Een lot met alleen maar winnaars.
Met de spellen van Nederlandse Loterij maak je kans op enorm veel prijzengeld. Maar je steunt ook de Nederlandse sport, inclusief de Koninklijke Nederlandse Schaakbond!
Want het geld dat we niet aan prijzen uitkeren, dragen we af aan de Nederlandse sport en aan 18 goede doelen op het gebied van gezondheid en bewegen. Bedankt voor je steun. En veel geluk.
SPEEL BEWUST 18+
Nederlandseloterij.nl
De kans dat ik dit jaar nog een keer in Wijk aan Zee kom, acht ik heel klein. Maar ik heb al wel 17 januari 2025 geblokt. Dat is de openingsdag van de 87ste editie van wat ongetwijfeld weer een gedenkwaardige editie van het Tata Steel Chess Tournament wordt.
Het schaaktoernooi is cultureel erfgoed, dat durf ik na een meerdaags bezoek aan Wijk aan Zee tijdens het toernooi wel hardop te roepen. Niet alleen vanwege het topschaken, maar zeker ook omdat het elk jaar honderden schakers passief en actief pleziert.
Het zou een status aparte moeten krijgen bij Monumentenzorg en de Welstandscommissie van de gemeente Beverwijk, waaronder Wijk aan Zee valt, moet erop toezien dat het smoelwerk en karakter van dit monument niet te veel worden aangetast. Het is een kwestie van tijd of Unesco staat in Wijk aan Zee op de stoep. Terecht. Hoewel alweer een dikke maand geleden de Chinees Wei Yi als winnaar de trofee in handen kreeg gedrukt, is het dus niet vreemd dat we in dit nummer nog op meerdere manieren terugblikken op Tata Steel Chess.
Ook is er in dit nummer ruimte voor nog meer Nederlandse trots. Het Twentse bedrijf Digital Game Technology is grootmeester in het maken van schaakklokken en dat weet inmiddels letterlijk en figuurlijk de hele (schaak)wereld. Het is óók slecht een kwestie van tijd dat dáár de bussen vol toeristen een stop maken.
Omdat we het toch een beetje over borstklopperij hebben, doe ik nog een duit in het zakje. AnnaMaja Kazarian, ja die van de rubriek Anna-Maja zoekt in dit magazine, maakte op mij en vele anderen indruk als social reporter tijdens Tata Steel Chess. Een openbaring. En Benno de Jongh, de auteur van het portret over VAS, won het journalistenkampioenschap in Wijk aan Zee. Ik vraag me wel af: kan het volgend jaar nóg mooier in Wijk aan Zee?
Edwin Alblas Hoofdredacteur
Ps: Het team van Schaken.nl probeert iedere keer het beste magazine te maken voor een geweldige leeservaring. Om te weten hoe het magazine jou als lezer bevalt, zijn we onlangs gestart met een lezersonderzoek. Via de e-mail die je als abonnee hebt ontvangen, kun je een online enquête invullen. We stellen enorm veel prijs op jouw mening, zodat we het magazine nog leuker en beter kunnen maken. Ook via deze QR-code kom je uit bij de enquête. Alvast bedankt voor je medewerking.
Toptennissers als Roger Federer, Novak Djokovic, Daniil Medvedev en Carlos Alcaraz worden regelmatig achter een schaakbord gespot. Waarom? Schaken helpt in veel situaties om vooruit te denken en te focussen.
Jaargang 131 • NR 1 - 2024
Magazine Schaken.nl is een uitgave van KNSB i.s.m. Arko
Sports Media en verschijnt vier keer per jaar.
Bondsbureau KNSB
De Weerelt van Sport
Orteliuslaan 1041
3528 BE Utrecht
T. 023-5254025
E. bondsbureau@schaakbond.nl.
Hoofdredactie
Edwin Alblas
Eindredactie
Joost de Jong
Redactionele medewerkers
Erwin l‘Ami, Jeroen Bosch (schaakredacteur), Benno de Jongh, Anna-Maja Kazarian, Dimitri Reinderman, Karel van der Weide, Loek van Wely, Tex de Wit
Coverfoto Shutterstock
Fotografie
ANP, Oscar Bos, Lennart Ootes, Shutterstock, Klaas Jan van der
Weij
Redactieadres
E. redactie@schaken.nl
Ontwerp & layout pageturner.design
De schaakklokken van DGT worden overal op de wereld gebruikt, de FIDE heeft ze bijna heilig verklaard. Made in Holland, in Enschede om precies te zijn.
Druk PreVision, Eindhoven
Uitgever
Arko Sports Media
Wiersedreef 7 3433 ZX Nieuwegein
T. 030-707 30 00
E. info@sportsmedia.nl
Marketing/advertenties
Wendy Coppers
E. wendy.coppers @sportsmedia.nl
Abonnementen
Regulier abonnement 24,99 euro per jaar (incl. 9% btw). Een abonnement afsluiten kan via www.sportsmedia.nl of info@sportsmedia.nl.
We zijn toegewijd om alleen papier te gebruiken dat afkomstig is van verantwoord beheerde, gecertificeerde bosbouw en chloorvrije productie. Het papier dat in dit tijdschrift wordt gebruikt, is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen die voldoen aan strikte milieu-, ethische en sociaaleconomische normen. Dit magazine is verpakt en verzonden in een PCRfolie verpakking, gemaakt van ingezameld plastic van huishoudens en bedrijven. Door het gebruik van PCR leveren we een bijdrage aan de circulaire economie en verkleinen we de afvalberg. De PCR-grondstof voor de seal van dit magazine is afkomstig van Europees plastic afval.
VAN BROER EN ZUS
Bij het kandidatentoernooi in april in Toronto zijn Praggnanadhaa en Vaishali het eerste broer-zusduo dat het tot dit podium schopt. Ze staan symbool voor de jonge lichting Indiase schakers die de wereldtop bestormt.
30 DE OPENING
Het Italiaans in Wijk aan Zee.
36 TEX EN UITLEG
Comedian en schaker Tex de Wit gaat op zoek naar bijzondere verhalen. In aflevering 5: een dag met Garry Kasparov..
40 TATA STEEL CHESS 2024
Een terugblik, uitgebreide analyses en een sfeerreportage uit ‘schaak-bedevaartsoord’ Café de Zon: alles over Tata Steel Chess 2024.
54 ANNA-MAJA OP ZOEK
Anna-Maja Kazarian legt uit hoe je beter kunt worden door het oplossen van puzzels.
58 HET AJAX VAN HET SCHAKEN
Een avond bij VAS uit Amsterdam, ‘de oudste en grootste club van Nederland’.
68 HET EINDSPEL
Van middenspel naar eindspel.
78 VRAGENVUUR
Vijftien vragen, keuzes en dilemma’s voor Stefan Beukema, die dit jaar in Wijk aan Zee debuteerde bij de Challengers.
EN VERDER
6 Beelddenken: Tata Steel Chess
64 Gadgets & gimmicks: bij de tijd
66 Schaakpuzzel
67 Combinaties
74 Schaakspot: NK onderwaterschaken
76 Schaakevenementen
81 Boekrecensie: Moord in Wijk aan Zee
82 Oplossingen puzzel en combinaties
COLUMN
28 Loek van Wely
Het Tata Steel Chess Tournament is altijd een bijzonder hoogtepunt van het jaar. We vroegen fotograaf Lennart Ootes, die het hele toernooi van vroeg tot laat aanwezig was, om één foto uit zijn werk te kiezen die hem om een bijzondere reden is bijgebleven. Hij koos deze.
“Deze foto toont het einde van de partij tussen Vidit Gujrathi en Nodirbek Abdusattorov in de twaalfde ronde”, vertelt Ootes over het beeld. “In de verte zie je Nodirbek na een zware strijd van meer dan zes uur opgeven, waardoor hij de koppositie in het toernooi verliest. Ruim veertig toeschouwers zijn tot ver na acht uur ’s avonds in de Moriaan gebleven om het einde van de partij mee te maken.
Iemand wijst naar het scherm om een zet voor te stellen. Anderen zijn er al een tijdje bij gaan zitten. Onderaan loopt iemand nietsvermoedend naar voren om te zien welke partij nog bezig is. Het publiek – en de vele amateurspelers – maken van het Tata Steel Chess Tournament een waar spektakel. Het kan niet anders dan dat de deelnemers aan de Masters en Challengers de aanwezigheid van het publiek ook voelen en dat het ze motiveert. Bijvoorbeeld wanneer de openingstune uit de speakers schalt. Of ze het grote applaus in ontvangst nemen wanneer de gong heeft geslagen en de partijen kunnen beginnen. Wellicht schuilt daarin ook de reden dat we ieder jaar zoveel mooie gevechten in het toernooi zien.”
Waarom zijn toptennissers ook gefocust op de 64 velden?
Wat hebben toptennissers toch met schaken? Dat wat andere sporters ook steeds meer ontdekken: schaken helpt je om in veel situaties vooruit te denken. “Een potje schaken voordat je de tennisbaan op gaat, helpt je focussen en het helpt je mentaal.”
DOOR: EDWIN ALBLAS
Roger Federer, Novak Djokovic, Daniil
Medvedev en Carlos Alcaraz worden met enige regelmaat achter een schaakbord gesignaleerd. Het zijn ook niet de minste tennissers die hoog opgeven over de zin van schaken in hun bestaan als tennisser.
Volgens Ivan Ljubicic, voormalig tourspeler maar minstens zo bekend als coach van Federer in de laatste zes jaar van diens carrière, is de Zwitser vooral gek van bullet chess en speelde hij dat om de tijd te doden en zichzelf tijdens een toernooi een beetje af te leiden.
OBSESSIEF
Het was Ljubicic die Federer overigens aan die hobby annex trainingstool hielp. “Ik was zelf heel fanatiek en obsessief bezig met schaken.”
Federer speelde nog niet zo lang geleden in de straten van New York tegen Tani Adewumi, een 14-jarige Nigeriaans-Amerikaanse FIDE Master. Het potje schaak werd opgenomen voor de videoserie over Federers vier meest geliefde steden.
Voorafgaand aan de vriendschappelijke match had Federer opgebiecht voor de eerste keer na zijn afscheid weer “zenuwen en een soort van wedstrijdspanning te hebben gevoeld”. Anders dan hij gewend was op de tennisbaan, kreeg hij er goed van langs.
Roger Federer en Novak Djokovic op Wimbledon.
ANTICIPEREN
Waarom tennissers baat hebben bij schaken is wellicht even voorspelbaar als mysterieus. Tennis wordt weleens vergeleken met een schaakspel op de baan. De spelers moeten fysiek en mentaal sterk zijn, maar dat geldt natuurlijk voor meer sporten. Tennissers bedenken vooraf een tactisch plan, maar niet zelden worden ze tijdens de wedstrijd gedwongen om die tactiek aan te passen. Tennissers die zich beter aanpassen en anticiperen op het spel van de tegenstander, winnen vaak de wedstrijd. Beslissingen moeten snel worden genomen. De snelheid van de bal is als het ware de tijd wegtikkende schaakklok.
HERSENEN
Schakende tennissers op pleintjes in de buitenlucht zijn geen zeldzaamheid. Carlos Alcaraz liep vorig jaar in Turijn de eindstrijd van de ATP Finals mis en werd een dag later gespot op de Plaza de las Flores in Murcia, waar hij tussen de leden van de Thader Chess Club een potje schaakte.
“Schaken helpt me mentaal om op de tennisbaan snellere beslissingen te nemen, slagen te zien, strategische keuzes te maken en de concentratie vast te houden”, zei hij tegen een verslaggever van sportkrant Marca. “Als je bij het schaken, net als bij tennis, even een minuutje je aandacht verliest, dan kan het je de partij kosten. In dat opzicht komen de twee sporten overeen. Bij schaken ben ik gefocust, je hersenen zijn constant aan het werk.”
SCHAAKBOT
Van Alcaraz, die als kind door zijn opa werd warmgemaakt voor het schaken, is bekend dat hij trouw is aan rituelen. Zo doet hij steevast voor een avondwedstrijd een middagdutje en speelt hij na het wakker worden een online partijtje schaak met zijn broer. De adoratie van Alcaraz voor het schaken heeft ook geleid tot een samenwerking met chess.com. De Spanjaard trad in de voetsporen van Mittens en is een schaakbot, waartegen je het online kunt opnemen. Met een rating van 1000 en ‘een actieve speelstijl zal hij niet makkelijk te verslaan zijn’, aldus zijn profiel op het schaakplatform.
“Ik ben ervan overtuigd dat schaken je als tennisser helpt om beter te focussen en mentaal en tactisch sterker te worden”
NOVAK
DJKOKOVIC
Novak Djokovic leerde het schaken als trainingstool van een andere tennislegende, Boris Becker. “Dat was het eerste dat hij in ons team introduceerde, toen hij mij ging coachen”, aldus Djoko, de nummer één van de wereld en recordhouder van het aantal gewonnen Grand Slams.
De Serviër heeft Becker nu niet meer als coach. De Duitser was vervolgens voor een korte periode aan de zijde van talent Holger Rune te vinden. “Grappig dat ik die twee regelmatig achter een schaakbord zag zitten”, aldus Djkokovic. “Ik ben er nog steeds van overtuigd dat het je als tennisser helpt om beter te focussen en mentaal en tactisch sterker te worden.”
Daniil Medvedev heeft als tennisser zelfs de bijnaam Chess Master, maar dat is vooral omdat analisten in hem de grootste schaker op de tennisbaan zien. Oud-speler en Europort-analist Mats Wilander omschreef dat al eens als volgt. “Hij is een schaker. Hij slaat de slag waarvan hij denkt dat die op dat moment nodig is, niet zozeer vanwege de tussenstand op dat moment. Hij is van allemaal dé tacticus op de baan.”
Becker speelde na zijn tenniscarrière regelmatig showpartijen tegen Grootmeesters Gary Kasparov, Nigel Short Fabinano Caruana. In meerdere interviews stak hij zijn liefde voor de schaaksport niet onder stoelen of banken. “Ik heb regelmatig geschaakt voordat ik de tennisbaan opging voor een belangrijke wedstrijd. Dat maakte me bijvoorbeeld mentaal voorbereid op tegenstanders als John McEnroe. Ik ben er als tiener mee begonnen en ik heb het altijd als een mentale stimulans ervaren. Ik stimuleerde mijn geest en beschouwde het als een mentale warming-up. Die mentale energie is belangrijk om je geest af te stemmen op de spanningsmomenten in een wedstrijd.”
Het bericht waarin het bestaan van Alcarez als schaakbot wordt bekendgemaakt.
“Als je bij het schaken, net als bij tennis, even een minuutje je aandacht verliest, dan kan het je de partij kosten”
CARLOS ALCARAZ
Dat Federer ook schaakte in de aanloop naar tenniswedstrijden, verbaasde Becker niet. “Hij dacht op de juiste manier, probeerde zijn tegenstander een stap voor te blijven en concentreerde zich altijd op strategie en tactiek. Hij is ongetwijfeld ook een goede schaker. Ik denk dat Rafael Nadal dat ook zou kunnen zijn. Hij is een strategische denker en blijft op de baan ook gefocust.”
Carlos Alcaraz wordt regelmatig op pleintjes achter een schaakbord gesignaleerd.
In zijn tijd waren er veel spelers die het schaken omarmden. Becker heeft de indruk dat het aantal schakers onder de tennissers door de jaren heen wel is afgenomen. “Schaken heeft dezelfde mentale aanpak als tennis. Het zou veel spelers goed doen als ze met schaakpartijen die focus goed zetten voordat ze de baan op gaan.”
Of het andersom ook zo werkt, is minder makkelijk te bewijzen. Worden schakers beter wanneer ze met enige regelmaat worden uitgedaagd op de tennisbaan? Magnus Carlsen is weleens op de tennisbaan gesignaleerd, maar of dat hem juist hielp aan het bord, heeft hij zelf nooit naar buiten gebracht. De Indiër Gukesh liet zich al wel een keer ontvallen dat Djokovic voor hem een rolmodel is, vanwege de mentale superioriteit die de Serviër op de baan laat zien. Als kind keek hij geboeid naar de Wimbledon-finale van 2019, waarin Djokovic tegen Federer twee matchpoints overleefde en met 13-12 in de vijfde set won. Het was met bijna vijf uur de langste singlesfinale ooit op Wimbledon. “Ik zal
nooit vergeten hoe hij dat voor elkaar speelde”, herbeleeft Gukesh dat moment keer op keer. Maar voor zover bekend is het pas 17-jarige wonderkind uit Madras zelf geen fanatieke tennisser.
Ook van de huidige Nederlandse toptennissers en -schakers is niet bekend of ze aan kruisbestuiving tussen de twee sporten doen. Ze lopen er in elk geval niet publiekelijk mee te koop.
“Medvedev is van allemaal dé tacticus en schaker op de baan”
MATS WILANDER
“Sommige mensen denken dat een digitale schaakklok niet veel meer is dan twee eierwekkers met een draadje ertussen”
Hans Pees (DGT)
De hele wereld schaakt met digitale klokken uit Enschede
Was de introductie van de digitale schaakklok een revolutie in de schaakwereld? Hoe dan ook, de wieg van dit verdraaid handige en niet meer naast het bord weg te denken instrument stond in Twente. Daar, bij Digital Game Technology (DGT), heeft de tijd sindsdien niet meer stilgestaan.
DOOR: EDWIN ALBLAS FOTO’S: DGT E.A.
De eerste digitale schaakklok van DGT in de Bobby Fisher-zaal, vernoemd naar de beroemde schaker die bedacht om na iedere zet bedenktijd toe te voegen.
Het is op z’n zachtst gezegd bijzonder. De schaakklokken van DGT worden overal op de wereld gebruikt, de FIDE heeft ze bijna heilig verklaard en de oorsprong is gewoon op een industrieterrein in Enschede te vinden. In het vrij nieuwe pand werd vorig jaar het 30-jarige bestaan van het bedrijf gevierd.
Als hier voor Schaken.nl de deuren opengaan, worden we allereerst hartelijk begroet. Onze komst was bij de medewerkers aangekondigd. Niet veel later duikt CEO Hans Pees op in de hal, met een minstens zo joviale verwelkoming. Hij neemt ons mee naar de keuken voor een kop koffie.
bedrijf terug
De mok waarin de koffie stroomt, is bedrukt met een schaakmotief. Een ontwerp van een goede Turkse klant, die dacht dat DGT dit wellicht ook wel in de markt wilde zetten, vertelt Pees. “Maar ik zag er niet zoveel in.”
Die afwijzing schaadde de relatie niet, want de ‘enthousiaste en slimme’ Turk is een groot afnemer van schaakklokken en meer geworden. Het is slechts een klein stukje bewijsvoering dat DGT ver buiten de landsgrenzen een grote naam heeft opgebouwd en zakendoet. “Als ik in het buitenland vertel dat we maar twintig medewerkers hebben, geloven ze dat niet. Maar we zijn in de schaakwereld bijna net zo bekend als chess.com, waarvoor honderden mensen werken.”
Pees kwam in 2009 het bedrijf binnen als huis-tuin-en-keukenschaker die op zoek was naar wat klokken voor zijn schaakclub. Hij hengelde met succes naar een baan, waarbij hij een stuk sales en marketing voor zijn rekening wilde nemen en nam bijna acht jaar geleden het bedrijf over van de oprichters, die destijds met een eerste digitale schaakklok een einde hadden gemaakt aan het analoge schaakklokkentijdperk. Overal in het pand zie je wel wat van de geschiedenis van het bedrijf terug. Pees’ oogappel is het kleine museum, waar hij allerlei schaakstukken en oude schaakklokken in vitrines heeft tentoongesteld. “Echt niet allemaal waardevol, maar ik heb ze voor een groot deel kunnen overnemen van een verzamelaar.”
De Fischer-zaal, de grootste vergaderruimte in het pand, doet ook dienst als showroom. Eigenlijk is hier de hele geschiedenis van het bedrijf in producten te aanschouwen. Van oud tot nieuw. Van de eerste digitale schaakklok, die het mogelijk maakte het idee van Bobby Fischer om na iedere zet bedenktijd toe te voegen, tot een schaakklok voor blinden en slechtzienden.
Pees laat een roodgele schaakklok zien, die in China enorm in de smaak viel, maar in de showroom een beetje is weggemoffeld. “Wij vonden de kleurstelling niet bepaald heel erg mooi.”
In de Verenigde Staten vindt de klok in een verpakking met een knipoog naar de Amerikaanse vlag en de naam DGT North American gretig aftrek. Voor elk wat wils dus.
Niet alle relikwieën staan in het museum of de showroom. In de ruimte van het ontwerpteam staat een mal van de allereerste digitale schaakklok, die lang ergens in China op een stoffig achterafplekje in de vergetelheid raakte. Pees behoedde het stuk met emotionele waarde voor een afspraak met de metal shredder
Uit een van de kastjes in het museum toverde hij al eerder een doosje van
De schaakborden en -klokken van DGT zijn niet meer weg te denken bij internationale toptoernooien. Hier schaken de Indiers Viswanathan
Anand en het talent Rameshbabu ‘Pragg’ Praggnanandhaa op een bord uit Enschede.
“Als ik in het buitenland vertel dat we maar twintig medewerkers hebben, geloven ze dat niet”
Hans
(DGT)
een gekloonde versie van de DGTschaakklok. Afkomstig uit India. Daar bouwden ze gewoon schaamteloos het Nederlandse eigendom na, in de hoop de positie van DGT in de markt te kunnen overnemen. Inclusief verpakking waarop wel wat slordigheden zijn terug te vinden. Maar ze kwamen van een koude kermis thuis. Het product leek nergens naar. “Sommige mensen denken nog dat een digitale schaakklok niet veel meer is dan twee eierwekkers met een draadje ertussen.”
Pees kan er nu om lachen, maar het werd een langslepende rechtszaak met de Indiase fraudeurs. Dankzij een luchtdichte verdedigende stelling sloeg DGT de aanval af, net zoals het bedrijf de afgelopen drie jaar de coronacrisis overleefde en de microchips-crisis het hoofd bood. Pees: “De omzet van de schaakklokken liep in de coronacrisis met de helft terug en de prijs van microchips steeg op het hoogtepunt van de crisis van 80 eurocent naar 30 euro.”
Na corona hielp de populaire Netflixserie The Queen’s Gambit en de toenemende belangstelling voor schaken DGT weer uit het dal en om de schaakklok tijdens de chipscrisis niet onbetaalbaar te maken, werden de digitale schaakklokken ‘herontworpen’. “Er circuleren nu nog twee versies van de klok die we toen produceerden, maar dat zie je aan de buitenkant niet.”
Bovendien is DGT allang niet meer alleen het bedrijf van alleen de schaakklok, hoewel die vorig jaar nog verantwoordelijk was voor 62 procent van de omzet van 6 miljoen euro.
De DGT 2500 is nu de officiële FIDEschaakklok, maar er zijn veel broertjes en zusjes, die ook geschikt zijn om te gebruiken bij andere spellen waarbij tijd een factor speelt.
De ambitie om meer de spellenmarkt in te duiken, heeft Pees laten varen. Schaken is en blijft de core business
Elektronische borden en schaakcomputers behoren ook al enige tijd tot het assortiment en die gaan evenzeer de hele wereld over. De Centaur is een pareltje in de collectie. Een schaakcomputer die zich automatisch aan het niveau van de speler aanpast. Your Perfect Chess Friend Waar de eerste generatie schaakcomputers het uiteindelijk in de
Een kijkje onder het digitale schaakbord.
Het museum in het bedrijfspand van DGT.
De schaakcomputer Centaur is een pareltje in de collectie
jaren tachtig en negentig aflegde tegen de PC met schaakprogramma’s, is deze aan een bord gekoppelde schaakcomputer een hit. Het vervult Pees altijd toch wel weer met een gevoel van trots wanneer hij bij een groot schaaktoernooi op de zijkant van het bord het logo van zijn bedrijf ziet staan. “En als er een foto van een schakende Arnold Schwarzenegger voorbijkomt, dan gaan mijn ogen eerst naar de klok. Die bleek er op die foto ook een van DGT te zijn.”
Hoewel Pees zegt het bedrijf inmiddels zo goed te hebben georganiseerd dat hij er ‘makkelijk tussenuit kan, want ik loop ze toch alleen maar voor de voeten’, haalt hij zelf ook nog veel plezier uit het veldwerk. Zo liep hij in het Engelse Oxford eens de bekende spellenwinkel Hoyle’s binnen om te kijken of de Centaur daar te koop was. Hij vond er welgeteld één. “Toen heb ik geprobeerd om de man nog een beetje meer te overtuigen van de bijzondere eigenschappen van dit product. Hij bestelde er toen vier en die vlogen de winkel uit. In korte tijd heeft hij er meer dan honderd verkocht.” Oh ja, de Centaur ligt ook in de winkel van het Museum of Modern Art in New York, voegt Pees terloops toe aan de anekdote. Ook dat streelt hem wel. Het is wachten op de volgende uitvinding. Pees kan niet zeggen wanneer de wereld daarmee zal kennismaken, maar dát die er komt, staat wel vast.
Bij DGT staat namelijk de tijd nooit stil.
De startopstelling bij de FIDE WK-tweekamp vorig jaar tussen de Rus Ian Nepomniachtchi en de Chinees Ding Liren.
De opmars van broer en zus uit India
Bij het kandidatentoernooi, dat zich in april in Toronto afspeelt, heeft de familie Rameshbabu twee ijzers in het vuur. Praggnanadhaa en Vaishali zijn het eerste broer-zusduo dat het tot dit podium schopt. De twee schakers staan symbool voor de jonge lichting Indiase schakers die de wereldtop bestormt.
DOOR: EDWIN ALBLAS FOTO’S: LENNART OOTES
Zus en broer Vaishali (links) en Praggnanadhaa bestormen de wereldtop.
De populariteit van schaken in India is niet iets van de laatste jaren
Het lijstje records dat aan Praggnanandhaa (18) en Vaishali (22) kleeft, is indrukwekkend. Die prestaties zijn vooral uitzonderlijk vanwege de (jonge) leeftijd waarop ze zijn behaald.
Praggnanandhaa – vanwege zijn lastig uit te spreken naam vaker ‘Pragg’ genoemd – dook voor het eerst op in het wereldnieuws toen hij in 2013 wereldkampioen onder 8 jaar werd. De FIDE beloonde de prestatie van de toen pas 7-jarige met de titel FIDE Master. In 2015 voegde Praggnanandhaa daar nog een wereldtitel (onder 10 jaar) aan toe.
Praggnanandhaa werd al op tienjarige leeftijd IM, op dat moment was hij de jongste ooit. Twee jaar later haalde hij de grootmeestertitel binnen en ook dat had niemand hem voorgedaan.
Vaishali werd in december vorig jaar de derde vrouwelijke grootmeester uit India. In 2012 won ze het wereldkampioenschap voor meisjes in de categorie onder 12 jaar, drie jaar later gevolgd door de titel in de categorie onder 14.
Saillant detail: beiden wonnen brons op de Olympiade in Chennai, de stad waar ze opgroeiden, en zilver bij de Aziatische Spelen. Vorig jaar deden broer en zus mee aan het Tata Steel Chess Tournament. Pragg bij de Masters, Vaishali bij de Challengers. Dit jaar verscheen alleen de eerste in dorpshuis De Moriaan aan het bord.
TELEVISIEVERSLAVING
Zus en broer werden thuis in Chennai aangespoord om te schaken. Door vader Rameshbabu om precies te zijn. De bankfiliaalmanager was zelf een fervent en verdienstelijke huis-tuin-en-keukenschaker en bespeurde al vrij snel het talent van zijn dochter. Vaishali kreeg al vanaf haar vijfde schaakles. Toen kroop Praggnanandhaa – ze verschillen vier jaar –thuis nog in een luier rond.
Het schaakonderwijs, gecombineerd met tekenlessen, was ook een manier om Vaishali voor een televisieverslaving te behoeden. Toen ze vlot na haar eerste lessen een eerste prijsje won bij een lokaal toernooitje, was het zaadje voor toewijding aan schaken geplant.
Moeder Nagalakshmi reist mee de wereld over om voor haar kinderen te koken
De rol van moeder en huisvrouw Nagalakshmi in het schaakleven van haar kinderen was destijds nog gering. Nu reist ze met haar kinderen de wereld over om over ze te waken en ze soms tijdens toernooien in verre landen te voeden met het door haarzelf klaargemaakte eten van thuis. Voor hun vader is reizen vanwege de gevolgen van de ziekte polio lastig geworden. Hij regelt vanuit huis de logistieke zaken.
In naam is hij wel altijd bij zijn twee kinderen. Naar goed gebruik in de staat Tamil Nadu dragen de kinderen de eerste letter van de naam van hun vader voor hun naam. Achternamen worden in grote delen van India nauwelijks gebruikt. Vandaar dat zowel Praggnanadhaa en Vaishali de R voor hun naam hebben.
Eerst Vaishali en daarna ook Pragg, die uiteraard ook van zijn vader de eerste kneepjes leerde, werden op jonge leeftijd als schaker gevormd op de Bloom Chess Aacademy in Chennai. Het in 1994 opgerichte instituut groeide van tien leerlingen uit tot een gerespecteerde academie met 300 talentvolle jeugdspelers en dependances in meerdere steden. Dergelijke academies zijn exemplarisch voor de ogenschijnlijk onstuitbare opmars van Indiaas schaaktalent.
De populariteit van schaken in India is niet iets van de laatste jaren. Die boom vond eerder zijn oorsprong in 2007, toen Vishwanathan Anand wereldkampioen werd en het land in rep en roer zette. Net als Praggnanadhaa en Vaishali komt Anand ook uit Chennai en de deelstaat Tamil Nadu, waar schaken misschien wel sterker leeft dan waar ook in India.
Na het veroveren van de wereldtitel werd Anand op gelijke hoogte geplaatst met cricketheld Sachin Tendulkar, een rolmodel voor veel kinderen.
EIGENWAARDE
Het succes van Anand voedde ook de eigenwaarde van de Indiërs, die nog harder riepen dat schaken een van de Indiase toevoegingen aan de wereldcultuur is. Een van de beweringen is immers dat het schaakspel in de zesde eeuw is ontstaan tijdens de Gupta-dynastie op Indiaas grondgebied, zegt Manuel Aaron, de eerste internationale schaakkampioen van India, die een boek schreef over de geschiedenis van het spel. Aaron, tussen de jaren 60 en 80 de heersende schaker in India, gelooft zelfs in een groter verband tussen die twee dingen. “Ik denk dat wij Indiërs een soort aanleg voor het spel hebben, misschien wel omdat het hier is ontstaan”, zo schrijft hij in zijn boek.
Praggnanadhaa buigt zich over het bord.
Hij gelooft ook dat het oorspronkelijke schaken was bedoeld om soldaten te trainen in het oorlogvoeren.
Internet gaf Indiaas schaaktalent toegang tot miljoenen gespeelde partijen
Na de troonsbestijging van Anand verdrievoudigde het aantal Indiase grootmeesters in relatief korte tijd tot 27. Nu zijn dat er 84. Dat het in India, met een bevolking van 2,1 miljard, krioelt van het schaaktalent, is zeker niet alleen toe te schrijven aan opleidingsinstituten. Vanaf 1991 werd het voor Indiase schakers makkelijker om naar het buitenland te reizen en via toernooien een positie in het internationale schaken te verwerven. Daarnaast opende het internet in die jaren voor de Indiërs een heel nieuwe schaakwereld. Door simpel een paar muisbewegingen uit te voeren, kregen ze toegang tot miljoenen gespeelde partijen.
Anand was er ook verantwoordelijk voor dat schaken een leervak op scholen werd en live schaakwedstrijden en schaakprogramma’s op de televisie werden uitgezonden. Voor vader Rameshbabu reden om zijn dochter toch af en toe voor de beeldbuis te zetten. Beter dat dan al die schreeuwerige tekenfilms.
Van Vaishali is bekend dat ze een voorbeeldige schaakleerling was en haar broertje deed nauwelijks voor haar onder. Ze konden als geen ander roerloos achter een schaakbord zitten. Vijf uur lang was geen opgave. Ze verveelden zich nooit met de 32 stukken voor hun neus. Daarmee onderscheidden ze zich van veel andere ‘talenten’.
Toen ze van de Bloom Academy overstapten naar RB Ramesh was het voor de twee geen opoffering om anderhalf uur naar de trainingszaal van de grootmeester te reizen. Ook daar viel hun gedrevenheid op. Wanneer andere kinderen de pauze benutten om even te ontspannen, grepen Pragg en Vaishali dat moment aan om nog een blitzpartij te spelen.
Kenners zien in Praggnanadhaa een toekomstig wereldkampioen. Hij maakte grote indruk door in 2022 in korte tijd de toen nog ongenaakbaar geachte Magnus Carlsen twee keer te verslaan.
Schaaktieners die zich met de wereldtop kunnen meten, zijn al geen uitzondering meer.
Roman Shogdzhiev (foto) is met 8 jaar de jongste wereldkampioen. De jonge Rus veroverde vorig jaar – toen hij nog zeven was – de titel in Sharm-El-Sheik (Egypte). Hij maakte eind 2023 bovendien indruk bij de FIDE World Rapid & Blitz kampioenschappen door van vijf grootmeesters te winnen. Bij de meisjes tot 8 jaar is Bodhana Sivanandan uit Engeland wereldkampioen.
Vaishali ligt zeker ook op koers om de beste van de wereld te worden. Beiden mogen straks in april in het kandidatentoernooi proberen om zich de rol van uitdager van de huidige wereldkampioen toe te eigenen.
Maar alleen al in eigen land is de concurrentie moordend. Dat er een Indiase wereldkampioen komt, waagt niemand te betwijfelen. Dat is geen vraag meer, maar een kwestie van tijd. Maar wie uiteindelijk als eerste in de voetsporen van Anand treedt – of in het geval van de vrouwen de allereerste wereldkampioene uit India wordt – laat zich inmiddels moeilijk voorspellen.
Et Tu, Loekus? Of woorden van soortgelijke strekking vielen mij ten deel tijdens het afgelopen EK-landenteams in Budva. Wat was het geval? Ik opereerde daar als teamcaptain van het Italiaans nationaal team en Italië-Nederland stond op het programma. Ook vanuit Italiaanse kant werden er vragen gesteld over waar mijn loyaliteit zou liggen. Als Italië tegen Roemenië had moeten spelen, zou het voor mij ook net een proxy-oorlog zijn tegen de daar dienstdoende captain Ivan Sokolov. Bragging rights at stake!
Ook nu was het ‘personal’. Maar helaas, als captain zit je machteloos op de bank weg te kwijnen en ik moest met lede ogen aanzien hoe Jorden van Foreest van Daniele Vocaturo won. En dat terwijl de instructies die ik Daniele had meegegeven nog wel zo kristalhelder waren. Dat zou mij persoonlijk natuurlijk nooit zijn overkomen, maar desondanks was de pijn immens.
In het verlengde hiervan keek ik met bovengemiddelde interesse naar de partij Harikrishna-Gukesh, in de laatste ronde van het toernooi in Chennai, India, een toernooi wat eigenlijk alleen maar werd georganiseerd om Gukesh en Erigaisi nog een kans te geven om zich ten koste van onze eigen Anish Giri te plaatsen voor het kandidatentoernooi. Gukesh had genoeg aan een remise, zou Harikrishna volle bak gaan om misbruik te maken van de situatie?
Voor mij is het in topsport duidelijk: wanneer je tegenstander kwetsbaar is, dan maak je daar gebruik van. We doen niet aan theekransjes. Uiteraard
(?) werd het een slappe remise. Toen ik later aan Harikrishna (mijn teamgenoot bij Solingen in de Bundesliga) vroeg of er bij een ongewenst resultaat nog represailles zouden volgen (tenslotte is er toch een andere cultuur in India dan in Nederland), probeerde hij dat enorm te bagatelliseren. Ik als non-believer (lees: complotdenker) weet wel beter!
Zijn wij dan zo anders dan in de rest van de wereld?
Uit eigen ervaring kan ik het volgende voorbeeld geven. In 1992 werd het Sonnevanck Grootmeestertoernooi gehouden, het toernooi waarin ik grootmeester zou moeten gaan worden. Er kwam echter een kleine kink in de kabel. Ik werd een toernooi eerder al grootmeester. Als teken van dankbaarheid kondigde ik aan dat de grootmeesternorm in het toernooi niet op 6 uit 9 maar op 6 uit 8 lag. Dan was alvast duidelijk dat we niet aan cadeautjes geven doen. Erom bedelen heeft dan later ook geen zin meer. Maar je hebt natuurlijk altijd baas boven baas. Ook ik ben van mening dat je naast het bord gewoon vrienden kunt zijn, terwijl je op het bord een strijd van leven en dood aan het voeren bent. Vraag het aan Jan Hendrik T., die in 1984 in het Ohra toernooi in Amsterdam tegen zijn buddy Hans B. moest spelen. Laatstgenoemde had slechts aan een halfje genoeg om zijn grootmeesternorm te kunnen scoren, terwijl Jan Hendrik aan een remise voldoende had voor een (gedeelde) toernooioverwinning. Maar T. stond te goed op het bord naar zijn zin om het op een akkoordje te gooien. Hij ging door om de partij te winnen en won daarmee ook nog eens ‘solo’ het toernooi..
Loek van Wely (1972) is een van Nederlands bekendste schakers en was tot juni 2023 lid van de Eerste Kamer. Hij werd in 1993 grootmeester en won zeven keer de nationale titel. Houdt naast schaken ook van poker.
Het Italiaans is een populaire opening op alle niveaus. Ook in de 86ste editie van het toernooi in Wijk aan Zee zagen we in de Masters diverse partijen beginnen met 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4.
DOOR: JEROEN BOSCH
Een belangrijke trend is dat wit met een vroegtijdig Lc1-g5 het zwarte paard pent. Om uit de penning te geraken is …h6 en … g5 dan een beproefd maar tweesnijdend recept. Ten eerste wordt de koningsvleugel verzwakt en voor een ander nadeel gaan we zeven jaar terug in de tijd.
Jeroen Bosch schreef honderden artikelen over schaakopeningen, en is de schrijver van de openingsserie Secrets of Openings Surprises. Zijn recente boek How to Out-Prepare Your Opponent (New In Chess, 2022) gaat over de ideeën achter openingsvoorbereiding.
WIJK AAN ZEE 2017 (RONDE 13) r+lwq-trk+ zppzp-+pzpp -+nzp-sn-+ +-vl-zp-vL-+L+P+-+ +-zPP+N+PzP-sN-zPPzP tR-+QmK-+R
Een typische stelling uit het Italiaans. De penning is vervelend voor zwart en Karjakin speelde daarom 7...h6 8.Lh4 en 8...g5?
Een radicale manier om van de penning af te komen die hier niet goed werkt vanwege:
9.Pxg5! hxg5 10.Lxg5 Kg7
11.Df3 Le6
Nu speelde Magnus in de partij 12.b4 Lb6 13.Ld5 en kwam beter te staan, maar zoals de engines aangeven is 12.Pf1! de beste zet. Ivan Sokolov geeft in zijn recente boek Winning Chess Middlegames (Volume 2) aan dat wit wint, op voorwaarde dat hij nauwkeurig speelt. De belangrijkste verdediging is: 12...Pb8
Niet 12...Lxf2+? 13.Ke2! Lb6 14.h4! en wit wint dankzij Pg3–h5+, of via de f-lijn die zwart geopend heeft met 12...Lxf2+. Op 12...Th8 gaat wit verder met 13.h4 Pb8 14.Pg3.
13.Pg3 Th8 14.Pf5+ Lxf5 15.Dxf5
Pbd7 16.0–0–0 en met zetten
als h4 en d4, breekt wit de stelling open en profiteert van de penning waar zwart maar niet uitkomt.
Zwart moet dus rekening houden met een offer op g5. Of dat offer kans van slagen heeft, hangt erg van de precieze omstandigheden af.
Wereldkampioen Ding Liren was niet erg in vorm in Wijk aan Zee en eindigde met 6 uit 13 op een teleurstellende negende plaats. Ding slaagde er wel twee keer in om ...h6 en ...g5 in het Italiaans een goede stelling te bereiken.
WIJK AAN ZEE 2024 (RONDE 3)
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.d3 Lc5 5.c3
Vorig jaar verloor Ding van Anish na 5.Lg5 h6 6.Lh4 d6 7.c3 a5 8.Pbd2 La7 9.a4 0–0 10.h3 g5
en nu 11.Pxg5! hxg5 12.Lxg5 Kg7 13.Df3 Le6 14.Pf1 en wit won een heel fraaie partij in Giri-Ding, Boekarest 2023.
5...d6 6.a4 a5 7.Lg5
Daar hebben we de loperzet al! De penning kan lastig zijn voor zwart. Tegelijkertijd kan de loper ook teruggedrongen worden naar g3 en dan buitenspel komen te staan.
7...h6 8.Lh4 La7
Twee ronden later speelde Ding hier 8...De7 tegen Maghsoodloo. 9.Pa3 De7 10.Pb5
Het paard heeft een mooi veld gevonden op de damevleugel. Tegelijkertijd wordt het node gemist op de koningsvleugel.
Het betekent in ieder geval dat wit een aanvaller tekortkomt voor een mogelijk offer op g5. 10...Lb6 11.Db3
r+l+k+-tr
15...g4 16.Ph4 Lxd4! 17.cxd4 Dxe4
Ding snoept een belangrijke pion mee. Het lijkt ontzettend gevaarlijk, maar ook de witte koning staat nu niet veilig meer. 18.The1 Dh7 19.Td2
De enige rechtvaardiging van het witte spel was 19.Ld3! Dg7 20.Pg6 waarmee wit een kwaliteit wint, na 20...Pxd4 21.Dd5 Pxg3 22.Pxf8 Kxf8 23.hxg3 ruilt zwart de dames met gelijke kansen: 23...Dg5+ 24.Dxg5 hxg5. 19...Ld7 20.Ld3
Een zet te laat.
20...Dg7 21.Lf5
Nu volgt op 21.Pg6? gewoon 21... Tfe8.
21...Lxf5 22.Pxf5 Dg5
Nodig was 25.Txe8+ Txe8 26.Pe3 om het paard op het bord te houden.
25...Kxg7 26.d5 Txe3 27.fxe3 Pb4!
Ding maakt het nu uitstekend af met een directe koningsaanval.
28.Dxb7 Te8 29.Lf4 Df5 30.Db5 Pa2+! 31.Kd1 Db1+ 32.Ke2 Dg1! 33.Kd3 Pb4+
11...g5!
Daar is ons thema al! Nu zwart nog niet gerokeerd heeft, is er geen sprake van een offer op g5 en dus wordt de loper teruggedrongen.
12.Lg3 0–0!?
Wanneer Ding het veilig had willen spelen, had hij hier voor 12... Le6 gekozen.
13.0–0–0!?
En ook Gukesh gaat ervoor: een stelling met tegengestelde rokades! Ding gaat nu sterk verder. 13...Ph5 14.d4 exd4!?
Veiliger was 14...Kg7.
15.Pbxd4
Sterker is 15.Pfxd4 Pe5 16.Le2 Pf4 17.h4! met een scherpe stelling en kansen voor beide spelers na 17...Pxe2+ 18.Pxe2 Le6 19.Dc2 f5!. r+l+-trk+
Zwart staat een pion voor, maar veel belangrijker is dat zijn koning veiliger staat dan die van wit.
23.Db5 Tfe8 24.Te3 Pg7!
Om het sterke witte paard te ruilen.
25.Pxg7
De witte koning wordt dolgedraaid.
34.Kd4 De1! 35.Td3 De2! 36.Tc3 Dd2+ 37.Kc4 Te4+ en Gukesh gaf op vanwege 38.Kb3 Dd1+. De beste partij van de wereldkampioen in Wijk aan Zee.
0–1
Twee ronden later was het weer raak.
De witte koning wordt dolgedraaid
MAGHSOODLOO - DING
WIJK AAN ZEE 2024 (RONDE 5)
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.d3 Lc5 5.c3 d6 6.a4 a5 7.Lg5
Ook Maghsoodloo kiest voor de penning.
7...h6 8.Lh4
Tegen Gukesh speelde Ding hier 8...La7, nu (bang voor de voorbereiding van de Iraniër) speelde hij
8...De7 9.0–0 La7
Anish won een spannende rapidpartij met het directe 9... g5 10.Lg3 Ld7 11.Te1 Tg8 12.d4 La7 13.Pa3 h5 en zwart rokeerde lang
in Firouzja-Giri, FTX Crypto Cup rapid 2021.
10.Pbd2 Ld7 11.Tb1 g5!
Weer een goede en consequente zet.
12.Lg3 0–0
Niet de meest voor de hand liggende zet en waarschijnlijk ook niet de beste. Heel logisch is 12...0–0–0!? en ook 12...Tg8 komt in aanmerking.
13.Te1 g4?!
Dit is riskant. Zowel vanwege het stukoffer dat wit nu brengt als ook vanwege het rustigere 14.Ph4 Ph5 15.Pf1 Dg5 16.Pe3 met een scherpe stelling die wat beter is voor wit.
14.Lh4! gxf3 15.Dxf3 Kg7 16.Pf1! Th8!
r+-+-+-tr
vlpzplwqpmk-+nzp-sn-zp
zp-+-zp-+P+L+P+-vL +-zPP+Q+-zP-+-zPPzP +R+-tRNmK-
Zwart brengt zoveel mogelijk verdedigers naar de koningsvleugel. 17.Pe3 Taf8 18.Kh1
Ook goed is 18.d4!? want zwart kan de pion zeker niet slaan: 18... exd4?? 19.Pd5 Pxd5 20.Dg3+ Kh7 21.exd5 en wit wint materiaal. 18...h5! 19.Dg3+ Kh7 20.Pd5 Pxd5
-+-+-tr-tr
vlpzplwqp+k -+nzp-+-+ zp-+nzp-+p P+L+P+-vL +-zPP+-wQ-zP-+-zPPzP +R+-tR-+K
21.exd5
Wit kan de dame slaan, maar krijgt wel een aanval over zich heen na 21.Lxe7 Pdxe7 22.f4 Thg8.
Een vroeg Lg5 met een penning op het paard is trendy in het Italiaans
21...f6 22.dxc6 Lxc6 23.d4?!
Nu kan Ding ontsnappen, met 23.Dh3! kon wit de druk op de ketel houden. Zwart is in de problemen na 23...Dg7 24.Le6 maar heeft nog 24...Dg6! 25.f3 (25.Lf5? Lxg2+!) 25...f5. 23...Dg7! en de partij eindigde in remise na
24.Ld3+ Kg8 25.Te3 exd4 26.Dxg7+ Kxg7 27.Tg3+ Kf7
Een vroeg Lg5 met een penning op het paard is trendy in het Italiaans.
Zwart zal de penning vaak proberen eruit te halen met ...h6 en ...g5. Of dat een goed idee is hangt af van:
Een mogelijk offer op g5 (heeft zwart al gerokeerd of niet). Hoe verzwakt is de koningsstelling na ...h6 en ...g5 (heeft zwart voldoende stukken bij zijn koning)?
• Komt de loper op g3 buitenspel te staan (kan zwart zelf een offensief op de koningsvleugel beginnen)?
Kg7
Voor ijverige studenten zijn er nog andere partijen uit de Masters van dit jaar met dit thema. Bijvoorbeeld Gukesh-Abdusattorov uit ronde 1 (waar zwart ...Lg4 speelde en offerde nadat wit met h3 en g4 reageerde) en Wei Yi-Gukesh uit ronde 2 waarin ...h6 en ...g5 goed uit de verf kwam.
Parham Maghsoodloo.
Ze zeggen dat je nooit je helden moet ontmoeten. Nou, ik heb een aantal jaren geleden mijn held Garry Kasparov ontmoet. En het viel zeker niet tegen. Dus ik weet niet wie die ‘ze’ zijn die dat zeggen, maar ze hebben ongelijk.
DOOR: TEX DE WIT
18 mei
Mijn telefoon gaat. Onbekend nummer. Dat zijn normaal gesproken oplichters die je een energieabonnement in proberen te kletsen, maar dit is een veel leuker telefoontje: Garry Kasparov komt over een paar dagen naar Nederland om bij een groot consultancybureau een key note speech te houden. Na de lezing zal hij simultaanschaken tegen werknemers van het bedrijf en een van zijn
Kasparov was mijn jeugdheld. Ik was dertien toen hij zijn onsterfelijke partij van Topalov won
eisen is dat er een lokale schaker aanwezig is om de simultaan te begeleiden en de boel voor het publiek aan elkaar te praten. Of ik die lokale schaker wil zijn? Ik heb denk ik nog nooit zo snel ‘ja’ gezegd op iets (behalve op de vraag of ik een column voor Schaken.nl wil schrijven natuurlijk).
Met het bevestigingsmailtje dat ik daarna krijg, wordt de aanvraag nog mooier: ‘It would be good if Garry can meet Tex for a short coffee to get to know each other and to discuss how to work with each other the next day.’
Kasparov wil met mij koffiedrinken om de simultaan door te spreken. Ik typ eerst ‘YES OF COURSE WE CAN DRINK COFFEE TOGETHER!!!!’, kom gelukkig op tijd tot rust, delete de tekst en schrijf: ‘Yes, that works.’
JEUGDHELD
23 mei
De dag voor de simultaan moet ik Kasparov om 16.00 uur ontmoeten in de lobby van het hotel waar hij verblijft. Om 15.15 uur zit ik er al. Ik hou überhaupt niet van te laat komen, maar bij zo’n afspraak moet je er natuurlijk helemaal als eerste zijn. Kasparov was mijn jeugdheld. Ik was dertien toen hij zijn onsterfelijke partij van Topalov won. Die partij heb ik zo vaak nagespeeld dat ik er in mijn herinnering bij was die ronde in Wijk aan Zee. Wat niet kan kloppen, want 20 januari 1999 was een woensdag en ik zat dus gewoon op school. Sinds die partij was ik verkocht en je jeugdhelden draag je de rest van je leven mee. Toen ik op mijn negende Ajax de Champions Leaguefinale zag winnen van AC Milan, wist ik dat er nooit een betere club zou zijn dan Ajax (en ja, dat gevoel wordt dit seizoen op de
Garry Kasparov beleeft lol aan het spelen van een simultaanwedstrijd.
De arme clubschaker weet dat hij volgens de regels een zet moet doen
proef gesteld, maar we blijven geloven).
Om 16.15 uur is Kasparov nog niet in de lobby. Ik vraag me af wat ik moet doen. Ik check mijn e-mail: ja, de dag en het tijdstip kloppen. Ik bel mijn contactpersoon van Deloitte, ik bedoel van het grote consultancybureau, maar ze neemt niet op. Ik check mijn e-mail voor de zesde keer. Ja, het staat er toch echt. En hij, of zijn management, stond erop dat deze afspraak zou plaatsvinden. Ik kan de receptie vragen of ze zijn kamer kunnen bellen. Maar ja, de groten der aarde wil je niet opjagen. Madonna liet haar publiek laatst ook anderhalf uur wachten in de Ziggo Dome. Dat kan, want zij is Madonna. Om 16.45 uur belt de receptionist op mijn verzoek naar zijn kamer. Kasparov neemt op.
“There is someone for you in the lobby.”
“Mister De Wit.”
“Tex de Wit.”
“From chess!”, roep ik. De vrouw kijkt me raar aan, maar het helpt, want na het ophangen zegt ze: “Hij komt eraan.”
Nog eens twintig minuten later komt Kasparov naar beneden. Waarschijnlijk lag hij net lekker in bad toen ik hem liet bellen. We spreken zo’n drie kwartier. Over Karpov, die die dag jarig was (Kasparov heeft hem geen
kaartje gestuurd), over het net afgelopen kandidatentoernooi en vooral over Kasparovs deelname aan het St. Louis Rapid en blitztoernooi van 2017. Hij kon daar nog goed meekomen met de wereldtop, maar blunderde naar eigen zeggen te vaak. We spreken eigenlijk helemaal niet over de simultaan. Maar misschien wilde hij gewoon controleren of ik wel een echte schaker was.
24 mei
Simultaandag. Eerst geeft Kasparov zijn lezing. Die gaat over zijn match met Deep Blue en of techniek uiteindelijk alles gaat overnemen (samenvatting: nee, er blijft altijd een menselijke component nodig. Maar dit was zijn verhaal vijf jaar geleden, ik weet niet of Kasparov er nog steeds zo naar kijkt). Het is een speech die hij duidelijk vaker heeft gehouden, want het verhaal zit inhoudelijk goed in elkaar met steeds op het juiste moment een grap.
Dan de simultaan. Na mijn uitleg van de regels (wachten met zetten tot Kasparov bij je bord is, maar dan MOET je een zet doen) beginnen we. Kasparov loopt zijn eerste rondjes en ik geef aan het redelijk massaal toegestroomde publiek uitleg over de partijen. Soms stel ik Kasparov een vraag of interview ik een van de spelers over diens stelling. Het gaat er gemoedelijk aan toe. Als een speler verliest, is het mijn taak om de volgende speler op zijn plek te zetten. Na
een rustig eerste uur blijven de sterkste spelers over. Kasparov heeft een aantal stellingen die nog niet zo duidelijk zijn. Op één bord, denk ik, staat hij zelfs iets minder.
Ik heb ooit ergens gelezen – ik weet helaas niet meer waar – dat je als simultaangever altijd minimaal drie remises moet spelen. Een tegen de burgemeester, zodat die het evenement nogmaals wil faciliteren, een tegen de penningmeester, want die betaalt je factuur, en een tegen een kind, want dat maakt je likable. Nou, dan geldt dan denk ik alleen voor schakers die financieel afhankelijk zijn van dit soort simultaanvoorstellingen. Niet voor Kasparov, want die wil overduidelijk ALLES winnen. Logisch ook, want hij is Kasparov.
Bij het bord waar hij het lastig heeft, blijft hij wat langer staan. Een halve minuut, een minuut. Eerder stond hij erop dat ik de partijen live van commentaar voorzag, maar in deze fase maant hij me tot stilte. Nu gaat het erom. Na twee minuten speelt hij een zet en racet langs de andere negen borden, zodat hij binnen no-time weer bij hetzelfde bord staat. De arme clubschaker aan dat bord weet dat hij volgens de regels een zet moet doen, begaat een blunder en wordt verslagen in de aanval.
Kasparov kan weer ontspannen en schuift de overige partijen
professioneel uit. Score: 25 uit 25. Na een afsluitend interview begeleid ik hem naar de taxi. Onderweg praat hij over de partijen die hij net heeft gespeeld en over een aantal cruciale varianten. Dan snel de taxi in, want hij moet voor een lezing en een simultaan naar New York. Ik ben direct jaloers op de lokale schaakamateur die daar met hem mag afspreken in een hotellobby.
Comedian Tex de Wit schaakt al zijn hele leven. Voor schaken.nl duikt hij in de wereld van schaken op zoek naar bijzondere verhalen.
De diehard schaakfans hebben de datum ongetwijfeld alweer omcirkeld. De 87ste editie van het Tata Steel Chess Tournament begint in 2025 op vrijdag 17 januari en eindigt zondag 2 februari. ‘Uiteraard in Wijk aan Zee’, vermeldde het bericht expliciet. Alsof iemand daar nog aan twijfelde.
De 86ste editie was er weer eentje waarover lang werd nagepraat. Niet alleen vanwege het bloedstollende einde waarin de Chinees Wei Yi in een tiebreak met titelverdediger Anish Giri, Gukesh D en Nodirbek Abdusattorov historie schreef door als eerste Chinese schaker in Wijk aan Zee te winnen. Ook de constatering van toernooidirecteur Jeroen van den Berg dat hij “niet eerder had meegemaakt dat er zo veel partijen in het toernooi winnend werden afgesloten, ook met zwart” en dat hij dit toeschreef “aan de strijdlust van vooral de jonge talentvolle deelnemers” was voer voor gespreksstof.
Je zou bijna vergeten dat Magnus Carlsen dit jaar – pas voor de tweede keer in twintig jaar – ontbrak.
Maar wat langer blijft hangen, is de voortrekkersrol die het ‘Wimbledon of Chess’ steeds maar weer op zich neemt. Tata Steel Chess had dit jaar zijn nek uitgestoken door meer vrouwen dan ooit mee te laten doen. Bij de Masters maakte wereldkampioene Ju Wenjun haar debuut en in de categorie Challengers waren drie van de veertien deelnemers vrouw, van wie twee tieners.
Van Ju Wenjun, de deelnemer met de laagste rating en nog net in de top-400 van de wereld, werden geen wonderen verwacht. Ze eindigde evenwel met één zege op Alireza Firouzja en zeven remises op een tiende plaats, nog voor bijvoorbeeld oud-winnaar Jorden van Foreest en Max Warmerdam. Bij de Challengers vonden we op die plek ook de hoogst geëindigde vrouw terug: Harika
Dronavalli. De pas 18-jarige Divya Deshmukh en tweede Indiase in het veld werd twaalfde. De ook nog piepjonge Eline Roebers (17) eindigde weliswaar als laatste, maar het talent van eigen bodem baarde veel opzien met zeges op Hans Niemann en Mustafa Yilmaz en een flinke portie tegenstand in andere partijen.
Zo droeg Tata Steel Chess weer een steentje bij aan wat uiteindelijk de volledige integratie van vrouwen in het schaken moet worden. Of beter gezegd: in een ideale schaakwereld is er nog maar één categorie, de open categorie en zijn er net zo veel sterke mannelijke als vrouwelijke schakers.
Maar die ideale wereld lijkt toch nog ver. Het conservatisme in de bestuurlijke top van de schaakwereld helpt op zijn zachtst gezegd niet mee. Hoewel het prijzengeld meer en meer wordt gelijkgetrokken, klinken er vanuit de hoek van de vrouwelijke topspeelsters nog regelmatig beschuldigingen van seksistisch gedrag in het mannenbolwerk.
De acceptatie van sterke vrouwen aan het bord is in veel landen nog ver te zoeken.
Maar het is vooral de ‘wet van de grote getallen’. Er schaken veel meer mannen dan vrouwen, waardoor het niveau in die eerste categorie beduidend hoger ligt. Hoe groter de vijver, des te meer talent er komt bovendrijven.
Want volgens meerdere geleerden zit het verschil ’m niet in denkkracht. “Het vrouwelijke brein is qua volume ietsje kleiner dan het mannenbrein, maar dat betekent dat vrouwen specialistischer zijn. Een groter brein is niet een teken van sterkte”, merkte hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder al eens op. Alles wijst dus op een participatiekloof. De Koninklijke Nederlandse Schaakbond heeft als ambitie om in de toekomst aparte vrouwentoernooien af te schaffen. Een dapper en mooi streven, maar het ledenbestand van de KNSB bestaat voor 95 procent uit mannen. Daar ligt voorlopig nog altijd het belangrijkste missiewerk.
Hans Böhm geeft op het podium van Café de Zon tekst en uitleg bij de partijen in de Moriaan.
Schaken diepgeworteld in Wijk aan Zee
Het Tata Steel Chess Tournament ligt alweer even achter ons, maar in Wijk aan Zee vind je het hele jaar door wel overblijfselen van de laatste editie. In Café de Zon bijvoorbeeld. De dorpskroeg is een van de plekken die nauw verweven zijn met het Wimbledon of Chess.
DOOR: EDWIN ALBLAS
Net als vorig jaar werden in de Zon de live commentaarsessies gehouden, die voorheen onder meer in een tent op de grote weide midden in het dorp werden ondergebracht. Op alle speeldagen trokken die in het café letterlijk en figuurlijk volle zalen. Het podium achter in de kroeg leent zich daar ook prima voor.
Voor het eerst kon het publiek op een groot scherm niet alleen een schaakbord zien, maar ook de beelden van vijf (!) camera’s op en rond de tafel. Met name de twee camera’s die tussen de stukken door filmden, namen prachtige gezichtsuitdrukkingen van de spelers in beeld.
De camera’s werden bovendien aangestuurd door een AI-programma, dat onder meer signaleerde of een speler wel op zijn stoel zat. Want het beeld van een lege stoel is niet bepaald intrigerend.
Aan de rest van de tafeltjes in het café werd geschaakt. Veel geschaakt. Gedronken ook. En af en toe gegeten. “Kom je naar Wijk aan Zee, dan moet je ook hier zijn geweest”, aldus Stefan (32) uit Utrecht, die met zijn vrienden een weekendje Tata Steel Chess doet. In de Moriaan hadden ze de grootmeesters aan het werk gezien en nog even tussen de amateurs rondgedoold, maar nu was het tijd om zelf te schaken.
“Gewoon een potje schaken. Ik ben niet een speler die dan onmiddellijk de partijen van het toernooi wil naspelen, zoals hier wel veel gebeurt. Maar er hangt hier een gezellig sfeertje en af en toe luisteren we naar wat de kenners op het podium te zeggen hebben.”
Café de Zon is al sinds jaar en dag tijdens het toernooi een trekpleister voor schakers. Het is een begrip in Wijk aan Zee. Nog meer nadat het bijna twee jaar geleden van de ondergang werd gered. Het echtpaar Ad en Carla van Schie wilde er na ruim twintig jaar mee stoppen maar er stonden geen opvolgers klaar. Toen de projectontwikkelaars als aasgieren op het markante pand in centrum doken, grepen de inwoners van het dorp in. Deze kroeg, spil van meerdere sociale bezigheden, mocht niet verloren gaan. De bedrijfsvoering is nu in handen van Saskia van der Meij, die met de Stichting Actief Wijk aan Zee eraan bijdraagt dat cultuur en sociale activiteiten voor het dorp behouden blijven. “En dit is een unieke plek, zeker met het podium achter in de zaal.” Sommige dorpsbewoners komen af en toe een zak vuile theedoeken halen om thuis te wassen en schoon en gestreken weer terug te brengen. En zo maken vele handen licht werk.
De Zon bestaat dus niet alleen bij de gratie van het schaaktoernooi, maar die paar weken in het jaar zijn wel heel bijzonder. Saskia: “Ze staan hier al om kwart over tien ’s ochtends op de deur te bonzen, terwijl we pas om elf uur opengaan. Maar ik snap het wel. Schaken is een passie die je misschien tijdens je werkweek niet altijd met je collega’s kunt delen, maar hier tref je allemaal gelijkgestemden.”
Schakers zijn schakers. Sommigen zijn ook drinkers, maar het eten schiet er vaak bij in. “Het is fascinerend. Als ik na een bestelling dan een placemat op tafel wil leggen, schuiven ze die aan de kant. En ik moet regelmatig schakers aansporen om te eten omdat het anders koud wordt.”
Andere schakers doen rustig uren over een kopje thee. “Dat mag hier hoor. We zijn niet zo commercieel ingesteld.”
VEGA
De beste schakers van het toernooi lopen tijdens de toernooiweken weleens
“Schakers staan hier al om kwart over tien ’s ochtends op de deur te bonzen”
SASKIA VAN DER MEIJ (BEDRIJFSLEIDER DE ZON)
binnen. “We hebben altijd een foldertje met de gezichten en namen achter de bar liggen. Leuk om bekende namen te spotten. Aan het einde van het toernooi hebben we de prijsuitreiking en de afsluitende maaltijd hier. Het is jammer dat dit een besloten feestje is, maar op één dag moet het kunnen. Schakers zijn niet veeleisend. Ik merk wel dat er steeds meer vraag is naar vegamaaltijden. Je ziet niet vaak meer dat ze een broodje bal bestellen. Ik denk dat ze steeds meer beseffen dat gezond eten ze helpt bij het nadenken.”
Schaakfans aan de borden tijdens het toernooi in Café de Zon.
Bijna elke editie van Tata Steel Chess is voer voor psychologen, maar zeker voor analisten. Dimitri Reinderman verdiepte zich in het laatste Nederlandse onderonsje op de slotdag in Wijk aan Zee. Dat hielp Anish Giri aan een plekje in de tiebreak, maar de eindzege ging aan zijn neus voorbij.
DOOR: DIMITRI REINDERMAN
De laatste ronde in een toernooi is altijd bijzonder.
Wanneer je de eerste ronde wint, is dat fijn en als je verliest vervelend, maar er is daarna nog veel te winnen en ook nog veel te verliezen. Maar na de laatste ronde is het klaar. Wanneer in de slotronde toernooiwinst (of een norm) op het spel staat, spelen zenuwen een extra grote rol en ligt het gevaar van choken op de loer. Dat leek vorig jaar het geval bij Nodir-
bek Abdusattorov, toen hij met wit verloor van Jorden van Foreest en de toernooiwinst uit zijn handen glipte.
Rekenen
Ook kun je de laatste ronde gaan rekenen: is remise genoeg om je gewenste resultaat te halen of moet je winnen? Dat kan afhangen van het resultaat van andere partijen, die je dan ook nog in de gaten moet houden. De situatie in Wijk aan Zee was uniek, met vijf spelers aan
kop (en twee een halfje erachter met een theoretische kans) maar voor Anish Giri was dat eigenlijk wel gunstig. Zo had hij niet bijzonder veel last van zenuwen. Ten eerste omdat hij vorig jaar al gewonnen had en ten tweede omdat het een meevaller was dat hij überhaupt om de eerste plaats kon spelen, nadat Jorden van Foreest een dag eerder in gelijke stelling tegen hem een stuk wegblunderde. En nadenken of een remise
tegen landgenoot Max Warmerdam genoeg zou zijn, was niet nodig. Met vier medekoplopers was de kans heel klein dat remise toereikend zou zijn voor een gedeelde eerste plaats. Bovendien: speel je met wit tegen een speler met een van de laagste ratings van het veld die zijn laatste vier partijen verloren heeft, dan ga je voor de winst.
1.Pf3 d5 2.e3
Een ogenschijnlijke rustige opzet. Als zwart snel …c5 speelt, dan speelt wit Nimzo- of Bogo-Indisch in de voorhand. Als zwart hiermee wacht, speelt wit b3, Lb2, c4 en kijkt dan verder. De opzet is sinds een jaar of tien (ook op hoog niveau) best populair, maar toch minder theoretisch dan bijvoorbeeld het Damegambiet. Giri zal hiermee ook de befaamde voorbereiding van Warmerdam hebben willen vermijden.
2...Pf6 3.b3 e6 4.Lb2 Ld6 5.c4 0–0 6.Pc3
Wit ontwikkelt zijn stukken en houdt nog in het midden of hij wel of niet d4 gaat spelen. Als zwart
een zet als c6 doet, is het een goede optie om daarna e4 door te drukken met een klein plusje. Maar er is ook een andere pionzet die wit vaak in deze opzet speelt.
6...c5 7.g4!?
Namelijk deze. Omdat het centrum niet open is, is deze flankzet speelbaar. Het ziet er agressief uit en dat is het ook, al was dat niet per se de bedoeling van Giri. “Ik had het niet erg gevonden om een solide positie met een klein plusje te krijgen uit de opening, maar zoals Max speelde, zou dat niet lukken en moest ik wel agressief spelen.”
7...Pc6
De pion slaan is mogelijk, maar zwart moet wel oppassen, de witte toren en loper kijken dan naar g7. Het gevaar toont zich in de variant 7...Pxg4 8.Tg1 Pf6 9.cxd5 exd5 10.Pxd5! Pxd5 11.Txg7+ en wit wint. In plaats daarvan is slaan en dan 8...d4! 9.Txg4 e5! goed speelbaar voor zwart.
8.g5
Wat doen de witte pionnen op de koningsvleugel? Ruimte pakken, maar vooral zorgen dat er (mogelijk) een lijn naar de koning geopend wordt. Als zwart …g6 speelt met h5, als zwart …f5 speelt mogelijk met gxf6. Er is ook een risico: wit is nog niet klaar met ontwikkelen, zijn koning staat nog in het midden
en als er lijnen geopend worden, kan het ook zwart zijn die daarvan profiteert.
9...Te8?!
De toren heeft hier een functie (zie variant bij zet 11), maar toch zou de toren beter op f8 gestaan hebben (zie variant bij zet 10).
Liever zou zwart het paard op e4 houden en 10...f5 spelen, maar na 11.gxf6 Dxf6 12.Pxe4 Dxf3 13.Pg5 wint wit, er dreigt 14.Dxh7+ met mat in twee. Als in deze variant de toren nog op f8 had gestaan, is het juist zwart die wint: 13...Dxf2+ 14.Kd1 Tf5. Daarom was 9...Te8 niet zo’n goede zet. Volgens de computer is 10...Pb4 11.Db1 b6! het
Max Warmerdam (links) en Anish Giri bespreken voor de camera hun partij in de laatste ronde van het Tata Steel Chess Tournament.
beste met als pointe 12.Pxe4 dxe4 13.Dxe4
Dd7! Het zou briljant zijn om dat achter het bord te verzinnen.
r+lwqr+k+ zpp+-+pzpp -+nvlp+-+ +-zpp+-zP-+P+-+-zP +Psn-zPN+PvLQzP-zP-+ tR-+-mKL+R
11.dxc3!
Met 11.dxc3 blokkeert wit zijn eigen loper, maar
hij opent wel de d-lijn voor de toren, die snel op d1 zal komen te staan. 11.Lxc3 is de normale manier van terugslaan, maar dan heeft zwart 11...d4! 12.exd4 e5! 13.dxc5 Pd4! en hier blijkt de functie van de toren op e8: na 14.Lxd4 exd4+ is het schaak en dan staat zwart zeer goed.
11...g6
Na meteen 11...Pe5 12.Pxe5 Lxe5 13.f4 moet de loper naar d6 of c7, terwijl die liever op de diagonaal zou willen blijven. Vandaar 11...g6.
“Zoals Max speelde, moest ik wel agressief spelen”
Anish
Giri
12.h5?
Te haastig. Na 12.0–0–0 Pe5 heeft wit ten eerste een zet als 13.Lg2, met druk op pion d5, maar nog beter is 13.Ph2! waarna wit naast het plan met h5 zoals in de partij, ook nog f4 met Pg4 (en dan naar f6 of h6) kan gaan doen.
12...Pe5! 13.Pxe5 Lxe5 14.0–0–0 Lg7 Traditioneel is de loper op g7 een goede verdediger. Zelfs als er een
witte dame op h7 komt, is het nog niet meteen mat.
15.f4
Als een mens h5 speelt, wil die de h-lijn openen en een dame naar h7 spelen, maar 15.h6 Lh8 16.f4 was hier een goed alternatief. Mat op de h-lijn zal dan niet meer gebeuren, maar op g7 wellicht wel, vooral als wit c3-c4 kan gaan doen.
r+lwqr+k+ zpp+-+pvlp -+-+p+p+ +-zpp+-zPP -+P+-zP-+ +PzP-zP-+PvLQ+-+-+ +-mKR+L+R
15...e5!
Uitstekend gespeeld. De pion op d5 is toch moeilijk te verdedigen, daarom offert zwart ‘m maar meteen. De zwakke pion op f4 zal zwart tegenspel geven.
16.hxg6
Na 16.h6 moet zwart 16...Lf8! spelen, maar ik weet bijna zeker dat hij naar h8 gegaan zou zijn. De pointe ligt namelijk heel diep: na 17.cxd5 exf4 18.exf4 Lg4 19.Lb5 Lxd1 20.Txd1 Dd6 21.Lxe8 Dxf4 22.Kb1 Txe8 kan wit geen 23.d6 spelen en dat is het verschil tussen een gelijke stelling en een gewonnen stelling voor wit. Schaken is een moeilijk spel!
16...hxg6 17.Ld3?!
Giri offert liever zelf iets dan materiaal te pakken, maar dit geeft zwart een kans.
17...exf4 18.exf4 Dc7?!
Slaan op c4 werkt nog niet: 18...dxc4? 19.Lxg6! Maar zwart kan dat wel voorbereiden door de toren van de d-lijn te verjagen: 18...Lg4! 19.Tde1 (19. Td2? De7 dreigt …De1+!) 19...dxc4 20.Lxc4 Lf5 en
opeens staat de witte koning ook niet veilig.
19.Th4 dxc4 20.Lxg6
Hier heeft wit geen keuze: 20.Lxc4 Lf5 is weer goed voor zwart en 21.bxc4 is te lelijk en te traag.
20...fxg6 21.Dxg6
dameruil vermijden. Wel wint hij het stuk terug na 24.f6 Dxd6 25.Txd6 maar na 25...Lf5 is er weinig aan de hand voor zwart, zelfs in tijdnood.
24.f6
Nu is het tricky voor zwart, maar zijn eerste zet is nog oké. 24...Dg6 25.Df4
Dreigt zowel 28...Lg6 als 28...Te2. 28.Tf4!
Vanaf hier speelt Giri het zeer goed uit.
28...De6 29.Dh2 Kxg7 Gedwongen.
Wit heeft op dit moment maar één pion voor het stuk, maar als de f-pion op f6 komt, wint hij het stuk minstens terug. Objectief is het gelijk, zowel na de partijzet als na 21...Dc6 en 21...De7. Warmerdam had echter niet zo veel tijd meer en dat hij verschillende (volgens de computer) gelijkwaardige opties had, maakt het alleen maar lastiger voor hem. Als je drie opties hebt en eentje blijkt duidelijk de beste, dan is de keuze makkelijk. Maar als ze alle drie evengoed lijken, dan ga je twijfelen en dat kost (en verspilt) tijd.
21...Kf8 22.f5 Df7
23.Dd6+ Kg8
Dit is nog niet echt een fout, maar de zwarte remisekansen waren veel groter geweest na 23... De7. Wit kan niet goed
25...Df5?
Maar dit niet. Ontwikkelen was de oplossing: 25...Lf5 26.Dxc4+ Te6 27.fxg7 Tae8 en dan heeft zwart genoeg activiteit voor de materiële achterstand. Pion g5 hangt, …Lb1 is een dreiging en soms kan er een toren naar e2. Wel een stelling waarin je (zeker in tijdnood) een fout kan maken, maar dat geldt ook voor wit.
26.Dg3 Le6?
Na 26...Te5! 27.fxg7 Dxg5+ 28.Dxg5 Txg5 29.Txc4 Kxg7 30.Tf4 is er heel veel materiaal opgeruimd maar heeft wit wel nog het initiatief. Zwart moet het goed spelen om niet te verliezen en dat is niet makkelijk, maar objectief is het houdbaar.
27.fxg7 Lf7
30.Txf7+! Dxf7 31.g6!
Dit is de pointe. Als zwart slaat met dame of koning, komt Tg1 met (minstens) damewinst.
31...De6
Andere zetten verliezen ook, b.v. 31...Th8 32.De5+ Df6 33.Td7+ Kxg6 34.Td6
32.Td7+!
Zwart verliest de dame na 32...Dxd7 33.Dh7+ of 32...Kxg6 33.Td6 terwijl hij na 32...Te7 33.Dh7+ Kf6 34.Dh4+ een toren verliest. Daarom gaf hij op.
Vooraf (en ook tijdens het toernooi) waren er veel mogelijke kandidaten voor eindwinst. Maar zoals Giri in een interview na afloop zei: “Alleen Wei Yi dacht aan Wei Yi.” Logisch. Hij heeft al diverse keren meegedaan en eindigde steeds in de middenmoot. Ook dit toernooi was hij steeds een middenmoter. Wei Yi is de Haimar Zubeldia van het
schaken, de wielrenner die nooit in beeld kwam maar van wie je na afloop van de Tour de France ontdekte dat hij top tien in het eindklassement had gereden. Maar Wei Yi won in ronde elf van Warmerdam en in ronde twaalf van Ju Wenjun en toen was hij opeens een van de vijf koplopers. En daarna versloeg hij in de laatste ronde medekoploper Vidit en won hij vervolgens via de tiebreakmatches ook nog het toernooi. Blijkt-ie toch geen Zubeldia te zijn!
Tata Steel Chess 2024 (ronde 13)
1.d4 d5 2.Pf3 Pf6 3.e3
Het Colle-systeem, vernoemd naar de Belgische meester Edgar Colle. Wei Yi wilde blijkbaar net als Giri geen theoretische discussie.
3...c5 4.c3 e6
Over deze normale zet dacht Vidit een kwartier na. Goede openingskeuze van Wei Yi dus!
5.Ld3 Pbd7 6.Pbd2 Ld6
Zwart wil zijn ontwikkeling voltooien, op zich normaal, maar het blijkt te traag.
12.Lg5! Pxe4
Zwart zat al in de problemen. Zo werkt 12...
Lb7 niet wegens 13.Tc1
Db8 14.Pxf6+ Pxf6 15.Lxf6 gxf6 16.Lxh7+! Kxh7 17.Pe5
fxe5 18.Dh5+ Kg7 19.Dg5+
Kh7 20.Tc3 en mat. 12...
rwq-+-trk+ zpl+n+p+p -zp-vlp+p+ +-+-+-vLQ+-zP-+-tR +-+L+N+PzP-+-zPPzP +-tR-+-mK-
Over Dimitri Reinderman
Dimitri Reinderman (1972) is een Nederlandse grootmeester, die in 2013 Nederlands kampioen werd. Hij is werkzaam als trainer/coach en schrijft regelmatig op Schakersinfo.
De meest gespeelde zet en op zich niet slecht, maar de loper staat hier om verschillende redenen wel kwetsbaar: er zit soms een vork in met een witte pion op e5 en als wit een paard op e4 krijgt, moet zwart met Pxd6 rekening houden. Een voordeel is weer dat wit geen Pe5 kan doen en dat zwart de optie heeft e5 te spelen.
7.0–0 0–0 8.Te1 Dc7
Het idee hiervan is dat wit na 9.e4 cxd4 niet 10.e5 met stukwinst kan spelen. De combinatie van …Dc7 met het openen van de c-lijn met …cxd4 is echter niet zo gelukkig: er zal op zet 14 een toren met tempowinst op c1 komen.
9.e4
Wit wil graag overgaan in een stelling met een geïsoleerde pion.
9...cxd4
9...dxe4 10.Pxe4 Le7 was objectief het beste met slechts een klein plusje voor wit, maar zou niet erg consequent zijn.
10.cxd4 dxe4 11.Pxe4 b6
Le7 had de schade nog beperkt.
13.Txe4!
r+l+-trk+ zp-wqn+pzpp -zp-vlp+-+ +-+-+-vL-+-zPR+-+ +-+L+N+PzP-+-zPPzP tR-+Q+-mK-
Waarna blijkt dat het paard op d7 naar geen enkel veld kan gaan, terwijl er ook geen goede dekkingszet is. Zwart kan materiaalverlies niet voorkomen, of zelfs erger na 16...Lxf3 17.Dxd7! Lb7 18.Lxg6! hxg6 20.Lf6 en mat.
16.Lc4
Door de laatste zet van zwart is pion e6 erg verzwakt en wit wint de pion
Dit wint al bijna geforceerd een pion!
13...Lb7 14.Tc1 Db8
Moet wel, maar b8 is geen fijn veld voor de dame.
15.Th4! f5
15...h6 16.Lxh6 komt niet echt in aanmerking, maar 15...g6 lijkt op het eerste gezicht nog speelbaar. Er volgt echter 16.Da4!
door ‘m simpel een paar keer aan te vallen. 16...De8 17.Db3 Kh8 18.Te1!
Vooral niet meteen op e6 slaan: 18.Lxe6? Lxf3! 19.Lxd7 Dg6 20.Dxf3? Dxg5 met dubbele aanval op beide torens.
18...Le4 19.Lxe6 Dg6 Wit staat een gezonde pion voor, maar het is nog mogelijk het te verpesten. Er zou bijvoorbeeld
onheil op veld g2 kunnen komen.
20.Ld2 Pf6
r+-+-tr-mk zp-+-+-zpp -zp-vlLsnq+ +-+-+p+-+-zPl+-tR +Q+-+N+PzP-vL-zPPzP +-+-tR-mK-
21.Pg5!
Vaak, als je materiaal voor staat, is het goed om consoliderend te spelen. Rustige zetten doen, stukken ruilen, geen gekke dingen en met je materiële plus
winnen. Deze stelling is een uitzondering, wit moet dynamisch blijven spelen om zijn voordeel niet te verliezen.
21...f4 22.Txh7+!
Zo had wit hier de optie om met 22.Pxe4 Pxe4 23.Dd3 Dxe6 24.Dxe4 Dxe4 25.Txe4 Tac8 naar een eindspel af te wikkelen, maar of dat gewonnen is? Zijn toren staat dan raar op h4 en de pluspion op d4 is geïsoleerd. Wat Wei Yi doet is veel beter.
22...Pxh7 23.Pxe4
Materieel staat het nu ongeveer gelijk met een kwaliteit tegen twee pionnen, maar wit staat erg actief en dat zal beslissend zijn.
Wat doen de witte pionnen op de koningsvleugel?
23...f3 24.g3
Deze verzwakking is niet zo’n probleem, de loper op e6 voorkomt dat er een dame op h3 komt.
24...Le7 25.d5 Tad8
26.Da4 a5 27.Dc6 Lb4 Zwart kan niet veel doen. Misschien was 27...Pg5 28.Lxg5 Lxg5 29.Pxg5 Dxg5 30.Dc3 een betere kans, maar dan moet je weer oppassen dat er
geen witte toren op de h-lijn komt.
28.Lxb4 axb4 29.h4!
Maakt een luchtgat, maar zorgt ook dat wit op …Pf6 met Pg5 kan antwoorden (en zwart niet zelf …Pg5 kan doen).
29...Ta8 30.Pd6 Ta7
Dekt f7, want 30...Txa2 31.Pf7+ Txf7 32.De8+ Pf8
33.Lxf7 verliest.
31.Dxb6 Txa2
Zwart kan f7 blijven dekken met 31...Te7 maar wit pakt op b4 en heeft dan wel heel veel pionnen voor de kwaliteit.
32.Dc7
Maar nu is Pf7+ niet te stoppen.
32...Pf6 33.Pf7+ Kh7
34.Pe5! Dh6 35.Dc2+ g6 35...Kh8 36.Pg6+ is nog erger.
36.Pxg6! Tfa8
36...Dxg6 37.Lf5 met damewinst.
37.Pe5+ Kg7 38.Dc7+ Zwart gaf op wegens 38... Kh8 39.Pf7+ met damewinst (en spoedig mat).
Designed with the chess player in mind
Keeping track of the playing time has never been easier
digitalgametechnology.com/dgt2500
FIDE approved and recommended If you go for the win, timing is everything.
Neem nu een introductieabonnement op BridgeNL en profiteer het eerste jaar van 15% korting
Met een abonnement op BridgeNL ben je verzekerd van zes keer per jaar: Prijs: €31,99 Nu te bestellen op sportsmedia.nl
• prachtige interviews met topbridgers
• spelanalyses
• tips & tricks over tactiek en strategie
• nieuws over toernooien
• nieuws uit de bridgewereld
• verrassende columns
Anna-Maja Kazarian is een Nederlandse topschaakster en Woman International Master (WIM). Ze won in 2020 het NK Internetschaak voor vrouwen. Anna-Maja heeft een eigen Twitch-kanaal en maakt deel uit van Alliance, een van ’s werelds grootste e-sportsteams. Voor Schaken.nl speurt ze in de wereld van online schaken naar trends.
DOOR: ANNA-MAJA KAZARIAN
Een belangrijke training om beter te worden in schaken is puzzels oplossen. Door regelmatig je hoofd te breken over schaakpuzzels, verbeter je je tactische vaardigheden, die enorm van pas komen in elke partij. Online zijn er veel mogelijkheden om puzzels op te lossen. Welke van deze middelen zijn het meest efficiënt?
Als allereerst het welbekende Puzzle Rush. Een paar jaar geleden kwam Chess.com op dit idee, waarbij de gebruiker uit drie opties kan kiezen: drie minuten, vijf minuten en Survival met onbeperkte tijd. Het doel? Zoveel mogelijk puzzels oplossen in het gekozen tijdsbestek. De eerste puzzel begint met een rating van ongeveer 100 en neemt toe naarmate de gebruiker meer puzzels oplost. Wat ik erg fijn
Puzzelvraagstuk bij Aimchess: na de uitglijder van Duda 31.c5, vond Mamedyarov een eenvoudige manier om de partij te winnen. Zie jij ’m ook?
vind aan Puzzle Rush, is dat je simpele vraagstukken oplost. Tijdens een toernooi wil je zoveel mogelijk je energie sparen, dus moeilijke puzzels oplossen kan ten koste gaan van je partijen. Maar als je simpele tactieken oefent, kost dat bijna geen energie en train je tegelijkertijd je tactische vaardigheden om tijdens de partij goed scherp te blijven. Een aanrader dus als je het met mate doet, maar voor de lange termijn om echt beter te worden, moet je wel andere middelen gebruiken.
RATING
Naast Puzzle Rush kun je op Chess.com ook puzzels oplossen op basis van je puzzelrating. Dat klinkt erg handig, maar toch heb ik gemerkt dat het niet veel helpt met het verbeteren van de tactische vaardigheden en zelfs averechts kan werken. Hoe zit dat? De puzzels die je moet oplossen, passen bij jouw puzzelrating. De puzzelrating is alleen geen goede maatstaf om
te zien hoe sterk iemand is, want de puzzels lopen erg uiteen en het is erg makkelijk om snel een hogere rating te behalen. Wat er dan gebeurt, is dat de gebruiker vaak puzzels probeert op te lossen die eigenlijk te moeilijk zijn voor zijn of haar niveau. Dan oefen je dus niet de benodigde tactische vaardigheden voor je niveau. Simpele combinaties zie je nog steeds over het hoofd tijdens een partij. Om een voorbeeld te geven: het heeft geen nut om tactiek uit Stap 6 van de
Bij
Chesstempo voelt het net alsof je daadwerkelijk een partij speelt
Stappenmethode te volgen als je regelmatig mat in een aantal zetten mist.
Een groot nadeel aan puzzels oplossen op Chess.com is de dagelijkse limiet voor gratis accounts. Natuurlijk snappen we wel wat ze willen: betalen voor een lidmaatschap. Dan kun je onbeperkt puzzels oplossen. Toch zijn er ook al gratis alternatieven. Zo kun je op Lichess puzzels oplossen op basis van rating. Het verschil tussen Chess. com en Lichess in dit opzicht is dat bij Chess.com het over het algemeen handmatig gecheckte puzzles zijn, terwijl de puzzels op Lichess automatisch gegenereerd zijn door de computer. Daardoor zijn de puzzels op Lichess minder aantrekkelijk, want het volgen van computervarianten kan voor enorme verwarring zorgen. Aan de andere kant: op Lichess kunnen meerdere zetten goed zijn. Je hebt dus meer kans op succes en
daar word je blij van. Op Chess. com weet je dat er maar één goede zet mogelijk is.
Lichess heeft andere vormen van puzzels, genaamd Puzzle Streak, Puzzle Storm en Puzzle Racer. Het zijn leuke manieren om puzzels op te lossen, maar lastig in te schatten of ze daadwerkelijk helpen met het verbeteren van je tactische vaardigheden. Puzzle Streak is vergelijkbaar met Puzzle Rush Survival van Chess.com, maar bij Puzzle Streak is het al na één fout afgelopen, terwijl dat bij Chess.com pas na drie fouten is. Dat is best streng!
Aimchess is een platform specifiek gericht op het verbeteren van je spel. Er is een gratis versie met beperkte mogelijkheden en limieten, maar met de betaalde versie krijg je onder andere onbeperkt puzzels op basis van je partijen voorgeschoteld.
Mis je regelmatig een dubbele aanval? Dan krijg je voornamelijk puzzels met een dubbele aanval. Een goede manier om beter te worden, maar dan moet je wel consistent zijn natuurlijk.
Ten slotte is er Chesstempo. Op Chesstempo kun je gratis oneindig puzzels oplossen, en over het algemeen zijn deze ook wat praktischer en minder computerachtig. Wat ik fijn vind aan Chesstempo, is de diversiteit aan puzzels en dat verschillende thema’s vaak worden gecombineerd. Op andere platformen merk je vaak dat slechts één thema, bijvoorbeeld de onderste rij, steeds aan bod komt. Als er meerdere thema’s aan puzzels worden gekoppeld, kan het al snel te ingewikkeld worden, maar bij Chesstempo zit het precies goed. Het voelt net alsof je daadwerkelijk een partij speelt!
De Sponsor is een schaakpuzzelboek, een thriller, een klassieke whodunnit, over een moord op het North Sea Chess Tournament. In en buiten de speelzaal worden de grenzen van het spel opgezocht en overschreden. Als op de rustdag de Amerikaanse schaker dood in bad wordt gevonden, moet sponsor Godfried in ac�e komen om met gevaar voor eigen leven zijn toernooi te redden.
Voor iedereen die wel eens Wijk aan Zee hee� bezocht, staat er veel herkenbaars in. De der�en par�jen die een rol spelen in De Sponsor staan met annota�es achterin het boek, een lekker toetje voor ons schakers, en een mooie kennismaking voor de niet-schakers.
224 pages | paperback | €19.95
Timman selecteerde en analyseerde tach�g par�jen van Max Euwe. Dit nieuwe boek laat zien hoe ongelooflijk hoog het niveau was dat Euwe bereikte in de vij�ig jaar dat hij ac�ef schaakte, en hoe aantrekkelijk zijn aanvallende speels�jl was.
Timman hee� veel nieuws ontdekt in de beste en meest beroemde par�jen van Euwe, maar haalt ook een aantal minder bekende briljante par�jen voor het voetlicht.
Een onmisbaar boek voor iedereen die geïnteresseerd is in het Nederlandse schaken en in het wereldkampioenschap.
304 pages – hardcover – €34.95
Vereenigd Amsterdamsch
Schaakgenootschap (VAS)
Hoe beschrijf je het Vereenigd Amsterdamsch Schaakgenootschap in een paar woorden?
Lang hoeft erelid Rob van Dongen niet over die vraag na te denken. “VAS is het Ajax van het schaken.”
DOOR: BENNO DE JONGH
FOTO’S: KLAAS JAN VAN DER WEIJ
De stilte treedt in wanneer de zwartspelers de klok hebben ingedrukt.
“ We zijn de oudste en grootste club van Amsterdam en van het land”, legt VAS-erelid Rob van Dongen uit. “Net als Ajax hadden én hebben we veel Joodse leden. En ook VAS heeft moeilijke momenten gekend in de geschiedenis.”
Zijn verdiensten voor de club, met name eind vorige en begin deze eeuw, leverden Van Dongen de bijnaam ‘mister VAS’ op. “Ik deed alles: de interne competitie, de externe, het VAS-blad en de bar. Ik was alleen geen penningmeester en geen voorzitter. De speeches liet ik aan iemand anders over.”
De 78-jarige ‘mister VAS’ doet het tegenwoordig iets rustiger aan. Van Dongen speelt extern voor VAS 3 en is nog steeds een graag geziene gast op de donderdagse clubavonden, die sinds 2014 plaatsvinden in de kantine het Cygnus Gymnasium in de Vrolikstraat.
De begane grond van het betonnen rijksmonument uit de jaren vijftig biedt met z’n lange houten tafels en zitbanken volop ruimte aan de schakers. Als de zestig jeugdleden uitgeraasd zijn, is het tijd voor de senioren. Vanaf een uur of half acht druppelen de VAS’ers binnen en stipt om 20.15 uur
“Vooral door de laagdrempeligheid op internet kunnen de meeste nieuwe leden vaak al behoorlijk schaken”
Wedstrijdleider Niels van Dam
“Op één stem na was VAS er in 1989 niet meer geweest”
Erelid Rob van Dongen
drukken de zwartspelers naast de 26 borden de klok in. “Op een drukke avond zijn er ook weleens veertig borden, zo’n tachtig leden dus. We nummeren de borden, want dan kunnen de leden die elkaar nog niet kennen elkaar gemakkelijk vinden”, aldus interne wedstrijdleider Niels van Dam.
VAS heeft 274 mensen op de ledenlijst staan (115 jeugdleden en 159 senioren) en dat aantal groeit nog steeds. Ook de tegenstander van Van Dongen is relatief nieuw bij de grootste schaakvereniging van het land. De 24-jarige Luc Schiebroek zag de
The Queen’s Gambit en begon vervolgens te schaken met z’n huisgenoot, iets waar ze tijdens de coronaperiode veel tijd voor hadden. Hij volgde een onlinecursus van VAS-jeugdleider Samuel Cohn en sindsdien schaakt Schiebroek met volle overgave bij de club. Dat merkt ook de Sjaak Swart van VAS, want ondanks een verschil in schaakervaring van zo’n zestig jaar, trekt Schiebroek aan het langste eind. In het eindspel is zijn goede paard heer en meester over de slechte loper van Van Dongen. “Vroeger kwam er nog weleens iemand de club binnenwandelen en die won dan de eerste twee jaar geen partij”, vertelt wedstrijdleider Van Dam.
“Vooral door de laagdrempeligheid van het schaken op internet kunnen de meeste nieuwe leden nu vaak al behoorlijk schaken. De ratingkracht vanavond varieert van 1000 tot 2300. Iedereen vindt hier altijd wel iemand van z’n eigen sterkte.”
Jeugdspelers die zijn blijven hangen, nemen het op tegen kloeke tachtigers. Tijdens de partijen is het stil, maar na afloop is zowel de onvervalste Amsterdamse tongval als het expat-Engels te horen. Opvallend is verder het hoge percentage mutsdragers bij VAS, hoewel de kantine prima op temperatuur is. Ongetwijfeld hebben we hier van doen met een Amsterdams modeverschijnsel dat de rest van de Nederlandse schakersscene nog moet gaan veroveren.
De nederlaag tegen zijn jonge opponent deert Van Dongen niet. Hij is allang blij dat VAS nog bestaat, vertelt hij na afloop van de partij. Tijdens een emotionele ledenvergadering in 1989 in de toenmalige speellocatie buurthuis De Rietwijcker vlak bij het Vondelpark, werd gestemd over het opheffen van de vereniging. “We hadden steeds minder leden en waren op sterven na dood. Op één stem na was VAS er niet meer geweest”, herinnert Van Dongen zich die cruciale vergadering.
(aantal leden per 1 februari 2024)
VAS (Amsterdam) 272
Kennemer Combinatie (Haarlem) 220
SV Almere 216
ASV (Arnhem) 215
DSC (Delft) 208
SV Amsterdam West 199
Caissa (Amsterdam) 193
DD (Den Haag) 180
HWP (Haarlem) 172
Magnus Leidsche Rijn (Utrecht) 164
TWEEDE WERELDOORLOG
Een nog veel zwartere bladzijde van de club is de deportatie van 36 Joodse VAS-leden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van Dongen was bij de laatste dodenherdenking op 4 mei bij het Olympisch Stadion. Naar aanleiding van het 150-jarige bestaan van de KNSB werd er expliciet aandacht besteed aan de schaaksport. VAS-lid Lode Broekman eert de 36 omgekomen leden door maandelijks een biografie van een van hen te publiceren op de website van de schaakclub.
Bladeren door het jubileumboek ter ere van het 200-jarig bestaan voelt als een wandeling door de geschiedenis van Amsterdam. Sinds de oprichting in 1822 speelde VAS in zo’n 25 roemruchte speellocaties: sociëteiten, cafés, woonhuizen, koffiehuizen, musea, schaakcentra, hoofdkantoren, culturele centra en scholen. Sommige gebouwen hebben de tand des tijds overleefd, van andere resteert slechts
de zwart-wit foto of pentekening. Een greep uit de lijst klinkende namen: het Leesmuseum, De Brakke Grond, De Roode Leeuw, Hotel Palais Royal, Amsterdamsch Schaakhuis, Max Euwe-schaakhuis en Felix Meritis.
Aan De Rode Hen, waar VAS na de roemruchte ledenvergadering van 1989 terechtkwam, bewaart Van Dongen de beste herinneringen. Daar, aan de Nieuwe Achtergracht in de kantine van de faculteit Natuurkunde op Roeterseiland (waar nu CREA zetelt), leefde de schaakclub weer helemaal op. Mede door de levendige omgeving en de opnieuw opgerichte jeugdafdeling groeide het ledental weer gestaag.
Het zijn de leden die VAS gemaakt hebben tot wat de club nu is. De lijst van prominenten is eigenlijk te lang, maar enkele namen kunnen niet ongenoemd blijven: Max Euwe, Dirk van Foreest, Arnold van Foreest, Emanuel Lasker, Henry Bird, Nico Cortlever, Theo van Scheltinga, Johan Barendregt, Fritz Roessel, Tan Hoan Liong, Kick Langeweg en Rob Hartoch. “Ook Willem Jan Wolthuis was heel belangrijk voor de club”, zegt Van Dongen. “Hij was ‘mister VAS’ voordat ik dat was.”
KWEEKVIJVER
Ook nu nog is VAS een kweekvijver voor schaaktalent, met als laatste exponenten Eline Roebers en Khoi Pham. Tex de Wit, vooral bekend van z’n vaste rubriek in dit blad, keerde dit seizoen terug naar het oude nest om het eerste team te komen versterken. VAS 1 speelt in de eerste klasse KNSB, waar het op moment van schrijven onderin de middenmoot vertoeft. In totaal heeft VAS maar liefst negen externe teams.
Niels van Dam: “In het verleden was het een doel op zich om boven in de competitie mee te doen. Als we het nu goed doen, is dat meer het gevolg van een goed geleide, leuke club. Wanneer de resultaten van het eerste team het allerbelangrijkste zijn bij een schaakclub, zie je vaak dat het verband met de rest van de leden zoekraakt. Dan wordt zo’n eerste team een soort club binnen de club.”
VAS is een club voor jong en oud.
Van Dongen is het niet helemaal eens met zijn jongere clubgenoot. “Ik zou het leuk vinden als VAS weer eens in de Meesterklasse zou spelen”, zegt hij, denkend aan de glorietijd van kampioenschappen in de jaren 60 en een sterke aanwezigheid in de hoofdklasse tot in de jaren 80.
Het is even voor tienen en de meeste partijen lopen ten einde. Barvrijwilliger Henk loopt langs de borden met de bittergarnituur, een traditie bij VAS. Er zijn twee schalen: eentje met bitterballen, frikandellen en bami-schijfjes. En eentje met vegaballen, want we zijn hier wel in Amsterdam. Henk kwam via z’n zoon, VAS-voorzitter Remy Hakvoort, bij de club. De liefde voor het schaken en voor VAS wordt vaker doorgegeven van generatie aan generatie. Want ook lid van verdienste Joost van Dongen, zoon van Rob, is een fanatiek schaker en vanavond aanwezig op de clubavond.
Rond half elf zijn de meeste partijen afgelopen. Er worden onder het genot van een biertje
Een schaal met vegaballen, want we zijn hier wel in Amsterdam
partijen geanalyseerd en anekdotes opgehaald. Wat de toekomst brengt is onzeker, maar wie op de clubavond om zich heen kijkt kan niet anders dan optimistisch zijn over de vooruitzichten van VAS. Van Dongen is ervan overtuigd dat zijn club de driehonderd jaar haalt. “We hebben de nodige dieptepunten gekend, maar we zijn er altijd weer bovenop gekomen.”
Net zoals je met zwart of wit speelt, heb je met schaakklokken ook twee keuzes. Tik je op een digitale klok of op een analoog model?
GEOFFREY PARKER
Ze zijn er nog, analoge schaakklokken, maar we kunnen ze al bijna onder de noemer ‘antiek’ scharen. Deze Geoffrey Parker schaakklok mag er niettemin zijn. Afgewerkt in kalfsleer en verkrijgbaar in kleuren naar keuze (zowel de bies als het achterste deel), met als idee om de klok qua kleur af te stemmen op de kleur van je schaakbord of juist helemaal voor contrasterende kleuren te gaan.
€ 492,geoffreyparker.com
DGT 3000 LIMITED EDITION
SOVJET SCHAAKKLOK
Rondstruinen op verkoopsites levert soms een pareltje op. Van dit soort houten klokken, gemaakt in de jaren 60 in de voormalig Sovjet-Unie, zijn er nog best veel in omloop. Of ze nog helemaal goed werken, merk je natuurlijk pas thuis na bezorging.
vanaf € 100,-
Meer over de DGT-schaakklokken kun je elders in dit magazine lezen, maar we lichten er hier nog een klokje uit. De Limited Edition van de DGT 3000 met ‘houtlookfinish’. Werd uitgebracht ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het bedrijf in Enschede. Deze klok heeft een grotere display met meer informatie dan de DGT 2500, de officiële FIDE-klok in de schaakwereld. En er zit nog veel meer op natuurlijk. TIME, Guillotine, Bronstein delay, Fischer, GO, Scrabble, Internet, Zandloper zijn de opties.
€ 80,-
Bij diverse winkels
Houd je van potsierlijk en kitsch, dan zal deze gouden klok je welgevallen. In een artistieke stijl met gravu res, die afkomstig zijn uit de Russische stad Zlatoust, waar graveren in metalen tot kunst werd verheven. En Zlatoust is de geboorteplaats van Anatoli Karpov, de twaalfde wereldkampioen. Dat zit ook in de prijs…
€ 3.625,pegasus-leaders.com
Nederland bouwde door de ja ren heen ook een goede naam op als het gaat om maken van schaakklokken. De Firma H. Koopman bijvoorbeeld. Aan de Voorstraat 59 in Dordrecht werden voor de Tweede Wereldoorlog al klokken gemaakt. De wereldtitel van Max Euwe in 1935 was voor Koopman het sein om zich hierop te storten. Verzamelaars zijn er gek op.
Prijs: ‘wat de gek ervoor geeft’
BEDENKER: DIMITRI REINDERMAN
In januari werd weer het Tata Steel Chess Tournament gehouden. Wat weet jij van dit toernooi en zijn voorgangers? De antwoorden en oplossing vind je op pagina 82.
1. Tot en met 1999 was Hoogovens de naam van de sponsor, sinds 2011 Tata Steel. Wat was de naam in de tussenliggende periode?
2. Wie heeft (aller tijden) de meeste partijen gewonnen in de hoofdgroep?
3. Wat wordt traditioneel geserveerd bij de slotmaaltijd?
4. In 2022 trok een speler uit de Masters zich na de tiende ronde zich terug vanwege een positieve coronatest. Wie was dat?
5. Krantenbericht uit 1990: ‘De actiegroep Ministerie van Defensie Wijk aan Zee heeft in de nacht van woensdag op donderdag 180 ... ontvreemd uit de zalen, waarin
het Hoogovens-Schaaktoernooi wordt gespeeld.’ Welke twee woorden stonden op de puntjes?
6. De diagramstelling (24. Txd4!) is uit een legendarische partij van Garry Kasparov, gespeeld in 1999. Wie was de zwartspeler?
7. In 1993 werd het toernooi in KO-format gespeeld. Wie won dat jaar, hoewel hij in de achtste finale zijn zwartpartij in twaalf zetten verloor van Larry Christiansen?
8. Wie heeft van de niet-Nederlandse grootmeesters de meeste partijen gespeeld in de hoofdgroep?
9. Sinds 1968 wordt het toernooi in Wijk aan Zee gehouden. In welke plaats vond het daarvoor plaats?
10. Welke naamgever van een populaire Siciliaanse variant won het toernooi in 1953? (alleen achternaam)
Het Groningse schaakfestival heeft traditioneel veel buitenlandse gasten. Ditmaal won de Russische ‘schaaknoor’ Evgeny Romanov het open toernooi met 7,5 uit 9. De concurrentie stond op een vol punt en luisterde naar de namen Kazakuski, Kobo, Kanov en Jin. In het nevenprogramma, net als vorig jaar, onder andere dammen en onderwaterschaak. Nieuw was de actie Schaakmat tegen Alzheimer.
1.Wit is aan zet
-+-+-+-mk +p+-vl-zp-+-+-+-zp
+P+r+-+-+-+NzPP+ +Q+-+P+q -vL-+-+-+ +R+-+-mK-
4.Zwart is aan zet
2.Wit is aan zet -+-+r+k+ +-wQ-+pzp-+-+-+-+ zP-+p+-+-+-zPr+n+ +-+-zP-zP-+-tRKzP-+ +-tRN+-+q
-+-+-+-tr +-+-+pmkpzpp+p+-+ vl-zPn+-wqR+-zP-+p+ +-+NzP-zP-zP-+LzPK+ +-+Q+-+-
5.Zwart is aan zet
3.Zwart is aan zet
-tr-+-+k+ +q+-vlpzpp+-zp-sn-+ +-+P+-sN-+-vL-+-+ +-+-+-+P PzP-+-+-+ mKQ+-+-tR-
6.Wit is aan zet r+r+n+k+ wqp+-vlp+p -sn-+p+p+ zpP+pzP-+P P+-zP-wQP+ +-+L+N+-vL-+-zP-+ +-tR-+RmK-
7.Wit is aan zet -+-+-vL-+ zp-+-+-zpk -+-+Qzp-zp +-+p+-+-+-zP-+-+ zP-+lzPP+n+rwqLmKPzP +-+-tR-+-
8.Zwart is aan zet -mk-+-tr-+ +pzp-+-zpp p+n+-+-+ zP-+-+pwq-vlPzP-+-+ +-+-+Q+-+-+-zPP+ +R+-tRNmK-
9.Wit is aan zet
Oplossingen op pagina 82.
Een belangrijke vaardigheid voor elke schaker is de switch maken van het middenspel naar het eindspel. In het laatste Tata Steel Chess Tournament speelde Nordirbek Abdussatorov tegen Anish Giri er één ‘uit het boekje’.
DOOR: ERWIN L’AMI FOTO’S: LENNART OOTES
In het vorige nummer keken we in deze rubriek naar een eindspel waarin de loper superieur was aan het paard. Dat is ook weleens anders. Een prachtig voorbeeld daarvan was te zien in het hoofdtoernooi in Wijk aan Zee en kwam uit de koker van Nordirbek Abdussatorov. De Oezbeek valt vaker op door zijn goede eindspeltechniek. In ronde 7 liet hij daarvan een knap staaltje zien. Helaas ging dat deze keer ten koste van onze landgenoot Anish Giri.
ABDUSATTOROV-GIRI
TATA STEEL MASTERS 2024 (RONDE 7)
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pxe5 d6 4.Pf3 Pxe4 5.c4 Le7 6.Pc3 Pxc3 7.dxc3
0–0 8.Ld3 Pd7 9.Le3 Pf6 10.h3 b6 11.Dc2 Lb7 12.0–0–0 h6 13.The1 Te8 14.Ld4 c5 15.Lxf6 Lxf6 16.Lh7+ Kh8
17.Le4 Lxe4 18.Txe4 Dd7 19.Pd2 a6 20.Kb1 Lg5 21.Pf3 Lf6 22.Dd3
r+-+r+-mk +-+q+pzppzp-zp-vl-zp +-zp-+-+-+P+R+-+ +-zPQ+N+P PzP-+-zPP+ +K+R+-+-
Voor ons een mooi startpunt. Ik vermoed dat er weinig lezers zijn die hier liever met zwart zouden spelen. De pion op d6 is zwak, en het veld ervoor, d5, kan in de toekomst een fantastische post voor het paard zijn. Toch is er objectief weinig aan de hand. 22...b5
Op zoek naar tegenspel. Na het correcte 22...Txe4 23.Dxe4 Tb8! is het voor wit niet makkelijk iets te bewijzen. Zwart wil tegenspel
creëren door …b6-b5 door te zetten en dat is nauwelijks te verhinderen. Bijvoorbeeld: 24.Dd5 Da4! en nu faalt 25.Dxd6 op 25… Td8! en na andere zetten speelt zwart wederom …b6-b5.
23.Txe8+ Dxe8 24.Pd2!
Het verschil met 22…Txe4 23.Dxe4 Tb8 is direct duidelijk. Het witte paard heeft hier toegang tot e4 en met de zwarte toren nog op a8 komt het tegenspel (te) traag op gang.
24...De6 25.Pe4 Le7 26.Dd5 Abdusattorov neemt de touwtjes stevig in handen. Nu faalt 26…Dxd5 27.Txd5 bxc4 op 28.Pxd6, want na 28…Td8 hangt f7, met schaak. Het is heel vaak dit soort kleine tactische wendingen die de doorslag geven, daar zullen we later ook nog enkele voorbeelden van zien.
26…Td8 27.cxb5 axb5 28.f4!
Wit heeft een eindspel voor ogen waarin, door de pion naar
f5 te spelen, het paard op e4 onaantastbaar is, net als de toren op d5.
28…Kg8
Dit is een vrij ernstige fout. Sterker is 28...g6! om na 29.g4 met 29…Kg7 verder te gaan. Het verschil is duidelijk na 30.f5 Dxd5 31.Txd5 Te8(!). Plotseling is het niet gemakkelijk voor wit om de controle te behouden. 32.Pxd6 Td8! werkt uiteraard niet en ondertussen dreigt zwart met … Le7-f8 het ‘onaantastbare’ paard van e4 te verstoten. Wit kan dat verhinderen met 32.Kc2 maar dan is 32…gxf5! 33.gxf5 Lg5! 34.Pxd6 Te2+ 35.Kb3 c4+ 36.Ka3 Le7! verre van duidelijk.
De computer is het er niet mee eens
In deze variant is 34.Pxg5 hxg5 35.Txd6 Te3! ook geen verbetering, want na 36.Td3 Te2+ kan wit geen 37.Td2 spelen. Het pionneneindspel is dan verloren. Wit doet er beter aan om 33.Txf5 te spelen, maar zwart heeft dan met 33...Lf8 34.Kd3 b4! genoeg
tegenspel. …Te8-a8 is een dreiging. Wit kan ook wachten met het opspelen van de f-pion op zet 30. 30.Kc2 is een goed alternatief en ook nu moet zwart weer precies spelen. 30…h5!? 31.gxh5 Dxh3 is een optie die de computer aanprijst, maar 30…
Dxd5 31.Txd5 Ta8! 32.a3 Ta4 ziet er wat menselijker uit. Nu is het na 33.Kd3 f6 34.f5 h5! wederom niet makkelijk om verder te komen. Het directe 35.gxh5 gxh5 36.Pxd6 Lxd6 37.Txd6 Th4! leidt tot niets.
29.f5 Dxd5
Een moeilijke beslissing. De computer is het er niet mee eens, maar ik kan me voorstellen dat je na 29...Dc8 30.a3! (niet 30.g4 b4!) het idee hebt,
Uiteindelijk zal zwart op de koningsvleugel ten onder gaan
overlopen te zullen gaan worden met Td1-d3-g3 etc.
30.Txd5 Kf8
Wederom iets te passief, en het is goed mogelijk dat de stelling hierna reeds verloren is. Zwart had met 30...Te8! verder moeten gaan. Een zucht naar tegenspel
die we eerder hebben gezien. Als wit dan in de partij verder gaat, met 31.b4, dan volgt 31… cxb4 32.cxb4 Lh4! en er is geen duidelijke manier naar voordeel. Bijvoorbeeld 33.Pxd6 Td8! of 33.Pc3 Le1. Wit doet er beter aan de stelling eerst verder te
versterken met 31.Kc2. Na 31… Lf8 is 32.Pxd6!? Td8 33.Txc5 Lxd6 34.Txb5, interessant, maar vermoedelijk niet gewonnen voor wit. Ook na 32.Kd3 f6 is het nog niet gemakkelijk de zwarte stelling te breken, al staat buiten kijf dat wit geweldig staat. 33.b4?! Ta8! is in ieder geval niet overtuigend. Vermoedelijk is 33.a3 een betere poging.
31.b4!
Een geweldige dreun. En met een goed gevoel voor timing gespeeld!
31…Ke8 32.Kb2 Td7
We weten inmiddels dat op 32... Kd7, sterk 33.f6! volgt, zoals in die noot na wits 31ste zet.
33.g4
Erg sterk is hier 33.c4! en vooral na 33…Tb7 is het antwoord dan fraai.
Bijvoorbeeld 36…Ta5 37.b6 Ke7 38.Tc6 Kd7 39.Tc7+ en wint. Verrassender, en wellicht de reden dat Abdusattorov 33.c4 niet speelde, is dat wit ook na 34…Lf6+ het toreneindspel kiest. Maar niet direct! 35.Pxf6 gxf6 36.a4 lijkt aanlokkelijk, maar na 36…Ke7 37.a5 Tb7 38.b6 Kd7 komen de pionnen op de damevleugel niet verder. Wit speelt daarom 35.Kc2! en pas na 35…Ta7 volgt 36.Pxf6+ gxf6 37.Txd6 Txa2+ 38.Kc3 en het toreneindspel wint. Toch is dit van ver niet eenvoudig te zien.
33...Kd8
Analysediagram
Wit speelt 34.a4! en zowel na 34…bxc4 35.b5 Ta7 36.Ka3 als na 34…bxa4 35.b5 en Kb2-a3 op de volgende zet, is zwart kansloos. Op 33…bxc4 34.b5 Ta7 volgt het wat prozaïsche, maar daarom niet minder effectieve, 35.Pxd6+ Lxd6 36.Txd6 en het toreneindspel wint eenvoudig.
Dit stelt wit in staat af te wikkelen naar een eenvoudig gewonnen eindspel. Zwart had vermoedelijk moeten afwachten met 33...Td8 34.a3 Td7, maar dit lijkt weinig hoopvol. Het heeft wel het voordeel dat wit niet, zoals in de partij, met c3-c4 een directe winst af kan dwingen. Het is verrassend dat wit de stelling niet verder kan versterken, want na 35.Kb3 volgt wel weer 35…Kd8. Immers, nu is 36.c4 bxc4+ schaak, en heeft wit geen tijd eerst op c5 te nemen. Toch moet wit ook in deze variant winnen, en wel met de breekzet 35.f6. Op 35…Lxf6 volgt dan 36.Pxd6+ Ke7 37.bxc5 met winst, en ook 35…gxf6 36.Th5 is
sterk. Het door Herman Grooten aangegeven 36…cxb4 37.cxb4 d5 verliest dan fraai, na 38.Pc3 d4 39.Pxb5 d3 40.Td5! en de d-pion is gestopt. Techniek en tactiek gaan hier wederom hand in hand. Instructief is verder de variant na 36…Kf8. Wit moet hier vooral geen 37.Txh6 f5! 38.gxf5 Kg7 39.Th5 cxb4 40.cxb4 d5! spelen, wat zwart veel te veel tegenspel geeft voor de pion. Sterk is het kalme 37.Pg3! dat vernietigend op f5 dreigt binnen te komen. De stelling lijkt niet te redden.
34.c4!
De beslissende zet, die een enorme transformatie van de stelling bewerkstelligt.
34…bxc4 35.bxc5
Hier wreekt zich dat de zwarte koning op d8 staat. Met de koning nog op e8, zou zwart een
De pionnen op de koningsvleugel zijn te kwetsbaar
schaakje geven op de b-lijn en daarna terugslaan op c5.
35…dxc5 36.Txd7+ Kxd7 37.Kc3 Kc6
38.Kxc4
Dit is de stelling die Abdusattorov voor ogen heeft gehad op de 34ste zet. Wit staat gewonnen omdat het paard superieur is aan de loper en vanwege de verre vrijpion op a2.
38…Kb6 39.a4 Kc6 40.Pf2 Ld8
41.Pe4 Le7 42.a5 Ld8 43.a6 Wit heeft de pion naar a6 gebracht. Deze pion is niet voorbestemd om tot dame te
promoveren maar is een bliksemafleider. Uiteindelijk zal zwart op de koningsvleugel ten onder gaan.
43…Le7 44.Pc3 Lg5 45.Pb5
Zelf was ik altijd voor 45.a7 gegaan. Na 45…Kb7 46.Kxc5 Kxa7 47.Kc6 is de winst eenvoudig. De pionnen op de koningsvleugel zijn te kwetsbaar. Dat wordt bijvoorbeeld zichtbaar na 47…Kb8 48.Kd7 Kb7 49.Pe4! en zowel Pxg5 als Pd6+ dreigen. Overigens is de zet van wit ook ruim voldoende voor de winst.
45...Le3 46.h4 Kb6 47.a7 Kb7 48.h5
Ka8 49.Kd5 Kb7 50.Kd6
Nu is variant 50…f6 51.Ke7 Ka8 52.Kf7 c4 53.Kxg7 Lg5 nog aardig. Na 54.Kg6! zit zwart namelijk in zetdwang. De loper kan niet spelen, en na 54…Kb7 volgt 55.Pd6+ Kxa7 56.Pxc4 waarna het paard zich richting f6 en h6 spoed.
50...c4 51.Kd5!
De afwikkeling die je wist dat zou komen.
51…Lxa7 52.Pxa7
Nu is het belangrijk om te zien dat 52...Kxa7 het pionneneindspel verloren is.
Wit speelt 53.Kxc4 Kb6 54.g5! en nu volgt op 54…hxg5 de klassieke doorbraak 55.f6, en 54...f6 55.gxf6 gxf6 56.Kd5 helpt ook niet. Anish slaat het stuk niet terug, maar dat redt de boel evenmin.
52...c3 53.Pc6 c2 54.Pa5+ Kc7 55.Pb3 Kd7 56.g5 Ke7 57.gxh6 gxh6 58.Ke5 f6+ 59.Kd5 Kd7 60.Pc1 Tempodwang. Zwart geeft op. 1–0
Erwin l’Ami is een van de sterkste grootmeesters van Nederland. Nederlands Kampioen in 2022, tweemaal Open Nederlands Kampioen, vast lid van het Nederlands Olympiadeteam en werkte als secondant voor Veselin Topalov bij diens WK-match tegen Vishy Anand in 2010. Tegenwoordig werkt hij veel samen met Anish Giri. l’Ami staat bekend om zijn gedegen spel en grote theoretische kennis.
Analysediagram
Het onderwaterschaken krijgt in Nederland voet aan de grond. Na het tweede nationale kampioenschap tijdens het Chessfestival in Groningen, wil de organisatie er volgend jaar een wereldkampioenschap onderwaterschaken van maken. Dit jaar had het NK al beduidend meer deelnemers dan de eerste editie in 2022. Er kwamen ook twee nieuwe kampioenen bovendrijven. Bij de mannen loste Zyon Kollen na een barrage Sipke Ernst af als Nederlands kampioen en bij de vrouwen stootte Josephine Damen Marjoke de Groot van de troon.
30 maart – 1 april 2024 | Alkmaar
Het Open Alkmaars Schaakkampioenschap in wijkcentrum
Overdie voltrekt zich in drie dagen. Er wordt in de Kaasstad in vier groepen gespeeld en in de A-groep (KNSB-rating >1900) ligt op de winnaar een cheque van 800 euro te wachten.
Vorig jaar won Midas Ratsma in de hoogste categorie. Er wordt ‘normaal’ geschaakt met 100 minuten + increment 10 seconden.
Inschrijven & informatie
Inschrijven kan tot 29 maart via de QR-code.
Data & tijd
30 maart – 1 april 2024
Aanvang: 10.00 uur
Het populaire Rapid-toernooi van de Arnhemse schaakvereniging trekt traditioneel ook wat spelers uit buurland Duitsland. Er wordt gespeeld in drie groepen, ingedeeld naar Elo-sterkte. Het format is zeven ronden Zwitsers, speeltempo 18 minuten per partij per persoon met een increment van 5 seconden per zet vanaf de eerste zet.
Inschrijven & informatie
Inschrijven gaat via mail: ASVschaken@gmail.com. Scan voor meer informatie de QR-code.
Datum & tijd
16 maart 2024
Aanvang: 10.00 uur
Dit toernooi bestaat uit achtkampen ingedeeld op rating. Speeltempo: 20 minuten plus 5 seconden per zet. De winnaar in de hoofdgroep wint 140 euro, in de andere groepen is de hoofdprijs 75 euro. Inschrijfgeld bedraagt tien euro. Het toernooi wordt gespeeld in Denksportcentrum Jannes van der Wal in Groningen.
Inschrijven & informatie
Inschrijven, voor 15 maart, kan via een aanmeldformulier op de website. toernooizaken@groningercombinatie.nl
Datum & tijd
16 maart 2024
Aanvang: 10.00 uur
Stefan Beukema (1996) won in 2023 de Qualifiers in het Tata Steel Chess Tournament en mocht daardoor dit jaar debuteren bij de Challengers. Hij komt uit een kinderrijk gezin en verhuisde op jonge leeftijd naar België. In zijn jeugd kon hij daardoor van twee walletjes eten en dat resulteerde dan ook in Nederlandse, Vlaamse en Belgische jeugdtitels. Beukema heeft zowel de Belgische als Nederlandse nationaliteit, is voor de FIDE ‘schaakbelg’ maar komt nog wel uit voor de Stukkenjagers in Tilburg, de club waarmee zijn familie is verweven. Vijftien vragen en dilemma’s voor Stefan.
DOOR: EDWIN ALBLAS
Ochtend- of avondmens?
“Ik ben absoluut een avondmens. Ik kan makkelijk tot in de late uurtjes opblijven, al moet ik dat dan wel in de vroege ochtend bekopen. Maar mijn werk in een supermarkt dwingt me wel om regelmatig vroeg op te staan.”
Welke persoonlijkheid zou je graag eens ontmoeten en wat is dan je eerste vraag?
“Tim Minchin, Ricky Gervais of Bo Burnham. Ik waardeer hun humor enorm, maar ik bewonder ze nog meer om hun kijk en inzicht op het leven. Ze hebben alle drie geweldige shows, tv-series en maken mooie liedjes. Ik weet niet direct wat ik ze specifiek zou vragen, maar ze ontmoeten, met ze praten, wat misschien wel leidt tot diepgaande gesprekken, is al leuk genoeg.”
“Ik
was vroeger liefhebber van pionnen, tegenwoordig vind ik een koning in het midden een zeer interessant stuk”
Team patat of team friet?
“Omdat ik op vroege leeftijd naar België ben verhuisd, is mijn standaard friet. Maar als iemand patat zegt, geldt dat voor mij ook als friet. In tegenstelling tot de Belgen, voor wie dat woord aardappel betekent.”
Guilty pleasure?
“Op een vrije dag gewoon lekker in bed blijven liggen, smartphone of tablet erbij en een serie bingen. Natuurlijk dan ook online eten bestellen en laten bezorgen. De laatste tijd heb ik er jammer genoeg weinig tijd meer voor.”
Online schaken of bordschaken?
“In levenden lijve tegenover een tegenstander zitten, is veel leuker dan online. Ook speel je online meestal partijen in een hoog tempo en daar ben ik geen fan van. Ik wil de tijd nemen om te proberen de beste zet in de stelling te zoeken.”
Instagram of TikTok?
“Ik zit zelf meestal op YouTube en niet echt op Insta of TikTok. Op YouTube vind je meer content waarvan je kunt leren.”
Waar heb je spijt van of wat had je anders willen doen?
“Misschien ergens toch wel van de keuze om niet volop voor het schaken te gaan. Helaas moest er ook geld worden verdiend. Ik koos om die reden voor een vaste baan met een zeker loon.”
Wat is het hoogtepunt in je schaakleven?
“Dat ik me heb geplaatst voor de Tata Steel Chess Challengers. Dat was een van mijn grootste doelen. En ik hoop dat ik in die categorie ook een goede prestatie kan leveren natuurlijk. Grootmeester worden is mijn volgende, nog grotere ambitie.” (het interview vond voor Tata Steel Chess plaats; Beukema eindigde bij de Challengers als dertiende)
Kijk je de kat uit de boom of ben je impulsief?
“Ik heb vroeger van mijn schaaktrainer geleerd om eerst te denken en dan te doen. Die les pas ik toe op veel dingen in mijn leven.”
Wat is je lievelingsstuk op het bord?
“Ik was vroeger liefhebber van pionnen en speelde er dan ook te vaak in de opening mee. Tegenwoordig vind ik een koning in het midden – die van mij of van mijn tegenstander – een zeer interessant stuk.”
Wat was het leukste cadeau dat je ooit hebt gekregen?
“Een rijstkoker van mijn broer Constantijn. Ik ben een enorme liefhebber van rijst en dat apparaat heeft me al bij het maken van veel maaltijden geholpen.”
Wat als je één ding in de wereld zou mogen veranderen?
“Dat mensen kritischer zouden nadenken over alles en beter hun best doen om zich andermans standpunten in te beelden en dat ze minder desinformatie zouden verspreiden. Door meer samenwerking zouden simpelweg zo veel problemen kunnen worden opgelost. Je merkt: filosofische aspecten van veel dingen boeien me.”
Waar heb je een hekel aan?
“Aan mensen die zonder research incorrecte informatie brengen als feit. Buiten dat heb ik ook een hekel aan het ’s nachts stoten van mijn kleine teen wanneer ik in het donker door de kamer probeer te navigeren.”
Bewondering voor …
“Mijn moeder, die zoveel voor mij en mijn broers en zus gedaan heeft. De hoeveelheid energie die ze gebruikt om altijd voor ons klaar te staan, is bewonderenswaardig.”
Wat is je favoriete bezigheid naast het schaken?
“De meeste vrije tijd naast werk en schaken natuurlijk gaat op aan het gamen met vrienden.”
Op het Tata Steel Chess Tournament in Wijk aan Zee hebben we als schaakliefhebbers net weer kunnen genieten van vele spectaculaire partijen en heuse drama’s met ‘bloed aan de paal’ (denk aan Maghsoodloo-Warmerdam bijvoorbeeld). Dat valt echter allemaal in het niet bij wat Fred Das en Jeroen Terlingen ons voorspiegelen in de Nederlandstalige thriller De Sponsor die zich overduidelijk afspeelt in Wijk aan Zee.
DOOR: JEROEN BOSCH
Het begint nog tamelijk onschuldig, met de doortrapte plannen van een Italiaanse grootmeester om de menselijke zwakheden van zijn tegenstrevers te misbruiken voor eigen toernooigewin. Subsponsor en hoofdpersoon Godfried slaagt erin die snode plannen grotendeels te verijdelen, en de Italiaan raakt gedurende het toernooi zo zelfs zijn secondant (en minnares) kwijt aan een IJslandse GM. Maar in de verwikkelingen die volgen is ook Godfried slechts een speelbal van hogere machten. Zo wordt het toernooi geteisterd door moord, drama en aanslagen met hoofdrollen voor de Noord-Koreaanse delegatie van een topschaakster uit dat land, de terroristische doelen van een Tunesische grootmeester, en dan is er ook nog een mysterieuze Chinese secondant die plotsklaps verdwijnt…
GELOOFWAARDIG
Voor de echte schaker is niet alles even geloofwaardig. Wanneer de Amerikaan Berliner bij aanvang van een ronde niet achter het bord verschijnt, zijn alle deelnemers uit hun evenwicht en wordt zijn klok niet aangezet door de arbiter. Onlogisch en ronduit lelijk is een zin als ‘Ook Biancucci stond beter dan zijn tegenstander’. Leuk daarentegen zijn de partijbeschrijvingen die verwijzen naar echte partijen die achter in het boek met diagrammen en uitleg zijn opgenomen. Kortom, voor liefhebbers van thrillers (en Wijk aan Zee) een vlot leesbaar verhaal.
De Sponsor: Moord op het North Sea Chess Tournament
Auteurs: Fred Das en Jeroen Terlingen
Aantal pagina’s: 222
Prijs: € 19,95
Uitgeverij: New in Chess
1. Corus
2. Hein Donner (85, daarna Anand met 75 en Carlsen met 70)
3. Erwtensoep
4. Daniil Dubov
5. Witte koningen
6. Veselin Topalov
7. Anatoly Karpov
8. Vishy Anand (247, daarna Carlsen met 208 en Adams met 169, wel ver achter Donner met 298 en Van Wely met 297)
9. Beverwijk
10. Rossolimo
Oplossing: vierkampen
DIAGRAM 1:
AASHMAN-VAN HELVOORT
1.Lg6+! Kg8 2.Lh7+ 1-0
DIAGRAM 2:
ARNOLD-MOHTAAT
1.Txd4! won snel vanwege 1… exd4 2.Txe7
DIAGRAM 3:
DE JONG-BULMAGA
1…Pxf2! 2.Kxf2 Dh2+ en spoedig 0-1
DIAGRAM 4:
BAKIJA-VAN BATENBURG
OPLOSSINGEN VAN PAGINA 67
1…Td2! (en niet 1…Lc5+ 2.Pxc5 Td2 3.Lxg7+) 2.Pxd2 (2.Lxg7+ Kh7!) 2… Lc5+ 0-1
DIAGRAM 5: KANYAMARALA-BULMAGA
1…Pxe3+! 2.fxe3 Dd5+ 3.Kf2 Th2+ wint snel.
DIAGRAM 6:
DE WINTER-BEERDSEN
1.Pxf7! Dxd5 2.Ph6+ Kh8 3.Dg6 enz.
DIAGRAM 7: DE BOER-TER AVETISJANA
1.La3!! Ld8 (1…Lxa3 2.Pg5 met winnende aanval) 2.hxg6 hxg6 3.Lxg6! en spoedig 1-0
DIAGRAM 8: NICOLAI-BEERDSEN
1…Dxe1+!! (1…Lxe2 2.Df5+ Kg8
3.Dxd5+ Kxf8 4.Dd8 is remise door eeuwig schaak) 2.Kxe1 Txe2+ 3.Kd1 (3.Kf1 Txe3+) Pc3+ 4.Kc1 Tc2 mat
DIAGRAM 9:
NEVEDNICHY-NAGERKATTE
1.Txb4!! Pxb4 2.Tb1 De7 3.c5 met stukwinst
OPDRACHTSCHAAK
Terug van weggeweest! Zet je tegenstander mat of versla hem door je geheime opdracht te vervullen.
€9.95
PAUL VAN DER STERRENMINDFUL CHESS
The Spiritual Journey of a Professional Chess Player: kom er achter of je een betere schaker wordt door meditatie en mindfulness.
Paperback: 15.95
hardcover 19.95
MAGNETISCHE CASSETTE NOTENHOUT - FIRMA
ULBRICH
Luxe handgemaakte, magnetische schaakcassette van walnoot en esdoorn.
Veldmaat 19, 25 of 35 mm.
Vanaf €99,-.
Deze wonderschone set wordt gemaakt door de bekende schaakbord fabrikant uit Spanje. In luxe cadeauverpakking.
€329,-
DGT CENTAUR
KONING USB-STICK
32 gigabyte aan opslagruimte verstopt in een houten koning. Sla je gespeelde partijen op en neem ze overal mee naar toe.
€9.95
CAPTURE
Luxe fotoboek van de Duits/ Zweedse (schaak)fotograaf Steve Bonhage.
€75,-
De DGT Centaur is de ultieme schaakpartner - een krachtige combinatie van kunstmatige intelligentie en intuïtief ontwerp. Nu tijdelijk van €319,- voor €299,-
Verkrijgbaar als download en op dvd
• ACTIEVE OPENINGSTRAINING:
Met de Fritz 19 kunt u elke database, elk CBM-openingsartikel of een van uw Openingsanalyses als openingsboek laden en er tegen spelen.
• TEST JE REPERTOIRE:
Deel je openingsrepertoire met Fritz 19 en oefen de variaties in een partij tegen Fritz!
• SPANNEND:
Probeer variaties uit tegen verschillende stijlen tegenstanders, bijvoorbeeld om een nieuw opening te testen tegen de agressieve Fritz 19 Bull, of een nieuwe gambiet tegen de ingetogen Fritz 19 Muis!
• PRAKTISCHE VOORBEREIDING VAN DE TEGENSTANDER:
Heb je een verzameling van de partijen van je volgende opponent? Speel dan tegen het repertoire van je tegenstander met Fritz19 als “alleskunner”!
• BUITENGEWOON:
U wilt niet altijd in de beginopstelling beginnen: met één klik kunt u bepalen vanuit welke positie de opening moet worden geoefend.
Met 6 maanden Premium account voor trainen op uw mobiele apparaten met de 12 verschillende ChessBase WebApps o.a. tactiektrainingen en beheer uw partijen in de cloud
Prijs: 89,90 &
Meer producten en informatie vindt u in onze online-shop: