Schaakmagazine 2020 - april

Webwinkel

Schaakklokken

Boeken

Wedstrijdformulieren en reglementen

Spelmaterialen CD’s

Handleidingen

Leermethode van Wijgerden/Brunia Werkboeken

www.schaakbond-winkel.nl

Voor clubs, scholen en de rest van schakend Nederland!

Centaur – DGT

Deze slimme computer past zich automatisch aan het niveau van zijn tegenstander aan. De computer heeft geen andere computers, tablets of online schaakprogramma's nodig om te functioneren. De computer heeft

€

en een handige opberglade voor de stukken (KH 5,6 cm). De set is gemaakt van Acacia en Buxus en de stukken zijn met de hand afgewerkt.

Anekdoten gids voor schaakliefhebbers – Rob Spaans

Officieel orgaan van de Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Jaargang 127 – no. 2 – april 2020

Hoofdredacteur

Jeroen Bosch

Aan dit nummer werken mee:

Bas Beekhuizen (foto’s)

Harry Gielen (foto’s)

Alina l’Ami (foto)

Lennart Ootes (foto’s)

Frans Peeters (foto’s)

Monique van de Griendt (foto’s)

Jan van Os (foto)

Minze bij de Weg

Peter Boel

Arno Bosch

Jeroen Bosch

Gert Devreese

Herman Grooten

Joop Janssen

Frank Lommers

Pascal Losekoot

Dimitri Reinderman

Eric van Breugel

Monique van de Griendt

Paul van der Sterren

Karel van der Weide

Opdrachtschaak

Opdrachtschaak is een originele en educatieve toevoeging aan een schaakpartij. Het is geschikt voor alle niveaus.

Rectificatie Houten schaakbord

De afbeelding van het bord bij de vorige advertentie in het februari-nummer was niet juist. Dit had dit bord moeten zijn:

Fritz 17 – Chessbase

New Fritz: New Engine, New Friend Het "populairste schaakprogramma" (volgens het Duitse tijdschrift Der Spiegel) biedt u alles wat u nodig heeft als toegewijde schaakliefhebber, met innovatieve trainingsmethoden voor zowel amateurs als professionals, plus toegang tot de volledige reeks ChessBaseweb-apps, waaronder de Playchess server spelen.

Toernooien

Kandidatentoernooi afgebroken 7 Jorden van Foreest wint in Praag 10 John Stigter kampioen correspondentieschaak 14

van € 27,50

17,50

Jorden van Foreest

Redactieadres Frans Halsplein 5

E-mail

schaakmagazine@schaakbond.nl Adreswijzigingen naar uw vereniging.

Sluiting kopij 20 mei 2020

Bondsbureau KNSB

E-mail: bondsbureau@schaakbond.nl Internet: www.schaakbond.nl

Vormgeving & Lay-out

Interface Communicatie, Ede www.ifcommunicatie.nl

Druk

Vellendrukkerij BDU – Barneveld

ISSN: 1385-8807

Cover: Ian Nepomniachtchi en Maxime Vachier-Lagrave foto’s Lennart

Voorloper

+-zp-+p+p -+l+-+p+ vL-+N+-+-+-+-+n+ +P+R+-zPP

+L+R+K+-

U kunt online bestellen, per e-mail of telefoon. Ook kunt u een compleet bestelformulier per post laten toesturen. Bestelling worden verzorgd door Schaak en Go Winkel Het Paard, Haarlemmerdijk 173, 1013 KH Amsterdam. Tel: 020 6241171, email: info@schaakengo.nl. Bij afname van grotere aantallen geldt een korting. Bezoek voor details de website.

€ 9,95

Hein Donner The Biography –Alexander Münninghof

Een boek vol bijzondere anekdotes met diverse schakers in de hoofdrol. Zoals over de minnares van Capablanca, over de katers van Aljechin, over het pistool van Euwe, over Fischer die geen Fischer had moeten heten, over de yoghurt van Karpov, over een schaakbordmoordenaar en over een schaakstuk dat voor bijna een miljoen euro werd verhandeld.

349,-

foto: Bas Beekhuizen

foto: Monique van de Griendt

foto: Lennart Ootes

€ 79,90

Het bord dat afgebeeld stond was het Walnoten bord 5,5 cm van DGT (non electronic, € 82,50)

COLUMN Paul van der Sterren

Handen schudden De schoonheid van het schaakspel

In de zesde ronde van de KNSB-competitie hoorde ik een arbiter iets zeggen wat ik nog nooit eerder voorafgaand aan een partij had gehoord: “u bent vrij om het handen schudden achterwege te laten”. Een onwerkelijke gebeurtenis: geen handen schudden met de tegenstander? Niet voor en niet na de partij? De meeste spelers trokken zich er niets van aan. Menigeen wist ongetwijfeld dat Nigel Short ooit protesteerde in Wijk aan Zee (en het punt claimde) omdat zijn tegenstander Ivan Cheparinov weigerde hem voor de partij een hand te geven. Nu zagen we de spelers tijdens het Kandidatentoernooi op allerlei ongemakkelijke manieren worstelen met het beleefdheidsritueel dat zo verbonden is met onze sport (zie foto’s onderaan de pagina). Een verslag van dit halverwege afgebroken toernooi leest u in dit nummer.

In dit nummer ook meer verslagen van toernooien die gehouden werden toen er nog geen sprake was van een coronapandemie. Zo verhalen Jorden van Foreest en Dimitri Reinderman zelf over hun overwinningen in respectievelijk Praag en Amsterdam. John Stigter werd Nederlands Kampioen correspondentieschaak, en, net als

online schaken, is dat een discipline van de schaaksport die ook tijdens de coronacrisis gewoon beoefend kan worden.

We besteden aandacht aan het clubleven middels een interview van Gert Devreese met de voorzitter van Paul Keres, en een verhaal van Monique van de Griendt over actieve vrijwilligers. Monique nam ook voor ons een kijkje bij de training van de 14-jarige Merel die een Schaaktrainer 1 cursus volgde en nu bij schaakclub Santpoort aan een groepje lesgeeft.

Om nog even terug te komen op die KNSB-wedstrijd waar ik mee begon, de sympathieke voorzitter van de vereniging waartegen mijn team uitkwam spoorde ons aan: “om toch vooral te genieten van deze ronde, het kon wel eens de laatste zijn”. Het zijn profetische woorden gebleken, en in dit nummer leest u meer over alle activiteiten die inmiddels al door het KNSB bestuur zijn geschrapt.

Jeroen Bosch hoofdredacteur

Wat me altijd weer opnieuw een beetje treurig stemt is geconfronteerd te worden met lieden die over het schaakspel weliswaar van alles te zeggen hebben (meningen, oordelen, egotripperij), maar daarbij geen enkel blijk geven van waardering voor de schoonheid van het spel. Toegegeven, het is een delicaat onderwerp. Betere schrijvers dan ik hebben tevergeefs geprobeerd om iets te zeggen over wat schoonheid eigenlijk is, meestal in verband met kunst, religie of natuurbeleving. En binnen de schaakwereld bestaat er misschien zelfs een zekere gêne om deze wat verheven klinkende term überhaupt voor ons spel te gebruiken.

Zelf heb ik daar weinig last van. Sterker nog, sinds ik mijn actieve carrière heb beëindigd is een intense beleving van de schoonheid van het spel voor mij juist meer dan ooit op de voorgrond getreden. Het is wat mij nog binnenboord houdt in de schaakwereld. In mijn boeken (en columns) heb ik dit ook

altijd ongegeneerd uitgedragen. Nu kreeg ik onlangs een zeer kritische, om niet te zeggen vernietigende bespreking van mijn boek Kings of the Chessboard onder ogen van een Engelse recensent. De man had, als ik het even kort samenvat, voor geen enkel aspect van het boek enige waardering (dat is natuurlijk zijn goed recht), maar hij was vooral gebeten op het feit dat ik voor mijn selectie van de mooiste en beroemdste partijen van de wereldkampioenen in dit boek hun mooiste en beroemdste partijen had geselecteerd. Hij vinkte ze stuk voor stuk af, hup wéér een, wéér een, wéér een, met een minachting waar het venijn vanaf droop. Blijkbaar had hij een originelere selectie willen zien, deze kende hij al. Tja, daar kunnen we iets van vinden natuurlijk. Maar wat mij vooral trof was het volslagen gebrek aan besef dat de mooiste en beroemdste partijen uit de schaakgeschiedenis zo beroemd zijn om een reden, namelijk dat ze zo mooi zijn. Zo mooi dat ze je

Nieuwe grootmeesters Verenigingsprijs

Casper Schoppen heeft in Hamburg een gesloten GM-toernooi gewonnen met een score van 6,5 uit 9. Dat puntentotaal was tevens voldoende voor een grootmeesternorm. Casper won 4 partijen en speelde 5 keer remise, waarmee hij een vol punt meer scoorde dan grootmeester Dmitrij Kollars. Met de grootmeesternorm in Hamburg heeft Casper aan alle eisen voor de grootmeestertitel voldaan. Eerder voldeed ook Hugo ten Hertog al aan alle eisen voor de grootmeestertitel. Zie ook het verhaal over schaakclub Paul Keres verderop in dit blad.

Beide Nederlanders zullen binnenkort door de FIDE worden benoemd tot grootmeester.

telkens opnieuw verbijsteren. Je kunt ze niet vaak genoeg zien. Kijkt deze man misschien ook nooit twee keer naar een schilderij van Rembrandt? Kan de muziek van Beethoven na één keer luisteren voor hem wel weg?

Hoe weerloze, tere, maar stralende schoonheid hier door de betonmolen werd gehaald van een pedant brein dat niets ziet, niets voelt en geen emotie kent, behalve woede als een schaakboek niet voldoet aan zijn regels: het was zo treurig dat het bijna weer een schoonheidservaring op zich werd.

Op woensdagavond 11 maart is de verenigingsprijs uitgereikt aan Schaakvereniging De Volewijckers in Amsterdam Noord. KNSB-ambassadeur Jan Stomphorst reikte de prijs van € 1.000 uit aan de voorzitter (tevens jeugdleider) David Spaan.

Top 3 van verenigingen over 2019: Vereniging Ledenwinst

1. De Volewijckers - Amsterdam Noord 21

2. S.V. Almere – Almere 18

3. S.V. Daniel Noteboom – Noordwijk 18

De verenigingsprijs wordt bepaald op grond van de ledenwinst (saldo) over het betreffende jaar, waarbij alleen hoofdleden worden geteld. Nieuw opgerichte (jeugd)verenigingen tellen het eerste jaar nog niet mee, nieuwe jeugdafdelingen bij bestaande verenigingen wel. Bij gefuseerde clubs wordt gekeken naar de ledenwinst per saldo over zowel de opgeheven club(s) als de fusie club.

Eric van Breugel

Toch maar geen handdruk (foto: Lennart Ootes)

Elleboog groet bij begin (foto: Lennart Ootes)

Handenschudden na afloop (foto: Lennart Ootes)

Beste mensen,

We maken moeilijke tijden door, en ieder van ons wordt geconfronteerd met de gevolgen van het coronavirus. Steeds meer mensen en hun dierbaren worden ziek. Wij leven met hen mee en wensen hen veel sterkte en beterschap.

Hopelijk lukt het ons om samen het virus binnen afzienbare tijd te bedwingen door de regels en adviezen van de overheid op te volgen.

De pandemie heeft ook grote gevolgen voor de schaakwereld - internationaal en nationaal. Het kandidatentoernooi, waar onze Anish Giri nog kanshebber was, is halverwege gestaakt. In Nederland zijn tal van schaakactiviteiten niet doorgegaan en zijn veel evenementen die nog op de kalender stonden uit voorzorg geschrapt. Voor deze evenementen is belangrijk werk verricht door de vrijwilligers die voor

onze schaakwereld en onze samenleving van grote waarde zijn. We hebben precies deze groep mensen weer nodig om alles opnieuw te kunnen opbouwen. Heel hartelijk dank voor al uw goede werk tot nu toe en straks!

De KNSB heeft als gevolg van de pandemie een aantal ingrijpende en soms moeilijke keuzes moeten maken met betrekking tot bijvoorbeeld de competitie en toernooien. Hieronder leest u daar meer over. We hebben de afwegingen zo evenwichtig mogelijk gemaakt en onze bonden op onderdelen om advies gevraagd. Wij hopen dat u begrip kunt hebben voor de gemaakte keuzes.

We zoeken allemaal lichtpuntjes in tijden als deze en die zijn er voor ons schakers én voor potentiële schakers zeker. Vooral online. Clubs organiseren toernooien onder andere

via de KNSB club op chess.com maar ook via andere platforms, en mensen met kinderen hebben aantrekkelijke opties als Chessity en Schaakmatties. Wereldkampioen Magnus Carlsen organiseerde van 18 april-3 mei online een extreem sterk toernooi met 8 topspelers dat we allemaal live hebben kunnen volgen.

Afsluitend wil ik u bedanken voor uw aandacht en begrip. Ik wens u sterkte in het bewaren van uw gezondheid en die van anderen.

Mede namens mijn collega’s in het KNSB bestuur, Frank Lommers waarnemend voorzitter

Het coronavirus en de schaakwereld

Hieronder een aantal besluiten naar aanleiding van de coronacrisis. Voor de meest actuele stand van zaken verwijzen wij u naar schaakbond.nl, en de NOC*NSF website https://nocnsf.nl/coronavirus-en-sport

KNSB-competitie

Het seizoen 2019-2020 is beëindigd. De volgende besluiten zijn genomen door het bestuur, na consultatie met de regionale bonden:

- Geen enkel team uit de KNSB competitie 2019-2020 zal degraderen

- Op een paar uitzonderingen na zal geen enkel team promoveren uit de KNSB competitie 2019-2020

Verenigingen hebben informatie ontvangen over de inschrijving voor het seizoen 20202021. De eerste deadline is 1 juli.

KNSB-bekercompetitie

De KNSB-bekercompetitie is beëindigd. Er is in 2020 geen Bekerkampioen.

Individuele Nederlandse jeugd-

kampioenschappen

Alle individuele Nederlandse jeugdkampioenschappen die dit voorjaar zouden worden gehouden zijn geschrapt. Dit betreft:

• NK E Waalwijk, 10 – 11 april

• NK ABC Almelo, 25 april – 1 mei

• NK D Rijswijk, 21 – 23 mei

• Nationale Pupillendag (NK FGH) Maastricht, 20 juni

De KNSB bekijkt samen met lokale organisatoren of de kampioenschappen op andere data gespeeld kunnen worden.

Kandidatentoernooi afgebroken

Op donderdag 26 maart, na 7 gespeelde ronden - precies halverwege, werd het Kandidatentoernooi in allerijl afgebroken door FIDE President Arkady Dvorkovich. We moeten tot 1984 teruggaan voor een vergelijkbare gebeurtenis: toen zette FIDE President Florencio Campomanes de WK-match Karpov-Kasparov na 48 partijen stop. De gezondheid van de spelers was volgens Campomanes in het geding. Gezondheid is een sleutelwoord in tijden van een pandemie, en in 2020 leverde het afbreken van het Kandidatentoernooi geen controverse op. Het besluit van de Russische overheid om het luchtruim voor onbepaalde tijd te sluiten, met ingang van 27 maart, maakte het onzeker wanneer spelers en officials ooit weer naar huis terug zouden kunnen keren, en stelde de FIDE voor een voldongen feit.

Nederlandse kampioenschappen schoolschaak BO

Het NK voor schoolteams BO Algemeen (6 en 13 juni in Gouda) en het NK 345 (27 juni in Utrecht) zijn afgelast. Voor de schoolschaakkampioenschappen gaan we kijken naar een alternatief online kampioenschap.

Opleidingen

Alle fysieke bijeenkomsten zijn geschrapt. Indien mogelijk worden reeds lopende cursussen online voortgezet. Andere worden verplaatst naar september/ oktober. Alle deelnemers hebben bericht ontvangen.

Jeugduitzendingen

Het is onzeker of de Europese- en Wereldjeugdkampioenschappen in 2020 doorgaan.

NK (algemeen en vrouwen)

De Deloitte Nederlandse Kampioenschappen staan gepland voor 12-19 juli in Amsterdam.

Het al dan niet doorgaan van deze kampioenschappen wordt kort na het verschijnen van dit nummer bekend gemaakt via de website.

ONK Dieren

Het ONK staat gepland voor 20-30 juli. Of het toernooi door kan gaan wordt uiterlijk eind april bekend en gepubliceerd op schaken.nl.

Olympiade

De Olympiade is met een jaar uitgesteld naar de zomer van 2021.

Online mogelijkheden schaken

Nu alle clubs en scholen stil liggen, is online

schaken voor veel club- en schoolschakers een mooi alternatief. Zie ook schaakbond.nl.

Clubs en volwassenen

Zoek je als club een eigen en veilige omgeving voor de leden om een onderling toernooi te spelen, dan zijn Chess.com, LiChess en Playchess allemaal prima platforms. De schaakbond heeft op Chess.com een eigen club KNSB. We bieden clubs ondersteuning bij het maken van een eigen club pagina.

Scholen, jeugdclubs en kinderen Voor scholen, jeugdclubs en kinderen tot en met 12 jaar zijn het funelement, het leerelement en de veiligheid extra belangrijk.

• Schaakmatties

De KNSB zet met Schaakmatties vooral in op het funelement en de veiligheid. Schaakmatties is hét speelplatform tot en met 12 jaar op het platform chesskid.com. Scholen en clubs hebben hun eigen clubpagina en kunnen met hun kinderen toernooien spelen, puzzels oplossen en onderling communiceren via een forum.

• Chessity

Dit platform zet juist in op het leerelement. Met de vele game elementen is Chessity geschikt om grote groepen kinderen de schaakregels via school bij te brengen.

• ChessZebra (kinderen en volwassenen) ChessZebra is een nieuw analyseprogramma, dat clubs, trainers en spelers mogelijkheden biedt voor analyses van partijen.

Bondsbureau KNSB

U kunt het beste contact opnemen via ons mailadres bondsbureau@schaakbond.nl.

Nee, de controverse zat hem dit keer in het feit dat het toernooi, in een tijd waarin alle grote sportevenementen werden stopgezet, überhaupt was begonnen. Teimour Radjabov vroeg de FIDE om uitstel van het evenement dat in Jekaterinenburg zou worden gehouden. Hij protesteerde vanwege de onzekerheid rondom het COVID-19 virus (op dat moment nog een epidemie geen pandemie), de gezondheidsrisico’s voor de spelers –wat als een deelnemer gediagnosticeerd zou worden met de ziekte?, en ook vanwege het feit dat de Chinees Wang Hao niet 14 dagen in quarantaine hoefde omdat hij zou arriveren vanuit Japan. Radjabovs oproep voor uitstel vond geen gehoor, en na zijn weigering om deel te nemen werd de Azerbeidzjaan

op 6 maart (een week voor de aanreisdatum van de meeste deelnemers) vervangen door Maxime Vachier-Lagrave. Ter verdediging van de FIDE kan worden aangevoerd dat er op 6 maart nog geen sprake was van een pandemie, ze wel degelijk allerlei gezondheidsmaatregelen namen (o.a. geen publiek bij de spelers, spelers werden getest op het virus en kregen tweemaal daags bezoek van een dokter), en ze in hun oordeel afgingen op de Russische overheid. Niettemin, nu het toernooi is afgebroken, valt het morele gelijk van Radjabov moeilijk te ontkennen, en op internet gaan er alweer stemmen op om hem toe te laten tot het vervolg van het toernooi –maar hoe dat zou moeten?

Uiteindelijk werd er dus toch

Giri - Nepomniachtchi -+-+-+-+ +-+-mk-+-

P+-+-zP-+ +-+L+-mK-

Stelling na 42.Td5

Dit is geen gemakkelijke technische winst voor zwart. Het was indrukwekkend om te zien hoe snel 'Nepo' in het vervolg steeds de juiste beslissing nam.

42...h4! 43.gxh4 f5

geschaakt in Jekaterinenburg, en hoe! Veel beslissingen, veel fraaie partijen, spanning en twee favorieten die het deels lieten afweten. Vooraf werden Fabiano Caruana, de vorige uitdager van Carlsen en glorieus winnaar van Wijk aan Zee, en Ding Liren, bijna onverslaanbaar in 2019, getipt door de experts. Na twee ronden had Ding twee nullen te pakken, maar versloeg hij in zijn derde partij wel Caruana, waardoor de Amerikaan terugzakte naar 50%. Na zeven ronden werd het toernooi afgebroken met twee koplopers op +2:

1-2. Vachier-Lagrave, Nepomniachtchi 4,5 3-6. Giri, Wang, Grischuk, Caruana 3,5 7-8. Alekseenko, Ding 2,5

Anish Giri verloor in de eerste ronde van Ian Nepomniachtchi. De Nederlander imponeerde met een sterk staaltje computervoorbereiding, maar nog indrukwekkender was het spel van zijn tegenstander die alle klippen wist te omzeilen. Vlak voor zet 40 maakte Anish een paar fouten die er toe leidde dat hij na de tijdcontrole op zoek moest naar een vesting.

Nu dreigt een aanval met dame en beide pionnen op de witte koning, en moet wit zijn loper opgeven.

44.Txf5 De1+ 45.Kg2 Dxd1 46.Tg5!

De beste praktische kans. Beide spelers weten dat 46.Te5+ Kf6 47.Txe4 Dd5 48.f3 Dxa2+ 49.Kg3 geen vesting is. Voor een vesting is het cruciaal dat de pion op f2 staat. Hier kan de dame 'onderlangs' komen. Wit komt dan vanzelf in zetdwang en verliest zijn pionnen en uiteindelijk het eindspel van dame tegen toren.

46...Da1 47.Tg4 Db1

Natuurlijk niet 47...Dxa2? 48. Txe4+ Kf6 49.Te3 en dit is wel degelijk een vesting, ook zonder de witte h-pion.

48.Tg3 Dxa2 49.Th3 Dd5 50. Kf1 Dd1+ 51.Kg2 Dg4+ 52.Tg3 Dh5

Weer een opmerkelijk moment: waarom slaat zwart de h-pion niet? De reden is dat wit na 52... Dxh4 53.Kf1 Kd6 54.Ke2 remise maakt! -+-+-+-+ +-+-+-+-+-mk-+-+ +-+-+-+-+-+p+-wq +-+-+-tR-+-+KzP-+

-+-+-zp-+ +-+R+-+p -+-+p+-+ +-wq-+-zP-

'Nepo' ging steeds aan de leiding (foto: Lennart Ootes)

Dit is een vesting die zwart niet kan breken. Wit blijft met zijn toren op de derde rij en houdt zijn koning voor de zwarte e-pion. In de partij krijgen we nagenoeg dezelfde stelling maar dan met de witte koning op de g-lijn - dat wint zwart wel zoals we zullen zien.

53.Ta3 Dd5 54.Kg1 Kf6 55.Tg3

Dd1+ 56.Kg2 Kf5 57.Tg5+ Kf4

58.Tg3 Dd5 59.Kf1 Dd2 60.

Kg2 Dd1 61.Te3 Kf5

Zwart wint de h-pion sneller na

61...Dd5! 62.Kf1 Dc4+ 63.Kg2

Kg4. Het logische 63.Ke1 verliest

namelijk vanwege 63...Dc1+ 64.

Ke2 Dxe3+! 65.fxe3+ Kg4 66.h5

Kxh5 en dit pionneneindspel wint voor zwart!

62.Tg3 Kf6 63.Th3 Kg6 64.

Tg3+ Kh5 65.Th3 Db1 66.Te3

Kxh4

Nu heeft zwart eindelijk de h-pion te pakken en kan hij het winstplan demonstreren in deze stelling die een vesting zou zijn wanneer de witte koning de e-lijn zou kunnen bereiken.

67.Tg3 Kh5 68.Th3+ Kg4 69.

Tg3+ Kf4 70.Te3 Dd1 71.Ta3

Ke5 72.Tg3 Kd4 73.Te3 Dd3!

-+-+-+-+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+-+-mkp+-+ +-+qtR-+-+-+-zPK+ +-+-+-+-

Wit mag nu nooit op d3 nemen omdat de zwarte pion na ...exd3 doorloopt (wat niet zou lukken wanneer de witte koning op e1 of e2 zou staan). Vervolgens kan de zwarte koning nu ongestoord binnenlopen via c3–d2–e1. Giri gaf daarom op.

0–1

Ook in de volgende ronde kwam Giri verloren te staan. Hij rechtte de rug en kon met wat medewerking van Wang Hao een kostbaar halfje binnenslepen.

Voor de camera’s grapte Giri dat hij zich tijdens de partij zorgen had gemaakt dat hij een nieuwe

recordserie zou neerzetten: geen 14 remises zoals in 2016, maar 14 nullen… Zijn gevoel voor humor en zijn mentale veerkracht (ook na teleurstellende resultaten) zijn sterke punten van de Nederlander die in het vervolg van het toernooi niet meer in moeilijkheden kwam. Een iets betere stelling tegen MVL en een veel betere stelling tegen Caruana leverden beide helaas een half punt op, maar in de zesde ronde won Anish Giri dan eindelijk zijn eerste partij in een Kandidatentoernooi!

Alekseenko – Giri

Ronde 6

nen. Alekseenko kan nu wel dames ruilen.

52.Da8+! Dxa8 53.Pxa8 Pf3

54.Kg2 Pe5

SchaakMagazine bewaart: zie no 1 van februari 2019, pagina 8). Objectief remise, maar ook Anand verloor het uiteindelijk.

Carlsen won door op een gegeven moment zijn randpion op te spelen, en dat is dus ook wat Anish uiteindelijk doet.

Laten we even kijken

Carlsen - Anand, Wijk aan Zee 2019

Zo staat zwart een pion voor in een paardeindspel. Ooit zei Botwinnik dat je dat kon behandelen als een pionneneindspel, maar dit eindspel is nog remise, terwijl het zonder paarden wel degelijk gewonnen zou zijn.

55.f4 Pg4 56.Pb6 Kf8 57.Pd5

Ke8 58.Pc3 Ke7 59.Pe4 Pe3+

60.Kf3 Pc4 61.Pg5 Kf6 62.

Pe4+ Kf5 63.Pf2 Pd2+ 64.Ke3

Pf1+ 65.Kf3 Ph2+ 66.Kg2 Pg4

67.Ph3

Hier heeft het paard weinig bewegingsruimte, beter is 67.

Pd1.

Stelling na 48.Dxa5

Anish had met zwart in een Italiaanse partij steeds het betere van het spel (alhoewel Alekseenko een simpele remise op zet 38 vermeed). In de diagramstelling is het wit net gelukt om de laatste zwarte pion van de damevleugel te verwijderen. Remise lijkt logisch, maar de witte stukken staan afzijdig en daar profiteert onze landgenoot van.

48...Dd3! 49.Da1

Ook 49.Kh2 Dd4 50.Kg1 (Of

50.Kg2 De4+ 51.Kh2 Pf3+ 52.

Kh3 Dg4+ 53.Kg2 Pxh4+) 50... Pe4 is erg onplezierig voor wit. Hij verliest pion g3 na 51.De1

Pxg3 52.De8+ Kg7 53.Pd7 en nu heeft wit een soort zelfde aanval op de zwarte koning, maar met 53...Pe2+! dwingt zwart 54.Dxe2 Dxd7 af en in dit dame eindspel heeft zwart ook goede kansen.

49...De4+ 50.Kg1 Pf3+ 51.Kf1

Pxh4

Dankzij de dreiging 52...Dh1+ heeft zwart een pion gewon-

67...f6 68.Kf3 Ke6 69.Ke4 Kd6

70.Pg1 Kc5 71.Kd3 Ph6 72.

Ke3 Pf5+ 73.Kf3 Kc4 74.Ph3

Pd4+ 75.Ke3 Pf5+ 76.Kf3 Kd4

Opvallend genoeg kwam dit zelfde eindspel voor in een partij Carlsen-Anand uit Wijk aan Zee 2019. (Voor iedereen die de nummers van

Stelling na 69...Pg6

70.a5 b5?

Juist was 70...bxa5! 71.Kd5 Pf4+

72.Kxc5 Pe2 73.Pa3! en nu kan zwart remise houden met 73...

Pc1! 74.Pb5+ Kb7 75.Pd4 Ka6.

71.Pe3 Pf4+ 72.Ke5 Pe2 73.

Pd5+ Kc6 74.b4! Pxc3 75.Pxc3 cxb4 76.Pe2!

De enige zet die wint, nu heeft wit 77.Pd4 als volgende zet.

1–0

Terug naar Alekseenko-Giri, en de stelling na 76…Kd4

77.Pf2 Pd6 78.Ph3?!

Weer dit ongelukkige veld, beter is 78.Pd1 dan kan op bijvoorbeeld 78...Kd3?! wit remise maken met 79.Pe3! (dreigt 80.

Pd5) 79...Kd4 80.g4! h4 81.Pg2 g5 82.fxg5 fxg5 83.Pxh4! gxh4

84.Kg2 en wit haalt de h-pion op.

78...Pe4?!

Sterker is 78...Kd3! 79.Pf2+ Kd2

80.Ph3 (80.g4 h4 81.Ph3 Pb5)

80...Pf5 en nu is het paardeindspel al 'gewoon' gewonnen. Wit wordt steeds verder teruggedrongen, en pionnen ruilen lukt niet omdat het witte paard zo ongelukkig staat: 81.g4 hxg4+ 82.Kxg4 Ke2 83.Pg1+ Kf2 84. Ph3+ Kg2 85.Pg5 fxg5 86.Kxg5

Pe7 87.Kf6 Kf3.

Maar laten we niet vergeten dat de spelers dit eindspel min of meer op increment moesten spelen, en dat ook nog eens terwijl ze al bijna 7 uur bezig waren!

79.Pg1 Kd3 80.Kg2 Pd2 81.Kf2 Ke4 82.Pe2 Pb1 83.Pg1 h4!? Objectief niet het beste moment, maar ooit moet zwart iets doen.

84.Ph3!

Nu wel het enige goede veld. Op

84.Pf3? wint zwart met 84...

hxg3+ 85.Kxg3 Pc3 86.Pd2+ Kd3!

87.Pf3 Pd5 uiteindelijk de witte f-pion.

84...Kf5

84...hxg3+ 85.Kxg3 Pc3 is slechts remise na 86.Pf2+ Kf5 87.Kf3 Pd5

88.Pd3.

85.gxh4 Kg4 86.f5! gxf5!?

Of 86...Kxf5 87.Kg3 Pd2 88.Pf4

Pe4+ 89.Kf3 en zwart komt niet verder.

87.Ke3 Pc3

87...Kxh4 88.Kf4 is meteen remise.

88.Pf2+ Kg3

Kxh5 94.Kf4 Kg6 en zonder pion f6 is dit pionneneindspel remise, maar nu wint het.

91...Kxh4 92.Ke3 Kg3 93.Pb3

Pe6 94.Pd2 f4+ 95.Ke2 Pg5

96.Kf1 f3 97.Kg1 f2+ 98.Kf1 f5 en Alekseenko gaf op.

0–1

De slechte vorm van Ding Liren was deels te verklaren door het coronavirus. Eerst kon zijn trainingskamp in China niet doorgaan, en vervolgens moest hij ook nog eens 14 dagen in quarantaine in Moskou. Niettemin was het vreemd om te zien dat hij in zijn hoofdverdediging op 1.e4 (het Spaans) kansloos verloor van MVL en Nepo die hun plusscores dus deels aan hem te danken hadden.

Vachier-Lagrave – Ding Ronde 2

lvl-sn-+-+

89.Pd3?

En daar, na ruim 7 uur spelen, is dan eindelijk de blunder die Giri zijn eerste overwinning in een Kandidatentoernooi opleverde. Anish had tijdens de partij gezien dat wit remise maakt met 89. Ph1+ Kg4 (89...Kxh4 90.Kf4) 90. Pf2+!

89...Pd5+

Nu wint zwart de h-pion, en met een dubbele f-pion extra is het eindspel gewonnen.

90.Kd4 Pf4 91.Pc5

Of 91.Pxf4 Kxf4 92.h5 Kg5 93.Ke3

36.b7 Lxb7 37.La5! en zwart verliest een stuk.

1–0

Nepomniachtchi –Ding Ronde

6

-tr-vl-+k+ +-+-+pzp-zP-+-+-+ tr-+Q+-+-+-zp-+q+ +-+P+-zPp -tR-+NzP-zP +R+-+-+K

Stelling na 32...Ta5

Ook nu is het Spaans van Ding volledig ontspoord. Wit kan nu veilig winnen met 33.f3! Txd5 34.fxg4 Tb7 35.Pf4 Td6 36.Pxh3 Tbxb6 37.Txb6 Lxb6 38.Kg2 en met een pluspion en een superieur licht stuk hoort het punt naar wit te gaan. In plaats hiervan speelde de Rus tamelijk snel 33.Dc6? wat er goed uitziet, maar een verborgen kans toelaat: 33...Txb6! 34.Txb6 (zwart wint na 34.De8+? Kh7 35.Pg1 Txb2 36.Txb2 Ta1 37.De2 Dc8!) 34...Dxe2! 35.Tb8 en nu het fantastische 35...Te5!! 36. Txd8+ Kh7 37.Tg1 (37.Th8+ Kxh8 38.Dc8+ Kh7 39.Dxh3+ Kg6 is ook remise.) 37...Dxf2 en nu is de dreiging ...Te2 zo sterk dat wit maar het beste remise kan maken met 38.Th8+! Kxh8 39. Dc8+ Kh7 40.Dxh3+. 33...Tc5?

Nu wint wit weer gewoon.

34.De8+ Kh7 35.Pg1! Txb6

36.Dxd8 Txb2 37.Txb2 Tc1

38.Dh4+! Dxh4 39.gxh4 Td1 40.f3 en wit blijft een stuk voor. 1–0

Stelling na 35...Pd8

De zwarte stelling is een ruïne en wit kan op verschillende manieren winnen. MVL doet het heel elegant:

Zo kwam Nepo op 4,5 uit 6, maar gelukkig voor de spanning in het toernooi – en de kansen van Anish Giri – verloor hij de volgende dag met zwart van MVL. Het bleek tevens het einde van het toernooi.

-+-+-+-+ +-mk-+-+-zp-+K+n+ +-zp-+-+P+N+-+-+ +PzP-+-+-+-+-+-+

-+-+-+-+ +-+-+-+-+-+-zpp+ +-+-+n+p -+-mk-zP-+ +-+-+KzPN

+-+-+-+p -zP-tr-mk-+ +-zp-zpPzp-+L+-zp-+ +-vLP+-+P -+-sN-zP-+ +R+-+-mK-

Slotzet in Alekseenko-Giri (foto: Lennart Ootes)

Giri-Grischuk (foto: Lennart Ootes)

Toernooiwinnaar in Praag na een eindsprint

Na mijn goede prestatie in Wijk aan Zee was mijn volgende evenement een sterk toernooi in Praag. Dit toernooi had veel overeenkomsten met Wijk aan Zee. Namelijk ook hier zijn er zowel een Masters als een Challengers groep, en daarnaast is er een sterke open groep.

Ik werd uitgenodigd voor de Challengers groep. In deze groep speelden zowel jonge grootmeesters, zoals bijvoorbeeld de getalenteerde Esipenko die kort geleden nog om de toernooioverwinning in Gibraltar speelde, drie sterke Tsjechische spelers en een aantal ervaren GMs. Ik was als tweede geplaatst achter de Azeri Nijat Abasov.

De Masters groep was goed bezet met onder andere het Iraanse talent Firouzja, de Poolse superster Duda en de lokale wereldtopper Navara.

Net als in Wijk aan Zee kwalificeert de winnaar van de Challengers zich voor de Masters – mijn ambitie was dus duidelijk: de Challengers winnen zodat ik volgend jaar de Masters zou mogen spelen.

Ronde 5 was de ronde voor de rustdag. Altijd een extra belangrijke ronde, want je wil graag de rustdag positief ingaan. Voor deze partij had ik 4 keer op rij geremiseerd. Nu in ronde 5 speel ik met wit tegen de laagste gerate speler van het toernooi en deze partij wilde ik dan ook graag winnen. We komen in de partij rond zet 20. Ik had weinig voordeel uit de opening weten te behalen, maar inmiddels staat wit beter door zijn ruimtevoordeel en veiligere koning.

Van ForeestCernousek -+-+-tr-mk zplzpr+pzp-zp-+p+-zp +-+-zP-+-+-+-zP-wq +-+LwQ-zPPzPPtR-+-zP +-mKR+-+-

19...De7

Na enige tijd nadenken dacht ik een manier te hebben gevonden om controle over de d-lijn te bemachtigen. Deze gedachte berustte echter op een misrekening.

20.Le2?!

20.Lb5! is logischer en beter. Zwart moet dan op d2 ruilen waarna wit de d-lijn stevig in handen heeft. Wit zal iets beter staan. 20.g4!? was ook een interessante speelwijze geweest, met het idee g4–g5 om de zwarte koningstelling aan te vallen.

20...Tfd8!

Ik speelde 20.Le2 met de gedachte dat dit niet mogelijk was, en dat zwart op d2 moest ruilen.

21.Txd7 Txd7 22.Txd7 Dxd7

23.Da3

Dit was mijn idee achter 20.Le2. Er dreigt zowel Df8+ als Dxa7. Na mijn tegenstanders volgende zet is het echter duidelijk dat zwart niets te vrezen heeft.

23...Dd4!

Dit had ik gemist. Mijn koning is erg open, en zwart heeft allerlei eeuwig schaak ideeën.

24.Dxa7 De3+ 25.Kd1 Lf3

26.Lxf3 Dxf3+ 27.Kd2 Df2+

28.Kd3 Df3+ 29.Kc4 Dd5+

30.Kc3 Dc5+ 31.Kb3 Db5+

32.Ka3 Dc5+ 33.b4

bijzondere en ook inspirerende documentaire over zijn WK-match tegen Anand in 2012. De documentaire gaf me een behoorlijke motivatie boost, en plots bedacht ik me dat ondanks mijn slechte start toernooiwinst nog steeds mogelijk was! Ik besloot mijn volgende partij scherp op te zetten om winst kansen te krijgen.

Mijn tegenstander was de jonge Tsjechische speler Thai Dai Van Nguyen. Het werd een avontuurlijke partij waarvan ik het eindspel voor u heb geanalyseerd.

Nguyen - Van Foreest

is in deze stelling zijn pion op a2.

36.Ld1 Lc5

Hiermee creëer ik een passage voor mijn koning naar d4. Het is opmerkelijk hoe lastig de stelling voor wit is ondanks zijn pluspion.

37.Kg2

Gespeeld in grote tijdnood, hierna is de stelling hoogstwaarschijnlijk al verloren. Het is lastig om een duidelijke betere speelwijze aan te geven.

37...Lg6 38.Le2 Kd4!

Eindelijk een goede partij, en met twee keer wit in de laatste rondes zag de situatie er opeens een stuk rooskleuriger uit. Ronde 7 verliep beter dan ik kon hopen. Mijn derde Tsjechische tegenstander van het toernooi, Jan Krejci, speelde een uiterst dubieuze variant in het Spaans en kwam vrijwel verloren uit de opening te staan. Na een blunder van hem was de partij direct voorbij. Na een hele enerverende remise tegen de Pool Mateusz Bartel stond mijn laatste partij tegen Hannes Stefansson op het programma. Na zijn bliksemstart had hij inmiddels vaart geminderd, en stond ik samen met hem, Piorun, en Esipenko aan kop.

Van ForeestStefansson

1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5

4.d3 Pf6 5.a4 0–0 6.a5 a6

7.0–0 h6 8.c3 d6 9.h3 La7

10.Le3

Gezien mijn tegenstanders tijdnood wilde ik geen remise. Maar in werkelijkheid speel ik met deze zet alleen op verlies.

33.Kb3 was de aangewezen zet waarna het direct remise is.

33...Dxc2 34.Db7 c6 Met 34...Dxh2 had zwart uitstekende winstkansen gehad, maar mijn tegenstander was blijkbaar al tevreden met remise.

35.Dxb6 Dc3+ 36.Ka4 Dc2+

37.Ka3 Dc3+ 38.Ka4 Dc2+

39.Ka3

½–½

Hoewel de eerste 5 rondes niet geweldig waren gegaan, was er geen reden tot klagen. Ik had nog geen enkele betere stelling gehad, en mijn slechtere stellingen wist ik te redden. Aan kop met 3,5/5 stond de IJslandse speler Hannes Stefansson, die erg goed schaak liet zien.

Het leuke aan het toernooi in Praag was dat er ook veel speciale gasten waren uitgenodigd.

Legende Boris Gelfand was er daar een van. Op de rustdag gaf hij een simultaan, en werd een documentaire van hem vertoond in een kleine bioscoop. Een erg

31...Lg6

Een interessant eindspel. Zwart heeft weliswaar een pion minder, maar heeft als compensatie een sterk loperpaar. Ook is de witte pluspion veilig geblokkeerd door de zwarte loper op d4. De stelling moet in de buurt van remise zijn, maar alleen zwart kan winnen. Dat het niet makkelijk is blijkt uit de partij. Wit speelt natuurlijke zetten maar komt toch snel verloren te staan.

32.h3?!

Dit is direct een fout, die mij in staat stelt mijn koning in rap tempo naar het centrum te brengen.

32.Pd5! was goed om ...Kf6 te verhinderen. Door pionnen te ruilen met 32.h4! had wit de remise zo goed als veilig kunnen stellen: 32...g4+ (32...gxh4

33.Pg2! h3 34.Ph4 gevolgd door Kg3 en h3 zal vallen.) 33.Kf4 en met zo'n actieve koning heeft wit weinig te vrezen.

32...Kf6 33.Pd5+ Ke5 34.Pe7

Le8 35.Pd5 a5 Het grootste probleem voor wit

De zwarte koning dringt het witte kamp binnen.

39.Pc7 Ke3 40.Pe6 Le7 41.Lf3

Lxd3 42.Ld5 Le4+ 43.Lxe4

Kxe4

-+-+-+-+ +-+-vl-+-+-+N+-+ zp-+-+-zpp -+P+k+-+ +-+-+-+P P+-+-+K+ +-+-+-+-

Wit heeft het loperpaar geëlimineerd, maar zijn grootste zorgen blijven. Omdat de strijd op twee vleugels plaatsvindt is de zwarte loper veel sterker dan het witte paard. Zwart wil de pion op a2 ophalen, en wit is niet in staat om beide vleugels onder controle te houden.

44.Kg3 a4 45.Pg7 Kd3 46.

Pxh5 Kc3 47.Pg7 Kb2 48.Pe6

Kxa2 49.c5 a3 50.c6 Ld6+

De c-pion wordt makkelijk gestopt door de loper.

51.Kf3 Kb2 52.Pc5 a2 53.Pa4+ Kc2

0–1

16.b4 exd4

Nog een zet die ik niet begrijp. Zwart ruilt vrijwillig een centrumpion voor de c-pion, een ruil die niet goed is voor zwart.

17.cxd4 d5 18.e5 Pd7 19.Dc2

Wit heeft een enorm ruimteoverwicht en bovendien staan de zwarte stukken allemaal niet goed. Ik durf te zeggen dat wit hier al vrijwel gewonnen staat.

19...Ta8 20.Tac1 c6 21.Pb3

Zwart heeft nauwelijks plannen, dus wit heeft genoeg tijd om zijn stelling te verbeteren. Als wit onder goede omstandigheden f2–f4 weet te spelen zal de zwarte stelling vroeg of laat kraken. Ik wou dit graag op de best mogelijke manier voorbereiden

21...Te7 22.g3 De8 23.Pfd2

De dreiging f2–f4 gevolgd door f5 dwingt zwart tot verdere concessies.

23...f5

Tot zover is het allemaal bekend. Svidler-Harikrishna en Alekseenko-Grischuk zijn twee toppartijen met deze stelling.

10...Pe7

Een typische manoeuvre in het Italiaans, maar hier vermoedelijk niet de beste speelwijze.

10...d5 zoals Harikrishna tegen Svidler speelde lijkt beter.

11.Lxa7 Txa7 12.Te1 Pg6 13. Pbd2 Te8 14.d4

Dit is de reden waarom 10... Pe7 onnauwkeurig was. Wit komt tot deze opstoot, en met zijn goede centrale controle staat hij wat beter.

14...Le6 15.Lf1

g3–g4, maar daarvoor moeten eerst alle stukken goed staan. Merk op dat de breekzet ...g7–g5 van zwart vrijwel nooit werkt omdat zijn stukken daarvoor niet goed genoeg samen werken. Bovendien zal de pion op f5 dan dodelijk zwak worden.

27...g6 28.Te2 Kh8 29.Tf1 Tg8

30.Tg2 Tg7 31.Kh2 Tf8 32.Db1

Dg8 33.De1 Tgf7 34.Pc1 Dh7 35.Pe2

Nu zijn alle witte stukken goed neergezet voor de opstoot g3–g4. Het is dan nu ook tijd om de stelling te openen.

35...Dg8 36.g4 Dh7 37.Dh4

Tg8 38.Tfg1 Pf8 39.Lb1?!

Ietwat besluiteloos. 39.gxf5 had direct gewonnen. Zwart had nu een kans om het spel te compliceren met 39...g5!?. 39...Lc8

Mijn tegenstander pakt gelukkig zijn laatste kans niet. 40.gxf5!

15...Dc8

Deze zet begrijp ik niet. 15...Ta8 om de toren terug in het spel te betrekken lijkt mij beter.

Een strategisch lelijke zet, maar zwart had geen keuze. Zijn laatste hoop nu is dat de stelling zo gesloten is dat wit er niet doorkomt.

24.Ld3 Df7 25.Pf1 Tee8 26.

Pe3

Het paard staat optimaal op e3. Het was niet nodig om te haasten met f2–f4 omdat zwart dat toch niet kan verhinderen. Zwart kan zelf namelijk geen … f5–f4 spelen door zijn ongedekte paard op g6.

26...Pe7 27.f4

r+-+r+k+

Na nog eens goed te rekenen deed ik hem nu wel. 40...Pxf5 41.Pxf5 Lxf5 42.Lxf5 Txf5 43.Pg3

Mijn tegenstander gaf op omdat hij binnen korte tijd veel materiaal zal verliezen. Bijvoorbeeld: 43…Tf7 44.f5 gxf5 45.Ph5 Txg2+ 46.Txg2 en Pf6 op de volgende zet is niet te stoppen.

1–0

Inmiddels zijn we in een redelijk statische stelling terechtgekomen. Het grote ruimtevoordeel van wit betekent dat hij zijn stukken veel makkelijker op goede posities kan zetten. Op lange termijn is het plan om de zwarte stelling te kraken met

De eindsprint van 3,5 uit 4 gaf mij als eindscore 6 punten uit 9 partijen. Omdat Piorun verloor, en Esipenko remise speelde betekende dit zelfs een ongedeelde toernooioverwinning, en promotie naar de Masters groep van volgend jaar!

-+-wqr+k+ trpzp-+pzpp+-zplsnnzp zP-+-zp-+-+-zPP+-+ +-zP-+N+P -zP-sN-zPP+ tR-+QtRLmK-

+p+nsnqzpp+p+l+-zp zP-+pzPp+-

-+l+-snrmk +p+-snr+q p+p+-+pzp zP-+pzPP+-zP-zP-zP-wQ

+-+-sN-+P

-+-+N+RmK +L+-+-tR-

-+-+-+-mk zplzp-+pzp-zp-+p+-zp +-+-zP-+-+-wq-zP-+ wQ-+-+-zPPzPP+L+-zP +-mK-+-+-

-+-+-+-mk wQ-zp-+pzp-zp-+p+-zp +-wq-zP-+-zP-+-zP-+ mK-+-+-zPP+P+-+-zP +-+-+-+-

-+-+-+-+ zp-+-+-mk-+-+-+-+ +-+-+lzpp -+Pvl-+-+ +-+PsNK+P+-+L+-zP +-+-+-+-

Jorden van Foreest (hier in Wijk aan Zee) (foto: Alina l'Ami)

Met plezier schaakles geven

weer door naar dansles, haar moeder chauffeurt.

Speelgoedpaard

Na een kwartier komen de eerste kinderen al binnen. Ze gaan rustig zitten en zetten de stukken op. Berend (10 jaar) mist een witte pion. Die blijkt in één van de andere plastic bakjes gekropen. Uit het naastgelegen lokaal klinkt een piano. Lia (8 jaar) legt haar speelgoedpaard te rusten naast het bord. Danny (10) en Sem (9) zitten klaar om te winnen. Stijn (7) komt net iets te laat aanvliegen.

Vandaag gaat het beginnersgroepje oefenen met mat. Merel: ‘Want dat is toch het allerbelangrijkst!’ De theorie kennen de kinderen al, maar die wordt even herhaald. Samen doen ze een oefening op het demonstratiebord en daarna gaat ieder voor zich aan de slag in het werkboek. Wie daarmee snel klaar is, mag een partijtje schaken.

Merel heeft de structuur van de les op het whiteboard geschreven. Ze overlegt even met Berend die nieuw is in de groep: ‘Wat heb jij al gehad van mat?’ Merel: ‘Soms is het lastig om het niveau van de kinderen in te schatten. Stap 1 is de basis, die moet je goed leren. Het komt voor dat kinderen even teruggaan naar mijn groep, omdat blijkt dat ze toch essentiële dingen hebben gemist.’

Wil je lesgeven aan schaakkinderen op de vereniging of op school? Volg dan een KNSB schaaktrainerscursus! Schaakmagazine ging begin maart bij Schaakclub Santpoort kijken hoe Merel Kooistra (14 jaar) haar kennis in de praktijk brengt.

Iedereen vanaf 14 jaar is welkom bij één van de cursussen tot schaaktrainer die in het hele land worden gegeven. Merel Kooistra ging op les in Amsterdam, bij Eddy Sibbing. Ze volgde Schaaktrainer 1, waarin je in vijf avonden van drie uur leert om les te geven aan beginnende jeugdschakers, met Stap 1 van de stappenmethode van Brunia/van Wijgerden.

Merel begon zelf met schaken toen ze vijf jaar was, in groep drie van De Beekvliet in Velserbroek. Ze haalde Stap 3, maar stopte na de basisschool. Toen haar moeder Karin hoorde dat Schaakclub Santpoort dringend schaaktrainers nodig had, leek haar dat wel wat voor Merel. De club bood haar de cursus

Deze dinsdagmiddag verwacht Merel vijf jeugdschakers in het lokaaltje van sporthal Het Polderhuis. Haar moeder helpt met de tafels en stoelen, die moeten naast elkaar komen te staan, tegenover een whiteboard en het demonstratiebord (dat balanceert op een flipover). In een kast op de gang staan de schaakspullen. Gelukkig hebben ze een half uur om alles klaar te zetten. Merel komt net uit school (ze zit in 4 gym) en moet zo

iets tussen te plaatsen.’ Stijn, de jongste, staat bijna op zijn stoel met zijn vinger hoog in de lucht als hij denkt het mat op het demonstratiebord te zien. De jongens van tien zitten wat scheef en lijken na te denken. Merel moedigt de overige twee aan: ‘Sem, jij hebt een zet in je hoofd, dat zie ik gewoon. Of Lia verzin eens iets geks! Ik weet dat je dat kan.’

Niet schaak geven

Merel laat de kinderen lang zelf proberen, voordat ze tips geeft: ‘Je hoeft niet persé schaak te geven!’ Ze maakt twee groepjes, de oudere jongens mogen de zetten van de zwarte koning bepalen en de jongeren de witte zetten. Helaas vergeten die hun koning erbij te halen, maar gelukkig besluit de zwarte koning om naar de witte te wandelen wat het matzetten makkelijker maakt. Als Merel na een kwartier concludeert dat zwart het toch heel lang heeft volgehouden, tegen een dame en een loper, roept Stijn: ‘Welnee, hij was in vijf minuten mat!’

Demonstratiebord

In de cursus leerde Merel het demonstratiebord te gebruiken. De kinderen moeten daarvoor op een rijtje of in een U-vorm zitten. Zelf sta je ertussen. Zo houd je het overzicht, ook als je kinderen individueel helpt. Merel zet twee koningen en een witte dame en loper op het demobord. De kinderen mogen om de beurt een zet zeggen die Merel uitvoert. ‘De loper naar g3!’ Ze kennen de coördinaten van het schaakbord goed.

Merel begon aan de trainerscursus terwijl ze al les gaf. ‘Het was een bevestiging van wat ik al deed. We moesten ook een proefles doen, waarna je tips kreeg, dat gaf extra zelfvertrouwen. We leerden heel veel praktische dingen, teveel om op te noemen. Na het volgen van de cursus ging het lesgeven echt veel makkelijker. Ik doe het eigenlijk gewoon zoals Eddy het voordeed en dat werkt goed.’

Merel legt voor de zekerheid nog eens uit wat mat is. ‘Als je schaak staat en nergens meer heen kunt en je ook niet anders kunt verdedigen door te slaan, weg te gaan of er

Na het samen herhalen, komen de werkboeken op tafel. Stijn trekt meteen zijn buurman Sem erbij: ‘Wat moet ik hier eigenlijk doen? Ik zie een schaak!’ Sem: ‘Je moet matzetten toch, geen pat?’ Merel probeert: ‘Wees maar stil Stijn, dan kun je je beter concentreren.’ Ze schrijft de mogelijkheden nog eens op het bord: ‘Om niet mat te staan, is slaan altijd de beste optie, of tussenplaatsen of weggaan.’

Elk opgavediagram dat goed is opgelost, krijgt een gekleurde krul. De hele bladzijde klaar? Dan mogen ze er nog één doen. Of een partijtje schaken. Danny daagt Sem uit. Al snel zitten ze tegelijk aan de stukken en weten ze niet meer wie er nu aan zet was. Stijn roept dat hij zijn opdrachten erg moeilijk vindt. ‘Maar ik weet wel zeker dat jij het kunt hoor’, reageert Merel. Lia werkt gestaag door en is al aan haar tweede opgaveblad bezig.

Ga je slaan?

De laatste opgave blijkt wel erg moeilijk, dus Berend mag ‘m op het demobord opzetten. Samen vinden ze de oplossing, waar alleen niemand deze zag. Hierna kan er (verder) worden geschaakt. Bij Sem en Danny staan de stukken random verspreid over het bord. De heren denken ‘ongeveer gelijk’ te staan. Sem: ‘Ga je me slaan?’

Danny: ‘Denk je dat ik jou dat zou zeggen?’

Berend en Stijn doen intussen een alternatief schaakspelletje. Het gaat erom zo vaak mogelijk schaak te zetten. Voor elke schaak

krijg je een punt. En mat is twintig punten waard. Stijn gooit al zijn spullen in de strijd voor de schaaks. Er ontstaat enig rumoer als hij een stuk heeft losgelaten en dan terug wil zetten. Berend wijst hem erop dat dat tegen de regels is. Maar die kent Stijn nog niet. Merel stelt voor om de regel ‘losgelaten is losgelaten’ over twee weken streng te gaan hanteren. Daar kan iedereen mee leven. Als Berend alles van Stijn heeft geslagen, komt zijn kans om schaaks te geven.

Meisjes

Merel geeft Lia een tip voor het werkblad ‘Mat bedenken C’. Merel: ‘Er is maar één meisje in de groep, dat is jammer. Sommige jongens zijn best fanatiek, dat kan intimiderend zijn. Ach, alle kinderen zijn verschillend. De een houdt van alle spelletjes en wil graag winnen. De ander wil het schaakspel begrijpen of schaakpuzzels maken. Ik probeer ze allemaal wat te bieden en ook rekening te houden met hun leeftijden.

Dan is het alweer tijd om op te ruimen. Ouders, broertjes en zusjes staan op de gang te wachten. Het schakende vijftal wil snel wegsprinten, maar krijgt nog huiswerk mee. Dat staat ook al op het bord: bladzijde 32 uit het werkboek maken! Als iedereen is vertrokken, gaan Merel en haar moeder weer aan de slag om het lokaal netjes achter te laten. Tot de volgende keer!

Partijtje

Merel en Lia nakijken en helpen

Merel geeft les

John Stigter Nederlands Kampioen correspondentieschaak

John Stigter is 49 jaar, gepromoveerd in de moleculaire biologie en werkzaam als docent scheikunde en vader van 6 kinderen. Hij speelt sinds 7 jaar correspondentieschaak, en met groot succes! Hij heeft méér dan 100 partijen gespeeld en nog nooit verloren. In 2015 won hij een door de NBC georganiseerd toernooi “ter oriëntering” op het correspondentieschaak (PROMO 2013). Daarna wist hij nog een aantal toernooien op zijn naam te schrijven waaronder een jubileum toernooi vanwege het 50-jarig bestaan van het NBC. Recent behaalde hij zijn eerste nationale titel door het in 2018 gestarte 18e Nederlandse correspondentiekampioenschap op zijn naam te schrijven. Alhoewel het NK officieel nog niet is afgerond is hij met een score van 10 uit 15 (John heeft nog 1 partij lopen) al niet meer te achterhalen door de concurrentie.

-tr-+r+k+ vlpzp-+pzpp+-+n+-zp zP-+-zP-+-+-zPpzP-wq +Q+-vL-+P -zP-+-+PsN tR-+R+-+K

Dh4 31.Dxf7+ Kh8 32.Tf4 Dd8

33.Txe4 Lxd4 34.Pf3 Lxb2 35.

Tae1 Lc3 36.Tc1 Tf8

Op 36...Lxa5? volgt sterk 37.Ph4!.

37.Db3 Dd3

Laat een fraai antwoord toe.

Slaan op a5 is wederom slecht:

37...Lxa5? 38.e6. Ook onvol-

doende is 37...Txf3 38.gxf3 Lxa5

39.f4 en wit staat beter.

r+-wqr+k+ vlpzpl+pzpp+-zp-snnzp zP-+-zp-+-+-zPP+-+ +-zP-+N+P -zPLsN-zPP+ tR-vLQtR-mK-

38.Td4 Dxd4 39.Pxd4 Lxd4

40.e6 b6

Zonder de vrije e-pion zou zwart zeker een vesting kunnen bouwen, nu zijn er praktische problemen.

41.Dc4 Le5 42.De4 Lf6 43.Txc7

bxa5 44.Tf7! Tfe8 45.Df4 Kg8

Sterker was 45...a4! zie ook de aantekening op zet 47. 46.Txf6 gxf6 47.Dxf6

Txe6 59.Kg1 T8e7 60.Da4+ Kb6 61.Da3 Kc6 62.Dxa5 Kd7

63.Da4+ Kd8 64.g4 Te4 65. Da5+ Ke8 66.Df5! T4e6 67.Kg2

Td6 68.Df4

En nu de zwarte koning is afgesneden en de torens niet goed samenwerken garanderen de verbonden vrijpionnen wel de winst.

1–0

In deze Voorloper:

-tr-+r+k+ +-+-+-+p+-+PwQ-zp zp-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+P -+-+-+P+ +-+-+-+K

47...Tb7

Hier gaat zwart de fout in. Hij kon remise houden met 47...a4!.

Heel spectaculair was de aanvalsoverwinning op IM Oomen.

Stigter-Oomen -tr-wq-trk+ +n+-vlpzplsn-sNp+-zp +-+-zP-+P p+pzP-vL-sN zP-+-+-zP-+-+-zPL+ tR-+QtR-mK-

Stelling na 21…Pb7

58.Df7+ Kh6 59.Dxa2 Txe7 60.

Kg2 Teb7! 61.Kg3 Kg7 kan wit niet verder komen, bijvoorbeeld

62.Kh4 Tb1 63.Dxa6 T7b4 64.

Dg6+ Kh8

22.Pdf5 exf5 23.Pxf5 Lg5 24. e6 fxe6 25.Txe6

Op 25…Txf5 volgt 26.Lxb8 en de zwarte dame is overbelast.

25…Lxf4 26.Pe7+ Kh8 27.Pg6+

Kg8 28.Pxf8 Ld6

-tr-wq-sNk+ +n+-+-zplsn-vlR+-zp +-+-+-+P p+pzP-+-+ zP-+-+-zP-+-+-zPL+ tR-+Q+-mK-

en deze stelling is remise volgens de 7-stukken tablebase!

48.Dg6+ Kf8 49.Dxh6+ Kg8

50.Dg6+ Kf8 51.Dh5!

Hier blijkt het nadeel van 47…

Tb7, er dreigt 52.Dh8+ Ke7 53.

Dh7+ en 54.Dxb7.

51...Tc7 52.Dh8+ Ke7 53.Dg7+!

Kd6 54.Dg3+ Kc6 55.De5 Kb6

56.h4 Tce7 57.Dd4+ Kc6 58.h5

En nu speelt wit heel fraai

29.Db1! Kxf8 30.Dh7

En zwart staat machteloos tegen de hoofddreiging Tae1 en Te3-f3.

30…Lxg3 31.Tae1 Lh4 32.T1e3

Pd6 33.Tf3+ Lf6 34.Dh8+ Kf7

35.Texf6+ gxf6 36.Dh7+ Ke6

37.Te3+ Pe4 38.Dxe4+ Kd6

39.Dc6 mat! 1-0

“Ik leerde schaken van mijn vader toen ik vijf was. Hij was aan het spelen op zijn schaakcomputer en dat zag er interessant uit.” Haar vader leerde haar de basisregels, en ze was meteen verkocht: “Er zijn zoveel mogelijkheden, je moet vooruitdenken, het is elke keer weer een soort puzzel.”

Op school ging ze schaaklessen volgen: veel tactiek. Ze werd lid van de Schaakclub Dordrecht in haar woonplaats. Na een jaar stapte ze over naar Schoolschaakvereniging

Klim-Op in Capelle aan den IJssel, omdat daar onder leiding van Jan Sijbesma meer aandacht voor de jeugd was. Tegenwoordig speelt ze niet alleen bij de Klim-Op, maar ook tussen de volwassenen op de club Sliedrecht. “Daar help ik soms bij lessen aan kinderen, dat is leuk om te doen.”

Het ging met Dana zo goed dat als trainer FIDE-meester Harold van Dijk werd aangetrokken. “Hij leert me openingen en eindspelen. We bespreken ook partijen van hem en van mij. Mijn sterke punt is aanvallen. Verdedigen gaat wat minder goed. Ik moet soms meer letten op de kansen

Jeugdkatern Schaakmagazine

Na haar Nederlandse titel bij het Nederlands Kampioenschap tot en met 12 deed ze het verrassend goed in de top van het Europees Kampioenschap in Bratislava. Ze speelt ook al mee in toernooien voor volwassenen en werd zesde bij het kampioenschap van de RSB. Dit is een schaakportret van…

Dana Verheij

van mijn tegenstander. En aan het eindspel moet ik ook werken. Daar kun je in terechtkomen, als je aanval niet doorslaat.”

Harold vindt Dana vrolijk, vriendelijk en ook heel nieuwsgierig, waardoor ze snel leert: “Ze kan zich heel goed concentreren, maar denkt van te voren niet te veel na over het resultaat of hoe goed haar tegenstander is. Je merkt dat ze schaken heel leuk vindt.”

Dana zou best profspeler willen worden. 2019 was een geweldig schaakjaar voor haar. Bij het NK D won ze haar eerste zes partijen. “Daarna ging het ietsje minder, misschien door zenuwen.” Toch werd ze gedeeld eerste. Ze versloeg de ratingfavoriete Manasvita Basa en ook Amelia Jonkman in de barrage met snelschaken: “Manasvita was twee jaar eerder bij de NK E eerste geworden, toen was ik tweede. Zij is heel goed, maar ze heeft meer tijd nodig dan ik.”

Met haar Nederlandse titel mocht Dana meedoen aan het EK in Bratislava. Daar werkte ze hard met trainer Robert Ris, vooral aan de opening. “Net zoals iedereen dat deed

daar. Ik had geluk dat mijn tegenstanders vaak iets speelden wat wij hadden voorbereid.”

Robert vond het ook leuk om met de vrolijke Dana samen te werken: “Ze heeft een goede, positieve wedstrijdinstelling en is heel nieuwsgierig naar van alles en nog wat. Ze heeft een enorm aanvallende, tactische stijl, ze is steeds op zoek naar trucjes en daardoor redt ze zich ook vaak in minder goede stellingen.”

Het ging heel goed in Bratislava. Lang draaide Dana bovenin mee, maar in de laatste ronde verloor ze van de uiteindelijke kampioene, Alexandra Shvedova uit Rusland. “Het was wel leuk dat ik won van Galina Mikheeva, die later wereldkampioene werd.” Dana werd zesde, met 6,5 punt.

Ze heeft al in een aantal toernooien voor volwassenen meegedaan. “Daar krijg je meer tegenstand.” In december werd ze in een heel sterk veld zesde in het kampioenschap van de Rotterdamse Schaakbond. Haar coach Harold won dat toernooi. Dana verloor in de vierde ronde van hem. Misschien wel voor de laatste keer!

Peter Boel

-tr-+-tr-mk +pzp-+-zpp+-+-+-zp zP-+-zP-+-+-+R+-+ +Qvlq+N+P -+-+-+P+ +-tR-+-+K

-+-+-+-mk +-+-+-+-+-+-+Q+ +-+-+-+P -tr-+-+PmK +-+-+-+-+-+-+-+ +r+-+-+-

Foto: Harry Gielen

Geboortedatum:

Uit:

School:

Leukste schoolvak:

Hobby’s:

Schaken geleerd van:

Club:

Wat wil je worden:

Lievelingseten:

21 februari 2007

Dordrecht

Johan de Witt-gymnasium

geschiedenis

school, voetbal, tekenen, muziek luisteren, spelletjes spelen haar vader

Sliedrecht en De Klim-Op

profschaker, of…? Lastige vraag! spaghetti

Partijen van Dana

Robert Krouwel - Dana

Tata Steel 2020

1.d4 Pf6 2.Pf3 c5 3.c3 d5 4.e3

Pc6 5.Ld3 Lg4 6.Pbd2 e5

Actief openingsspel van Dana!

7.dxe5 Pxe5 8.Le2 Pc6

Ruilen op f3 was ook niet slecht, maar zo houdt zwart de stukken op het bord.

9.0–0 Ld6 10.h3 Lf5 11.Lb5

Dit kost tijd. Het was beter om iets aan het sterke zwarte centrum te doen met 11.c4 of 11.b4, zodat wit ook een beetje ruimte krijgt.

11...0–0 12.Te1 Dd7 13.Lf1 Tfe8

14.Ph4 Tad8

Dana verliest geen tijd! Al haar stukken zijn nu mooi ontwikkeld.

De loper gaat eraf, maar zo houdt wit ook minder verdedigers over voor zijn koning.

15.Pxf5 Dxf5 16.Pf3 c4

Verhindert Ld3. Nu had wit 17.

Pd4 moeten proberen, bijvoorbeeld 17...De5 18.Pf3 en zwart heeft niet direct iets.

17.b4 Pe4 18.Dc2 Te6! 19.b5

Tg6! 20.Ph4

Het vierkant

Pascal Losekoot

in het vierkant kan komen, dan is hij op tijd om de pion tegen te houden. Als zwart aan zet is, dan is hij dus op tijd, met wit aan zet niet!

Kan je met de koning de vijandelijke vrijpion tegenhouden? Om dat te bepalen, is het vierkant handig!

Verliest zwart nu materiaal...?

Nee!

20...Dxh3!

Wit gaf op. Door de matdreiging op h2 verliest hij zijn paard, en hij kan niets terugpakken op c6: 21.Pf3 Dxf3 22.bxc6 en nu bijvoorbeeld 22...Lh2+! 23.Kxh2

Dh5+ 24.Kg1 Th6, of 21.g3

Dxh4! 22.bxc6 Lxg3! en zwart wint in de aanval.

André Duijvesteijn -

Dana

Tata Steel 2020

liever mat dan dat ze zijn dame op c2 pakt. Daarbij heeft ze goed gezien dat de reddende zet f2-f4 wordt geblokkeerd door de loper op f3. Wit kan het mat nog precies twee zetten

uitstellen:

22.h3 Dxh3 23.Dxf5 Dh2 mat!

Dana - Joaquin Aarts PJK-C

weg te krijgen, maar dat verliest materiaal:

21...Td8 22.Pe7+ Kf8 23.Pc6

Txd7 24.Pxb8 Txb8

Met een dame en een pion voor een toren en een paard. Als zwart zich nu een beetje kan organiseren, kan het nog lastig worden. Dana blijft Joaquin bestoken met trucs:

25.Tc1 Tbd8 26.Lb6 Te8 27.Tc7

Tee7 28.Tc6 Le5 29.Le3 Te8

30.f4 Lf6 31.Txd6 Txd6 32.

Dxd6+ Kg7 33.e5 Lxh4 34.f5!

Pg3

34...gxf5? 35.Dh6+ verliest nog een paard. Maar nu kan wit haar e-pion vrij maken.

35.fxg6 fxg6 36.e6 Pf5 37.

Ld4+!

Weer krachtig gespeeld.

37...Lf6

Van 37...Pxd4 38.Dxd4+ Lf6 39. Da7+ Te7 40.Dxa6 wordt zwart ook treurig.

38.Dc6 Te7?! 39.Lc5

Dana heeft een soort Wolgagambiet gespeeld, dat is een pionoffer waarvoor zwart vaak actief spel op de damevleugel

krijgt. Maar André heeft het wat aarzelend aangepakt, en Dana heeft de witte koning

alweer op de korrel:

19...Pf3+! 20.gxf3 exf3 21.Lxf3

Le5

Als wit in deze Drakenvariant van het Siciliaans zo'n mooi paard krijgt op d5, kan zwart het meestal wel schudden. Wit kan het paard van d4 gewoon terugspelen, maar Dana speelt het veel actiever:

19.Tc7 Db8 20.Txd7 exd4 21.

Lxd4

En weer gaat het mis op h2! Dana zet haar tegenstander

De witte aanval is oersterk. Zwart probeert de toren van d7

Het was al afgelopen, maar nu heeft de toren ook geen goed veld meer. Zwart gaf het op.

Het vierkant van de witte vrijpion loopt van a3 naar het promotieveld a8 (6 velden), en dus ook 6 velden opzij. Als zwart

Een rubriek over het vierkant kan natuurlijk niet zonder de beroemde Retí-manoeuvre. In plaats van de meest bekende studie (wit: Kh8, pion c6, zwart: Ka6, pion h5, wit aan zet maakt remise) toon ik een andere stelling van Richard Retí.

1. Wit aan zet wint -+-mK-+-+ +-+-vL-+P+k+-+-+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+-

4. Wit aan zet -+-+-+-+ +p+-+-+p kzP-+-+-+ +-zPp+-+-+-zP-+-+ +P+-+-+K+-+-+-+ +-+-+-+-

Wit staat buiten het vierkant van de h-pion, kan hij nog iets bereiken?

Bij de opgaven moet je proberen gebruik te maken van het vierkant. Een veel gebruikt middel daarvoor is de doorbraak: een offer om met één pion naar de overkant te komen.

2. Wit aan zet wint -+-+-+-+ +-+-+-+-+-zP-mk-+ +-+K+-+-+-+-+-+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+-+-+-

5. Wit aan zet wint -+-+-+-+ +-+-+-+-+-+-+-+ +-+k+-+P -+l+-+-+ +-+-+-+-+-+-+N+ +-+K+-+-

De witte koning moet het tegen drie pionnen opnemen, en de witte vrijpion is al bijna ingerekend door de zwarte koning. Toch kan wit remise maken! Kijk maar: 1.Kg6 Kb6 2.Kxg7 f5 (rennen met de h-pion maakt geen verschil) 3.Kf6 f4 4.Ke5 f3 5.Kd6 f2 6.c7 f1D 7.c8D Df4+ 8.Kd5 en remise, als wit geen fouten maakt.

3. Zwart aan zet wint -+-+-+-+ +-+-+-+-+p+-+-+ zp-+k+pzp-+-+-+-zp +P+-mK-zPP -+P+-zP-+ +-+-+-+-

6. Wit aan zet wint -+-+-+-+ zpp+-+-+-+-zp-+-+ zPPzPk+p+-+-+-zP-zp +K+-+-+-+-+-zP-+ +-+-+-+-

staat wit in het vierkant.

mat. Na 4...Ka5

4) 1.Kb2 Het lijkt zinloos om te proberen de h-pion te -stop pen. 1...h5 4.Kc3 h4 5.Kb4!! Wit gaat helemaal niet voor de h-pion, maar voor mat! 5...

3) 1...g4! 2.gxh4 gxh3 3.Kf3 f4! 4.h5 Ke5 en wit is in zetdwang, hij zal een keer het vierkant van de h-pion moeten verlaten.

2) 1.Kc6 wint, maar niet 1.d7 Ke7 2.Kc6 Kd8 3.Kd6 pat.

1) 1.Lc5 en de zwarte koning moet uit het vierkant: wit promoveert.

Oplossingen

-+-tr-+k+ zpp+-+pzpp -+nvl-+r+ +P+p+q+-+p+n+-sN +-zP-zP-+P P+Q+-zPP+ tR-vL-tRLmK-

-tr-+-trk+ +-+-+pvlp p+P+-+p+ +-+p+lsnN+-+p+-wq +-+-zP-+PzPQ+LzPPzP +-+RvLRmK-

r+-+-trk+ +q+l+pvlp+-zp-+p+ +p+Nzp-+n

-+-sNP+-zP +P+-vLP+PzP-wQ-+-+ +KtR-+-+R

JEUGDKA TERN

-+-+-+-+ +-+-tr-mkp+Q+Pvlp+ +pvL-+n+-+-+-+-+ +P+-+-+PzP-+-+-+ +K+-+-+-

Deze partijen zijn allemaal uit januari van dit jaar.

Foto: Harry Gielen

Het coronavirus trof ook het FIDE Grand Prix toernooi voor vrouwen dat in maart in Lausanne werd gehouden. De Chinese grootmeester Zhao Xue mocht niet vanuit China naar Europa reizen en werd vervangen door Zhansaya Abdumalik. Laatstgenoemde kennen we in Nederland vanuit haar match afgelopen jaar tegen Timman in Hoogeveen (zie het decembernummer van SchaakMagazine). De (Chinese) wereldkampioen kon wel gewoon meedoen in Lausanne, omdat ze al lang niet meer in China was geweest. Ju Wenjun scoorde slecht, wat niet vreemd was na de inspannende WK-match tegen Goryachkina. Na 7 ronden had ze eenmaal verloren en zesmaal remise gespeeld. In ronde 8 zat het echter eindelijk eens mee. Neemt u net als de wereldkampioen de kansen waar?

Kashlinskaya – Ju Lausanne 2020

1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3

Lb4

De Ragozin variant van het Damegambiet werd in Nederland tientallen jaren geleden al consequent door Genna Sosonko gespeeld. Daarmee was hij zijn tijd ver vooruit want inmiddels spelen alle wereldtoppers deze opening, en bovendien is het ook een van de favoriete openingen van AlphaZero.

5.Da4+

Wit dwingt zwart om het paard voor zijn c-pion te ontwikkelen. Andere belangrijke mogelijkheden zijn 5.Lg5 h6, of eerst ruilen op d5 5.cxd5 exd5 en dan 6.Lg5. Wit kan naar het Nimzo-Indisch overschakelen met 5.e3 0–0 6.Ld3. 5...Pc6 6.e3 0–0 7.Ld2

Dit is de meest gespeelde zet, maar recent speelt wit ook graag meteen 7.Dc2 om na 7...dxc4 (pas na 7...Te8 speelt wit dan wel 8. Ld2) 8.Lxc4 Ld6 9.0–0 de zet Ld2 mogelijk uit te sparen. 7...dxc4

Dit slaan lijkt misschien een concessie (zelfs nog zonder dat wit zijn koningsloper heeft ontwikkeld), maar is heel gebruikelijk in de Ragozin. Zwart heeft een specifieke hergroepering in gedachten.

8.Lxc4 Ld6

Dit was de bedoeling - de loper heeft zijn werk op b4 gedaan.

9.Dc2

We zitten in een normale, theoretische stelling kort op de overgang tussen de opening en het middenspel. Alhoewel de openingsfase in het moderne schaak op topniveau uiteraard niet meer los gezien kan worden van het middenspel. Wat is het zwarte plan? r+lwq-trk+ zppzp-+pzpp -+nvlpsn-+ +-+-+-+-+LzP-+-+ +-sN-zPN+PzPQvL-zPPzP tR-+-mK-+R

Oplossingen

De Lezer heeft Zwart

De Schaakclub Haren organiseert jaarlijks het Basisschoolkampioenschap Schaken van Haren. Dit jaar werd het toernooi gehouden op 8 februari. Winnaar van het toernooi waar 30 kinderen aan meededen werd de Sint Nicolaasschool.

Van september 2019 tot en met februari 2020 werden er verschillende knock-out snelschaakmatches tussen wereldtoppers

-+r+-+-+ wq-+-+p+k -+-zp-snpzp +-+-+-+pzP-+PzPnzP +-+-+N+-zP-+Q+P+ tR-+-tR-+K

1. Wit is aan zet

2. Zwart is aan zet

3.

op chess.com gespeeld. In de finale versloeg Hikaru Nakamura met 19,5-14,5 Wesley So. Het deelnemersveld was uitermate

-+-+rvlk+ +-+-+pwq-+-zp-+nzp +p+-+-+rzP-zp-+-+ +Q+P+-zPN -+-+-+LzP +-tR-+RmK-

-+-+-tr-+ +-sNP+-+p p+-+-+pmk +-+-+-zp-+P+-wqn+ +P+-+-+P PwQ-+-zP-+ +-+R+-mK-

zet

Wit is aan zet

sterk bezet: Anish Giri, Ding Liren, Levon Aronian en Maxime Vachier-Lagrave om enkele te noemen.

-+-tr-+k+ zp-+-tRp+p -+-+-+p+ +-+q+-+P+-vl-+-+ vL-+-+QzP-+-+-zPKzP +-+-+-+-

-+-+Q+-+ +-+-+pmk-+-+-+pzp +P+-vl-+-+-sNq+-+ +-+-tr-zPP -+-+-zP-+ tR-+-+-mK-

8. Wit is

Karel van der Weide

Arno Bosch

Jeroen Bosch

Ik stoomde door naar 4,5 uit 5 en moest toen tegen Edwin van Haastert die ondanks dat hij niet fit was (hij trok zich na ronde 7 wegens ziekte terug) met 3 uit 5 was begonnen.

Van Haastert –Reinderman

-tr-+k+-tr

Reinderman wint Batavia Toernooi

Na een afwezigheid van vier jaar deed ik afgelopen februari weer mee aan het Batavia Schaaktoernooi in het gelijknamige café in Amsterdam. Het is een toernooi dat me goed ligt en ik wist het te winnen met een score van 7,5 uit 9, een punt voor de Poolse grootmeester Tomasz Warakomski. Dat had best anders kunnen lopen: een aantal keren kwam ik goed weg en met wat minder geluk had ik zomaar op 50% kunnen eindigen. Vanuit die optiek had Nico Zwirs (4,5 uit 9) het toernooi best kunnen winnen als hij al zijn kansen had benut…

Het Bataviatoernooi wordt enerzijds georganiseerd om (jonge) spelers de kans te geven om normen te scoren, anderzijds om een toernooi met mooie en spannende partijen te hebben. De organisatie ziet dus graag vechtschaak en had daarom (ook omdat het experiment van vorig jaar met snelschaken voor de gewone partij niet zo beviel) de regel ingevoerd dat remise aanbieden slechts in dode remi-

sestellingen is toegestaan. Die regel is vast een blijvertje, want het beoogde effect werd bereikt: slechts elf remises in het hele toernooi! Ik vond het zelf wel prettig om niet afgeleid te worden door de vraag ‘doorspelen of niet’ en dat geluid hoorde ik ook van andere deelnemers.

In de eerste ronde ‘profiteerde’ ik van deze regel door op Magnusiaanse wijze te winnen.

+-+-snp+p pwq-zp-+-+ +p+Pzpp+-+-+-+-+

+-+-zP-zPPzPPwQ-+LzP tR-+-+RmK-

Admiraal –Reinderman -+-+-+-+

+-mk-+-wqp -+lzpp+p+ +-zp-+-+-+-+-+-+ +P+L+-+P -+PzP-+P+ +-+-+Q+K

De computer geeft hier 0.00, maar de zwarte stukken (inclusief koning) staan iets beter dus ik zag nog wel kansen, ook omdat Miguoel in tijdnood was.

34.Le2 Kb6 35.Lf3 Df6 36.

Dd3?

Na 36.De2 of 36.Dd1 is er weinig aan de hand.

36...Da1+ 37.Kh2 De5+ 38.g3

Lxf3 39.Dxf3 De1!

Dwingt de witte dame in een passieve positie.

40.Dd3 Df2+ 41.Kh1 d5

Wit kan nauwelijks bewegen en mijn plan was daarom om hem in zetdwang te brengen.

42.g4 g5 43.c3 h6

Nu moet wit een zet doen die

hij liever niet doet.

44.b4 c4 45.Db1

45.Dc2 Dg3 en zwart raapt de koningsvleugel op.

45...Dxd2

-+-+-+-+ +-+-+-+-

-mk-+p+-zp

+-+p+-zp-

-zPp+-+P+

+-zP-+-+P

-+-wq-+-+

+Q+-+-+K

Pion gewonnen en de rest is een kwestie van techniek, waarbij het ook hielp dat Miguoel door opnieuw in tijdnood te komen niet optimaal verdedigde.

46.Da1 De3

De kenner herkent de structuren van een Sveshnikov. In deze stelling staat de zwarte koning niet per se veiliger op de koningsvleugel dan in het centrum en ik had dus niet een sterke behoefte om te gaan rokeren. Wel had ik enige haast om iets te ondernemen, want wit dreigt pion f5 op te gaan halen. De volgende zet is dus logisch.

18...h5 19.Lh3 Dc5 20.Tad1 h4

21.Lxf5 hxg3 22.hxg3 Th5

23.Le4 f5

Wit staat hier volgens de engine ok, maar praktisch is de stelling lastig te verdedigen. Wit kan zich verdedigen met 24.Lf3 Tg5

25.Kf2 en zelfs 24.g4 kan, maar het voelt niet fijn. In de partij doet Edwin twee slechte zetten op rij waarna zwart gewonnen staat.

24.Lg2? Kd7 25.Df2?

Met de bedoeling 26.e4, maar dat kan zwart voorkomen. 25.

b4! Db6 26. Lf3 Tg5 27. Kf2 houdt het nadeel beperkt.

25...e4

Nu staat d5 aangevallen, maar erger nog is dat wit zich niet kan verdedigen tegen het simpele zwarte plan om torens op de g-lijn te verdubbelen. De rest was niet moeilijk meer.

26.Dd2 Tg5 27.Dd4 Dxd4 28.

Txd4 Txg3 29.Kf2 Tbg8 30.

Lh1 Th3 31.a4 Th2+ 32.Ke1

Tgh8 0-1

Toch was ik er nog niet, want ik verloor in ronde 7 van Friso Nijboer. Warakomski (broer/ zwager van het in Groningen wonende schaakstel Warakomska/Schippers) stond nog maar een half punt achter en Nico Zwirs (anderhalf punt achter) kreeg tegen mij de kans om het spannend te maken.

Zwirs – Reinderman r+l+-trk+

31...Txd7 32.Dxc6 Txd1+ 33.

Txd1 Dxh2

Zwart staat een pion voor en in de komende zetten speelde ik het ook nog handiger, mede omdat ik meer tijd had.

34.Dc5 De2 35.Th1 Df3 36.Tg1

Dxf6 37.Dxa5 Dd4 38.Th1 h5

39.a4 b3! 40.Tc1 Tc8! 41.Db5

bxc2+ 42.Ka2 Df4 43.Txc2

Txc2 44.Db8+ Dxb8 0-1

In de laatste ronde gaf Lawrence Trent zomaar een stuk tegen me weg en daarmee was de buit binnen. Zwirs eindigde op 50%, maar er had veel meer ingezeten: uit drie gewonnen stellingen tegen de grootmeesters haalde hij maar een half punt. Dat halfje was wel spectaculair!

want de pionnen zijn (nog) niet gevaarlijk en zwart kan proberen ze één voor één op te eten, te beginnen met a4. Probleem is wel dat hij steeds moet oppassen voor schaakjes. Die zijn momenteel niet zo gevaarlijk, maar het kan achter het bord wel onprettig voelen.

31...Tb7 32.b3 Dxa4 33.e5 Wit moet ergens tegenspel zoeken.

33...Db5 34.e6 Ta7 Zwart is ten onrechte bang voor schaak op a8: 34...Tbe7! 35.

Da8+ Kc7 36.Da7+ Kc6 en de schaakjes zijn op, waarna zwart werk kan maken van het veroveren van e6.

35.Te4!

Nu de toren ook dreigt in te grijpen wordt het echt gevaarlijk voor zwart.

35...Kb8! 36.Dg3+ Ka8 37.Df3 Dd5?!

Een onhandig veld, o.a. omdat de dame ongedekt staat. Op c6 ook, maar 37...Dc6! 38.e7 Tb7

39.Ta4+? Dxa4! is het verschil.

38.e7 Db7

Nu eindigt de partij in remise door zetherhaling. 38...Tb7? 39. Ta4+

24.g4

Niet slecht, maar wit ook had een gunstig eindspel kunnen bereiken met 24.fxe6 fxe6 (24...

Dxf3 25.exf7+ Dxf7 26.Pxf7

Txf7? 27.Te8 mat) 25.Dxf6 Txf6

26.Pxc8 Txc8 27.Txd7.

24...La6 25.Pe4?

Het paard gaat van het mooie veld d6 naar minder mooie velden. Gewoon 25.Lb3 was goed.

25...Dh4 26.Lxa6 Txa6 27.Pc5

Ta7 28.Tf1 exf5 29.gxf5 h6?

Ik zag hier dat slaan op d7 niet gevaarlijk en zelfs wenselijk voor me was, maar had het daarom moeten afdwingen met 29...De7. Nu had wit winnend voordeel kunnen halen, maar wel met een variant die niet zo makkelijk te vinden is in tijdnood: 30.Dg2! Dg5 31.Dd5 Pe7

32.Dh1! f6 33.Df3! Kh8 34.Dh3!.

30.f6? g6 31.Pxd7?

En zo werkt mijn plan. Na 31.Dd5 zijn de kansen ongeveer gelijk.

Nijboer – Zwirs -+k+r+-+ +-+-+-+r -+-+-+-+ +-+-+-+P+-wqP+-+ +-+-+Q+-zPP+-+PzP +K+-tR-+-

Een bijzondere stelling: wit heeft zes vrijpionnen voor een toren. Toch staat zwart beter

zou de dame verliezen, alleen met 38...Ta6 had zwart nog op winst kunnen spelen.

39.Df8 Dc8

k+q+rwQ-+ tr-+-zP-+-+-+-+-+ +-+-+-+-+-+R+-+ +P+-+-+-+P+-+PzP +K+-+-+-

40.Df3 Db7 41.Df8 Dc8 42. Df3 Db7 1/2-1/2

Eindstand:

1. Reinderman 7,5

2. Warakomski 6,5

3. Feuerstack 5,5 4/7.Nijboer, Zwirs, Trent, Sukandar 4,5

8. Van Haastert 3 (7)

9. Admiraal 2,5

10. Bosboom 2

Dimitri Reinderman Foto's: Bas Beekhuizen

-+-+-trk+ tr-+N+p+-+n+-zPpzp zp-+-+-+-zp-+-+-wq +-+-+Q+PzPP+-+-zP +K+R+R+-

Reinderman Speelzaal batavia.

Nijboer ronde 4.

Zwirs 5e ronde Batavia Gemeentearchief

Niels Ondersteijn over Utrechtse amateurclub met kersvers GM Hugo ten Hertog

‘Paul Keres zit echt in de lift’

Het eerste team van Paul Keres in 1A kon de promotie naar de Meesterklasse niet meer missen. Kopman Hugo ten Hertog werd grootmeester in februari. 2019-2020 was echt een topjaar voor de hyperactieve schaakclub Paul Keres. En toen kwam corona… Voorzitter Niels Ondersteijn: ‘Dan moeten we onze prestaties van dit seizoen maar overdoen.’

Paul Keres was de geheide kampioen in 1A, op twee ronden van het einde kon jullie niets meer gebeuren. Toen sloeg corona toe. Er komt geen promotie naar de Meesterklasse. Hoe voelt dat?

Ja, dat is ontzettend balen. Niet alleen het eerste team wordt getroffen. We spelen dit seizoen in de KNSB-competitie voor het eerst met vijf teams. En alle 5 teams stonden gedeeld of ongedeeld eerste. Paul Keres is een tragisch voorbeeld, denk ik, van een club die getroffen wordt door de stopzetting van de competitie door corona. Dat is jammer. Onze ploeg in 1A kon de promotie niet meer

missen, maar ook ons vijfde team was zo goed als zeker van promotie. Het is extra jammer omdat Paul Keres echt in de lift zat, we zijn het laatste anderhalf jaar erg gegroeid als club. We zijn sterker geworden en draaien goed mee in de KNSB-competities.

En wat gaat er nu gebeuren met de clubresultaten van dit seizoen?

De KNSB-clubcompetitie is geannuleerd. We beginnen volgend seizoen dus weer met de vijf teams in ongeveer dezelfde klasse als dit jaar. Dit jaar presteerden alle vijf teams heel goed in de KNSB-teamcompetitie. Dat moeten we dan nog maar een keer doen. Dat is triest voor ons, maar er zijn belangrijker dingen in het leven dan schaken.

Zouden jullie met de eerste ploeg van Paul Keres meekunnen in de Meesterklasse?

Ik denk dat we op speelsterkte zeker mee zouden kunnen. Zo heb ik zelf heel lang in de Meesterklasse gespeeld voor mijn vorige club HMC Den Bosch. En Paul Keres is toch een ander soort team dan de meeste teams in de Meesterklasse. Ze noemen ons ook wel de amateurkampioen van Nederland. Die titel past ook mooi bij de identiteit van onze club.

Paul Keres heeft geen betaalde spelers. Wij hebben geen sponsors en de spelers die in ons eerste team zitten en heel goed kunnen schaken, bijvoorbeeld Internationaal Meester zijn, spelen bij ons omdat ze het heel erg leuk en gezellig vinden bij Paul Keres. Wij zijn echt een vriendenteam, en spelers uit het eerste zetten zich erg in voor de rest van de club.

Wie waren dit seizoen de drijvende krachten bij Paul Keres in 1A? Kijk, we hebben duidelijk één kopman: dat is Hugo ten Hertog. Dat is onze sterspeler: hij scoorde dit seizoen aan het eerste bord 4 uit 5 en is dit seizoen ook grootmeester

geworden. Geen discussie mogelijk. Maar veel Keres-spelers draaien een goed seizoen. Zo boekten Jan Breukelman en Paul Hommerson 100%-scores.

Een paar jaar geleden hadden we bij Paul Keres maar twee kopmannen. Dat was toen ook al Hugo, samen met Xander Wemmers. Hugo is intussen nog beter geworden, maar onze troef is vooral dat er veel sterke spelers bijkwamen. We hebben nu achter Hugo, zes, zeven spelers die ongeveer even sterk zijn, met een rating tussen 2350 en 2400. We wisselen veel af in de externe competitie. Met 11 basisspelers die bijna altijd beschikbaar zijn, hebben we die luxe.

We hebben niet alleen een sterk team, onze spelers zijn ook erg betrokken bij de club. Ze gaan na de partij ook door tot in het restaurant, en ’s avonds tot in de kroeg.

GM-titel

Hoe bekijkt de club de pas verworven GM-titel van Hugo ten Hertog?

We zijn erg trots op Hugo’s GM-titel. We hebben Hugo ook op gepaste wijze gehuldigd voor zijn titel op de club. Hugo is dan ook een echt clubproduct, hij speelt al vanaf zijn jeugdjaren voor onze club. Iedereen kent hem hier, hij is echt één van ons. Het mooie aan Hugo is dat hij nooit kapsones zal krijgen. Hij blijft gewoon donderdag op de clubavond meespelen, een biertje drinken of partijen volgen. Hij helpt ook heel veel, analyseert partijen voor onze website…

Hij deed vrij lang over zijn GM-normen, 4 jaar. Er zijn er die GM worden in 1 jaar. Hoe komt dat?

Ik denk dat het een combinatie van studie (Ten Hertog studeert politicologie, red.) en

ambitie is. Hugo heeft voor zijn GM-titel niet alles laten vallen. Veel andere schakers gaan een jaar fulltime schaken om flinke progressie te kunnen maken. Dat heeft Hugo niet gedaan, hij deed er altijd andere dingen bij. Hugo speelt ook niet zoveel toernooien als schakers die volledig op schaken focussen.

Ten Hertog mikt op een rating van 2550 las ik op Schaaksite.nl. Hij weet niet of een elo van 2600 erin zit. Is dat bescheidenheid?

Denk ik wel. Hugo is echt een liefhebber, bescheiden. Dat zie je als hij partijen van anderen bekijkt of er uitleg bij geeft, iets waar hij heel goed in is. Zijn creatieve speelstijl is daarbij een pluspunt. Het maakt hem als hij een partij uitlegt niet uit wat de sterkte van de speler in kwestie is. In onze club waarderen we net die kwaliteit heel erg. Dat maakt het zo leuk om Hugo als kopman te hebben. Die creatieve speelstijl typeert Hugo echt wel. Hij heeft in de Belgische competitie onlangs gewonnen van GM Daniel Fridman, toch iemand met een rating van 2650. Die partij heeft hij ook laten zien op de club in een Masterclass. Toen liet hij zien welke ideeën tijdens die partij tegen Fridman allemaal door zijn hoofd gingen. We zaten echt met open mond toe te kijken. Dat iemand dát kan! Hoe hij al die varianten vindt, en de diepgang daarvan.

Activiteiten

De Utrechtse Meesters worden voorlopig stopgezet. Hoe erg is dat?

Minder erg dan de KNSB-competitie, maar wel jammer, want het is een toernooi dat we dit seizoen voor het eerst hebben opgezet. Juist omdat we bij Paul Keres zoveel goede spelers hebben die tegen het meesterschap aanzitten, hebben we een grote pool van spelers die voor IM-normen kunnen spelen in een toernooi als de Utrechtse Meesters.

Bovendien hebben we een mooie clublocatie, waar we op een clubavond moeiteloos een extra tienkamp kunnen huisvesten. De Utrechtse Meesters is een tienkamp, die drie maanden in beslag neemt. Het idee was 9 rondes, waarvan 5 op donderdagavond, onze clubavond, zodat de leden de kans kregen om naar de partijen te kijken. Maar het is na 3 rondes afgebroken. Wat er nu verder mee gaat gebeuren, is onbekend. En op 27 en 28 april, Koningsdag en Koningsnacht, zouden we het finaleweekend van de Utrechtse Meesters houden, met de laatste 4 rondes. Dat is helaas afgelast nu.

En het OKU (Open Utrechts) wordt in het weekend van 6 juni gespeeld. We hebben zowat 200 deelnemers, het is een heel groot en populair weekendtoernooi, met een heel gemengd veld, van beginner tot GM. Vorig jaar heeft Hugo ten Hertog het OKU gewonnen. Het is niet bekend of dat OKU nu nog zal doorgaan. We gaan nu door corona onze clubactiviteiten zoveel mogelijk online doen. We gaan diverse speciale dingen doen: online snelschaaktoernooien, online rapid en simultaan …

Jullie geven ook training voor volwassenen. Dat zie je niet vaak in clubs.

Waarom?

Paul Keres is de sterkste van de 5 grote clubs die Utrecht telt. We hebben in onze club een heel sterke interne competitie, mogelijk de sterkste van heel Nederland. We hebben ook in de breedte een heel sterke competitie. Als hier op de club 20 borden bezig zijn, kan het zomaar zijn dat er 3 of 4 IM’s meedoen. Dat zie je bij weinig clubs. Wij zagen wel dat nieuwe leden, niet zo sterke schakers of mensen die nog niet lang schaken, het soms zwaar hadden bij ons. Bij de interne competitie, die loopt volgens het Zwitsers systeem, krijgen ze één keer iemand tegen van zowat hetzelfde niveau, met een rating van bv. 1500. Maar de week daarna krijgen ze iemand van 17- à 1800 tegen. En

die verschillen in sterkte waren best wel groot.

Daarom hebben we een trainingsgroepje gemaakt, de PK Academy. Op de Academy krijgen de clubleden ongeveer 1 keer per maand een schaaktraining. Dat trekt vooral clubleden met een rating tussen 1500 en 1700 aan. Dat groepje bestaat uit 9, 10 mensen. De helft is rond de 25, de helft rond de 60. Dat brengt een mooie dynamiek. We zetten die Academy nu online voort. Paul Keres heeft veel goeie spelers. Daarom hebben we vorig jaar de Masterclasses geïntroduceerd. Een sterke speler, met een rating tussen 2200 en 2500, geeft in die Masterclass een training over een thema aan iedereen die interesse heeft. We zetten die Masterclasses ook op Youtube en die filmpjes worden druk bekeken. We houden ook veel Bijzondere Avonden. Zo hadden we in januari het Rad van Fortuin. We hadden een rad met 24 nummers erop. Die 24 nummers correspondeerden met 24 favoriete openingen van clubleden. Daarna werd een rapidtoernooi gespeeld in een A- en een B-groep. In elke ronde van dat toernooi werd aan het Rad gedraaid, en het nummer waarop het Rad bleef stilstaan, wees de opening aan die alle deelnemers vervolgens moesten spelen, bv. een obscure variant van het Siciliaans of een favoriet gambietje.

De leden die een bepaalde opening hadden aangedragen, vertelden daar een persoonlijk verhaal bij: dat ze die opening al heel hun leven spelen, dat ze er altijd mee verloren van deze of gene persoon… dat soort dingen.

Veel oud-leden, die nu bij een andere club spelen, blijven Paul Keres trouwens volgen. Sommigen van hen kijken echt met weemoed terug aan hun tijd bij Paul Keres. Die hebben in onze schaakclub ook vrienden gemaakt voor het leven. Wij zijn een familiale club, met studentikoze trekjes. Paul Keres is van oorsprong niet voor niets een studentenclub.

Hugo ten Hertog

Niels Ondersteijn

Niels Ondersteijn tegen Anish Giri NK Lightning

Clubiconen Klaas Vel en Poppe Dijkhuis

Zoals in de vorige SchaakMagazine beloofd, stellen we meer schaakvrijwilligers aan u voor. Clubleden waar je op kunt bouwen en die vaak al jarenlang alles voor hun vereniging doen.

Neem Klaas Vel uit het West-Friese Nieuwe Niedorp. In 1965 werd hij lid van SC Aartswoud. Vel: ‘Ik was 22 jaar, kwam uit militaire dienst en toen nam m’n zwager mij mee naar de club. Maar ik leerde te laat schaken om er nog echt goed in te worden. Ik ben nu 77 en heb al mijn activiteiten op een laag pitje moeten zetten omdat ik ernstig ziek ben. Vanwege de pijn heb ik soms moeite om de dag door te komen en ik kan niet meer elke week naar de schaakclub.’

Twintigpuntenlijst

‘Om mijn taken over te dragen, had ik een twintigpuntenlijstje gemaakt’, vertelt Vel. ‘Die taken zijn verdeeld over de vier bestuursleden. Ze schrokken wel een beetje van alles dat ik deed.’ Voorzitter Rob Bijpost somt Vels vele functies op: ‘Penningmeester sinds 1984, zeker vijfentwintig jaar jeugdleider en onze ICT-man: beheerder van de website en indeler van de interne competitie.’

Vel: ‘Ik werkte al met computers toen die er net waren. Ik zat in de ICT bij KPN. Naast onze indelingscomputer hebben we er nog één. Die wordt gebruikt om op afstand mee te schaken. Eén van onze leden verhuisde naar Zuid-Frankrijk, maar doet via de computer nog elke vrijdag mee aan onze interne competitie. Dat gaat al vijftien jaar zo.’

Contactpersoon

Vel ging op 58,5-jarige leeftijd met de VUT en had toen nog meer tijd voor de schaakclub. Aartswoud, dat het speellokaal in Hoogwoud heeft, telt zo’n vijftig leden in de interne competitie, twee teams in de landelijke competitie en vier in die van de Noordhollandse Schaakbond. Vel: ‘Ik ging de jeugd begeleiden naar Grand Prix toernooien en ik ontfermde me ook over nieuwe leden. Iedereen die misschien wat schuchter kwam binnenlopen, sprak ik aan. Zo werd ik vanzelf hun contactpersoon.’

Voorzitter Bijpost: ‘Klaas heeft zeker dertig jaar wedstrijdverslagen gemaakt voor de lokale dag- en weekbladen. Hij maakte ook alle foto’s. En hij kocht de prijzen, voor onze snelschaaktoernooitjes of rapidavonden. Als we oneven waren, schaakte hij zelf niet mee maar ging bijvoorbeeld aan een verslag werken. Als er klusjes waren, zoals de schaakborden schoonmaken, meldde hij zich als eerste. Met een van de andere leden maakte hij onze medaillekast.’

Lintje

Vel: ‘Oh ja, ik was ook materiaalcommissaris. En ik heb tien jaar schaakles gegeven, op vijf basisscholen.’ Vanwege al zijn vrijwilligerswerk is Vel benoemd in de Orde van OranjeNassau. Naast het schaken, zette hij zich in voor de ouderenbond, voor de ijsvereniging IJs- en Volksvermaak en het jaarlijkse bloemenfestijn Floralia.

Poppe Dijkhuis

Poppe Dijkhuis (85 jaar) leerde schaken op de HBS in Appingedam van zijn leraar Duits. Dijkhuis: ‘Actief schaker werd ik in de jaren vijftig, tijdens mijn studie scheikunde in

Groningen, bij studentenvereniging Ludendo Studemus - een subvereniging van Vindicat. In de jaren zestig schaakte ik bij D.D. in Den Haag na twee jaar militaire dienst, waar ik in 1961 mijn grootste succes behaalde als kampioen van de Luchtmacht.’

Dijkhuis ging werken voor AKZO en schaakte in de jaren zeventig bij Delfzijl en ook intern bij het Groningse Staunton. Van 1970 tot 1980 was Dijkhuis voorzitter van de Noordelijke Schaakbond (NOSBO). Dijkhuis: ‘Dat waren onrustige tijden, vooral bij de KNSB. De jaren tachtig verliepen daarna rustig, ik werkte inmiddels bij de Milieudienst in Groningen. In 1990 werd ik redacteur en materiaalcommissaris van Staunton.’

Stauntons geweten

Jeugdleider Anders Bay: ‘Als beheerder van de bibliotheek en de vitrinekast, is Dijkhuis de archivaris en het geheugen van de club. Hij maakt al vijfendertig jaar het clubblad, eerst zes keer per seizoen, nu een jaarlijkse uitgave. Alle resultaten worden vastgelegd en hij voorziet ingestuurde partijen van deskundig commentaar. ‘Poppe is ook het geweten van de club’, zegt voorzitter Erwin van Pelt. ‘Hij kent onze historie, weet of iets al eerder is geprobeerd en bewaakt de clubcultuur. Hij is natuurlijk al heel lang lid en is elke clubavond aanwezig. Bay: ‘Als hij vindt dat plannen en ideeën ondoordacht zijn, stelt hij ze aan de kaak. Hij heeft daarbij regelmatig het gelijk aan zijn zijde.’

Geschiedschrijver

Dijkhuis heeft naast de clubbladen en bijdragen aan het jubileumboek ‘Nu de NOSBO

50 jaar bestaat’ (1978) een aantal publicaties op zijn naam staan. In 1995 verscheen: ‘De schaakwereld in de jaren 40-45’, in 1996 ‘Staunton 125 jaar’ en in 2006 ‘Staunton 135 jaar’. Alledrie lijvige boekwerken. Dijkhuis: ‘Het jubileumboek 150 jaar Staunton (18712021, 140 pagina's) is al gereed, maar het zal volgend jaar wel geactualiseerd moeten worden.’

Staunton toernooi

Dijkhuis: ‘We vieren het 150-jarig bestaan in het najaar van 2021, bescheiden, maar hopelijk met veel oud-leden.’ Dijkhuis was ook betrokken bij het jubileumtoernooi van 1996. ‘Dat was het laatste hoogtepunt van Staunton, met de nog levende deelnemers van het beroemde toernooi uit 1946, toen Staunton 75 jaar bestond. Dat werd gewonnen door Botwinnik, voor Euwe en Smyslov. Meer daarover kun je nog lezen op Stauntons website.’

IJzeren schaakspel

Jeugdleider Bay: ‘De vereniging kent ook bijzondere prijzen, zoals het in 1926 door

Ds. Okken beschikbaar gestelde ijzeren schaakspel voor het clubkampioenschap. Dit was in 1949 definitief in handen gekomen van een clublid dat in 2001 overleed. Dankzij Poppe is het na zijn dood weer in gebruik genomen als wisselprijs. Deze prijzen motiveren om te winnen en geven Staunton een bepaalde allure.’

Dijkhuis (rating 1705): ‘Het actieve schaken staat nu ik 85 ben op een zacht pitje. Soms val ik nog weleens in. Aan toernooien heb ik nooit deelgenomen, maar ik heb ze wel vaak bezocht, zoals de WK-tweekampen in New York in 1995, in Londen in 2000, in 2004 in Zwitserland en de laatste keer in Bonn, de match die gewonnen werd door Anand.’

Teamwedstrijden

In de laatste KNSB ronde won Dijkhuis voor Staunton 2, in de vierde klasse. Vorig seizoen deed hij twee keer mee in het eerste. Voorzitter van Pelt: ‘In 2013 had ons eerste een nijpend tekort aan spelers voor een uitwedstrijd in Amsterdam. Het was een gure decemberdag. Als altijd was Poppe bereid om in te vallen. Hij hield een lastig eindspel remise. Hij zat naast de twaalfjarige Jonas die zijn debuut maakte, een mooi gezicht: oud en jong naast elkaar.’

Dijkhuis nodigde vaker na een KNSBwedstrijd Staunton teams uit om bij hem thuis te komen eten - en drinken. Bay: ‘Poppe verzorgt ook onze toernooitjes, zoals de nieuwsjaarsborrel. ‘Met wijn, kaas en chips, zodat het een gezellige eerste clubavond van het jaar is.’ In 2011 benoemde Staunton Dijkhuis tot erelid.

Poppe Dijkhuis (links) tegen Ton van Selten laatste KNSB wedstrijd dit seizoen (foto: Jan van Os)

Klaas Vel (foto: schaakclub Aartswoud)

Het IJzeren Schaakspel

Begrijp wat u doet

Het Egelsysteem 2

In de vorige aflevering hebben we een begin gemaakt met de basisbeginselen van het zogenaamde ‘egelsysteem’. Dat wordt ook wel de ‘drierijenopstelling’ genoemd, naar aanleiding van de volgende schematische pionnenstructuur:

-+-+-+-+ +-+-+pzpp pzp-zpp+-+ +-+-+-+-+P+P+-+ +-+-+-+PzP-+-zPPzP +-+-+-+-

Wit beschikt over meer ruimte, maar onze conclusie was dat de zwarte stukken over het algemeen heel harmonieus komen te staan en dat latent veel dynamiek in de stelling zit. Het wordt tijd om de ‘egel’ aan het werk te zien! Ik ben zo vrij een voorbeeld uit mijn eigen toernooipraktijk te tonen:

Tonoli – Grooten, Sas van Gent 1990

r+-+r+k+ +-wqn+pvlp pzp-zppsnp+ +-+-+-+-+PsNP+-+ +PsN-+PzPPvL-+Q+KzP tR-+R+-+-

Het is duidelijk dat in deze ‘egel’ de witveldige lopers zijn geruild. Op het eerste gezicht zou je zeggen dat deze omstandigheid in wits voordeel is. Hij heeft veel van zijn pionnen op wit staan en dus zijn 'slechte' loper geruild. Maar de grootmeesterlijke opvattingen hierover zijn toch lichtelijk anders. Mede door de

pionzet f2–f3 is de tweede rij verzwakt en hoewel zwart daar momenteel nog geen gebruik van kan maken, blijkt dat de witte koning in de toekomst veel kwetsbaarder is dan de zwarte. Zo is ook veld e3 verzwakt en met een doorbraak in het centrum (...d6–d5) zou de stelling behoorlijk open komen, waardoor wellicht de zwakte van veld e3 een rol zou kunnen spelen. Ook deze thematiek lijkt nog ver weg, maar na wits volgende – volkomen logische zet – zit er vrij onverwacht een combinatie in de stelling waarbij zwart gebruik maakt van meerdere thema's.

16.Pc2?!

Wit wil het paard graag op e3 posteren zodat ...d6–d5 bemoeilijkt wordt.

16...d5!?

De zet waar zowel de wit- als de zwartspeler steeds naar moeten kijken.

17.cxd5

Heel slecht zou 17.exd5? vanwege 17...exd5 en wits dame op e2 hangt, waarna zwart de tegenstander een dodelijk zwakke pion op c4 kan bezorgen: 18.Df1 dxc4 19.bxc4 Tac8 met al vrijwel beslissend voordeel.

17...exd5 18.Pxd5?

Beide spelers hadden uitsluitend rekening gehouden met deze mogelijkheid; zwart heeft echter een elegante tactisch 'grap' achter de hand. Wit had misschien moeten vluchten in de afwikkeling met 18.Txd5!? Pxd5

19.Pxd5 Dc5 20.Pce3 Lxb2 21. Dxb2 en met een pion voor de kwaliteit en een sterk paard op d5 heeft hij – mede vanwege de verzwakking in zwarts koningsstelling – wellicht (voldoende) compensatie.

18...Pxd5 19.Lxg7

Twee uitroeptekens. De eerste voor de kwaliteit van de zet, de tweede voor het diepzinnige idee dat erachter zit. Fischer blijkt hiermee zijn tijd ver vooruit te zijn, want pas vele jaren later wordt zijn ingeving gemeengoed bij (top)grootmeesters.

13...Dd7 14.Tg1

De gedachte achter de vorige zet. Met g2–g4 gevolgd door een torenverdubbeling op de g-lijn hoopt hij op de lange duur een aanval tegen de zwarte koning te ensceneren.

14...Tad8 15.Pe4 Df7 16.g4

mogelijke dreigingen Ph5+ in combinatie met f2–f4 vrijwel beslissend.) 24.Txg7+ Dxg7 en dan de tussenzet 25.Pxf6+! Kf7

26.Txg7+ Kxg7 27.Pxe8+ Txe8 en wit heeft voldoende materiaal veroverd.

23.Pc5 Pe7 24.Pxg7

Deze ruil is een belangrijk onderdeel van het hierboven geschetste plan. De loper op b2 verandert weldra in een monster...

24...Kxg7

19...Dxc2!

Die had mijn tegenstander duidelijk overzien en het kost hem meteen de kop.

20.Dxc2 Pe3+ (ziehier de zwakte van e3!) 21.Kf2 Pxc2 Omdat zowel de toren op a1 als de loper g7 hangen, gaf hij zich gewonnen.

0–1

Dan komen we nu aan een heel bijzondere partij namelijk tussen de latere wereldkampioen

Bobby Fischer en de toen toekomstige wereldtopper en ‘egelspecialist’ Ulf Andersson

Fischer – Andersson, Siegen 1970

Het eerste gedeelte van het plan is al gelukt.

16...g6?

Gezien het vervolg moet deze zet een vraagteken krijgen. De loper op b2 staat op een stevig pionnenskelet e5/f6/g7 te bijten, maar hij verzwakt vrijwillig deze opstelling.

17.Tg3 Lg7 18.Tag1 Pb6

19.Pc5 Lc8

De lange diagonaal is nog dicht evenals de g-lijn. Dus moet wit nu iets bijzonders doen om ervoor te zorgen dat hij deze stukken (Lb2, Tg1, Tg3) 'tot leven kan wekken'.

20.Ph4!

Alles even planmatig. Hij gaat straks een paard op f5 planten!

20...Pd7 21.Pe4 Pf8 22.Pf5!

In deze vrij normale stelling, die met verwisselde kleuren een Siciliaanse Scheveninger is geworden, is het altijd de vraag welke plannen er zijn. Een gangbaar plan is bijvoorbeeld om een wit paard naar c5 te spelen (Nd2–e4–c5). De vraag is natuurlijk ook of wit kan aansturen op de bevrijdende actie d3–d4.

13.Kh1!!

Dit schijnoffer lag in de lijn van de verwachting.

22...Le6

Op 22...Lxf5 23.gxf5 g5 had Fischer 24.Pxg5 gepland. Na 24...fxg5 wint 25.Txg5. Er dreigt van alles en hij wint sowieso het geofferde materiaal (met rente) terug.

Op 22...gxf5 wint wit met 23. gxf5 Lxf5 (Geen oplossing is 23...Kh8 24.Txg7 Dxg7 25.Txg7

Kxg7 en nu is 26.Pg3 met de

Df7 38.Dc6.

34...Td8 35.h4

Ook nu won 35.Txf5 maar wat Fischer doet is ook goed.

35...Pd6 36.Dg4 Pf8 37.h5 Pe8

38.e4

-+-trnsn-mk +-zp-+q+p -zp-+-zPp+ zp-+-vL-+P -+-+P+Q+ zPP+-+R+-+-+-zP-+ +-+-+-tRK

38...Td2

Er volgt een grappig einde na 38...gxh5 39.Dg8+ Dxg8 40.

Txg8+ Kxg8 41.f7 mat.

39.Th3 Kg8 40.hxg6 Pxg6

41.f4 Kf8 42.Dg5 Pd6 43.

Lxd6+

25.g5!

Dit is natuurlijk de rechtvaardiging van zijn gehele idee.

25...Pf5

Na 25...fxg5 26.Tf3 Pf5 (Een elegante winstvoering is na 26...

Dg8 27.Lxe5+ Kh6 28.Db2! Er dreigt nu Pxe6 en Lg7+ gevolgd door een vernietigend aftrekschaak. 28...Lc8 verliest dan vanwege 29.h4!) 27.e4 wint wit een stuk.

26.Tf3

Nog sterker was 26.gxf6+.

26...b6 27.gxf6+ Kh8

Of 27...Dxf6 28.Pe4 met winst.

28.Pxe6 Txe6 29.d4!

Dat kon niet uitblijven: Lc4 dreigt.

29...exd4 30.Lc4 d3 31.Lxd3

Txd3

Hij geeft de kwaliteit maar op een andere manier. Want na 31...Ted6 32.Lc4! (Ook 32.Lxf5! wint.) 32...Td2 mag wit het mooi uitmaken met 33.Dxf5 gxf5 34. Lxf7.

32.Dxd3 Td6 33.Dc4 Pe6 34. Le5

Fischer speelt het rustig naar winst. Als hij even goed gekeken had, had hij ongetwijfeld

34.Txf5! gevonden. Want na

34...gxf5 35.Tg7! Df8 (35...Dh5

36.f7 Df3+ 37.Tg2++–) 36.Dc2!

maakt hij aan alle tegenstand een eind met 36...Td5 37.Tg1

25...Dxd6 26.Txd6 Lxc3

Zwart heeft tijdelijk een stuk gewonnen, maar dat kan wit heroveren. Dan dient hij echter wel zijn zwartveldige loper op te geven en daar was het Hodgson om te doen!

27.Lxg3 hxg3 28.Tc1 Lb4 29.

Txd7

Zwart heeft, behalve de heerschappij over de zwarte velden, een sterke pion op g3.

29...f5 30.Txg7 Txg7 31.Pf1

Hij moest iets doen aan de dreigende penning ...Lb4–c5 maar nu voegt zwart een nieuw thema toe aan het geheel.

31...Lc5+ 32.Kh1 Lf2!

niet in.

42...Kxe5 43.Td3 Ld5! Mooi gezien. De pion op c4 moet daar blijven, zwart wil graag weer een pion weggeven om lijnen voor zijn toren te krijgen.

44.Lxd5 exd5 45.Txd5+ Kf4 46.Td3

-+-+-+-+ +-tr-+-+-zp-+-+-+ zpP+-+-zpP+P+-mk-+ +-+R+-zpP -+-sN-vlP+ +-+-+-+K

Vooralsnog heeft Böhm de zwarte koning en de toren buiten de deur weten te houden. 46...g4!

En nu vond Andersson het genoeg. Want na 43.Lxd6+ Txd6 44.f5 verliest hij nog meer materiaal.

1–0

In mijn trainingsarchief heb ik de volgende bijzondere partij opgeslagen. Ik zat na afloop bij de analyse en was zeer onder de indruk van het vernuftige idee dat de zwartspeler op het bord toverde.

Böhm – Hodgson, Wijk aan Zee 1985 -+-+-+-mk +lwqnvlptrpzp-zpp+r+ +-+-+-zp-+PwQP+-zp

Hier speelt hij op! De witte koning zit de rest van de partij gevangen op h1. Hodgson merkte hier heel gevat het volgende op: "I'm a King up!"

Ofwel: de zwarte koning heeft vrij spel gekregen, terwijl die van wit staat opgesloten in een soort gevangenis.

33.Td1 fxe4 34.Td8+ Kh7

35.Pd2

In de hoop dat zwart bereid is om op f3 te ruilen. Dan zou de koning uit zijn hok bevrijd worden na gxf3.

35...Kg6 36.fxe4 Kf6 37.Lg4

Te7 38.b4 a5!? 39.b5

Niet met de bedoeling ...gxh3 te gaan spleen, maar om Tf3+ te verhinderen. Het is definitief gedaan.

47.Td8 Te7 48.Tf8+ Kg5

49.h4+ Kxh4 50.Pf1 Te1 51. Th8+ Kg5 52.Th5+ Böhm houdt wel van een geintje. Na ...Kxh5 is het bijna pat, maar niet helemaal dankzij de c-pion. Böhm gaf op voordat zwart de toren kon slaan. 0–1

Geraadpleegde bronnen:

• Schach für Igel van Magnus Georg Grabitz

• Megadatabase van Chessbase

Hodgson heeft het ‘Fischerplan’ van stal gehaald met ...Kh8, ...Tg8 en ...g5. Hij komt nu met een opmerkelijk pionoffer.

24...Lf6! 25.Dxd6 Vermoedelijk had wit het pionoffer beter niet kunnen aannemen.

Alleen zo krijgt zwart niet een extra lijn voor zijn toren. Hij wil namelijk heel graag binnenkomen op de onderste rij bij wit, die dodelijk verzwakt is. De consequentie is nu wel dat wit veld c5 kwijt is, zelf geen vrijpion kan creëren en last but not least zijn loper er zeker niet beter op wordt.

39...Ke5 40.Lf3 Kf4 41.a4 Tc7

42.e5

Hij geeft een pion in een ultieme poging de tegenstander te verleiden tot de zo gewenste ruil op f3. Maar daar trapt Hodgson

Eerdere afleveringen van deze rubriek, waarbij u de illustratieve partijen interactief kunt naspelen en downloaden, treft u aan op http://www.schaaksite. nl/2013/05/03/overzicht-begrijpwat-u-doet/

Reageren? Stuur een e-mail naar hgrooten@xs4all.nl (of via www.sterkspel.nl)

-+-trrvlk+ +pzp-+qzpp

-+n+lzp-+ zp-+nzp-+-+-+N+P+ zPP+PzPN+-vLQ+LzP-zP tR-+-+-tRK

r+-+r+k+ +-wqn+pvLp pzp-+-+p+ +-+n+-+-+-+P+-+ +P+-+PzPP+N+Q+KzP tR-+R+-+-

r+-wqrvlk+ +pzp-+-zpp

-+n+lzp-+ zp-+nzp-+-+-+-+-+ zPP+PzPN+-vLQsNLzPPzP tR-+-+RmK-

De KNSB en de regionale bonden: een spannend huwelijk

In mijn tijd als hoofdredacteur van Schaakmagazine heb ik heel wat vergaderingen van de Bondsraad bijgewoond. Dat waren bijeenkomsten die wisselden tussen eensgezindheid en verdeeldheid. Dat de meningen soms fors uiteenliepen was niet vreemd, dat hoort erbij. Maar er was één ding dat mij steeds weer verbaasde. Als met meerderheid van stemmen een besluit werd genomen dat bij sommige regionale bonden niet goed lag bleek een tijdje later, zeg een half of een heel jaar, dat enkele van die bonden het besluit niet hadden uitgevoerd. Hoe kwam dat? Had dat ermee te maken dat de KNSB niet is opgebouwd uit een landelijke organisatie met districten of regio’s, zoals bijna alle andere sportbonden, maar een samenwerkingsverband is van regionale bonden? Ik besloot een kijkje in de ontstaansgeschiedenis van de bond te nemen. Dat verduidelijkte veel.

De Nederlandschen Schaakbond (NSB) werd op 23 mei 1873 opgericht met zoals het blad Sissa schreef ‘bijna 100 leden waaronder 2 dames’. In het jaarboekje van 1876 werd de organisatie nader omschreven. ‘De Bond bestaat: 1e uit afdeelingen van minstens zes leden, die hunnen grenzen tot de gemeente, waarin zij gevestigd zijn, bepalen. Nochtans kunnen de leden van twee of meer naburige gemeenten, welke niet talrijk genoeg zijn om voor elke gemeente op zich zelve eene afdeeling te vormen, zich tot eene afdeeling vereenigen. 2 e uit gewone leden.’

Die mix van individuele leden en een beginnende groepsvorming bleef voorlopig de basis. Twintig jaar later, in maart 1893, was in het net opgerichte Tijdschrift te lezen dat er ‘129 rechtstreeks leden en 211 afdeelingsleden’ zijn.

De regionale verschillen waren groot. Zo was in Amsterdam bijna iedereen rechtstreeks lid, terwijl het in Groningen andersom was. Misschien had dat ermee te maken dat in Groningen het schaken al snel georganiseerd werd. Eind jaren zeventig van de negentiende eeuw was er al een Provinciaal Groninger Schaakbond, die in 1881 zijn naam veranderde in Noordelijk Schaakbond. De Groningers stonden vanaf het begin positief tegenover de landelijke organisatie. In een verslag uit 1878 was te lezen: ‘Wel verre van vijandig tegenover “den Nederlandschen Schaakbond te staan”, moet ons Bond daartoe de voorbereiding zijn.’ (...) ‘Zeker, het zou goed zijn als in ons

tal verenigingen waren lid van deze nationale bond terwijl ook een groot aantal leden persoonlijk lid waren, waarbij men weer onderscheid maakte tussen z.g. contribuerende- en geabonneerde leden. De verenigingen in plaatsen en gewesten die niet bij een regionale of plaatselijke bond waren aangesloten werden door de landelijke bond ingedeeld in z.g. districten.’

Deze situatie was voor de bond aanleiding om de organisatie overzichtelijker te maken. In 1932 werd er een reorganisatieplan gelanceerd. Dat kwam erop neer dat de Nederlandschen Schaakbond in het vervolg uit de volgende vier groepen leden werd samengesteld:

- plaatselijke en gewestelijke schaakbonden

Gewest een of meer afdeelingen van het Vaderlandsch schaakbond ontstonden.’

Blijkbaar is die bond ter ziele gegaan, want in 1928 kwam het opnieuw tot de oprichting van een Noordelijke Schaakbond. Ook die bond zocht direct aansluiting bij de NSB, zoals blijkt uit de volgende brief: ‘Hij stelt zich voor de competities tussen de aangesloten verenigingen zelf te organiseren en als leiden lichaam in zijn gebied op te treden, en zouden gaarne als zoodanig worden erkend door den Nederlandschen Schaakbond, met wien hij in principe bereid is samen te werken.’

Uit het antwoord van de landelijke bond blijkt dat er een model bestond op basis waarvan de samenwerking tussen de landelijke en regionale bonden werd geregeld.

In de loop van de jaren waren er zich dus naast de verenigingen en districten, de vroegere afdelingen, ook regionale bonden gaan vormen.

Verwarring troef

Dat leidde tot een verwarrende structuur.

In het jubileumboek Rondvlucht met Caissa dat verscheen ter gelegenheid van vijftig jaar Schaakbond Overijssel staat het helder geformuleerd.

‘In de twintiger jaren was de structuur van de Nederlandse Schaak Bond nogal verwarrend. Er waren plaatselijke en regionale bonden, - toen nog onderbonden genoemd – die als bond lid waren van de Nederlandsche Schaak Bond. Ook een aan-

- districten (groepen van schaakverenigingen die door de NSB werden georganiseerd)

- persoonlijke leden (verenigingen die jaarlijks ten minste fl. 10,- in de bondskas stortten of ‘physieke personen’ die jaarlijks minstens fl. 6,- in de bondskas stortten)

- ereleden.

Aan dat voorstel voegde de NSB een overzicht toe van de bonden en districten die op dat moment bij de landelijke bond waren aangesloten. De bonden waren: Amsterdamsche Schaakbond, Haagsche Schaakbond, Rotterdamsche Schaakbond, Oost-Geldersche Schaakbond, NoordHollandsche Schaakbond, Limburgse Schaakbond, Noord-Brabantsche Schaakbond en de Stichtsche-Gooische Schaakbond. Er waren drie districten: Het Zeeuwsche District, het Friesche District en het Overijsselsche District.

Er werd ook vastgelegd hoe het met de bevoegdheden en verantwoordelijkheden zat. De landelijke bond had de taak landelijke wedstrijden te organiseren, de bond naar buiten te vertegenwoordigen, internationale contacten te onderhouden en een tijdschrift uit te geven. Over de bonden vermeldde artikel 15 van het voorstel: ‘De plaatselijke- en gewestelijke bonden zijn binnen de grenzen van hun rayon geheel zelfstandig.’ Kijk, daar hebben we verklaring voor mijn verbazing uit het begin van dit artikel. Over de distric-

ten stond er: ‘De districten worden door de N.S.B. georganiseerd en staan onder een districtsbestuur.’

Uiteraard werd er uitvoerig gesproken over het voorstel, onder meer over de financiën, het Tijdschrift en de vergaderstructuur. Dat laatste onderwerp leverde de Bondsraad als hoogste gezagsorgaan op, een situatie die nog steeds bestaat. Eind 1932 werd het voorstel vrijwel ongewijzigd aangenomen.

Brabant is ontevreden

Was er daarmee een eind gekomen aan de verwarring en zagen we vanaf toen een geleidelijke rustige ontwikkeling in richting van de huidige situatie? Allerminst. De hoogte van de contributie die aan de NSB moest worden afgedragen en de vraag of het Tijdschrift verplicht werd voor ieder lid bleek regelmatig onderwerp van discussie te zijn. Dat was toen zo en is zeventig jaar later nog steeds het geval. Als voorbeeld van hoe de discussies gingen kijken we naar de Noord-Brabantse Schaakbond. Die was in 1928 toegetreden tot de NSB, maar daar bleek niet iedereen tevreden mee te zijn. De nieuwe voorzitter Schol speelde daar een belangrijke rol in. In Zet na zet (over 50 jaar NBSB) lezen we:

‘Het schrijven van Schol (over de NSB, MbdW) (...) stond vol beschuldigingen en verdachtmakingen en was niet afkerig van een breuk.’ Die kwam er in 1934. De NBSB weigerde de verhoogde landelijke contributie te betalen, de NSB nam financiële tegenmaatregelen en schorste de NBSB. Daarop besloten de Brabanders voor het lidmaatschap van de NSB te bedanken. Daarmee was het conflict niet voorbij want lang niet alle Brabantse verenigingen waren het met de splitsing eens. Leden van de NBSB mochten nu immers niet meer aan activiteiten van de NSB meedoen. Enkele Brabantse verenigingen besloten zich om die reden als persoonlijk lid van de NSB aan te melden. Ook de Brabantse bestuurders,

zonder de inmiddels afgetreden Schol, waren ontevreden met de situatie. Er werd onderhandeld met de KNSB (de bond was inmiddels koninklijk geworden), er werden vergaderingen belegd en op 31 juli 1937 werd besloten in de moederschoot terug te keren. Eind goed, al goed? Niet helemaal. In Breda werd de Bredase Schaakbond opgericht en er kwam ook een WestBrabants Schaakverband, beide buiten de landelijke bond. Ze bleken niet levensvatbaar en verdwenen enkele jaren later van het toneel.

Amsterdamse perikelen

Het Brabantse conflict doet denken aan de scheuring in Amsterdam in de jaren vijftig en zestig. Ook daar speelde geld de belangrijkste rol in de vorm van de landelijke contributie en het reisfonds. Dat laatste hield in dat verenigingen een vergoeding kregen voor reiskosten die in competitieverband werden gemaakt. In de praktijk betekende het dat verenigingen in meer landelijke gebieden geld ontvingen, terwijl grote stadsverenigingen zoals in Amsterdam niets ontvingen en in feite aan het fonds meebetaalden. Het conflict sudderde al sinds de jaren veertig en kwam in 1955 tot uitbarsting toen de Amsterdamse Schaakbond uit de KNSB trad. Net als in Brabant was het karakter van enkele bestuursleden van beslissende betekenis. In Amsterdam Schaakstad omschreef RobertKarl Eksteen de ASB-bestuursleden Janssens en Van Harten en KNSB-voorzitter Van Steenis als ‘stijfhoofdig’.

Ook hier was lang niet iedereen het met het uittreden eens. Veertig clubs deden mee met de afgescheiden bond, vijftien clubs werden lid van de door de KNSB in het leven geroepen Hoofdstedelijke

Schaakbond, bijna allemaal clubs die in de landelijke competitie speelden. De grote en sterke clubs VAS en ASC, die tot dan aangesloten waren bij de Noord-Hollandse

Schaakbond traden tot de nieuwe Hoofdstedelijke bond toe. Het conflict duurde uiteindelijk tot 1969. Op de lange termijn gaf de mogelijkheid landelijk te kunnen spelen de doorslag. De HS werd steeds sterker en de ASB kwijnde weg.

Tweede Wereldoorlog

Er is hier te weinig ruimte om de verhouding tussen de landelijke en regionale bonden volledig te behandelen. Daarom tot slot alleen nog iets over de rol die de Tweede Wereldoorlog heeft gespeeld. In Rondvlucht met Caissa beschrijft J.G. Blokhuis de geschiedenis van de in 1936 opgerichte Twentsche Schaakbond, in 1973 omgedoopt in Schaakbond Overijssel. Deze bond sloot zich voorlopig niet bij de KNSB aan, onder het motto: het kost geld en wat is de meerwaarde. De oorlog bracht daarin verandering want de Duitse bezetter bepaalde dat er buiten de nationale bond geen schaakverenigingen mochten bestaan. Eind 1941 besloot de Twentse bond zich daarom aan te sluiten. Een paar maanden later verordende de bezetter dat alle regionale bonden werden opgeheven en de verenigingen rechtstreeks lid werden van de Nederlandse Schaakbond (intussen weer zonder het predicaat Koninklijk). Wel werden de verenigingen samengevoegd tot afdelingen. Het hoeft niet te verbazen dat die afdelingen samenvielen met de oude regionale bonden.

Welke conclusie kunnen we uit dit verhaal trekken? De oprichtingsstructuur van de KNSB en de reorganisatie van 1932 heeft geleid tot een federale structuur met de daarbij behorende regionale onafhankelijkheid. Af en toe veroorzaakte dat oprispingen in de trant van: we weten zelf het beste wat goed voor ons is. Uiteindelijk bleek de aantrekkingskracht van een goed werkende centrale organisatie echter steeds weer sterker te zijn.

Regionale bonden

Is schaken een geluksspel?

Nu we allemaal thuis moeten blijven, en er geen competitiepartijen of toernooien zijn om naar uit te kijken, kunnen wij schakers in ieder geval nog boeken lezen. Een echt

leesboek is Hein

Donner: The Biography van Alexander Münninghof. De al wat oudere schaker zou dit boek al in zijn kast kunnen hebben staan, want in 1994 is het al verschenen als Hein Donner: 19271988. Deze Engelse editie (New In Chess, 2020) is vakkundig vertaald door Peter Boel en komt vrijwel overeen met de oorspronkelijke. Er zijn een aantal toevoegingen de

belangrijkste daarvan is een interview met Harry Mulisch waarin de schrijver verhaalt over zijn vriendschap met Donner. Het slot van het boek bevat nog 34 partijen van Donner (twee meer dan in de Nederlandse uitgave, de partijanalyses zijn van Maarten de Zeeuw). Die partijen zijn chaotisch en verrassend zoals het leven dat in de biografie wordt beschreven. Donner wint van spelers als Fischer en Larsen, maar kon ook vreselijk blunderen. Donner zelf omschreef het schaken natuurlijk vaak als ‘een geluksspel’.

Iemand die ook zeer kan genieten van partijen die niet tot stand komen door correct spel is de Australische grootmeester David Smerdon. Hij schreef The Complete Chess Swindler, maar zal het niet eens zijn met de stelling dat er sprake is van geluk. Zijn boek

is een handleiding in hoe zo optimaal mogelijk gebruik te maken van je kansen in een objectief verloren stelling. Schwindelen wordt daarmee een vaardigheid die te trainen is, en die zoals zijn voorbeelden (en opgaven) laten zien ook veel vermaak kan opleveren. Smerdon illustreert zijn favoriete schwindel met een schermafbeelding van Stockfish die aangeeft dat de beste 47(!) zetten allemaal winnen voor zwart, maar u zult begrijpen dat de arme zwartspeler met heel plausibele zetten het punt verspeelde.

16.0–0 b6

Dit is nauwkeuriger dan meteen slaan op e3. Na 16...Pxe3 (4 punten) 17.Lxe3 Txe3 18.Df2 Te8 (18...Db6 Abasov-Anand, Douglas 2019.) 19.Tad1 Dc7 (Op 19...Df6 kan nu 20.f5 en zwart kan zijn damevleugel nog steeds niet ontwikkelen. Dit is een belangrijk verschil met de partij Giri-So die in de volgende aantekening genoemd wordt. So krijgt dezelfde stelling maar met de extra zet ...b6 waarna hij op f5 dus gewoon verder kan gaan met ...Lb7.) 20.Tc1 Dd6

21.f5 Df6 22.Lb3 Ld7 23.Tc7 Te7 24.Txb7 en wit had een pion gewonnen in de snelschaakpartij Andreikin-Carlsen, Moskou

2019.

17.Tfd1

Een tussenzet die wit geen voordeel oplevert. Simpeler is 17.Ld4

Pxe3 18.Lxe3 Txe3 19.Df2 Te8

OPLOSSINGEN

De lezer aan zet

9...e5

Deze opstoot in het centrum is het hele idee achter 7...dxc4 en 8...Ld6. Zwart krijgt tegenspel in het centrum en maakt de ontwikkeling van haar dameloper mogelijk.

Ook goed is 9...a6 waarvoor u 6 punten krijgt. Zwart ontneemt wit daarmee veld b5, bereidt soms ...b5 voor, maar gaat meestal gewoon verder met ... e5 (soms nog na een andere nuttige voorbereidende zet ...

De7). U krijgt 2 punten voor een van de voorbereidende zetten 9...De7 of 9...Te8

10.dxe5

Na 10.d5 krijgt zwart heel goed spel met 10...Pb4!?, bijvoorbeeld 11.Db3 (of ook 11.Db1 e4! een pion die wit niet kan nemen: 12.Pxe4? Lf5) 11...a5 (11...c6 kan ook) 12.a3 e4 met scherp spel.

10...Pxe5 11.Pxe5 Lxe5 12.f4

Deze scherpe zet dwingt zwart tot nauwkeurig spel. Wit heeft

ook 12.0–0–0 geprobeerd, maar zwart staat prima na 12...De7 13.Kb1 Td8.

r+lwq-trk+ zppzp-+pzpp

-+-+-sn-+

+-+-vl-+-+L+-zP-+

+-sN-zP-+PzPQvL-+PzP tR-+-mK-+R

12...Lxc3

Dit opgeven van het loperpaar is noodzakelijk, zwart moet tijd winnen want anders wordt ze onder de voet gelopen door het witte centrum. Daarom is 12...

Ld6 niet goed, want na 13.0–0–0 kan zwart e3–e4–e5 niet meer goed verhinderen. Na 13...Lg4 kan zelfs meteen 14.e4! (14. Tde1) 14...Lxd1 15.Txd1 en wit heeft prachtige compensatie voor de kwaliteit, RomanovShyam, Sitges 2016. De opstoot 16.e5 is niet meer op een goede manier te verhinderen.

13.Lxc3 Pg4

Dit is de beste zet, maar dat is niet zo eenvoudig om achter het bord te vinden. Zwart verhindert even de korte rokade.

Na 13...De7 (3 punten) speelt wit 14.0–0 Dxe3+ 15.Kh1 Db6

16.Tf3 met prachtige compensatie voor zijn geofferde pion in Svane-Cheparinov, Doha 2016. De witte lopers zijn erg sterk,

17.Tg3 en 17.f5 zijn lastige zetten voor zwart. Verder is het nog belangrijk dat wit na 16...

Le6 17.Lxf6 Lxc4 de desperado

18.Lxg7 heeft.

Dezelfde mooie compensatie krijgt wit na 13...Te8 (3 punten) 14.0–0 Txe3 15.f5! merk op dat 15...Ld7 nu al een pion verliest na 16.Lxf7+! Kxf7

17.Db3+ Le6 (17...Kf8? 18.Lb4+ en 17...Ke8 18.Tae1) 18.fxe6+

Txe6 19.Tad1 De7 20.Dxb7.

Op zich een goede gedachte is 13...g6 (6 punten) dit verzwakt de zwarte velden maar maakt het mogelijk om de loper te ontwikkelen en verhindert daarmee e3–e4. Toch staat wit wat beter na 14.0–0 Lf5 15.De2.

14.Ld4

De beste manier om e3 te dekken. Niet goed is 14.Ld2 Dh4+! (dit is nog sterker dan 14...Te8 15.0–0 Pxe3) 15.g3 Dh5 en wit is in de problemen. Zwart staat prima na 14.De2 Te8 15.e4 Lf5.

14...c5

Een scherp pionoffer dat nodig is. Het is nu belangrijk dat zwart voorkomt dat wit kan lang rokeren. Een paar voorbeelden:

- Wit staat beter na 14...Te8 (2 punten) 15.0–0–0 Le6 16.Ld3

- Na 14...b6 (2 punten) 15.0–0–0 staat wit beter.

- Op 14.Ld2 werkte de zet 14... Dh4+ goed. Met de loper op d4 staat zwart gewoon slecht na 14...Dh4+ (1 punt) 15.g3

Dh5 16.0–0–0 16...Pf2 gaat nu niet, en na 16...c5? heeft wit het sterke 17.h3! (niet duidelijk is 17.Lxc5 Lf5!) 17...cxd4

18.hxg4 Dg6 19.Ld3.

15.Lxc5 Te8

Nu valt zwart dan toch e3 aan, maar zoals al opgemerkt het is vooral belangrijk dat wit nu niet lang mag rokeren. Na de korte rokade is het zwart die mag aanvallen op de koningsvleugel.

19.Ld4

Op iedere loperzet heeft zwart een goed antwoord:

- 19.Lf1 Dh5! (niet 19...Dxh2+

20.Dxh2 Pxh2 21.Lb5!) 20.Ld4

Lb7 21.Dd2 (minder goed is 21.Te1?! Tac8 22.Dd2 Dd5!)

21...Pxe3 22.Lxe3 Df3 23.Lg2

Dxg2+ 24.Dxg2 Lxg2 25.Kxg2

Txe3 met een volledig gelijk eindspel.

- Op 19.Ld5 volgt 19...Lf5 20.e4

Tac8!. 19...Lb7

Deze loper staat natuurlijk prachtig op de lange diagonaal. De combinatie met dame en paard, en het feit dat de witte pluspion op e3 al hangt, maakt dat Ju haar pion moeiteloos terugwint.

Wit houdt haar extra pion na 19...Lf5 20.De2. Zwart kan vanwege onderste rij mat haar pion niet meteen terugslaan:

20.Tad1 Df6 21.Dd4 (Op 21.f5 volgt dus 21...Lb7 en na 22.Td7 rustig 22...Te7) 21...Dxd4+

22.Txd4 Lf5 23.Tfd1 1/2–1/2 Giri-So, Parijs rapid 2016.

17...Dh4

Geen punten voor andere zetten. Zwart moet het initiatief houden.

18.g3

Wit staat uiteraard niet beter na

18.h3 bxc5 19.hxg4 Lxg4.

18...Dh3

Dit is de beste zet. Na 18...Dh5 krijgt wit gratis een extra tempo: 19.Td5 en nu moet zwart alsnog verder gaan met 19...Dh3 (want op 19...Dh6 20.

Ld4 Le6 volgt 21.Tg5 Pxe3 22. Dc3). Na 20.Lf1 Dxh2+ 21.Dxh2

Pxh2 22.Kxh2 bxc5 staat wit nog wat beter.

Slecht is 18...Dh6 19.Ld4 omdat zwart na 19...Lb7 20.Tac1 niet goed op e3 kan slaan: 20...Pxe3

21.Lxe3 Txe3 22.Lxf7+! Kxf7 23. Td7+.

heeft twee lopers en een pion voor de kwaliteit en de loper op d4 is een sterke verdediger. Maar tactisch is de witte stelling heel kwetsbaar...

23...Pxe3

De wereldkampioen wikkelt af naar een duidelijk gewonnen stelling. U krijgt evenveel punten (6) voor 23...Tad8: op de volgende zet kan zwart alsnog op e3 slaan. Ook 6 punten voor 23...Pxh2 en omdat 24.Dxh2 faalt op 24...

Dxd1 gaat het ook hier helemaal mis voor wit.

24.Le2

Vanwege de ongedekte toren op d1 kan op 24.Lxe3 gewoon

24...Txe3 25.Dd8+ Te8!.

24...Dd5

U krijgt ook 5 punten voor 24...

Pg4.

25.Lxe3 Dxd2 26.Txd2 Txe3

Schaakmat!

De witte koning gaat mat in 4 na 29...Ph2+ 30.Kg2 Ld4+! 31.Kh1 Lxd5+ 32.Tf3 Lxf3 mat. In de partij volgde overigens 30...Le3+ 31.Kh1 Pf3 en wit gaf het op. Ze verliest materiaal en zal uiteindelijk alsnog mat gaan.

Combineren

Diagram 1

Duda-Giri

1.Txf6+! Kxf6 2.Lg5+ 1-0

Diagram 2

So-Nakamura 1…Pxe4! Wit gaat ten onder aan de vele vorken. 2.Dxe4 Pf2+ en spoedig 0-1

19...Pxe3? 20.Lxe3 Txe3 21.Td8+.

20.Lf1 Dh5

Nu zwart ook nog ...Dd5 bij de hand heeft is het tijd voor wit om de pluspion terug te geven en af te wikkelen naar remise.

Kashlinskaya stond op dit moment in het toernooi echter nog gedeeld aan kop, en haar ambitie zit haar nu waarschijnlijk in de weg.

21.De2

Dit is natuurlijk een blunder, ze moet de volgende zet van zwart over het hoofd hebben gezien. Het wordt remise na 21.Dd2

Pxe3 (tot dezelfde stelling leidt

21...Dd5 22.Lg2 Dxg2+ 23.Dxg2

Lxg2 24.Kxg2 Pxe3+, en op 21... Tad8 volgt 22.Te1) 22.Lxe3 Df3

23.Lg2 Dxg2+ 24.Dxg2 Lxg2

25.Kxg2 Txe3.

21...Lf3

Valt de verdediger van veld h2 aan en wint meteen een kwaliteit, omdat 22.Dxf3 Dxh2 mat is.

22.Dd2 Lxd1

Ook goed is 22...Pxe3 (4 punten) 23.Lxe3 Lxd1. Zwart wint ook na 22...Pxh2 (2 punten) 23.Dxh2 Lxd1 maar technischer is dat wel veel lastiger na 24.Dxh5 Lxh5 25.a4.

23.Txd1

Wanneer wit deze stelling zou kunnen vasthouden (als er geen tactiek zou bestaan!) dan zou het allemaal wel gaan. Wit

En nu staat zwart een volle kwaliteit voor. Het eindspel werd makkelijk gewonnen door Ju: 27.Kf2 Tee8 28.Td7 Tad8

29.Txd8 (29.Txa7 Td2) 29...

Txd8 30.Ke3 Kf8 31.a4 Ke7

32.Lc4 Td1 33.b3 f6 34.Ld3 h6

35.h4 Tc1 36.Ke4 Tc3 0–1

80-100 >2400

70-80 2300-2400

60-70 2200-2300

50-60 2100-2200

40-50 2000-2100

30-40 1900-2000

20-30 1800-1900

0-20 <1800

Diagram 3

Nepomniatchy-Danielian 1.Txf7! Dxf7 2.Ld5 +-

Diagram 4

Ding-Shankland 1.Te8+! Kg7 2.Lf8+ 1-0

Diagram 5

Nepomniatchy-Danielian 1.Txf5! Txf5 2.Lxe4 +-

Diagram 6

Duda-Giri 1.Dc3! Ld4 2.exd4 fxe4 3.d5! Dg5+ 4.Kb1 Pe5 5.dxe6 +-

Diagram 7

Wei-Vachier Lagrave 1.Dg7+! Kxg7 (1…Kh5 2.Dxf8 +-) 2.Pe6+ Kf7 3.Pxf4 Td8 4.hxg4 gxf4 5.c5 +-

Diagram 8

Dobrov-Nakamura 1.Pe6+!! Kf6 2.Dd8+! Kxe6 (2… Kf5 3.g4+ +-) 3.Ta6+ Kf5 4.g4+ Wit heeft inmiddels keuze uit winstwegen. 4…Kf4 5.Tf6+ 1-0

r+l+r+k+ zp-+-+pzpp -zp-+-+-+ +-vL-+-+-+L+-zPn+ +-+-zP-zPq PzPQ+-+-zP

N I euw b I j Chess b ase

FRITZ 17

• Nu met „Fat Fritz“: een extreem sterke neuronale engine met Alpha Zero techniek. Genereert zeer menselijke en methodische analyses.*

• Verbeterde Fritz 17 engine met traditionele zoektechniek.

• Comfortabel beheer van eigen openingsrepertoires met één-klik functies.

ckelt

ramm“ (Der fi: Der neue FRI ritz-Engine vonanpassung, Stellungserklätistik, automati- Millionen Partien. bietet Ihnen Zu- erall: Online spielen enbankzugriff Taktiktr und und und. Mit amm auf Ihrem P Chess Base Welt: XP (Service Pack 3), Laufwerk, Windows tivierung, Updates und (Quadcore), 4 GB afikkarte mit 512 MB arte Windows Media

Programmaktivierung,

• Openingstraining met controle van het resultaat en e-learning techniek. Honderden kant-en-klare openingsreper-

Automatische toernooien op playchess.com,

„Blitz & Train“: Fritz genereert uit uw snelschaakpartijen opdrachten voor uw eigen tactische training

Perfecte analyse van eindspelen tot aan zeven stukken dankzij de toegang tot „Let’s Check“.

inklusive

Die Super Engine der Schach Profis inklusive

Fritz 17 & 79.90

* Sterke grafische kaart met NVIDIA-chip noodzakelijk (Draait ook op CPU, maar duidelijk langzamer)

Verbeterde 3D schaakborden wegens real time raytracing.

Inclusief 6 maanden premium lidmaatschap voor playchess.com en uw ChessBase account. Nu met 11 ChessBase apps voor mobiele training, analyse, live schaken en nog veel meer.