Artykuł Co nowego w zarządzie sukcesyjnym? I. Dnia 25 listopada 2018 roku weszła w życie ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1629 ze zm.; zwana dalej także „ustawą”) regulująca kwestię tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem w przypadku śmierci przedsiębiorcy, w tym instytucję zarządu sukcesyjnego. z dniem 01 stycznia 2020 roku – na podstawie przepisów ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych z dnia 31 lipca 2019 roku (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495) – dokonano szeregu zmian w wyżej wymienionej ustawie. Już zmiana określenia przedmiotu (tytułu) komentowanej ustawy, który obecnie brzmi „ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw”, sugeruje, iż wprowadzone poprawki miały na celu rozszerzenie możliwości zarządzania przedsiębiorstwem w przypadku śmierci uprawnionego do tego przedsiębiorstwa. Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1629 ze zm.) wpisuje się w obszar rozwiązań dopuszczalnych w ustawodawstwie polskim, mających na celu szeroko rozumianą sukcesję przedsiębiorstwa. Ustawa w szczególności dotyka tzw. firm rodzinnych, które oparte są formalnie o prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę jednoosobowo, jednakże mających wpływ na sytuację finansową i życiową rodziny, oraz współpracowników. Do dnia wejścia w życie ustawy, tj. do dnia 25 listopada 2018 roku, wraz ze śmiercią przedsiębiorcy kończył się byt prawny przedsiębiorstwa. Majątek wchodzący w skład tego przedsiębiorstwa podlegał i nadal podlega dziedziczeniu, jednakże szereg kwestii immanentnie związanych z ciągłością prowadzonej działalności gospodarczej, jak udzielone zgody, koncesje, trwałość umów obligacyjnych, rozliczenia podatkowe – z chwilą śmierci przedsiębiorcy definitywnie kończyły się, uniemożliwiając kontynuację niekiedy wieloletniej i dobrze prosperującej działalności spadkodawcy, zaś omawiana ustawa umożliwiała zapewnienie ciągłości działalności i jej skuteczną sukcesję. Niniejsza publikacja ma celu przedstawienie zarysu systematyki w/w regulacji dotyczącej sukcesji przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem zmian wprowadzonych dnia 01 stycznia 2020 roku.
Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 51/2020
II. Zarządca sukcesyjny Możliwość ustanowienia zarządu sukcesyjnego dotyczy jedynie przedsiębiorców, którzy we własnym imieniu wykonują działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Ustanowienie zarządcy może się dokonać albo jeszcze za życia przedsiębiorcy, albo już po śmierci przez jego następców prawnych. Powołanie za życia następuje poprzez wskazanie określonej osoby (z możliwością powołania także kolejnej osoby „z podstawienia”) do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo zastrzeżenie, iż wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym – odbywa się to w formie pisemnej i dla swej skuteczności wymaga stosownego wpisu do CEIDG. Na powołanie musi wyrazić również zgodę wskazana osoba, choć przepis wskazuje, iż oświadczenie potwierdzające wyrażenie zgody składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń – przedsiębiorca. W sytuacji, w której przedsiębiorca nie wyznaczył takiej osoby, po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego mogą powołać, niejako awaryjnie: małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje jemu udział w przedsiębiorstwie w spadku. Ze względu na to, iż zarząd sukcesyjny w swej idei ma dać możliwość sprawnego kontynuowania i ciągłości działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem przedsiębiorstwa zmarłego, do powołania zarządcy sukcesyjnego nie jest wymagane przeprowadzenie postępowania spadkowego, gdyż uprawnionym jest już osoba, która spadek przyjęła – wprost bądź z dobrodziejstwem inwentarza (względnie małżonek zmarłego przedsiębiorcy), z zastrzeżeniem, iż po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydaniu europejskiego poświadczenia spadkowego zarządcę sukcesyjnego może powołać wyłącznie właściciel przedsiębiorstwa w spadku. Warto podkreślić, iż uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy (względnie od dnia znalezienia zwłok przedsiębiorcy
23
