OVELiGi

============41 •. (1#11,.-============ .. . . ... . TURKIYE'NIN AB UYELIGI

* Ban§ KUTAHYA

Degerli konuklar, Sevgili dinleyiciler

AB konusunda konu§mam bekleniyor, malum bir suredir gok hareketli ve hararetli gunler ya§lyoruz. Ama tarihten ogrendigim, muhtemelen bazllannlzm da bildigi bir bilgi aslmda konu§mama gerek kalmadlglnl gosterdi. bunu hepinizle payla§acaglm ve ba§ka bir §ey anlatmayacaglm .

Bizim AB'yi konu§mamlza gerek yok gunku tam 150 Ylldlr zaten AB uyesiyiz. Sanmm bunun arka planml anlatmam yeterli olacaktlr. 1839'da Tanzimat Fermanl'nI ilan etmi§iz ve Avrupall olma yonunde birtaklm adlmlar atml§lz fakat Avrupa; fermandaki vaatleri az buluyor, daha fazlasml istiyor.

1854'te Avrupa ile muttefik olarak Kmm Sava§I'na giriyoruz, Rusya 1855'te ate§kes istiyor. 1856'da Ali Pa§a, Paris Antla§masl'nI imzalamaya giderken bir de antla§manm altma eklenecek bir ferman gotUrur. Bu fermana gore i§kence yasaklanacak, cezaevleri Islah edilecek, halka din hurriyeti verilecek ve vergi reformu yapllacaktl. Aynca Islahat Fermanl denen bu metinde 301. maddenin kaldlnlacagl, 0 gunden yakla§lk 60 sene soma olacak vahim olaylan Ermeni soyklnml §eklinde tanlyacagml , Klbns adasmdaki haklanndan gelecekte feragat edecegini de belirtmi§ olabilir.

i§te 18 1856'da yaymlanlp Paris Antla§masl'nln ekine ili§tirilen Islahat Hatt-I Humayun'u sayesinde daha da gagda§la§tlk ve buna kar§lilk Avrupa, 30 Mart 1856'da bizim "Avrupa Devletler Konseyi" uyesi oldugumuzu duyurur. 0 gunun liberal gazetelerinin ba§ilklan §u §ekildedir: "AVRUPADAYIZ" "MERHABAAVRUPA" .

Yani arkada§lar tam 150 Ylldlr uyesi oldugumuz bir birlige girmeye gail§lyoruz da haberimiz yok. i§te bunlan soyledikten soma benim konu§mama gerek kalmlyor ama kalabailgl kar§lmda gorunce yerime de Ismdlm, izninizle birkag §ey daha soylemek istiyorum.

Avrupa Birligi hakkmda sizin bilmediginiz bilgiler veremem , onunuze bu i§i gozecek, Turkiye'yi bir anda AB igine alacak sihirli teoriler uretemem, ya da izlenmesi gereken adlmlan formulize edemem. Bu yuzden anlatacaklanm beklentinizi kar§llamayabilir. Bugun beni rahatslz eden ve onemli olduguna inandlglm bir konuyu gundeme getirecegim. Toplumumuzda birtaklm sorulann sorulmadlgml, bu yuzden bazl cevaplann olu§madlgml fark ediyorum. Cunku belki klasik olacak ama dogru yanltlan vermemiz igin once dogru sorulan sormamlz gerekir.

Boyle du§unuyorum gunku , AB hakkmda Tu rkiye toplumunda sadece iki soru ve bu iki soruya veri len dort alternatif cevap var:

1. AB'ye girmeli miyiz? Evet, HaYlr 2. AB bizi allr ml? Evet, HaYlr

Benim bir vatanda§ olarak AB hakkmda duydugum, algllayabildigim, onume konan yegane du§unce bigimi budur. Bunun haricinde bir taklm teknik tartl§malar, komisyon raporlan, delegasyonlar, taslaklar, muzakere maddeleri de gundeme geliyor fakat vatanda§ Ahmet, Mehmet igin bunlar fazla kafa kan§tlncl. Turkiye toplumunun AB hakkmda bir psikanalize ihtiyaci oldugunu du§unuyorum. Bugun size soyleyeceklerim bununla ilintilidir.

Bir an igin kendimizi bugun AB hakkmdaki tUm tartl§malann dl§ma glkarallm. Konuya biraz yukandan bakailm ve §u soruyu tekrar sorailm; "Amag nedir?". Turkiye'de uzun suredir kaYlp olan soru budur. AB'ye girmek her ne kadar amaclmlzml§ gibi gorunse de bir

amag olamaz. Olsa olsa bir aragtlr, bir yontemdir. Neye arag? Bunun arkasmda yatan amag ne, AB aracml neye ula§mak igin kullanacaglz? Sizlerden ricam benim soyleyeceklerim esnasmda lutfen bu sorulara kuguk cevaplar araym ve hatta ufak bir kagldm ko§esine not aim, daha sonrasmda bunlan kullanacaglz. Arkada§lar her toplulugun bir kurulu§ felsefesi vardlr. Buna kan-koca veya aile gibi kuguk birimler de dahildir, bir organizasyon butunu olarak Turkiye Cumhuriyeti de dahildir, daha da buyutursek topluluk olarak AB de dahildir. Yani kurulduklan ortak bir deger sistemi, ortak amaglan, hedefleri vardlr. Bu amag ve degerler onlerine glkan gundelik sorunlara bakl§ aglslnl belirler, gozum yollannm segeneklerini belirler, hayatlannl sistematize eder. ili§kilerini durustlUk ve onur temeline oturtmu§ bir ailenin gegim slkmtlslnl a§makta kullanacagl yol ile ili§kilerini ekonomik rahatllk uzerine kurmu§ bir ailenin gegim slkmtlsml a§makta kullanacaklan yol farklldlr. ilk ailemizin ya§antlsmda herhangi bir hlrslzllk vs. olmazken ve gerekli zamanlarda kemerini slklp birikim yaparken ikinci de bunlar goz ardl edilebilir. Ya da temel degeri insan olan bir devletin bir taklm konulara yakla§lml ile temel nedeni din olan bir devletin yakla§lml farklldlr. Bu ornekleri niye verdim? Konuyu getirmek istedigim nokta §udur; Turkiye - AB ikilisindeki sorunlann gozumundeki yol yine iki tarafm degerleri ile slnlrlldlr. Yani once hedefinizi, amacmlzl ve gerek devlet gerekse birlik olarak degerlerinizi ortaya koyarsmlz ve ardmdan soracaglnlz sorulann cevaplan kendiliginden gelir. Mesela "Turkiye AB'ye girmeli mi?" Cevap; Turkiye'nin degerlerini ya§amasmda, hedeflerine ula§masmda AB yardimci olacaksa girmeli. "AB Turkiye'yi almall ml?" Amaglanna ve degerlerine uygunsa almall. Tabii bu noktada ilk akla gelecek soru §udur: "Turkiye'nin toplum ve devlet olarak hedefi, amaci nedir?" Onder Mustafa Kemal'den sonra kim bize " Yuce' Turk ulusu, hedefin §udur, var olu§ amacm .budur" demi§tir? Ya da daha aClklisl kim "Kuguk Amerika olmak, Adriyatik'ten Qin Seddi'ne kurulacak Turk dunyasmm kalbi olmak" gibi yanll§ hedeflerin yanmda dogru bir yol gizmi§tir? Turkiye'nin amaci tanlmlnda herkesin du§uncesinde mutlaka farkllilklar olacaktlr. Ben toplum ve devlet bUtununde amaci kendimce §oyle belirledim; cumhuriyetin baglmslzllgml ve guvenligini korumak, sosyal hukuk devleti yaplsml surekli geli§tirmesini saglamak ve ekonomik glkarlannl en ust seviyeye glkararak refah devleti olmak. Tum bu degerleri birkag cumle ile ifade edip toplumun zihnine kazlyan bir andere yol gostericiye nicedir sahip degiliz. "Ey ulusum, hedefin gagda§ uygarllk seviyesine glkmaktlr, bunun igin hayatmdaki en gergek yol gosterici bilimdir. Gengler birinci goreviniz cumhuriyet ve baglmslzllglmlzl sonsuza dek korumaktlr. Askeri zaferlerinizi de ekonomik zaferlerle taglandlrmadlkga kaybetmeye mahkumsunuz" diyerek temel ilkelerimiz gizilmeyeli gok oldu. i§te bu yuzden artlk sorulanmlzl kaybettik, cevaplanmlz ise her yerden gelen etkiye aglk. ki§isel olarak belirledigim amaci tekrarlaYlp sordugum soruya geri donecegim • Cumhuriyetin baglmslzllgml ve guvenligini korumak • Sosyal ve hukuk devleti yaplsmm surekli geli§mesini saglamak • Ekonomik glkarlann en ust seviyeye glkartarak toplumsal ve bireysel refaha ula§mak. Bunu bir §ablon olarak du§unuyorum ve AB'yi bunun uzerine yerle§tiriyorum. tekrar soruyorum, AB bu amaglara ula§makta etkin bir arag mldlr? Cevabl yine size blraklyorum. Bu sorulann cevaplannl siz arka planda du§unurken ben birkag alt ba§lIga deginmek ve yeni sorulan kurcalamak istiyorum. Cumhuriyetin baglmslzllgl ve vatanm guvenligi dedik. AB'nin kureselle§menin parlak gocugu ve gorkemli urunu oldugunu hep i§itiriz. Bunun yanma bir de kureselle§menin ulus devletleri Ylkacagml, alt kimlikleri, etnisiteyi vurgulayarak yeni yonetim §ekilleri ortaya glkaracagl soylentilerini eklersek AB'nin ilk bakl§ta ulusal egemenligimize kastl oldugunu du§unebiliriz. Fakat acaba AB hep bizdeki liberal taraftarlannm anlattlgl gibi imparatorluk - ulus devletkureselle§me §eklinde basamaklandmlan suregte bir

safha ml? Yoksa aslmda ulus devlet formunu degi§tirmeden sadece ulus devletlerin ortak glkarlannl tin plana koyarak olu§turduklan bir ittifak ml? Bu sorunun tartl§llmaya deger oldugunu dO§OnOyorum. QOnkO bu gOnkO haliyle bir kOreselle§me safhasl olarak gtirOlen AB'nin kurulu§ sistematigine bakarsanlz, diger segenek daha yakm gtirOnOyor. QOk klsaca bu sistematige deginmek istiyorum. Bilindigi Ozere AB, 6 Olkenin bir araya gelerek kurdugu Avrupa KtimOr - Qelik Toplulugu'nun gekirdeginden glkar. Bu gekirdegi meydana getiren ikisi gOvenlik, biri ekonomik Og neden slralayacaglm: • KtimOr ve gelik gibi sava§ teknolojileri igin gok temel hammaddelerin i§letilmesini ulusal devletlerden allp bir Ost otoriteye devretmek, btiylelikle Ost otoritenin denetimiyle bir silahlanma yan§mm tinOne gegilmesi • iki ezeli dO§manm Almanya ve Fransa'nm , tekrar bir gllgmllga yol agmasml engellemek, bunlan aynl gatl altlnda birle§tirmek mOmkOnse potansiyel i§ birligine dtinO§turmek • II. DOnya Sava§1 sonrasmda gtikmO§ Avrupa ekonomisinin ayaga kaldlrllmasl igin ekonomik bir birlik kurmak Bu baktlglnlzda AB' nin

TOrkiye en karh yonO ekonomik gibi geliyor. Zaten bu yOzden de piyasalar, AB 'yi ne pahaslna olursa olsun destekleme egiliminde.

devletinden ne bekliyoruz? AB bunrara ula§mamlzda ne §ekilde yardimci olur? 3 Ekim'de mOzakerelerin ba§lamasmm hemen ardmdan gazete ba§llklanna bakmca aslmda ne bekledigimizi ortaya koyabiliyoruz. Ba§llk "Merhaba Avrupa" 150 YII tincesiyle gagn§lm yaplyor. Altmda bir kutucuk "Bundan sonra hayatlmlz nasll degi§ecek?" Maddeler: • i§sizlik bitecek, • Kokladlglmlz hava, igtigimiz su temiz olacak, • Aglkta yiyecek satllmayacak, • Ktiyler cazip hale gelecek, • Cadde Ozerindeki evlerin pencereleri ses gegirmez hale gelecek, • alt yapisl tamamlanacak, • Hastane kuyruklan bitecek, • He r, tigrenci yabanci dil tigrenecek, • Sadece kadm ve gocuk haklan degil, hayvan haklan da geli§ecek, tarlalarda otlayan hayvanlar rahatslz olmasm diye §ehirler arasl yollara ses duvarlan gekilecek. Arkada§lar sosyal devletten anladlglmlz buysa, hayatlmlzda degi§mesini bekledigimiz §eyler bunlarsa gergekten acmacak haldeyiz. QOnkO gergekten slgla§ml§lz. Ama kazanmaYI bekledigimiz §eyler bunlarsa, bir yandan da umutluyum gOnkO bunlar igin Klbns'l vermemize, Ermenilere soyklnm yaplldlgml kabul etmemize gerek yok, kolumuzu klplrdatlrsak zaten bunlan ba§annz. Demek ki Avrupall olmamlza ramak kalml§. Bunlardan glkardlglm sorular §unlardlr: Qagda§ uygarllk seviyesinde sosyal devlet nedir, neler yapar? Hukuk devletinin tizellikleri nelerdir, adalet duygusu bu topluma nasll yeniden kazandirillr? AB'nin bunlar igin bize saglayabilecegi imkanlar nelerdir?

GtirdOgOnOz Ozere bunlann higbirinde ulus devleti eritmek, temellerini gOrotmek bulunmuyor. i§te bu yOzden de soruyorum, AB kOreselle§menin bir uzantlsl ml yoksa bir ittifak ml? Gelelim son konuya; AB'nin, TOrkiye'nin ekonomik glkarlan ve refah devleti olmasl ytinOndeki degerlendirmesine. AB tipi bir yapllanma Oye Olkelerin ekonomisine dolayll ve direk etkilerde bulunur. i§ gOcOnOn pahall ama sanayinin geli§mi§ oldugu Avrupa Olkelerinde, artlk yatlrlml ve Oretimi ekonomik agldan fayda saglamayan i§leri , i§ gOcOnOn ucuz oldugu

ulkelere yatlrmak, urunu gumruksuz ve ucuz bir §ekilde ulkesine getirmek bir kardlr. Yatmm yapllan AB uyesi ise yeni olu§an i§ alanl sayesinde ihracat yapar, para kazanlr, istihdam olu§ur.

Bu agldan baktlgmlzda AB'nin Turkiye aglsmdan en karll ytinu ekonomik gibi geliyor. Zaten bu yuzden de piyasalar, i§ gevreleri AB'yi ne pahasma olursa olsun destekleme egiliminde. Fakat saym ba§bakammlzm gegen bir konu§masmda neredeyse stiyleyeyazdlgl gibi "Egemenlik bila kayd-I §art piyasalanndlr" gtizuyle olaya yakla§lrsak Turkiye'nin amaglanndaki, hedeflerindeki diger noktalan gtirmezden gelmi§ oluruz.

i§te buradan glkaracaglmlz soru , ekonomi, guvenlik, haklar - tizgurlukler §eklinde koyabilecegimiz sac ayaklannda ekonomi bizim igin ne kadar tinemli olacaktlr? Her §eye ragmen, buti.in tavizleri verip gelecek dl§ yardlmlan , agllacak i§ alan Ianni ml beklemeliyiz?

<;iinkii Avrupah olmak, uygarhklar seviyesinde bulunmak bir bilinc; meselesi, kimlik sorunudur. Bu bilince toplum olarak Avrupah olacaglz.

ana kadar sorduklarlml klsaca toparlamak istiyorum arkada§lar:

1. Amaclmlz ne? Bundan 50 sene soma Turkiye'yi nasll gtirmek istiyoruz? Qocuklanmlzm buyumesini istedigimiz ulke nasll bir ulke? 2. AB bu hedefleri yakalamamlzda bize ne §ekilde, ne kadaryardimci olur? 3. AB egemenligin bir kenara blrakllmasl mldlryoksa bir ulusal ittifak mldlr? 4. Qagda§ uygarllk seviyesinde sosyal hukuk devletinin i§levi nedir? AB'den bu konuda ne bekliyoruz? 5. Nereye kadar ekonomi? Stizlerimin ba§mda stiylemi§tim ki bugun size guncel degerlendirmeler yapmayacaglm , stratejiler gizmeyecegim, cevaplar, gtizumler vermeyecegim, sorular verecegim. Qunku inanlyorum ki AB'ye bu sorulann cevaplannl buldugumuz gun girecegiz. Qunku Avrupall olmak, gagda§ uygarllklar seviyesinde bulunmak bir biling meselesi , kimlik sorunudur. Bu bilince eri§tigimizde toplum olarak Avrupall olacaglz. AB'ye girmek, uyelige kabul edilmek ise bizim igin tinemi olmayan bir formaliteden ibaret olacak. Hatta 0 gun AB'ye ihtiyag duymuyor olabilecegiz.

Qunku §u anda AB uyeligine kabul edilmemiz Turkiye'den gok Avrupa'nm sorunudur. Avrupa er ya da geg bunu fark edecektir. Bu farkmdallk olu§ana dek Turkiye'nin yapmasl gereken §ey degerlerini, hedeflerini ortaya koymak ve AB uyesi olsun olmasm bu ytinde gall§maktlr. Qunku AB hegemon gug olmak istiyorsa Turkiye'nin olmazsa olmazllgml kabul edecek, "muaslr medeniyet seviyesine yukselmi§" Turkiye'yi Klbns, Ermeni meselesi , azmllk sorunu, du§unce tizgurlugu gibi tin §artlar olmakslzm uye olarak alacaktlr. Bizim bugun verecegim tidunler sadece kurban pazarllgmda kotanlml§ haklar olarak ellerinde kalacaktlr.

ingiltere AB uyeligi yolunda iki defa General de Gaulle tarafmdan aglkga reddedilmi§, uyelige kabul edilmeyecegi duyurulmu§tur. Fakat De Gaulle sonrasmda, ingiltere degil ama §artlar degi§tigi igin uyelige almml§tlr. Yann Merkel - Chirac olmayacak, yerlerinde ba§kalan oturacaktlr. Bu oturacak ki§ilere Turkiye §imdiden yatlrlm yapmall , Avrupa'daki Turklerde bu ytinde bir biling yerle§ti rmeli ve AB'nin siyasi geleceginde kendisi igin elveri§1i konjonkturu beklemelidir. Beklerken de ne klrmlzl gizgilerinden tidun vermeli ne de gagda§ uygarllk seviyesinde bulunmak igin zaten yapmasl gereken reformlardan vazgegmelidir. inatla, sablrla ve gall§kanllkla ama ba§ta belirledigimiz amaglan surekli gtiz tinunde tutarak, bunu insanlann kafasma mlh gibi gakarak uygarllk ytinunde ilerlemelidir. AB olsa da olmasa da.

Te§ekkur ederim.