OOTO

* Nazlm COVENc;

(Nazlm GUVENQ, Gunduz AKTAN, Ban§ KUTAHYA) Gegmi§ten gelecege bir gagda§la§ma ideolojisi Kemalizm 1. Oturum

GOndOz 8ey'e bu son derece bilgilendirici konu§masmdan mOrO te§ekkOr ediyorum. Degerli arkada§lanm, GOndOz Bey hem Irak konusunda hem de Avrupa Birligi konusunda Olkenin yOz yOze oldugu slcak gOndemin ba§ slralannl i§gal eden sorulara aydmllk getirdi. Ben konu§ulan perspektifi biraz daha geni§letmek istiyorum. GOncel sorunlanmlzm OstOne glkarak daha genel gergevede ikinci bir boyutla, oyle soyleyeyim, olaya deginmek istiyorum. Bunu iki nedenden dolaYI yapmak istiyorum: Birincisi, Lemi arkada§lmlz 21.YOzYllda AtatOrkgOIOgOn gagda§ dOnya igin onemini de vurguladl. Gergekten de AtatOrk'On dOnya gorO§O, 21. YOzYIlda sadece TOrkiyeYi degil dOnyaYI da aydmlattl. 90yle bir benzetme yapaylm; 20. YOzYIlda AtatUrk'On dOnya go-ro§o bir hilal gibiydi, bir yanm ay gibi TOrkiye'yi , . klsmen dOnyaYI aydmlattl. bzellikle de baglmslzllgml kazanma mOcadelesi veren halklara 1§lk tuttu , fakat ba§ta TOrkiye olmak Ozere bu aym OstO kara bulutlarla kaplandl. Qogu zaman TOrkiye'de bile goremez olduk, ama biz bu bulutlan daglttlglmlzda aynen bu aym hilal olmaktan glklp dolunay haline gelmesi gibi 21. YOzYIlda da AtatOrkgO dOnya gorO§O gergekten boyle bir ozellik kazanacaktlr. Buna kesinlikle gOveniyoruz, gOvenebiliriz. Yeter ki biz OstOmOze dO§enleri yerine getirelim. Burada da yine AtatOrkgO dOnya gorO§OnO yanll§lanndan daha dogrusu yanll§ yorumlanndan anndlrmamlz gerekir. QOnkO bir klslm resmi AtatOrkgOler, bu dOnya gorO§OnO gok yanll§ ' yonlere gekerlerken, kendi igimizde de ulusalcl, yurtsever, gergekten de samimiyetle AtatOrk'e gonOI vermi§ arkada§lanmlz arasmda da, kOreselle§me konusunda, farkll dO§Onceler var hatta bazen bence yanll§ olan gorO§ler var. 9imdi ben konuyu kOreselle§me bazmda ele almak istiyorum. KOreselle§me, iginde ya§adlglmlz donemin bir gergegi ve her gOn gOnl Ok ya§amlmlzda

da kar§1 kar§lya kaldlglmlz, yOz yOze oldugumuz bir sorun, dolaYlslyla gok iyi bilmemiz gerekir.

ikinci bir neden; dOnya, soguk sava§m bitmesiyle birlikte, ki bunu fazla kanll olmayan bir dOnya sava§1 diye niteleyebiliriz, yeni bir doneme girdi ve bu donem, §u anda israil'in LObnan'a saldlrlsl yahut Irak'taki geli§meler bir IV. DOnya Sava§I'nm, gok daha slcak gok daha kanll bir dOnya sava§mm, bir yeniden payla§lm sava§mm on vuru§malannm ya§andlgl bir donem ve bunda kOreselle§menin bOyOk roW var.

gibi dogal bir dinamigi, ekonominin dogal emperyalizm gibi siyasal bir ve sQzgelimi ABD'nin ortaya attIgI Yeni DOnya DOzeni stratejisinden ya da daha sonra BOyOk Ortadogu Projesi' nden aYIrt etmek gerekir. ekonomik boyutuyla para-mal-para dedigimiz sOrecin sonucu gibidir.

KOreselle§me nedir? Ne oldugunu, ne olmadlgml anlatmaYI 20 dakikaya slgdlrmam takdir edersiniz ki gok zor. Ben sadece en temel noktalanyla, konu ba§IIklanyla, en ozlO olacagml umdugum §ekilde dile getirecegim. Bildiginiz gibi sosyal olaylar tarihsel olaylar kabaca 3 boyutta geli§ir: Ekonomik, politik ve kOltOrel boyutlar. KOreselle§me bunun gok tipik orneklerinden biridir. KOreselle§menin kOltOrel boyutu Ozerinde az duracaglm. Daha gok ekonomik ve politik boyutlannl biraz agmaya gall§acaglm. Bir kere §unda emin olmamlzda yarar var: KOreselle§me asia ABD'nin, Batlll Olkelerin ya da birkag bOyOk gok uluslu §irketin siyasi veya afaki bir kararla ba§lattlklan, uygulamaya koyduklan bir §ey degildrr. Yani herhangi bir devlet kalklp da, 1980'Ierden sonra, "artlk kOreselle§me uygulayallm" dememi§tir, diyemez de. Cokuluslu §irketler de bu gOce sahip degildir. Bu tamamen kapitalizmin, daha dogrusu serbest pazar ekonomisinin, kendi dogal geli§me sOreci iginde ortaya glkml§, yani uluslann ve §irketlerin iradeleri dl§mda fakat onlann Ozerlerine aldlklan bir durumdur. Onlar kendi ihtiyaglan dogrultusunda bu sOreci yonlendirmeye gall§maktadlr. KOreselle§me gibi dogal bir dinamigi, ekonominin dogal gidi§ini, emperyalizm gibi siyasal bir yakla§lmdan ve sozgelimi ABD'nin ortaya attlgl Yeni DOnya DOzeni stratejisinden ya da daha sonra BOyOk Ortadogu Projesi'nden aYlrt etmek gerekir. KOreselle§me, ekonomik boyutuyla para-malpara dedigimiz sOrecin sonucu gibidir. Yani mall veriyorsunuz, onun satl§mdan gelen paraYI tekrar sermayeye yatlnyorsunuz.

} $imdi burada bir yeniden Oretim soz konusudur. Bu sOreci yeniden belirtmemiz gerekiyor. Konu §irketler bazmda da, devlet bazmda da boyle. Mikroekonomi dOzeyinde de, makroekonomi dOzeyinde de bir yeniden Oretim soz konusu. Yeniden Oretimi aynen tekrarlayamazsmlz. Aynen tekrarlarsanlz sadece yerinizde sayml§ olursunuz. COnkO ekonominin bir de kar haddinin azalmasl dedigimiz bir yasasl var. COnkO bir sOre sonra birinci saykll, ikinci saykll, OgOncO saykll derken, bu mikro dOzeyde §irketler bazmda, bir devletin ulusa ekonomisi bazmda, kar haddiniz ya da priminiz dO§er. Bunun onOne gegmek igin sizin yeniden Oretim sOrecini daha geni§, daha bOyOk bir olgekte gergekle§tirmeniz gerekir. i§te 0 zaman devreye pazarda rekabet giriyor, ba§ka rakipler giriyor, sizin bun Ian a§abilmeniz igin bir: pazan geni§letmeniz; iki: pazara sundugunuz mallarda maliyeti dO§Ormeniz, karllllgi artlrmaniZ yahut yeni OrOnler sunmanlz gerekmektedir. i§te burada yeniden Oretim sOreci var, fakat sonugta boyle bir durumla kar§1 kar§lyaYlz. $imdi aS11 dikkat etmemiz gereken nokta §udur: gOnOmOz aglsmdan, 21. YOzYl1 aglsmdan 1980'Ierde yOkselmeye ba§layan, 1990'Iarda yaygmla§an ve 2000'Ierde gergekten dl§ansmda kalamayacaglmlz bir sOreg sonucu - ki bunun da TOrkiye aglsmdan ve AtatOrkgOIOk aglsmdan onemine birazdan deginecegim- boyle bir gergekle hem ekonomik hem de politik alanda hatta kOltOrel alanda

yuz yuzeyiz. Burada gormemiz gereken: kapitalizmin, bir dogal geli§im sureci oldugudur. Burada, 21. YuzYllda, kureselle§me ile birlikte §oyle bir aynlma ortaya glktl: Kldemli kapitalist ulkeler, ki biz bunlara emperyalist ulkeler diyoruz, Batlll ulkeler, bir de yeni kapitalistle§en ulkeler. $imdi bunlann arasmda bir geli§ki meydana gelmektedir. Yani ABD, ingiltere, Fransa, Almanya gibi bugun kldemli alan-ben kldemli diyorum ama siz buna isterseniz ihtiyar da diyebilirsiniz, eski emperyalist ulkeler de diyebilirsiniz, ulkeler kar§lsma §imdi geng, diri, daha ag, yeni kapitalistle§en ulkeler glklyor: gin, Hindistan. Ama burada kapitalist sozu de, gin'i du§ununce dogru olmuyor, "pazar ekonomisini benimseyen ulkeler" demek bilimsel olarak daha dogru olur. gin'i bugun Komunist Partisi yonetiyor ama gin 1989'dan, ekonomi siyasetini degi§tirdiginden ve pazar ekonomisi gergegini kabul ettiginden beri, gok klsa bir zaman igerisinde dunya ekonomisine yon veren bir hale geldi. Keza bir Hindistan, Guney Kore, Rusya gibi ulkeler, bunlann araslnda Turkiye'yi de sayabiliriz, kapitalist yontemlere ba§vuran ulkeler, pazar ekonomisine aglar ve saldmyorlar. Aynen I. Dunya Sava§1 ve II. Dunya Sava§I'ndaki gibi. $imdi I. Dunya Sava§1 ve II. Dunya Sava§I' ndaki geli§ki, bugun igin kldemli dedigimiz kapitalist ulkeler arasma girmi§ bulunuyor, ingiltere, Fransa, a donemin gergevesi iginde kapitalizme ve rejime ilk gegmi§ ulkelerdendir. Almanya, italya sonradan gelmi§ ve onlann pazarlannl ellerinden alml§tlr. Bu I .Dunya Sava§I'na mal olmu§tur. Ama tabii buna ge§itli siyasi gerekgeler gosterenler de vardlr; fakat genelinde ekonomik planda bu geli§ki yatlyor. 3. Dunya Sava§1 diye nitelendirebilecegimiz soguk sava§ doneminde olaym ekseni ekonomiden ziyade siyasi rejimler uzerine kaydl. Bir tarafta komunist partilerin ba§ta oldugu ulkeler, obur tarafta bildigimiz kapitalist dunya ... Bu sava§, bu mucadele, Sovyetler Birligi'nin halen bu ulkelerde pazar gergegini gok kofi.i uygulamaslyla sana ermi§tir. $imdi 3. Dunya Sava§I'nl geride blraklp donuyoruz, dunya sava§lannda geli§ki ekseni yeniden ekonomik degerde bir payla§lm rekabetine, payla§lm sava§ma yoneldi. Burada, bir kldemli, eski Avrupa, Amerika, Japonya gibi kapitalist ulkelerin dunyasl, bir de yeni gelen, ag ve dunya pazarlannl i§gal eden bir pazar ekonomileri gergegi var. $imdi, kOreselle§me aslmda gogumuzun sandlgl gibi Batl'nm istedigi, Batl'nm i§ine gelen bir §ey degildir. Belki ba§langlgta a yonde kullanabiliyorlardl 1980'Ierin ba§mda; ama bugunku dunyada, 2006-2007'nin dunyasmda hem Avrupa bundan §ikayetgi, hem Amerika bundan §ikayetgi. Belki yaklnda goreceksiniz; onlar, korumaclilk onlemlerine gegecekler hatta bunun adma 'yurtsever ekonomi, yurtsever kapitalistlik' diyorlar. Milliyetgilik laflnl artlk kullanlmda kugumsemeye, Turkiye gibi ulkelere, koti.i bir anlamda yamamaya gall§lyorlar; fakat kendileri bu ulkelerden daha fazla 'milliyetgilik' yaptlklannda bunun adml 'ekonomik yurtseverlik' koyuyorlar. Bundan sonra aynca bahsedelim. $imdi burada bir noktaYI izah edeyim and an sonra Turkiye'ye gegelim. 1970'Ierde gin'de kultur devriminin ardmdan Klzil Kitap'm goru§lerinin yaYlldlgl bir donem vardl. Bu slrada bir slogan vardl kendi devrimlerinden hareketle. Diyorlardl ki "Dunyada devrim, klrlann kentleri ku§atmaslyla olu§acaktlr." Onlar dunya ulkelerini, kentleri, Avrupa , Amerika gibi batlll dedigimiz sanayi ulkeleri; dOnyanm klrlan olarak da geli§mekte alan ulkeleri goruyorlardl. Tabii bunu siyasi planda boyle dO§Onuyorlardl. Ama a goru§ ve onun uzantllan kabul gorurken 1980'Ierin sonunda gin tarafmdan terk edildi, gin Komunist Partisi tarafmdan. 90'Iardan itibaren gin KomOnist Partisi, pazar ekonomisi kullanmaya, Batl'ya, kapitalist Olkelere kendi silahlyla vurmaya ba§ladl. $u anda sadece gin degil; ama gin, Hindistan, Brezilya, Guney Kore, Tayland ve ekliyorum TOrkiye, Batl'YI ekonomik planda ku§atmaya ba§ladl. Gergekten dunyamn klrlan, dunyanm kentlerini ekonomik planda ku§atlyor. Onumuzdeki be§ YII, on YII iginde batldan feryat figan yukselecek, §u anda da yukseliyor, italya mesela, bir gok sanayi sektoru orada kapamyor. Onlar "delokalizasyon" dedigimiz olay ekseninde sanayilerini ba§ka ulkelere kaydmyorlar. $irketler kendilerini bu §ekilde kurtanrken §irketlerin bulunduklan ulkeler bundan dolaYI bOyOk krize giriyor, sosyal patlamalar meydana geliyor. Gelelim Turkiye'ye ... Birgok §eyi atlayarak gegtik. Turkiye, Yillarca Amerika ba§ta olmak Ozere,

Batl'nln empoze ettigi bir yanll§ ekonomi politikasl izledi. Bize dendi ki, 1950'Ierden itibaren, "siz sanayile§meyi falan blrakm, siz ihracatl blrakm ihtiyaclnlz alan mal/an Dike iginde Dretin. " adlna da 'ithal ikamesi' dediler. Yani biz ithal mallan Ulke iginde ikame ediyoruz. DI§andan almak yerine ihtiyaclmlz oldugu kadannl alip kendimiz imal ediyoruz, ama bu kadar. DI§anya satmak yok! Yani ki daktilo makinesi: Fasit. Biz Fasit'i eskiden Isveg'ten ithal ederdik artlk burada kurdugumuz bir tabrikada Uretiyoruz, ama aynl YII Fasit daha ileri bir modele gegmi§, 0 yok. Ba§ka bir 6rnek de aym d6nemde, Argelik. Biz ig pazar ihtiyaclna, gereksinimine buzdolabl , gama§lr makinesi Uretiyoruz; takat teknoloji ilerliyor, batlli §irketler daha geli§mi§ modelleri piyasaya sUrUyorlar ve biz hem kendi insanlmlzl geri modellere mecbur ediyorduk hem de §irketlerimizin gUcUnU slnlrliyorduk. Bu yanli§tlr. Bakln , bize ithal ikamesi gerekgesini dayatan, telkin eden , kabul ettiren Amerika Birle§ik Devletleri , 1950'Ierde 1960'Iarda GUney Kore Singapur, Tayland, Hong Kong gibi Ulkelere- ki Ulkelerin cograti konumlan 6nemli, yanlannda Kuzey Kore , Kuzey Vietnam ve Cin var- pazarlannl agtl ve onlara dl§ pazara y6nelik ekonomiyi telkin etti. Aynl §ekilde Japonya'ya da pazarlannl agtl. 1950'lerden, 1960'Iardan itibaren Singapur gibi Ulkeler, Amerikan i§gal ettiler, Batl pazannl i§gal ettiler ve gok yukseldller. Ama siyasi nedenlerle Amerika onlara pazarlannl agarken TUrkiye gibi Ulkelere ithal ikamesi telkin edildi. Biz 19S0'Ierden itibaren bunu gegtik ve dogrultusuna, yani dUnya ekonomisiyle blrllkte }a§ama dogrultusuna adlmlar attlk. (Buna Turgut Ozal yanli§ yakla§tl.) Burada, birtaklm yanli§lar yapllml§ olabilir, ama kendimizi onlardan kurtarabiliriz.

Diinyanln neresinde bir Tiirk bir Turk bilim adami, bir Tiirk sanatC;lsl varsa ve eser veriyorsa, miicadele ediyorsa bizim savunma slnlnmlz oradan gec;iyordur ve Tiirkiye, 21 . YiizYllda bu anlamda bir vizyona sahip olursa, bir diinya devleti vizyonunu kendine rehber ahrsa, amac; ahrsa 0 zaman Atatiirkc;iiliik dolunay olur ve Tiirkiye, bugiin

bulundugumuz bas it siyasi bunahmlar ic;inde debelenmez.

Ben tek bir §ey s6yleyecegim : emin olabilirsiniz ki UstUnUze tankla geliyorlarsa sadece tanksavar silahlarla kendinizi koruyamazslnlz. Sizin de ol(Tiali, bizim de tanklanmlz olmali yani blzler dUnyada varliglmlZI g6stermeliyiz. Bakln

1920'Ierde iilkemiz altlndayken bir slogammlz Ne diyorduk: " Hattl miidafaa yoktur, sathl vardlr. 0 satlh biitiin vatandlr." bu bu slogana sadlk kallrken, ki kalmallYlz, blr anlamda yapanz. Bu slogan bize dar geliyor. Tiirkiye'yi 0 zamanki Misak-I Milli slmrlannda savunamaYlz. slogam, bugiiniin kiiresel diinyaslnda, "HaUl miidafaa yoktur, sathl miidafaa vardlr. 0 satlh biitiin diinyadlr" olmalldlr. Diinyanln neresinde bir Tiirk giri§imcisi, bir Tiirk bilim adami, bir Tiirk varsa ve eser veriyorsa, miicadele ediyorsa bizim

SlnlrlmlZ orad an ve Tiirkiye,

.YuzYllda bu anlamda bir vizyona sahip olursa, bir dunya devleti vizyonunu kendine rehber allrsa, allrsa 0 zaman dolunay olur ve

Tiirkiye, bugiin kar§1 kar§lya bulundugumuz bas it

siyasi bunallmlar debelenmez.