UITLEG
Familie in het
Nieuwe Testament
door Suzan Sierksma-Agteres universitair docent Nieuwe Testament aan de PThU
Kerststallen schilderen een pittoresk beeld
het ‘waartoe’ van een familie. In de eerste-eeuwse
van een klein gezinnetje – vader, moeder,
Mediterrane cultuur bestonden huishoudens
kind – te midden van wat bijzondere ‘huisdie-
doorgaans uit drie of vier generaties, en werden
ren’ en bezoekers. Maar hoe moeten we ons
niet alleen genetisch verwante mensen, maar ook
een familie in die tijd eigenlijk voorstellen?
adoptiekinderen, slaafgemaakten, vrijgelatenen
En hoe rijmen we die romantische kerst-
en clientes inclusief hun partners of kinderen tot
stal met Jezus’ uitspraken over het ‘haten’
de familia of oikos gerekend. Alle leden van één
van je familieleden?
zo’n huishouden waren doorgaans economisch afhankelijk van één meester (die bij uitzondering
Om met de eerste vraag te beginnen, het is belang-
een vrouw kon zijn, maar doorgaans ging het om
rijk om allerlei moderne ideeën over wat een
een pater familias). Zij konden, maar hoefden dat
familie is tussen haken te zetten als we ons een
niet per definitie, onder één dak leven. Bij armere
voorstelling van eerste-eeuwse families maken.
gezinnen waren in steden kleine appartementen
En dan gaat het niet alleen om de moderne, Neder-
in insulae (woontorens) de norm, die soms door
landse standaard-samenstelling van vader, moeder
meerdere families werden gedeeld: de grenzen
en twee kinderen, maar ook om opvattingen over
tussen families waren niet altijd scherp te trekken. In meer rurale gebieden als de dorpen van Galilea, kreeg de onderlinge economische afhankelijkheid van familieleden vorm door het gezamenlijk werken aan vormen van landbouw en visserij of een ambacht. Bestaanszekerheid Veel functies die wij in onze maatschappij met werkgevers, onderwijs of de overheid associëren, werden in deze cultuur dan ook door de familie opgepakt. Er zijn zowel in pagane als Joodse teksten volop aanwijzingen te vinden over de verantwoordelijkheid van vaders en ook moeders (zie Spreuken 6:20) om kinderen te onderwijzen, dat betrof vaardigheden als schrijven (zie bijv.
10
PThUnie | Jaargang 17 | nummer 3 | december 2023
