BRUZZ - editie 1839 (5-04-2023)

‘Als ik zie hoe we hier behandeld worden, heb ik weinig hoop’

Anderhalf jaar opvangcrisis

‘Veel geld betekent niet altijd veel invloed’

Over lobbywerk rond Brusselse instellingen

‘Art nouveau was propaganda voor de kolonie’

Boek en expo tonen de Congoconnectie

Kristof Danhieux

zwaait af als directeur

van Klein Mabo

‘Ministers zouden vaker op de werkvloer moeten komen’

Asielzoekers die op straat slapen, het is gemeengoed geworden. “Een gevolg van het non-beleid van de regering,” oordelen experts.

L'upcyclingdespetits

Petite Empreinte Kinderkledinguit geupcycledtextiel

Hetmilieubeschermen

Productieverplaatsen

Vakmanschapondersteunen

Omuniekzijn

petite.empreinte.upcycling

PetiteEmpreinte

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere

02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Bouke Schut

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Maarten Goethals, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Anke Dirix, Andy Furniere, Finne Minnart, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij

Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Crisisoverleg

Met Kristof Danhieux, de afscheidnemende directeur van Klein Mabo die in dit magazine wordt geïnterviewd, verlaat alweer iemand het Brusselse onderwijs om dichter bij huis te gaan werken. Alweer iemand die ons met de neus op de feiten drukt: het Nederlandstalige onderwijs in Brussel waar we terecht trots op zijn, zou het nog veel beter doen wanneer ten minste het basiskader is ingevuld. Lesgeven in Brussel is een uitdaging, vaak ook een verrijking, maar het wordt onze leerkrachten niet makkelijk gemaakt.

Behalve met het lerarentekort worden onze leerkrachten ook geconfronteerd met een lessenkader dat geen rekening houdt met de grootstedelijke realiteit. Dat hoorden we al vaker. Vorig jaar vertelde een lerares Nederlands in De Morgen dat de kinderen aan wie ze lesgaf het Nederlands te weinig beheersten om er een schoolcarrière op op te bouwen. Voor hen was Nederlands de tweede, derde en zelfs vierde taal, maar ze kregen les alsof Nederlands hun moedertaal was; met veel lacunes als gevolg. Om die problemen aan te pakken, moest er een interdisciplinair crisisoverleg komen, schreef de lerares in kwestie. We zijn bijna een jaar verder. Volgens onze gegevens is het crisisoverleg er nog niet gekomen.

FR Avec Kristof Danhieux, le directeur sortant de l’école Klein Mabo interviewé dans ce magazine, c’est une nouvelle personne qui quitte l’enseignement bruxellois pour se rapprocher de son domicile. Et encore un dur rappel à la réalité : l’enseignement néerlandophone de Bruxelles, dont on peut être fier, serait encore meilleur si le cadre de base était assuré. Enseigner à Bruxelles est un défi, et souvent aussi un enrichissement, mais on ne rend pas la vie facile à nos enseignants. Outre la pénurie, ils sont confrontés à un cadre qui ne tient pas compte de la réalité urbaine. On l’a entendu à plusieurs reprises. L’année passée, une enseignante de néerlandais expliquait dans le journal De Morgen que les enfants à qui elle donnait cours ne maîtrisaient pas assez le néerlandais pour réussir leur scolarité. Le néerlandais est leur deuxième, troisième, voire quatrième langue mais on leur donne cours comme si c’était leur langue maternelle. Résultat : de nombreuses lacunes. Selon l’enseignante en question, pour résoudre ce problème, il faudrait une concertation de crise interdisciplinaire. Un an plus tard, et selon nos informations, cette concertation n’a pas encore eu lieu.

EN With Kristof Danhieux, the departing director of Klein Mabo who is interviewed for this magazine, another person is leaving Brussels education to work closer to home. Once again someone who confronts us with the facts: the Dutch-language education in Brussels, of which we are rightly proud, would do much better if at least the basics were known.

Teaching in Brussels is a challenge, often an enrichment, but it is not made easy for our teachers.

In addition to the teacher shortage, our teachers are also confronted with a teaching framework that does not take into account the metropolitan reality. We’ve heard that many times before. Last year, a Dutch teacher told De Morgen that the children she taught knew too little Dutch to build a school career on it. For them Dutch was the second, third or even fourth language, but they were taught as if Dutch were their mother tongue, resulting in many gaps. In order to tackle these problems, an interdisciplinary crisis consultation had to be set up, the teacher in question wrote.

We are almost a year later. According to our data, the crisis consultations have not yet taken place.

“Het lessenkader houdt geen rekening met de grootstedelijke realiteit”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

Het gesprek. Kristof Danhieux verlaat Klein Mabo

‘Met een volledig team zouden hier wonderen gebeuren’

Leraars in Brussel verdienen veel meer ondersteuning. De overheid mag vooral niét besparen op de CLB’s. En minister Weyts focust te veel op kennisvergaring. Kristof Danhieux verlaat de directeursstoel van Klein Mabo en laat nog één keer zijn licht schijnen over het Brusselse onderwijs. “Wat zal ik dat lerarenteam missen, met al die goesting en expertise.”

door Kris Hendrickx foto’s Saskia Vanderstichele

Een donderslag bij heldere hemel was het. Kristof Danhieux kondigde vorige week aan dat hij na de paasvakantie het directeursstokje op de basisschool van Maria Boodschap doorgeeft. De voorbije zes jaar loodste hij de school met vaste hand en heldere communicatie door de coronastorm. Voor de schoolpoort, op een steenworp van de Vlaamsepoort, zag hij dan weer burgerbeweging Filter Café Filtré ontstaan. Maar Danhieux kan ook terugkijken op een carrière van twintig jaar binnen het Brusselse onderwijs. “Kinderen kunnen pas goed leren als ze zich ook goed voelen.”

Een directeur die in het midden van het schooljaar stopt, dat is niet gebruikelijk.

KRISTOF DANHIEUX: Klopt. Maar er was een vacature in een kleine basisschool uit onze

scholengroep, in Kessel-Lo. Ik had altijd al het gevoel dat mijn directeursstijl beter past bij een kleinere structuur. Ik sta graag tussen de mensen, maar als ik hier met iedereen een koffie drink, is de werkdag al voorbij. Ik laat het nog niet helemaal los, er ligt te veel van mijn hart bij Mabo om zo maar te zeggen ‘Trek uw plan’. De volgende maanden kom ik nog geregeld langs.

Er is veel te doen over het lerarentekort. Wringt het niet om daar zelf aan bij te dragen?

DANHIEUX: Jazeker, maar net zoals bij een aantal ervaren leerkrachten die hier vertrokken, speelt de afstand tot mijn woonplaats mee, zeker nu ik twee jonge kinderen heb. Ik heb twintig jaar in het Brusselse onderwijs gewerkt en zal het missen: die combinatie van culturen, van

verschillende leerkrachten die van overal komen … De drukte van de stad ook, want het contrast met het boerendorp waar ik woon, vond ik altijd erg leuk.

Hoe nijpend was dat leerkrachtentekort hier?

DANHIEUX: Het is nog altijd een probleem. Voor de hele school hebben we nog zeventig niet ingevulde lestijden, dat zijn twee tot drie voltijdse mensen. Je vindt geen nieuwe mensen meer, dat hoor ik ook van collega’s in Vlaanderen. Gelukkig lijken de inschrijvingen aan hogescholen veelbelovend.

Na twintig jaar Brussels onderwijs zal u al eens nagedacht hebben over recepten om dat lerarentekort aan te pakken.

DANHIEUX: De exitgesprekken die we met iedereen die vertrekt voeren, tonen dat de ▼

BIO

• Geboren en opgegroeid in Overijse

• 40 jaar, vader van twee kinderen

• Leerkracht LO en later zorgcoördinator in SintJuliaan De Vlindertuin (Oudergem) – sinds

2004

• Directeur basisschool Maria Boodschap

2017-2023

• Wordt directeur van basisschool De Bovenlo in Kessel-Lo

Het gesprek. Kristof Danhieux verlaat Klein Mabo

belangrijkste reden de woon-werkafstand blijft. Daar kan je als overheid weinig aan doen. Daarnaast is de taak van een leerkracht in Brussel nu eenmaal zwaarder. Er zijn meer uitdagingen rond taal en gedrag. En er is het M-decreet dat inclusie bevordert. Daar zijn we voor. We krijgen daar wat meer uren ondersteuning voor, maar die staan niet in verhouding tot het werk. “Ik kan dit niet aan,” zeggen leraren. Zij vragen geen extra geld, maar meer ondersteuning: zorg voor meer lestijden en bouw de ondersteuningsnetwerken zoals de CLB’s verder uit. Daar mag niet op bespaard worden, zoals de voorbije jaren wel gebeurde.

U zegt dat de overheid niet veel kan doen aan de woon-werkafstand. Er studeren toch veel leerlingen af in het Nederlandstalige onderwijs in Brussel? Kan er niet meer

van kinderen naast. Het is onze overtuiging dat je pas goed kan leren als je je goed voelt. Daarom proberen we onze kinderen een zo breed mogelijk aanbod te geven. De lat voor wiskunde en taal ligt bij ons net zo hoog, en daar is niets mis mee, maar met ons brede aanbod kunnen kinderen die toevallig niet goed zijn in wiskunde en taal zich ook ergens in verdiepen.

We vragen ons af of minister Weyts vaak genoeg op de werkvloer komt. Of hij bijvoorbeeld beseft welke kinderen in het kader van het M-decreet in de klassen zitten. Sommigen zouden veel beter af zijn in het buitengewoon onderwijs.

Vlaanderen hee een van de hoogste suïcidecijfers van Europa. Kan er een link zijn met de manier waarop wij ons onderwijs organiseren, met een harde focus op

gebeuren om die voor de klas te krijgen?

DANHIEUX: Een leerkracht hier had een goed voorstel: geef de oudere leerlingen die in het secundair onderwijs zitten in Brussel de mogelijkheid om al eens stage te lopen in een school. Laat hen een aantal dagen voelen wat dat is, onderwijs vanuit het lerarenperspectief. Doe dat voor alle richtingen. Ook voor de zogezegd ‘sterke’ richtingen, waar van de kinderen al snel verondersteld wordt dat ze naar de universiteit gaan, in plaats van een lerarenopleiding te volgen voor het lager onderwijs.

Hoe evalueert u het huidige onderwijsbeleid van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA)?

DANHIEUX: (Glimlachje) U raakt een gevoelige snaar. Ik heb de indruk dat het onderwijskundige beleid van de huidige minister vooral gestoeld is op kennis vergaren, het niveau van leerlingen bepalen, toetsen afnemen. Ook data worden steeds belangrijker. Dat is begrijpelijk, maar als leerkrachten en directies van het basisonderwijs zetten wij daar het welbevinden en de betrokkenheid

wat verwacht wordt van leerlingen, op kennisreproductie en veel minder op zelfontplooiing?

DANHIEUX: Dat denk ik wel. Stel dat je hier tien jaar school loopt en niet het talent voor taal en rekenen hebt. Als je dan al die jaren onderaan de klas bengelt en die school geen enkel ander aanbod heeft voor jou, dan is dat schrijnend voor je zelfbeeld. Daarom hechten wij veel belang aan naar buiten trekken, beweging, lessen techniek. In het Vlaamse onderwijsdebat wordt die positie dan al snel weggezet als pretpedagogie, alsof het of het één of het ander is. Terwijl je kennisoverdracht en dat brede aanbod best kan

combineren. Nu, als school hoef je je die beleidsfocus niet zozeer aan te trekken. Wat verplicht is doen we, maar als directie en scholengroep kunnen we nog onze eigen focus leggen.

Wat is uw beste herinnering van de afgelopen zes jaar?

DANHIEUX: De algemene sfeer hier, met het team én met de ouders. Onze schoolfeesten zijn legendarisch. Als het publiek van ouders uit Molenbeek en de Dansaertvlamingen elkaar daar ontmoeten, ontstaat er vaak iets heel moois. Je plant dan een feest tot 8 uur ’s avonds en het wordt 2 of 3 uur ’s ochtends …

“In die zes jaar dat ik hier was, hebben we nooit alle uren kunnen invullen”

“Als ouders uit Molenbeek en de Dansaertvlamingen elkaar op schoolfeesten ontmoeten, ontstaat er vaak iets heel moois”

Kristof Danhieux gaat dichter bij huis werken, maar zegt Brussel te zullen missen: “Die combinatie van culturen, van verschillende leerkrachten die van overal komen, en ook de drukte van de stad.”

De mooiste herinnering is toch het team, de goesting en expertise die daar zitten. Die staan in schril contrast met het negatieve nieuws dat je vaak leest over ons onderwijs.

En de moeilijkste?

DANHIEUX: Het vertrek van een aantal zeer goeie leerkrachten. En mijn eigen vertrek natuurlijk. Wie weet, keer ik ook ooit terug naar Brussel, als de kinderen groter zijn, naar een kleinere school.

De school is nog steeds erg Nederlandstalig, met een groeiende multiculturele instroom hoorden van ouders. Juist?

DANHIEUX: Het klopt dat er nog een groot aantal kinderen is dat thuis Nederlands spreekt. Anders dan vaak wordt gedacht maakt dat de taak van de leerkracht niet per se makkelijker. De spreidstand tussen een aanzienlijke groep die thuis nooit Nederlands spreekt en de groep die enkel Nederlands spreekt, is fenomenaal groot. We krijgen extra lesuren, maar je moet de mensen om die te geven vinden. In die zes jaar dat ik hier was, hebben we nooit alle

uren kunnen invullen. Ik blijf erbij: als dit team volledig zou zijn, gebeuren hier wonderen.

En is dat belangrijk, die mix?

DANHIEUX: Ik vind dat een school vooral een

afspiegeling moet zijn van de wijk. Met de huidige inschrijvingsregels, waarbij de afstand doorweegt, is dat ook zo.

Ouders loven uw heldere communicatie tijdens de coronacrisis. Merkt u nog gevolgen van die periode?

DANHIEUX: Bij de kinderen die tijdens corona in de derde kleuterklas zaten wel. Dat is een cruciaal jaar in de voorbereiding naar het eerste leerjaar en de lagere school. Daar zitten we vaker met leerachterstand, vooral bij leerlingen die het al wat moeilijker hadden. Dat gat rijden we nu dicht.

U hecht ook veel belang aan ouderbetrokkenheid, onder meer met a erworkmomenten op vrijdag. Waarom?

DANHIEUX: We hebben ook koffiemomenten aan de poort, rommelmarkten, werkgroepen en binnenkort een ouderfuif. Die informele momenten, waarop het niet uitmaakt welke taal je spreekt, maken dat je school beter draait, dat er een echte schoolsfeer ontstaat. De oudercontacten, waar we enkel Nederlands spreken – eventueel met tolk – dragen daar veel minder toe bij.

De burgerbeweging voor schone lucht Filter Café Filtré is hier ontstaan. De school bevindt zich dan ook op een honderdtal meter van het slechtste punt van Brussel: de Vlaamsepoort.

DANHIEUX: Intussen zijn we een schoolstraat zonder doorgaand verkeer geworden en de luchtkwaliteit is daardoor al een stuk beter. Wij en ouders hebben dat zelf gemeten. Dat collectief is een mooi voorbeeld van wat ouderbetrokkenheid teweeg kan brengen.

« AVEC UNE ÉQUIPE AU COMPLET, ON FERAIT DES MIRACLES »

FR Les enseignants bruxellois méritent davantage de soutien. Le gouvernement ne peut pas faire d’économies au niveau de l’accompagnement des élèves. Et le ministre Weyts mise trop sur l’acquisition des connaissances. Kristof Danhieux quitte son poste de directeur de Klein Mabo et évoque une dernière fois l’enseignement bruxellois et son école. Le contact avec les parents et les fêtes scolaires « légendaires » vont lui manquer, car deux mondes étaient réunis : les parents de Dansaert et ceux de Molenbeek. Mais ce qu’il regrettera le plus, c’est le corps enseignant, avec toute sa motivation et son expertise. « Si l’équipe était au complet, on ferait des miracles ici. »

‘A COMPLETE TEAM COULD DO MIRACLES HERE’

Teachers in Brussels deserve much more support. To start with, the government should not save on the CLBs and Minister Weyts focuses too much on the collecting of knowledge. Kristof Danhieux is leaving his post as head at Klein Mabo and expresses his view on education in Brussels and his own school for one last time. He will miss the contact with parents and the ‘legendary’ school parties that brought the Dansaert parents and the parents from Molenbeek together. But above all, he will miss the team he’ll leave behind, with all their gusto and expertise. “If we could make that a complete team, miracles would happen here.”

EN

In beeld. Saskia Vanderstichele

Bockstael Bicycle

“Wat zou u willen zien als u uit de metro komt?” vroeg kunstenares Anthea Missy aan zo’n tweehonderd gebruikers van het station Bockstael. De neerslag van dat onderzoek vond zijn weg naar het fresco dat ze deze dagen afwerkt in het metrostation. Van links naar rechts toont het werk de overgang van binnen in de metro – met de kenmerkende kleurige panelen – naar de gedroomde buitenwereld, waar fietspaden en natuur wachten. De daklozen die naast het schilderij sliepen hielpen haar flyers te verdelen. Voor de Franse kunstenares is het werk tegelijk een trip naar het verleden, toen ze zelf nog als kind achterop bij moeder door de stad Metz reed. “Dat kleintje achterop, daarin herken ik me, ja.” KH

In de kijker.

Banken moeten ook in Brussel meer geldautomaten plaatsen

In

door Jasmijn

”In de Marollen is het echt een woestijn,” zegt Michel Deschuytere, voorzitter van de handelaarsvereniging van de Marollen, die er zelf een schrijnwerkersatelier heeft. “In een periode van tien jaar zijn er zes geldautomaten verdwenen. Alleen die op het Vossenplein en die in metrostation Hallepoort blijven nog over.”

Het is waar: bij De Kapellekerk staan geen geldautomaten meer, ook KBC heeft geen geldautomaat meer op de Zavel. Een bankmedewerker verwijst naar de automaat op de Marnixlaan. “Dat is slechts twee haltes verderop met de bus,” krijgen we mee. Ooit was er een geldautomaat onderaan de lift die het Poelaertplein met de Marollen verbindt, herinnert Deschuytere zich. Maar dat is lang geleden.

De twee geldautomaten die overblijven, zijn niet altijd even betrouwbaar, zo blijkt. Bij de automaat van BNP Paribas Fortis op het Vossenplein staan vaak ellenlange rijen en er zijn, net als bij de geldautomaat van Batopin in metrostation Hallepoort, regelmatig defecten. Dat is niet alleen voor de ouderen in de buurt een drama, ook de klanten en de ondernemers lijden eronder.

Van 135 naar 108

Onder de naam Batopin plaatsen de vier grote banken sinds enkele jaren ‘merkloze’ geldautomaten. Batopin staat voor Belgian ATM Optimization Initiative en is een samenwerking van Belfius, BNP Paribas Fortis, ING en KBC. Maar het aantal nieuwe

geldautomaten weegt niet op tegen het aantal dat verdween sinds de start van wat de ‘optimaliseringsactie’ wordt genoemd.

De Marollen zijn niet alleen, in heel de stad Brussel is het aantal geldautomaten achteruitgegaan sinds Batopin het levenslicht zag in 2021. Toen waren er nog 135 geldautomaten, na de fusie is dat aantal teruggelopen tot 108, zo blijkt uit cijfers die BRUZZ opvroeg.

Ook de concurrenten van Batopin, een aantal kleinere banken, ondertekenden een akkoord: het gaat om Argenta, AXA Bank, bpost, Crelan en VDK Bank. Het is echter niet duidelijk of er sinds die samenwerking bankautomaten bij zijn gekomen. Deschuytere weet wel: “Als het doorgaat met deze snelheid, dan gaat het niet langer.”

In het nieuws omdat

De federale regering en de financiële sector hebben een akkoord bereikt over een betere spreiding van geldautomaten.

Over welk dossier gaat het?

Banken bouwen het aantal geldautomaten al jaren af, omdat steeds meer betalingen online gebeuren.

Brussel vragen vooral de ouderen meer punten om cash geld te kunnen afhalen. Na een akkoord tussen de federale regering en de financiële sector zou in stedelijke gebieden een automaat binnen de twee kilometer van ieders woning verplicht worden.

Post

De meubelmaker heeft zelf niet zoveel last van het cashprobleem, maar hij verwijst naar de moeilijke economische tijden die veel ondernemers doormaken als gevolg van de corona- en energiecrisis. Hij stelt bovendien vast dat de wijk een plek nodig heeft om cash geld te storten.

Daar zou nu ten dele verandering in komen. De federale regering heeft vrijdagnamiddag een akkoord bereikt met de Belgische federatie van de financiële sector Febelfin, en Batopin. Het akkoord vertrekt vanuit het idee dat er in stedelijke gebieden binnen twee kilometer een bankautomaat zou moeten zijn. Concreet zal er in elke gemeente minstens één bankautomaat aanwezig moeten zijn. Dat betekent dat de sector geen geldautomaten meer mag weghalen als dat de dekkingsgraad verslechtert en dat er op 207 plekken extra geldautomaten komen tegen 2025. “Wij blijven investeren in een goede toegang tot cash, vandaag en in de toekomst, ondanks de onomkeerbare evolutie van dalend cash gebruik,” reageerde Febelfin-CEO Karel Baert.

Basisrecht

In 2027 zullen er in België zo’n vierduizend geldautomaten zijn, gelijkmatiger gespreid dan vandaag. Daarnaast komen er tachtig automaten bij op strategische locaties. Vooral die laatste maatregel moet de toegang tot cash verbeteren voor de inwoners van steden, zo stelt federaal minister van Economie, Pierre-Yves Dermagne (PS), terwijl hij verwijst naar de lange wachtrijen in Brussel. “Het akkoord zal de snelle kaalslag van bankautomaten stoppen,” aldus Dermagne. “Bereikbare, beschikbare en betaalbare bankautomaten zijn een basisrecht,” zei minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V).

In een eerder stadium liet Brussels staatssecretaris van Economische Transitie Barbara Trachte (Ecolo) weten dat de uitrol van het netwerk dat Batopin voor ogen had niet voldeed aan de behoeften van de handelaars in Brussel. De vraag is of het federale akkoord voldoende tegemoetkomt aan de Brusselse vraag.

Met bankautomaten op strategische punten lijkt het akkoord in ieder geval tegemoet te komen aan Trachtes verzoek om rekening te houden met drukke winkelstraten, zoals de Hoog- en de Blaasstraat of de Gentsesteenweg, waar ook vaak lange rijen staan.

Kort gesprek. Wouter Dehairs

neem de lezer mee op een trip door de grootstad’

Auteur Wouter Dehairs schreef een nieuwe thriller, Brussel Blues, ook weer met detective Keller Brik en zijn stoere, onaangepaste assistente Gwen in de hoofdrol en Brussel als decor. “Mijn research bestaat vooral uit wandelen door de stad.”

Het is ondertussen uw vierde misdaadroman. Waarom bent u detectives gaan schrijven?

Ik kende het genre lang niet. In de opleiding Germaanse krijg je het niet voorgeschoteld, een manco, want het misdaadgenre is heel interessant. Het is het ideale vervoermiddel om de lezer mee te nemen op een trip door de grootstad, met alle sociologische lagen die er zijn en de fricties daartussen.

De stad is in dit geval Brussel. Hoe Brussels bent u zelf?

Ik zou mezelf geen Brusselaar noemen. Ik kom van Zoutleeuw, heb aan de toenmalige KUB in Koekelberg gestudeerd en een jaar of zes in Brussel gewoond. Tegenwoordig leef ik met vrouw en kinderen in de groene Rand, maar ik ben dagelijks in Brussel, voor mijn werk als leraar Nederlands en voor mijn boeken. Met Google Streetview red je het niet. Je moet een stad ruiken, proeven, horen, anders kan je haar niet tot leven brengen in een boek. Mijn research bestaat vooral uit wandelen door Brussel. Brussel Blues speelt zich af tussen de migrantenbuurten aan het Noordstation en in Sint-Joost, en de chique villawijken in Ukkel. Die enorme contrasten in één stad vind ik ongelofelijk.

U verwerkt telkens actuele thema’s in uw detectives, deze keer het lot van de jonge transmigranten. Klopt, ik zoek vooral de donkere kanten op, zaken die mislopen zoals de situatie met de vele transmigranten in de stad,

jonge mensen zonder stem, die makkelijk kunnen verdwijnen zonder dat ze gemist worden. Daarom wou ik Keller Brik op zoek laten gaan naar een vermiste minderjarige transmigrant.

Uw boek Nachtstad werd bekroond met de Hercule Poirotprijs van Knack. Gaf dat extra druk voor het volgende?

Nee, het was een bevrijding. Nachtstad dreigde te floppen omdat Standaard Boekhandel, de grootste verdeler van Vlaanderen, het niet had ingekocht. Zo’n beslissing is de doodsteek voor een auteur. Ik belandde in een creatieve depressie, omdat ik vond dat het mijn beste boek was. Tot ik dat telefoontje van Knack kreeg en het boek daarna meteen in alle winkels lag. Dat was van de hel naar de hemel. Toen pas kon ik beginnen te schrijven aan Brussel Blues. HUB

Brussel Blues is uitgegeven bij Lannoo, 294 p. 20,99 euro

“Ik zoek vooral de donkere kanten op”

‘Ik

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

Migratie. Waarom de asielopvang al langer uit zijn voegen barst

‘Deze crisis is een eindeloze, doodlopende straat’

Na anderhalf jaar opvangcrisis is het nieuws over de kraakpanden nog amper bij te houden en zijn festivaltentjes vast onderdeel geworden van het Brusselse straatbeeld. “De vraag is of men tot een beleid wil komen dat met pieken en dalen werkt, want migratie is nu eenmaal een gegeven van schokken.”

door Anke Dirix foto’s Ivan Put

Aan de bezetting van het kraakpand in de Paleizenstraat in Schaarbeek kwam in februari een einde, maar dat betekende geenszins het einde van de opvangcrisis.

Migratie. Waarom de asielopvang al langer uit zijn voegen barst

Aan de poorten van de Humanitaire Hub op de Havenlaan raken we aan de praat met Aklilu, een 28-jarige man uit Ethiopië die intussen een maand in Brussel verblijft. “Ik kom hier elke dag iets eten,” vertelt hij. “In Ethiopië was ik meubelmaker, maar ik ben gevlucht voor de oorlog en de politieke onrust.”

Vanuit Ethiopië trok Aklilu via Soedan door wat hij zelf “de hel van Libië” noemt, om vervolgens per boot de oversteek naar Italië te maken. Daarna reisde hij door naar Frankrijk, om uiteindelijk in Brussel aan te komen. Zoals bijna alle mannen die hier vandaag in de rij staan, heeft Aklilu een verzoek ingediend voor internationale bescherming, maar was er voor hem geen plaats in het opvangnetwerk van Fedasil. Sinds een maand slaapt hij daarom in een tentje in de omgeving van het Noordstation.

In september 2021 kwamen de eerste onrustwekkende signalen vanuit het opvangnetwerk. De bezettingsgraad ging omhoog, de uitstroom haperde en de rij aan het Klein Kasteeltje werd steeds langer. Een maand later stonden er voor het eerst vijftig asielzoekers op straat. Sinds januari 2022 ging er geen dag voorbij waarop er geen asielzoekers naar de Brusselse straten werden doorverwezen. Aklilu zette zijn tent op in een van de geïmproviseerde tentenkampen, anderen ‘kiezen’ voor een kartonnen matras in het metrostation of een van de vele kraakpanden in het gewest. De bezetting van het crisiscentrum in Sint-Joost, het pand in de Paleizenstraat, het geïmproviseerde tentenkamp aan het kanaal – de opvangcrisis barst zienderogen uit haar voegen.

“We stellen inderdaad vast dat er meer kraakinitiatieven zijn, maar wat je eigenlijk ziet, is de continuïteit van een fenomeen dat

al een aantal legislaturen toeneemt,” zegt onderzoeker asiel en migratie Pascal Debruyne (Odisee Hogeschool). “Burgers gaan zichzelf op allerlei vlakken organiseren en de taak van de overheid deels op zich nemen. Niet alleen op het vlak van opvang, maar ook wat bijvoorbeeld de zoektocht naar werk of juridische omkadering betreft. Overal zien we momenteel samenwerkingen met advocaten vreemdelingenrecht die juridische ondersteuning geven aan mensen van wie het recht op opvang wordt geschonden.”

En dat zijn er wel wat: Aklilu is een van de naar schatting drieduizend asielzoekers die recht hebben op opvang en toch op straat moeten slapen. “Mijn advocaat heeft alles uitgelegd en ik weet dat ze hard werkt om ons te helpen,” zegt hij. “Maar als ik zie hoe we hier behandeld worden, heb ik weinig hoop.” Volgens Vluchtelingenwerk Vlaanderen brengen mannen die hun asielaanvraag hebben ingediend gemiddeld zeven tot acht weken op straat door. Intussen werd Fedasil al duizenden keren veroordeeld omdat het de wettelijk gegarandeerde asielopvang niet garandeert.

Meer asielaanvragen

Aklilu vluchtte uit Ethiopië en sliep zoals veel anderen op straat. “Als ik zie hoe we hier behandeld worden, heb ik weinig hoop,” zegt hij.

In een poging om de opvangcrisis te verklaren, wordt vaak naar de stijging van het aantal asielaanvragen gewezen. In 2022 vroegen 36.871 personen asiel aan in België, 40 procent meer dan in 2021. “We hebben vorig jaar inderdaad gezien dat het aantal asielzoekers per maand aanhoudend relatief hoog lag, met een piek na de zomer,” zegt Ina Vandenberghe, adjunct-directeur van Myria. “Als je naar het grotere plaatje kijkt, zie je dat we ons al in een opvangcrisis bevonden op een moment dat dat aantal zich nog maar een paar maanden boven het gemiddelde van de afgelopen tien jaar bevond. Het probleem is dat ons opvangnetwerk onvoldoende is voorbereid op de fluctuaties die eigen zijn aan asiel.”

De toename van het aantal asielaanvragen is dus niet de (enige) oorzaak van de opvangcrisis. “De vraag is of men tot een beleid wil komen dat met pieken en dalen werkt, want migratie is nu eenmaal een gegeven van schokken,” zegt ook Debruyne. “Het aantal aanvragen hangt samen met contextfactoren waar niemand vat op heeft: oorlog, conflict, politieke regimes ... We weten dat migratie zo werkt, daarom is die buffercapaciteit in onze opvangnetwerken ook zo noodzakelijk.”

En toch herhaalt zich na elke opvangcrisis hetzelfde, aldus Debruyne. Na de crisis van 2015 werd zowel de opvang op grote schaal als het aantal individuele opvangplaatsen sterk afgebouwd. “De politiek wou toen scoren: ‘Kijk eens hoe snel wij die plaatsen kunnen sluiten, de crisis is gedaan!’ Toen Vivaldi aan zet was, werd heel snel duidelijk dat er te weinig personeel was, te weinig buffercapaciteit, te weinig opvang ... Die problemen begonnen allemaal op elkaar in te werken en hebben het systeem zo goed als volledig lamgelegd,” zegt Debruyne. “Afbouwen is uiteraard gemakkelijker dan weer opbouwen,” bevestigt KU Leuvenonderzoeker Annie Hondeghem. “De zoektocht naar locaties, personeel … herbegint. Daardoor krijg je een situatie waarin echt alles vertraging oploopt.”

Zowat elk onderdeel van de Belgische asielprocedure loopt vandaag achter op schema. Daarin speelt ook het personeelstekort een rol: eind 2022 waren er 1.500 plaatsen in het Fedasil-netwerk niet operationeel door te weinig personeel. Bij het Commissariaatgeneraal voor de Vluchtelingen en de

Staatlozen (CGVS) – dat instaat voor de opvolging van asielzoekers – stapelen de dossiers zich om diezelfde reden op. Eind februari stond de teller op 18.390. “Mensen moeten daardoor soms twee jaar wachten op een uitspraak in hun asielprocedure en blijven dan veel te lang in die centra,” aldus Hondeghem.

Collectieve opvangcentra

De overgrote meerderheid van de asielzoekers verblijft tijdens de asielprocedure in een collectief opvangcentrum. Die centra worden beheerd door Fedasil of partnerorganisaties zoals het Rode Kruis. “Ik denk dat ideologisch het beeld werd geschapen dat collectieve opvang een manier is om mensen op te vangen, zonder hen al te veel in de watten te leggen,” zegt Debruyne. “Wat er nooit bij wordt verteld, is dat al het onderzoek aantoont dat kleinschalige opvang veel efficiënter en goedkoper is.” Hondeghem vult aan: “In collectieve opvangcentra heb je personeel nodig om te poetsen, te koken of mensen te ontvangen, terwijl mensen die

een individuele opvangplaats krijgen toegewezen, dat allemaal zelf moeten doen.”

Volgens het regeerakkoord van 2020 wordt er in het opvangnetwerk “een evenwicht tussen individuele en collectieve opvang nagestreefd”. In werkelijkheid was het aantal beschikbare individuele opvangplaatsen binnen het Fedasil-netwerk in 2022 lager dan ooit. Fedasil beschikte op 1 maart van dit jaar over een opvangcapaciteit van 34.020 plaatsen, waarvan 5.389 (16procent) individueel. Vijftien jaar geleden waren dat nog bijna 8.500 plaatsen (toen 54procent van het totaal).

Behalve het feit dat de overheid de opvang van asielzoekers “niet te aantrekkelijk wil maken”, valt een en ander ook te verklaren door het federale “jojo-beleid”, zeggen de onderzoekers. In tegenstelling tot de collectieve opvangcentra zijn het de lokale overheden die de plaatselijke opvang beheren. “Die lokale besturen konden zich niet duurzaam organiseren,” zegt Vandenberghe. “Ze moesten plaatsen openen, sluiten, weer openen. Daardoor is de bereidheid om in opvang te investeren sterk gedaald, en dat vertaalt zich in een steeds kleinere capaciteit.”

Ook in Brussel is de opvang van asielzoekers voer voor discussie tussen lokale besturen en de federale overheid. Home Sebrechts, maandenlang de twistappel tussen de staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) en Molenbeeks burgemeester Catherine Moureaux (PS), is daar een goed voorbeeld van. Het Fedasil-centrum in de François Sebrechtslaan fungeerde eerst als noodopvang voor Oekraïense vluchtelingen maar

“Eigenlijk hee deze regering op het asiel- en migratiepact na, grotendeels een non-beleid gevoerd”

Pascal Debruyne Odisee Hogeschool

Na vijf maanden werd het tentenkamp aan het kanaal begin maart ontruimd.

Het gekraakte kantoorgebouw aan de Albert II-laan in Sint-Joost.

Migratie. Waarom de asielopvang al langer uit zijn voegen barst

werd daarna een opvangcentrum voor asielzoekers. Tot ongenoegen van Moureaux, die naar de rechter stapte en (ook in beroep) gelijk kreeg, waardoor het er even op leek dat vierhonderd mensen midden in een opvangcrisis op straat zouden belanden. Uiteindelijk gaf Moureaux toe en mochten de bewoners van het centrum dan toch blijven.

Manneken Pis

Een van de huidige bewoners van het centrum is Koffi (41) uit Togo. Via de trappenhal neemt een Fedasil-medewerker ons mee naar zijn kamer op de vierde verdieping, al wil hij het interview liever in het oude keukentje op de gang laten plaatsvinden. “We slapen met drie op de kamer, dat is … moeilijk”.

Over de reden waarom hij gevlucht is, wil Koffi niet veel kwijt. Hij vertelt dat hij beroepsmilitair is, vijftien jaar legerdienst achter de rug heeft en zijn vrouw en drie kinderen moest achterlaten in Togo. Dat er een wereldwijde vluchtelingenproblematiek is, wist hij wel. “Maar van een opvangcrisis had ik nog nooit gehoord.”

Voor ons op tafel ligt een tekening in aquarel. “Een schets van een muurtekening die ik hier mag maken,” zegt hij. Of hij kan zeggen wat erop staat? “Daarvoor moet ik eerst wat context geven.” Koffi vertelt dat hij in juli vorig jaar in Brussel arriveerde, aan de poorten van het Klein Kasteeltje. De eerste

twee dagen werd hij weggestuurd en moest hij op straat slapen. “Op dag drie mocht ik uiteindelijk asiel aanvragen. Ik was opgelucht omdat ik had gelezen dat je daarna een slaapplek krijgt toegewezen, maar ik werd weggestuurd. Ik heb ongeveer twee maanden op straat geleefd.” In die periode liep Koffi regelmatig langs Manneken Pis. “Ik zocht er wat dingen over op en toen ik las dat hij een soort van symbool van België is, kwam ik op het idee om deze tekening te maken.”

Een gespierd Manneken Pis dat bijna trots staat te urineren op de mensen in de rij. Op de achtergrond de Pachecolaan en het

« C’EST UNE IMPASSE SANS FIN »

FR Après un an et demi de crise de l’accueil, difficile de suivre le nombre de squats, et les tentes font partie intégrante du paysage bruxellois. « Je ne sais pas à quoi je m’attendais, mais dormir dans la rue m’a choqué. Je me sentais comme un sous-homme, comme si ma vie ne valait rien », déclare Koffi, réfugié du Togo. « La question est de trouver comment mettre en place une politique qui gère les pics et les creux, car le phénomène migratoire évolue par vagues », explique le chercheur Pascal Debruyne. « La politique actuelle est une impasse. Ce gouvernement a surtout mené une non-politique. »

Klein Kasteeltje. “Ik weet niet wat ik verwacht had, maar het feit dat ik op straat heb moeten slapen, heeft mij gechoqueerd. Ik voelde mij een sous-homme, alsof mijn leven niks waard was.”

“Dit beleid voelt soms als een eindeloze, doodlopende straat,” sluit Debruyne af. “Eigenlijk heeft deze regering op het asielen migratiepact na, grotendeels een non-beleid gevoerd. Men heeft elkaar voor blok gezet, rechten afgebouwd en mensen letterlijk op straat gegooid, met alle gevolgen van dien. Het beleid is daarvoor verantwoordelijk, niemand anders.”

“IT’S A DEAD-END STREET”

EN After a year and a half of shelter crisis for refugees, it is difficult to follow the number of squats. Tents became an integral part of the Brussels landscape.

“I don’t know what I expected, but sleeping on the streets shocked me. I felt like a subhuman, like my life was worthless,” says Koffi, a refugee from Togo.

“The question is how to work out a policy that can handle peaks and troughs, because the migratory phenomenon evolves in waves,” explains researcher Pascal Debruyne.

“The current policy is a dead-end street. This government has largely conducted a nonpolicy.”

Koffi is gevlucht uit Togo en verblijft in Home Sebrechts (foto rechts): “Dat ik op straat heb moeten slapen, heeft mij gechoqueerd, het was alsof mijn leven niks waard was.”

POWERED BY

do 13.4 Sherman (solo) + Noonzy

MERLO

do 20.4 SPACEBABYMADCHA

BONNEFOOI

di 25.4 Isaac Roux + Amina

RITCS CAFE

do 27.4

OVISION VOUVOIE Rachad + $iCA + Blacksapho

ZINNEMA

wo 3.5 Johannes Is Zijn Naam

MONK

di 9.5 Movulango

KFK HOPE

do 11.5 Youniss + Lazzaro

BEURSSCHOUWBURG

do 18.5 Broes

ARCHIPEL

vr 19.5 Curated by Musique d’Ascenseur Noa Lee (solo) + HYPERCONTENT!

L’ESTAMINET (I.S.M. MUZIK1030)

vr 26.5 Uwase + Simba

GC PIANOFABRIEK (I.S.M. BRUSSELS JAZZ WEEKEND)

do 1.6 Stoemp! On Tour Bobbi Lu + Knip Uw Haar + Nykolaes & Daniël Paul

SNUFFEL BRUGGE

za 3.6 Frankie + Tuvalu BRUSSELS BEER PROJECT PORT SUD

Make your own Stoemp!

Stoemp! zoekt jonge organisatoren

stoemplive.be — gratis!

Geef ons, deelsteppers, nog een kans

Brussel is niet meteen van plan om het Parijse verbod op deelsteps te volgen, maar gee de hervorming nog een kans. Het is nu aan ons om te tonen dat we in Brussel wél verantwoord met dat speelgoed kunnen omgaan.

Ik zal het maar bekennen: ik ben een intensieve deelstepgebruiker. Zo’n step is snel, handig, maar ook gewoon erg leuk. Als Stef Willems van het verkeersinstituut Vias zegt dat ‘te veel mensen de e-step als een speelgoedje gebruiken’, voel ik me dan ook aangesproken. Ja, het is plezant, mag het?

Lang zal dat plezier wellicht niet meer duren, want in Parijs heeft 89 procent van de weinig talrijk opgedaagde stemgerechtigden zich in een referendum uitgesproken tegen de deelstep. Te gevaarlijk, te rommelig, te veel ongelukken.

En als het regent in Parijs, dan druppelt het in Brussel. Dat was al zo bij de eerste reeks strengere maatregelen van vorig jaar. Toen haalde Brussels parlementslid en initiatiefnemer Arnaud Verstraete (Groen) de mosterd ook in de Franse hoofdstad. Zo kruipt mijn deelstep tegenwoordig met zes kilometer per uur over de Elsensesteenweg of het Sint-Gillisvoorplein, alsof ik zelf niet kan inschatten dat ik daar best trager rij. Daarnaast ging de maximumsnelheid van 25 naar een saaie 20 kilometer per uur, is het jongeren onder de 16 überhaupt verboden om een step te besturen of er met twee op te staan, en hebben gemeenten als Ukkel de deelstep helemaal gebannen. Het net sluit zich dus ook in

Brussel, met veiligheid en overlast als de twee voornaamste argumenten. Dat is niet altijd terecht. Zo halen tegenstanders aan dat bij een op de zes letselongevallen een step betrokken is. Over het hele jaar 2022 waren dat er 726. Dat lijkt veel, maar moet in verhouding worden gezien met de 20.500 deelsteps in Brussel en de bijna 60.000 ritjes per dag. Ook het argument dat er nationaal vier dodelijke slachtoffers onder e-stepgebruikers te betreuren vielen, moet in perspectief gezien worden. In datzelfde jaar stierven helaas 95 fietsers en 80 voetgangers. Nergens gaan stemmen op om daarom die activiteiten te verbieden.

Integendeel: het autoverkeer wordt verder afgeremd om die zwakke weggebruikers net meer plaats te geven.

Dat we die relatief lage ongevalcijfers nog altijd als te hoog zien, heeft te maken met de ‘risk averse society’ of risicoschuwe samenleving waarin we leven. Het liefst gebeuren er helemaal géén ongevallen en nemen we daartoe allerhande maatregelen – zoals we ook rubberen matten onder een speeltuin leggen en kinderen niet meer zonder toezicht laten ravotten. De hetze tegen deelsteps kan dan ook als overdreven worden gezien, een zoveelste ingreep die de vrijheid beknot ten voordele van de veiligheid.

Toch: ook steppers hebben boter op het hoofd. En eerlijk: ik ben een van hen. Overal schiet ik tussendoor, voorrang is van geen tel en nu eens waan ik me fietser, dan weer voetganger of zelfs automobilist – afhankelijk van welk verkeerslicht het eerst op groen springt. Om dan nog te zwijgen van de overlast voor voetgangers. Zelf heb ik de neiging om de trottinette zo te parkeren dat hij niemand hindert, maar heel wat gebruikers vertikken zelfs dat, waardoor de rondslingerende steps een serieuze barrière vormen op het voetpad en de stad een erg slordig aanzicht geven. Het lijkt kortom wel alsof wij de vrijheid die zo’n deelplatform biedt, niet aankunnen. En er een zodanig potje van maken dat er wel moét ingegrepen worden. Dat er voorlopig nog geen verbod komt, moet dan ook gezien worden als een laatste kans voor ons, deelsteppers. Minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) wil eerst nog inzetten op de al afgesproken hervorming van de deelstepmarkt, vooraleer ze overgaat tot drastischere ingrepen zoals een algemeen verbod of een helmplicht, wat evengoed nefast zou zijn voor de deelsteps. In die hervorming gaat het aantal deelsteps omlaag via een numerus clausus. Je step vergrendelen, zal alleen nog kunnen in dropzones, zodat je wel gedwongen wordt om ze netjes weg te zetten. Als de gebruikers nu ook nog eens voorzichtiger gaan rijden en zich niet gedragen als fietser, voetganger en automobilist tegelijk, hoeven de deelsteps in Brussel niet verboden te worden. En blijft er naast veiligheid toch nog een beetje vrijheid over.

“Het lijkt alsof we de vrijheid van zo’n deelplatform, niet aankunnen.

En er een zodanig potje van maken dat er wel moét ingegrepen worden”

Bram Van Renterghem Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

Deelsteps veroorzaken veel ongenoegen, niet alleen in het verkeer, maar ook door de chaos die ontstaat omdat ze overal achtergelaten worden.

Waar kwam de inspiratie voor Mini-Europa vandaan?

Het is in Brussel een van de meest bezochte a racties door toeristen, maar hoe uniek was het idee voor Mini-Europa?

Max Wyckaert en Luana Difficile

zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Wim uit Herentals . Volg ook de Instagrampagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

Bruparck ligt er nu maar wat mistroostig bij. Bijna alles is er afgebroken. Geen treinwagons meer waar je cocktails kan drinken, geen wildwaterbanen van Océade. Het gigantische complex van Kinepolis staat er wel nog, met in de schaduw daarvan de publiekstrekker gevuld met alles in het klein: Mini-Europa.

Al bij de opening in 1989 was het een groot succes. Het was de bedoeling bezoekers op een ludieke manier iets bij te leren over de Europese Unie, door belangrijke gebouwen van Europa in miniatuurvorm weer te geven. Alles werd nauwkeurig nagebouwd op schaal 1/25ste. Zo is de Eiffeltoren bijvoorbeeld hier nog altijd een flinke 13 meter hoog. Je loopt er onder meer ook langs de

De zwarte roodstaart: van de bergen naar de stad

De zwarte roodstaart is een kleine, moeilijk waarneembare vogel. Maar als je goed luistert, is de kans groot dat je ‘m toch kunt spo en.

Sinds begin maart wordt het vogeltje volop gespot in Brussel. Het verdedigt met volle borst zijn territorium, van een zangpost ergens hoog in de lucht. “Ze gaan liefst op een plek zitten waar ze

goed hoorbaar en zichtbaar zijn,” zegt Olivier Beck van Leefmilieu Brussel. “Daarmee willen ze tegen hun soortgenoten zeggen: ‘Hier moet je niet zijn, dit territorium is van mij’.”

Big Ben van Londen, de kathedraal van Compostella en de Trevifontein van Rome. Achtentwintig landen hebben er nu met trots een monument staan, maar het idee voor deze succesformule was niet uniek. In de jaren 1960-1970 waren miniatuurparken in Europa duidelijk een trend. Zo had je er eentje in Den Haag in Nederland, in Düsseldorf in Duitsland en in Lugano in Zwitserland. Allemaal met hetzelfde concept: bekende gebouwen namaken op kleine schaal.

Vóór Mini-Europa had ook België al zo’n attractiepark. In Naninne in Namen bestond er een restaurant met de toepasselijke naam: Lilliput. Om klanten te lokken, bouwden ze in hun gigantische tuin verschillende Belgische monumenten na in het klein. Hun attractie kreeg de naam Mini-Belgique. Het was een populaire beleving voor veel kinderen uit de regio. Het restaurant en het park sloten in de jaren 1970. Van de attractie en het

restaurant is vandaag niets meer te zien. De bushalte draagt nog wel de naam ‘Lilliput’.

Bijna gesloopt

Mini-Belgique vormde alvast nooit concurrentie voor Mini-Europa dat tien jaar na de sluiting van Lilliput opende. Het was minister Paul Vanden Boeynants die het idee had om op de Heizelvlakte in een recreatieve zone te voorzien. Mini-Europa was de

Eigenlijk is de zwarte roodstaart een typische bergvogel en zingt ie boven op bergtoppen in de Alpen, maar inmiddels heeft deze trekvogel zich helemaal aangepast aan zijn stedelijke habitat. “Oorspronkelijk broeden ze op kliffen en rotsen, maar in de stad vervangen ze die door daken, torens of andere hoge plekken,” zegt Beck. “Ze nestelen zich liefst op stenen, omdat die een soort van microhabitat vormen. Net als rotsen warmen ook gebou-

De zwarte roodstaart nestelt zich op stenen, omdat die een microhabitat vormen.

BRUZZ Radio

Win je tickets voor de leukste events, zoals $KEER&BOO$ in de VK, Joesef in Botanique of Vadermoord in de KVS.

Dagelijks bij Luana (7-10u) en Melina (16-19u) op BRUZZ radio

uitschieter van Bruparck. Hoewel het meteen een publiekstrekker was, was het door de jaren heen wel zoeken naar een formule om nieuwe bezoekers aan te trekken. Het park aantrekkelijk maken voor toeristen bleek een geslaagd plan. Duizenden bezoekers per jaar wandelen er langs de miniaturen, drie vierde van hen komt uit het buitenland.

Toch kwam in 2020 het nieuws over de sluiting. De onderhandelingen over een nieuwe overeen-

komst met Brussel-Stad liepen moeizaam. En zo besloot de directie van het park er een punt achter te zetten. De sloopvergunning was al aangevraagd. Uiteindelijk werd na onderhandelingen toch een akkoord bereikt over het voortbestaan van Mini-Europa. Je kan er dus nog altijd een foto nemen met de gigantische oranje schildpad aan de ingang of met een druk op de knop de mini-Vesuvius nog een keer doen uitbarsten. LD/FM

BRUZZ International

Crix Cafe in Sint-Gillis is een mengeling tussen een café en een cultureel centrum. BRUZZ International gaat op ontdekking.

Zondag na BRUZZ 24

wen op, waardoor ze veel insecten aantrekken.”

Wel meer vogels gaan in de stad op zoek naar een zogenoemde surrogaathabitat. Gierzwaluwen in de spleten van gebouwen of slechtvalken in de nok van het dak. Zeker wanneer er een nest is met jongen moet er voortdurend op voedsel gejaagd worden.

Om ook ‘s nachts te kunnen foerageren, maakt de zwarte roodstaart dankbaar gebruik van de Brusselse straatverlichting. Nachtvlinders en muggen zwermen rond in de buurt van straat-

lantaarns en lichtreclames, waar de zwarte roodstaart prooien rechtstreeks uit de lucht pikt. Liefst van al eet deze vogel insecten die in de buurt van water gedijen. Wie hem wil spotten, spitst dus best z’n oren in de omgeving van de Vijvers van Elsene, de Josaphat-site of een andere plek waar het water hem van een eindeloos insectenbuffet voorziet. AD

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

BRUZZ Ket doe-tip

BRUZZ Ket wijst jou en je ketten in de juiste richting met een paasvakantie-doe-tip-kalender!

Tips over hoe je de paasvakantie kettiger maakt, vind je op BRUZZKet.be!

De inhuldiging van Mini-Europa in 1989, met toen nog prins Filip.

Uber-commissie. Als belangenbehartigers het beleid willen bepalen

Brusselse politici zijn favoriete doelwit van lobbyisten

De lobbysector vindt makkelijk de weg naar Brusselse kabinetten, leert de Uber-commissie en onderzoek van BRUZZ. Elke dag wel spreken ministers en politici met vertegenwoordigers van de vastgoedsector, multinationals of natuurverenigingen. “Ik luister naar iedereen die mij wil spreken, maar finaal beslis ik.”

door Maarten Goethals foto Bart Dewaele

Neen,” zei hij. “Ik heb nog nooit met politici getennist. Bovendien speel ik gewoon niet goed genoeg.” Mark MacGann krijgt de lachers op de hand, wanneer hij op woensdag 15 februari getuigt in de bijzondere commissie van het Brussels parlement, die onderzoek voert naar de impact van Uber op de totstandkoming van de taxiwet.

MacGann, strak in pak en perfect Franstalig, komt betrouwbaar over en doet wat hij het beste kan: een verhaal brengen, en zijn toehoorders tot het einde van de sessie boeien. Net om die redenen werd de Ier tussen 2014 en 2016 ingehuurd door Uber om als professioneel lobbyist regeringen in Europa warm te maken voor de komst van de omstreden taxidienst uit San Francisco.

Na zijn duur betaalde passage bij Uber

begint het bij MacGann te wringen en hij lekt duizenden bedrijfsdocumenten naar een internationaal onderzoeksconsortium en lag daarmee aan de basis van de UberFiles. De publicatie veroorzaakte een storm van verontwaardiging, want het toonde hoe het miljardenbedrijf niet terugdeinsde voor een agressieve vorm van marktverstoring en een nogal vrijpostige benadering van politici, bijgestaan door Fipra, een internationaal lobbybedrijf met een bedenkelijke reputatie. Ook leden van de Brusselse regering, onder anderen Pascal Smet als toenmalige minister van Mobiliteit, werden destijds aan de mouw getrokken.

Of die contacten een grens overschreden, maakt momenteel onderwerp uit van de bijzondere commissie, maar de meerderheid lijkt niet geneigd om van de kwestie een halszaak te maken. Een smoking gun ontbreekt, en bij de laatste zitting, vorige

week donderdag, toen Smet getuigde, kwam de fractie van regeringspartij PS nauwelijks tussenbeide.

“Ik voel me opgelucht,” zei Smet daags nadien tegen BRUZZ. “Ik kon voor het eerst mijn verhaal vertellen. Ja, Fipra en Uber zochten toenadering en stuurden documenten met hun standpunten, en ja, ik praat met iedereen. Dat moet ook als je belangrijke beslissingen neemt. Maar finaal beslis ik. Mij pakken ze niet.”

Moraalridders

Een brede belronde leert dat Smet niet de enige is en dat belangenorganisaties Brusselse politici regelmatig tot dagelijks benaderen. Van typische middenveldorganisaties tot betaalde consultancybureaus, van lokale buurtcomités en individuen met een persoonlijk verzoek tot georganiseerde ▼

Het CCN-gebouw aan het Noordstation werd verkocht door het Gewest.

Het nieuwe plan is “op maat geschreven van de projectontwikkelaars,” oordeelt Benjamin Delori, van stadsbeweging Bral.

Uber-commissie. Als belangenbehartigers het beleid willen bepalen

sectorfederaties en gelieerde denktanks: allemaal zoeken ze de kortst mogelijke weg naar de meest mogelijke macht.

Misschien wel het felst uitgesproken over het onderwerp is Brussels parlementslid Carla Dejonghe (Open VLD). “Lobbyisten zijn geen zeldzame, gevaarlijke wezens, of enkel grote bedrijven met duistere bedoelingen, maar gewoon vertegenwoordigers met een lijstje dat ze willen toelichten in een fysieke vergadering. Niks mis mee.”

Net omdat iedereen het doet, wil Dejonghe het fenomeen van achterkamertjespolitiek naar eigen zeggen demystificeren en tot zijn ware proporties herleiden, namelijk tot iets “open en heel banaal”, dat

strijken. Geld om een campagne op poten te zetten, helpt, maar het vormt geen een-op-eengarantie tot succes.”

Cadeautjes en snoepreisjes

Terug naar Brussel: moet lobbyen zomaar kunnen? “Tuurlijk,” vindt Smet. “Zolang het integer en ethisch verantwoord gebeurt. Dat wil zeggen: geen cadeaus of snoepreisjes aanvaarden, en de aangereikte argumenten kritisch bejegenen. Het is niet omdat natuurbewegingen voor friche-Josaphat lobbyen dat al hun informatie klopt.”

“Alles hangt van het niveau af,” zegt een politieke medewerker met ervaring in de

en het kabinet van minister-president Rudi Vervoort (PS). Die laatste gaf trouwens niet thuis, tot frustratie van MacGann: “Hoeveel brieven ik naar Vervoort en Laurette Onkelinx gestuurd heb? Ik zou het niet weten, maar die hebben niets opgeleverd.”

Een andere sector die makkelijk, té makkelijk zijn weg naar de kabinetten vindt, is die van het vastgoed. Dat beweren toch diverse stadsbewegingen actief in de hoofdstad. “De politiek en de vastgoedsector hebben de touwtjes in handen en spelen onder één hoedje,” zei René Schoonbrodt vorige week in een interview in dit magazine. Hij is de oprichter van de denktank Arau.

Ook Benjamin Delori, stedenbouwkundig expert bij stadsbeweging Bral, ziet in een aantal grootschalige dossiers “een overduidelijke invloed van de bouwpromotoren”. Hij denkt concreet aan het project rond het oude CCN-gebouw in de Noordwijk. Na de sloop van de kantoren van de voormalige Brusselse administratie komen op de vrijgekomen ruimte normaal gezien vier torens van telkens twintig tot dertig verdiepingen.

“Toen het Gewest het CCN-gebouw verkocht, maakte dat onderdeel uit van politieke en strategische akkoorden met de projectontwikkelaars,” zegt Delori. “Achter de schermen werden vervolgens wijzigingen in het juridische dossier aangebracht opdat het zou slagen.”

bovendien “in een gezonde democratie tot de geplogenheden hoort”.

Wie het tegendeel beweert, en de bijzondere Uber-commissie politiek aangrijpt om lobbyen in een nog kwader daglicht te stellen, omschrijft ze daarom licht spottend als “moraalridders”.

Is dat verwijt terecht? Evelien Willems, postdoctoraal werker aan de Universiteit Antwerpen, onderzoekt als een van de weinigen het onderwerp, en vindt belangenbehartiging geen vies woord. “Lobbyen toonde in het verleden zijn nut, kijk naar het succes van de vakbonden en hun sociale strijd. Ook vandaag vervult het een belangrijke rol in het articuleren van collectieve belangen. Een democratie bestaat uit meer dan enkel een bolletje kleuren tijdens verkiezingen; lobbyen laat toe om ook tijdens de legislatuur te wegen op het beleid.”

En volgens Willems is het niet zo dat bedrijven “met veel geld, veel middelen en veel lobbyisten” altijd de meeste invloed kunnen uitoefenen. “Ook de tijdgeest moet meezitten,” legt ze uit. “In een maatschappelijk beladen onderwerp gaan politici niet zomaar de publieke opinie tegen de haren in

Brusselse en de Europese politieke instellingen, zowat het epicentrum van grootschalig gelobby (en dito recente omkoopschandalen). Met “niveau” bedoelt hij de rol van degene die beïnvloed moet worden. “Een volksvertegenwoordiger kan, door zijn beperkte bevoegdheden en het keurslijf van de partijdiscipline, doorgaans weinig gewicht in de schaal leggen. Een kabinetsmedewerker of een minister met beslissingsbevoegdheid? Dat verandert de zaken. Die kunnen een standpunt doordrukken.”

Het Uber-dossier leert dat grote multinationals dat weten, getuige de pogingen om meermaals direct contact te zoeken met Pascal Smet (via een benefiet en een ontbijt)

Delori noemt het CCN-plan “op maat geschreven” van de projectontwikkelaars. “Dat is de enige conclusie die ik kan trekken na het leggen van alle puzzelstukjes. Wat er komt, past in de dominante gedachte van extra kantoorruimte, winkels en dure woningen. De Noordwijk, sowieso een zone met een beladen geschiedenis, wordt al lang niet meer ingericht door en voor de burgers, maar door en voor privébedrijven. Dialoog bestaat niet.”

Het kabinet van Vervoort, belast met Territoriale Ontwikkeling en Stadsvernieuwing, ontkent die aantijging. “We laten ons niet betalen of beïnvloeden in de besluitvorming,” zegt de woordvoerder in een bericht.

“Lobbyisten zijn geen zeldzame, gevaarlijke wezens, of enkel grote bedrijven met duistere bedoelingen”

Carla Dejonghe

Brussels parlementslid (Open VLD)

“In het verleden toonde lobbyen zijn nut, kijk naar de vakbonden en hun sociale strijd”

Evelien Willems Onderzoeker Universiteit Antwerpen

“Die is gebaseerd op objectieve maatstaven in het voordeel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en zijn burgers.”

Adressenboekje aanspreken

Los van de kwestie wat onder ‘voordeel’ valt – de invulling ervan is vooral ideologisch – blijft de vraag: hoe valt dat te controleren? Hoe kan de invloed gemeten, vastgesteld of beperkt worden van iets dat noch gemeten, noch vastgesteld, noch beperkt wil worden?

Smet, deze legislatuur bevoegd voor Stedenbouw, besliste om zelf een register bij te houden. “Vastgoed is een supergevoelig onderwerp, kijk naar Antwerpen. Wanneer medewerkers een vergadering houden met iemand van de sector, komt dat in een centraal document te staan, met informatie over het onderwerp en de namen van de aanwezigen. Ik speel op veilig.”

Gewezen minister Brigitte Grouwels (CD&V) wijst naar de checks and balances binnen een regering. “Een meerderheid bestaat altijd uit verschillende partijen die elkaar nauwlettend in de gaten houden,” zegt ze. “Als een minister te duidelijk voor een lobbygroep rijdt, wordt hij of zij daarop aangesproken, toch ten tijde van Charles Picqué als minister-president. Ik weet dat ik zou steigeren mochten wetten aangepast worden aan de eisen van bedrijven.”

Opvallend: een gelijkaardige analyse maakt ook de lobbysector zelf. Gevraagd naar duiding voor dit artikel, wijst Karel Joos, actief voor het in Brussel gevestigde Global Advisers, naar een passage in zijn

boek over specifiek dit onderwerp: “De hoop die men stelt in de almacht van adressenboekjes is ijdel, het geloof in de kracht van dwang of dreiging is naïef. Beleidsmakers worden nu in het oog gehouden, bespied en steeds vaker geroosterd door iedereen die vanuit alle hoeken en gaten mee zit te kijken naar het politieke bedrijf.”

Toch vindt een grote groep in de samenleving politiek te belangrijk om alleen aan politici over te laten, en te hopen op de integriteit van belangenbehartigers. Vandaar de roep naar meer transparantie en concrete maatregelen, zoals een ‘ontluizingsperiode’ voor kabinetsmedewerkers. Wie bijvoorbeeld voordien als advocaat voor een bouwpromotor werkte, mag de eerste twee, drie jaar

LES POLITICIENS BRUXELLOIS, CIBLES DES LOBBYISTES

Een actie van de taxichauffeurs in Brussel in december 2021. De bijzondere commissie van het Brussels parlement onderzoekt de impact van Uber op de totstandkoming van de taxiwet.

geen dossiers behandelen waar potentiële belangenbehartiging kan voorkomen, of minstens de zweem ervan kan opduiken. Kunnen die suggesties deel uitmaken van de aanbevelingen op het einde van de commissie? Voorzitter Cieltje Van Achter (N-VA) wil niet vooruitlopen op de werkzaamheden, maar ziet wel iets in een deontologische code, met al dan niet afdwingbare richtlijnen. “De Brusselse politiek moet daarin een evenwicht vinden. Een zekere vorm van discretie kan helpen bij het smeden van compromissen. Maar een volksvertegenwoordiger of een kabinetsmedewerker moet vooral naar zichzelf in de spiegel kunnen kijken. Integriteit, alles staat of valt daarmee.”

BRUSSELS POLITICIANS, TARGETS OF LOBBYISTS

FR Chaque jour, des politiciens parlent à des représentants du secteur immobilier, de multinationales ou d’associations de protection de la nature. Une bénédiction pour la démocratie ou pour les accords secrets ? Pascal Smet (one.brussels/Vooruit) a témoigné devant la commission. « Uber m’a envoyé des documents reprenant leur point de vue. Je parle à tout le monde, mais au final, c’est moi qui décide », dit-il. « Le lobbying a toujours existé », explique la chercheuse Evelien Willems. « Une démocratie ne se résume pas à glisser un bulletin de vote dans l’urne. Le lobbying permet de peser sur la politique. »

EN The lobbying industry knows how to find its way to Brussels cabinets. Representatives of the real estate sector, multinationals or nature associations talk to ministers and politicians on a daily basis. Is that a boon for democracy, or just backroom politics? Pascal Smet (one.brussels/Vooruit) was one of the politicians who testified before the committee. “Uber wanted closer co-operation and had documents setting out its view. I will talk to everyone, but in the end, I am the one making the final decision,” he responds. “There has always been lobbying,” says researcher Evelien Willems. “A democracy consists of more than just ticking a box during elections.”

© DIDIER LEBRUN / PHOTONEWS

De slaapkamer. Malia

Malia is twaalf en woont in Watermaal-Bosvoorde. Ze is trots op haar ouders, die veel doen voor het klimaat. "Al is het soms wel vervelend," geeft ze toe.

‘Ik heb een leven zonder zorgen’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Malia (12) uit Watermaal-Bosvoorde. “We hebben thuis eens mensen laten slapen die op weg waren naar Engeland. Toen ze vertrokken, heb ik hun een tekening gegeven.”

door Max Wyckaert foto Saskia Vanderstichele

Je hebt heel veel tekeningen!

Ja, ik heb zelfs niet genoeg plaats om ze allemaal op te hangen. Op één ervan zie je de zee. Die heb ik dit jaar gemaakt, op vakantie met mijn meter in Amsterdam. Ik had er een schilderij gezien in het Rijksmuseum en wilde het natekenen. Maar ik vond het een saai museum. Er zijn alleen maar schilderijen om naar te kijken.

Welk museum ontbreekt er volgens jou in Brussel?

Een actief museum, waar je alles kan aanraken en er geen regels zijn. Een beetje zoals het NEMO in Amsterdam. Dat is een wetenschapsmuseum zoals Technopolis, met verschillende expo’s over de mens, dier en techniek. Er is ook een labo waarin je verschillende proeven kon doen. Je kon er zelfs iets laten exploderen! De architectuur van het museum sprak me ook erg aan, want het was in de vorm van een boot met helemaal bovenaan een groot terras van waarop je bijna heel Amsterdam kon zien.

Ga je veel op reis?

Toen ik drie was, zijn we eens met het vliegtuig op vakantie geweest naar Burundi, waar mijn nonkel woont. Deze zomer gaan we naar Madagaskar. Maar daarbuiten vliegen we bijna nooit. Mijn ouders willen dat niet, omdat ze heel erg bezig zijn met het milieu. Ze willen niet meer dan twee ton CO2 per jaar uitstoten. Voor vakanties nemen we bijna altijd de trein en mijn ouders willen hun auto verkopen. Met de

auto in Brussel willen ze vermijden.

Wat vind je van de inspanningen die je ouders doen voor het klimaat?

Ik vind dat goed en ben wel trots op hen, maar soms is het ook weleens vervelend, als ik bijvoorbeeld moe ben en door de regen naar mijn activiteiten moet fietsen. Ik speel hockey bij Ixelles hockey club en speel klarinet. Donderdag is er yoga en in het weekend ga ik naar de scouts.

Lig je soms ergens wakker van? Soms letterlijk van het uur. Ik heb schrik om te laat in slaap te vallen en dan de volgende ochtend moe te zijn. Niet echt een filosofisch antwoord op je vraag hé.

Iets filosofischer dan: hoe ziet je hoofd er vanbinnen uit?

Als een bureau met heel veel mensen die in het rond rennen en kasten waaruit papieren waaien. Met op die papieren mijn geheugen neergeschreven. Ik zie ook vensters waarlangs de dingen die ik vergeet naar buiten waaien. Als ik rustig ben, liggen die rennende mensen te slapen in dat bureau.

Er zit dus veel kennis in je hoofd? Zijn er ook beelden die je beroeren?

Mijn opa was architect en schildert nu ook. Als ik een van zijn schilderijen zie, ben ik trots op hem. Bij het overlijden van mijn oma heeft hij voor haar een

kunstwerk van glas gemaakt, dat nu op de begraafplaats van Elsene ligt en dat ik erg mooi vind.

Zou je iets willen veranderen in je leven?

Nee, ik heb een leven zonder zorgen. Ik zou eerder iets proberen te veranderen aan het leven van mensen die het minder goed hebben. Bijvoorbeeld door mensen te helpen die op de vlucht zijn. We hebben thuis eens mensen laten slapen die op weg waren naar Engeland. Ik was nog klein en in het begin had ik wat schrik dat ze de woestijnroos die ik van mijn nonkel had gekregen, zouden meenemen. Maar ‘s ochtends voor ze vertrokken heb ik hun een tekening gegeven.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant

« J’AI UNE VIE SANS SOUCIS »

FR Malia, 12 ans, habite Watermael-Boitsfort. Elle aime dessiner et il lui faudrait presque un musée entier pour exposer tous ses dessins. Mais Malia n’aime pas les musées, car on peut seulement regarder et elle préfère toucher. « J’ai une vie sans soucis », dit-elle. Elle ne veut donc rien changer à sa vie. Malia préférerait améliorer celle des autres.

« Par exemple, la vie des gens qui ont dû fuir. »

‘I HAVE NO WORRIES IN MY LIFE’

EN Malia (12) lives in WatermaelBoitsfort. She loves to draw. Displaying all her drawings would almost need an entire museum. But she does not like museums where all you can do is look; she prefers them to be interactive. ‘I have no worries in my life,’ she says. So there is no need to change anything. Instead, Malia would like to improve the lives of others. ‘Like, for example, for people who are fleeing.’

“Ik zie mijn hoofd als een soort bureau met heel veel mensen die in het rond rennen”

Voor een fotoreeks maakte de BelgischCongolese Brusselse fotografe Chrystel

Mukeba portretten van Belgen met Congolese roots in enkele van de meest iconische art-nouveaugebouwen. Hier Leonie Ngoie in het Hotel van Eetvelde.

Expo. Hoe art nouveau en koloniaal Congo verstrengeld zijn

deel van het verhaal moet verteld worden’

Jugendstil, zweepslagstijl, palingstijl … art nouveau heeft vele namen, maar weinigen weten dat de kunststroming in het begin ‘Congostijl’ werd genoemd. Een nieuw boek van Lucas Catherine en een expo in CIVA ontsluieren hoezeer koloniaal Congo aanwezig is in Brusselse art-nouveauhuizen en hoe de architecten ervan zich voor de kar van koloniale machthebbers lieten spannen.

door Andy Furniere

Honderddertig jaar is het geleden dat Victor Horta de laatste hand legde aan het Tasselhuis, vaak beschouwd als het eerste volwaardige art-nouveaugebouw in Brussel, maar de link met koloniaal Congo bleef al die tijd grotendeels buiten beeld. “Het stoorde me dat het bij activiteiten rond art nouveau doorgaans alleen ging over de esthetiek en de artiesten, niet over hoe de stroming een boost heeft gekregen door de koloniale machthebbers,” zegt schrijver Lucas Catherine. Als ‘historicus van Vergeten Zaken’ besloot hij die ondergesneeuwde geschiedenis boven te brengen in het recent verschenen boek Art nouveau, kunst met de K van Kongo

Catherine stelt onomwonden dat art nouveau diende als propagandamiddel om de Belgische bevolking warm te maken voor

het koloniale project. “In de begindagen, toen de kolonie nog geld kostte in plaats van opbracht, stonden de Belgen nog weigerachtig tegenover de hele onderneming van Leopold II. Ze vreesden een financiële kater,” legt hij uit. De ontluikende art-nouveaukunst moest het potentieel van de kolonie in de verf zetten, duidelijk maken welke rijkdom aan grondstoffen ze bood. Dat besliste Leopold II op aanraden van zijn nauwe medewerker Edmond van Eetvelde, die van 1885 tot 1901 Congo bestuurde.

Van Eetvelde liet zelf in de wijk van de Squares een prachtig art-nouveauhuis bouwen (Hotel van Eetvelde), dat fungeerde als propagandamiddel, maar veel belangrijker was de impact van de prestigieuze kunst op de Wereldtentoonstelling van Brussel in Tervuren in 1897. “Daar werd alles uit de kast gehaald, met succes,” zegt Catherine.

Van Eetvelde stond in voor de gratis aanvoer van tropisch hout, ivoor en edele metalen uit Congo, waar de art-nouveaukunstenaars dankbaar gebruik van maakten.

Voor gefortuneerde bezoekers begon de betovering met art nouveau al op weg naar Tervuren, in luxueuze tramwagons ingericht in die stijl. Voor de opbouw van de zalen werden grote namen van de art nouveau ingezet, onder wie Paul Hankar en Henry Van de Velde. Hankar ontwierp onder meer het eresalon, waar bezoekers aankwamen. Daar stonden een tachtigtal ivoren sculpturen in vitrines van Congolees hout, met belangrijk art-nouveauwerk van de Brusselse juwelenmaker Philippe Wolfers. Van de Velde richtte de exportzaal in, waar vierenzeventig firma’s hun waren tentoonstelden, onder meer de bekende Delacre-koekjes.

Wat Catherine verraste bij het uitwerken

‘Dit

Expo. Hoe art nouveau en koloniaal Congo verstrengeld zijn

van het boek is hoezeer de artiesten zich ervan bewust waren dat ze zich voor de kar lieten spannen. “Henry Van de Velde verwees er rechtstreeks naar in een Duits tijdschrift,” zegt hij. Voor de art-nouveau-architecten was het een winstgevende operatie. De koloniale mecenassen – uit specifiek de liberale, progressieve burgerij – waren hun belangrijkste opdrachtgevers in die tijd.

Denk maar aan Eugène Autrique en Emile Tassel – van wie de familienamen voortleven dankzij de gelijknamige herenhuizen. Beiden waren werknemers van Ernest Solvay, de bekende grootindustrieel en scheikundige. Van hem is echter minder bekend dat hij sterk investeerde in de kolonie en zelfs fungeerde als raadgever van Leopold II bij de overname van de kolonie door de Belgische staat. Solvay liet door Horta het huis Hotel Solvay bouwen aan de Louizalaan.

Duizenden dode olifanten

Hout uit Congo was erg belangrijk bij de constructie van dergelijke gebouwen. “Dat hout kwam in verschillende mooie kleurtinten en je kon het heel goed plooien,” zegt Catherine. Ook ivoor werd volop gebruikt, wat leidde tot het decimeren van olifanten in Congo. Volgens sommige schattingen zou er tussen 1897 en 1907 in Antwerpen ivoor van maar liefst 13.255 dode olifanten uit het land zijn verkocht.

Ook in de gebruikte vormen is Congo heel aanwezig. Er zijn de olifanten, maar zeker ook de vele plantmotieven, vaak tropische planten die in onze contreien niet voorkomen. Sommigen zien in de gebogen lijnen niet enkel een verwijzing naar krullende lianen uit Congo, maar ook naar de chicotte, de lange leren zweep waarmee Congolezen werden gestraft in de koloniale tijd. De vorm wordt ook dikwijls ‘zweepslagstijl’ genoemd.

Ook de tentoonstelling Style Congo: Heritage & Heresy zet de link tussen art nouveau en Congo volop in het licht. De expo vindt plaats in CIVA, het centrum voor architectuur in Elsene, dat de tentoonstelling opzette met Twenty Nine Studio – en in samenwerking met kunstencentrum

KANAL. Drijvende kracht was de Congolese kunstenaar Sammy Baloji. Behalve historisch materiaal, zijn er op de expo vooral werken van hedendaagse kunstenaars te zien, die op een originele manier het koloniale laagje van art nouveau blootleggen.

“We wilden met een hedendaagse lens naar de kunst en architectuur van toen kijken en zo deelnemen aan de maatschap-

pelijke discussie rond dekolonisatie,” zegt cocurator Nikolaus Hirsch, artistiek directeur van CIVA. “We kunnen geen definitieve antwoorden bieden, maar wel veel vragen oproepen, bijvoorbeeld rond de mechanismen die leiden tot de toe-eigening van cultureel erfgoed. Politieke en sociale geschiedenis lijken vaak abstract, maar door architectuur kan je ze zichtbaar en tastbaar maken.”

In de expo ligt een bewijs dat de link tussen art nouveau en Congo in het begin expliciet gelegd werd: een boek waarin de term ‘style Congo’ is onderlijnd. Centraal staat de opstelling Congolisation van de Brusselse architectuurstudio Traumnovelle, waarin met archiefdocumenten wordt belicht hoe Belgische architecten Congo als kolonie aan de wereld presenteerden op wereld- en

koloniale tentoonstellingen van 1885 tot 1958. Traumnovelle toont hoe ze enerzijds bijdroegen aan de legitimering van het kolonialisme en hoe de Congolese natuur en cultuur anderzijds een impact hadden op hun werk.

“De meeste van deze documenten komen van bij ons,” zegt Hirsch. “Deze oefening maakt ook deel uit van een bredere dekolonisatie-operatie van ons archief. Ook wij moeten aan de slag met ons verleden.”

CIVA stelt opnieuw The Work of the Forest op, een video-installatie van de Amerikaanse kunstenares Judith Barry die al in 1992 in Brussel te zien was in de voorganger van CIVA, de Fondation pour l’Architecture. Het ontwerp met drie schermen doet denken aan kamerschermen ontworpen door architect Paul Hankar voor de Wereldtentoonstelling

Badi in de tuin van het Hortamuseum.

van Brussel in Tervuren in 1897. Maar in plaats van propaganda toont de installatie bijvoorbeeld beelden die in de setting van een art-nouveauhuis de kolonisatie van Congo subtiel vermengen met het leven in Brussel tijdens de fin de siècle.

Fotoreeks

Helemaal nieuw is de fotoreeks van de Belgisch-Congolese Brusselse fotografe Chrystel Mukeba. Zij maakte portretten van Belgen met Congolese roots in enkele van de meest iconische art-nouveaugebouwen van Brussel. Door een symbolische herbestemming van dit erfgoed, stelt het werk de vraag aan wie dit erfgoed vandaag toebehoort. Haar portretten zullen binnenkort ook in de metrohalte IJzer hangen.

“Het gaat er niet om om dit culturele patrimonium toe te eigenen, ik wil niet stellen dat art nouveau ‘van ons’ is, het project draait rond invraagstelling en bewustmaking. Het maakt deel uit van een breed proces rond het begrijpen van onze identiteit,” zegt Mukeba. “Dit is een delicaat onderwerp en ik wil geen polemiek, maar het is belangrijk om het debat over het verleden te voeren, om vooruitgang te boeken.”

Het project riep belangrijke vragen bij Mukeba op over haar persoonlijke geschiedenis, waar ze volgend jaar tijdens een eerste reis naar Congo antwoorden op wil zoeken. “Niet alleen ben ik er nog nooit geweest, ik heb op school in Brussel ook heel weinig geleerd over de koloniale periode. Voor mijn kinderen ligt dat gelukkig anders, al stelt mijn elfjarige zoon bijvoorbeeld nog vragen waar ik moeilijk op kan antwoorden. Het is belangrijk om kennis hierover door te geven aan de volgende generaties.”

Dat vindt ook Catherine, die aangeeft dat de koloniale periode na de onafhankelijkheid in 1960 verzwegen werd, terwijl men ervoor

doodgeslagen werd met info over Congo. Hij pleit ook voor plaatjes met uitleg over de link met koloniaal Congo op art-nouveauhuizen, waardoor er makkelijker wandelingen rond dit thema opgezet zouden kunnen worden, bijvoorbeeld voor scholen en toeristen. “Het zou kunnen leiden tot meer respect voor de Congolese gemeenschap hier, die nog altijd lijdt onder racisme en discriminatie.”

Of het art-nouveau-erfgoed nu ‘besmet’ is

door de koloniale link? “Nee, we moeten er geen beeldenstorm van maken. Maar dit verhaal moet wel verteld worden.”

De verstrengeling van art nouveau en koloniaal Congo wordt kort aangehaald in het begin vorig jaar gepubliceerde rapport van de werkgroep rond dekolonisatie van de openbare ruimte in Brussel, waar Catherine deel van uitmaakte. De werkgroep stelt onder meer voor om Hotel van Eetvelde te contextualiseren door in het erfgoednarratief de aandacht te vestigen op zijn koloniale aspecten. Een concreet algemeen actieplan op basis van dit rapport laat voorlopig nog op zich wachten. Volgens de woordvoerder van staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Pascal Smet (one.brussels/Vooruit), zit het plan in een finale fase en gaat het dit voorjaar nog naar de regering.

Expo Style Congo. Heritage & Heresy, 17 maart > 3 september 2023, in CIVA: civa.brussels.be Art nouveau, kunst met de K van Kongo van Lucas Catherine is uitgegeven bij Epo, 200 p., 24,90 euro

Lucas Catherine

COMMENT L’ART NOUVEAU ET LE CONGO COLONIAL SONT LIÉS

FR Peu de gens le savent, mais au début, l’Art nouveau était surnommé « style Congo ». Un nouveau livre de Lucas Catherine dévoile l’omniprésence du Congo dans les maisons Art nouveau de Bruxelles et la façon dont les architectes ont servi les intérêts des puissances coloniales. L’art était un outil de propagande, montrant les riches ressources naturelles du Congo, comme le bois tropical et l’ivoire. L’expo « Style Congo » au CIVA analyse ce passé à travers l’objectif d’artistes contemporains comme la photographe Chrystel Mukeba. La question s’inscrit dans le débat plus large sur la décolonisation.

HOW ART NOUVEAU AND COLONIAL CONGO INTERTWINE

EN Few people today know it, but art nouveau was initially called ‘Congo style’. A new book by Lucas Catherine reveals the presence of colonial Congo in Brussels Art Nouveau houses and how the architects allowed themselves to be taken advantage of by colonial rulers. Art served as a propaganda tool that displayed the wealth of resources stolen from Congo, such as tropical timber and ivory. The ‘Style Congo’ exhibition at CIVA looks at this past through the lens of contemporary artists, such as photographer Chrystel Mukeba. The issue is part of the wider decolonisation debate.

“Het stoorde me dat het bij activiteiten rond art nouveau niet ging over hoe de stroming een boost hee gekregen door de koloniale machthebbers”

Historicus

Op de expo bij CIVA belicht de Brusselse architectuurstudio Traumnovelle hoe Belgische architecten Congo als kolonie aan de wereld presenteerden, zoals hier op de wereldexpo in Brussel in 1935.

© FOTO DOOMS, L’EPI, A. MARTIN, PÉVENAGE, E. SERGYSELS, UNDERWOOD.

Nick Trachet

Hotdog

Zijn het de New Yorkers die het ‘snacken’ hebben uitgevonden?

Natuurlijk eet men over de hele wereld weleens buiten, maar in ons land gebeurde zoiets op kermissen of jaarmarkten, niet tijdens de week. “Wie op straat eet, doet als een hond,” is een oud gezegde. De werkman had zijn boterhammetjes mee naar het werk in vetvrij papier of een blikken trommel, anderen bonden een boestring (gerookte haring) op de stoofbuis van de werkplaats, voor zover er al niet naar huis werd gegaan voor de warme maaltijd, wat eigenlijk de norm was. Vandaag eten in Parijs de bedienden en arbeiders ‘s middags op restaurant met alles erop en eraan, zittend. Ze hebben daar dan ook een lunchpauze van twee uur of meer voor. Een siësta van een half uur kan er nog net bij. Dat zouden ze hier best opnieuw mogen invoeren. Maar Belgische arbeiders willen blijkbaar ‘s avonds zo snel mogelijk weer in de file staan, in plaats van deftig te lunchen.

Het fenomeen hotdog verscheen dus in New York, op het einde van de negentiende eeuw, ongeveer gelijktijdig met

de pizza zoals we die nu kennen. De yankees hadden toen al weinig tijd. De naam kwam van de dashond, Dachshund, een Duits –langwerpig – hondenras. En de eersten die ze aan de man brachten, waren geïmmigreerde Duitsers, de essentie van de bereiding is immers het worstje.

Wat is het nu, een Frankfurter Würstchen of een Weens worstje? Er is een verschil. Frankfurters hebben een ernstig beschermde oorsprongsbenaming. Om de naam te mogen dragen, moeten die worstjes bestaan uit zuiver varkensvlees. Daarenboven moeten ze in de buurt van Frankfurt am Main zijn geproduceerd. Die oorsprongsbescherming bestaat al zeker sinds 1860. Door de manier waarop ze verpakt worden na het roken, krijgen ze een enigszins vierkante doorsnede. Het Weense worstje, daarentegen, is veel minder bereglementeerd. Het mag een mengsel van vleessoorten zijn. Er zijn zelfs te krijgen met kalkoen- of nepvlees.

In Amerika worden ze geleverd met een broodje en

zoete mosterd. Maar mensen thuis eten ze ook vaak met iets anders dan brood. Langs de Main in Duitsland doen ze dat ook, maar het kan ook Kren zijn, mierikswortel, en opgediend met Bratkartoffeln

Wat daarentegen van bij ons lijkt, is de zuurkool erbij. Hoe die er gekomen is, weet ik ook niet, maar ik moet steeds denken aan de sketch van Urbanus waarin hij zijn vader om een hotdog smeekt. Wanneer papa toegeeft, vraagt de verkoper: “Met of zonder choucroute?” Urbanus vertelde: “Ik wist nog niet wat choucroute was, maar ik zei ‘met’, want dan had ik méér.”

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Wat echt van bij ons lijkt, is de zuurkool bij de hotdog”

‘Het is makkelijk om het spoor bijster te raken’

Wie nog eens ongegeneerd wil moshen op woeste gitaren, moet deze week in de Ancienne Belgique zijn. De Britse postpunkband Shame speelt er ten dans, alsof zijn én uw leven ervan afhangt. “Het feit dat we allemaal door wormen zullen verteerd worden, geeft een gek gevoel van verbondenheid.”

door Tom Zonderman

Muziek. Ongegeneerd moshen met de Britse postpunkband Shame

In 2018 debuteerde Shame met Songs of praise, een album dat, vrijpostig als zijn titel was, terecht heel wat lof oogstte. De derde postpunkgolf – de eerste ontrolde zich begin jaren 1980, de tweede halfweg de nillies – was op dat moment nog maar een rimpeling, de bende prille twintigers leverde de lont in het kruitvat die er een tsunami van maakte. Plots waren gitaren weer du jour in Londen en Dublin, nieuwlichters als Fontaines D.C., Idles en Squid doken met veel grinta in Shames kielzog. Gitaren knetterden en jankten, drums bonkten, ondertussen kreeg de goegemeente een ferme lel tegen de kanis. Hoezee!

Maar het schuim rond de lippen van frontman Charlie Steen ebde snel weg. Bij zijn tweede album, Drunk tank pink, worstelde de zanger met een identiteitscrisis. De band tourde zich de pleuris, begon te experimenteren, en implodeerde ei zo na. Depressie volgde, writer’s block, strubbelingen, de hele mikmak. De aanloop naar Shames derde album werd een kleine calvarietocht.

“Tot ons management ons verplichtte om een paar liveshows te spelen in de Windmill in Brixton, met alléén maar nieuwe songs,” vertelt gitarist Sean Coyle-Smith in de lounge van een Brussels hotel. “Dat was de schop onder de kont die we nodig hadden om uit de impasse te raken,” beaamt Steen. “Eigenlijk heb je als artiest altijd baat bij het imposter syndrome. Het idee dat je zo maar wat aanmoddert zonder dat iemand het doorheeft, is de steekvlam in je gat die je bij de les houdt. Uiteindelijk hebben we als de wiedeweerga songs geschreven en we gaven ze meteen hun vuurdoop het podium. Zo leerden we hun sterktes en zwaktes kennen, waarna we de kinken wegsneden. Sommige van die nummers worden nu zelfs luider onthaald dan onze ‘hits’.” (Lacht)

Dexamfetamines

Om die songs ook in de studio in te blikken, werd Flood gesommeerd, producer van goed rockvolk als Nick Cave en PJ Harvey (en U2). Hij liet de band zo veel mogelijk live spelen in de studio. Die energie gutst van Food for worms, alsof het de eindigheid van het leven onvervaard in de ogen tuurt. Het album is een “celebration of life”, zeggen ze dan ook zelf. Je hoort dat in onstuimige anthems als ‘Six-pack’, een song over de controle waar sommige mensen van genoten toen ze in hun cocons konden kruipen tijdens de lockdowns, of ‘Aderall’. Die laatste verwijst

Slagroom voor Shame: “Het is plaat die eerder verenigt, dan verdeelt,” zegt zanger Charlie Steen (midden)

© POONEH GHANA

naar een in de VS gebruikt medicijn om adhd onder controle te krijgen, maar ook populair is als drug omdat het amfetamines bevat. “Op school heb ik ooit zelf eens dexamfetamines genomen,” grijnst Steen. “Zo kon ik nachten kon doorwerken om mijn achterstallige schoolwerk in te halen.” In de liner notes van de plaat staat ene Phoebe Bridgers vermeld als backingvocaliste bij die song. “Ik geef je duizend pond als je haar hoort,” lacht Steen. “Ze was toevallig in de studio toen we de plaat inblikten. Ze is even binnengewipt en heeft die lijntjes gezongen. Alleen in een toonaard die niet strookt met haar stem.”

Abercrombie & Fitch

In de songs over vrienden en broederschap, zit een fraaie, primale energie. “Het is een plaat die verenigt eerder dan verdeelt,” knikt Steen. “Toen ik als zeventienjarige puber songs begonnen te schrijven, had ik net bands als The Fall ontdekt. Sleaford Mods brak ook net door. Op die leeftijd ben je heel gevoelig voor songs met een vuist, je denkt dat je alles weet over de wereld en de rest geen benul heeft. Héél verwaand.” (Lacht)

Maar sociaal commentaar wordt ook snel sloganesk, besefte Steen. “Ik wil vandaag gewoon eerlijk zijn. Uiteindelijk moet ik wel het podium op kruipen en mensen overtuigen van de oprechtheid van mijn emoties. Als je dat halfhartig doet, omdat je probeert te beantwoorden aan een beeld dat anderen van je hebben of indruk wilt maken, val je door de mand. Niet dat je superserieus moet zijn, of dat je niet grappig kan zijn. Je moet gewoon vóélen wat je zingt.”

“Hard worn maturity,” noemt de band dat zelf. “Je werkt hard, je maakt fouten, je leert bij. Elke band maakt een evolutie door,” zegt Coyle-Smith. Zijn frontman pikt in. “Bij de eerste plaat vraag je je af wie er in godsnaam op jouw songs zit te wachten. Bij de tweede voel je druk, omdat je wéét dat er mensen uitkijken naar nieuw werk. Je twijfelt en je vergelijkt. En bij de derde zit je in het beste geval in een zetel, want je hebt meer zelfvertrouwen. Wat niet hetzelfde is als niets meer te bewijzen hebben. Integendeel.”

“Eigenlijk zou je Food for worms gerust sociale psychologie kunnen noemen,” krabt Steen zich in zijn krullenbol. “We kijken naar onze vrienden en wat we met hen delen, naar hun dromen en verlangens, struggles en muizenissen. Het was de vader van onze drummer, Charlie Forbes, die met onze bandnaam kwam aandraven. Eerst vonden we hem te ‘metal’, maar eigenlijk zijn we nu

wel blij dat hij is blijven plakken. We willen onze onzekerheden uiten én omhelzen, zonder schaamte. Wij zijn ook geen Abercrombie & Fitch-modellen, noch heb ik de stem van Nina Simone.” (Lacht)

Mentaal welzijn

Food for worms zou je als een existentiële bespiegeling kunnen lezen. “Ja, en nee,” riposteert Steen. “Het is de onvermijdelijkheid van de eindigheid, waarin je je ook kan

praten over die grote wereld waar je niet echt op voorbereid bent. Misschien is het ook de crisis, jonge mensen in Londen proberen met alle macht hun hoofd boven water te houden. Niet dat die problemen er vroeger niet waren, maar ze waren minder zichtbaar. Ik had het er pas nog over met een van onze managers. In de jaren 1990 leek niemand met mentale problemen te kampen. Wellicht namen ze gewoon héél véél drugs. Of ze spraken er niet over en ontvluchtten de stad.”

“Twintigers hebben het gewoon moeilijk,”

wentelen. Het geeft je de drive om te genieten van de tijd die je hier hebt. Maar je kan er ook een idee van wedergeboorte in zien.” “Die eindigheid is tenslotte iets wat ons allemaal verbindt,” zegt Coyle-Smith. “We worden allemaal ooit verteerd door wormen. Op een bizarre manier zorgt dat voor verbondenheid en troost.”

25, en al in een existentiële crisis belanden. Jongens toch! “Onze generatie gaat veel bewuster om met mentaal welzijn. Als wij op café zitten, zitten we nog wel eens te dollen met elkaar of halen we verhalen van vroeger op, zoals iedereen. Maar we durven ook onze binnenkant open te gooien, en te

SANS HONTE

zegt Coyle-Smith. “Als tiener zit je nog op school en je woont thuis, dan ervaar je al bij al weinig druk. Maar eens je afgestudeerd bent, wordt er van alles van je verwacht. Je hebt dromen, maar kan je die ook waarmaken? Het is gewoon makkelijk om het spoor bijster te raken en je plaats niet te vinden. Ook als muzikant zit je met dat soort vragen. Dit is het enige wat we ooit gedaan hebben. Wat doe je als de band er op een gegeven moment plots mee ophoudt?”

Food for worms is nu uit. Shame stelt zijn album voor op 5 april in de Ancienne Belgique, meer info op www.abconcerts.be

NO SHAME

FR Si vous avez envie d’un bon pogo sur des guitares et une batterie déchaînées, rendez-vous à l’Ancienne Belgique cette semaine. Le groupe de post-punk britannique Shame y jouera comme si leur vie et votre vie en dépendaient. Leurs nouvelles chansons, souvent des hymnes à la fraternité et au bienêtre mental, réunies sous le titre à la fois cynique et édifiant de Food for Worms, sont faites pour danser. « Bizarrement, le fait de savoir qu’on finira tous bouffés par les vers offre un sentiment de connexion réconfortant », selon le guitariste Sean Coyle-Smith.

EN Those who want to mosh to ferocious guitars and pounding drums should make sure to be at the Ancienne Belgique this week. British post-punk band Shame is playing, so you can dance as if your life depends on it. Many of their new songs are anthems to brotherhood and mental well-being, united by the title Food for Worms, which is as cynical as it is uplifting, and lend themselves perfectly to this. “In some bizarre way, the fact that we will all eventually be consumed by worms gives a sense of connection and comfort,” says guitarist Sean Coyle-Smith.

“Onze bandnaam hee geleidelijk aan meer betekenis gekregen. Wij willen onze onzekerheden uiten én omhelzen”

Charlie Steen

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZ EXPOFILM

Oud en hedendaags

De internationaal vermaarde Brusselse tekenaar, schilder en beeldhouwer Johan Van Mullem is vooral bekend om zijn intrigerende afbeeldingen van gezichten, maar maakt sinds de lockdowns ook fantasierijke kleurenlandschappen. Wie de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten bezoekt, kan een vijftigtal nieuwe werken van hem ontdekken tussen de stukken van de permanente verzameling.

JOHAN VAN MULLEM: FOR LOVE’S S (N )AKE! > 23/7, KMSK, www.fine-arts-museum.be

Nieuw kunstenhuis

De nagelnieuwe residentie van Fondation blan in een bijzonder herenhuis aan de Generaal Jacqueslaan wordt geen galerie of museum, maar een artistieke ontmoetingsen residentieplek. Na de inhuldiging is de eerste expo gewijd aan het intrigerende, bevreemdende werk van de Brusselse schilder en beeldend kunstenaar Stephan Balleux. Hij verzamelt beelden uit het dagelijks leven en geeft ze een nieuwe vorm.

STEPHAN BALLEUX: ARTIFICILIA >1/7, Fondation Blan, www.fondationblan.org

Naar de oorsprong

Voor de tentoonstelling Odyssee ging curator Eric Dubois op zoek naar de oorsprong van de legendarische stripreeks Blake en Mortimer van Edgar P. Jacobs. Aan de hand van originele platen en documenten onderzoekt de expo in zes thema’s de esthetische en cultuurhistorische context en legt het de link tussen het album De “U” straal en de Amerikaanse comics. (MB)

ODYSSEE NAAR DE OORSPRONG VAN BLAKE EN MORTIMER 7/4 > 1/10, Stripmuseum, www.stripmuseum.be

Air Jordans: het begin

Zijn er sneakerfreaks zonder een paar Air Jordans in de collectie? Ze zijn sinds de introductie in 1984 nooit meer uit de mode geweest. Maar bijna ging die vlieger niet op. Dat leert de nieuwe film van Ben Affleck met zijn vriend Matt Damon in de hoofdrol. Basketbal-goeroe Sonny Vaccaro beweegt hemel en aarde om zijn werkgever Nike aan een deal te helpen met Michael Jordan. Een erg Amerikaans maar goed verhaal.

AIR dir.: Ben Affleck, act.: Matt Damon, Viola Davis, Ben Affleck

Het zotste ziekenhuis

In de jaren 1990 verbaasde Lars von Trier met een grensverleggende ziekenhuisserie met bijtend sociaal commentaar, krankzinnige satire, slapstick en horror: Riget, aka The kingdom. De beruchte regisseur komt nu op de proppen met een derde en laatste seizoen. Hij laat daarin een trouwe kijkster van The kingdom slaapwandelen in de labyrintische wereld van het verdoemde Rigs Hospitaal in Kopenhagen.

THE KINGDOM: EXODUS dir.: Lars von Trier, 5/4, 20.00, Bozar, www.bozar.be

Boerenpsalm

Het Chinese publiek was geschokt bij het zien van de erbarmelijke levensomstandigheden in het landelijke noordwesten. Maar op de eerste plaats is Return to dust een naturalistisch en beeldschoon (melo)drama over twee eenzame verschoppelingen die gedwongen worden om met elkaar te trouwen. De zwijgzame keuterboer en de incontinente vrouw groeien ondanks de extreme armoede naar elkaar toe. (NR)

RETURN TO DUST dir.: Ruijun Li, act.: Hai-Qing, Wu Renlin

Dosis antistoffen

Muzikale vrijbuiters moeten deze week in de AB zijn voor het BRDCST-festival, volgens de ingewijden “the ideal antidote for paranoia and hysteria”. Dat serum bestaat onder meer uit de duivelse rapverzen van Kleine Crack, de spirituele jazz van The Smile-drummer Tom Skinner, avant-garde pow wow, Zuid-Afrikaanse gqom, Tuvaanse keelgezangen en de gesluierde Marokkaanse punkband Taqbir, eregast van het festival.

BRDCST 7 > 9/4, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

De hekserij van E

Twee dagen na zijn show in Brussel mag Mark Oliver Everett, ook wel bekend als E, zestig kaarsjes uitblazen. Dat is een hele prestatie, gezien de dood alomtegenwoordig was in de genen van de beautiful freak uit Californië – zijn vader werd geveld door een hartaanval, zijn moeder overleed aan kanker en zijn zus pleegde zelfmoord. Wellicht is het allemaal Extreme witchcraft, om het met de titel van zijn recentste album te zeggen.

EELS 8/4, 20.00, Vorst Nationaal, www.vorst-nationaal.be

Kleine aardbevingen

Haar iconische debuut Little earthquakes vierde vorig jaar zijn dertigste verjaardag, maar Tori Amos blijft ook met nieuw werk zorgen voor kleine aardbevinkjes. Ocean to ocean, haar zestiende album, bevestigde twee jaar geleden andermaal dat ze de Kate Bush van haar generatie is, met barokke popsongs over afscheid, verlies en verzet rond haar altijd vervoerende stem en wervelende pianospel. (TZ)

TORI AMOS 5/4, 20.00, Koninklijk Circus, www.cirque-royal-bruxelles.be

JOHAN VAN MULLEM EELS AIR

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Licht

10X2 TICKETS, KVS, 21/4

In de voorstelling Licht nodigt regisseur Tea Tupajic door ISIS belaagde Yazidi-vrouwen uit om in zichzelf af te dalen en hun demonen van binnenuit af te slachten. Mail ‘Licht’

Hamilton de Holanda & Nduduzo Makhathini

5X2 TICKETS, 21/4

Eat & Drink. Lil Bao

Talent gespot in Brussel: Hsuan en Michal, die we al kenden van Liu Lin, hebben een nieuw eethuis geopend, waar ze de Taiwanese bao en de vegan keuken op een geslaagde manier met elkaar vermengen.

gepresenteerd. Deze kleine gestoomde hapjes zijn zo zacht als ze moeten zijn, maar in de smaak zit veel reliëf, dankzij de typische hoisinsaus, die pikant, zuur en zoet perfect in evenwicht houdt.

Flagey zet Zuid-Afrikaanse jazz in de spotlights met de mandolinespeler Hamilton de Holanda en de pianist Nduduzo Makhathini. Samen ontdekken ze hun Braziliaanse en Afrikaanse roots. Mail ‘Zuid-Afrika’

Film naar keuze

5X2 VOUCHERS, UGC-CINEMA’S

Met onze vouchers kan je een film kiezen uit het aanbod bij UGC De Brouckère of Gulden Vlies zoals John Wick 4, Mon crime of The whale. Mail ‘ugc’

Hsuan en Michal zetten zich met hart en ziel in voor het veganisme. In tegenstelling tot de adressen die zich uitsluitend richten op de eetgewoonten en de verbeelding van de carnivoren, kiest dit duo ervoor om een ander gastronomisch pad te bewandelen en vooral om hun keuken toegankelijk te maken voor velen. Geen vlees natuurlijk, maar wel een vrolijke keuken, die ook vol van smaak is. Eerst openden ze hun restaurant Liu Lin in de Hoogstraat,dat meteen een schot in de roos was, nu smijten ze zich in een nieuw Brussels avontuur met een tweede adres.

De opvallende knalgele gevel van Lil Bao, die als een zonnestraal door de straat priemt, trekt al van ver de aandacht. Bovendien stelt de lekkere streetfood hier niet teleur. Het interieur is grafisch goed uitgekiend. De toonbank in een jasje van geel metaal, heldere muren en grappige neonreclames (‘Have a Baosome day’) doen iedereen zich hier welkom voelen om even een kleine pauze te nemen. Goed nieuws: ook al zijn de meeste gerechten takeaway, ze ter plekke opeten voelt niet als een straf.

De Lil Dims (5,50 euro) die op de kaart staan als bijgerecht, nemen wij als voorgerecht. We krijgen vijf dimsums met groenten

Lil Bao

•••

Cellebroersstraat 71, Brussel, 02-428.76.18, www.lilbao.be elke dag 12 > 15.00 en 18 > 21.30, di gesloten

Als hoofdgerecht kiezen we een bao, de specialiteit van het huis – hoe kan het ook anders? Met de Hercules-versie (8 euro) bewijzen Hsuan en Michal dat hun gastronomische cultuur een blik op de wereld is. De bao, zacht en luchtig zoals het moet, is een geslaagde fusion en een eerbetoon aan Griekenland. En de vulling? Een beetje sla, komkommer, ultraverse feta, maar ook rode ui en een saus van yoghurt en knoflook. We krijgen er nog ‘gyros’ bij, in dit geval geroosterde sojastokjes.

Het gerecht is een voltreffer, dat ons in andere sferen brengt en alvast de gedachte aan de zomer oproept … hoewel het een tikje warmer mocht geserveerd zijn. Een kombucha ananas-chili (5 euro) geeft aan dit alles een heerlijk frisse toets.

MICHEL VERLINDEN

Smalltalk. Met Rik Staelens van Schroothoop in volkscafé La Perle

‘Ik was verrast door het succes van ons debuut’

De Brusselse muzikant Rik Staelens koos het Lakense volkscafé La Perle uit om ons uit te leggen hoe hij er telkens weer in slaagt ingenieuze nieuwe instrumenten te bouwen met recupmateriaal. De passie sloop erin via zijn workshops bij stadslabo JES en vindt nu weerklank via het junkjazztrio Schroothoop.

De aanleiding voor onze afspraak in de bruine kroeg aan het Bockstaelplein is de release van Macadam. Na Klein Gevaarlijk Afval is dit het tweede album van muziekbricoleur Rik Staelens. De jonge vijftiger woont vlakbij in Jette en houdt van het volkse karakter van het café, met zijn gemoedelijke sfeer, houten lambriseringen en oude stadsgezichten aan de muur. Uit de boxen klinken eighties-hits en Claude François. Meestal belandt hij hier tijdens de zaterdagmarkt of na het werk met de collega’s van JES, waarvoor hij al vijftien jaar muziekateliers begeleidt. “Ik gaf cursussen body drumming en bruitage, maar muziekinstrumenten maken met recupmaterialen lag me het best.”

Tijdens een jamsessie in GC Nekkersdal speelde hij een eerste keer samen met twee jongere muzikanten. Toen bleek dat ook bassist Timo Vantyghem en percussioniste Margo Maex onder de indruk waren van het artistieke potentieel van lege conserven en op straat gevonden bouwafval, was een nieuw eigentijds jazztrio geboren. Staelens vertelt het ons terwijl de patron een kommetje olijven brengt, samen met een tot afvalbakje geplooid bierviltje. “Voor de pitjes!” Creatief zijn met wat anderen weggooien, is ter hoogte van Bockstael een dingetje.

“En toch was ik enorm verrast door het succes van ons debuut,” zegt Staelens. “Timo en Margo hebben me moeten overtuigen een album uit te brengen. Ik dacht dat iedereen muziek tegenwoordig streamde. Maar we werden opgepikt en konden plotseling veel meer live spelen.”

Waar Staelens vroeger pakweg een viool nabouwde met een simpele kartonnen buis, een blikje en enkele lijntjes visdraad, zijn de nieuwe instrumenten complexer. “Wat hetzelfde blijft, is de magie als het werkt. De eerste keer is altijd spannend. Met een cakevorm, een slakom en een plank maakte ik onlangs een tempura, een Indisch begeleidingsinstrument. Het klopt dat er op Macadam nog meer Oosterse invloeden doorsijpelen, maar ik speel intussen ook met de Turkse zangeres Sibel Dinçer. Je hoort al

die geluiden in Brussel natuurlijk ook gewoon op straat.”

Macadam verschijnt op vrijdag 7 april via SDBan/Rebel Up en wordt op vrijdag 26 mei voorgesteld in VOLTA.

Longread?

Meer weten over Schroothoop? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

door Tom Peeters foto Ivan Put

De vijf inzichten. Tuur Florizoone

‘Een goeie daad leidt tot mooie momenten’

Accordeonist, pianist en componist Tuur Florizoone serveerde ons al jazz, folk, global music, en film- en theaterscores. Nu krijgen we daar ook nog eens vijf splijtende inzichten bij.

door Michaël Bellon

Wees uniek

Niets zo perfect als je eigen imperfectie. Alleen jij kan zijn zoals je bent en excelleren in jezelf zijn. Doe het zonder gène en met verve. Gele broek, blauwe schoenen, rode kousen … Maakt allemaal niet uit. Zolang je het zelf fijn vindt, vinden wij het prachtig.

Wees lief

Ik sprak met een taximan die een half uurtje per dag een dame rondrijdt omdat ze anders te eenzaam is. Het is zo makkelijk om mensen de hand te reiken, iemand de straat over te helpen, een zitplaats af te staan aan iemand die het meer nodig heeft. Een eenvoudige goeie daad leidt altijd tot onverwacht mooie momenten.

Neem de (nacht)trein

Anderhalf jaar geleden deed ik mijn wagen weg. Nu doe ik echt alles per fiets in Brussel, en neem voortdurend de trein. Hoewel ik het aanbod bedroevend vind (wanneer zijn er nachttreinen in België?) en de tickets veel te duur zijn … is het toch een aanrader. Ik deed onlangs nog een toernee door Europa per trein in plaats van te vliegen. Romantischer dan dit kan het echt niet worden.

Doe elke dag een dutje

Hier zondig ik nooit tegen. Ik slaap weinig ’s nachts, sta graag vroeg op, geniet van dat extra uurtje alleen te zijn ’s morgens, en kijk uit naar het dagelijkse dutje. Ik bouw mijn dag er eigenlijk rond. Dan weer lekker laat gaan slapen, veel te vroeg opstaan en hop, een dutje! Enzovoort. De valkuil is natuurlijk het ‘uit de hand gelopen dutje’, een kapitale fout.

Zet een bank voor je deur

Ik kon het niet geloven: sinds we een bank voor onze deur hebben gezet, leeft de straat op. Jong en oud komt erop zitten, rust even uit, slaat een babbeltje, kust zijn of haar geliefde, leest een boek. Ik zou het alleen appreciëren als er minder rotzooi bleef liggen.

Op 7 april treedt Tuur Florizoone op in Muziekpublique. Voor tickets en info: www.muziekpublique.be, www.tuurflorizoone.be

QUADRI LATÈRES

ABSL ↘ ALFRED ANDERS ↘ ALTINBAS & CIRKLE(LIVE)

BIBI SECK ↘ CABASA ↘ DARWIN ↘ HADONE

HENNING BAER ↘ INNERSHADES ↘ ISLAS ↘ KAFIM

KARENN(LIVE) ↘ KOSH(LIVE) ↘ LUKE SLATERB2BTRUNCATE

MANKIYAN ↘ MARIE-JULIE ↘ PERC ↘ PHARA(LIVE)

RAÄR ↘ RAFAEL MUNOZ ↘ SAOIRSE ↘ SARA DZIRI

SPFDJ ↘ STEVE REDHEAD

APRIL

Nieuws en cultuur uit Brussel in je mailbox?

BRUZZ dag

brengt je van maandag tot zaterdag de actualiteit van de dag (in het Nederlands).

BRUZZ week

serveert je iedere zaterdag de belangrijkste hoofdpunten van de voorbije week (in het Nederlands).

BRUZZ culture

ontvang elke donderdag de BRUZZ-selectie in je mailbox en begin goed voorbereid aan je cultureel weekend (Nederlands, Frans en Engels gemixt).

BRUZZ international

voor en door internationale Brusselaars, met elke week restauranttips, cultuurreportages en portretten (in het Engels).

Schrijf je gratis in via BRUZZ.be/nieuwsbrief

De nieuwe BRUZZ Guide is er: ‘Brussels on a Budget’. Een gids met 100 tips om van de stad te genieten tegen een zacht prijsje. Haal je gratis exemplaar bij Muntpunt of check bruzz.be/guide voor de andere verdeelpunten.

Bij het Wit-Gele Kruis vinden we jouw zorgstijl een grote troef. Hier mag je helemaal jezelf zijn! Voor die inzet hebben we heel veel waardering. En met opleidingen à volonté garanderen we ook dat je helemaal mee bent met de modernste zorgtechnieken. Zo maken we voor onze patiënten het verschil met gespecialiseerde zorg op maat

Word thuisverpleegkundige bij het Wit-Gele Kruis of ga voor een next step als adjuncthoofdverpleegkundige

Solliciteer op jouwstijl.be

Meer info? 016/31 79 28 solliciteren@wgkvlb.be

BEGELEIDINGSWERK,

JOUW KRACHT?

#samenkomjeverder

Een job met…

veel zelfregie, autonomie en zelfstandigheid

aandacht voor ontwikkeling van jouw deskundigheid

sociaal engagement

Elke dag maak JIJ het verschil voor het team én onze cliënten!

Elke dag maak JIJ hét

Ontdek onze vacatures en jouw voordelen:

www.werkenbijresonans.be

Op zoek naar

een job met pit?

Wij zoeken:

een Technisch administratief medewerker

• Opvolgen van de uitgevoerde werken van de verschillende nutsbedrijven en diens aannemers, zowel operationeel als administratief.

• Opvolgen van de publieke ruimte die in gebruik genomen wordt voor werken, containers, stellingen, … Zowel operationeel als administratief.

• Beheer van ict gerelateerde taken eigen aan de applicaties ter opvolging van de nutsbedrijven en ingebruiknames.

Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 49 of via personeelsdienst @overijse.be.

Meer info? Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs

Solliciteren kan tot en met 19 april 2023.

www.overijse.be/jobs

MICHAEL PUTTEMANS WERFLEIDER WEGENIS PUBLIEKE RUIMTE

Theatre, dance, performance and visual arts

Amol K Patil, Nadia Beugré, Susanne Kennedy & Markus Selg, Adam & Amina Seid Tahir, Sarah Vanhee, Midori Kurata, Lenio Kaklea, Tania Bruguera, Mirene Arsanios, Rayyane Tabet, Radouan Mriziga, Amir Reza Koohestani, Lara Barsacq, Kurō Tanino, Kate McIntosh, Léa Drouet, Dana Michel, Gosia Wdowik, Basel Abbas & Ruanne Abou-Rahme, Ahilan Ratnamohan, Trajal Harrell, Myriam Van Imschoot & Lucas van Haesbroeck, MEXA, Claire Cunningham, Calixto Neto, Alex Baczyński-Jenkins, Faustin Linyekula, Wichaya Artamat, Fabrizio Terranova, Ça marche, Kepler-452, Anne Teresa De Keersmaeker & Meskerem Mees & Jean-Marie Aerts & Carlos Garbin / Rosas, Victoria Lomasko, Amanda Piña

Free School, nightlife & more

Info & tickets: www.kfda.be