meeste belangrijke metabole paden die door de cel gebruikt worden om moleculaire bouwstenen op te bouwen, af te breken of te recyclen.

Cellen kunnen zonder mitochondria geen RNA en DNA maken die ze nodig hebben om te groeien en te functioneren. Mitochondria bevatten bijvoorbeeld de enzymen van de pyrimidine biosynthese en haemsynthese, die nodig zijn om hemoglobine te maken. Mitochondria zijn ook nodig voor de cholesterolstofwisseling, voor de synthese van steroïdhormonen, ureumproductie en voor de neurotransmitterstofwisseling. Voorts hebben ze een sleutelfunctie bij immunologische regulatie middels

N&S REDACTIONEEL

hun impact op de calciumstofwisseling, productiecapaciteit van vrije radicalen en afgifte van damage-associated molecular pattern (DAMPs), die als boodschappermoleculen vrijkomen bij cellulaire schade. Die taken veranderen naarmate het lichaam zich ontwikkelt van embryonale fase naar volwassenheid of naarmate weefsels groeien en zich aanpassen aan omgevingsfactoren.

Endosymbiose De unieke vorm en eigenschappen van mitochondria in vergelijking met andere celorganellen hebben wetenschappers, sinds de ontdekking van de relatie tussen energieproductie en mitochondria, doen zoeken naar verklaringen voor hun oorsprong. Het is onbetwistbaar, gezien de getuigenis van vele fossielen, dat ooit eencellige organismen met weinig of geen intracellulaire organisatie de aarde domineerden. Dit gebeurde hoogstwaarschijnlijk voordat de eukaryoot, waarbij fysieke onderscheid bestaat tussen de celkern en het cellichaam, zijn intrede deed. Die evolutie heeft mogelijk niet alleen via mutaties en selectie plaatsgevonden, maar waarschijnlijk ook via endosymbiose of endosymbiotische genenoverdracht, waarbij genetisch materiaal van de gast wordt overgedragen naar de celkern van de gastheer, en horizontale of laterale genenoverdracht, waarbij genetische uitwisseling tussen organismen plaatsheeft.

De Amerikaanse wetenschapper Lynn Margulis heeft tijdens haar werkzame leven sterke argumenten gepubliceerd voor de hypothese dat eukaryotische cellen ontstaan zijn uit een serie symbiositische interacties. In haar boeken presenteerde zij haar endosymbiotic theory, die gedurende de opvolgende jaren door diverse wetenschappers werd ondersteund met nieuwe ontdekkingen.

Zij beschreef voor de eerste keer de morfologische overeenkomst tussen DNA van het mitochondrion en van een bacterie. Voorts beweerde zij dat bij aanvang van de evolutie van leven op aarde algen zuurstof produceerden als een bijproduct van de fotosynthese, waarbij het zuurstof de kans kreeg zich op te bouwen in de atmosfeer. Naast deze algen ontwikkelden zich vervolgens andere bacteriën waarvan sommige over aërobe eigenschappen beschikten.

Deze aërobe bacterieculturen werden

in de loop der evolutie opgenomen of ingekapseld door anaërobe cellen. Die proto-eukaryote cellen ontwikkelden vervolgens een wederzijds nuttige relatie met de bacteriën. Haar theorie onderbouwde ze met een aantal opvallende observaties. Bacteriën hebben om te beginnen dubbele membranen, net als mitochondria. De samenstelling van deze membranen laat geen overeenkomsten zien met die van de eukaryote cel.

Indien mitochondria evolueerden binnen een proto-eukaryote cel, dan zou men verwachten dat de samenstelling van de membranen uit hetzelfde materiaal opgebouwd was. Het blijkt echter dat de lipidensamenstelling van de mitochondriële membranen meer lijkt op die van bacteriële membranen. Ook de sterke plooien van de binnenste membraan zijn opvallend overeenkomstig met die van bacteriën. Volgens Margulis zijn deze plooien aanpassingen met als doel oppervlaktevergroting te bewerkstelligen voor de antioxidatieve enzymen, analoog aan de evolutie van de membranen van vele prokaryoten. Verder houden de plooien de verschillende enzymen gescheiden overeenkomstig het gebruik, net als bij bacteriën.

Bovendien bevatten mitochondria niet alleen hun eigen DNA, zoals eerder vermeld, maar heeft het DNA morfologische overeenkomst met het DNA van bacteriën. Verder is de verhouding van guanine-cytosine basen in het mitochondriële DNA verhoudingsgewijs hoger, net als bij bacteriën, dan het DNA in de celkern én heeft de ribosomale functie in het mitochondrion meer weg van die van bacteriën in vergelijking met de ribosomen in het cytoplasma. Ten slotte heeft zowel de vorm als dynamiek van het mitochondrion en de wijze van reproductie sterke overeenstemming met die van een bacterie. Uit later onderzoek is voorts gebleken dat mitochondria alleen autofagie gebruiken voor de afbraak van hun cellulaire componenten, wat eveneens plaats heeft bij bacteriën. Tevens heeft men vastgesteld dat zowel de ribosomen van mitochondria als bacterieculturen gevoelig zijn voor dezelfde antibiotica.

Microbiotische connectie De theorie van Margulis heeft aan relevantie gewonnen, daar men via latere studies biochemische communicatie heeft waargenomen tussen

9

10

N&S REDACTIONEEL

het microbioom en mitochondria. Het menselijk lichaam bevat een grote hoeveelheid aan diversiteit van microbiotische culturen, waarvan de meerderheid huist in de darmen. De totale aanwezigheid van alle bacteriën in het lichaam vormt het microbioom, dat numeriek een cellulaire meerderheid vormt ten opzichte van de lichaamscellen van de gastheer of -vrouw. De culturen in het maagdarmkanaal bestaan uit miljarden micro-organismen met miljoenen genen.

Zij bepalen mede het metabolisme van de gastheer of -vrouw, daar zij voedsel opnemen en verteren, micronutriënten en korteketenvetzuren produceren. Het intestinale microbioom blijkt bijvoorbeeld een belangrijke leverancier van metabolieten die door mitochondria in spierweefsel worden gebruikt voor het stabiliseren van het lokale milieu. Die metabolieten, zoals korteketenvetzuren en lactaat, vormen energiesubstraat voor de mitochondria, opdat zij in staat zijn ATP te produceren. Het genoom van mitochondria blijkt niet alleen te beschikken over genen die zich met energieproductie bezighouden, ook vindt genetische aansturing plaats van de reductie-oxidatie (redox) reactie van elektronen en van de ontstekingsgevoeligheid in de gastheercel. Het genoom van het intestinale microbioom reguleert mede de mitochondriële functionaliteit door invloed uit te oefenen op de energieproductie, vrijeradicalenproductie, ontstekingsgevoeligheid en transcriptiefactoren betrokken bij de biogenesis van mitochondria.

De kwaliteit en diversiteit van de microbiotische culturen staan mede onder invloed van de voeding waarmee zij in aanraking komen. Uit dierproeven is gebleken dat de intestinale micro­ flora kan veranderen, afhankelijk van het voedselaanbod. Daarbij blijkt een ongunstige verandering van de flora samen te gaan met waargenomen energieverlies, mogelijk te verklaren door een algeheel verminderde functie van de mitochondria. Aldus kunnen intestinale floraculturen de mitochondriële stofwisseling, feitelijk het energiemetabolisme van de gastheercel, bevorderen of verstoren. Pathogene culturen kunnen bijvoorbeeld stikstofmonoxide (NO) produceren, waarmee direct de productie van aectyl-CoA geremd

wordt en indirect de citroenzuurcyclus.

Hetzelfde geldt bij de ongewenste productie van toxische metabolieten, zoals waterstofsulfide, dat een remmende werking heeft op de elektrontransportketen in het mitochondrion.

Aan de andere kant kan de gunstige, intestinale productie van korteketenvetzuren in de citroenzuurcyclus van het mitochondrion worden ingebracht als energiesubstraat en als factor bij de synthese van NADH, een donor in de elektronentransportketen. Uit studies in vitro en bij dierstudies is bijvoorbeeld gebleken dat het korteketenvetzuur acetaat, dat door de bacteriestam Bacteroides wordt geproduceerd, kan worden gebruikt door mitochondria als energiebron. Tegelijkertijd kan boterzuur, dat door de stam Firmicutes wordt geproduceerd, de biogenese van mitochondria stimuleren middels stimulatie van het AMP-kinase en modulatie van het DNA. Zowel acetaat als boterzuur kunnen bovendien de intracellulaire productie van respectievelijk vrije radicalen en NO afremmen en aldus mitochondriale disfunctie voorkomen.

Naast korteketenvetzuren produceren microbiotische culturen ook secundaire galzuren. Bepaalde anaerobe bacteriën, zoals Clostridia en Bacteroides, verwerken vijf tot tien procent van de galzure zouten uit de enterohepatische kringloop tot metabolieten. Die secundaire galzuren gaan in interactie met mitochondria via beïnvloeding van transcriptiefactoren gericht op het metabolisme van koolhydraten en vetten.

Aldus ontstaat een driehoeksrelatie tussen enterohepatische kringloop, intestinale microbioom en systemische energievoorziening.

Conclusies De unieke positie van het mitochondrion binnen de functionaliteit van de cel hangt mogelijk samen met de evolutie van ons lichaam en is mogelijk van endosymbiotische oorsprong zijn. De wisselwerking van het organel en de cel manifesteert zich op metabole en genetische wijze.

Voorts blijken biochemische connecties te bestaan tussen de mitochondria en de mirco-organismen die onderdeel uitmaken van met name het intestinale microbioom. Deze interactie krijgt vorm middels de uitwisseling van substraat en

moleculen, die wederzijds metabolische effecten tot stand brengen ten goede of ten kwade van de functionaliteit van het mitochondrion en hiermee de uiteindelijke overleving van de gastheer of -vrouw. Gezien de vaststelling dat epigenetische factoren, zoals voeding, impact kunnen hebben op zowel het microbioom als de mitochondria kunnen leefstijlkeuzes hierbij van cruciaal belang zijn. Ofschoon nog veel onderzoek nodig is om de relaties tussen vitaliteit, microbioom en mitochondria verder te kunnen duiden, is het misschien zinvol alvast een zorgzame liefdesrelatie op te bouwen met de eigen intestinale bacterieculturen, die als waarschijnlijke kolonisten van ons microbioom een prominente plek innemen in onze stofwisseling.

Referenties kunnen opgevraagd worden bij de redactie.

Dit artikel is mogelijk gemaakt door ReThink Foundation

Robert van Esch MSc. Psycho-neuro-immunoloog Robert werkt reeds 15 jaar als zorgverlener samen met de bedrijfsgeneeskunde, fysiotherapie, osteopathie en psychologie. Hij heeft mesologie gestudeerd en zich verder ontwikkeld in de psycho-neuro-immunologie en CAM (complementary alternative medicine) met specialisatie fytotherapie. Zijn niet aflatende interesse voor de natuur, fysiologie en samenhang met omgevingsfactoren zoals leefstijl, heeft hem gevormd tot een veelzijdig denker en bevlogen docent van de stichting ReThink. www.rethinkfoundation.nl

11

PROVIFORM HOOGWAARDIGE VOEDINGSSUPPLEMENTEN

Fungi-BL Complex

Fungi-BL-Complex Gestandaardiseerde extracten oregano, kaneel, knoflook en geelwortel Zuurvrije vitamine C en bio-actief zink bisglycinaat Hulpstoffen uit 100% natuurlijke bron Geschikt voor veganisten • 60 vegicaps

Samenstelling per 2 vegetarische pullulan capsules: Anijszaadpoeder (Pimpinella anisum)

400 mg

Oregano 4:1 extract (Wilde marjolijn)

250 mg

Kaneelschors 10:1 bio extract

200 mg

Knoflook 15:1 extract (3% allicine)

200 mg

RI%

Productomschrijving Fungi-BL bevat een breed spectrum aan ingrediënten met krachtige extracten. Zuurvrije vitamine C en bio-actief zink bisglycinaat ondersteunen deze hoogwaardige kwaliteitsformule.

• Gestandaardiseerd oregano extract bevat 1000 mg oregano per dagdosering

Canadese geelwortel 5:1 extract (5% berberine) 140 mg Vitamine C (zuurvrij calcium ascorbaat)

80 mg

100

Zink Bisglycinaat

10 mg

100

• Gestandaardiseerd kaneel extract bevat 2000 mg kaneel per dagdosering • G estandaardiseerd knoflook extract bevat 3000 mg knoflook per dagdosering • Gestandaardiseerd geelwortel extract bevat 700 mg geelwortel per dagdosering

EEN NATUURLIJKE KEUZE VOOR PURE KWALITEIT 12

Voor meer informatie kijk op www.proviform.nl

N&S REDACTIONEEL

Proteolytische enzymen in de strijd tegen glutensensitiviteit AN-PEP (TOLERASE® G) SPANT DE KROON

DOOR: GEERT VERGOTE

Steeds vaker worden zorgverleners geconfronteerd met patiënten die klachten rapporteren na het consumeren van gluten.

Coeliakie, tarweallergie, glutensensitiviteit? De verwarring is soms groot. Zowel bij de patiënten als bij de gezondheidswerkers. Een duidelijke diagnose, passende voedingsinterventies en efficiënte proteolytische enzymen verbeteren de levenskwaliteit van de patiënt aanzienlijk.

Gluten Gluten, het Latijn voor lijm, is een complexe eiwitstructuur, die aanwezig is in bepaalde graansoorten zoals gerst, kamut, rogge, spelt en tarwe. Tijdens het bereiden van deeg zorgen gluten voor de kleverigheid en de elasticiteit (glutenskelet).

Haver is van nature glutenvrij maar commerciële haverproducten kunnen restfracties van gluten bevatten. Contaminatie van haver met tarwe of andere glutenbevattende granen kan gebeuren tijdens het oogsten, malen en verwerken.

Glutengevoeligheid De laatste decennia is er steeds meer aandacht voor gluten als mogelijke oorzaak van een groot spectrum aan gastro-intestinale en extra-intestinale klachten. In principe tolereert de meerderheid van de bevolking gluten, maar de vertering is nooit optimaal en sommige mensen zijn er gevoelig voor.

Er bestaan drie vormen van glutengevoeligheid. Een absolute onverdraagzaamheid voor gluten (coeliakie), een allergische reactie op gluten en andere eiwitten (tarweallergie) en glutensensitiviteit.

Coeliakie Coeliakie is een absolute onverdraagzaamheid voor gluten.

De etiologie is multifactorieel. Een combinatie van genetische aanleg, omgevingsfactoren (bijvoorbeeld infectie) en de inname van gluten zorgt bij sommigen voor een abnormale, specifieke, inflammatoire immuunreactie. Door deze buitensporige immuunrespons ontstaat atrofie van de darmvilli en malabsorptie van nutriënten. Naast een arsenaal van gastro-intestinale symptomen kunnen ook extra-intestinale klachten voorkomen zoals vermoeidheid, dermatitis, hoofdpijn en anemie. Vaak verloopt coeliakie asymptomatisch of worden de klachten foutief geïnterpreteerd als het prikkelbaredarmsyndroom.

Het opsporen van specifieke antistoffen (antiweefseltransglutaminase IgA-tTGA, anti-endomysium IgA-EMA) en een duodenale biopsie tijdens een glutenbevattend dieet kunnen de diagnose bevestigen.

Coeliakie genezen met fytotherapie, voedingssupplementen of geneesmiddelen is onmogelijk. Er bestaat slechts één behandeling. Het strikt volgen van een glutenvrij dieet. Glutenneutraliserende enzymen hebben een plaats om restfracties of verborgen gluten uit voeding af te breken. Deze interventie verbetert aanzienlijk de levenskwaliteit van de patiënt.

Tarweallergie Er bestaan geen specifieke symptomen voor de diagnose ‘voedselallergie’. Maar een goede anamnese helpt tijdens de zoektocht naar de oorzaak van de klachten. Bij voorkeur wordt met de volgende factoren rekening gehouden: • klachtenpatroon • reproduceerbaarheid van de klachten • tijdsrelatie tussen de inname van het voedingsmiddel en het ontstaan van de klachten • familiale atopische constitutie, een dergelijke aanleg verhoogt de kans op een voedselallergie aanzienlijk • type allergeen (de meeste voorkomende zijn: koemelk, kippenei, pinda, noten, schaaldieren, schelpdieren, soja, tarwe en vis); met behulp van huidtesten en bloedonderzoek kan men de aanwezigheid van IgE tegen een allergeen aantonen.

Glutensensiviteit

· Geen coeliakie, geen allergische reactie · Serologie: IgE negatief, anti-D-gliadine · % populatie?

Tarwe allergie

· Allergische reactie op gluten en andere eiwitten · Serologie: IgE · ± 0,5% populatie

Coeliakie

· Specifieke immuunreactie op gluten · Serologie: anti-transglutaminase, antiD-gliadine · ± 1% populatie Figuur 1. Verschillende vormen van glutengevoeligheid.

13

Een tarweallergie is een immunologische respons op gluten en andere eiwitten uit granen. Serologisch gaat het hoofdzakelijk over een IgE-gemedieerde reactie op gluten. Dit ziektebeeld manifesteert zich met pulmonale verschijnselen, gastro-intestinale klachten, atopische dermatitis of urticaria. Indien nodig wordt een strikt eliminatiedieet voorgesteld als behandeling.

Net zoals bij coeliakie is vermijden van gluten de boodschap. De mate waarmee dit moet gebeuren, wordt bepaald door de ernst van de allergische reactie. Ook bij deze pathologie geldt dat glutenneutraliserende enzymen het levenscomfort verhogen.

Niet-coeliakie glutensensitiviteit Diffuse darmklachten, vermoeidheid, hoofdpijn, migraine, bloedarmoede, gedragsveranderingen, neuropsychiatrische ziektebeelden, spier- en gewrichtspijn, nutriënttekorten. Het zijn slechts enkele symptomen uit de zeer lange klachtenlijst van niet-coeliakie glutensensitiviteit. Een pathologie waarbij de patiënt zich subjectief beter voelt door gluten te vermijden. Ook deze vorm van glutengevoeligheid kan verward worden met het prikkelbaredarmsyndroom.

Figuur 2. Superieure gliadine-afbrekende werking van AN-PEP (Tolerase®

Vermoedelijk spelen bij glutensensitiviteit naast gluten ook andere voedingsbestanddelen uit granen een rol tijdens de ontwikkeling van deze pathologie. Bijzondere aandacht gaat uit naar de fermenteerbare koolhydraten of FODMAP’s (fermenteerbare disachariden, monosachariden, oligosachariden en polyolen).

Een glutenvrij dieet is ook een laag FODMAP-dieet, wat de verbetering van de klachten bij glutensensitiviteit verklaart.

14

G) in vergelijking met andere commerciële enzympreparaten bij pH 4,5.

AN-PEP (Tolerase® G 275 mg/capsule = 94 HUT/capsule); Supplement A: DPPIV, Protease, Pepsine 32.700 HUT/capsule; Supplement B: DPPIV, Protease 70.400 HUT/capsule; Supplement C: DPPIV, Protease 140.000 HUT/capsule. Supplementen A, B en C bevatten ook andere koolhydraatafbrekende enzymen zoals amylase. (Janssen et al. 2015)

Bij glutensensitiviteit is de immunologische respons afwijkend van die bij coeliakie maar toch zijn er een aantal opmerkelijke overeenkomsten. Ongeveer de helft van de patiënten met glutensensitiviteit bezit antistoffen tegen gliadine terwijl dit bij de gezonde bevolking slechts tien procent is. Ook het aantal intraepitheliale lymfocyten is bij glutensensitiviteit verhoogd.

Vermoedelijk spelen ook α-amylase-trypsineremmers een rol tijdens de ontwikkeling van glutensensitiviteit. Deze moleculen zijn van nature aanwezig in granen en zijn een afweermiddel tegen bacteriën, insecten, parasieten en schimmels.

Alfa(α)-amylase-trypsineremmers activeren het intestinale immuunsysteem. Tijdens de laatste decennia werd graan intens veredeld. Het gevolg? Een sterke stijging van de hoeveelheid α-amylase-trypsineremmers in granen. Dit kan een verklaring zijn voor de toegenomen prevalentie van glutensensitiviteit en coeliakie.

yoghurt, kaas, vlees, vis, ei, peulvruchten, olie, boter.

Patiënten die gevoelig zijn voor gluten, moeten waakzaam zijn voor voorverpakte, bewerkte, bereide producten. Allerhande sausen, bereide vleeswaren, melkdesserts, bouillonblokjes, gepaneerde producten kunnen glutenbevattende ingrediënten (bijvoorbeeld bindmiddelen op basis van tarwe) bevatten of tijdens het productieproces met glutenbevattende granen zijn gecontamineerd. Conclusie? Het is niet evident om gluten strikt te weren uit het dieet.

Verborgen gluten Tarwe is na melk het meest vertegenwoordigde ingrediënt in voeding in de Europese Unie. Gemiddeld werkt een persoon zo’n 100 kg tarwe per jaar naar binnen, wat neerkomt op ongeveer 22 g gluten (waarvan de helft gliadine) per dag. Gluten is dan ook alomtegenwoordig in heel wat tarwegebaseerde basisproducten (brood, pasta) en alles wat daarvan afgeleid is.

Veel van de dagelijkse voedingsmiddelen die bijdragen tot een goed voedingspatroon, passen probleemloos in een glutenvrij (glutenarm) dieet: water, aardappelen, groenten, fruit, melk,

Deze strategie normaliseert de absorptie van nutriënten en vermindert de typische immuunrespons op glutenbevattende voedingsmiddelen. Aanvullend is het toedienen van probiotische formules sterk aan te bevelen. Dit versnelt de homeostase van het darmmicrobioom. Daarnaast moeten potentiële nutriëntdeficiënties (bijvoorbeeld ijzer, foliumzuur, selenium, vitamine B12…) opgespoord en aangevuld worden.

Verschillende fabrikanten promoten glutenafbrekende enzymen: bromelaïne, papaïne, nattokinase, serrapeptase, DPP-IV en Tolerase® G. Deze proteolytische enzymen zijn volgens de

Voedingssupplementen Bij glutensensitiviteit is een ondersteunende behandeling met voedingssupplementen bij voorkeur gericht op : • de complete neutralisatie (“detoxificatie”) van gliadine-epitopen uit gluten • herstel en regeneratie van de darmmucosa.

N&S REDACTIONEEL

producenten in staat om gluten immuunneutraal te maken.

Interessant. Helaas wijkt deze optimistische stelling volledig af van de werkelijkheid en hebben de meeste glutenafbrekende enzymen weinig tot geen destructieve invloed op de gliadine-epitopen van gluten. Jammer, want de mate waarmee enzymen deze epitopen afbreken, bepaalt het klinisch effect.

Uit een vergelijkende studie uitgevoerd door het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) met zeer gevoelige detectietechnieken blijkt duidelijk dat AN-PEP (Aspergillus Niger Prolyl EndoProtease of Aspergillus Niger Prolyl Oligopeptidase) als enige enzym gliadine-epitopen afbreekt in een zure (bijvoorbeeld de maag) én neutrale tot basische omgeving (bijvoorbeeld het duodenum). Bovendien werkt AN-PEP, gecommercialiseerd onder de merknaam Tolerase® G, snel en grondig.

Na tien minuten incubatietijd neutraliseert Tolerase® G alle gliadine-epitopen. Het voordeel? Tolerase® G neutraliseert de gliadine-epitopen volledig voor ze het duodenum bereiken en de kans krijgen om een immuunrespons uit te lokken.

Besluit Wie gevoelig is voor gluten, moet ze vermijden. Logisch. Strikt vermijden van gluten is moeilijk. Dit is zeker het geval tijdens

een vakantieperiode, een restaurantbezoek, een receptie of een feestje. Bij coeliakie, tarweallergie of glutensensitiviteit is de inname van een beperkte hoeveelheid gluten zeer vervelend. In dit geval zijn krachtige en volledig glutenafbrekende proteolytische enzymen nuttig om restfracties of verborgen gluten uit voedingsmiddelen te neutraliseren. In het enzymatische aanbod van mogelijke kandidaten spant Tolerase® G de kroon.

Om alle misverstanden te vermijden: glutenafbrekende enzymen werken niet genezend en vervangen geen glutenvrij dieet bij personen die gevoelig zijn voor gluten. Klinisch werkzame glutenafbrekende enzymen hebben als doel het levenscomfort bij deze patiënten te verbeteren.

Een therapie bij glutengevoeligheid heeft naast een eliminatiedieet en glutenafbrekende interventies ook voldoende aandacht voor de reparatie (regeneratie) van de darmmucosa, de homeostase van het darmmicrobioom en aanvulling van nutritionele tekorten.

Een uitgebreide lijst met referenties kunt u bij de redactie opvragen.

Geert Vergote studeerde af als apotheker aan de Vrije Universiteit Brussel en promoveerde als doctor in de farmaceutische wetenschappen aan de Universiteit Gent. Sinds 2009 is hij gastprofessor Farmaceutische zorg en Fytotherapie binnen de associatie KU Leuven (Odisee). Geert is een échte lesgever. Met kennis van zaken en op een enthousiaste manier informatie meedelen aan derden is zijn troefkaart. Tevens is hij oprichter en algemeen directeur van Verno Scientific.

15

Vitakruid al in het schap?

Vitakruid TV campagne

Populairste merk volgens Google

Uitgekiend schappenplan

Vanaf april zijn Vitakruid

Vitakruid is het meest

Schappenplan voor

commercials te zien op

gezochte supplementenmerk

elk formaat shop

landelijke televisie.

volgens Google Trends.

beschikbaar.

1 

Vraag een account aan op zakelijk.vitakruid.nl

2 

Meld u aan als verkooppunt

3 

Bestel uw schappenplan

zakelijk.vitakruid.nl

Liever geen voorraad of verkooppunt? Bekijk dan het commissiesysteem op zakelijk.vitakruid.nl

VOORLICHTING VITAKRUID

Waar moet je op letten bij een DIM-supplement?

De aanmaak, afbraak en het evenwicht van hormonen brengt onze huishouding van tijd tot tijd in onevenwichtig vaarwater. Het verenigen van stoffen uit kruisbloemigen in een DIM-supplement kan dit evenwicht ten goede komen. Maar waar moet een goed DIM-supplement aan voldoen?

Wat is DIM? DIM staat voor diindolylmethaan; dit is een zogenoemde metaboliet van Indole3-Carbinol, ofwel I3C (de voorloperstof van DIM). I3C is een stof die ook voorkomt in kruisbloemige groenten zoals broccoli, witte kool en geel mosterdzaad.

Maar wanneer je broccoli en witte kool in grote hoeveelheden aan je voedingspatroon toevoegt, geeft dit niet het gewenste effect voor het omzettingsproces naar DIM. Daarom kan een DIM-supplement ondersteuning bieden voor een normale hormoonbalans.* DIM Complex: draagt bij aan een normale hormoonhuishouding*

Op de volgende zes punten onderscheidt ons DIM Complex zich: 1. Meerdere kruisbloemige groente-extracten (broccoli, witte kool en geel mosterdzaad) Dit is een vereiste voor een goed DIM-supplement, het zijn namelijk de belangrijkste ingrediënten voor de vorming van I3C en sulforafaan.1 Recent onderzoek wijst bovendien uit dat de combinatie van mosterdzaad en broccoli het totaal aan sulforafaan verviervoudigt.

2. 400 mg I3C DIM Complex bevat daarnaast een grote hoeveelheid (400 mg) I3C. Dit nutriënt werkt namelijk nauw samen met de kruisbloemige groenten, wat je lichaam in staat stelt om I3C om te zetten naar DIM. 3. Zink draagt bij aan een normale hormoonhuishouding* Zink is nodig voor de celproliferatie waardoor het een bijdrage levert aan de aanmaak van cellen en weefsels.* Onderzoek toont aan dat de suppletie van zink bijdraagt aan een normale hormoonhuishouding.* 4. NAC verlengt de aanwezigheid van DIM Het aminozuur N-acetyl-L-cysteïne (NAC) zorgt ervoor dat DIM langer in het lichaam aanwezig blijft. Dit nutriënt voorkomt namelijk het recyclen van hormonen en hormoon verstorende stoffen.

5. Bioperine® verbetert de opname Uit onderzoek blijkt dat Bioperine® de opname van verschillende andere kruidenextracten verbetert.

6. Optimale doseringen in één capsule Naast de volledigheid van dit DIM-supplement is het uniek dat al de nutriënten in de juiste dosering in één capsule zijn verwerkt. Voor een dagdosering DIM heb je dus genoeg aan slechts één capsule.

Tot slot Een cocktail van weloverwogen en jarenlang onderzochte nutriënten die bijdragen aan een normale hormoonhuishouding.* Met DIM Complex voorzie je jezelf van een evenwichtig en harmonieus supplement om je hormonale huishouding van rust en vrede te voorzien.

Referenties kunnen opgevraagd worden bij de redactie www.vitakruid.nl

17

ALLEEN VOOR PROFESSIONEEL GEBRUIK

Multi-Guard Methyl ✓ Optimale methylering heeft positieve invloed op vele reacties in het lichaam

✓ Maar liefs 23 actieve ingrediënten in relevante hoeveelheden

✓ De optimale ondersteuning het hele jaar door

✓ Alle belangrijke vitamines en mineralen in gemethyleerde vorm dus uitstekende opname

✓ Zoals Vitamine B6 als P-5-P en Vitamine B12 als Methylcobalamine

✓ Geschikt voor vegetariërs ✓ Vitamine D en K ✓ Uitstekende biologische beschikbaarheid en optimale stabiliteit

Kies voor Ook verkrijgbaar Vitamine B complex Methyl

www.lamberts.nl

VOORLICHTING LAMBERTS

Hebben kruiden technische hoogstandjes of zijn ze van zichzelf al goed genoeg?

Kruidenpreparaten zijn er altijd al in allerlei toonaarden geweest: van kruidenthee tot en met geregistreerde (kruiden)geneesmiddelen. De laatste jaren valt het wel op te merken dat er o.a. met betrekking tot preparaten op basis van kruiden (o.a. curcuma) en/of specifieke bestanddelen uit kruiden (bv. resveratrol) opvallend veel (marketing) aandacht is voor het verhogen van de biologische beschikbaarheid daarvan m.b.v. verschillende technologieën.

De aandacht voor (traditionele) ervaringen, de literatuur (onderzoek) en de status van de kennis van de achterliggende werkingsprincipes lijkt daarbij steeds verder naar de achtergrond te verdwijnen. Er is een onderlinge race om de beste opnamesnelheid te verkrijgen ontstaan om onder de aandacht van de voorschrijvers te kunnen komen.

De automatische gedachte ‘nieuw, sneller of meer is beter’ ligt hierbij immers voor de hand. Helaas gaat die ontwikkeling vaak niet gepaard met deugdelijk wetenschappelijk onderzoek die de praktische meerwaarde t.o.v. bekende, goed onderbouwde extracten duidelijk aantoont. Pas wanneer deze meerwaarde er is voor de eindgebruiker, kun je namelijk spreken van een interessante ontwikkeling. Hieronder wordt een prachtig voorbeeld gegeven van

deze schijnbare “paradox” tussen een lage biologische beschikbaarheid en aantoonbare effectiviteit.

DE ‘RESVERATROL PARADOX’ De biologische beschikbaarheid van resveratrol is laag. Toch lijkt er, vanuit meer dan 200 gepubliceerde klinische studies, overduidelijk bewijs te zijn van haar biologische activiteit. De lage niveaus, die in het bloedplasma worden gevonden, lijken ons dus niet het hele verhaal te vertellen.

Resveratrol wordt razendsnel omgezet tot sulfaat- en glucuronideconjugaten. Deze metabolieten, die in de verschillende doelorganen kunnen worden teruggevonden, moeten waarschijnlijk worden beschouwd als een onderdeel van het antwoord op de aantoonbare biologische effectiviteit.

Dankzij het ontrafelen van onbekende werkingsmechanismen kan dus soms een verklaring worden gevonden, waarom uit onderzoek telkenmale blijkt dat effectiviteit van een kruid(enbestanddeel) zeer duidelijk aantoonbaar is, terwijl de biologische opneembaarheid van daarvan laag is.

Een bekend kruid, waarvan de biologische beschikbaarheid van de actieve bestanddelen (curcumonoiden) ook laag is, terwijl klinische studies het bewijs van haar activiteit

op verschillende terreinen steeds goed ondersteunen, is curcuma.

Zeer wel mogelijk spelen ook hier de metabolieten een doorslaggevende rol. Een goed voorbeeld daarvan is het biologisch actieve THC, dat in vivo krachtige antioxidatieve eigenschappen vertoont.

De aanwezigheid van synergistische eigenschappen van de verschillende bestanddelen in kruiden vormt een bekend en belangrijk aspect binnen het gebruik van kruiden in het algemeen. De gehele plant of het gehele plantendeel bevat normaal gesproken altijd alle mogelijke bestanddelen. Daarom lijkt het vooralsnog aannemelijk dat het ruwe materiaal en/of juist het gewone alcoholische dikextract de beste garantie vormt voor het verkrijgen van de gewenste effecten. Iets dat vanuit de traditie en vanuit de literatuur al jarenlang uitgebreid wordt onderschreven.

Dat is exact de reden dat Lamberts kiest voor haar dikextracten zoals de Lamberts Curcuma 20.000mg, dat 500mg curcumawortelextract bevat in een bereidingsverhouding van 40:1, met 95% curcumine. En Supplemed kiest voor het pure 98% transresveratrol van Verite, zonder toevoegingen als zwarte peper, dat bovendien gegarandeerd PAH- en emodinevrij is.

info@lamberts.nl

19

Nutritional health

Inhoud: 60 capsules Adviesprijs: €51,30

Master-AO Glutathioncomplex met sterke antioxidanten1, ter bescherming tegen oxidatieve stress2.

Master-AO is een hoogwaardig glutathioncomplex, verrijkt met belangrijke cofactoren (zoals o.m. anthocyanen en selenium) die door hun antioxidatieve eigenschappen1 bijdragen tot het beschermen van de cellen tegen oxidatieve schade2.

Vaccinium Mytrillus (blauwe bosbes) De blauwe bosbes is een plant die van nature bijzonder rijk is aan anthocyanen. Ze komen voor in de schil en zijn onder andere verantwoordelijk voor de specifieke blauwe kleur van deze bosbessen.

Daarnaast zijn de anthocyanen ook gekend voor hun antioxidatieve eigenschappen.

Meer informatie: www.nutriphyt.nl

1

Vaccinium myrtillus (blauwe bosbes) met sterke antioxidatieve eigenschappen en ≥ 25% anthocyanen;

2

Selenium helpt de cellen te beschermen tegen oxidatieve stress;

3

Foliumzuur/folaat draagt bij tot het behoud van een normaal celdelingsproces; In combinatie met gereduceerd L-Glutathion.

VOORLICHTING NUTALIS

Vitamine C met bioflavonoïden van Nutalis Nutalis vitamine C ascorbatencomplex is een hoge kwaliteit vitamine C-poeder met een breed spectrum aan flavonoïden zoals quercetine en andere bioflavonoïden uit pijnboombast en citrusfruit. Deze flavonoïden zijn de natuurlijke partners van vitamine C. Het ascorbatencomplex levert gebufferde vitamine C (L-ascorbinezuur) met de mineralen zink, magnesium en calcium, die na inname door het lichaam uitstekend opgenomen en benut kunnen worden.

Het mineraal zink is in dit complex tevens van toegevoegde waarde ter ondersteuning van de weerstand.

Verder helpt magnesium een normale spierfunctie en energieproductie waarbij ook het zenuwstelsel en de psychologische functie worden ondersteund.

Deze formule staat garant voor een vitamine C-preparaat van de hoogste kwaliteit en is bovendien vrij van suiker en onnatuurlijke hulpstoffen.

“Een vitamine C-poeder met een breed spectrum aan flavonoïden zoals quercetine en andere bioflavonoïden uit pijnboombast en citrusfruit.”

Fysiologische functies Het belang van vitamine C blijkt uit een indrukwekkende historie, maar gaat inmiddels veel verder dan alleen het bestrijden van scheurbuik. Vitamine C kent vele fysiologische functies en wat extra ondersteuning is zo eenvoudig haalbaar.

Bindweefsel Vitamine C ondersteunt een normale collageenopbouw voor de functie van bloedvaten, kraakbeen, botten, huid, tanden en tandvlees.

Energie en veerkracht Vitamine C ondersteunt een normaal psychologisch functioneren en draagt bij tot een normale functie van het zenuwstelsel, waarbij het ook een steun is bij het verminderen van vermoeidheid.

• Ondersteunt de normale functie van het zenuwstelsel en de psyche; • Draagt bij tot vermindering van vermoeidheid; • Helpt het immuunsysteem bij en na fysieke inspanning en sport; • Ondersteunt celbescherming tegen oxidatieve stress; • Is handig te doseren met maatschepje en zacht voor maag en darm.

Bevat geen: GMO, gluten, lactose, soja, sucrose (tafelsuiker), dierlijke producten, onnatuurlijke geur-, kleur- of smaakstoffen. Geschikt voor vegetariërs.

Immuunsysteem Vitamine C draagt bij tot het behoud van een normale functie van het immuunsysteem gedurende en na intensieve fysieke inspanningen.

Verder ondersteunt vitamine C de celbescherming tegen oxidatieve stress en helpt een normale werking van het immuunsysteem.

Heb je vragen? Mail dan naar info@nutalis.nl of bel ons voor advies.

Meer informatie: www.nutalis.com

21

COLLAGEEN MET LACTOFERRAL® Natuurlijke huidverjonging met de nieuwe collageenproducten van OrthoVitaal.

Zorg voor je huid, haar en nagels.

Gehydrolyseerd collageenpoeder van hoge kwaliteit met een blend van botanicals, mangaan, lactoferrine en hyaluronzuur

NIEUW!

Beide producten zijn:

Vegetarisch e n vr

i

j

lu t

G

NON GMO

Een revolutionaire en natuurlijke mix van botanicals, mangaan, lactoferrine en hyaluronzuur

Over OrthoVitaal

22

150+ onderscheidende therapeutische producten

Beste prijs-kwaliteit verhouding door eigen productie

Orthomoleculaire doseringen

Zo min mogelijk hulp- en vulstoffen www.OrthoVitaal.nl

VOORLICHTING ORTHOVITAAL

Op naar de zomer met een mooie, stralende huid!

Orthovitaal Collageen-producten zijn complex preparaten waarbij het beste van botanicals wordt gemixt met lactoferrine, aminozuren, mineralen en vitaminen om de huid van gezicht zachter, gladder en soepeler te maken.

Orthovitaal Collageen-producten zijn verkrijgbaar in twee varianten. Collageen Support met Lactoferral® is een vegetarisch complex in capsules. Collageen met lactoferral®, is een poedercomplex met hoogwaardige gehydrolyseerde collageenpeptiden. Beide formules bevatten o.a. 8 botanicals, mangaan, hyaluronzuur en lactoferrine voor het behoud van de normale structuur, de elasticiteit en het uiterlijk van de huid.

Het onmisbare lactoferrine is een lichaamseigen eiwit.

Lactoferrine heeft daarnaast de eigenschap om ijzer te binden en te transporteren in het bloed. Ook bevat het product een flinke dosis vitamine C om de natuurlijke collageenproductie in het lichaam te ondersteunen.

Vitamine C is een belangrijke antioxidant en is van belang voor de vorming van collageen dat helpt om de huid (van binnenuit) te versterken.

Daarnaast bevatten de formules de aminozuren L-Proline, L-Glycine, Hydroxyproline en Hyaluronzuur om een stralende huid te behouden. Het mineraal mangaan in deze formule helpt bij de normale vorming van bindweefsel.

Lactoferral® is een unieke blend: · Hyaluronzuur · Granaatappel · Acai · Rutine · Mangosteen · Montmorency Cherry · Lactoferrine · Camu camu · Vitamine C · Mangaan (citraat)

Geschreven door Remco Verkaik, medisch bioloog en hoofddocent van Fittergy Academy Referenties zijn op te vragen bij de redactie.

23

De Gezondheidsraad adviseert supplementen voor deze mensen Als je gezond en gevarieerd eet, krijg je over het algemeen voldoende voedingsstoffen binnen. Voor sommige groepen mensen is dit niet het geval.

Vitamine K en D voor baby’s en jonge kinderen Vitamine K is belangrijk voor de bloedstolling.

Het geven van extra vitamine D vermindert het risico op rachitis (Engelse ziekte).

Vitamine D en B12 voor ouderen Vitamine D vermindert het risico op vallen en botbreuken.

Bij het ouder worden maakt de maag minder maagzuur aan, waardoor vitamine B12 minder goed opgenomen kan worden.

Foliumzuur, vitamine D en ijzer voor vrouwen die zwanger zijn of willen worden Het gebruik van extra foliumzuur verkleint de kans op geboorteafwijkingen.

Extra vitamine D kan de kans op een kind met een laag geboortegewicht verkleinen.

Vitamine D voor mensen met een donkere huidskleur of weinig buiten Als je een donkere huidskleur hebt, weinig buiten komt of de huid bedekt, kan het zijn dat je niet genoeg vitamine D onder invloed van zonlicht aanmaakt.

Vitamine B12 voor veganisten Vitamine B12 (aanwezig in dierlijke producten) is belangrijk voor de aanmaak van rode bloedcellen en voor de werking van het zenuwstelsel.

Multivitamine bij eenzijdige voeding Wanneer je doorgaans minder dan 1.500 kcal per dag eet of een eenzijdig voedingspatroon hebt, is de kans groot dat je onvoldoende vitaminen en mineralen krijgt.

https://www.ivg-info.nl/nieuws/de-gezondheidsraad-adviseert-voedingssupplementen-voor-deze-mensen/

Sporten in de zomer: hoe vul je verloren minderalen aan?

Tijdens een uur intensief sporten verlies je gemiddeld een liter zweet met daarin 1000 milligram natrium en in mindere mate andere elektrolyten zoals kalium, magnesium en calcium. Het drinken van water zorgt niet voor aanvulling van de elektrolyten. Bij intensieve inspanning waarbij je veel zweet, is het daarom belangrijk om naast water ook natrium en andere elektrolyten binnen te krijgen. Dit helpt het lichaam voldoende vocht op te nemen en de gewenste vocht- en elektrolytenbalans weer te herstellen.

De meeste sportdranken bevatten veel suikers en maar weinig elektrolyten, terwijl het als (top)sporter juist belangrijk is wat er in je lichaam terechtkomt. Kies daarom voor een natuurlijk product zonder toevoegingen.

De belangrijkste mineralen zijn natrium, kalium, magnesium en chloride. Kalium en magnesium spelen een belangrijke rol in het functioneren van de zenuwen en spieren. Magnesium ondersteunt ook het energieniveau en draagt bij aan fitheid.

Mineralen spelen bij nog veel meer processen in het lichaam een rol. Het is daarom goed om ze aan te vullen bij verlies door veel zweten.

https://www.vitals.nl/nieuws/sporten-in-de-zomer-hoe-vul-je-verloren-mineralen-aan

24

NIEUWS & ONTWIKKELINGEN

Gezonder eten door verbinding met de natuur Stadsmensen die zich verbonden voelen met de natuur, eten gevarieerder en hebben een hogere inname van groente en fruit. Dit in vergelijking met stadsmensen die minder “natuurminded” zijn. Dat laat Amerikaans onderzoek zien.

Volgens de onderzoekers is al eerder aangetoond dat verbondenheid met de natuur een gunstige invloed kan hebben op het psychologische en fysieke welbevinden. De relatie met voedingskeuzes was nog niet eerder onderzocht.

voeding. Deelnemers met een sterkere verbondenheid met de natuur bleken gemiddeld genomen gevarieerder te eten. Ook was hun inname van groente en fruit hoger. Volgens de onderzoekers kan het dus lonen om voedingsinterventies uit te breiden met activiteiten in de natuur. Een goed voorbeeld vinden ze Canadese artsen die natuur aan hun patiënten voorschrijven. Ook pleiten ze voor het vergroten van de verbondenheid met de natuur, bijvoorbeeld door stadsmoestuinen, natuurlessen op scholen en het aanleggen van voldoende groen in steden.

Uit de resultaten blijkt een verband tussen verbondenheid met de natuur en de

https://www.aov.nl/blog/waarin-zit-de-meeste-vitamine-c

Vitamine D, visolie en krachttraining cumulatief effect Uit een recente Zwitserse studie blijkt dat suppletie met vitamine D en visolie, in combinatie met krachttraining, een beschermend effect heeft tegen kanker. De onderzoekers hebben in deze studie gekeken naar het effect van gemiddeld 3 jaar lang suppletie met dagelijks 2.000 IU vitamine D (50 mcg), 1.000 mg visolie en ten minste 2x per week krachttraining, op het risico op het ontstaan van kanker bij gezonde, thuiswondende 70+’ers. De onderzoekers concluderen dat de combinatie van deze interventies leidde tot circa 60% minder kans op het ontstaan van kanker.

De verschillende therapieën (vitamine D, visolie of krachttraining) lieten los van elkaar wel beschermende richtingen zien maar deze waren bij alle drie de therapieën statistisch gezien niet significant. Wanneer de drie therapieën gecombineerd werden, was er sprake van een cumulatief (sterker) en ook een statistisch significant effect. Het is dus de aanbeveling om vitamine D, visolie én krachttraining te combineren om het risico op kanker te verminderen.

https://www.soe.nl/news/vitamine-d-visolie-en-krachttraining-werken-beschermend-tegen-kanker

25

Uw partner voor supplementen met kwaliteit

Wij verwerken al 25 jaar uw voorschrift!

Onze kernbegrippen zijn: • onafhankelijk • geen advies • vraaggestuurd • korting voor uw cliënten • kwaliteit • betrouwbaar • klantgericht • conform wetgeving

www.derooderoos.nl | 070-3010701 26

VOORLICHTING

65% van de supplementen maakt claims niet waar Na te hebben vastgesteld dat 65% van de supplementen die hij en zijn collega’s hebben getest niet aan de norm voldoen, roept professor John Nolan van het Waterford Institute of Technology op tot regulering op dit gebied. Een Deense fabrikant die zijn producten altijd heeft vervaardigd om aan de hoogste normen te voldoen, verwelkomt zijn oproep zeer. Lees verder en ontdek waarom wetenschappers over de hele wereld vaak om dezelfde reden voor de producten van deze fabrikant kiezen.

Als je betaalt voor een voedingssupplement, verwacht je dat het werkt. Maar reken er niet op. Professor John Nolan van het Waterford Institute of Technology werkt met supplementen in zijn wetenschapsgebied, en hij en zijn collega’s hebben een brede selectie producten getest om te zien of deze aan de labelclaims voldoen. Tot hun verbazing ontdekten ze dat 65% van de supplementen niet aan de normen voldeed en niet de hoeveelheid actieve ingrediënten bevatte die op de etiketten staan vermeld. En nog verontrustender, de actieve componenten werden in de loop van de tijd afgebroken als gevolg van slechte formuleringen.

Supplementen hoeven niet te worden goedgekeurd Professor Nolan zegt dat dit komt doordat supplementen, in tegenstelling tot farmaceutische medicijnen, niet gereguleerd zijn en dus niet goedgekeurd hoeven te worden door de gezondheidsautoriteiten. Het is geheel aan de supplementenfabrikanten om in te staan voor de kwaliteit, veiligheid en het effect van hun producten. Ze zijn niet wettelijk verplicht om enige vorm van documentatie te tonen. Maar betekent dit dat consumenten overgeleverd zijn aan de supplementenmakers en elke keer dat ze een product kopen, aan het gokken zijn?

Sommige fabrikanten houden vast aan farmaceutische normen Nee, niet noodzakelijk. Een Deense fabrikant is een van de weinige supplementenfabrikanten die vanaf zijn oprichting heeft besloten zich altijd aan de hoogste normen te houden.

De wetenschappelijke benadering van voedingssupplementen van dit bedrijf is een gamechanger geweest in de hele discussie over supplementen en het effect ervan. Omdat het bedrijf ook farmaceutische medicijnen maakt, heeft het ervoor gekozen om de lat voor zijn voedingssupplementen hoger te leggen door dezelfde methoden te gebruiken voor de productie van zijn supplementen.

Wetenschappers kiezen vaak voor de producten van een Deens bedrijf voor wetenschappelijke studies Waarom? Omdat ze kunnen vertrouwen op het effect van de producten en dat is bepalend voor de uitkomst van de onderzoeken.

Baanbrekend onderzoek Twee specifieke onderzoeken die zijn uitgevoerd met de preparaten van deze Deense fabrikant hebben een tot nu toe onbekend gezondheidspotentieel van voedingssupplementen aangetoond. Een daarvan is de baanbrekende KiSel-10-studie die in 2013 werd gepubliceerd in het International Journal of Cardiology. De andere is de Q-Symbio studie en werd in 2014 gepubliceerd in JACC Heart Failure.

In een studie waarbij co-enzym Q10-supplementen worden gegeven aan COVID-19-patiënten met langdurige effecten van het virus, hebben de wetenschappers deze fabrikant specifiek gevraagd om de Q10-preparaten te leveren, omdat dit het enige Deense bedrijf is dat ook co-enzym Q10 produceert als geregistreerd medicijn.

Bron: https://www.newstalk.com/news/call-for-supplements-to-be-regulated-after-research-found-65-of-products-didnt-meet-claims-1195641

27

NIEUWS

Collageen werkt beter samen met vitamine C, feit of fabel?

JE LICHAAM MAAKT ZELF COLLAGEEN AAN Collageen is een eiwit dat je lichaam zelf aanmaakt. Het zorgt bijvoorbeeld voor de stevigheid en elasticiteit van je huid, maar collageen zit ook in je botten, pezen, bloedvaten en kraakbeen.

Met behulp van de eiwitten die je met je voeding binnenkrijgt, kan je lichaam de bouwstenen hiervan (aminozuren) zelf omzetten tot het eiwit collageen.

Bij het ouder worden is het lichaam minder goed in staat om collageen aan te maken. Dit natuurlijke verouderingsproces kun je niet voorkomen. Het is wel belangrijk om gezond en gevarieerd te eten, de zon te vermijden en niet te roken. Een ongezonde leefstijl, veel zon en roken versnellen de afbraak van collageen.

Collageen is populair! Je vindt het in allerlei poeders, dranken, smeersels en zelfs in sappen en koffie. Collageen is een onderdeel van je bindweefsel en je huid. Je lichaam maakt zelf collageen aan, maar bij het ouder worden neemt de productie ervan af. Het nemen van extra collageen kan mogelijk ondersteuning bieden. Wie op zoek is naar een product met collageen, leest overal dat het belangrijk is dat er vitamine C aan toegevoegd is, maar is dat ook zo? En wat doet collageen zelf precies?

VITAMINE C DRAAGT BIJ AAN DE COLLAGEEN VORMING Vitamine C, oftewel ascorbinezuur, speelt een belangrijke rol in de lichaamseigen aanmaak van collageen. Vitamine C draagt bij aan de vorming van collageen, wat van belang is voor de huid, kraakbeen, botten, bloedvaten, tanden en tandvlees. Bij een tekort aan vitamine C kan het lichaam niet voldoende collageen aanmaken.

Ook de voedingsstoffen zink, selenium, zwavel en koper spelen een rol in de lichaamseigen aanmaak van collageen.

SUPPLEMENTEN MET COLLAGEEN EN VITAMINE C Hoewel het nog niet onomstotelijk wetenschappelijk is bewezen, zijn er veel aanwijzingen dat het nemen van collageen(hydrolysaat) kan helpen bij het behoud van de normale structuur, elasticiteit en uiterlijk van de huid. Collageen hydrolysaat is een vorm van collageen waarbij de eiwitten in kleinere stukjes zijn geknipt.

Op deze manier kan het lichaam het opnemen.

Veel voedingssupplementen met collageen bevatten ook vitamine C. Het is wetenschappelijk bewezen dat vitamine C bijdraagt aan de aanmaak van collageen in je lichaam, Het is dus goed om voldoende vitamine C binnen te krijgen, maar het is niet wetenschappelijk bewezen dat vitamine C de werking van collageensupplementen versterkt.

https://www.ivg-info.nl/nieuws/ collageen-werkt-beter-samen-met-vitamine-c-feit-of-fabel-ivg/

28

OP DE BOEKENPLANK

De nervus vagus in de kijker De nervus vagus als bron van herstel

De nervus vagus als bron van herstel Stanley Rosenberg ISBN 9789463160667 Uitgeverij Mens!

Stanley Rosenberg beschrijft de cruciale rol die de nervus vagus (de tiende hersenzenuw) speelt met betrekking tot ons psychische en lichamelijke welzijn. Hij baseert zich hierbij op de polyvagaaltheorie van Stephen Porges, en put tegelijkertijd uit zijn rijke ervaring met craniosacraaltherapie en andere lichaamsgerichte therapieën. Hij legt uit dat veel psychische en lichamelijke klachten – van angst en depressie tot migraine en rugpijn – een teken zijn dat de nervus vagus niet goed functioneert.

Aan de hand van een aantal eenvoudige oefeningen biedt Rosenberg in zijn boek manieren om de nervus vagus te beïnvloeden en zo diepe ontspanning te bereiken, de slaap te verbeteren en te

herstellen van letsel en psychotrauma.

Daarnaast kunnen kernsymptomen van bepaalde autismespectrumstoornissen worden verlicht, omdat een goed afgestelde nervus vagus een positieve uitwerking heeft op het sociaal functioneren.

Dit boek is geschreven voor psychotherapeuten, artsen, lichaamsgericht therapeuten, verzorgers én iedereen die zelf de symptomen van chronische stress en depressie ervaart. Rosenberg toont hoe we ons autonome zenuwstelsel optimaal kunnen laten werken en hoe we een gevoel van veiligheid cultiveren, zodat het helende vermogen van het lichaam geactiveerd kan worden.

Activeer je nervus vagus

Activeer je nervus vagus Luc Swinnen EAN 9789401476256 Uitgeverij Lannoo

Lange tijd zochten we het antwoord op stress- en angstklachten in onze hersenen. Recent onderzoek toont aan dat we verder moeten kijken dan dat.

Cruciaal is de nervus vagus, die door je hele lijf loopt en in contact staat met al je organen. Geen wonder dat je stress en angst in je hele lijf kunt voelen. Het goede nieuws is: je kunt via diezelfde nervus vagus ook positieve boodschappen aan je lijf geven. Verbinding maken met anderen is daarvoor cruciaal.

Dit inzicht ligt aan de basis van het baanbrekend werk van de Amerikaanse neuropsychiater Stephen Porges.

Stressexpert Luc Swinnen vertaalt zijn inzichten naar heel concrete handvatten die de nervus vagus positief stimuleren.

Zo kun je stap voor stap je veerkracht

versterken, je angst verminderen en stressgerelateerde klachten een halt toeroepen.

Swinnen: “Al vele jaren geleden werd geopperd dat sociaal contact een belangrijke bescherming biedt tegen stress. Maar nu weten we ook hoe dat mechanisme in elkaar zit. Dat wonderlijke verhaal wil ik je in dit boek vertellen.

Het is een verhaal met vele zijtakken. Ik zal het hebben over ons zenuwstelsel, over angst en trauma, over flexibiliteit en veerkracht. Je zult kennismaken met de nervus vagus, de polyvagaaltheorie, met triggers en glimmers. Ik zal je ook enkele simpele technieken en oefeningen aanreiken om je nervus vagus te activeren.”

29

*Gezondheidsclaim op basis van venkel in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

7Mbio.com

30

Bio Herbal

PROBIOTIC FERMENTATION CONCENTRATE

Fermentatieconcentraat met lactobacillen en biologische kruiden zoals venkel dat de darmwerking en spijsvertering ondersteunt *

N&S REDACTIONEEL

Pandemie haalt de interesse van onderzoekers naar de inzet van vitaminen, mineralen en kruiden naar boven; ijzer.

DOOR: JAN BLAAUW

(DEEL 6)

In de eerste drie uitgaven van Nutriënt & Supplement is er een naast de inleiding een inzet gemaakt van vitaminen, mineralen en kruiden met de artikelen over SARS-CoV-2 in rol van ontdekker van vitamine- en mineralentekorten en herontdekker van het Post Viraal Syndroom alsmede uitlokker van reactivatie van eerdere ziekten. Hierin is als eerste vitamine D aan bod gekomen. In het eerste artikel is vitamine C besproken, in het tweede artikel zijn zink en selenium besproken, in het derde artikel is vitamine A besproken, in het vierde artikel zijn foliumzuur, folaat en vitamine B12 besproken en in het vijfde artikel is vitamine B6 besproken. Het is lastig om volledig te zijn, daar er vele onderzoeken zijn met daarnaast nog lopende onderzoeken. Dit geldt ook voor andere stoffen die behandeld (gaan) worden. In deze aflevering gaat het om vitamine ijzer.

Zoals eerder gemeld en beschreven, is met de gekozen wetenschappelijke informatie door het bevoegde wetenschappelijke panel van de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) vastgesteld dat onder andere vitamine ijzer belangrijk is voor het gezond in stand houden van het immuunsysteem. Het EFSA-panel concludeerde dan ook dat er definitief bewijs is voor de oorzaak-gevolgrelatie tussen de dagelijkse inname van dit mineraal en de normale, gezonde werking van ons immuunsysteem.

DE ROL VAN IJZER EN CLAIMS DIE GEMAAKT MOGEN WORDEN De betekenis van ijzer voor het immuunsysteem is duidelijk aanwezig.

Wetenschappelijk advies over de onderbouwing van gezondheidsclaims met betrekking tot ijzer die volgens EFSA (European Food Safety Authority) gemaakt mogen worden, zijn de volgende.

IJzer ondersteunt: • de vorming van rode bloedcellen en hemoglobine (ID 249, ID 1589) • het zuurstoftransport (ID 250, ID 254, ID 256) • het energieleverend metabolisme (ID 251, ID 1589 ) • de functie van het immuunsysteem (ID 252, ID 259) • de cognitieve functie (ID 253) en • celdeling (ID 368). https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/1215 (geraadpleegd op 18-5-2022).

SAMENVATTEND DE BELANGRIJKSTE INVLOEDSFEREN VAN IJZER MET BRONNEN VOOR IJZER IJzer werd het eerst bij dieren als essentieel gezien. Het lichaam bevat 3 tot 5 gram ijzer, waarvan een substantieel deel in hemoglobine voorkomt. Het is betrokken bij het energiemetabolisme, als zuurstofcarrier in hemoglobine en als component van cytochromen en bij het elektronentransport. IJzer maakt deel uit van het antioxidantenzym catalase en FeSOD. Desondanks wordt ijzer niet gezien als een antioxidant, maar wordt er ook gewaarschuwd voor de schadelijkheid van ijzer juist als oxidant. IJzer als pro-oxidant ontstaat in een zogenaamde Fentonreactie, waarbij Fe 2+ wordt omgevormd tot Fe 3+ en zeer instabiel wordt. Bij ijzer speelt dat voor een optimale functie, zowel een te lage als een hoge spiegel in het bloed bijdraagt aan ontstekingsgevoeligheid.

Voedingsijzer bestaat uit heemijzer (vlees) en non-heemijzer (groenten en graan). Heemijzer wordt via mucosacellen

31

“Bij het in kaart brengen van de een ijzertekort spelen specifieke biomarkers zoals ijzer, ferritine, transferrinereceptor, hepcidine en zinkprotoporfyrine een rol.”

geabsorbeerd als intact porphyrinecomplex. Heemijzer wordt beter geabsorbeerd dan non-heemijzer: voor circa 25% in vergelijking met 5% voor non-heemijzer. Dat is sterk afhankelijk van de zuurgraad in het maag- en darmstelsel. IJzer wordt omgezet naar een ferrous staat (gereduceerde vorm).

Transferrine vervoert ijzer verder in het lichaam.

Omdat vegetariërs alleen het slecht opneembare non-heemijzer innemen, is te verwachten dat de serumwaarde van ijzer laag is. In de praktijk echter is vaak te zien dat de hoeveelheid transferrine (ijzertransport) weliswaar laag is, maar het gehalte ferritine (ijzeropslag) wel op peil is. Het lichaam heeft dus een manier gevonden om het slecht opneembare ijzer toch beter op te nemen (Reader BOOT 1 en 2 , Ortho Linea).

IJzer is een in wateroplosbaar mineraal dat wordt aangetroffen in verschillende voedingsmiddelen: spinazie, aardappelen, peulvruchten zoals bonen, linzen, kikkererwten en sojabonen, verder bevatten zaden zoals vlas, pompoen en chia ijzer.

Pompoenpitten bevatten bijvoorbeeld 2,5 mg ijzer in één portie (28 gram).

Broccoli bevat 1 mg ijzer per portie van 150 gram gekookte broccoli.

Met 3,4 mg ijzer per portie donkere chocola van 28 gram is dit waarschijnlijk het lekkerste ijzerrijke voedsel dat u in uw dieet kunt opnemen. Alle droge vruchten inclusief rozijnen, vijgen. Aardappelen, een veelgebruikt voedselproduct in onze huishoudens, zijn een zeer rijke bron van ijzer.

In gedroogd (en geconcentreerd) fruit zit per 100 gram meer ijzer dan in vers fruit, omdat er meer stuks in 100 gram gaan. Om extra ijzer binnen te krijgen

32

is het een gemakkelijke bron, het is gemakkelijker vijf gedroogde abrikozen op te eten dan vijf verse.

Als iemand vlees, vis, groente en zuivel eet (en dus niet vegetarisch of veganistisch is), krijgt diegene ongeveer 90% van heemijzer binnen en 10% van non-heemijzer.

INTERACTIES MET IJZER VANUIT SUPPLEMENTEN, VOEDING EN MEDICIJNEN • IJzersupplementen remmen de opname van tetracycline met 50-90%. Adviseer minimaal 2 uur tussentijd bij inname.

• Vitamine C bevordert de ijzeropname.

• IJzer werkt verlagend op de opname van zink, koper en chroom.

• NSAID’s kunnen de ijzerstatus verlagen door beschadiging van de slijmvliezen in het maagdarmkanaal met (subklinisch) bloedverlies.

• Protonpompremmers en allupurinol kunnen de ijzerstatus verlagen.

• Maagzuurbinders (antacida), maagzuurremmers (H2-receptorantagonisten), pancreasenzymen en cholestyramine kunnen de opname van ijzer verminderen.

• IJzer kan de opname van methyldopa, levodopa, levothyroxine en penicillamine, antibiotica (fluoroquinolone, tetracycline antibiotica) en bifosfonaten (clodronaat) verlagen. Neem ijzer niet gelijktijdig met deze medicijnen in.

• Calcium kan de ijzerabsorptie verlagen. Neem deze mineralen zo mogelijk los van elkaar in.

• Vitamine A helpt bij de mobilisatie

•

van in weefsels opgeslagen ijzer, verbetering van de vitamine A-status verbetert de ijzerstatus.

Suppletie met vitamine B2 (ribo­ flavine) kan de bloedaanmaak door ijzersuppletie versterken.

WELKE ROL SPEELT VITAMINE IJZER IN HET LICHAAM ALS HET GAAT OM HET IMMUUNSYSTEEM? Bij het in kaart brengen van de een ijzertekort spelen specifieke biomarkers zoals ijzer, ferritine, transferrinereceptor, hepcidine en zinkprotoporfyrine (ZnPP) een rol.

Onlangs is gevonden dat SARS-Cov-2 bindt aan het hemoglobine van gastheerbloed, waar de glycoproteïnen zich binden aan heem, wat resulteert in dissociatie van toxische oxidatieve ijzerionen die vrij te komen in het bloed van de patiënt (Liu en Li, 2020).

Deze vrije ijzerionen zijn aanzienlijk giftig omdat ze een snelle oxidatieve schade aan de longen veroorzaken.

Deze gebeurtenissen zouden inderdaad de resultaten verklaren die zijn gezien op de CT-thorax van COVID-19patiënten, die voorheen ten onrechte werden behandeld als bilaterale pneumonie. Ondertussen kan het beschadigde hemoglobine niet binden aan O2, waardoor resistente hypoxie ontstaat en als gevolg daarvan eindigt het met microtrombose, multi-orgaanfalen en uiteindelijk met de dood (Morsi D.D., 2020).

Hoewel ijzermetabolisme een centrale rol speelt bij de uitkomst van infecties, is kennis over de dynamiek van spelers die de ijzerhomeostase bij COVID-19patiënten beheersen schaars.

In de studie van Hippchen, Th. et al., 2020) worden de onthullende

N&S N&SREDACTIONEEL REDACTIONEEL

voorspellende waarde van ijzergerelateerde markers bij patiënten met bevestigde COVID-19-ziekte in kaart gebracht. Ze richten zich op deze parameters als vroege indicatoren voor ziekteprogressie en als leidraad voor therapiebeslissingen bij ernstig getroffen patiënten. In multivariate analyse voorspellen alleen serumijzerspiegels en ferritine significant de ernst van de ziekte, terwijl CRP, leeftijd, geslacht, evenals transferrine en zijn verzadiging dat niet zijn. Op basis van een meervoudig regressieanalysemodel was de oddsratio voor ziekenhuisopname 6,7 keer lager per tweevoudige toename van serumijzer.

Hepcidine is de hoofdregulator van ijzerhomeostase. Door zijn doelreceptor ferroportine af te breken, regelt hepcidine de opname van ijzer via de voeding en de afgifte van ijzer door macrofagen die ijzer recyclen. Tijdens toestanden van infectie of ontsteking nemen de hepcidinespiegels toe, waardoor de ijzerbeschikbaarheid in het plasma wordt beperkt. De resulterende hypoferremie is een integraal onderdeel van het afweermechanisme van de gastheer. Behalve IL-6 dragen

verschillende andere cytokinen zoals IL-1, 7, IL-22, 9 en interferon a, 10 bij aan het verhogen van de expressie van hepcidine.

Voor zover bekend, is deze studie van de Universiteit Groningen de eerste bijgewerkte en uitgebreide systematische review en meta-analyses die het potentiële klinische nut van bloedarmoede en ijzermetabolisme bij COVID-19 erkennen. Op basis van gegevens van 189 onderzoeken en 57.563 COVID-19-patiënten van alle leeftijden, vonden ze een gepoold gemiddeld hemoglobinegehalte van 129,7 g/l, dat afnam met de hogere leeftijd en een groter aandeel van comorbiditeit en ernst van de ziekte.

Ze vonden ook pathologische waarden van ferritine bij de meeste patiënten, een bevinding die prominenter was bij mannen, ouderen en personen met hypertensie. Er werden grote verschillen in ferritinespiegels gerapporteerd tussen verschillende niveaus van ernst, en tussen patiënten die het overleefden en degenen die dat niet deden. Bovendien hadden ernstige patiënten, vergeleken met matige COVID-19-gevallen, een lager aantal

rode bloedcellen en een hogere RDW. Vanwege beperkt bewijs en/of heterogeniteit tussen de opgenomen onderzoeken, waren ze niet in staat om het bewijs voor andere biomarkers van ijzermetabolisme en bloedarmoede te meta-analyseren (Taneri P.E. et al., 2020).

Een andere interessante invalshoek is die met zink protoporhyrine (ZnPP)spiegels bij COVID-19.

In deze studie rapporteren onderzoekers voor het eerst over ZnPP bij COVID-19-patiënten. Hierbij werd gezien dat verhoogde ZnPP-spiegels wijzen op een ijzertekort bij anemische patiënten met de diagnose COVID-19. Verder werd gezien dat er een nauw verband bestaat tussen verhoogde ZnPP-niveaus en de ernst van de ziekte en dat de ZnPP/lymfocyt (ZnPP/L)-verhouding het potentieel heeft om de ernst van COVID-19 te voorspellen, specifiek beoordeeld in de eerste vijf dagen wanneer patiënten in het ziekenhuis worden opgenomen (Kilercik M., 2021).

In een post-cohort studie werd mechanistisch gekeken naar de suggestie dat hyperferritinemie en ontregeling

33

34

N&S REDACTIONEEL

“Bij gezonde personen is de gemiddelde ijzerconcentratie ongeveer 20 μmol/l.”

van hepcidine verband houden met ijzertoxiciteit en kunnen bijdragen aan eindorgaanschade bij COVID-19.

In de context van COVID-19gerelateerde ijzerdyshomeostase kunnen monocyten en macrofagen een cruciale rol spelen. Monocyten en macrofagen zijn cruciale mediatoren van ontsteking en door ontstekingen aangedreven ijzersekwestratie, terwijl hun immuuneffectorfunctie wordt veranderd door de beschikbaarheid van ijzer. Deze cellen kunnen dus specifiek worden blootgesteld tijdens COVID-19, en veranderingen in de behandeling van monocyten/ macrofaagijzers kunnen van invloed zijn op het verloop van COVID-19. Het onderhavige onderzoek laat zien dat COVID-19 geassocieerd is met langdurige veranderingen van de ijzerhomeostase, die op zich verband houden met een ernstiger initiële ziekte, maar ook met aanhoudende radiologische pathologieën in de long en verminderde fysieke prestaties van patiënten.

Een verstoorde ijzerhomeostase is gekoppeld aan weefselbeschadiging en een verminderde immuunfunctie van de gastheer, dus het is waarschijnlijk dat ijzerstoornissen niet alleen een onschuldige toeschouwer zijn, maar aanzienlijk kunnen bijdragen aan de verloop van COVID-19 (Thomas Sonnweber T., 2020).

NEDERLANDS NORMWAARDE VOOR IJZER IN BLOED EN VOOR DE VOEDING. Bij gezonde personen is de gemiddelde ijzerconcentratie ongeveer 20 µmol/l.

Voor mannen is een ijzerwaarde tussen de 14 en 35 micromol per liter normaal, voor vrouwen is het normaal om tussen de 10 en 25 micromol per liter ijzer in het bloed te hebben. De

transferrineverzadiging 20-45%. De ferritineconcentratie is tussen 20 en 200 microgram/l.

Volgens de laatste VCP 2012-2016 is de inname van ijzer in Nederland gemiddeld 11,3 mg per dag (mannen 12,4 mg en vrouwen 10,1 mg per dag). Er zijn geen verschillen in inname van ijzer naar gewichtsklasse, opleiding, regio of mate van stedelijkheid.

“WAT HEPCIDINE IS VOOR IJZER, IS WAT INSULINE IS VOOR GLUCOSE” Daarnaast speelt hepcidine een belangrijke rol voor de regulatie van de ijzerstofwisseling. Dit kleine peptidehormoon is in 2001 ontdekt en eerder LEAP-1 genoemd (liver-expressed antimicrobial peptide).

De hepcidinesynthese vindt voornamelijk plaats in de hepatocyt, hoewel ook enige extrahepatische productie (bijvoorbeeld in de retina, de renale tubulaire cellen, het hart, de vetcellen, de macrofagen en de neutrofielen) voorkomt. Of deze extrahepatische productie naast een lokale rol ook systemisch een rol speelt, is niet bekend.

Hepcidine bindt aan het transmembraaneiwit ferroportine, een essentiële en tot dusver enige bekende cellulaire ijzerexporter (Brouwer HB, et al., 2008). Lage waarden kunnen duiden op een genetische afwijking.

Referentiewaarden voor hepcidine zijn voor WCX-TOF MS – [Hepcidin-25/ ferritin] ratios: • Mannen, gemiddeld 28,2 pmol/µg of 6,9%/nM • Vrouwen, pre-menopausaal, 37,6 pmol/µg of 13,2%/nM • Vrouwen, menopausaal, 42,7 pmol/µg of 5,4%/nM (www.hepcidinanalysis.com, Nijmegen).

DOSERINGEN VOOR IJZER, VEILIGHEID EN EUROPESE DAGBEHOEFTEN Voor mensen zonder ijzergebrek is 45 mg ijzer per dag veilig gebleken.

Mensen met een deficiëntie kunnen tijdelijk hogere doses veilig verdragen.

Vroeger werd ijzersulfaat en ijzeroxide voorgeschreven door de huisarts bij een ijzertekort. Dat veroorzaakte in veel gevallen obstipatie. Tegenwoordig wordt ferrofumaraat voorgeschreven, dat minder klachten van obstipatie veroorzaakt. Om oxidatie te voorkomen is ijzerbysglycinaat het beste.

De ADH varieert tussen 8 en 16 mg en de aanvaardbare bovengrens voor volwassen is gezet op 25 mg.

AFSLUITENDE CONCLUSIE Een optimale voedingsstatus met ijzer draagt bij aan een goede afweer en beter herstel.

IJzer speelt een belangrijke rol in onze voedingsimmuniteit.

Jan Blaauw is orthomoleculair en natuurgeneeskundig therapeut bij Praktijk Blaauw.

Hij is tevens oprichter en hoofddocent van het opleidingsinstituut Ortho Linea.

35

De Farmaceutische Laboratoria Trenker plaatsen de professionals uit de gezondheidssector en de patiënten op de eerste plaats door zich dagelijks in te zetten voor een betere levenskwaliteit en gezondheid.

Dit familiebedrijf ontwikkelt, produceert en verkoopt geneesmiddelen en voedingssupplementen die geschikt zijn voor het hele gezin. Er zijn producten beschikbaar voor elke leeftijd en in elk domein: van haarverzorging tot flexibele gewrichten.

Ondersteunt het immuunsysteem1

Imutis Immuniteit1

Samenstelling per capsule • Saccharomyces boulardii: 6 miljard CFU • Lactobacillus helveticus R52: 2 miljard CFU • Lactobacillus rhamnosus R11: 3 miljard CFU • Bifidobacterium longum R175: 2 miljard CFU • Vitamine D: 1,25 μg (25% RI) • Fructo-oligosachariden (FOS): 50 mg

Een zorgeloze vakantie met goede gisten en bacteriën

Gebruik • kinderen: 1 tot 2 capsules per dag • volwassenen: 2 tot 4 capsules per dag In te nemen tijdens de maaltijd

©Trenker_2022-05

10 capsules 20 capsules 50 capsules

Nu met maagsapresistente capsules

Voedingssupplement • NUT/AS 21/63 • 1. Vitamine D draagt bij tot de normale werking van het immuunsysteem.

36

voor een afspraak of meer informatie philip.luyten@trenker.be

VOORLICHTING TRENKER

Probiotica voor de preventie van acute darminfecties Diarree, gedefinieerd als drie of meer zachte of vloeibare ontlastingen op één dag, is gewoonlijk een symptoom van een darminfectie die kan worden veroorzaakt door een verscheidenheid van micro-organismen, waaronder bacteriën, virussen en parasieten.

Naast acute gastro-enteritis zijn er twee andere veel voorkomende vormen van diarree: diarree als gevolg van antibioticagebruik en reizigersdiarree.

Tijdens antibiotische therapie treedt diarree op in ten minste 10% van de gevallen. De vermindering van het aantal gunstige bacteriën in de microbiota door het antibioticum zal twee gevolgen hebben die dit verschijnsel kunnen verklaren: • •

“Reizigersdiarree kan worden veroorzaakt door parasieten of virussen, maar in 80-85% van de gevallen is de oorzaak bacterieel. “

De vermenigvuldiging van ziekteverwekkende bacteriën met als gevolg een verhoogd risico op darminfecties.

Verminderde fermentatiecapaciteit van de microbiota, waardoor het risico van osmotische diarree toeneemt als de voeding rijk is aan fermenteerbare substraten.

Reizigersdiarree kan worden veroorzaakt door parasieten of virussen, maar in 80-85% van de gevallen is de oorzaak bacterieel. Meestal gaat het om een enterotoxigene stam van Escherichia coli (E. coli) waartegen de reiziger nog geen immuniteit heeft kunnen ontwikkelen.

Een van de meest veelbelovende methoden van preventie tegen verschillende soorten diarree is het gebruik van probiotica. Probiotica worden door de WHO gedefinieerd als levende micro-organismen die, wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden toegediend, een gezondheidsvoordeel opleveren voor de gastheer en tegelijkertijd de eigenschappen van de darmflora verbeteren.

De toediening van probiotica heeft een gunstig effect op de microbiota door een toename van de bacteriële diversiteit en een toename van gezondheidsbevorderende bacteriën3,6. Dit heeft door verschillende mechanismen een positief effect op de defensiecapaciteit van de gastheer.

De volledige bibliografische referenties kunnen bij de redactie worden aangevraagd. www.trenker.be

37

Gezond vet, vet gezond Als je ze tenminste met beleid gebruikt DOOR: RINEKE DIJKINGA

“Gezond vet is onmisbaar voor de gezondheid en algehele vitaliteit.”

Misschien is het een wens om gezonder, fitter en slanker te worden. Of gewoon lekkerder in je vel te zitten. Of hormonaal beter in balans te zijn. Gezond eten is dan ongetwijfeld een van de speerpunten.

Voeding, beweging, ontspanning en een gezonde omgeving zijn namelijk de pijlers die je zelf kunt beïnvloeden als het gaat om je gezondheid. Bij gezond eten hoort ook dat je gezonde, lekkere vetten gaat eten. Gezond vet is echt onmisbaar voor je gezondheid en algehele vitaliteit. Gelukkig is het eten van gezond vet heel gemakke­ lijk in te lassen in het voedingspatroon.

Je moet alleen even weten welke vetten precies en hoe je ze gezond toepast. Daar gaat dit artikel over.

INDELING IN VETTEN

Vetten kun je indelen in een aantal categorieën: • Verzadigde vetzuren • Meervoudig onverzadigde vetzuren • Enkelvoudig onverzadigde vetzuren Het soort vet bepaalt heel sterk hoe je ze wel of niet gebruikt in de keuken. Hoe gezond vet ook is, bepaalde vetten oxideren gemakkelijker dan andere. Vergelijk het maar met het roesten van een spijker.

Geoxideerd vet heeft geen toegevoegde waarde voor je gezondheid. Sterker nog: het kan zelfs schade aan je gezondheid aanrichten.

MEERVOUDIG ONVERZADIGDE VETZUREN

Meervoudig onverzadigde vetzuren worden ook wel essentiële vetzuren genoemd. Deze categorie vetten kan worden onderverdeeld in twee groepen: a) Linolzuur (omega 6) b) Alfalinoleenzuur (omega 3) Linolzuur of omega 6 kennen we vooral van zonnebloem-, mais-, soja- en saffloerolie.

Maar ook halvarines, bakboters en vlees, kant-en-klare producten en voedsel afkomstig van dieren uit de bio-industrie bevatten voornamelijk omega 6.

Alfalinoleenzuur of omega 3 is vooral bekend van vette vis(olie), lijnzaad(olie), walnoot(olie), chiazaad(olie) en perilla(olie), maar ook van vlees, zuivel en eieren afkomstig van dieren die hebben losgelopen en gegraasd.

Bijvoorbeeld dierlijk vet in vlees, roomboter/ ghee, kaas en alle andere voedingsmiddelen van herkauwers, reuzel, kokosolie en palmolie.

Pas op voor verhitten, licht en zuurstof Meervoudig onverzadigde vetten zijn erg kwetsbaar voor hoge verhitting. Op hoge temperaturen bakken (en zeker frituren) is voor deze gevoelige vetzuren funest.

De enige uitzondering daarop is de High Oleic zonnebloemolie uit de natuurwinkel.

Meervoudig onverzadigde vetten zijn bovendien gevoelig voor licht en zuurstof.

Bakken en braden Verzadigde vetzuren kun je prima verhitten.

Je kunt ze dus ook gebruiken om in te

Zorg voor de juiste balans In de juiste verhouding zijn omega 3 en 6 onlosmakelijk verbonden aan een gezonde

VERZADIGDE VETZUREN

38

bakken of te braden. Sommige verzadigde vetzuren kun je zelfs gebruiken om in te frituren, zoals kokosolie. Verzadigde vetzuren oxideren lang niet zo gemakkelijk als de vetten in de andere categorieën. Van alle verzadigde vetten kan ghee het beste tegen hoge verhitting.

N&S REDACTIONEEL

hormoonbalans en de opbouw van de wand (membraan) van elke cel in je lichaam. Heb je mijn boek Alles draait om je Hormonen?

Lees dan verder in hoofdstuk G over Prostaglandines.

ENKELVOUDIG ONVERZADIGDE VETTEN

Het bekendste enkelvoudig onverzadigde vetzuur is omega 9: oliezuur, het hoofdbestanddeel van olijfolie. Ook rijstkiemen, avocado’s, macadamia’s, hazelnoten en amandelen (en hun oliën) zijn rijk aan omega 9-vetzuren.

“Het bekendste enkelvoudig onverzadigde vetzuur is omega 9: oliezuur, het hoofdbestanddeel van olijfolie.”

Gebruik op lage temperaturen Omega 9-oliën zijn veel beter bestand tegen verhitting dan omega 3- en 6-vetzuren, maar vaak minder goed dan verzadigde vetten. Bij verhitting van omega 9-oliën, zoals olijfolie, gaan er wel wat waardevolle stoffen als antioxidanten verloren,* maar de olie zelf kan er wel tegen. Op lage temperaturen groente en vlees laten sudderen in water, wijn of bier met olijfolie is prima. En ook op niet al te hoge temperaturen (lager dan 170 graden) bakken of wokken in olijfolie kan prima. *Daar waar het recept het toelaat, kun je kiezen voor een beetje verzadigd vet als roomboter, ghee of kokosolie om in te bakken. Als je de pan van het vuur hebt gehaald, kun je er nog een scheutje olijfolie (of een olie die rijk is aan omega 3) over doen, zodat je de beschermende stoffen in de olie optimaal gebruikt.

Tips van Rineke • Koop alleen biologische, koudgeperste, ongeraffineerde oliën in donker glas (liever geen plastic).

• Kies voor extra vierge.

• Eet je graag vis, omdat het zo lekker is en/ of vanwege de gezonde omega 3-vetzuren?

Frituur die dan nooit, want die gezonde vetzuren gaan echt verloren als je vis frituurt. Pocheren in water of wijn is de gezondste manier om vis (en ook vlees trouwens) te bereiden. Zo blijven de gezonde vetzuren intact. Als je vis wilt bakken, voeg dan liever ook vrij snel een scheutje water of wijn toe. Of kies voor ‘slow cooking’ met een Römertopf of gietijzeren pan. De condens zorgt direct voor wat vocht en je vis of vlees wordt heerlijk mals.

• Verhit vetten nooit boven de 170 graden.

Tot 170 graden kan wel, maar liever nog wat lager. Vetten zijn net als eiwitten niet ‘ontworpen’ voor hoge temperaturen. Ook bij 140 graden gaart je eten prima. Het duurt alleen iets langer.

39

Bereiding op hoge temperaturen Bereiding op hoge temperaturen kan het risico op alzheimer verhogen, (1) blijkt uit een groot Amerikaans onderzoek. Dit verhoogt het risico op ontstekingen en plaquevorming. Door de hoge verhitting ontstaan er door chemische reacties verbindingen (AGE’s) tussen suikers en eiwitten die toxisch zijn. Hoe hoger de verhitting, des te meer AGE’s er ontstaan. AGE’s ontstaan vooral in vlees, oliën, kaas en vis, door de hoge verhitting waar we deze voedingsmiddelen vaak aan blootstellen.

•

•

•

• •

•

• •

•

• •

• •

40

Eet gefrituurd eten echt bij hoge uitzondering. Als je frituurt, doe dat dan zeker niet in gewone zonnebloemolie, maar kies voor bijvoorbeeld High Oleic zonnebloemolie of voor een verzadigd vet als kokosolie. Rijstkiemolie kan ook heel goed tegen hoge verhitting, maar deze kun je helaas zelden biologisch en ongeraffineerd kopen.

Ook arachide-olie kan vrij goed tegen hoge verhitting. Alleen is deze ook weer behoorlijk rijk aan omega 6-vetzuren. Omdat ons voedingspatroon vaak toch al een overmaat aan omega 6 bevat, is dit vaak een trigger voor ontstekingen.

Gebruik vloeibare vetten niet opnieuw om in te verhitten (behalve kokos- en palmpitolie). Elke keer dat je de vetten verhit, gaat de kwaliteit verder achteruit.

Geen aanrader voor jouw gezondheid.

Laat olieproducten niet open staan. Draai de dop er altijd direct weer op, want zuurstof is een grote vijand van meervoudig onverzadigde vetzuren.

Laat ook je gerechten niet onnodig lang open en bloot staan. Dek een salade met gezonde oliën in de dressing zo snel mogelijk luchtdicht en donker af. Nog beter: schenk de olie pas aan tafel of vlak voor het serveren over je gerecht.

Gebruik niet langdurig dezelfde olie. Koop liever kleine flesjes met allerlei soorten olie. Elke olie heeft zijn eigen unieke smaak en eigenschappen. Altijd dezelfde olie gebruiken, betekent dat je ook de nadelen (die elk voedingsmiddel nu eenmaal heeft) uitvergroot en de voordelen van andere oliën mist.

Zet je flesjes olie koel en donker weg. Ook licht is een vijand van gezonde vetten.

Als je meer variatie in gezonde vetten wilt, loop je de kans heel wat flesjes aan te breken. Het kan dan te lang duren om ze op te maken. Meng dan liever een paar oliën door elkaar in een flesje en maak deze eerst op. De rest zet je donker weg. Of geef ze weg, met een leuk etiketje erop. Zo gaan er geen kostbare voedingsstoffen verloren.

Als je meer omega 3-vetzuren gaat eten, heeft dit het grootste gezondheidseffect als je tegelijkertijd de inname van omega 6-vetzuren flink beperkt. Hoewel omega 6-vetzuren zeker belangrijk zijn voor je gezondheid, is de overmaat ervan (in het gemiddelde Nederlandse voedingspatroon) niet bevorderlijk voor je gezondheid.

Nog belangrijker is het je bord vrij te houden van transvetten en industrieel bewerkte vetten.

Olie persen blijft een bewerking, waardoor nuttige en beschermende inhoudsstoffen verloren gaan. Vergeet daarom nooit om ook de bronnen van onverzadigde vetzuren in hun geheel te eten. Denk aan (biologische) olijven, noten, avocado’s, lijnzaad etc. Zo krijg je ook direct de prachtige eiwitten, mineralen en sporenelementen die in veel van deze voedingsmiddelen zitten te pakken.

Eet dagelijks iets van deze voedingsmiddelen.

Meer gezond vet eten vraagt om meer vitamine E. Vooral de omega 3-vetzuren uit vis en visolie kunnen snel oxideren in je lichaam.

Zeker als er te weinig vitamine E in je voeding aanwezig is. Ook de omega 3- en 6-oliën in flesjes kunnen onder invloed van licht en zuurstof gemakkelijk oxideren. Zorg daarom voor meer vitamine E als je meer gezond vet gaat eten.

N&S REDACTIONEEL

“Door de hoge verhitting ontstaan er door chemische reacties verbindingen (AGE’s) tussen suikers en eiwitten die toxisch zijn. Hoe hoger de verhitting, des te meer AGE’s er ontstaan.”

TIPS VAN RINEKE

•

•

•

Voeg een eetlepel tarwekiemolie toe aan elke fles olie die je aanbreekt. Tarwekiemolie is het rijkst aan vitamine E. Op de voet gevolgd door hazelnoten en hazelnootolie. Walnoten en walnootolie zijn het minst rijk aan vitamine E. Ook ongeraffineerde rode palmolie is een uitstekende bron van vitamine E. Maar door alle milieu- en sociale problematiek rondom palmolie (ook de voedingsindustrie is inmiddels grootverbruiker van geraffineerde palmolie) is het lastig om aan eerlijke en zuivere rode palmolie te komen. Gebruik het daarom alleen als je zeker bent over de duurzame afkomst.

Heb je astaxanthine als supplement in huis, voeg dan een capsule toe aan elke nieuwe fles olie. Ook de stoffen hierin beschermen de olie tegen oxidatie.

•

•

Eet meer voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine E. Dat is niet zo moeilijk, want het zijn heerlijke voedingsmiddelen die je heel eenvoudig in je dagelijkse voeding verwerkt. Denk aan zonnebloempitten, amandelen, pijnboompitten en hazelnoten. Ook olijfolie bevat nog heel wat vitamine E. VARIEER! Zoals elk mens mooi en minder mooie eigenschappen heeft, zo heeft elk voedingsmiddel dat ook.

En dat geldt ook voor vetten. Staar je ook niet blind op alleen onverzadigde vetten, ook verzadigde vetten zijn superbelangrijk voor je gevoel van verzadiging en je totale gezondheid.

OVER RINEKE DIJKINGA

Rineke is opgeleid als natuurgeneeskundig- en orthomoleculair therapeut. Ruim 15 jaar lang heeft ze mensen met chronische klachten begeleid in haar praktijk op het gebied van voeding en leefstijl. Inmiddels richt ze zich volledig op het verspreiden van haar kennis via boeken, lezingen en trainingen. Omdat het voor veel mensen moeilijk bleek om gezond eten in de praktijk te brengen, begon ze in 2011 boeken te schrijven.

• Weten van (h)eerlijk eten 1 • Weten van (h)eerlijk eten deel 2 • Alles draait om je Hormonen • Op weg naar meer energie • Je Brein vitaal - met elke hap een gezonde stap (H)eerlijke recepten plus uitgebreide achtergrondinformatie om je gezondheid positief te beïnvloeden, vormen in alle boeken de rode draad. Het geld van haar bestsellers investeerde ze in een biodiversiteitsproject Heerlijk Westerwolds Land. Gezond voedsel komt per slot van rekening van een gezonde bodem en uit een gezonde omgeving. www.rinekedijkinga.nl

Bonnen: (1)Perrone L, Grant WB. Observational and ecological studies of dietary advanced glycation end products in national diets and Alzheimer's disease incidence and prevalence. J Alzheimers Dis. 2015 Jan 29. [Epub ahead of print]

41

MEER VOOR DE MAN Ook zijn gezondheid is onze motivatie

Speciaal afgestemd op de behoefte van de man met biologisch actieve vormen van vitamine B6 en B12

Zaagpalm en pompoenpitolie zijn goed voor de prostaat*

Gezondheidsclaims in afwachting van Europese toekenning

*

www.vitortho.nl

VOORLICHTING VITORTHO

Multi en de man Om goed te kunnen functioneren en gezond te blijven heeft ons lichaam constant behoefte aan stoffen die een rol spelen in de talloze biochemische processen die zich voltrekken in het lichaam. Voor de aanvoer van dergelijke stoffen is ons lichaam volledig afhankelijk van externe bronnen. Sommige noodzakelijke stoffen kan ons lichaam weliswaar zelf maken, maar de grondstoffen daarvoor moeten toch ook weer van buitenaf worden aangevoerd.

Voeding is de allerbelangrijkste leverancier van deze stoffen. De kwaliteit van onze voeding (lees: het aanbod van micro- en macronutriënten) bepaalt in belangrijke mate de kwaliteit van onze gezondheid.

In de afgelopen decennia is uit meerdere onderzoeken duidelijk gebleken dat onze dagelijkse voeding, al is deze nog zo gevarieerd en uitgebalanceerd, niet voldoende van alle voor de gezondheid belangrijke micro- en macronutriënten levert.

Daarom gebruiken steeds meer mensen een multivitamine/ mineralenpreparaat (multi) en/of andere voedingssupplementen als aanvulling op de dagelijkse voeding. Het regelmatig gebruik van een multi zorgt voor een betere nutriëntenstatus en daarmee voor meer veerkracht van het lichaam in gezondheid, maar ook bij ziekte.

In verschillende wetenschappelijke studies zijn de gezondheidsvoordelen van het gebruik van een multi voor specifiek mannen onderzocht.

In een Brits onderzoek kregen 215 mannen (leeftijd 30-55 jaar) met een fulltimebaan gedurende 33 dagen een multi of een placebo. Voorafgaand aan en na de suppletieperiode werden de mannen getest op hun cognitieve prestaties door het verrichten van taken die aandacht, (rekenkundige) nauwkeurigheid en/of multitasking vereisten. Ook hun

stressniveaus, stemming en mate van mentale vermoeidheid werden in kaart gebracht. De onderzoekers constateerden dat suppletie met een multi bij gezonde mannen resulteerde in lagere stresswaarden, betere mentale gezondheid, meer geestelijke energie en betere cognitieve prestaties bij intensieve mentale taken.

Chinese wetenschappers hebben bekeken in hoeverre suppletie met een multi de kans op een botbreuk en daaraan gelieerde ziekenhuisopname zou kunnen beïnvloeden.

3.318 Chinese mannen en vrouwen (leeftijd van 40-69 jaar) kregen zes jaar lang dagelijks een multi of een placebo en werden daarna zestien jaar gevolgd. Bij de mannen die een multi gebruikten, nam de kans op een botbreuk af met 63% gedurende de interventieperiode. Dit effect hield aan en bleef statistisch significant gedurende de eerste tien jaar van de follow-up periode. Na meer dan tien jaar na beëindiging van de suppletieperiode was geen sprake meer van een beschermend effect. Opmerkelijkerwijs werd bij de vrouwen geen effect van suppletie op de kans op een botbreuk gevonden gedurende de hele onderzoeksperiode.

Dagelijks gebruik van een multi zou ook het risico op cataract iets kunnen verkleinen, zo blijkt uit resultaten van de Physician’s Health Study II. In dit grootschalige onderzoeksproject namen 14.641 Amerikaanse mannelijke artsen van middelbare leeftijd gedurende gemiddeld 11,2 jaar dagelijks een multi of een placebo. Gedurende de behandel- en follow-up periode werden 1.817 gevallen van cataract en 281 gevallen van AMD vastgesteld. Artsen die dagelijks een multi namen, hadden een bescheiden maar significant kleinere kans (- 9%) op cataract dan de placebogebruikers. Voor AMD werd geen verschil gevonden.

“In verschillende wetenschappelijke studies zijn de gezondheidsvoordelen van het gebruik van een multi voor specifiek mannen onderzocht.”

Ga voor meer informatie over producten van Vitortho naar www.vitortho.nl

43

NIEUW!

Liposomale producten NIEUW! in poedervorm Liposomale producten in poedervorm Hoge biologische beschikbaarheid • Hoge biologische Natuurlijke beschikbaarheid productiemethode • • Natuurlijke Neutrale smaak productiemethode • •

Lang houdbaar Neutrale smaak • •

Hoeft gekoeld Langniet houdbaar bewaard • Hoeft niet gekoeld bewaard

NIEUW: Liposomale Curcumine, Glutathion en Magnesium Naast de Liposomale Vitamine C en de Liposomale Multi, voegt Epigenar nu drie nieuwe liposomale NIEUW: Liposomale Curcumine, Glutathion en Magnesium producten aan het assortiment toe: Curcumine, Glutathion en Magnesium. De liposomale producten

Naast de Liposomale C en de Liposomale Multi, voegt Epigenar nu drie nieuwe liposomale van Epigenar zijn met Vitamine LipoCellTech™ geproduceerd.

De methode die hierbij gebruikt wordt bootst producten aanLiposomale het assortiment toe: Curcumine, en Magnesium. de natuur na. supplementen wordenGlutathion tot 20x beter opgenomenDe danliposomale reguliere producten van Epigenar zijn met LipoCellTech™ De methode hierbijdroge gebruikt wordt supplementen.

Epigenar maakt daarbijgeproduceerd. uitsluitend gebruik van eendie speciale vorm, die bootst de natuur na.

Liposomale supplementen worden vloeibare tot 20x beter opgenomen dan reguliere belangrijke voordelen biedt boven de gangbare liposomale producten.

Het gepatenteerde supplementen.

Epigenar maakt uitsluitend gebruikvan vanchemicaliën, een specialehoge drogedruk vorm, die Dit natuurlijk productieproces vindt daarbij plaats zonder toepassing of hitte. belangrijkeinvoordelen biedt bovenpoeder. de gangbare vloeibare liposomale producten. Het gepatenteerde resulteert een puur liposomaal natuurlijk productieproces vindt plaats zonder toepassing van chemicaliën, hoge druk of hitte. Dit in een puur liposomaal poeder.

Neem voor een resulteert grati gratis testbuisje, productinformatie en wetenschappelijke informatie contact met ons op.

Neem voor een grati gratis testbuisje, productinformatie en wetenschappelijke informatie contact met ons op.

TS Health Products, Harderwijk, NL | Info: 0341 - 46 21 46 | info@tshealthproducts.nl TS Health Products, Harderwijk, NL | Info: 0341 - 46 21 46 | info@tshealthproducts.nl

VOORLICHTING TS HEALTH PRODUCTS

Celzouten en de ziekte van Lyme Het ziektebeeld Lyme wordt beschreven in de acute vorm, met de rode ring of vlek op de huid na beet van een teek die is besmet met een Borrelia bacterie én ook als multisysteemziekte, de chronische geworden Lymevorm.

Vlak na de tekenbeet is een eerste stap voor het lichaam actie ondernemen. Reageren op wat nu gaande is. Het reactievermogen is kwaliteit in het werkgebied van Ferrum phosphoricum Nr. 3. Rood en warm worden van weefsel laat de actie zien. Blijft dat aanhouden en/of verhoogt de temperatuur in de hele mens wat, dan vraagt het lichaam ondersteuning.

De klachtenbeelden bij het mogelijke verdere verloop van de ziekte van Lyme zijn veelzijdig en de uiteenlopende symptomen lijken elkaar vaak af te wisselen.

In de praktijk zien we dus mensen met een heel divers klachtenbeeld en de behandeling vraagt om maatwerk. Toch zijn er wel wat overeenkomsten in het proces te benoemen; zowel het acute, vroege en het latere stadium worden vaak behandeld met antibiotica.

Deze behandeling belast het microbioom en darmslijmvlies.

Vanuit de Celzouttherapie gezien kan herstel dan ondersteund worden met bijv. Kalium chloratum Nr. 4, slijmvliesvorming en enzymwerking, Natrium chloratum Nr. 8, regulering aanwezigheid aan- en afvoerend vocht en Natrium phosphoricum Nr. 9, afstemming van de pH-dynamiek. Deze celzoutwerkgebieden zijn ook van belang voor de lymfestroom. Deze ‘ontzorgt’ de weefsels en ondersteunt het immuunsysteem.

Werkgebied Kalium chloratum Nr. 4; functioneren van het klierweefsel en de vorming van specifieke immuunstoffen (eiwitten). Disbalanssignalen zijn bijv. te veel slijmvorming, moeite met melkproducten of daar juist een heel grote behoefte aan hebben. Ook communiceren met ‘de wereld’ kan lastig worden of mensen benoemen dat ze de verbinding kwijt

Wat merk je Warm en rood Temperatuur (licht) verhoogd Te veel slijmvorming Witte aanslag tong Tegen alles opzien Grauw zien Veel te droog of veel te vochtig Snel van slag Grote zoetbehoefte Onzuivere huid Aanhoudende bloedarmoede Zenuwpijnen

zijn. Met zichzelf en/of met hun omgeving.

Werkgebied Natrium phosphoricum Nr. 9; afstemming van de zuurbasedynamiek en ‘werkomgeving’ van de lymfe.

Disbalanssignalen zijn o.a. een grote behoefte aan zoet, zuur en/of vet voedsel. De kwaliteit van dit celzout ligt in het vermogen het omgevingsmilieu af te stemmen. Het is ook belangrijk voor verwerking van vetten.

De heftigheid van het Lymeproces en/of de lange duur ervan vragen veel van het vermogen de aanwezige energie goed te kunnen blijven verdelen. Mensen staan soms al moe op, zien op tegen de dag en zijn vaak neerslachtig. Grauw zien van vermoeidheid, mondgeur en bloedend tandvlees zijn ook signalen van een vraag naar ondersteuning van het werkgebied van Kalium phosphoricum Nr. 5. Energie voor vernieuwing en het vermogen om het lang vol te kunnen blijven houden.

De Borrelia bacterie kan zich door het hele lichaam vestigen en zich daarbij als het ware verstoppen. Het vermogen om door resonantie doorlopend informatie over celcoherentie, een gezonde lading van de weefsels en het genezingsproces met alle cellen te delen is een kwaliteit die ondersteund kan worden met celzout Nr. 19 Cuprum arsenicosum. Problemen met bloedarmoede en/of zenuwpijnen kunnen aangeven dat dit celzout van toepassing zou kunnen zijn.

Bij de ziekte van Lyme kan het heel verstandig zijn vanuit verschillende vakgebieden het proces te ondersteunen! De celzouten volgens Dr. Schüβler kunnen hierin een waardevolle bijdragen leveren. Bovendien zijn celzouten heel goed te combineren met medicatie (ook regulier).

Raadpleeg altijd een arts en voor maatwerk een celzout professional.

Celzout Nr.3 Ferrum phosphoricum Nr.4 Kalium chloratum Nr.5 Kalium phosphoricum Nr.8 Natrium chloratum Nr.9 Natrium phosphoricum Nr.19 Cuprum arsenicosum

Ondersteunende kwaliteit Reactievermogen Vorming specifieke eiwitten Energieverdeling Regulering aanwezigheid aanen afvoerend vocht Zuurbasedynamiek Cel en weefsel coherentie

www.tshealthproducts.nl

45

Opleiding Orthomoleculaire Voedingsleer & Therapie Start op 6 oktober bij Stichting Orthomoleculaire Educatie • Hooggeschoold docententeam • Breed geaccrediteerd lesprogramma Tijdens de 1-jarige deeltijdopleiding Orthomoleculaire Voedingsleer & Therapie leert u hoe u met voeding en suppletie het menselijk metabolisme bij kunt sturen. Na het afronden van deze post-HBO opleiding bent u in staat om op systematische wijze verbanden te leggen tussen klachten en symptomen, en niet optimaal verlopende biochemische processen. Hiermee kunt u zelfstandig voeding-, suppletie- en leefstijladviezen geven die de gezondheid helpen te verbeteren. De opleiding is geaccrediteerd door verschillende beroepsverenigingen, waaronder AVIG (127 punten), VBAG, MBOG, LVNT en de NVD (234 punten).

Specialisatie voor gezondheidsprofessionals De opleiding is bedoeld als specialisatie voor gezondheidsprofessionals, zoals artsen, diëtisten, fysiotherapeuten, verpleegkundigen, apothekers, natuurgeneeskundigen, therapeuten en mesologen, maar ook voor winkelmedewerkers die zich verder willen verdiepen in de orthomoleculaire voedingsleer.

Meer informatie over de opleiding?

De opleiding start op donderdag 6 oktober 2022 en duurt tot juni 2023.

Het programma bestaat uit 9 modules van elk 2 dagen. Meer informatie over de toelatingseisen, het lesprogramma en de studiebelasting vindt u op onze website: www.soe.nl of neem contact op via educatie@soe.nl Kijk voor onze agenda, informatieve artikelen en veel meer op onze nieuwe website soe.nl

Inschrijven kan nu op soe.nl

De kern van ons bestaan zit weer in de naam Stichting Educatie Atrium Innovations gaat verder als Stichting Orthomoleculaire Educatie (SOE). ▸ Wij delen kennis over de relatie tussen voeding en gezondheid. Volgens de orthomoleculaire voedingsleer en vanuit de overtuiging dat een uitgebalanceerde voeding en een gezonde leefstijl essentieel zijn voor het behoud van een goede gezondheid. Wetenschappelijk onderzoek, vernieuwende inzichten en praktijker varingen vormen al meer dan 30 jaar de basis van ons aanbod. www.soe.nl

e t h c i r e g k Va opleiding SNRO Accreditatie 4-jarige Beroepsopleiding Orthomoleculair Therapeut

Geregistreerd Darmtherapeut® 18-daagse opleiding

Start 9 september

Start 16 september

Beginnen

Eerste jaar Beroeps Opleiding Orthomoleculair Therapeut bestaat uit 6 lesdagen.

Ook voor externe beroepen die basiskennis willen opdoen in 6 dagen.

Intrigerende 5-daagse Summerschool - Tevens start beroepsopleiding, eerste jaar beroepsopleiding orthomoleculair therapeut - Start opleiding zelfzorgadviseur, eerste jaar - Introductie orthomoleculaire voeding en geneeskunde en kennismaking voor iedereen! juli

15 m / t 11

w w w . o r t h o l i n e a . n l

Stichting Orthokennis Uw leverancier van orthomoleculaire kennis

De clinics van stichting Orthokennis Stichting Orthokennis biedt een aantal zeer interessante clinics aan. In het overzicht hieronder vindt u een keur aan orthomoleculaire onderwerpen. Zoals u van ons gewend bent, houden we rekening met verschillende kennisniveaus. Onze clinics worden hoog gewaardeerd en staan erom bekend dat de gedeelde informatie altijd goed toepasbaar is in de praktijk. Voor onze clinics wordt accreditatie aangevraagd bij verschillende beroepsverenigingen.

Clinic

Datum

Locatie

Mannelijke Hormonen

1 juli 2022

Breukelen

Basisprincipes orthomoleculaire geneeskunde

9 september 2022

Online

Het immuunsysteem: fysiologie en orthomoleculaire ondersteuning

16 september 2022

Breukelen

Auto-immuunziekten en orthomoleculaire ondersteuning

7 oktober 2022

Breukelen

Stress, burn-out, depressie en vermoeidheid

15 oktober 2022

Antwerpen

Neurotransmitters: theorie en praktijk

11 november 2022

Breukelen

Schildklier

25 november 2022

Online

Op www.orthokennis.nl vindt u meer informatie en kunt u zich aanmelden. Mocht u vragen hebben over onze clinics of diensten, neem dan gerust contact met ons op.

Telefoon E-mail Website

+31 (0)75 640 81 80 info@orthokennis.nl www.orthokennis.nl

mede mogelijk gemaakt door:

Vergroot jouw kennis bij Natura Foundation Los gezondheidsklachten op door de dieperliggende oorzaken aan te pakken met een integrale behandeling inclusief leefstijl, voeding en beweging.

Bekijk de educatiekalender van kennispartner Natura Foundation

Start opleiding:

Webinar:

Webinar:

Integraal Orthomoleculair Therapeut Leer te kijken naar de oorzaak in plaats van naar het symptoom

Inleiding in de opleiding tot Orthomoleculair Therapeut Maak op jouw moment kennis met onze IOT-opleiding

3 stappen voor het herstellen van de darmgezondheid Diagnosticeer en behandel planmatig en doelgericht

12 september 2022 Numansdorp & online

On demand Online

On demand Online

Webinar:

Webinar:

Webinar:

Vitamine B12-tekort: oorzaken, symptomen en oplossingen Werk preventief, herken een tekort en vul gericht aan

Behandelen van metabole stoornissen: activeren van AMPK Leer hoe je het metabolisme herstelt met behulp van AMPK

Het darmmicobioom en immuunsysteem van baby’s begrijp de impact van de geboorte op de gezondheid

On demand Online

On demand Online

On demand Online Online

Kijk voor actuele cursussen, workshops en webinars op naturafoundation.nl/agenda of scan de QR-code en bekijk de agenda direct. Graag tot dan!

CURSUS

DOCENT

(START)DATUM

LOCATIE

MEER INFORMATIE

Behandelprotocollen Hormonen & Vrouwenklachten

Audrey van Oosten, drs.

4-7-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/hv

Energetisch Morfologische Bloedtest (EMB)

Audrey van Oosten, drs.

29-8-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/emb

Orthomoleculair Adviseur Basis

Wouter de Jong, Evert Berkelaar, Audrey van Oosten, drs.

5-9-2022

Digitaal

www.sohf.nl/oab

Praktijkvoering: Ondernemen & Managen

Lienke van Deuzen

6-9-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/pom

Orthomoleculair Specialist Burn-out

Audrey van Oosten, drs.

12-9-2022

Digitaal

www.sohf.nl/burn-out www.sohf.nl/oab

Orthomoleculair Adviseur Basis

Wouter de Jong, Evert Berkelaar, Audrey van Oosten, drs.

14-9-2022

Hoofddorp

Orthomoleculair Adviseur Gevorderd

Wouter de Jong, Evert Berkelaar, Erik Schut

19-9-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/oag

Orthomoleculair Epigenetisch Therapeut

Tanja Visser, Marijke de Waal Malefijt

21-9-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/oet

Praktijkvoering: Consulten & Meetmethoden

Latoya Boelé

5-10-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/pcm

Orthomoleculair Specialist: Diabetes

Wouter de Jong

10-10-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/diabetes

Orthomoleculair Specialist: Sport

Evert Berkelaar

11-10-2022

Digitaal

www.sohf.nl/sport

Energetisch Morfologische Bloedtest (EMB)

Audrey van Oosten, drs.

12-10-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/emb

Orthomoleculair Adviseur Gevorderd

Wouter de Jong, Evert Berkelaar, Erik Schut

27-10-2022

Digitaal

www.sohf.nl/oag

Energetisch Morfologische Bloedtest (EMB)

Audrey van Oosten, drs.

3-11-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/emb

Energetisch Morfologische Bloedtest (EMB)

Audrey van Oosten, drs.

14-12-2022

Hoofddorp

www.sohf.nl/emb

Hersen Gerelateerde Aandoeningen (HGA) HGA 1 Moleculaire Psychiatrie en Advanced Tryptofaan Metabolisme 15 en 16 september 2022

HGA 2 Ontwikkelingsstoornissen 6 en 7 oktober 2022

10% korting bij inschrijving voor minimaal 3 modules

HGA 3 Traumatic Brain Injury en Functionele Neurologie 17 en 18 november 2022

HGA 4 Neurodegeneratie en Neurotoxiciteit 15 en 16 december 2022

Met bijna 20 jaar ervaring geeft CellCare Academy tal van opleidingen, vakgerichte bijscholingen en masterclasses. Met een rijke ervaring in patroonherkenning en het leggen van verbanden tussen oorzaak en gevolg, maar ook genetica, epigenetica, methylering, functionaliteit van neurotransmitters en science en practice based interventies, heeft CellCare Academy een duidelijke visie op gezondheid en ziekte.

0341 7439913 - www.cellcareacademy.nl - info@cellcareacademy.nl

Congres Toxiciteit

Toxische stoffen: hoe herkennen we ze en hoe wapenen we ons ertegen?

Vrijdag 30 september 2022 — Van 11u30 — 21u00 — Sint-Jansbergklooster Sint-Jansbergstraat 9 3545 Halen BE

Biochemisch Instituut voor Orthomoleculaire Kennis

Vrijdag 30 september 2022 | van 11u30 - 21u00

1. Inleiding: de impact van toxiciteit op onze gezondheid Ir. Biochemie Angélique De Beule, directeur en hoofddocent opleidingsinstituut BIOK

2. Hormoonverstorende stoffen (EDC’s): gevaren en hoe verhelpen?

Bioloog Gabriel Devriendt, scientific researcher en R&D-manager

3. Kwik: een vermiljoengif Dr. Anna Kruyswijck – van der Heijden, arts (niet praktiserend)

4. Verborgen toxiciteit in voeding - microplastics Jeroen de Haas, MBOG orthomoleculair therapeut

5. Hoe toxisch zijn de eerste maanden van ons bestaan?

Dr. Joseph Opheide, hoofdarts Ziekenhuis Geel

In aanvraag

Kijk voor meer info en inschrijvingen op www.biok.center of scan de QR code

• 5 lezingen + interactieve Q&A • Congresboek geprint in kleur • Diverse netwerkmomenten • Goodiebag • Exclusief gezond diner • Verrassing

Biochemisch Instituut voor Orthomoleculaire Kennis

Slechts 1 kleine capsule per dag!

Collasense

met beter opneembare collageen type II (UC II) & natuurlijke vitamine C

Blijf in beweging!

Collageen is het belangrijkste structurele eiwit in gewrichtskraakbeen en bestaat voor het grootste deel uit collageen type II. Ongedenatureerd collageen type II heeft een specifieke structuur van onderling verbonden collageenvezels.

Het gepatenteerde verwerkingsproces van Collasense zorgt ervoor dat de structuur van collageen type II in Collasense behouden blijft en niet denatureert. Dit is belangrijk voor een goede opname en beschikbaarheid.

De goed opneembare, natuurlijke vitamine C in Collasense draagt bij aan de normale collageenvorming voor het normaal functioneren van kraakbeen.

Collasense bevat per capsule 40 mg UC-II met ongedenatureerd collageen-concentraat, waarvan 10 mg totaal collageen.

Aanbevolen gebruik is 1 tot 2 maal per dag 1 capsule.

Bij voorkeur een half uur voor een maaltijd.

Geef Collasense twee maanden de kans...

Collasense is verkrijgbaar in verpakkingen met 30 en 60 capsules.

www.springfieldnutra.com/collasense

Health through Nature, Science & Innovation

VOORLICHTING SPRINGFIELD

De nieuwe formule van Regisense Complex met kalium - goed voor de bloeddruk Synergistisch werkingsspectrum Ankascin® en FBG22TM zijn verkregen door middel van moderne fermentatietechnieken. Het fermentatieproces staat onder strikte controle. Gecontroleerde fermentatie is een methode om gericht te sturen op de vorming van bioactieve stoffen in een goed opneembare vorm.

De effecten van Ankascin® en de specifieke vorm van zwarte knoflook vullen elkaar goed aan. De toevoeging van vitamine C en kalium versterken het werkingsspectrum nog verder.

De bijzondere samenstelling van Regisense bevat kalium, goed voor de bloeddruk, en zwarte knoflook, voor het behoud van een gezond cholesterolgehalte [1].

Ankascin® Ankascin® is het veilige extract van het fermentatieproduct van de schimmel Monascus purpureus NTU 568.

M. purpureus is bekend van rode gist rijst. Door een gestuurd fermentatieproces is Ankascin® rijk aan de gele pigmenten ankaflavin en monascin. Dit zijn de belangrijkste actieve componenten van dit fermentatie-extract.

Het extract is veilig, omdat het vrij is van monacolinen, waaronder monacoline K – een natuurlijk statine, en citrinine – een

stof die schadelijk kan zijn voor lever en nier. Monacoline K kan dezelfde bijwerkingen hebben als van statines.

Zwarte knoflook FBG22TM (zwarte knoflook) is het extract van dubbel gefermenteerde, biologisch geteelde knoflook (Hardneck Red Russian).

Door de knoflook te fermenteren wordt deze als het ware ‘voorverteerd’. Dit maakt de vorming en/of het beschikbaar maken van werkzame stoffen onafhankelijk van het darmmicrobioom, dat per persoon heel verschillend kan zijn.

Het gecontroleerd sturen van temperatuur en vochtigheidsgraad tijdens het langdurige fermentatieproces (80-90 dagen) zorgt voor een verrijking aan stabiele en goed opneembare bioactieve stoffen, inclusief antioxidanten. Zo kan de gezondheidsbevorderende werking van knoflook optimaal benut worden.

FBG22TM is rijk aan S-allylcysteïne (SAC) en bevat een gestandaardiseerde hoeveelheid daarvan. S-allylcysteïne is de meest bestudeerde component van zwarte knoflook. Het levert een belangrijke bijdrage aan de gunstige effecten, samen met S-allylmercaptocysteïne (SAMC) en andere organische zwavelverbindingen, polyfenolen, selenium en een veelheid aan overige stoffen.

Vitamine C met verlengde retentietijd De vorm van vitamine C in Regisense (CeQure) is afkomstig uit een natuurlijke bron en wordt eveneens verkregen door middel van fermentatie. In CeQure is vitamine C verwerkt met plantaardige lipidenmetabolieten, wat zorgt voor een verbeterde opname en langere verblijfsduur in het lichaam.

•

•

Vitamine C draagt bij tot de normale collageenvorming voor de normale werking van de bloedvaten. Vitamine C is gunstig voor soepele/elastische aderen.

Kalium is goed voor de instandhouding van een normale bloeddruk.

Regisense - Samenstelling per tablet Vitamine C (270 mg CeQure) Kalium (415 mg kaliumcitraat) Ankascin®

250 mg 150 mg 220 mg

Rode gist rijstextract zonder monacoline K Gestandaardiseerd op min. 0,7% monascin & 0,23% ankaflavin

Zwarte knoflook FBG22TM

100 mg

Gestandaardiseerd op 2,2% S-allylcysteïne

De nieuwe Regisense is verkrijgbaar in verpakkingen met 60 en 150 tabletten.

[1]

Gezondheidsclaim in afwachting van goedkeuring door de Europese Commissie.

53

Jodium Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kampt ongeveer één derde van de wereldbevolking met een jodiumdeficiëntie, vooral in gebieden waar het jodiumgehalte in de grond laag is. Het is wereldwijd gezien de belangrijkste oorzaak van primaire hypothyreoïdie – een trage schildklier – en afhankelijk van de leeftijd kan dit leiden tot verschillende aandoeningen. Vooral zwangere vrouwen vormen een belangrijke risicogroep. Bij hen is de jodiumbehoefte verhoogd ten behoeve van een goede hersenontwikkeling van de foetus.

Ook in Nederland bevat de voeding te weinig jodium. Bovendien is de inname van vis, schelpdieren en zeewieren in Nederland ontoereikend. Om deze redenen mag aan verschillende voedingsproducten jodium worden toegevoegd, in de vorm van gejodeerd zout. Hoewel volgens de Gezondheidsraad zo bij de meeste Nederlanders geen sprake meer kan zijn van een jodiumtekort, ziet men de laatste jaren bij een deel van de bevolking een verontrustende daling in de jodiuminname ontstaan. Zo is volgens een recente voedselconsumptiepeiling van het RIVM de jodiuminname tussen 2007 en 2010 met 20-25% gedaald. Dit is voornamelijk te wijten aan veranderende voedingsgewoontes, zoals een verminderde consumptie van gejodeerd brood en de overstap op biologische varianten, die vaak geen gejodeerd zout bevatten. Ook wie keukenzout vervangt door zeezout of kant-en-klaarmaaltijden links laat liggen, die vaak ook met gejodeerd zout gemaakt worden, mist een belangrijke bron van toegevoegde jodium.

Jodium is, als bouwsteen voor de schildklierhormonen T3 (trijodo­ thyronine) en T4 (thyroxine), noodzakelijk voor een goede schildklierfunctie. Een tekort aan dit essentiële sporenelement heeft gevolgen voor de synthese van deze schildklierhormonen. Deze hormonen zijn betrokken bij diverse belangrijke fysiologische processen.

Via verschillende mechanismen wordt jodium vanuit de voeding door het gastro-intestinale systeem opgenomen en via het bloed afgegeven aan de schildklier. Hieruit produceert de schildklier T3 en T4, die worden opgeslagen in de schildklier en naar behoefte aan het bloed worden afgegeven. T3 en T4 bevatten respectievelijk drie en vier jodiumatomen. Onder invloed van het enzym 5’-monodejodinase, wordt door verwijdering van een jodiumatoom het T4 omgezet naar de fysiologisch actievere vorm T3 (drie- tot viermaal krachtiger).

Schildklierhormonen zijn noodzakelijk voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel, groei en ontwikkeling, het basaalmetabolisme en regulatie van de vet-, eiwit- en koolhydraatstofwisseling.

Een tekort aan jodium kan leiden tot uiteenlopende nadelige gezondheidseffecten. Overigens kan het bij volwassenen jaren duren voor een jodiumtekort tot uiting komt, aangezien het lichaam eerst de jodiumvoorraad van de schildklier zal uitputten. Een licht vertraagde schildklier gaat vaak gepaard met aspecifieke klachten. Indien deze hypothyreoïdie onbehandeld blijft, kunnen er allerlei verschillende klachten ontstaan.

54

“Ook in Nederland bevat de voeding te weinig jodium.

Bovendien is de inname van vis, schelpdieren en zeewieren in Nederland ontoereikend.”

N&S REDACTIONEEL

Symptomen die kunnen optreden zijn onder andere: • Moeheid, traagheid, lusteloosheid • Kouwelijkheid • Obstipatie • Gewichtstoename • Concentratieproblemen, geheugenverlies • Haaruitval, droge huid • Spierkrampen, gewrichtsklachten • Oedeem • Struma • (Intra-uteriene) groei - en ontwikkelingsretardatie • Intra-uteriene sterfte • Zwangerschapscomplicaties • Cretinisme • Mentale retardatie

Zwangerschap Tijdens de zwangerschap neemt de behoefte aan schildklierhormoon toe en bestaat er dus een verhoogde behoefte aan jodium. Een optimale productie van schildklierhormoon is van vitaal belang voor de foetale (hersen)ontwikkeling.

Jodiumgebrek gedurende de zwangerschap dat leidt tot onbehandelde hypothyreoïdie, kan het risico op zwangerschapscomplicaties, zoals miskramen, zwangerschapshypertensie, pre-eclampsie en intra-uteriene sterfte significant verhogen.

Bovendien kan jodiumtekort leiden tot een verminderde cognitieve ontwikkeling bij de foetus en bij een ernstig tekort zelfs tot fysieke en mentale retardatie. Ook gedurende de lactatieperiode dient de jodiumaanvoer toereikend te zijn voor een optimale groei en neurologische ontwikkeling van het jonge kind.

INDICATIES Jodiumtekort door voeding en leefstijl Om jodiumtekort te voorkomen is het belangrijk om gevarieerd te eten en te zorgen voor voldoende jodium in de voeding.

Een natuurlijke bron met een zeer hoog jodiumgehalte is kelp, een bruin zeewier met een grote voedingswaarde. Naast jodium bevat kelp ook veel vitaminen, mineralen, eiwitten en antioxidanten.

Primair komt jodium vooral voor in zeewater waardoor zeevoedsel de beste natuurlijke bron is.

Voorbeelden zijn vis, schelpdieren en zeewier (vooral kelp).

Maar ook in eieren en melk zit jodium, althans wanneer de dieren voldoende jodium hebben binnengekregen. Tevens wordt er jodium toegevoegd aan bakkerszout, dat vooral in brood maar ook aan sommige andere bakkerijproducten wordt toegevoegd. Een aantal sneden van op deze manier gebakken brood per dag voorziet al in een groot deel van de dagelijkse jodiumbehoefte. Volgens de Gezondheidsraad zou het bijna onmogelijk zijn om als Nederlander een jodiumtekort te ontwikkelen als men daarnaast ook nog ander met jodium verrijkt voedsel gebruikt. De Gezondheidsraad erkent echter dat bepaalde voedingstendensen niet zijn meegenomen in deze gegevens.

Tendensen die de jodiumstatus negatief beïnvloeden, zijn verminderd gebruik van (gejodeerd) zout, bijvoorbeeld ter preventie van hart- en vaatziekten. Ook de verminderde broodconsumptie door koolhydraatarme, caloriearme of glutenvrije diëten wordt een steeds belangrijkere factor. Evenzo is de voorkeur voor biologisch of zelfgebakken brood mogelijk van invloed, omdat dit brood vaak geen gejodeerd zout bevat.

Een vegetarische of veganistische leefstijl, of het weren van voedingsmiddelen vanwege allergie (bijv. koemelk) geeft ook een verhoogd risico op een te lage jodiuminname.

Een cumulerende factor is dat sommige voedingsmiddelen stoffen bevatten, onder andere goitrogenen, die de productie van schildklierhormoon kunnen vertragen omdat zij interfereren met de jodiumopname in de schildklier. Deze natuurlijk voorkomende stoffen zitten onder andere in cassave, soja, koolsoorten, spruitjes, broccoli en spinazie. Uit bovenstaande zou men wellicht kunnen concluderen dat bepaalde (juist gezondheidsbewuste) groepen wel degelijk risico lopen op een te lage jodiuminname.

Fibrocysteuze mastopathie Mastopathie is een goedaardige aandoening in het klierweefsel van de borsten, die vaak gepaard gaat met pijn en gevoeligheid. Klinische studies wijzen uit dat ten opzichte van placebo, bij suppletie met jodium een significante vermindering van de pijnintensiteit wordt waargenomen en een verbetering van het fibrocysteuze weefsel plaatsvindt.

“Jodium is, als bouwsteen voor de schildklierhormonen T3 en T4, noodzakelijk voor een goede schildklierfunctie.”

Cognitieve ontwikkeling Een jodiumtekort heeft naast gevolgen voor de foetale ontwikkeling ook invloed op de ontwikkeling en het behoud van cognitieve vaardigheden bij respectievelijk opgroeiende kinderen en volwassenen. Meta-analyses laten een duidelijke associatie zien tussen een jodiumgebrek en een verlaagde IQ-score bij kinderen. Uit een goed opgezet onderzoek bij 184 jonge tieners met een mild jodiumtekort blijkt dat inname van jodium ten opzichte van placebo een significante verbetering geeft in cognitieve vaardigheden. Tevens is er een significant verband aangetoond tussen een licht tot matig jodiumtekort tijdens de zwangerschap en de cognitieve functies (IQ en leesvaardigheid) van kinderen in de leeftijd van 8 en 9 jaar.

Bij volwassenen kan een tekort leiden tot een verminderd denk- en reactievermogen of problemen met concentratie en geheugen.

55

Houd uw lichaam

Met maar één tablet per dag

GEZOND

Bio-Seleen+Zink bevat uitstekend opneembare seleen en zink in combinatie met de vitamines A, B6, C en E om uw gezondheid op tal van manieren te ondersteunen.

De gepatenteerde seleengist (SelenoPrecise) wordt voor 88,7% door het lichaam opgenomen en is gedocumenteerd in studies die in vooraanstaande wetenschappelijke tijdschriften zijn gepubliceerd.

Haar

Vol en glanzend haar is belangrijk voor uw verschijning en uiterlijke schoonheid. Seleen en zink dragen op een natuurlijke manier bij aan het behoud van gezond haar.

Huid

Zink en vitamine A dragen bij aan het behoud van een gezonde huid, terwijl vitamine C het lichaam helpt om collageen aan te maken, de proteïne die uw huid sterk en elastisch maakt.

Stofwisseling

NL_SelenZinc_Ad_Voedingsgeneeskunde_210x297_0120

Seleen is goed voor de schildklier en een normaal tempo van de stofwisseling. Een goed werkende stofwisseling helpt om uw gewicht en energie op peil te houden.

Nagels

Gezonde vingernagels breken of splijten niet. Seleen en zink zijn beide nuttige voedingsstoffen die helpen om nagels in goede conditie te houden.

Energie

De energieproductie in de cellen wordt bepaald door de snelheid waarmee de cel vet, koolhydraten en proteïnen in lichaamsenergie omzet. Seleen draagt bij aan de energieomzetting door de schildklier te ondersteunen.

De vitamines C en B6 helpen vermoeidheid en uitputting te verminderen.

Immuunsysteem

Seleen, zink, vitamine A en vitamine B6 helpen om uw immuunsysteem normaal te laten functioneren. Met een goed werkend afweersysteem zijn verkoudheden en infecties veel makkelijker te vermijden.

www.pharmanord.nl Schrijf u in voor onze nieuwsbrief en bekijk onze producten op www.pharmanord.nl.

Wilt u meer informatie? Bel ons op 035-5430991 of e-mail naar info@pharmanord.nl

N&S REDACTIONEEL

CONTRA-INDICATIES Bij auto-immuun schildklieraandoeningen als de ziekte van Hashimoto en de ziekte van Graves dient suppletie met jodium te worden vermeden. Tevens dient het gebruik van jodium te worden vermeden bij personen die overgevoelig zijn voor jodium. Een te hoge jodiuminname kan hyperthyreoïdie veroorzaken.

BIJWERKINGEN Bij overgevoeligheid voor jodium kan een allergische reactie optreden. Bijwerkingen als rhinitis, acne, zwakheid en halitose (slechte adem) kunnen daardoor optreden.

INTERACTIES • Gebruik van jodium dient te worden vermeden bij gelijktijdig gebruik van jodiumbevattende geneesmiddelen (o.a. amiodaron).

• Gebruik van jodium dient te worden vermeden bij radiologisch onderzoek met jodiumhoudende contrastmiddelen.

• Bepaalde (goitrogene) voedingsmiddelen (zie jodiumtekort door voeding en leefstijl) verhogen de jodiumbehoefte.

Aanbevolen wordt om supplementen die rijk zijn aan jodium, niet gelijktijdig in te nemen bij deze voedingsmiddelen. Dit geldt vooral voor soja.

• Voorzichtigheid dient te worden betracht bij, maar niet beperkende tot, gebruik van thyreostatica, kaliumbesparende diuretica, lithium en bepaalde hartmedicatie.

Raadpleeg hiervoor een deskundige.

• Roken verhoogt de jodiumbehoefte.

DOSERING In Japan is de jodiuminname erg hoog: van 378 tot 13.000 μg per dag, voornamelijk door de consumptie van zeewieren.

De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) is volgens de Europese Voedsel en Warenautoriteit (EFSA) vastgesteld op: - 70-130 μg/dag variërend voor kinderen van 0-10 jaar - 150 μg/dag voor volwassenen - 200 μg bij zwangerschap en lactatie De UL (maximale veilige dosis) is vastgesteld op: - 200 μg/dag voor kinderen 1-3 jaar - 600 μg/dag voor volwassenen - 600 μg/dag bij zwangerschap en lactatie Het is belangrijk om tot een juiste dosering te komen, aangezien excessief gebruik van jodium bij bepaalde mensen met een niet goed functionerende schildklier kan leiden tot schildklierproblemen.

Dezelfde voorzichtigheid geldt ook bij auto-immune schildklieraandoeningen. Bij een goede schildklierwerking wordt een teveel aan jodium meestal gemakkelijk door het lichaam verwerkt. Jodiumintoxicatie komt nauwelijks voor, maar is mogelijk bij inname van meerdere milligrammen per dag.

Dit artikel is mogelijk gemaakt door Natura Foundation.

Bronnen kunnen opgevraagd worden bij de redactie.

57

OP DE BEELDBUIS

Documentaire Heal overtuigt Als je in je vinger snijdt, geneest het wondje vanzelf. Daar hoef je niets voor te doen.

Alleen daaruit kun je al opmaken dat je lichaam een enorm helende kracht bezit.

Een kracht die je actief met je geest kunt inzetten. Deze boodschap vormt het funda­ ment van de documentaire Heal, die het verband legt tussen de menselijke psyche en fysieke gezondheid.

Een film die maar liefst bijna twee uur duurt.

Dat merk je nauwelijks omdat er veel vaart in zit. Die is vooral optisch door snel wisse­ lende shots en interviews die de makers in fragmenten hebben opgedeeld en over de film hebben verspreid. Op z’n typisch Amerikaans, zou je kunnen zeggen. Net als de overmaat aan gepolijste, welgestelde mensen die met elkaar niet bepaald een afspiegeling van de maatschappij vormen.

“De film maakt je bewust van de ongelooflijk sterke kracht waar we als mens over beschikken.”

Heal The most powerful healer is within Recensie door Ria Teeuw

58

Ondanks dat is het een productie die overtuigt. Dat komt vooral door de vele Amerikaanse artsen, leraren en spiritueel leiders die aan de film hebben meegewerkt en specialisten zijn op het gebied van lichaam-geest-geneeskunde.

Wereldberoemde mensen van wie elk boek steevast uitgroeit tot intercontinentale bestseller en wier autoriteit op de film afstraalt.

Dat zijn onder andere Marianne Williamson, Deepak Chopra, Gregg Braden, Bruce Lipton en Joe Dispenza. Interviewster is actrice Kelly Noonan die met haar cameraploeg door de Verenigde Staten reist. Ze legt ook verhalen vast van mensen die hun eigen kracht hebben aangewend om te genezen van chronische ziekten en andere ernstige aandoeningen.

Een van de mensen die ze ontmoet, is Kelly Turner Ph. D. die opmerkelijke radicale remissies bij kanker onderzoekt. Wat deze patiënten gemeen hadden met elkaar, was dat zij hun leefwijze drastisch hadden aangepast op een aantal aspecten. Zo veranderden ze onder meer hun voedingspatroon, namen verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid, volgden hun intuïtie, begonnen kruiden en supplementen te gebruiken en pakten

vastzittende emoties aan. Auteur Gregg Braden zegt over het laatste: ‘Als we een emotie in ons hart hebben, zendt die emotie een signaal naar ons brein. De kwaliteit van dat signaal bepaalt wat het brein doet als reactie op de emotie. De signalen vertonen zich als een serie golven. Zijn die harmonieus, dan gaat het om georganiseerde chemie die het immuunsysteem versterkt. Stresschemie veroorzaakt chaotische golven en doet het omgekeerde.’

Een andere highlight uit de film is een uitspraak van celbioloog Bruce Lipton: ‘Onze geest is meester over het lichaam: ons zenuwstelsel stuurt informatie uit de buitenwereld naar onze cellen zodat deze zich kunnen aanpassen. Het is echter zo dat de geest die informatie interpreteert. Verander je je perceptie, dan verander je je genetische activiteit.’

Maar hoe zit het met de invloed van externe factoren als milieuvervuiling? Marianne Williamson zegt hierover dat die voortkomt uit een menselijk bewustzijn waarbij respect voor het leven op aarde ontbreekt. ‘Als de samenleving toelaat dat economische doelen het winnen van humanitaire principes en de liefde voor de aarde, onszelf en onze kinderen, dan krijg je wat we nu hebben.’ Andere onderwerpen die langskomen, zijn de dubieuze rol van de farmaceutische industrie, gebedsgenezing en meditatie. Het is logisch dat Deepak Chopra op het laatste zijn licht laat schijnen als meditatiegoeroe en –expert bij uitstek.

Samengevat is de film zeker indrukwekkend te noemen; de film maakt je bewust van de ongelooflijk sterke kracht waar we als mens over beschikken. Op z’n minst zet het je aan tot denken. Het onderbouwt de holistische visie en geeft inzicht in de epigenetica. Als mens zijn we tot zoveel meer in staat dan we beseffen. De enige voorwaarde is dat we vertrouwen: ‘Als we geloven, kunnen we alles bereiken. We hebben de kracht te genezen.

Alles is mogelijk.’

Kies voor puur, Kies AOV Doordat wij plantaardige capsules gebruiken hebben we zo min mogelijk hulpstoffen nodig. Verder zijn ze ook nog eens vrij van geur-, kleur- en smaakstoffen. Echte pure supplementen dus!

Nu in een nieuwe, duurzamere verpakking gemaakt van 100% gerecycled plastic (rPET). Hierdoor hoeft er geen nieuw plastic geproduceerd te worden. En daar zijn we blij mee.

310 Ester-C • Natuurlijke vorm van vitamine C die het lichaam goed herkent en opneemt • Vitamine C ondersteunt de afweer en zorgt mede voor een goede weerstand • Als antioxidant helpt vitamine C het lichaam te beschermen tegen invloeden van buitenaf

605 L-Glutamine • Meest voorkomende nietessentiële aminozuur

1204 Pre-en Probiotica • Hoge dosering pre- en probiotica van het Lab4-complex

• Glutamine is een van de bouwstenen van glutathion

• Met 500 mg fructooligosacchariden (FOS)

• Komt onder andere voor in kwark, eieren, soja, tarwe, spinazie, bonen en tofoe

• Bacteriën uit het Lab4-complex hebben een goede maagoverleving en kunnen bij de maaltijd worden ingenomen

Scan de QR code en lees meer over AOV!

t 036 5460920 • i www.aov.nl

ELEKTROLYTEN Het belang van een goede vocht- en elektrolytenbalans voor sporters Elektrolyten zijn in een vloeistof opgeloste mineralen in ionische vorm (dat wil zeggen niet in verbinding met andere elementen, maar als losse elektrisch geladen deeltjes). Keukenzout (natriumchloride) bijvoorbeeld wordt als het oplost in water opgesplitst in de ionen Na+ (positief geladen natrium) en Cl- (negatief geladen chloride).

Op deze manier komen mineralen ook in ons lichaam voor, opgelost in intra- en extracellulaire vloeistoffen zoals bloedplasma, en spelen ze een rol bij diverse processen. Voorbeelden van belangrijke elektrolyten zijn natrium, kalium, magnesium en chloride. Wanneer iemand veel zweet, gaat veel natrium verloren en in mindere mate ook andere elektrolyten, omdat deze mee naar buiten komen met het transpiratievocht.

Het lichaam verliest vooral natrium (en chloride) via

belang om eveneens extra natrium in te nemen bij het

zweet omdat natrium zich vooral extracellulair (zo-

sporten, om het verloren natrium aan te vullen. Beter

als in de bloedbaan) bevindt en kalium en magnesi-

is nog om ook chloride en kleine hoeveelheden kalium

um met name intracellulair. Het is belangrijk voor het

en magnesium aan te vullen.

lichaam om zowel de juiste vochtbalans als de elektrolytenbalans te handhaven. Als een sporter uitslui-

Elete™ Sportmineralen levert een natuurlijke aan-

tend water drinkt om te compenseren voor het vocht-

vulling van elektrolyten, zonder suikers, zoetstof-

verlies, maar hierbij geen natrium aanvult, dan zal het

fen en calorieën. Het is afkomstig uit het Great

bloed ‘verdund’ raken en de relatieve concentratie van

Salt Lake in Utah, Verenigde Staten. Lees meer op

natriumionen afnemen. Dit kan gevolgen hebben voor

Vitals.nl of bel 075-6476050.

de normale fysiologische functie. Daarom is het van

ELKE DAG BETER

WWW.VITALS.NL