COLUMN
‘Droeve Heilige Nacht’ door Stanislav Bondar buitenpromovendus aan de PThU
‘Dit jaar lukt het ons opnieuw niet om met Kerst samen te komen.’ Het is een zin die
Van dergelijke verhalen was ik getuige in de nacht
geldt voor mijn familie en die ook veel van
van 25 februari 2022, toen mijn vrouw en zoon naar
mijn vrienden bekend voorkomt. Samenzijn
het buitenland moesten vluchten om buiten het
met onze geliefden is een zeldzaam voor-
bereik van de Russische bommen te zijn. Aan de
recht in een land waar het dagelijks leven
Oekraïens-Poolse grens stonden kilometerslange
wordt bepaald door sombere berichten van
rijen; families wachtten op hun beurt om afscheid
het front en het meedogenloze gehuil van
van elkaar te nemen en in verschillende richtingen
het luchtalarm.
te vertrekken.
Mijn vrouw herinnert zich hoe haar grootvader het
Ik heb sindsdien vaak gedacht aan het verhaal van
kerstlied ‘Droeve Heilige Nacht’ zong. Dit lied, dat
de familie uit Nazareth. Ik heb nagedacht over Abra-
kort na de Tweede Wereldoorlog ontstond en diepe
ham en hoe moeilijk het is om je vertrouwde leven
indruk maakte op een complete generatie, gaat
achter je te laten. In de westelijke stad Lviv, waar ik
over het kerstdiner in 1946 in een Oekraïense fami-
schoenen kocht, voelde ik zowel eenzaamheid als
lie; een zoon was gedeporteerd naar Siberië, een
erbarmen toen ik me realiseerde dat de meeste
tweede zoon was Berlijn binnengetrokken en een
mensen om me heen uit de oostelijke regio’s
derde zat in het gewapend verzet tegen Stalin.
kwamen. Het waren vaak jonge gezinnen. Waar gingen deze mensen heen? Wat was er geworden
Het lied is nauwelijks een traditionele carol te
van hun steden, hun huizen, hun dromen, hun
noemen, omdat het nergens rechtstreeks verwijst
plannen? Wat stond hen te wachten? Op zekere
naar de bekende gebeurtenissen in de Kerstnacht
dag reed ik mijn nicht en haar jonge zoon, die speci-
in Bethlehem, maar daarentegen – verrassend
ale zorg nodig heeft, naar de grens. Ze wilden naar
genoeg – de diepe betekenis van een kerstdiner in
het relatief veilige Israël. Veilig: zo leek het toen
moeilijke omstandigheden benadrukt. Maar iets van
tenminste.
die betekenis zien we terug in dat Kerstverhaal van een jong gezin dat nieuw leven verwelkomt terwijl
Ik zal nooit vergeten hoe ik, na een lange periode
het onderdak zoekt tussen vreemden, en vervol-
van gedwongen scheiding, herenigd werd met mijn
gens op zoek moet naar een veilige plek in een
gezin. Het was alsof we het best mogelijke kerstge-
ver land. ‘Droeve Heilige Nacht’ toont de donkere
schenk mochten ontvangen: de gelegenheid om bij
kanten van het menselijk bestaan en vertolkt de
elkaar te zijn. Ik hoop dat spoedig ook de rest van
gevoelens van miljoenen families die, gescheiden
de familie in dit geschenk mag delen.
door grenzen en granaten, met Kerst niet samen kunnen zijn.
Stanislav Bonder studeerde in 2019-2020 aan de PThU in Groningen. Hij woont in Lviv (Oekraïne).
PThUnie | Jaargang 17 | nummer 3 | december 2023
13
