•
AKLINI KORPORATIZMLE BOZMAK * Ban§ <;ETiN Sosyal bilimler igin de higbir maddenin ittihat ve Terakki Cemiyeti Nedir? yoktan var olmayacagml savunan fizik yasalan gegerlidir. Higbir toplum , degi~im, yenilenme ve ittihat ve Terakki Cemiyeti temel olarak II. devrim hareketleri kendi kendine bir anda ortaya AbdUlhamit'in baskici yonetimine kar~1 1889'da glkml~ bir geli~me olarak irdelenemez. Muhakkak ki kurulmu~, temel amaci me~ruti yonetimi yeniden her sosyal olgunun ortaya glkl~1 kendiden onceki saglayarak, Mithat Pa~a Anayasasl'nl yeniden siyasal ve kUltUrel konjonktUrden beslenmi~ veya yUrUrlUge sokmak olan gizli bir orgUttUr. Bu anlamda etkilenmi~tir. Jon TUrklerin Yeni Osmanlilar ile bir fikir birligi iginde olduklan soylebilir. Bu nokta Avrupall tarihgilerin bu iki TUrk Oevrimi'ne de bu bakl~ aglslyla kadroyu bizden farkli olarak adlandlrmalannda da yakla~manln dogru oldugunu dU~UnUyoruz. BaZi ortaya glkar. "Avrupa'da gerek I. Me~rutiyet igin gall~an aydlnlanmlzln yaptlgl gibi 1923 oncesini tamamen Namlk Kemallerin ku~agma, gerekse II. Me~rutiyet igin yokmu~ gibi dU~UnUp Osmanli'YI toptan reddetmek, gali~anlara JPn TUrk denildigi halde, TUrkiye'de Jon yapacaglmlz tarihsel yorumlann dogrulugunu TUrk deyince daha gok 1889'dan sonraki donemde, II. a~lndlricl bir unsur olacaktlr. TUrk Oevrimi Me~rutiyet igin gaba gosterenler anla~llmaktadlr. ilk tartl~maslz ki; yakla~lk 600 YII egemenligi devrimci ku~ak ise TUrkiye'de daha gok Yeni sUrdUrmU~, yan teoktarik, monar~ik bir din-tanm Osmanlilar diye tanlmlanmaktadlr. Tunaya, yeni imparatorlugundan gagda~, laik bir cumhuriyet Osmanlilar hareketine, Avrupa'da Jon TUrk denilmi~ yaratml~tlr. Cumhuriyet kadrolan tarafmdan olmasmdan hareketle, 1889'dan sonraki aklm igin, Osmanli'dan kalan birgok siyasal, sosyal yapl ikinci Jon TUrk deyimini de kullanml~tlr." 1 iki grupta en tasfiye edilmi~tir. Ama unutulmamasl gerekir ki, temel hedef olarak kendilerine anayasal dUzenin AtatUrk ve arkada~lan sonugta Osmanll'nln kurulmaslnl segmi~lerdir. yeti~tirmi~ oldugu asker-sivil bUrokratlardlr. Aslmda 1889'da kurulan orgUtUn adl ittihad-I Bu nedenle TUrk Oevrimi'nin daha IYI Osmani'dir. "Askeri Tlbbiye'de kuru Ian bu orgUtUn anla~llmasl igin Cumhuriyet oncesi TUrkiye'nin kuruculan bu okuldaki ogrencilerden ishak SUkuti, siyasal, sosyal, ekonomik yaplsmm incelenmesi Mehmet Re~it, Abdullah Cevdet, ibrahim Temo ve gerektigini dU~UnUyoruz. Ornegin Kemalist HUseyinzade Ali'dir. ,,2 . ittihad-I Osmani, 1895'te milliyetgilik anlaYI~1n1 Ziya Gokalp'in yarattlgl Paris'de Jon TUrk orgUtlenmesi yUruten Ahmet Rlza ile dU~Unce aklmlanndan ve yine Kemalist kadrolann birle~erek Osman Ii ittihat ve Terakki Cemiyetini'ni bilime va mantlga verdigi onemi, ittihat ve Terakki'de kurmu~tur. istanbul'daki kadrolann Ahmet Rlza ile kendini etkili bir ~ekilde gosteren pozitivist bulu~malannl saglayan temel olay Ermeni Oireni~i ile birikimden tamamlyla baglmslz olarak ilgili yaymladlklan bildiridit Bu konuda T. Qavdar'm degerlendirmek pek mUmkUn degildir. gorU~U ~u ~ekildedir: "ibrahim Temo'nun bildirisi bin nUsha basllml~tl. Ogrenciler, asker-sivil bUtUn Bu yazmm ilk bolUmUnde ittihat ve Terakki yurtseverler arasmda bUyUk ilgi ile kar~llandl. Ne ki, Cemiyeti'nin kurulu~u, siyasal duru~u ve blraktlgl AbdUlhamit de olumsuz yonden aynl ilgiyi gostermi~ti. dU~Unsel miras irdelenecektir. 1923 oncesi Nitekim geni~ bir tutuklama i~lemine giri~ildi. OrgutUn toplumsal, ekonomik durum klsaca aglklandlktan birgok Uyesi tutuklandl, Ulkenin degi~ik yorelerine sonra Kemalist ekonomi anlaYI~I , uygulaman ve sUrgUn edildi. Bunlann onemli bolUmU bir yolunu korporatizm tartl~ma'iah ele almacaktlr. bularak dl~ Ulkelere kagtllar ve Paris'te bulunan Ahmet 58
