BRUZZ editie 1953 (22-10-2025)

OCMW’s vrezen massale toeloop werklozen

Pierre Gervais speelt

René Magritte in VRT-prestigereeks

Creatief aan de slag met wol van Brusselse schapen

Onderhandelingen 500 dagen zonder Brusselse regering

Vijfhonderd dagen. Zolang zit het Brussels Gewest deze woensdag al zonder regering. Hoe langer die impasse duurt, hoe meer de hoofdrolspelers ook het voortbestaan van het Gewest ondermijnen.

Deze oeverloze formatie kent eigenlijk maar één rode draad: een aantal sleutelspelers stelt het eigen belang of dat van de partij steeds weer boven het belang van de inwoners en gebruikers van Brussel. Ahmed Laaouej, die racisme ontwaart bij N-VA en zo handig het profiel van zijn PS aanscherpt, op links.

Frédéric De Gucht, die als onverzettelijke

Meneer Neen (zoals in “Neen, we regeren niet zonder de N-VA”), Open VLD-voorzitter werd en in één moeite het beeld uitveegt van zijn partij als Brusselse dweil van de PS.

En Georges-Louis Bouchez, die als een prima donna meer begaan lijkt met zijn eigen imago en dat van zijn MR dan met de vorming van een regering.

De gevolgen van die blokkade worden elke dag duidelijker: uitdeinend drugsgeweld, ontslagen, een misgelopen titel van culturele hoofdstad, investeerders die wegblijven. Bovenal blijft het overheidstekort groeien, nu al tot op een niveau dat zelfs Belfius verontrust. De bank sloot de kaskredietlijn van 500 miljoen euro af. Als ook ING volgt, kan het Gewest straks mogelijk zijn rekeningen niet meer betalen. Misschien is dat wel de aardbeving die onze onderhandelaars kan wakkerschudden: massale druk van personeelsleden die geen loon meer uitbetaald krijgen.

vorderende begrotingsgesprekken die bij een akkoord nog geen regering of een volwaardige ploeg opleveren met een meerderheid in beide taalgroepen.

Fundamenteler nog is de vraag wat de slepende formatie betekent voor de toekomst van het Gewest. De hoofdrolspelers van vandaag springen wel erg lichtzinnig om met de delicate constructie die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is. Die instelling verliest zo niet enkel aan geloofwaardigheid. De financiële situatie kan het Gewest ook dwingen om straks te gaan bedelen op andere beleidsniveaus.

Dat bedelen zou van een andere orde zijn dan de zoektocht naar enkele miljarden voor metro 3, een project waar het Rekenhof nog maar net een vernietigende audit over afleverde. Zonder metrogeld is er nog steeds geen man overboord. Dan gaan de huidige werven dicht, tot er in de toekomst ooit wel geld blijkt te zijn.

“De gevolgen van de politieke blokkade worden elke dag duidelijker”

De trieste kaap van de vijfhonderd dagen roept onvermijdelijk een aantal vragen op. De meest evidente is nog: “Hoe raken we hier ooit uit?” Antwoord: iemand zal eindelijk eens over zijn schaduw moeten springen, ondanks de

Maar als het over zijn begroting gaat heeft het Gewest niet de luxe om de teugels te vieren. Het is een scenario waar founding father Charles Picqué jaren geleden al voor waarschuwde: dat Brussel in ruil voor extra geld een deel van zijn autonomie zal moeten inboeten in het kader van een staatshervorming of andere deal. De huidige onderhandelaars dreigen zo de doodgravers te worden van het Gewest zoals het vandaag bestaat. Voor de PS is dat de ironie van de huidige situatie: met het veto tegen de N-VA wou de partij het Arizona-beleid absoluut buitenhouden in Brussel. Maar hoe langer de partij het been stijf houdt, hoe groter net de kans dat het Brussels Gewest straks moet plooien voor het verlanglijstje van diezelfde federale Arizona-regering.

Kris Hendrickx Redacteur

In het edito fileert de redactie de Brusselse actualiteit.

Lees meer ‘Veto tegen N-VA is historisch precedent’: interview met advocaat en grondwetspecialist Quinten Jacobs, p.18

Ontdek het volledige programma op BRONKS.be

Découvrez le programme complet sur lamontagnemagique.be

Chromatique

Louise Baduel BE

Mont St. Gumboot

Divadlo Drak CZ

Badke(remix)

Amir Sabra & Ata Khatab laGeste & Stereo48 BE/PS

Bonkers Kidsrave

Nikolas Lestaeghe, Jonathan Cant & Casimir Franken/ Zonzo Compagnie BE

Rave Lucid Mazelfreten FR

Crime et Châtiment Compagnie Karyatides BE

Inhoud

In Ganshoren grazen de zwartblesschapen van de Brusselse stadsherder David D’hondt.

OP DE COVER

03Vooraan 500 dagen zonder Brusselse regering

06Essay Anton Jäger: ‘Haalt Brussel het einde van het jaar?’

14Opinie ‘De budgettaire crash van Brussel’

ACTUALITEIT

10Figuur van de week Minister in spe Dirk De Smedt: stijlbreuk met Gatz forceren

11Cartoon Kim

15Debatteer mee Treedt de politie té hardhandig op tijdens betogingen?

COLOFON

16Interview Grondwetspecialist Quinten Jacobs: ‘Veto tegen N-VA is historisch precedent’

24Samenleving OCMW-voorzitter Sébastien Lepoivre: ‘Werklozen staan onder ongelooflijke druk’

VERHALEN

30Milieu Wat gebeurt er met de wol van Brusselse schapenkuddes?

ELKE WEEK

12In beeld

13In het nieuws

14 Stadsleven Vriendelijk zwaaien

23Botanisch Brussel De smeerwortel helpt bij kneuzingen

28Hang-out Sofia

34 Column Ivoren toren

35City Jobs Mariana werkt als nanny

SELECT

37 Pierre Gervais speelt René Magritte in nieuwe prestigereeks van VRT

41 Klein onderhoud Dressed Like Boys

43Eat & Drink Kras Mat

44Inzichten Julie Cafmeyer

BRUZZ magazine verschijnt niet in de herfstvakantie. Het volgende nummer komt uit op woensdag 5 november 2025.

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw, een abonnement binnen Europa kost 119 euro per jaar, buiten Europa 139 euro per jaar OPLAGE 50.000 exemplaren ADVERTEREN? Angela Mngongo 02-650.10.81 angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Johan Goossens ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR Klaus Van Isacker COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Kris Hendrickx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Johan Baeten, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Andy Furniere, Denis Goeman, Anton Jäger, Tom Peeters, Niels Ruëll, Marjon Udo, Sarah Vandoorne, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Aurélien Garcia, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim Duchateau, Delphine Frantzen, Ivan Put, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Sarah Van Looy, Emiel Viellefont VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Johan Goossens, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Haalt Brussel het einde van het jaar?

Regeringsonderhandelaars (van

links naar rechts) Christophe De Beukelaer (Les Engagés), David Leisterh (MR), Georges-Louis Bouchez (MR), Ahmed Laaouej (PS), Elke Van den Brandt (Groen), Frédéric De Gucht (Open VLD) en Ans Persoons (Vooruit).

Het contract tussen Brusselse politici om het Gewest bijeen te houden, is doorbroken. Dat schrijft de internationaal gerenommeerde historicus Anton Jäger in een gastessay voor BRUZZ naar aanleiding van vijfhonderd dagen zonder regering.

Haalt het Brussels Gewest het einde van het jaar? Vijfhonderd dagen geleden, voor de verkiezingen van juni 2024, zou die vraag nog als een staaltje politieke sciencefiction hebben geklonken – of als voer voor alternatieve geschiedschrijvers.

Eind 2025 klinkt ze eigenlijk allesbehalve absurd. Na het recente ontslag van minister van Begroting Sven Gatz (Open VLD), de verdere onthullingen over de creatieve boekhouding bij de Brusselse begrotingsramingen, en de stokkende onderhandelingen over één miljard aan besparingen blijft het onduidelijk of we bij aanvang van het nieuwe jaar nog van wel een onafhankelijk Gewest kunnen spreken. De aloude dreiging van een federale coup – de tutelle waarmee Georges-Louis Bouchez zo graag koketteert, waarin de federale regering het Brusselse budget beheert via een specifiek grondwettelijk artikel – is de laatste week enkel reëler geworden.

Dat het na een jaar en een half nog niet tot die coup is gekomen heeft een andere reden: het gros van de partijen in de federale regering heeft eerder baat bij een verslechtering dan bij een verbetering van de Brusselse toestand. Hun kiezers wonen elders en zijn de ‘linkse lastpak’ in het Gewest liever kwijt dan rijk. Dat geldt nog meer nu de regering-De Wever voor een historische besparingsinspanning heeft gekozen. Pas wanneer de afgrond werkelijk lonkt – na een zoveelste ratingverlaging misschien – zou men korte metten maken met het Brusselse experiment in zelfbestuur.

Brusselse uitzondering

Hoe is het zover kunnen komen? Verscheidene verklaringen voor dat debacle doen vandaag de ronde: wederzijdse vervreemding tussen Vlaamse en Franstalige politici, de lage kwaliteit van de huidige lichting beleidsmakers, het onwerkbare Belgische kluwen waar Brussel deel van uitmaakt. Doorgaans worden die argumenten vergezeld van een zeker Brussels ‘exceptionalisme’. Het argument is als volgt: het is logisch dat de meest diverse stad ter wereld, midden in een land met een ongezien complexe institutionele structuur en een bekende surrealistische kunsttraditie, zich niet zo gemakkelijk laat besturen. Misschien was het al een wonder dat het voor 2024 wel werkte.

Voor dat argument valt zeker iets te zeggen. Brussel als “tentaculaire stad” (Emile Verhaeren) vertoonde al in de negentiende eeuw wat unieke trekken

tegenover Europese zustersteden. De voornaamste daarvan was een atypische stadsontwikkeling, waarbij de centrumperifere dynamiek van bijvoorbeeld Parijs afwezig bleef, terwijl de socio-economische deling eerder horizontaal dan concentrisch liep.

Dan komt er nog die onvermijdelijke communautaire hoek, waarbij Brussel zich van een voornamelijk Vlaamse tot francofone stad ontwikkelde, vooral na de stadsvlucht van de jaren zestig. Neem daar dan bij dat diezelfde Franstaligen onlangs van een totale tot een relatieve meerderheid zijn gereduceerd (terwijl vroeger nagenoeg alle Brusselaars het Frans machtig waren, is dat nu nog maar 81 procent), en de huidige crisis lijkt niet meer dan logisch. Een stad zonder echte leidcultuur is een optelsom van vreemden; die ontberen

“Een federale coup op Brussel kan de PS handig uitbuiten bij de achterban”

tezamen de burgerzin om uit een crisis te raken.

Toch hoeft die Brusselse uitzondering ook niet overdreven worden. Er zijn wel wat andere grootsteden die ook moeten overleven als verzameling van meertalige minderheden, midden in complexe federale staten, van Wenen over Berlijn tot New York. Daar kent men ook hoogst verwarrende overlappingen tussen gemeentelijke, nationale en regionale niveaus.

Brusselkenners halen daar trouwens ook hun mosterd voor interne hervormingen. Denk aan de voorstellen van Philippe Van Parijs voor een ‘Weens’ model voor de stad, waarin het Gewest met één gefuseerde Brusselse gemeente samenvalt, met bijbehorende unitaire lijsten. Of het voorstel dat Brussel als een ‘Washington-aan-deZenne’ zou kunnen worden bestuurd door de Europese instellingen.

Vervreemding tussen hoofdstad en achterland is ook allesbehalve een Belgisch voorrecht. Duitsers klagen maar al te graag

over Berlijn, dat als kosmopolitische enclave weinig heeft met de provincie; New York wordt vaak als Europese voorpost gezien. Blanco cheque

Een ander uniek Brussels aspect zou de ongelijke verdeling van fiscale competenties zijn. De voornaamste bron van de Brusselse inkomsten ligt buiten de stad zelf, waardoor het Gewest zijn eigen financiële boontjes niet kan doppen.

Ook in dat opzicht is Brussel echter verre van uniek. Een stad als New York is zelfs niet de hoofdstad van de bijbehorende Amerikaanse staat New York – die eer behoort aan het provinciale Albany toe, een voormalig industriestadje bovenaan de rivier, waar de echte belastingen voor de stad worden geïnd en verdeeld.

Dat stelt scherpe grenzen aan de New Yorkse stadsmacht. Bijvoorbeeld: na de overwinning van de linkse Zohran Mamdani in de voorverkiezingen voor de Democratische Partij, kwam meteen de waarschuwing dat veel van zijn plannen goedkeuring van Albany nodig hadden. Daar zijn ze niet happig op ambitieuze progressieve politiek. Dat lijkt toch wat op de links-rechts tegenstelling tussen Vlamingen en Brusselaars, waarbij die eersten hun hoofdstad cultureel of politiek steeds minder herkennen, en geen blanco cheques meer willen uitschrijven.

Ten slotte rest er de meertaligheid. Maar dat is evenmin een exclusief Brusselse bedoening: steden als Barcelona of Zürich navigeren al decennia een bevolking die meerdere talen spreekt, terwijl in Azië eentaligheid allerminst de regel is.

Stedelijke elite

Zijn er dan wel wat Brusselse trekken die de huidige crisis kunnen verklaren?

Eén verschil met de geciteerde voorbeelden valt alleszins snel op. Inwoners van München mogen dan claimen dat ze een vrijpostig Berlijn financieren, maar ze stellen wel geen eisen over Beierse vertegenwoordiging in de federale hoofdstad (terwijl er in Brussel Vlaamse lijsten zijn, bestaan er geen Beierse lijsten bij de Berlijnse gemeenteverkiezingen). De specifieke communautaire opdeling van de Belgische staat, met Brussel als institutioneel weeskind – zo scherp uitgedrukt in de Bijzondere Brusselwet – veroorzaakt een kortsluiting die in andere stedelijke contexten moeilijk te repliceren valt.

Dat laat zich ook in termen van economische machtsverhoudingen lezen. Een aanzienlijk deel van de Duitse of Ameri-

kaanse zakenelite bevindt zich nog steeds in steden als Berlijn of New York. In België liggen die machtsverhoudingen anders: de economische elite van het land is grotendeels naar Antwerpen verplaatst, terwijl de klasse politici die het land bestuurt wat vervreemd is van haar eigen thuisstad.

Daardoor mist Brussel ook iets anders: een herkenbare stedelijke elite. Die rol wordt maar matig ingenomen door de internationale leden van de eurobubbel, die vaak mobiel en afstandelijk staan tegenover hun gaststad. De klasse aan Vlaamse cultuurdragers die neerstrijken in de hoofdstad is niet echt leidinggevend, en delft nationaal het onderspit voor een rechts blok. Brussel mist daarmee een bovenlaag die zich direct engageert voor haar stad – behalve misschien de klasse aan politici die zich de laatste jaren zo onkundig hebben getoond.

Die onevenredigheid leidt nu tot ongeziene moeilijkheden. In de jaren 2000 en 2010, toen de Brusselse politieke cultuur langzaam tot wasdom kwam, was er nog genoeg goodwill en geld om het Gewest bij elkaar te houden. Charles Picqué – grondlegger van het Gewest, jarenlang minister-president – sprak zelf van een ongeschreven contract tussen Brusselse politici.

Politieke veteraan

Dat contract is verbroken. Voor die breuk dienen er zich wat voorspelbare schuldigen aan – met Brussels PS-hoofd Ahmed Laaouej voorop. Hij zou tenslotte met zijn veto tegen de N-VA voor het eerst de communautaire balans hebben verstoord.

BIO

• Brusselaar

•Historicus van het politieke denken

•Docent universiteit van Oxford

•Columnist The New York Times

Maar een interpretatie die enkel op het stugge egoïsme van de Brusselse leider focust, dreigt de machine achter hem te ontzien. De weerbarstigheid van de PS laat zich alleszins niet los lezen van de bredere machtscrisis waarin de Franstalige socialisten verkeren na de verkiezingen van juni. De PS verdween daar sindsdien voor het eerst sinds 1987 op elk niveau naar de oppositiebanken.

Die nederlaag kwam niet uit het niets. Een dominant narratief ziet de partij als een politieke veteraan, het laatste restant van de twintigste-eeuwse massapolitiek die in de rest van West-Europa al lang verdwenen is, waar partijen amper nog leden hebben en grotendeels uit hoogopgeleide carrièrejagers bestaan.

Lange tijd leek de Belgische PS daarop een uitzondering. Wat recente cijfers tekenen nu een ander beeld: de laatste vijf jaar verloor de partij tienduizenden leden, van bijna 70.000 in 2018 tot minder dan 40.000 in 2022.

Dat maakt de PS nu tot de vierde ledenpartij van het land, ver achter nieuwe leider ... Open VLD. Het antwoord van de PS op die erosie is nu bekend: een grootschalige ‘herstichting’ of refondation. Die omhelst vraagrondes bij academici, consultaties bij leden en kiezer, een herziening van de exclusieve relatie met de socialistische vakbond, misschien zelfs een nieuwe naam. Met verschillende boeken over linkse herbronning op zijn naam moet PS-voorzitter Paul Magnette nu theorie in praktijk omzetten.

Of dat lukt is een andere vraag. In Brussel slaagde Laaouej er alvast wel in om een klassieke kiezersbasis te behouden; het is een open geheim dat het tussen hem en de partijvoorzitter niet echt botert. Dat de Brusselse leider zich met een deelname aan een besparingsregering bij de eigen achterban nog meer zou compromitteren behoeft geen betoog. Dan toch liever permanente oppositie.

Vanuit die oppositiekuur wordt de weerspannigheid in Brussel ook iets begrijpelijker. Een voogdij van de federale overheid oogt niet vertederend. Maar ze komt voor de socialisten wel met twee voordelen: de PS compromitteert zich niet met het besparingsbeleid en moet op gewestelijk niveau niet voorzitten over de aankomende chaos bij de Brusselse OCMW’s, die de instroom aan werklozen moeten opvangen (met alle financiële consequenties van dien). De coup op Brussel kan de PS ook uitbuiten bij de achterban – zonder dat ze echt beleidsdeelname moeten weigeren, of de handen vuilmaken aan bezuinigingen.

Democratisch schandaal

Intussen zijn we vijfhonderd dagen verder. Het communautaire evenwicht is verder verstoord. De Brusselse bevolking toont zich tot op heden relatief bedeesd: behalve wat enkelingen uit de Nederlandstalige middenklasse tekenen weinig Brusselaars protest aan tegen het huidige malgoverno. Wellicht door hun onderlinge verschillen, maar nog meer door de waanzinnige complexiteit van de huidige malaise. Dan gaat men Brussel liever verdedigen tegen de bashers: grootstedelijke romantiek voor de enige grootstad van het land. Die romantiek biedt echter nog geen garantie tegen een federale overname. Kan die eigenlijk nog worden afgehouden?

Een federale voogdij op Brussel zou zeker een democratisch schandaal zijn – Brusselaars kozen vorig jaar tenslotte hun eigen vertegenwoordigers en verdienen door hen te worden bestuurd. Maar het laatste zou wel wat schadelijke onduidelijkheden opheffen: het idee bijvoorbeeld dat Brussel bevoegd is voor materies als migratie of criminaliteit, waarvoor het amper uitgerust is, en die Vlaamse politici graag om electorale redenen op een veilige afstand houden. Dat is bij een coup niet meer mogelijk. Een voogd die zich over een probleemkind ontfermt, zou er al eens mee mogen beginnen zijn eigen problemen niet consistent door te schuiven naar datzelfde kind. Anders is er van voogdij ook geen sprake.

Anton Jäger: “Het gros van de partijen in de federale regering heeft eerder baat bij een verslechtering dan bij een verbetering van de Brusselse toestand.” © SEBASTIEN STEVENIERS

Minister in spe Dirk De Smedt Stijlbreuk met Gatz forceren

Als alles volgens plan verloopt, neemt Dirk De Smedt binnenkort de fakkel over van Sven Gatz als Brussels minister van Financiën en Begroting.

Op 15 oktober nam Sven Gatz (Open VLD) om gezondheidsredenen ontslag als Brussels minister van Financiën en Begroting. Huidig topman van Brussel Fiscaliteit Dirk De Smedt zou de fakkel overnemen. De Smedt is geen onbekende in de Wetstraat. Veertien jaar geleden schoof hij als fiscaal expert voor Open VLD al mee aan bij de ellenlange federale formatie die uitmondde in een tripartiteregering met Elio Di Rupo (PS) aan het roer.

De liberale sherpa liet toen al zijn stempel na. Zo zou hij volgens de overlevering fel van leer hebben getrokken tijdens de gespannen onderhandelingen over de financieringswet.

Brussel kreeg te veel geld toegeschoven, vond De Smedt. Hij zou zijn stem zodanig verheven hebben tegen collegaonderhandelaars dat Di Rupo persoonlijk de kamer met sherpa’s binnenstormde en toenmalig Open VLD-voorzitter Alexander De Croo het brandje moest blussen.

“Dat herinner ik mij niet,” reageert de gewezen premier droogjes. Meer wil De Croo er niet over kwijt. “De Smedt heeft als kabinetschef en in de administratie een stevig parcours gereden. Laat hem het nu maar bewijzen.”

Na zijn passage als kabinetschef van vicepremier en federaal

minister van Begroting Guy Vanhengel, van de zomer van 2009 tot eind 2011, kreeg De Smedt de touwtjes van Brussel Fiscaliteit in handen. Ondertussen runt hij de gewestelijke overheidsdienst al dertien jaar.

“Open VLD heeft destijds mee aan de kar getrokken om Brussel Fiscaliteit als aparte entiteit op te richten, zodat Dirk zijn eigen ploeg kon leiden,” zegt een bron die achter de schermen actief is in de Brusselse politiek.

Neerbuigend

“Zijn leiderschapskwaliteiten staan buiten kijf, maar door zijn intelligentie is hij niet altijd de makkelijkste. Voor wie niet op zijn niveau kan meepraten, kan hij al snel neerbuigend overkomen,” zegt diezelfde bron.

De Smedt stond mee aan de wieg van SmartMove, het project om rekeningrijden van de grond te krijgen in het gewest, dat door politieke twisten nog steeds in de koelkast zit. “Hij pakte dat goed aan, erg resultaatgericht. Dat het project politiek vervolgens blokkeerde, ligt niet aan hem,” klinkt het bij iemand die met De Smedt samenwerkte aan SmartMove.

“Hij denkt out of the box, wil graag bestaande structuren en logica’s omgooien, maar moet ook rekening houden met de context waarin die veranderingen tot

stand komen. Dirk wil soms te snel gaan, sneller dan wat mogelijk is. Als hij dan voelt dat de rest niet volgt, kan hij heftig uit de hoek komen.”

“Hij is een eigenzinnig werkpaard,” vat een Brussels kopstuk samen. “Met alle voor- en nadelen die zo’n combinatie met zich meebrengt.”

Tegelijkertijd wordt De Smedt omschreven als dealmaker. “Hij vond als voorname stem binnen de Brusselse Open VLD dat Gatz als minister van Begroting te weinig op zijn strepen stond. Met Dirk zal het sneller clashen met andere regeringsleden, maar uiteindelijk sleurt hij daar wel een deal uit,” klinkt het bij een ingewijde.

De Smedt, die in 1999 afstudeerde als licentiaat economische wetenschappen, hield de afgelopen jaren al de vinger aan de pols van de Brusselse begroting. Vorig jaar kwam hij aan het hoofd van de

stuurgroep Begrotingswaakzaamheid, die de penibele staat van de Brusselse kas in kaart moest brengen.

Media-aandacht

“Als er iemand is die alle nuances van de complexe Brusselse politiek kent, is hij het wel,” zegt een partijgenoot. De vraag is wel hoe die technische bagage zich zal vertalen naar een eerste politiek mandaat, en de spelletjes en media-aandacht die daarbij komen kijken.

“Dirk zal die politique politicienne wel snel onder de knie krijgen. Hij kent de politieke wereld al en is clever genoeg. Bovendien heb ik hem op massavergaderingen met ambtenaren, professoren en politici het publiek zien begeesteren. Hij is heel voluntaristisch.”

“Hoe zich dat in Brussel electoraal zal vertalen, is een andere vraag. Guy Vanhengel en

Sven Gatz, dat zijn Brusselaars van jongs af die het Nederlandstalige netwerk als hun broekzak kennen.”

De Smedt lijkt daarentegen wel de geknipte figuur om de Brusselse lijn van nieuwbakken partijvoorzitter Frédéric De Gucht te bewaken: het Gewest moet op dieet. “Hij zal voor een stijlbreuk zorgen.”

Het is nog even wachten voor De Smedt daadwerkelijk minister wordt, want het ontslag van Gatz is in een juridisch kluwen beland. Op papier zag het er allemaal in orde uit. De Open VLD-fractie zocht steun bij de verschillende Nederlandstalige partijen om de vervanging van Sven Gatz via een constructieve motie van wantrouwen te regelen. Gatz zou via zo’n motie uit de regering worden gestemd, en De Smedt zou in zijn plaats komen. Verschillende Nederlandstalige partijen hadden Open VLD gevraagd om dat met een ruime meerderheid te doen: dus ook met Team Fouad Ahidar en CD&V. Bovendien moesten ook de Franstalige partijen worden ingelicht, omdat dit anders de begrotingsbesprekingen met de zes partijen zou kunnen bemoeilijken. Maar dat lijkt niet te zijn gebeurd.

jaar geleden, in 2011, schoof Dirk De Smedt al mee aan als fiscaal expert bij de ellenlange federale regeringsformatie

is het jaar waarin Dirk De Smedt kabinetschef werd van Guy Vanhengel, die toen federaal minister van Begroting was

Slechts een aantal partijen kreeg de constructieve motie van wantrouwen te zien: Groen, Vooruit en de N-VA. Niet toevallig de meerderheid waar Open VLDonderhandelaar De Gucht al langer zijn zinnen op heeft gezet. CD&V en Team Fouad Ahidar werden niet op de hoogte gebracht. Dat zet nu kwaad bloed bij de Franstaligen. “Dit gaat om een totaal misprijzen voor de Franstaligen en een gebrek aan respect voor de partners waarmee een begroting wordt onderhandeld,” zo klinkt het. “We hadden nog begrip kunnen hebben voor de vervanging van Gatz om gezondheidsredenen, maar we zijn niet eens op de hoogte gebracht.”

JOHAN BAETEN EN STEVEN VAN GARSSE

No Kings

Aan de Amerikaanse ambassade in Brussel verzamelden afgelopen zaterdag zo’n honderd leden van de Democratische partij en sympathisanten om hun steun te betuigen aan de ‘No Kings’-betogingen in de VS, waar in totaal zo’n zeven miljoen mensen op straat kwamen. De betogers vinden dat Trumps regering meer en meer de autoritaire toer op gaat. © BELGA

Traangas

Op de nationale betoging van 14 oktober kwam het verschillende keren tot een confrontatie tussen relschoppers en de politie, die daarop onder meer het waterkanon en traangas inzette. Gemaskerde deelnemers raakten aan Pacheco slaags met de ordediensten. Er sneuvelden ook enkele ruiten van het gebouw van de Dienst Vreemdelingenzaken. Een twintigtal personen werd opgepakt. © BELGA

J.M. Coetzee in de Munt

Nobelprijswinnaar en wereldvermaard auteur John Maxwell Coetzee kreeg op 13 oktober een eredoctoraat van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) in de Muntschouwburg. Tijdens de uitverkochte lezing vertelde de internationaal gelauwerde schrijver in primeur dat hij samen met componist Nicholas Lens volop aan een nieuw operaproject werkt dat zijn personage Elizabeth Costello als uitgangspunt neemt. De opera rond het werk van Coetzee gaat in de lente van 2028 in première. © BELGA

In het nieuws

20/10 | Brusselse politie betrapte meer dan 45.000 snelrijders. In het derde trimester van dit jaar heeft de lokale politie Brussel-Hoofdstad/Elsene 45.218 bestuurders betrapt die het gaspedaal te diep hadden ingeduwd. 64 zagen hun rijbewijs ingetrokken worden. Dat meldt de Brusselse politie in een persbericht. “In totaal werden er 12.675.782 voertuigen gecontroleerd.”

20/10 | Elsene organiseert autovrije dagen per wijk. De gemeente Elsene wil autovrije dagen houden op wijkniveau. Het voorstel van Ecolo-politica Aline Lacroix heeft unaniem steun gekregen van alle fracties tijdens de laatste gemeenteraad. Het is de bedoeling om hele wijken autovrij te maken in vakanties of op feestdagen. Ecolo-Groen mikt op één dag per maand in de zomervakantie.

19/10 | Einde hotelopvang voor asielzoekers. De federale regering start met de stelselmatige afbouw van de opvang van asielzoekers in hotels. Dat kondigde minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt (N-VA) afgelopen weekend aan.

“Opvang moet menswaardig maar sober blijven: onderdak bieden, geen hotelkamers.” Volgens Van Bossuyt ligt het aantal asielaanvragen ook lager dan de 40.000 van vorig jaar.

18/10 | 3.800 handtekeningen tegen extra woontorens Lakeside. Een petitie tegen het

nieuwe Lakeside-project op de site van Thurn & Taxis heeft intussen meer dan 3.800 handtekeningen verzameld. Buurtbewoners en sympathisanten verzetten zich, ook na aangebrachte wijzigingen, tegen de plannen van ontwikkelaar Nextensa om er zestien woontorens op te trekken. Volgens Nextensa is bij het aangepaste project nochtans rekening gehouden met alle voorwaarden van de overlegcommissie.

17/10 | Schaarbeek belooft voorstellen voor herziening Good Move. Tegen medio 2026 zullen concrete voorstellen worden gedaan om het Brusselse circulatieplan Good Move te herzien. Dat heeft de schepen van Mobiliteit van Schaarbeek, Justine Harzé (PS), gezegd. Samen met Brussel Mobiliteit en twee onderzoeksbureaus wordt nu gewerkt aan een diagnostiek per wijk. “Want elke aanpassing heeft gevolgen elders,” aldus Harzé.

16/10 | Geen onbeperkte treinritten meer binnen Zone Brussel. Sinds woensdag 15 oktober heeft de NMBS een nieuw tariefplan. Daardoor kunnen reizigers niet langer onbeperkt met de trein door Brussel reizen met een ticket Zone Brussel. “De tarieven blijven dezelfde binnen de zone, maar reizigers moeten voortaan een duidelijk eindstation aanduiden,” bevestigt NMBS-woordvoerder Dimitri Temmerman.

Opinie

‘De

budgettaire crash van Brussel’

Het Brusselse dossier op de federale tafel brengen, opent alle dozen van een zevende staatshervorming. Dat schrijft professor Herman Matthijs, gespecialiseerd in staatsfinanciën.

Herman

Matthijs

• Docent publieke en openbare financiën

• Verbonden aan de VUB en de UGent

Standard & Poor’s heeft de Brusselse rating ongewijzigd laten staan op ‘A’ met een negatieve outlook, wat op zijn minst een verrassing mag heten. Gezien de budgettaire toestand van het Hoofdstedelijk Gewest zou men, op basis van de feiten, toch een verlaging verwachten.

Samengevat komt het Brusselse budgettair-economische dossier erop neer dat er een schuld is van ongeveer 15,7 miljard euro, een tekort van zowat 1,8 miljard euro, rentelasten van 420 miljoen per jaar, een werkloosheidspercentage van 12 procent, een werkgelegenheidsgraad van 66 procent, een explosieve demografische aangroei en het feit dat de betere middenklasse uitwijkt naar

Vlaanderen of Waals-Brabant.

Bovendien wordt de techniek van de voorlopige kredieten niet correct toegepast door de regering in lopende zaken, door meer uit te geven dan de laatst goedgekeurde

Stadsleven Vriendelijk zwaaien

door Alex Van den Bosch

Ik moet welgeteld vier zebrapaden oversteken van mijn voordeur in Koekelberg tot aan de metro. Elke dag heb ik bij één van de vier wel prijs: er nadert een auto, ik neem

aan dat die wel zal stoppen, begin het zebrapad over te steken, maar de auto versnelt voor mijn voeten, terwijl de chauffeur glimlacht en zijn hand opsteekt. Als

begroting, die van het verkiezingsjaar 2024. Dat maakt de budgettaire toestand alleen nog erger. Ook weigert het Rekenhof al sinds 2017 om de Brusselse rekeningen te onderzoeken en dus ook niet goed te keuren. Daardoor weet niemand wat nu juist de echte bedragen zijn van de ontvangsten alsook de uitgaven over de laatste jaren heen. Hiermee gerelateerd is de conclusie dat het Brussels parlement zijn taak als budgettaire waakhond tegenover de regering niet ernstig neemt.

“Kan Brussel de 2 procent stijging van de wedden van de ambtenaren in maart nog betalen?”

dankgebaar dat hij nog snel door mocht. De Brusselse chauffeurs kijken nooit boos. Ze zijn altijd blij dat ik hen doorlaat. In de rest van het land zijn het nochtans vriendelijke voetgangers die hun hand omhoogsteken naar de auto’s die stoppen. Grappig, denk ik bij mezelf, hoe Brussel

Heel de huidige situatie komt een aantal politieke partijen niet slecht uit. Inderdaad, de recente rating ondersteunt een aantal politieke actoren in hun gedachte om niet aan de sanering van de Brusselse openbare financiën te moeten beginnen.

Voor de federale regering is die ongewijzigde rating een voordeel. Want daardoor zal het Brusselse dossier niet onmiddellijk op de politieke tafel van de Wetstraat 16 belanden. En daar heeft men al genoeg problemen met de opmaak van de federale begroting 2026.

Onmiddellijk na de bekendmaking van de rating liet de staatsbank Belfius weten dat haar kredietlijn ter waarde van 500 miljoen euro zal geschrapt worden vanaf 1 januari. Daar kan het Brussels Gewest dus geen kredieten meer gaan opvragen voor de dagdagelijkse noden. Uiteraard heeft die annulering hoogstwaarschijnlijk te maken met de plannen

toch altijd een beetje de omgekeerde wereld is. Een eiland waar we de regels aan onze laars lappen. Na het vierde zebrapad wandel ik het Elisabethpark in, waar nog niet zo lang geleden een jonge stepper omver gemaaid werd door een politiewagen. Bij nader inzien doe ik als

zwakke weggebruiker toch liever zelf het dankgebaar. Ik beloof het met een even grote glimlach te doen.

In Stadsleven vertellen redacteurs en lezers in maximaal 1000 tekens een verrassende anekdote over Brussel. Insturen kan via redactie@bruzz.be

De staatsbank Belfius maakte bekend dat haar kredietlijn ter waarde van 500 miljoen euro zal geschrapt worden vanaf 1 januari.

inzake een privatiseringsoperatie van deze volledige staatsbank door de federale Arizona-regering. De desbetreffende waarde op de kapitaalmarkt voor Belfius zal zeker niet stijgen met een dergelijk Brussels aanhangsel, dat grootse financiële problemen kent.

In het rood gaan

Waarom is zo’n kaskrediet interessant voor het Gewest? Men kan dan geld krijgen van de bank en in het rood gaan tot een afgesproken maximum en dit om tijdelijke tekorten in de kas te financieren. Op dit kaskrediet wordt een rente betaald. Maar zonder kaskrediet vanwege een extern orgaan wordt het wel zeer moeilijk om te overleven voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. En dus is de vraag: wat doet het Nederlandse ING?

Er zijn wel een aantal dossiers met budgettaire gevolgen. De overheveling van een deel van de

langdurig werklozen naar de OCMW’s, de zwaar ondergebudgetteerde uitgaven van het culturele project KANAL, maar ook een mogelijke indexering van de lonen in het openbaar ambt. Die 2 procent-stijging van de wedden, tegen maart 2026, heeft het Gewest daar de middelen voor?

Een gewestelijke indexsprong lijkt politiek totaal niet haalbaar in het linksere Brussel. Ook de negentien gemeenten en evenveel OCMW’s, en de zes politiezones staan voor die twee procent meer uitgaven op de toch al zeer hoge loonlasten.

Met andere woorden, zonder kaskredieten of nieuwe banken om in een kaskrediet te voorzien lijkt het erop dat er begin 2026 onoplosbare problemen opdagen voor de hoofdstedelijke gewestelijke openbare financiën.

De Brusselse regeringsleider zal dan niet veel anders kunnen doen dan bellen of schrijven naar de federale eerste minister om hulp. Het wordt dan interessant om te zien wat het antwoord zal zijn van de Wetstraat 16 aan de Hertogstraat, en vooral de voorwaarden voor een eventuele steun. Iets dergelijks zal dit land op onbekend institutioneel politiek ijs doen belanden. Want het Brusselse dossier op de federale tafel brengen, opent alle dozen van een zevende staatshervorming.

Reageren of zelfeen opiniestukinsturen? Mailnaarredactie@bruzz.be

Zijn bezetenheid interesseerde me, dat mateloze karakter, die vitaliteit, dat avontuurlijke”

Debatteer mee

Treedt de politie té hardhandig op tijdens betogingen?

Resultatenonlinebevraging,op16oktober2025viaRhetoric(191reacties)

Depolitie zou getraindmoetenzijnomniet zo gewelddadig te reageren,zelfsals ze uitgedaagdworden.Hun eerstebezorgdheid zouhet welzijn van het volkmoeten zijn.Opditmomentreageren ze alskleinekleutersnaar wiejejetongnaarhebtuitgestoken. Eva S. Deagressiviteit van depolitieis met dejarenenorm toegenomen.Sinds ze inoorlogsuitrustingzijngetooid, gedragen ze zichalsof ze inoorlogsgebiedzijn. Eric V. Debeeldensprekenvoorzich.Depolitieslaateroplos, sluitbetogersin, zet traangasinwaarerkinderenzijn. Antje K.

Ik twijfel

Erzijnongetwijfeldagentendiehunboekje te buiten gaan,maarje kan erooknietnaastkijken dat die menseninmoeilijkeenbedreigendesituatiesterechtkomen.Endieovertreders van de wet luisterendanniet naar:“Wiljealsjeblieftstoppen?” Jaak D.

Nee

Depolitieheeftgeenkeuzewanneergeconfronteerd met dergelijkgeorganiseerdgeweldwaarbij ze zelf geviseerdworden. Bram S.

Bijelkebetogingkomenervernielzuchtigerelschoppers opdeproppen,danlijkt het menogalwiedes dat de politieingrijpt,omburgers,gebouwen,straatmeubilair te beschermenenorde te scheppen. Wat zou er gebeurdzijnmochtdepolitienietzijntussenbeide gekomen? Claudia K.

MARIOTTE met choreograafAnneTeresa DeKeersmaekerdekomendemaandende dansvoorstellingBrelop.Hijhaaldezijn inspiratieuitYouTube-filmpjes van de Brusselsechansonnier DeVolkskrant,20oktober2025

SOLAL

‘Veto tegen N-VA is historisch precedent’

Grondwetspecialist Quinten Jacobs over het beton in de Belgische politiek

“Het Brusselse model is op.” Dat betoogt Quinten Jacobs in een nieuw boek, waarin de 26-jarige advocaat en grondwetspecialist ervoor pleit om beleidsmakers weer in het hart van de politieke arena te plaatsen.

door Johan Baeten en Steven Van Garsse foto’s Saskia Vanderstichele

Amper 26 is hij, maar advocaat en grondwetspecialist Quinten Jacobs bewijst met zijn debuutboek dat hij geboren is voor het publieke debat. In enkele maanden tijd schreef hij met Het betonnen beleid een haarfijne en meeslepende analyse van de Belgische politiek.

Die loopt helemaal vast, stelt Jacobs, en wel om drie redenen: de federale staatsstructuur, het Europees carcan en de juridisering van de mensenrechten. Klassieke partijen hebben daardoor steeds minder speelruimte. Ze kunnen alleen nog rommelen in de marge. Antisysteempartijen spinnen er garen bij.

Hij verwijst naar een citaat van socioloog Max Weber die meer dan honderd jaar geleden al vaststelde dat politiek gelijkstaat aan een gat boren in houten planken. Dat gaat traag en moeizaam. Vandaag is dat hout door beton vervangen, zegt Jacobs, die meteen ook met oplossingen op de proppen komt. Daarin krijgt het politieke debat weer een centrale plaats, zodat politici ook echt voor hun verantwoordelijkheden worden geplaatst.

In uw boek zoomt u onder meer in op de beperkte beleidsruimte van onze politici. Over het Brusselse model zegt u dat het op is. Wat loopt er mis, nadat Brussel 35 jaar lang toch degelijk heeft kunnen functioneren?

JACOBS: Het heeft zin gehad. Mensen vragen zich vaak af waar al die overheden, gewesten en gemeenschappen in ons land goed voor zijn, maar de staatshervormingen in ons land hebben wel degelijk hun vruchten afgeworpen. De bevoegdheden overdragen, dat heeft gewerkt en heeft in Brussel bovendien een soort pacificatie tussen Franstaligen en Nederlandstaligen bewerkstelligd. Maar het is niet meer houdbaar. Het huidige Brusselse model is op.

Hoe is het zover kunnen komen?

JACOBS: Er zijn pakketjes bevoegdheden die moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn en aan verschillende overheden toegekend zijn. De problemen waar Brussel vandaag mee

kampt, passen niet in die pakketjes. Denk aan de opvang van transmigranten of de drugsproblematiek: dat zijn grote uitdagingen waar verschillende overheden voor bevoegd zijn, en die daardoor moeilijker opgelost raken. Voor de kiezer is het niet gemakkelijk om te bepalen wie hij moet afstraffen of belonen in het kieshokje. Nochtans is dat essentieel in een democratie.

Brussel heeft, als het over migratie en veiligheid gaat, niet de sleutels in handen.

JACOBS: Inburgering wordt dan wel door de gemeenschappen geregeld, in Brussel kunnen de Vlaamse en Franse Gemeenschap geen verplichtingen opleggen, waardoor ze een samenwerkingsakkoord op

“Ik weiger te geloven dat er iets in de grond zit waardoor Brusselse politici incompetent zouden zijn”

touw moeten zetten – wat heel lang heeft aangesleept – dat vervolgens in een soort lightversie van de regelingen van de twee gemeenschappen resulteert. Zo’n complex mechanisme in de hoofdstad van Europa: waanzin.

U komt in uw boek met een nieuw model voor de dag, waarin België vier deelstaten telt: Vlaanderen, Wallonië, Brussel en Ostbelgien. Wat gebeurt er dan met de link tussen Brussel en de twee gemeenschappen?

JACOBS: Brussel wordt versterkt met de bevoegdheden van de GGC (de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, waar persoonsgebonden zaken aan bod komen, red.). De GGC zelf wordt dus afgeschaft en de ‘biculturele aangelegenheden’ die nu op het federale niveau zitten, verhuizen naar Brussel. Ook de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) verdwijnt: de Vlaamse deelstaat stippelt zelf het

Advocaat Quinten Jacobs: “Ik begrijp dat de Franstaligen vinden dat de Vlamingen te veel macht hebben in Brussel, maar die bescherming van de Nederlandstaligen hangt samen met afspraken op federaal niveau.”

Nederlandstalige beleid uit voor bijvoorbeeld onderwijs en cultuur. Zo wordt de band tussen Vlaanderen en Brussel versterkt.

Parallel daaraan verdwijnt ook de Franse Gemeenschapscommissie, haar bevoegdheden kunnen door de Brusselse of de Waalse deelstaat worden overgenomen. De negentien gemeenten zouden we in een soort districtsmodel moeten omzetten.

In uw bredere model belandt ook de sociale zekerheid bij de deelstaten.

JACOBS: Alleen de gezondheidszorg. De reden is helder: de federale overheid moet ontlast worden. Haar begrotingstekort is gigantisch en bovendien liggen de grote facturen die zullen exploderen op haar bord: defensie, pensioenen, vergrijzing en rentelasten. Tegelijkertijd heeft de federale regering weinig ruimte om te

besparen. Je moet wel een van de financiële molenstenen van de hals van de federale overheid halen en naar de deelstaten overdragen, en daarom kijk ik naar gezondheidszorg.

Is het kleine Brussel wel in staat om zo’n grotere rol te dragen?

JACOBS: Ik weiger te geloven dat er iets in de grond zit waardoor Brusselse politici incompetent zouden zijn. In de wereld zijn er nog gebieden waar de gezondheidszorg op kleinere schaal georganiseerd wordt en er zijn heel wat manieren om dat vorm te geven. Ook vandaag biedt Vlaanderen gezondheidszorg aan in Brussel. Dat zou zo blijven in mijn model.

U kiest voor een model met vier deelstaten, in tegenstelling tot het confederale model dat de N-VA in het verleden naar voren schoof: Vlaanderen enerzijds en

“Een sanering van de federale overheid is niet meer mogelijk zonder staatshervorming”

Wallonië anderzijds, die ook samen Brussel besturen.

JACOBS: De tijd van twee is voorbij, denk ik. Dat neemt niet weg dat ik over een asymmetrisch gegeven spreek: het is moeilijk om Ostbelgien op hetzelfde niveau als de andere deelstaten te plaatsen, dat bevoegdheden kan overdragen aan de Waalse deelstaat. Dat gebeurt vandaag uiteraard al.

Er wordt weleens gespeculeerd over 2029 als nieuw momentum voor een staatshervorming: vandaag valt al op dat het Arizona-beleid gedragen wordt in Vlaanderen, maar een pak minder in Wallonië. De federale formatie zou over vier jaar weleens de N-VA en de PS tot elkaar kunnen veroordelen.

JACOBS: Een sanering van de federale overheid is volgens mij niet meer mogelijk zonder staatshervorming. We hebben dus een keuze. Ofwel laat je de primaire bevoegdheden van de federale overheid

verkommeren, wat vandaag al gebeurt –justitie is daar een voorbeeld van, we kunnen daar moeilijk nog op besparen. Ofwel ga je voor een staatshervorming.

Daar wordt vandaag totaal niet over gesproken.

JACOBS: De lat ligt politiek hoog door die verplichte tweederdemeerderheid in de Kamer en weinig partijen hebben appetijt om aan zo’n avontuur te beginnen. Het gaat over een proces dat zich in de geschiedenis van ons land nog maar zes keer heeft afgespeeld.

Uw boek draait rond de betonnering van het beleid, onder meer door de logge staatsstructuur, maar ook door de grondwet. Waarom juist?

JACOBS: Ik ga even terug in de tijd. In 1989 viel de Berlijnse Muur. Het kapitalistische model had in de hoofden van veel mensen gewonnen. Het was de tijd van welvaart, hoop en optimisme. Vervolgens hebben we, in 1994, het standstillbeginsel opgenomen in onze grondwet. Dat betekent dat de bescherming van sociale, culturele en economische rechten nooit teruggeschroefd mag worden, tenzij de overheid kan aantonen dat redenen van algemeen belang haar daartoe verplicht.

Bestaande grondrechten kunnen dus niet afgebouwd worden.

JACOBS: Dat heeft zelden problemen opgeleverd, maar de voorbije jaren worden rechters strenger. De standstill haalt het op het argument van het algemeen belang. Daardoor wordt het steeds moeilijker om politieke hervormingen door te voeren.

Dat gebeurde onlangs met het terugschroeven van de lage-emissiezone. Het Grondwettelijk Hof haalde ook het standstillprincipe aan, en een beslissing van het parlement werd vernietigd. Voor de astmapatiënt was dat toch goed nieuws?

JACOBS: Maar voor de kleine zelfstandige zonder geld om een nieuwe ecovriendelijke auto te kopen minder. Aan beiden zou ik zeggen: voer campagne bij politici voor je zaak. Zo krijg je een politiek debat erover.

Zal de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd de toets doorstaan? Vakbonden trekken naar het Grondwettelijk Hof.

JACOBS: Ik durf er mijn hand niet voor in het vuur te steken, al denk ik niet dat het Grondwettelijk Hof zo’n hervorming op zo’n cruciaal budgettair moment zal vernietigen.

In uw boek introduceert u een nieuw idee: een ‘Grondwettelijk Moment’ om de rechtspraak van het Grondwettelijk Hof en de beslissingen van volksvertegenwoordigers beter met elkaar te verzoenen. Wat bedoelt u daar juist mee?

JACOBS: Op die manier kan het parlement periodiek een eigen interpretatie geven aan de vage normen die mensenrechten per definitie zijn. Politici kunnen zo rechters handvatten bieden.

Ook de EU speelt een rol in de betonnering van het beleid. U pleit paradoxaal genoeg voor meer Europa.

JACOBS: Mensen hebben niet door hoe ingrijpend het EU-beleid weegt op de lidstaten. Dat gaat dan bijvoorbeeld over migratie, maar ik geef ook graag een recent actueel voorbeeld: de oorlog in Gaza. Er werd de hele zomer maximaal druk uitgevoerd op premier Bart De Wever (N-VA) en minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés), terwijl elke nuchtere mens zou moeten beseffen dat je net druk had moeten zetten op commissievoorzitter Ursula von der Leyen. De echte hefbomen liggen op Europees vlak.

Laten we teruggaan naar Brussel. Vandaag wordt er weliswaar onderhandeld over een begroting, maar het blijft afwachten of daar een regering uit voortvloeit. Hoe kunnen we in 2029 zo’n formatiefiasco vermijden?

JACOBS: We hebben het over de structurele problemen gehad, maar er zijn ook de politieke problemen die sinds de voorbije verkiezingen de bovenhand hebben gehaald. We mogen niet vergeten dat de PS deze chaos heeft ingeluid met een historisch precedent door een veto op de N-VA te stellen.

Is het niet beter om de partijen na de verkiezingen meteen samen te laten onderhandelen, over de taalgroepen heen, maar wel met behoud van de meerderheid in elke taalgroep?

JACOBS: Mogelijk. De dubbele meerderheid moet behouden blijven, zolang je op federaal niveau een pariteit hebt voor het aantal regeringsposten voor Nederlandstaligen en Franstaligen. Zelfs toen de MR in de regeringMichel als enige Franstalige partij in de regering zat, had ze de helft van het aantal ministers.

Ik begrijp dat de Franstaligen vinden dat de Vlamingen te veel macht hebben in Brussel, maar die bescherming van de Nederlandstaligen hangt samen met afspraken op federaal niveau. Je kan niet één Jenga-blokje weghalen en hopen dat de toren overeind blijft.

“In Anderlecht kom je na 21 uur soms liever niet buiten”

BIO

• Geboren in 1999 in SintNiklaas

• Woont in Brussel

• Werkt bij Eubelius als advocaat grondwettelijk recht

• Columnist voor De Tijd

• Aan de slag als praktijkassistent aan het Centre for Public Law (KU Leuven)

• Een van de jonge Belgen die deel uitmaken van de Vrijdaggroep, denktank van de Koning Boudewijnstichting

• Werpt zich met zijn debuutboek Het betonnen beleid op als een nieuwe toonaangevende stem in het publieke debat

Er wordt steeds vaker gehint op een regering met MR, PS, Les Engagés, Groen, Open VLD en Vooruit die uit de begrotingsgesprekken ontstaat en via gegoochel met de Brusselwet toch kan aantreden zonder meerderheid aan Nederlandstalige kant.

JACOBS: Dat zou een constitutionele bom zijn. Elk benoemingsbesluit zou dan bij de Raad van State aangevochten kunnen worden, omdat je in zo’n scenario de Brusselwet met de voeten treedt. Politiek gezien zit je als Nederlandstalige partij op een gegeven moment natuurlijk in een fuik. Wat gaat Frédéric De Gucht (Open VLD) doen als je die begroting gemaakt hebt? Zeggen dat hij er plots niet meer mee akkoord gaat als een regering die wil uitvoeren? Dat is heel moeilijk om uit te leggen.

Hoe bent u zelf trouwens in Brussel beland?

QUINTEN JACOBS: Ik ben opgegroeid in Vilvoorde, waar ik ook op de schoolbanken gezeten heb, ik kwam van jongs af aan vaak in de stad. Voor mijn rechtenstudies ben ik naar Leuven verkast, vervolgens ben ik in Brussel komen wonen en werken. Eerst in Anderlecht, ondertussen in de Europese wijk.

Hoe is uw verhouding met de stad?

JACOBS: Brussel is een geweldige stad, in tegenstelling tot de negatieve perceptie die heerst bij veel Vlamingen. We mogen meer de daad bij het woord voegen wanneer er op de stad gekapt wordt. Zo bestaat die typische sfeerschepping bij mensen in Vlaanderen die Brussel een hellhole noemen, waarna Nederlandstalige Brusselaars in het defensief gaan en de stad verdedigen. Goed, maar tegelijkertijd is er bij die verontwaardigde verdedigers veel te weinig aandacht voor de problemen in de stad. De veiligheid bijvoorbeeld. In Anderlecht kom je na 21 uur soms liever niet buiten. (Vurig) Allee, dat is toch niet normaal? We hebben te lang vanuit een defensieve reflex de problemen niet benoemd en er niets aan gedaan.

‘LE MODÈLE BRUXELLOIS ACTUEL EST À BOUT DE SOUFFLE’

FR/ La démocratie est paralysée, et les responsables politiques en portent une part de responsabilité. C’est ce que défend Quinten Jacobs dans son nouveau livre, où ce jeune avocat de 26 ans, spécialiste du droit constitutionnel, plaide pour replacer les décideurs au cœur de l’arène et relancer le débat institutionnel autour de Bruxelles. « L’époque d’un confédéralisme à deux est révolue. »

‘THE CURRENT BRUSSELS MODEL IS FINISHED’

EN/ Democracy is at a standstill, and politicians are in part to blame. This is the argument put forward by Quinten Jacobs in a new book in which the 26-year-old lawyer and constitutional specialist advocates putting policymakers back at the heart of the political scene. Jacobs also hopes to stimulate the institutional debate surrounding Brussels. “The era of dual-partner confederalism is over.”

‘Werklozen staan onder ongelooflijke druk’

OCMW-voorzitter Sébastien Lepoivre (PS) vreest gevolgen beperking van stempelgeld in de tijd

Sébastien Lepoivre, OCMW-voorzitter in Evere en voorzitter van de federatie van Brusselse OCMW’s, schetst een somber beeld van de impact van de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd. “Ik wil geen doemdenker zijn, maar een deel van de mensen zal misschien in de criminaliteit belanden.”

door Steven Van Garsse

Sébastien Lepoivre had zich zijn leven als OCMW-voorzitter wel anders voorgesteld toen hij in 2024 aan zijn tweede mandaat mocht beginnen in Evere. “Na corona, na de energiecrisis, dacht ik: ‘Nu komen we weer in rustiger vaarwater terecht’,” zegt hij in zijn kantoor in het Everse gemeentehuis.

Maar toen kwam Arizona, en die besliste om de werkloosheidsuitkeringen te beperken in de tijd. Dat zal een enorme impact hebben op de OCMW’s, die een groot deel van de geschrapte werklozen moeten opvangen. Dat beseffen de partijen van de Arizona-regering: om de schok op te vangen worden honderden miljoenen euro’s vrijgemaakt.

In april werd Lepoivre voorzitter van de federatie van Brusselse OCMW-voorzitters. Op voordracht van PS-voorzitter Ahmed Laaouej, die er een socialist wou. Ook Brussels OCMW-voorzitter David Weytsman (MR) was kandidaat, vertelt Lepoivre. “Het was een strijd tussen twee blokken, maar Weytsman trok aan het kortste eind.”

Voor Lepoivre is het als voorzitter van de federatie alle hens aan dek, enkele maanden voor de OCMW’s een toestroom mogen verwachten van naar schatting 15.000 tot 25.000 nieuwe leefloners.

Zijn jullie hierop voorbereid?

SÉBASTIEN LEPOIVRE: We moeten wel, maar een walk in the park wordt dat niet. De duizenden leefloners komen boven op de huidige toename. Vergeet niet dat er in sommige gemeenten zoals in Evere, jaarlijks acht procent leefloners bijkomen. In tien jaar is het aantal in Brussel zelfs verdubbeld.

Het probleem is dat we er alleen voor staan. Nous sommes esseulés. Vanuit de federale overheid krijgen we geen steun, en vanuit het Gewest (Gemeenschappelijke Gemeenschapscommisie, red.) evenmin.

De regering heeft honderden miljoenen aangekondigd om de OCMW’s te ondersteunen.

LEPOIVRE: Dat zijn aankondigingen, beloftes, maar we hebben nog geen wettekst gezien. Er is geen echt overleg, er wordt alleen informatie gedeeld. Er zou een politiek akkoord zijn om voor 2025, dit jaar nog, alvast 26 miljoen euro vrij te maken. Het jaareinde nadert, en we hebben nog niets gezien. De federale regering lijkt niet te beseffen dat we ons moeten voorbereiden op wat komen gaat. Alle OCMW’s zullen personeel aanwerven op hetzelfde piekmoment: profielen waarvoor een krapte bestaat op de arbeidsmarkt. Die nieuwe werknemers moeten een opleiding krijgen etc. Dat vraagt tijd, maar vandaag weten we nog altijd niet zeker hoe we gefinancierd zullen worden.

En de Brusselse regering?

LEPOIVRE: Die is in lopende zaken en heeft geen geld. In die moeilijke omstandigheden bereiden de OCMW’s zich zo goed en zo kwaad als het kan voor.

U zei al dat de OCMW’s vrezen voor agressie.

LEPOIVRE: Die agressie is er dagelijks. Werklozen staan onder ongelooflijke druk, nu ze hun uitkering verliezen. Wie moet dat opvangen? Onze onthaalmedewerkers. We bereiden hen voor, met vormingen rond omgaan met agressie en we zetten andere zaken in gang, zoals stewards of noodknoppen, zodat de politie snel kan ingrijpen als dat nodig is. Ik zeg dit zonder de armen te willen criminaliseren. “Arme mensen zijn gewelddadig,” klonk het na de moord op een OCMW-medewerker in Gent. Nee. Ze reageren zo omdat zelf institutioneel geweld meemaken.

Wat gebeurt er nog?

LEPOIVRE: We reorganiseren het onthaal om de toestroom op te vangen, we nemen onthaalpersoneel aan, we informeren de toekomstige leefloners met flyers en informatievergaderingen. Onze wettelijke taak is om iedereen een waardig leven te garanderen. We leggen hen uit wat hun rechten zijn.

Zijn ze goed op de hoogte?

LEPOIVRE: Dat hangt ervan af. Sommige werklozen die hun brief van de RVA hebben gekregen, komen nu al aankloppen. Andere weten nog niet waar ze aan toe zijn, omdat ze hun brief niet ontvangen hebben, of omdat ze de taal niet machtig zijn.

Dat zet de OCMW’s in een moeilijke spreidstand. We kunnen zelf niet alle informatie geven, want die is er niet. Een onderzoek voeren naar hun recht op een uitkering is niet mogelijk, want ze hebben er nog geen recht op. Zo is het moeilijk om te anticiperen op de golf die eraan komt.

Tegelijk moeten de werkzoekenden die komen aankloppen wel hun dossier volledig in orde hebben voor de zomer. Is dat niet het geval, dan hebben de OCMW’s geen recht op federale compensatie, terwijl de leefloners wel hun uitkering zullen krijgen. Dat is een van de vele mogelijke perverse effecten van de beslissing: we zijn voor die compensatie afhankelijk van de ijver van de werkzoekende om het dossier in orde te brengen voor eind juni. We hebben berekend, los van de federale compensatie, dat de hervorming 162 miljoen euro per jaar zal kosten aan de Brusselse OCMW’s. Een enorm bedrag.

Nogmaals: de regering trekt, voor heel België, 300 miljoen uit, om de schok op te vangen.

LEPOIVRE: Dat klopt en dat scheelt een flinke slok op de borrel. Die compensatie gaat elk jaar echter degressief naar beneden, terwijl het niet zeker is dat aantal leefloners zal dalen. Daardoor riskeren de OCMW’s in 2028 in de problemen te raken. Hoe zullen we dat financieren? Niemand weet het.

De federale regering besliste daarnaast om enkele subsidielijnen af te sluiten voor de OCMW’s. Hoe komt dat aan?

LEPOIVRE: Er zijn vorig jaar al corona- en energiesubsidies geschrapt. Dat gaat over miljoenen. En nu dus een rist federale subsidielijnen: (somt op) voor daklozen, alleenstaande gezinnen, energiearmoede, voedselhulp en kinderarmoede. Dat gaat over vier miljoen euro minder.

De subsidies voor de strijd tegen kinderarmoede bijvoorbeeld. Een sociaal assistent komt bij een gezin langs en ziet dat een kind geen bed heeft. Dat gebeurt zowat elke week. Of de boterhamdoos blijkt leeg te zijn. Vroeger konden we teruggrijpen naar die subsidies. Die zijn nu weg.

Volgens minister Anneleen Van Bossuyt (N-VA) zijn die subsidies niet de bevoegdheid van de federale regering. Ze schermt met een rapport van inspectie financiën.

“We installeren noodknoppen, zodat de politie snel kan ingrijpen bij agressie”

Sébastien

Lepoivre

OCMW-voorzitter in Evere

LEPOIVRE: Dat valt nog te bezien. Er is toch een federaal minister van Armoedebestrijding (Frank Vandenbroucke (Vooruit), red.)? Ook van hem horen we niets.

Een deel van de werkzoekenden die hun uitkering verliezen, dat staat nu al vast, zal helemaal geen recht hebben op een leefloon. LEPOIVRE: Dat duwt de mensen in de armoede. Een langdurige werkloze die samenwoont krijgt nu nog even een werkloosheidsuitkering. Vanaf januari wordt het hele gezinsinkomen in rekening genomen. De inkomens van de ouders, van

de grootouders, van broers en zussen, van de kinderen of van de partner worden samengeteld. Als dat gezinsinkomen boven een bepaalde grens ligt, dan krijgt die niets meer. De federale regering gaat er zelf van uit dat een derde van de langdurig werklozen die hun uitkering verliezen van de radar zal verdwijnen. Dat is toch dramatisch. Die zullen aan zichzelf zijn overgeleverd. Ik wil geen doemdenker zijn, maar misschien belanden ze in de criminaliteit, of in de dakloosheid, of in het zwarte circuit.

Dat klinkt behoorlijk pessimistisch.

LEPOIVRE: Het is waar dat we dat niet kunnen weten, maar de vrees is er wel. Ik zal de eerste zijn om als het allemaal meevalt over een jaar te zeggen: “Oef, ik heb me vergist.”

De federale regering stimuleert de OCMW’s via een bonus-malussysteem om de leefloners naar de jobmarkt toe te leiden. Worden de OCMW’s een soort van mini-Actiris?

LEPOIVRE: Ieder zijn taak. De OCMW’s zijn bevoegd voor de sociale integratie, Actiris voor de arbeidsbemiddeling, ook voor wie zijn uitkering is verloren. De federale overheid verwacht inderdaad dat wij, meer dan vroeger, de leefloners naar de arbeidsmarkt leiden. Anders worden wij financieel gestraft. Actiris ontsnapt daaraan. Ook dat is een pervers effect van deze hervorming.

Er gaan stemmen op om geld en personeel van Actiris te transfereren naar de OCMW’s, nu de langdurig werkzoekenden naar de OCMW’s zijn verdreven. Bent u daar voorstander van?

LEPOIVRE: Wat hebben wij nodig? Expertise in de arbeidsmarkt, ervaring in de arbeidsbemiddeling, en de mensen om het te doen. Precies wat Actiris heeft. Er vloeit jaarlijks 800 miljoen euro naar Actiris en er werken 1.700 mensen. Een gedeeltelijke transfer lijkt me logisch, alleen komt daar niets van in huis. Toegegeven, Actiris heeft een plan om de OCMW’s bij te staan. Dus ja, er is overleg met Actiris, maar makkelijk loopt dat niet.

‘LES CHÔMEURS SUBISSENT UNE PRESSION INCROYABLE’

FR/ Sébastien Lepoivre, président du CPAS d’Evere et de la fédération des CPAS bruxellois, dresse un tableau sombre de la limitation des allocations de chômage dans le temps. « Je ne veux pas être alarmiste, mais certains risquent de basculer dans la criminalité. Les chômeurs subissent une pression énorme, maintenant qu’ils perdent leurs allocations. Et qui doit gérer cela ? Nos agents d’accueil. »

‘THE PRESSURE ON THE UNEMPLOYED IS IMMENSE’

EN/ Sébastien Lepoivre, chair of the Evere Public Centre for Social Welfare and of the federation of Brussels OCMW/CPASs, paints a bleak picture of the impact of a time limit on unemployment benefits. “I don’t want to be a doom-monger, but some may end up turning to crime. The unemployed are under incredible pressure now that they are losing their benefits. Our front-line staff will have to deal with that.”

Bozar John Baldessari

19 Sept.'25 → 1 Feb.'26

‘De tentoonstelling over een reus van de hedendaagse kunst’

Smeerwortel Verzachtend voor kneuzingen en verrekkingen

In een bijzondere lessenreeks die volgende week start in Evere, leren cursisten welke kruiden helpen tegen kneuzingen en andere kwaaltjes. Zoals de smeerwortel, ook te vinden in Brussel.

door Andy Furniere

De Diegemse herborist Virginie Volckaert geeft al bijna drie jaar workshops over kruiden, met haar onderneming Plantes à gogo. “Die naam verwijst naar mijn favoriete kruid, weegbree oftewel Plantago,” glimlacht ze. “Dat is een veelvoorkomende en veelzijdige plant, die onder meer wordt gebruikt tegen jeuk door muggenbeten en brandneteluitslag. De bladeren zijn lekker, en je kan er thee mee maken die helpt tegen winterkwaaltjes als keelpijn.”

Tijdens haar lessenreeks ‘Herborist yourself’ in GC Everna in Evere, gespreid over vijf maandagen in november en december, prijst Volckaert onder meer de weldadige eigenschappen van smeerwortel aan. Zoals de naam suggereert, zitten de geneeskrachtige stoffen van de plant sterker geconcentreerd in de wortel dan in de bladeren. “Zeker in de herfst, de plant propt zijn wortels dan tjokvol energiereserves,” zegt Volckaert.

Tijdens de workshops toont de herborist hoe je op relatief eenvoudige wijze die stoffen aan de wortels kunt onttrekken, door geraspte stukjes gedurende enkele weken onder te dompelen in olie of alcohol. “Door filtratie verkrijg je daarna een preparaat waar je onder meer zalfjes mee kan maken. Zalfjes op basis van smeerwortelextracten zijn ideaal om inwendige letsels te helpen verzorgen zoals breuken, kneuzingen of verrekkingen.” Wel opletten, geeft Volckaert mee, voeg ze nooit toe aan gerechten of dranken. “Ze bevatten stoffen die schadelijk zijn voor de lever.”

• Borstelig behaarde plant met bloemen die purper, violet, roze, geelwit of wit kunnen zijn

• De belangrijkste geneeskrachtige stof, allantoïne, bevindt zich in de hele plant maar in de hoogste concentraties in de wortel

• Niet geschikt om bij voedsel of drank te voegen door stoffen die schadelijk zijn voor de lever

Ga in elk geval geen smeerwortel – en planten in het algemeen – in het wild plukken in de Brusselse openbare ruimte, zoals in parken, dat is verboden. “De plant komt niet overal voor in de Brusselse natuur, maar doet het hier wel goed in de moestuinen,” zegt Volckaert. “Sommige varianten worden gebruikt als decoratie, in parken onder meer.”

Een andere manier om aan zelfzorg te doen tijdens sombere winterdagen, kan geurtherapie zijn, bijvoorbeeld door etherische oliën aan te schaffen – ze zelf maken is nogal complex. Daarvoor is rozemarijn een van de aanraders.

“De geur van de plant kan zowel kalmeren als energie geven en mogelijk ook je concentratie en geheugen een boost geven.”

Voor een kopje kruidenthee om wat aan te sterken wanneer het kouder wordt, raadt Volckaert behalve weegbree ook tijm, heemst en kaasjeskruid aan.

De herborist geeft in haar workshops in het algemeen de voorkeur aan planten die vlot groeien in onze contreien, maar behandelt ook specerijen afkomstig uit landen met een meer tropisch klimaat. “Denk aan gember, kaneel en kruidnagel. Allemaal smaakmakers die je opwarmen door de bloedsomloop en de vertering te verbeteren.”

De lessenreeks ‘Herborist yourself’ vindt plaats in GC Everna vanaf 3/11. Meer info over de workshops via plantesagogo.be

Reeks nalezen?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/dossier/botanisch-brussel

Eigenschappen

BIO

Naam: Sofia

Leeftijd: 12 jaar

Woonplaats: Neder-OverHeembeek samen met haar

mama, oma en drie zussen

School: zesde leerjaar

Gsm-hoesje: een foto van Ahyeon van K-popband

BabyMonster

The hang-out

‘In Docks kan ik alles zien en passen’

Elke week toont een Brusselse tiener zijn favoriete plek in de stad. Deze keer neemt Sofia (12) BRUZZ mee naar winkelcentrum Docks. “Dit is leuker dan online kleren te kopen.”

door Marjon Udo foto Saskia Vanderstichele

Waarom stelde je voor om in dit shoppingcentrum af te spreken?

Er zijn hier veel winkels en restaurants. En er is een speelzaal, Smash Arcade, die juist geopend is. Het is keileuk.

Is het leuker om hier te shoppen dan via websites?

Hier kan ik veel verschillende kleren zien en proberen. Bij onlinewinkels kan ik dat niet. Als ik bijvoorbeeld schoenen pak en het is niet de juiste maat, dan kan ik dat niet teruggeven als ik het online kocht.

Ga je soms winkelen in het centrum, bijvoorbeeld naar de Nieuwstraat?

In Rue Neuve zijn veel meer mensen dan hier. In Docks is er niet veel volk in de winkels. Als je in Rue Neuve naar een winkel gaat, is er een keilange file om te gaan betalen.

Met wie ga je meestal winkelen?

Met mijn mama en mijn zussen.

Shop je soms online met je mama?

Ja, dan ga ik online op mijn telefoon, dan stuur ik haar mijn mandje en kan zij dat ook zien.

Heeft onlineshoppen voordelen?

Online kun je kleren hebben van bijvoorbeeld België, China en Japan. Hier in Docks kan je dat ook krijgen, maar heb je minder opties.

Heb je zelf geld om uit te geven?

Nee. Het is makkelijk, ik gebruik het geld van mama. Maar ook moeilijk, omdat mama soms veel dingen niet wil kopen.

Welke dingen zijn dat dan?

K-popalbums. Dat zijn boeken met foto’s van K-popartiesten. Er zijn soms ook kleine foto’s die je in het hoesje van je telefoon kan

stoppen. En er is ook een cd, maar ik heb geen cd-speler.

Waarom krijg je die albums niet?

Omdat ze duur zijn. Ik heb er al drie thuis.

Heeft je mama ook regels voor het gebruik van jouw gsm?

Als ik op mijn telefoon ben, kijkt mijn mama naar mij. “Wat doe jij?” vraagt ze dan. “Ik ben messages aan het sturen naar mijn vrienden.” “Voor niks,” zegt ze dan.

Zou je zonder telefoon kunnen leven?

Nee.

En als je moeder jouw telefoon voor een uurtje zou afpakken?

Dan heb ik mijn computer. Ik kan dan ook Roblox spelen, en YouTube, Instagram en TikTok kijken.

En een dag zonder telefoon én computer?

Dan heb ik de tv.

Dan ook zonder tv.

Ik heb nog een tablet.

Als je nu helemaal niks van technologie zou hebben?

De telefoon van mijn moeder stelen? Of mijn moeder vragen of ik bij mijn vrienden mag slapen. Ik zou dan met mijn vrienden naar het park gaan en naar de winkel om een zak chips te kopen. Pikant of met hamburgersmaak.

Wil jij ook je favoriete plek tonen? Stuur een mailtje naar ket@bruzz.be en een journalist neemt contact met je op. Meer Brussels nieuws op ketjesmaat vind je op BRUZZKet.be

Muziekstijl

De K-popalbums kopen we bij Dragon Toys in de stad, dat is niet in Docks. Het is leuker in een winkel. Daar kan ik veel meer opties zien. Ik vind de muziek en de stijl van K-pop heel leuk. Ze doen me veel lachen.

Winkelplezier

Yatta! is een nieuwe winkel die nog moet opengaan. Je kan daar noodles eten. En ook skincare kopen.

Huisdier

Ik wil graag een konijn. Ik zou het Jennie noemen, zoals de zangeres van Blackpink. En als het een jongen is, wordt dat Han, van Stray Kids.

‘Er gaat niks boven een knuffel van een schaap’

Designers creatief met Brusselse wol

“

Volgens een nieuwe Europese ‘ecoscore’ zijn synthetische stoffen duurzamer dan wol van schapen. Wat dan met de Brusselse kuddes? “Gemiddeld krijg ik 0 tot 0,20 euro per kilo wol,” zegt herder David D’hondt.

door Sarah Vandoorne foto’s Sarah Van Looy

Schapen? In Brussel? Mijn buren wisten niet wat ze hoorden.”

Céline Dayez woont nochtans in Ganshoren, op amper tien minuten stappen van de weide waar een veertigtal zwartblesschapen van de Brusselse stadsherder David D’hondt grazen. Tussen de brandnetels en de regendruppels laten ze verlegen hun kop, zwarte vacht en witte staart zien.

Wanneer een van de dieren dichterbij komt voor de foto, aarzelt Dayez geen seconde: “Violetta.” Haar favoriet. Ouderdomsdeken Urina – “David heeft de naam gekozen,” benadrukt ze – houdt zich eerder afzijdig. “In de weide hiernaast staan er ook Manx Loaghtan, schapen met hoorns.”

Al een drietal jaar is Dayez vrijwilliger bij La Lainerie, een Brusselse vzw die wol in haar waarde wil herstellen en daarvoor samenwerkt met de vzw van D’hondt, Les Moutons Bruxellois. Die verhuisde onlangs van D’hondts thuisbasis in Schaarbeek naar nieuwe weides in Ganshoren, Anderlecht en de Zavelenberg in Sint-Agatha-Berchem.

Sinds 2018 mag D’hondt zichzelf stadsherder noemen, al werkt hij nog deeltijds als leerkracht godsdienst in een school in Molenbeek, waar hij op een vast inkomen kan rekenen – met zijn kudde kan hij zichzelf geen loon uitkeren. Dat houdt hem niet tegen om verder te doen met zijn passieproject.

“Ik heb geen zittend gat,” vertelt hij. Na een voltijdse job in het onderwijs belandde hij zelf weer op de schoolbanken: eerst een opleiding journalistiek in Gent, vervolgens een landbouwopleiding in Namen. Een schapenboer inspireerde hem, en toen hij leerde over stadsherders in Parijs viel alles op zijn plaats. “Ik wil wel boeren, maar zou de stad niet kunnen missen.”

Scheerbeurt

De focus van Les Moutons Bruxellois ligt op de begrazing van Brusselse natuurgebieden. Daarvoor krijgt D’hondt een subsidie van Leefmilieu Brussel. Toch is ook hun vlees belangrijk: in Schaarbeek droogt D’hondt worsten, ook ham biedt hij aan.

In vergelijking met die activiteiten lijkt wol bijzaak, al moeten de dieren jaarlijks wel geschoren worden. Daarbij verliest D’hondt het dierenwelzijn niet uit het oog: hij vertrouwt zijn kudde toe aan een zachtaardige Waalse tondeuse die naar Bordeaux verkaste en elk scheerseizoen, in mei, terugkeert naar België. Aan dat moment koppelen de vzw’s telkens een heus feest.

Alleen: achteraf gebeurde er niet veel met de wol. “De meeste bleef liggen op de weiden,” merkte Dayez op. Nochtans stond wol vermarkten in het businessplan dat de herder voorlegde aan het boerensyndicaat Fugea uit Namen. “De jury lachte mij in mijn gezicht uit. Je kan niks doen met wol, oordeelden zij.”

Ten dele blijkt die inschatting correct. Met inheemse wol valt weinig aan te vangen. Elke scheerbeurt kost vijf euro. Om dat te laten renderen, moet de onverwerkte wol één à anderhalve euro per kilo gaan. “Gemiddeld krijg ik er 0 tot 0,20 euro voor,” aldus D’hondt.

“Dat komt omdat de meeste Belgische schapenwol kriebelt,” zegt Pauline Dornat, een ontwerper die ging samenwerken met D’hondt en zelfs een tijdje bij hem een atelier deelde in Schaarbeek. Haar project, Blackwool, is deels vernoemd naar de kleur van de zwartblesschapen. “Davids wol is prijzig, ze jeukt én er zitten kleine oneffenheden in. Toch ga ik ermee aan de slag, omdat het een prachtig lokaal product is, met een mooi verhaal.”

Stoffen zijn niet perfect, oordeelt Dornat, “maar de mens is dat blijkbaar verleerd”. “Bovendien lijkt het tegenwoordig heel gewoon dat in een winkel meerdere versies van hetzelfde stuk liggen. Wat ik ontwerp, zijn unieke stukken. De kleur hangt af van de wol, niet andersom.”

Dayez verwijst naar grote boerderijen in het buitenland, zoals in Australië, waar wol wél rendeert. “Daar houden ze schapen voor de kwaliteit van hun wol in plaats van hun vlees, hier is het omgekeerd.”

Ecoscore voor kleding

De kwaliteit van een wolvezel wordt uitgedrukt in het aantal micron: hoe hoger dat aantal, hoe stugger. Mensenhaar, niet bepaald een wollige substantie, heeft een dikte van zo’n 70 micron. De Australische schapen waar Dayez op doelt zijn merino’s, hun wol haalt 15 tot 25 micron. Belgische en Nederlandse dieren, zoals de zwartbles en het Texelse schaap, halen ruim 35 micron. Vanaf 30 micron begint wol al te kriebelen. “Dat zijn we niet meer gewend,” zegt Dayez. “Veel kleren bestaan uit synthetische stoffen die niet jeuken en een stuk goedkoper zijn.”

“Ik gebruik onbewerkte wol in de tuin: het koelt de grond af, houdt slakken weg en kan dienen als bemesting”

Céline

Dayez

Vrijwilliger

bij La Lainerie

De kostprijs van een bobijn gewassen, gekaarde en gesponnen Brusselse wol komt neer op 20 euro. “De Brusselse regering raadde ooit zelfs aan om La Lainerie op te starten met wol van de Action,” zegt Dayez. “Dat is niet eens wol, dat zijn synthetische vezels, van polyester of acryl. Ons project zou compleet zijn doel missen.”

Intussen stelt de Europese Commissie momenteel in vraag of schapenwol wel ecologischer is dan polyester en acryl. Met de zogenoemde PEF-methodologie wil de commissie de milieuprestaties van producten meten, op basis van levenscyclusschattingen. Die ‘ecoscore’, die enkel een interne leidraad is en niet zomaar een kledingstuk een A- of een E-label zal geven, maakt daarbij gebruik van een zestiental parameters, zoals waterverbruik, en landgebruik en klimaatimpact.

Wat blijkt? Fastfashionbedrijven die veel synthetische stoffen gebruiken, scoren goed in de PEF-methodologie, zo toont recent onderzoek van Apache, Trends en Fashion United naar de Product Environmental Footprint Category Rules (PEFCR) voor kledij en schoenen aan. Wol scoort daarbij slecht, omdat schapen veel land, water en voeding nodig hebben en methaangassen uitstoten. Daarom is hun voetafdruk volgens de ecoscore vele malen groter dan die van synthetische stoffen, die nochtans afgeleid zijn van fossiele brandstoffen.

Experts hebben twijfels bij de PEF-methodologie en wijzen naar de lobby-invloed van de betrokken sector bij het opstellen van de methodologie. Kledingbedrijven betalen 200.000 euro voor drie jaar om als ‘stemgerechtigd lid’ mee te beslissen hoe de PEF-methodiek juist toegepast wordt op kleren en schoenen, aldus Trends

D’hondt reageert gelaten op dat hele debat. “Die EU-regels hebben niks te maken met wat ik probeer te doen in Brussel,” vindt hij. “Onze wol is superlokaal en erg ecologisch. Onze schapen leven in natuurgebied dat begraasd moet worden. Ze krijgen geen ander voedsel, net wegens het belang van het weiland.”

Dornat noemt de evolutie ongelofelijk. “En tegelijk verbaast het me niks,” zegt ze. “Een gerecycleerde plastic fles zou volgens sommige berekeningen ook beter zijn voor het milieu dan een nieuwe glazen fles. Alles hangt af van de data en de vergelijkingen.”

Kriebelwol

Kledij maken van Brusselse wol is vandaag voor Dornat niet aan de orde. In haar nieuwe atelier in Anderlecht – ze is in juli verhuisd – toont ze een outfit voor een trouwfeest van een vriendin: een jas, broek en hoofddeksel. “Als je dat ensemble van de hand wil doen,

kom je aan een prijs van 8.000 euro.”

Valt er nog meer aan te vangen met lokale kriebelwol? Natuurlijk, bewijst Dornat. Interieurobjecten weven is haar specialiteit. Ze wijst naar haar kussens en tapijten.

“Dekens doe ik niet meer. Dat is bij uitstek een product dat mensen tegen hun huid houden, daarvoor kriebelt de wol te veel.”

Ook Dayez toont enkele objecten die zij met La Lainerie maakte van de wol van D’hondts schapen. Ze wijst twee decoratieve miniatuurschapen aan, naar het evenbeeld van de zwartbles. “Ik heb ijzerdraad gebruikt om de constructie aan elkaar te hangen, maar verder bestaat het object louter uit wol.”

Wie ooit een huis verbouwde, kent misschien nog een gangbare eindbestemming voor kriebelwol: isolatiemateriaal.

“Oorspronkelijk konden boeren vrij makkelijk hun wol doorverkopen, weliswaar voor zeer lage prijzen, om in China verder te verwerken,” weet Dornat. “Die markt is onlangs volledig in elkaar gezakt.” De ontwerper wijst corona aan als schuldige, en ook de oorlog in Oekraïne bemoeilijkt de export. “Er zijn boeren met magazijnen vol wol die ze niet aan de straatstenen kwijt kunnen.”

Uitwerpselen

In het atelier in Ganshoren tonen D’hondt en Dayez de woloverschotten van het vorige scheerseizoen. Het gaat slechts om enkele zakken. Dat komt omdat de kudde beperkt is. Boeren op het platteland die meer dieren houden, om meer vlees te hebben, hebben natuurlijk meer wol. “Hun stockageruimtes zitten vaak tot de nok gevuld,” zag Dornat met haar eigen ogen. Het alternatief is vernietigen, maar dat mag niet zomaar. “Volgens de afvalregels valt wol in dezelfde categorie als dierlijke karkassen. Wie het wil verbranden, mag dat alleen doen bij gespecialiseerde bedrijven. Al zijn er vast wel boeren die het zelf in brand steken.” Dat bevestigt D’hondt: hij was er getuige van in Wallonië. Buurtbewoners uit Ganshoren zijn welkom om voor een vrije bijdrage onverwerkte wol op te halen om te gebruiken in

hun tuin. “Het koelt de grond af, houdt de slakken weg en kan zelfs dienen als bemesting, omdat er soms nog uitwerpselen aan hangen,” legt Dayez uit. D’hondt verwijst naar een herborist uit Anderlecht die regelmatig om wol vraagt. “Soms krijg ik thee, soms 5 euro, soms niks.”

Les Moutons Bruxellois en La Lainerie willen de cohesie in de wijk verhogen, ook daarvoor krijgen ze Brusselse subsidies. Dayez en haar medevrijwilligers bieden ateliers aan waarin deelnemers bijvoorbeeld met een machine leren om de wol te kaarden. “Het publiek is erg divers. Sommige mensen vinden het fijn om de stof aan te raken. Ook kwam er een vrouw die op het platteland in Wallonië schapen houdt en niet wist wat ze moest doen met de wol. Beeld je in: het platteland komt naar Brussel, in plaats van omgekeerd.” Ook Dornat biedt workshops aan, zowel in haar eigen atelier als bij La Lainerie in Ganshoren. Daar leert ze deelnemers om wol te weven, vilten en verven.

Ook kinderen kunnen hun hartje ophalen bij La Lainerie. Tijdens een workshop kunnen ze bijvoorbeeld leren om een wollen jasje voor een zeepblok te maken. Dat doen ze door de wol rond de zeep te wikkelen en in een nylonkous afwisselend warm en koud water toe te voegen. “Wol is antibacterieel en hypoallergeen, dat maakt het een hygiënische manier om zeep te bewaren.”

Hoewel Dayez – in tegenstelling tot Dornat – geen ontwerper van beroep is, spat de creativiteit ervan af. “Ik heb kunstonderwijs gedaan aan Saint-Luc, misschien daarom? Al werkte ik nadien gewoon als onlinemarketeer.” Het project betekent veel voor de Brusselse. Lange tijd was ze ziek thuis, La Lainerie gaf haar een reden om opnieuw buiten te komen. “Het is maatschappelijk relevant. En er gaat niks boven een knuffel van een schaap.”

Dit artikel kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Onderzoeksjournalistiek.

‘RIEN NE VAUT UN CÂLIN DE MOUTON’

FR/ Un nouvel « écoscore » européen juge les fibres synthétiques plus durables que la laine de mouton. Quel impact sur les troupeaux bruxellois ? « Ces règles européennes n’ont rien à voir avec ce que je fais », dit le berger urbain David D’hondt. « Notre laine est ultra-locale et écologique. Nos moutons vivent dans des zones naturelles qui doivent être pâturées. En moyenne, je touche entre 0 et 0,20 euro par kilo de laine. »

‘NOTHING BEATS CUDDLING A SHEEP’

EN/ A new European “EcoScore” rates synthetic fabrics more sustainable than sheep’s wool. So what will happen to the flocks in Brussels? “Those EU rules have nothing to do with what I’m trying to do in Brussels,” says city shepherd David D’hondt. “Our wool is truly local and very ecological. Our sheep live in nature reserves that need to be grazed and I get about 0.20 euro per kilo for my wool.”

Denis Goeman

Denis Goeman is rechter bij de Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel en geeft tweewekelijks in zijn column een unieke inkijk in de wereld van de Brusselse justitie.

Ivoren toren

Het overweldigende succes van politieseries, forensische boeken en truecrimepodcasts bewijst het: het grote publiek is gefascineerd door de gerechtelijke wereld. Tegelijk begrijpt dat publiek die wereld vaak slecht, of lijkt het er zelfs bang voor te zijn. Dat is begrijpelijk. Juridische taal is meestal moeilijk toegankelijk, en de toga’s van magistraten en advocaten scheppen onvermijdelijk een afstand.

De vraag die zich dan opdringt is: wat doe je met die vaststelling? Laat je de professionals onder elkaar bezig en trek je je er niets van aan of de burger begrijpt wat hij in de media ziet. Of trek je er net op uit om uit te leggen en te ontcijferen wat er zich afspeelt in justitie aan de hand van de zaken die het nieuws halen. Je raadt het al: ik ben een vurige voorstander van die tweede optie.

Al bijna tien jaar geef ik gerechtelijk commentaar op het nieuws – eerst als woordvoerder van het Brusselse parket, vandaag als persmagistraat bij de Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel. Ik vind het nog steeds van groot belang om uit te leggen wat de rol is van een procureur of een rechter, en, meer in het algemeen, om de strafprocedure, die soms in duisternis gehuld is, begrijpelijk te maken.

Daarnaast ben ik, nu zo’n zeven jaar geleden, ingegaan op de uitnodiging om deel te nemen aan het televisieprogramma Face au juge, uitgezonden op de Franstalige commerciële zender RTL. Dat programma lijkt sterk op zijn Nederlandstalige tegenhanger De rechtbank: camera’s volgen echte rechtszittingen, in correctionele zaken, politierechtbanken of bij vrederechters.

Dergelijke programma’s maken altijd een debat los. De ene vindt ze voyeuristisch, omdat ze justitiabelen zouden blootstellen aan een publiek dat louter op sensatie belust is. De ander ziet ze juist als een middel om inkijk te geven in de werking van justitie en zo een beter begrip te stimuleren.

Voor mij is het eenvoudig: zittingen zijn openbaar. Dat betekent dat in principe iedereen ze kan bijwonen. Waarom zou het dan problematisch zijn om ze ook op televisie te tonen – op voorwaarde natuurlijk dat alle betrokken partijen hun toestemming hebben gegeven? Toch is er één reëel probleem: de manier waarop fragmenten van zulke programma’s op sociale media circuleren. Een paar seconden uit een uitzending van tien minuten kunnen viraal gaan op Instagram of TikTok, soms om een van de betrokkenen belachelijk te maken ... De sociale media: het kwaad van deze eeuw.

In een tijd waarin communicatie het hart van ons dagelijkse leven vormt, staat justitie voor een grote uitdaging: ze moet uit de ivoren toren stappen waarin ze zich te lang heeft opgesloten, en tegelijk haar geloofwaardigheid bewaren, omdat die essentieel is voor haar onafhankelijkheid.

‘Als

mensen op vakantie gaan, val ik zonder inkomen’

Rond de internationale instellingen met hun goedbetaalde werknemers draait ook een wereld van nanny’s, vaak zonder papieren. Mariana (51) is een van die ‘kindermeisjes’. “Ik bel elke dag met mijn moeder in Colombia en mijn dochter in de VS.”

door Kris Hendrickx foto Ivan Put City jobs

Dat ze het liefst van al in haar geboorteland Colombia zou wonen, vertelt Mariana (*) op een bepaald moment. “Ik hou van de mensen, het weer, het eten. Alleen is er geen werk.” En dus brengt ze al ruim de helft van haar leven door in het buitenland: meer dan twintig jaar in de VS; enkele jaren in Spanje en nu al drie jaar in België. “Ik ben verliefd geworden op Brussel. Hier wonen zoveel mensen uit zoveel verschillende landen.”

Die mensen uit verschillende landen werden meteen de werkgevers van Mariana, toch de groep die in en rond de Europese instellingen werkt. “In het begin deed ik poetswerk, maar ik kreeg rugproblemen. Geleidelijk ben ik dan meer als kindermeisje gaan werken.”

Mariana woont in een appartement in Evere, waar ook haar 32-jarige dochter met haar achtjarige zoon, en Mariana’s eigen zoon van 17 wonen. “Het

appartement staat op naam van de vriend van mijn dochter, zonder papieren krijg ik geen eigen woning. Dat is waarom je mijn naam niet vond op de bel.”

Haar werk als kindermeisje kan twee verschillende vormen aannemen, legt Mariana uit. “Het gebruikelijkst is drie uur per dag werken: de kinderen van school ophalen, een vieruurtje, wat spelen, avondeten bereiden en hen in bed stoppen. Veel collega’s moeten in die korte tijd ook poetstaken doen, maar dat weiger ik. Als je voor kinderen zorgt, moet je dat goed doen.” De tweede formule? De hele dag voor baby’s of kinderen zorgen die niet naar school gaan. “Vooral mensen uit Zuid-Europa houden hun kinderen liever wat langer thuis, dan zoeken ze iemand als ik.”

In de loop van het gesprek dringt zich nog een bewoner op vier poten op: de pomeriaan

Lulu heeft veel weg van een langharig kussen dat enthou-

Mariana heeft geen papieren en werkt als nanny: “Ik ben verliefd geworden op Brussel, met zoveel mensen uit zoveel landen.”

siast door de kamer botst. De verschijning past wel bij het temperament van Mariana, die opgewekt vertelt over een leven zonder papieren.

Liever papieren

“Ik werk dolgraag met kinderen en geleidelijk ben ik meer gaan verdienen. Het standaardtarief voor een nanny is rond 10 euro per uur, maar er zijn ook mensen die me absoluut willen en 15 euro betalen. Dat hogere bedrag compenseert dat ik zonder inkomen val elke keer dat het gezin op vakantie gaat. Natuurlijk zou ik liever papieren hebben, maar met het huidige beleid is dat onwaarschijnlijk. Ik zou al moeten verliefd worden en trouwen, en dat zie ik niet zo snel gebeuren.”

Dat niet elke nanny of poetskracht zo vrolijk in het leven staat, beseft Mariana. “Via Fairwork Belgium (een organisatie die werknemers met een precair of zonder verblijfsrecht

“Ik krijg tot 15 euro per uur, maar veel van mijn collega’s worden uitgebuit, sommigen krijgen maar 7 euro”

Mariana

bijstaat, red.) spreek ik geregeld af met andere arbeidsmigranten, met en zonder papieren. We gaan dan bijvoorbeeld naar het Biermuseum of op café en luisteren naar elkaars verhalen. Veel van mijn collega’s worden uitgebuit, sommigen krijgen maar 7 euro per uur. Anderen zijn depressief omdat ze zich eenzaam voelen en ik ken ook mensen die het na vijftien jaar schoonmaken fysiek zo zwaar hebben dat ze niet meer kunnen werken. De meesten blijven ook steken in hun job als poetshulp, omdat ze geen Frans of Nederlands spreken.”

Als Mariana het leven wat rooskleuriger ziet, heeft dat wellicht met haar profiel te maken, beseft ze. “Ik heb een opleiding afgemaakt in buitenlandse handel, mijn moeder was lerares. Ik spreek goed Engels en leer nu ook Frans. Niet iedereen heeft die bagage. Bovendien heb ik mijn familie vlakbij.”

Dat ‘vlakbij’ geldt in zekere zin zelfs voor haar moeder in Colombia en haar tweede dochter van 24, die in de VS woont. “Ik bel hen dagelijks na het werk. Met mijn moeder doe ik een videocall terwijl ik iets

eet. We praten over kleine dingen: ‘Hoe was je dag? Wat ben je aan eten? Zal ik je het recept sturen?’ Over enkele jaren wil ik terug naar Colombia om voor haar te zorgen op haar oude dag. Toen ik jong was en kinderen kreeg, was zij er ook voor mij.”

Om die terugkeer naar het thuisland te kunnen realiseren, broedt Mariana vandaag al op een nieuwe carrièrewending. “Je hebt een perspectief nodig in het leven. Ik wil online een cursus administratie volgen om daarna te kunnen telewerken in het Spaans en Engels, eerst van hier en dan uit Colombia. Papieren heb ik daar niet voor nodig.”

(*) De voornaam is veranderd om privacyredenen

In City jobs toont BRUZZ de mens achter typische en minder typische stadsjobs

Fubuki

Vul de cijfers 1 tot en met 9 in het rooster in, zodat het resultaat van de sommen klopt met de cijfers rechts en onderaan de kolommen. Elk getal mag maar één keer voorkomen. Het niveau van de puzzel kan variëren per editie.

Rekenpuzzel

Vul de witte vakjes met positieve gehele getallen zodat elke rij een kloppende som vormt met het doelgetal rechts of onder. Reken van links naar rechts en van boven naar beneden, zonder voorrang van × of ÷ (bij delen moet de uitkomst altijd een geheel getal vormen).

Verborgen Brussel

De hoofdstad kent veel verborgen plekjes, onverwachte panorama-uitzichten, en onbekende maar daarom niet minder intrigerende panden en kantjes, ver weg van Manneken Pis, de Grote Markt en het Atomium. Zoals dit tafereel. Waar is deze foto getrokken? Zelf een foto van een onverwacht stukje Brussel insturen? Mailen naar redactie@bruzz.be

Woordzoeker

Zoek alle verborgen woorden in het raster van de speciale woordzoeker van BRUZZ.

Streep de begrippen één voor één weg, dit kan in alle richtingen: horizontaal, verticaal, diagonaal, en van links naar rechts en andersom.

▢ Illegaal

▢ Nanny

▢ Konijn

▢ Incompetent

▢ Staatshervorming

▢ Smeerwortel

▢ Wol

▢ Zwartbles

▢ OCMW

▢ Regering

▢ Berlijn

▢ Grondwet

Oplossingen

De puzzels in dit magazine zijn intern ontwikkeld of gegenereerd met gebruik van toegestane tools en artificiële intelligentie. Elke gelijkenis met bestaande puzzels is toevallig.

WIN TICKETS

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

James Brandon Lewis Quartet

5X2 TICKETS, Flagey, 31/10 De Amerikaanse jazzsaxofonist James Brandon Lewis komt met zijn kwartet naar Flagey. Mail: ‘James’

Flight

5X2 TICKETS, Instituut voor Natuurwetenschappen, > 9/8

De nieuwe expo van het Instituut voor Natuurwetenschappen trekt het luchtruim in. Mail: ‘Flight’

Antwoord Tournevie Maelbeek

agenda 22/10 > 6/11

Ceci n’est pas Pierre Gervais

Vorstenaar speelt René Magritte in VRT-prestigereeks ‘This is not a murder mystery’

Met rollen in Drift, Julie zwijgt en Knokke off mocht acteur Pierre Gervais uit Vorst niet mopperen. Maar de jonge René Magritte spelen in een internationale detectivereeks rond de wereldberoemde surrealist is toch andere koek. “Als het morgen allemaal stopt, dan heb ik dat toch mooi meegemaakt. Klinkt cliché, maar ik méén het.”

door Niels Ruëll

Wie een beetje heeft opgelet, kent Pierre Gervais al. De 32-jarige acteur uit Vorst leende zijn kunnen en charme al aan de goeie tenniscoach in Leonardo Van Dijls veelgeprezen film Julie zwijgt, aan de verkrachter in de Brussel-serie Drift en aan villabewoner Charles in Knokke off. Wie niet heeft opgelet, zal Gervais straks net zo goed kennen, wanneer hij opduikt als de Brusselse surrealistische schilder René Magritte in This is not a murder mystery, een nieuwe Engelstalige prestigereeks van de VRT. “This is not a murder mystery is een echte whodunit. Ik ben er niet voor op bootcamp moeten gaan om te leren schilderen,” glimlacht Gervais. Zijn Magritte is meer Hercule Poirot dan kunstschilder. “Ik speel de jonge, nog niet bekende René Magritte. In aanloop naar een tentoonstelling logeert hij een week in een Engels kasteel, samen met andere beroemde surrealisten als Salvador Dalí, Lee Miller, Man Ray en Max Ernst. Na een feestavond ontwaakt hij naast het dode lichaam van Sheila Legge. Haar dood is in scène gezet zoals op een van zijn schilderijen: Les amants. Om zijn onschuld te bewijzen start hij parallel met de politie-inspecteurs een onderzoek. En daar blijkt hij vrij goed in te zijn.”

Impostersyndroom

De door Hans Herbots (The serpent) geregisseerde en door Christophe Dirickx (Tabula rasa) en Paul Baeten (Twee zomers) bedachte serie werd opgenomen in kastelen in Luik, Sint-Truiden en Ierland. “Aan zo’n superproductie werken erg veel mensen mee. Het Ierse kasteel had een tuin die nog groter was dan het Zoniënwoud. De jaren 1930-kostuums en -decors waren om ter mooist. Ik

heb plaats mogen nemen in een oldtimer en pijp mogen roken in fabelachtige interieurs met echte kunst aan de muren. Onwaarschijnlijk. Mocht het morgen allemaal stoppen, dan heb ik dat toch mooi meegemaakt. Klinkt cliché, maar ik méén het.”

De perfect tweetalige Vorstenaar liep twee dagen “fantastisch blij” rond toen hij de hoofdrol te pakken had, om vervolgens last te krijgen van het impostersyndroom. “Het is niet niks om Magritte, een van de grootste kunstenaars van België, te spelen. Je kan je afvragen waarom er niet al veel eerder films en series over hem zijn gemaakt. Maar vooral: ik had nog nooit een film of serie gedragen. Als hoofdrolspeler moet je niet proberen om grappig te zijn, dat is voor de anderen. Je moet de rode draad zijn en wekenlang élke dag scherp staan. En dus had ik de reflex: ‘Ik ben niemand. Ik kan dit toch niet op mijn schouders nemen, met mijn 800 volgers op Instagram.’ Gelukkig genoot ik ieders volle vertrouwen. Een grotere, mooiere, intensere ervaring kan ik me niet inbeelden.”

Wingman

Gervais groeide op in Meise. Zijn moeder komt uit Antwerpen, zijn vader uit Bergen. Thuis werd er vooral Frans gesproken. Hij ging naar een Nederlandstalige eliteschool, maar koos vervolgens voor een Franstalige toneelschool. “Ik dacht eerst aan antropolo-

“Ik ga niet naar Parijs verhuizen om daar op een zetel te slapen en van auditie naar auditie te zwerven. Ik wil dat het gezond blijft”

gie. Maar ik wou geen spijt krijgen van het feit dat ik het er nooit op had gewaagd en nam deel aan de toelatingsproef voor de toneelschool. Ik bleek geslaagd te zijn en beleefde er de beste jaren van mijn leven.”

Die schooljaren liggen al enige tijd achter hem. “Bepaalde media framen mijn verhaal als dat van een nobody tot een leading role in een internationale serie. Ik snap dat dat catchy is. Maar ik ben wel al vijftien jaar aan het werk.” Het begin was pittig. “Ik speel veel toneel, maar daar kan je amper van leven. Dus kluste ik bij in de horeca. Ik ruimde tafels af. Verkocht kerstbomen, wafels. Het is behelpen tot je een kunstenaarsstatuut hebt.”

In This is not a murder mystery raakt René Magritte (Pierre Gervais), samen met collegakunstenaars als Salvador Dalí en Lee Miller, verwikkeld in een surrealistische moordzaak.

Op de planken, in Frankrijk, België en Zwitserland, spreekt de Brusselaar Frans. Gaat het om een film of serie, dan spreekt hij Nederlands. “Eigenlijk is die combinatie heel tof. Ik werkte met (filmregisseur) Lukas Dhont op de performance The common people. Het klikte, en hij suggereerde me om auditie te doen voor Girl (Dhonts bekroonde debuut, red.). Die rol ging uiteindelijk naar Tijmen Govaerts. Zoals bijna alle rollen. Als ik hem op audities tegenkwam, dan wist ik hoe laat het was,” lacht Gervais. Ondertussen zijn de twee goede vrienden. “Tijmen is mijn wingman. Ik speelde in zijn kortfilm Happy sad angry scared. Hij bracht me in contact met Leonardo Van Dijl, die Julie zwijgt regisseerde.”

Nadat hij de rol in Girl was misgelopen, meldde Gervais zich voor tal van andere

Vlaamse film- en tv-audities aan. “Vijf, zes jaar lang leverde dat slechts kleine rollen op. Ik was politieagent nummer vier of een ander naamloos personage. Veel voldoening haalde ik daar niet uit. Maar ik betaalde er de facturen mee. In 1985 had ik ook maar een klein rolletje, maar omdat die reeks een succes werd, gingen er toch al wat meer deuren open.” De bevrijding kwam er met Julie zwijgt. “Voor dat soort fantastische projecten wil ik mij altijd smijten. De film was geen box office-hit, maar de mensen uit het milieu hadden hem wel allemaal gezien.”

Le Faux Soir

Na This is not a murder mystery duikt Gervais in nog een VRT 1-serie op. In het nieuwe seizoen van de rechtbankreeks De twaalf speelt hij een procureur. “Een totaal andere ervaring. Studio-opnames hebben een andere vibe. Een procureur spreekt juridisch Nederlands. Maar dat maakt het net leuk.”

Op dit moment gaat zijn aandacht naar Le Faux Soir, de nieuwe film van Rundskop-regisseur Michaël Roskam over een stunt van het verzet tijdens de Duitse bezetting. “Met Roskam samenwerken is maf. Een droom die uitkomt. Het is een fantastisch mooi project én ik speel voor het eerst een Franstalige rol in een film.”

Gervais heeft de wind in de zeilen, maar heeft al te veel gezien om zich nog te laten opjagen. “Dit is een droomjob en ik ben heel ambitieus. Maar niet ten koste van alles. Ik heb een paar projecten meegemaakt die me ongelukkig maakten. Dat wil ik niet meer laten gebeuren. Ik ga niet naar Parijs verhuizen en daar op een zetel slapen om van auditie naar auditie te zwerven. Dat ligt me niet. Ik hoef niet de grootste Belgische acteur te worden of in Oscar-films mee te spelen. Ik wil dat het gezond blijft, ik wil blijven meewerken aan mooie projecten.”

This is not a murder mystery is vanaf 26/10 te zien op VRT 1, de reeks is ook beschikbaar op Proximus Pickx, pickx.be

CECI N’EST PAS PIERRE GERVAIS

FR/ Avec des rôles dans Drift, Julie zwijgt et Knokke off, l’acteur forestois Pierre Gervais n’avait pas à se plaindre. Mais incarner le jeune René Magritte dans une série policière internationale consacrée au célèbre surréaliste ? C’est encore autre chose. « Heureusement, This is not a murder mystery est centré sur l’énigme policière. Je n’ai pas dû suivre un bootcamp pour apprendre à peindre. »

CECI N’EST PAS PIERRE GERVAIS

EN/ Actor Pierre Gervais from Vorst/Forest can hardly complain given his roles in Drift, Julie zwijgt, and Knokke off (High tides). But playing the young René Magritte in an international detective series about the world-famous surrealist? Now that is on another level. “Fortunately, This is not a murder mystery is a proper whodunnit. I didn’t have to go to boot camp to learn how to paint.”

Select Aanraders van de week

Pop & Jazz Klassiek

Boris doet Beethoven

2027 ligt nog een eind in de toekomst, maar het tweehonderdste sterfjaar van Ludwig van Beethoven doet muzikanten nu al uit de startblokken schieten. Boris Giltburg wil tegen dat jubileum namelijk alle 32 pianosonates van de Duitse componist live uitvoeren in Flagey, en er zijn best wat concerten nodig om die tijdslimiet te halen. Zijn marathon loopt niet chronologisch, maar beginnen doet hij wel met nummer één.

BORIS GILTBURG: BEETHOVEN SONATAS CYCLE 25 & 26/10, 20 & 23/11, Flagey, flagey.be

Enigmaatjes

Maten, makkers, muziek. In zijn Enigmavariaties schetst Edward Elgar zijn vrouw, zijn dichtste vrienden en, aan het einde, ook zichzelf in de partituur. Iets voorbij halfweg ligt het beroemde ‘Nimrod’-deel, opgedragen aan de uitgever die de componist door zijn grootste creatieve crisissen heeft geloodst. Alsof één zo’n klapstuk nog niet volstaat, krijg je er het Vioolconcerto van Jean Sibelius bovenop.

BRUSSELS PHILHARMONIC: MATINEE: ENIGMA VARIATIONS 24/10, Flagey, flagey.be

Renovatiewerken

De werken aan de kunstcampus van dansschool P.A.R.T.S. en muziekensemble Ictus in de Van Volxemlaan in Vorst zitten er bijna op. De bedoeling is om weer meer concerten in die thuishaven te organiseren. Deze week zwaaien de deuren al een eerste keer open. Componiste Laure M. Hiendl, electronicaduo Die Morde (Cédric Dambrain en Yannick Franck) en Belgische performer Esther Coorevits worden geïnviteerd om de studio (opnieuw) in te wijden. (JC)

ICTUS INVITES... 29/10, Ictus Studio, ictus.be

Cultheld klokt af

De Amerikaans-Canadese singer-songwriter Beverly Glenn-Copeland bleef decennialang onder de radar en kreeg pas erkenning als late zestiger. Zijn album Keyboard fantasies uit 1986, een visionaire mix van ambient, spirituele jazz en elektronica, groeide dankzij een nieuwe generatie hippe bewonderaars als Blood Orange en Bon Iver uit tot een cultklassieker. Nadat bij de 81-jarige artiest vorig jaar dementie werd vastgesteld, trekt hij nog een laatste keer op tournee.

BEVERLY GLENN-COPELAND 29/10, KVS BOL, kvs.be

Mac is back

De voorbije jaren deden er geruchten de ronde dat de Canadese slacker-koning Mac DeMarco er finaal mee zou ophouden. Hij liet enkel van zich horen met instrumentale tracks – op de compilatie One Wayne G uit 2023 waren dat er dan wel 199, goed voor negen uur luisterplezier. Deze zomer keerde hij dan toch terug met het even droge als dromerige, ietwat gezapige album Guitar. Benieuwd of hij live zijn geniale gekte terugvindt.

MAC DEMARCO 5/11, Koninklijk Circus, cirque-royal-bruxelles.be

Smaakmaker

De Botanique lanceerde vorig jaar met succes een slanke, drie dagen durende najaarseditie van zijn lentefestival Les Nuits. Het muzikale baken in de Brusselse Kruidtuin gaat op dat elan door met een smaakmaker gevuld met onder meer de Amerikaanse genderbender Perfume Genius, neofolktalent Annahstasia, lawaaimakers Sun O⸩), postpunks Heartworms, de romantische landschapsschilder Milan W. en de jazzvrijbuiters van Schntzl. (TZ)

LES NUITS WEEKENDER 31/10 > 2/11, Botanique, botanique.be

Expo

Vrijheid en heling

Na bijna twintig jaar afwezigheid keert Everlyn Nicodemus door de grote poort terug naar Brussel: met een overzichtsexpo in Wiels. In Black bird toont de in Tanzania geboren kunstenares, die een hele tijd in Brussel woonde en pas enkele jaren geleden werd ‘ontdekt’ door een Londense galerist, hoe ze al veertig jaar haar ervaringen met racisme, trauma en onderdrukking omzet in poëtische doeken die vrijheid en heling geleiden.

EVERLYN NICODEMUS: BLACK BIRD 25/10 > 1/2, Wiels, wiels.org

Hoop en koortsdroom

Het Molenbeekse kunstenlab iMAL, dat recent nog werd bekroond met een Ultima voor digitale kunst, slaat de handen in elkaar met Europalia España voor een expo van Félix Luque Sánchez. De Spaans-Belgische kunstenaar is geen vreemde voor het huis, noch voor de verkenning van de complexe relatie tussen mens en technologie die iMAL voortstuwt. Middels robotica, fotografie, sculptuur, film, muziek en performance duikt hij in onze angsten en verwachtingen.

LA SOCIÉTÉ AUTOMATIQUE 6/11 > 15/2, iMAL, imal.org

Verleden en toekomst

Bijna veertig jaar nadat de Luiks-Brusselse schilder Gaston Bertrand zelf zijn Fondation oprichtte en 31 jaar na zijn overlijden verruilt die stichting het huis van de kunstenaar voor een exporuimte in Vorst, vanuit de ambitie zijn werk breed toegankelijk te maken. Michel Mouffe, laureaat van de tiende Prijs Gaston Bertrand, mag de ruimte inwijden. (KS)

OPENING ESPACE GASTON BERTRAND 6/11 & PRIJS GASTON BERTRAND 2025: MICHEL MOUFFE 7/11 > 21/12, Espace Gaston Bertrand, fondation-gaston-bertrand.be

Beverly Glenn-Copeland

Boris Giltburg: Beethoven sonatas cycle

Everlyn Nicodemus: Black bird

Klein onderhoud

Dressed Like Boys

‘Ik miste dat onschuldige, awkward mannetje van weleer’

Na zijn euforische passage op Pukkelpop stelt de Gentse singer-songwriter Jelle Denturck eind deze maand zijn titelloze solodebuut ook in Brussel voor. Opnieuw zal het Antwerp Queer Choir zijn artistieke en persoonlijke metamorfose in de verf helpen te zetten. Die kwam er na een bezinningsperiode die hem toeliet als Dressed Like Boys zijn ware gelaat te tonen. “In Ingelmunster, waar ik opgroeide, was ik altijd het weirde, verlegen kind. Sociale interactie boezemde me angst in. Het voelde alsof ik niet dezelfde taal sprak als de anderen. Het gelukkigst was ik met mijn neus in de boeken of aan mijn piano. Op de middelbare school ben ik me bewust extraverter gaan gedragen. Ik hing de belhamel uit, waardoor ik meer in de smaak viel. Maar eigenlijk was ik me aan het assimileren met de norm. Nog maar recent besefte ik wat een energie- en tijdsverspilling dat was. Ik miste dat onschuldige, awkward mannetje van weleer.”

Ook als comedian – in zijn jonge jaren won Denturck enkele cabaretfestivals – en als frontman van de rockbands Protection Patrol Pinkerton en DIRK. bleef het harnas aan. “Ik had goede oneliners en kon een catchy deun verzinnen, maar veel zinnigs had ik niet te vertellen. Goudeerlijk schrijven was niet evident, terwijl vertrekken vanuit eigen twijfel zoveel moediger is.” Dat lukte pas nadat hij zijn leven in vraag had gesteld. “Eigenlijk liep alles fantastisch: ik had DIRK., een toffe parttime job en een goed lief. Maar toch miste ik iets. Ik heb dan een halfjaar vrij genomen om op zoek te gaan naar vragen en antwoorden – je kan geen antwoorden vinden als je niet de juiste vragen stelt. Ik verdiepte me in filosofie en literatuur, én in het lijden van de queer community. Voor het eerst in mijn leven heb ik me echt kwaad gemaakt, want hoe vaak zijn we niet ontmenselijkt?

Plots voelde de eenzaat zich verbonden met een gemeenschap die aan zijn zijde stond. Terwijl anderen me soms vertelden dat ze een pilletje zouden nemen als dat hen opnieuw hetero zou maken, had ik geen probleem met gay zijn. Maar toch was ik niet in het reine met mijn seksualiteit: ik ben veel te lang tevreden geweest met gewoon te worden aanvaard.”

Dat is de voorbije twee jaar veranderd. Over dat proces brengt hij op zijn eerste album als Dressed Like Boys verslag uit, met hommages aan naasten en iconen, en persoonlijke ervaringen. Qua sfeer en sound blijft hij daarvoor het liefst hangen bij klassiekers uit de sixties en seventies. Hij noemt Joni Mitchell en Brian Wilson voorbeelden. “Hun liedjes blijven in elk arrangement overeind.” Het nummer dat hij live het liefst speelt, staat gek genoeg niet op de plaat. “‘Questions’ was de sad song te veel. Tegenover de zwaarte plaats ik voor de balans graag ook wat licht.” TOM PEETERS

Dressed Like Boys stelt zijn titelloze debuut (uit op Mayway Records) op 30/10 voor in de Ancienne Belgique, abconcerts.be

Literatuur

Meet the writer: Arundhati Roy

Godin van kleine dingen

Met haar debuutroman De God van kleine dingen had de Indiase auteur Arundhati Roy in 1997 meteen een wereldwijde hit én een Booker Prize te pakken. In de jaren die volgden, ontpopte ze zich behalve als schrijver ook steeds meer als toonaangevende stem van verzet en solidariteit, met in 2024 de PEN Pinter Prize tot gevolg. Bozar haalt haar naar Brussel voor de voorstelling van haar memoires: Mother Mary comes to me

MEET THE WRITER: ARUNDHATI ROY 31/10, Bozar, bozar.be

Nieuw leesvoer

Passa Porta lanceert deze herfst een gloednieuw avondvullend boekenprogramma. In ‘Verschijningen’ ontvangt gastvrouw Jelle Van Riet telkens enkele schrijvers, vertalers en andere verhalenvertellers die nieuw werk de wereld in gooien. De eerste aflevering serveert leesvoer van Peter Buwalda (De jaknikker), Heleen Debruyne (Aline), Luk Van Haute (Trein naar Kamakura) en Wout Vermijs (Werveling).

VERSCHIJNINGEN: GEZICHTEN EN GEDAANTES VAN DE NIEUWE LITERATUUR 5/11, Passa Porta, passaporta.be

Mythische waterpret

Sinds drie jaar is de leviathan niet enkel een mythisch watermonster, maar ook de naam van een boekhandel in Sint-Gillis, die de onafhankelijke stripscene een bijzonder warm hart toedraagt. Om zijn derde verjaardag te vieren, prepareert Le Léviathan op 24/10 een gevarieerd buffet met een signeersessie door Aniss El Hamouri (Ils brûlent II), een bingosessie met Maïa Hamilcaro-Berlin en dj-sets van Exaheva en Thomaslovefashionverviers. (KS)

LE LÉVIATHAN A 3 ANS 24/10, Le Léviathan, Instagram: le.leviathan

Podium

KVS gekraakt

Het Molenbeekse theatercollectief Ras El Hanout neemt voor zijn vijftiende verjaardag een week lang de KVS over, met liefst zeven producties. De succesmonologen Replay, À la prochaine, mama en Ma Andi Mangoul (je n’ai rien à dire), waarin artistiek leider Mohamed Salim Haouach kookt, staan op het programma, maar ook nieuw werk over Srebrenica, een roadtrip van Brussel naar Mekka, een duik in het leven van een familie van Marokkaanse origine en Qui cherche, die vindt

TAKEOVER RAS EL HANOUT 1 > 8/11, KVS BOX, kvs.be

Grimmig

Je had vast al gehoord dat sprookjes als Sneeuwwitje, Assepoester en Doornroosje niet gewoon verhaaltjes voor het slapengaan zijn, maar gelaagde parabels vol psychologisch geweld en morele boodschappen. De Zwitserse auteur Robert Walser (1878-1956) bewerkte de sprookjes van de gebroeders Grimm al eens. Het slimme en geestige gezelschap Tibaldus woelt ook die variaties nog eens om.

TIBALDUS: FAIRY TALES 3/11, Theater 1150, kunstencultuur.woluwe1150.be

Knusse kommer

Twee huilende clowns ontvoeren een groep kinderen om hun de geschiedenis te vertellen van een door fascisme en klimaatverandering geteisterde planeet, waar de doden in de meerderheid zijn, en de verlangens van de resterende lichamen worden geplunderd en gebotteld. Verruil de kommer en kwel van de buitenwereld even voor de knusse weldaad van het theater. (MB)

RODRIGO BATISTA: KIDNAPPED: A TRAINING GROUND FOR THE BRUTALITY THAT IS COMING 6 & 7/11, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Grimlach

Yorgos Lanthimos doet zijn reputatie van ‘gekste der Grieken’ alle eer aan. In de soms wrede satire Bugonia ontvoeren twee complotdenkers de CEO van een farmagigant, omdat ze tot een buitenaards ras behoort met slechte bedoelingen. Een even kale als geweldige Emma Stone bijt fel van zich af. Lanthimos ontmaskert de mens met humor, perversie en scherpte als volstrekt incapabel om de wereld te redden. Gruw en lach.

BUGONIA US, dir.: Yorgos Lanthimos, act.: Emma Stone, Jesse Plemons, Aidan Delbis, release: 29/10

Voetbal en vrouwen

In Queer Palm-winnaar La petite dernière portretteert de onvolprezen actrice en regisseuse Hafsia Herzi een jonge moslima die liever voetbalt dan kokkerelt met haar moeder en oudere zussen. Fatima achterhaalt dat ze op vrouwen valt, ontdekt een nieuwe wereld tijdens haar studies filosofie in Parijs en is niet bereid om haar geloof op te geven. Het Festival van Cannes kroonde de van straat geplukte Nadia Melliti tot beste actrice.

LA PETITE DERNIÈRE FR, dir.: Hafsia Herzi, act.: Nadia Melliti, Ji-Min Park, release: 22/10

De ijsberg

De films die het jonge grut in de cinema krijgt voorgezet zijn slechts het topje van de ijsberg. Een prachtkans om van zoveel meer te proeven is Filem’On, het festival voor jonge filmfans. Kirikou en Het Molletje zijn blijvers. Veelbelovend is Fantastique van de Nederlands-Brusselse Marjolijn Prins. Die docu volgt de 14-jarige Fanta, die in Guinee een evenwicht zoekt tussen school, de zorg voor haar zieke moeder en haar acrobatendroom. (NR) FILEM’ON > 5/11, verschillende locaties, filemon.be

Takeover Ras El Hanout

Bugonia

De nieuwe zaak Kras Mat slaat met succes een brug tussen Bretagne en Brussel met pannenkoeken die tegelijk boterig en knapperig zijn.

In een steeds competitiever landschap zijn er almaar meer nieuwkomers die indruk maken met hun kwaliteitsvolle aanbod. Dat geldt zeker ook voor Kras Mat, een nieuwe zaak die neerstrijkt in Schaarbeek met een goed doordacht pannenkoekenconcept en zich onderscheidt van andere Brusselse pannenkoekenhuizen door volop de Bretonse erfenis te claimen. De naam Kras Mat is afgeleid van kraz, Bretons voor ‘een lekker boterige, goudbruine en knapperige pannenkoek’, ‘Kras Mat’ staat dan voor ‘lekker knapperig’.

Het bewijsstuk voor die claim werd geleverd in de vorm van de meest iconische

Meer BRUZZ

RANDJE BUITEN BRUSSEL

Dringt Brussel binnen in de kleine randgehuchtjes?

BRUZZ zoekt in deze reeks de gewestgrens op. Vanaf zondag 26 oktober op BRUZZ tv

versie van de Bretonse pannenkoek: de ‘Complète’ (12,50 euro), met ham, ei, geraspte emmentaler en – als optie – uiencompote en een kom salade (3,50 euro). Alleen al op basis van de glans begrijp je dat Mickaël Guernalec de billig – de plaat waarop de pannenkoeken gebakken worden – onder de knie heeft. De eerste hap bevestigde wat onze ogen al vermoedden: de pannenkoek bleek knapperig en in het geheel niet droog, de heilige graal voor elke liefhebber. Naast de kwaliteit van de pannenkoek zelf is er ook die van de ingrediënten, waarvan de kaart de herkomst vermeldt (zoals de bloem van de Moulin de Quincampoix uit Ille-et-Vilaine of de andouille die recht uit Dinan komt). Als dessert maakte de klassieke pannenkoek met boter en citroen (5,80 euro) – met een zachtere textuur, zoals het hoort – zijn belofte ook helemaal waar.

SPAGHETTIMAKERS GEZOCHT

Op zaterdag 22 november eet Brussel spaghetti voor Brussel Helpt. Meld je snel aan als spaghettimaker en maak van Brussel een betere plek. Alle info via brusselhelpt.be

Kras Mat werd geopend door twee Bretonse vrouwen uit de Côtes-d’Armor, Mélodie Carré en Rébecca Saillard, en heeft zijn intrek genomen in het voormalige restaurant Chabrol. Het tweetal heeft het prachtige art-decokader – hoe kon het ook anders? – vrijwel onaangeroerd gelaten. Ook voor wat de drankkaart betreft, getuigen de twee onderneemsters van een fijne neus: aan de lijst met Bretonse ciders hebben ze lokale pareltjes toegevoegd, zoals de Brut (32 euro) van Atelier Constant-Berger uit Herve, koffie (2,50 euro voor een espresso) van Winok – de microkoffiebranderij ligt recht tegenover de zaak –, bieren van Brasserie de la Mule (6 euro) en de overheerlijke limonades van Atelier Cuarenta (5,50 euro).

TEKST: MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZKET-WEEKENDTIPS

Weet je niet wat te doen in het weekend? Dan kan je bij BRUZZKet terecht. Elke week geven we drie leuke tips om te doen in de stad. Check ze op BRUZZKet.be

Eat & Drink

Louis Bertrandlaan 61, Schaarbeek, Instagram: krasmat.bxl

Kras Mat ••••

Inzichten

Wat weet theatermaker en schrijfster Julie Cafmeyer van het leven?

‘Flits mij naar een middeleeuws volksfeest met varkens en wijn’

Welke misvatting bestaat er over jou?

Dat ik wel tegen een stootje kan. Ik ben gevoelig en raak moeilijk over iets of iemand heen.

In welk ander vak zou je ook top zijn?

In een ander leven zou ik graag hartchirurg zijn en constant omgeven worden door het geluid van haperende, kloppende harten. In dit leven ben ik helaas te onhandig om iemands leven te redden.

Welke andere naam zou je jezelf geven?

Roberta.

Welke fout maak je keer op keer tijdens het creatieve proces?

Uitstellen.

Wat heeft je werk of je publiek je geleerd over het leven of over jezelf?

Dat de ideeën die je het meest bang maken uitgewerkt moeten worden, en dat je daar niet voor gestraft zal worden.

Wat had jij pas op erg late leeftijd door dat iedereen allang wist?

Ik heb lange tijd gedacht dat de boeien in de zee de gele helmen waren van redders.

Mannen die te allen tijde paraat waren om mij uit de zee te halen als ik verdronk.

Welke kooktruc moeten wij kennen?

Vanillepoeder in havermoutpap.

Met welke quote pak je graag uit?

“Work hard, the rest is mystery,” van de Amerikaanse schrijver Ottessa Moshfegh.

Kijk je vaak in de spiegel?

Zeker één keer per dag, omdat ik vaak mors en de vlekken van mijn wangen of voorhoofd moet halen.

Waar kijk je naar uit?

Schrijven aan zee en garnaalkroketten in Hotel Du Parc.

Naar waar zou je willen verhuizen?

Ik zou graag een tijdje in een Almodóvar-film wonen. Ik hou van de kleuren, de interieurs, de kleren en de taal.

Wie verdient het écht om heilig te worden verklaard?

Voor mij is niemand heilig, een moment kan dat wel zijn.

• Julie Cafmeyer (1987) studeerde Taal- en letterkunde en Theaterwetenschap aan UAntwerpen, en Regie aan de Toneelacademie Maastricht

• De collectieve inzinking van de familie Hofmeyer is haar debuutroman

• Met ‘Life is but a dream’ schreef ze een verhaal over machtsverhoudingen in een fictief theater, geïnspireerd op ervaringen als huisartiest in De Studio. Het theaterstuk De meeting is daar een vervolg op

Bij welke historische gebeurtenis was je graag aanwezig geweest?

Een volksfeest tijdens de middeleeuwen. Ik beeld me een smerig feest in tussen de varkens, met wilde muziek, veel wijn en getong in donkere steegjes.

Bij welke historische gebeurtenis had je graag ingegrepen?

Tijdens de heksenvervolgingen had ik vrouwen willen redden op het moment dat ze met een touw om hun nek moesten springen.

Wat was er vroeger beter?

Ik denk dat het leven toch interessanter is zonder ChatGPT.

Voor welke uitvinding ben jij dankbaar?

Baden en het schrift.

Welke minder bekende app raad je aan?

Waking Up, een meditatie-app met goeroes die je vertellen dat je eigenlijk geen hoofd hebt.

Welke app ontbreekt er in je leven?

Een romantische datingapp.

Waarom zou je met de loterij meespelen?

Om budget te hebben voor een Alfa Romeo met een chauffeur die me orakels influistert over hoe ik mijn leven kan aanpakken en me ideeën geeft over waar we naartoe kunnen.

Welke levenswijsheid kreeg je mee van je ouders?

Doorzetten, niet stoppen, eventueel even crashen, en dan weer versnellen.

Welke levenswijsheid wordt overschat?

Ander en beter.

Bestaat er een god?

De filosoof Bernardo Kastrup zegt dat wij spionnen van God zijn, omdat we de natuur ervaren op een manier die ontoegankelijk is voor God zelf. Als we sterven, gaan onze inzichten niet verloren, maar gaan ze op in het geheel, en dat is dan de zin van het leven.

Typeer Brussel in drie woorden.

Wild. Spannend. Duur.

MICHAËL BELLON

Julie Cafmeyer blaast op 29/10 verzamelen in de KVS BOX voor De meeting, kvs.be

PODCAST ‘IN BRUSSEL’

Luister elke week naar twee verhalen recht uit de stad

met Margot Otten

Deze week

Kritiek van het Rekenhof op de ontwikkeling van Metrolijn 3. Komt die er nog?

Activiste Jeanne De Schouwer krijgt een straat in Haren: wie was zij?

‘In Brussel’, elke woensdag op je favoriete podcast-app en op BRUZZ.be/podcast

Bestel nu je nieuwspakket

Wegwijs

in nieuws, feiten en opinies

Brussel Helpt

ZATERDAG 22.11.2025

De Grootste Spaghettislag ter Wereld

Maak spaghetti met je organisatie, bedrijf of gewoon gezellig thuis, en steun zo Brussel Helpt. De opbrengst gaat integraal naar vzw Groot Eiland.

© Sebastião Salgado

Verantw. uitgever: Michel Vandenbosch, Hopstraat 43, 1000 Brussel