Cobouw Special Innovatie

161ste jaargang, vrijdag 29 april 2022

06 Innovatieve bouw?

15 Hoe patenten werken

22 Klein beginnen

De bouw zou nog veel vernieuwender kunnen zijn, zeggen kenners, als iedereen niet zo gefixeerd zou zijn op innovaties die geld in het laatje brengen.

Een octrooi kan voorkomen dat een ander met jouw innovatie aan de haal gaat.

“Maar een gegarandeerde melkkoe is het niet. Je kunt er ook op leeglopen.”

Over belangstelling en erkenning heeft PlasticRoad niet te klagen, maar ook dan gaat het niet vanzelf om zo’n innovatief product in de markt te zetten.

Special Innovatie

ŧřƋŐĔĔơȿĔśȿĔĬǖȿćĸĠśơȿ ǁŐŧĔƎćŧśćĔƋơ

ĆŧƨǂĔśȜȿŧřȿǒŧȿĎĔȿĔĬǖȿćĸĠśơĸĔȿǁêśȿ

%ĔȿÕ QȿQśơĔĭƎêêŐǁŐŧĔƎȿĸƕȿĔĔśȿêŐŐƎŧƨśĎȿ ƋƎĔĬêĆȿǁŐŧĔƎȿĎĸĔȿĭĔƕćĴĸōơȿĸƕȿǁŧŧƎȿĔŐōĔȿȿ

ƋƎŧĎƨćơĸĔƋƎŧćĔƕȿĸśȿĎĔȿǁŐŧĔƎȿĭĔĿśơĔĭƎĔĔƎĎȡȿ %ŧŧƎȿĎĔȿƨśĸǁĔƎƕĔŐĔȿōŧƋƋĔŐĸśĭĔśȿōƨśśĔśȿ

ǂŧƎĎĔśȿêêśĭĔƕŐŧơĔśȡȿ¸ĔǁĔśƕȿĴĔĔĬơȿĎĔȿ ǁŐŧĔƎȿĔĔśȿōêśơȳĔśȳōŐêêƎȿơƎêƋĭêơȡȿMĸĔƎĎŧŧƎȿȿ ǁĔƎŐŧŧƋơȿĴĔơȿĆŧƨǂƋƎŧćĔƕȿƕŐĸřȿĕśȿǁĔĸŐĸĭȿĔśȿ

rĸĔƨǂƕĭĸĔƎĸĭȿśêêƎȿƕśĔŐŐĔƎȿĆŧƨǂĔśȿřĔơȿĎĔȿÕ QȿQśơĔĭƎêêŐǁŐŧĔƎȢȿ dĸŊōȿǁŧŧƎȿřĔĔƎȿĸśĬŧƎřêơĸĔȿŧƋȿ

%ĸƎĔćơȿōŐêêƎȿǁŧŧƎȿ ǁŐŧĔƎêĬǂĔƎōĸśĭ %ĸƎĔćơȿśêȿĴĔơȿƋŐêêơƕĔśȿǁêśȿĎĔȿǁŐŧĔƎȿōêśȿ

ǁêśȿĎĔȿǂêśĎĔśȡȿ%ĔȿǁŐŧĔƎȿōĔśơȿśêƨǂĔŐĸŊōƕ

ƕơƎêōōĔȿŧƋƋĔƎǁŐêōȿĎĸƎĔćơȿōŐêêƎȿǁŧŧƎȿ ǁŐŧĔƎêĬǂĔƎōĸśĭȡȿMĔơȿêêśĆƎĔśĭĔśȿǁêśȿ

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

3

VOORAF

Een patent idee? ooit geweten. Patenten zijn niet bedoeld om uitvindingen uit handen van concurrenten te houden. Althans, niet voor eeuwig. Nee, ze zijn juist bedacht om het delen van kennis, en daarmee de vooruitgang, te bevorderen. Vandaar dat alles zo in detail wordt vastgelegd in het octrooiregister.

Alleen krijgt de octrooigemachtigde even de tijd om de ontwikkelingskosten terug te verdienen. Maar het idee is: kennisdeling. Daarom verloopt een patent uiteindelijk ook.

Zo denkt niet iedereen erover, weten we van de farmaceuten die met een ander smaakje of een andere vorm de prijs van hun pillen nog een tijdje hoog willen houden.

Maar goed, uitgaande van het goede in de mens; moet je als bouwer of aannemer nu wel of geen patent aanvragen?

Het antwoord is op die vraag is niet eenduidig (zie het verhaal op pag. 15).

Wil je je vinding het liefst voor jezelf houden, dan kun je misschien beter geen octrooi aanvragen, want achttien maanden na het indienen ervan, wordt de aanvraag openbaar. En dan kunnen concurrenten aan de slag – ander smaakje of vormpje, enfin.

Het in stand houden van een octrooi is bovendien niet gratis, wat een van de redenen is dat nogal wat octrooien verlopen voor de termijn van twintig jaar: bedrijven kunnen of willen de kosten niet meer opbrengen.

Wat ook kan, is dat een bedrijf geen octrooi wil aanvragen, maar dan ook niet wil dat een ander dat doet.

Dan is openbaarheid – publicatie met de datum erbij – een probaat middel. En helemaal in lijn met de oorspronkelijke bedoeling van patenten.

N

05 Misbaksels? Graag! Ad Tissink 06 ‘Drillen tot je de status quo bereikt hebt’ Thomas van Belzen 11

Wat de bouw kan leren van de heremietkreeft Serena Scholte

12 Wie bedacht dat foefje met hogesterktebeton? Ad Tissink 15 ‘Je kunt ook leeglopen op een octrooi’ Ad Tissink 22 ‘Denk groot, maar begin klein’ Yvonne Ton 25 Verticaal draineren kan al biobased Ad Tissink Van onze partners: 10 Flexibele ruimtemodules: Containex Plus Line 16 Duurzaam én circulair beton, met de perfecte kwaliteit 18 Funderingsbalken razendsnel en zonder afval gerealiseerd 19 Digitaliseren geeft kwaliteit en efficiëntie een boost 20 Milieuvriendelijker en voordeliger smeren met Panolin 24 Met Circle sneller, slimmer en duurzamer bouwen 26 Hoogwaardige deuroplossingen voor de gebouwen van morgen 28 Prefab Next Level: de VBI Integraalvloer 29 Innoveren om duurzaam te behouden 30 Netkrapte? Bouw duurzaam door met battery packs 31 BIA Systeemwand: recyclebaar en duurzaam

Nico Dikstaal Eindredacteur Cobouw Specials

COVER

Deze special bevat gesponsorde onderdelen.

Klantenservice (088) 584 08 88 Redactie (088) 584 08 00 Utrechtseweg 44, 3704 HD Zeist Internet www.cobouw.nl/specials E-mail specials@vakmedianet.nl Hoofdredacteur: Eric Verweij Adjunct-hoofdredacteur Joost Zwaga Uitgever Mieke Luisman-Stikkelorum Eindredactie en coördinatie Nico Dikstaal Medewerkers Thomas van Belzen, Serena Scholte, Ad Tissink, Yvonne Ton Vormgeving colorscan, www.colorscan.nl Basisontwerp Menno van der Veen Abonnementen Online abonnement met onbeperkt toegang tot cobouw.nl en de Cobouw-app: € 14,50/ mnd. Krant (2x per week), incl. themaspecials en onbeperkt toegang tot cobouw.nl, de Cobouw-app en de digitale krant € 74,-/mnd. Abonnementen afsluiten of wijzigen: klantenservice@vakmedianet.nl, tel.: 088-584 08 88.

© Vakmedianet 2022 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Als je de kunststof strips die Cofra in een jaar de grond in drukt achter elkaar legt, komen ze gemakkelijk een keer de aarde rond. Daarom ontwikkelde de Boskalisdochter een biobased variant. Aan drains die na een tijdje vanzelf uit elkaar vallen, wordt gewerkt. (Foto: Carel Kramer/Cofra)

DUURZAAM BOUWEN MET BETON Vandaag (mee)bouwen aan morgen

Bel uw persoonlijke adviseur Tel: 0342 - 44 10 50

BUILDING A SOLID FUTURE

BOSCHBETON.NL

Inspectie van elektrische installaties

Alles over visueel inspecteren, meten en rapporteren EEN GREEP UIT DE INHOUD:

Achtergrondinformatie en praktische tips

•

NEN 1010 als achtergrond

Het inspecteren van elektrotechnische installaties is de

•

Offerte inspectie elektrische installatie

•

Elektrotechnische risico’s

•

Visuele inspectie van de elektrotechnische installatie

•

Metingen en beproevingen elektrische installaties

Deel 6 en NEN 3140 zijn vereist.

•

Rapportage inspectie

Bestel het boek van Ing. N.J. (Nico) Kluwen voor € 89,- (ex. BTW).

•

Bepalen frequentie

laatste jaren alleen maar toegenomen. Dit boek voorziet in de grote behoefte onder elektrotechnici die op zoek zijn naar achtergrondinformatie en praktische tips rondom metingen.

Het gehele proces vanaf offerte tot en met het uitbrengen van een inspectierapport wordt in dit boek behandeld. Zowel de visuele inspectie van de elektrische installatie als alle metingen en beproevingen die in het kader van NEN 1010

Ga naar: www.installatiejournaal.nl/praktijkboeken

Nieu w edit e ie!

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

5

REPORTAGE

Bij het Haarlemse R&Do laten ze duizend bloemen bloeien

Misbaksels? Graag!

Bij R&Do in Haarlem innoveren ze door te doen. Aan de slag zonder spelregels, is het motto. “Hier kunnen bedrijven, onderzoekers en studenten ongeneerd nieuwe technieken uitproberen.”

DOOR AD TISSINK

Z

o’n vijftig 3D-printers hebben ze draaien. Grote kamervullende exemplaren, maar ook bescheiden tafelmodellen.

Die kunnen overweg met materialen uiteenlopend van (biobased) kunststof tot en met steenpoeder. Wapening wordt zonodig meegeprint.

In ieder leeg hoekje van de oude garage in Haarlem waar 3D Makers Zone, (3DMZ) is gevestigd, staan dus wel wat producten die van die printers zijn gerold. Meubels, ornamenten, brugliggers, maquettes, rempedalen, zuigerstangen, pomphuizen… Van alles komt langs.

Niet alleen de geslaagde eindresultaten van de ontwikkeling zijn te zien, maar ook de mislukkingen onderweg daarnaartoe. Peter van den Bosch pakt er een zwartgeblakerde vaas bij geprint van olifantsgras vermengd met kunststof hars. “Het verbrandde de eerste keer jammerlijk. Het mengsel was niet goed en we hadden de verwerking nog niet onder controle. Dat geeft niet, daar leren we van. We zijn niet voor niets een fieldlab. Hier kunnen bedrijven, onderzoekers en studenten ongegeneerd nieuwe technieken uitproberen. Zonder dat ze direct worden afgestraft als er een keer iets mislukt.”

Sinds drie jaar is er een aparte poot naast 3DMZ die de bouwsector het tijdperk van Industrie 4.0 wil binnenloodsen. Dat gaat dus een stuk verder dan 3D-printen. Het behelst ook parametrisch ontwerpen, file-to-factory-productie, ketenintegratie en digital twins voor de gebruiks- en beheersfase van gebouwen. Alles zo duurzaam mogelijk en circulair.

Het is voor Van den Bosch en zijn collega’s niet meer dan logisch dat de uitbreiding waaraan 3DMZ zelf behoefte heeft, wordt uitgevoerd binnen dat Bouwlab R&Do. “Want dat ‘do’ is meer dan een leuke woordspeling. Ze innoveren vooral ook door te doen. Door dingen te ervaren. Bij het Bouwlab mag

Een van de vijftig 3D-printers aan het werk. Foto: Ruud Jonkers

namelijk alles. ‘Aan de slag zonder spelregels’, is het motto.

Paviljoen De uitbreidingsplannen kregen vleugels toen ze een paar jaar terug stuitten op een charmant paviljoentje van Monuta, dat na amper tien jaar alweer moest wijken. Een bescheiden gebouwtje met rechthoekige plattegrond, mooie lichtinval onder een groot zigzag-dak. Op de schetsen van het masterplan voor 3DMZ stond weliswaar een bolvormig paviljoen ingetekend, maar dit paste misschien nog wel beter. Wat is er immers circulairder dan hergebruik van een oud gebouw?

Hoewel het nooit demontabel was ontworpen, wist sloper RGS het afgelopen najaar netjes uit elkaar te halen. De stalen balken en kolommen liggen als een grote bouwdoos te wachten in Haarlem om opnieuw te worden samengesteld. Rob Buren, die dat project trekt voor het Bouwlab, is er druk mee.

Dura Vermeer bracht al buispalen in de bodem aan voor de fundering. Hergebruikte buispalen, die de aannemer oogstte bij een ander project. Daarop worden momenteel stalen funderingsbalken gelast. Daar weer bovenop komen onder andere drie betonnen poeren. De bekisting daarvoor wordt geprint met de nieuwe betonprinter die 3DMZ voorlopig in een aanpalende garagebox laat werken.

Betonprinten Met die variant van 3D-printen zijn ze duidelijk nog maar net begonnen. De op

elkaar aangebrachte worstjes betonmortel doen nog niet precies wat de onderzoekers willen. Overal zijn druipers te zien. Maar Buren verwacht dat ze een stijle leercurve zullen doorlopen. “We leren snel en naast onze eigen expertise hebben we kundige partners, waardoor we niet alles zelf hoeven uit te vinden.

Het is nu vooral het inregelen en op elkaar afstemmen van de machine, mortel en besturing, waar we druk mee zijn”.

“We hebben kundige partners, waardoor we niet alles zelf hoeven uitvinden” In Haarlem verdwijnen de eerste probeersels vooralsnog in de fundering. In de grote cilinder die is geprint, zijn secties gemaakt voor het plaatsen van de wapeningsstaven. Daarna worden de poeren volgestort. In de rest van het paviljoen wordt een scala aan andere technieken en producten ingezet. Voorbij levert twee prefabwanden van cementarme mortel; op de twee kopse kanten levert Vianen wanden van het populaire CLT. Erg enthousiast wordt Buren van de achterwand, met golvende cirkelpatronen gerealiseerd met de technologie van Stack3d. De robot van deze Brabantse startup lijmt complete bakstenen, dus geen strips, tot hele intrigerende verbanden. Nog nooit eerder vertoond in de wereld van metselwerk. De wand

komt in prefabdelen op de vrachtwagen aan. Een metselaar hoeft er alleen nog een paar verbindingsstenen tussen te lijmen.

Sensoren Op het grote zigzag-dak gaat nog van alles gebeuren. Nieuwe oplossingen als een sedum-dak en biobased-isolatie worden op een deel toegepast en vergeleken met traditionele toepassingen op een ander deel. De verschillend geörienteerde dakvlakken bieden daar een uitgelezen kans voor. Dan moeten er wel sensoren in de dakbedekking worden aangebracht, maar het gebouw wordt sowieso goed gemonitord, omdat ze vanaf dag 1 een digital twin willen opbouwen. Het hele paviljoen wordt volgestouwd met sensoren.

En binnenin? Daar komen drie printers te staan. Dat blijft toch de kernactiviteit in het voormalige complex van afvalverwerker Spaarnelanden. Onder andere een hagelnieuwe robot van ABB zal er actief zijn. Die is al geleverd door de fabrikant, maar staat nog in de verpakking te wachten totdat zijn onderkomen af is. De betonprinter komt er voorlopig niet te staan. Die levert nog te veel stof en troep voor zo’n fraai gebouwtje grenzend aan de mooie tuin die ook wordt aangelegd. Voorlopig mag hij drie funderingen leveren voor de drie printers. Zelf is hij voorlopig nog veroordeeld tot een anoniemer bestaan in die garagebox. Daar moet hij meters gaan maken en proefstukken maken.

Niemand wordt boos als daar af en toe een misbaksel tussen zit.

6

Innovatie

INNOVATIE

Waarom de Nederlandse bouw niet innovatief genoeg is

‘Drillen tot je de status quo bereikt hebt’ Hoe innovatief is de Nederlandse bouw? Wetenschappers en ervaringsdeskundigen schetsen een onthutsend beeld, waarin techneuten domineren en talent met nieuwe opvattingen wordt gedrild tot de status quo. Uit gewoonte, maar ook uit angst. “Het is tijd voor ander DNA in de sector.”

DOOR THOMAS VAN BELZEN

M

aarten Ingenhousz (33) vergelijkt de bouw met een slimme tiener die als de wiedeweerga moet feesten, rebelleren en grenzen verleggen. Te lang heeft de sector zichzelf voor de gek gehouden en hij spreekt uit ervaring: “Deels is deze harde analyse zelfontleding.”

Ingenhousz studeerde architectuur aan de TU Delft. Alles mocht en kon er, de meest wilde ontwerpen waren geoorloofd, zolang de gebouwen maar bleven staan.

Na zijn opleiding zag hij het snel misgaan met die explosie van creatieve ideeën. “Eenmaal aan het werk word je als jongeling eerst een paar jaar gedrild tot je de status quo hebt bereikt”, zegt Ingenhousz.

Daarna volgt er een tweedeling. “Een

deel accepteert het en probeert de sector mondjesmaat van binnenuit te veranderen. Het andere deel bekent kleur, wordt het zat, verlaat de sector of begint voor zichzelf.”

Enkele rebellen Ingenhousz signaleert dat de heersende cultuur innovatie in de bouw in de weg zit. “Te weinig jongeren met frisse opvattingen worden actief ingelijfd om de boel eens lekker op te schudden. Het huidige systeem vertrouwt te veel op de enkele rebellen.”

Hoezo is de bouw niet innovatief?

Hoe zit het dan met al die productinnovaties? Van metselrobots tot de meest moderne luchttechnische apparaten en intelligente veiligheidsvoorzieningen?

“Dat is juist het paradoxale”, zegt Ingenhousz. “Als het aankomt op commerciële productinnovatie is de sector juist extreem innovatief.”

Maarten Ingenhousz: “Het huidige systeem vertrouwt te veel op de enkele rebellen”

De midlife-strateeg Goed in productinnovatie, slecht in systeeminnovatie. Je zou er in de war van raken. Rick van den Bos (47) is van huis uit psycholoog. Hij was de eerste psycholoog die zijn diensten online aanbood.

Zijn innovatie was niet onomstreden. “’Je bent de weg kwijt’, zeiden verzekeraars en beroepsverenigingen tegen mij. Patiënten vonden het juist prettig.

Ik kon iets langer nadenken over hun vragen. Ik kon ze gerichter helpen. En de drempel om professionele hulp in te schakelen, haalde ik ermee weg.”

Bouwers doen maar wat Om maar aan te geven: Van den Bos weet wat innoveren is.

Ruim vijftien jaar geleden rolde hij de bouw in. Hij werkte onder meer voor BAM als commercieel directeur en onder de naam Heilige Huisjes voorziet hij hedendaags bouwbedrijven van bedrijfsstrategieën. Zijn mond valt vaak open van verbazing.

“Het is telkens weer fascinerend als je een strategie-analyse maakt voor bouwbedrijven. Wat is jullie strategie, is de eerste vraag. Ik pak dan het model van Treacy en Wiersema erbij (beschrijft drie strategieën, red). ‘Eh, OPEX’, zeggen ze dan. ‘O ja?’, reageer ik dan. Zijn je faalkosten zo laag dan dat je een laagsteprijsgarantie durft af te geven?’ ‘Eh, nee.”

Hoe vaak hij al niet directieteams gedesillusioneerd zag achterblijven. Tot hij ze vertelt dat de concurrent het niet veel beter doet. ‘Sla de top tien er maar op na.’ “Dan klaart de boel weer enigszins op.”

Hij houdt zijn hart vast voor ‘innovatieve woningbouwfabrieken’ die te veel techniekgedreven zijn en te weinig op de klantwens letten.

“Ik denk dat ik weet hoe het gaat eindigen. Niet best. Een fabriek technisch en commercieel opschalen, vraagt volstrekt nieuwe disciplines in de bouw.

Suboptimalisatie Van den Bos noemt de sector imperfect, omdat er geen volkomen concurrentie is, vindt bouwen heerlijk en is er zelfs verliefd op. “De potentie van de sector is

gigantisch. Het frustreert me dat die niet goed van de grond komt.”

Afgelopen jaar interviewde hij tal van kopstukken en professionals over dit specifieke thema. Hij schrijft er blogs over. “Waarom innovatie niet van de grond komt? Een belangrijke reden is dat de keten zo versnipperd is.”

Hij haalt Rob van Wingerden, oudCEO van BAM aan. “Hij noemt dat ‘het drama van de suboptimalisatie.’ De opdrachtgever wil een integrale oplossing, terwijl de bouw verre van integraal georganiseerd is. Een corporatie wil een compleet werkende verduurzamingslag, maar krijgt de ene keer een modern ventilatierooster aangesmeerd en de volgende keer slimme deuren.”

Techneutenbal Wat moet er veranderen? Ook Van den Bos denkt dat de cultuur van de bouw moet worden aangepakt. “Ik durf het bijna niet te zeggen, maar ik zie een extreme dominantie van het technische én mannelijke brein. De enkele vrouwen die in de sector werken zijn meestal ook behoorlijk technisch gedreven.”

Ziet de toekomst er beter uit? Van den Bos ziet dat jongeren met een brede blik nog altijd klem komen te zitten. “Hun innovatieambitie wordt te snel afgeremd. Ze opgezogen door het systeem en komen ze in technische gesprekken terecht, waar je eigenlijk uit moet blijven.”

Tijd voor ander DNA Het is tijd voor ander DNA in de sector, vat Van den Bos samen. “Wat een bouwbedrijf kan doen? Zet nou eens naast elke slimme TU’er een slimme bedrijfskundige. Neem een voorbeeld aan de kledingbranche waar tachtig procent commercieel is geschoold. Zie je ooit techneuten op de voorgrond treden in de auto-industrie?”

Leontien de Waal, is sector banker bij ABN Amro. Zij belooft te bankieren voor betere generaties. “De bouw komt voort uit een ambacht”, begint ze te vertellen.

“Dat ambacht wordt zwaar gekoesterd.

Het goede daarvan is, dat bouwers mooi werk willen afleveren en mooie dingen willen maken. Ze hebben een passie voor techniek.”

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

7

Henk Volberda: “Bij succesvolle innovatie gaat het voor slechts 25 procent over techniek”

Oude technieken Toch weer die techniek. Toch draait De Waal het probleem om. De bouw is volgens haar niet te technisch, maar te ‘ontechnisch’. “De sector leunt te veel op oude techniek, bouwkunde, terwijl zaken als digitalisering, chips én robotisering nauwelijks worden omhelsd. Digital intelligence begint met een open mindset. Neem BIM. We sturen allemaal medewerkers op cursus en denken dan dat iedereen het kunstje beheerst.

Het gaat erom dat digitalisering in brede zin wordt omarmd.”

Bouwbedrijven tonen nauwelijks serieuze aandacht voor digitale vaardighe-

den, stelt De Waal. “Grasduin voor de grap eens door de curricula van hbo’s en mbo’s. Zelfs daar moet je goed zoeken en zit het nieuwe bouwen er niet standaard in.”

Innoveren is a way of life, bedoelt ze te zeggen. Niet een kwestie van dat doen we er wel even bij. “Bouwbedrijven isoleren innovaties alsof het troetelkindjes zijn van een paar werknemers. En als het klaar is, mag iedereen de baby zien en omarmen, maar zo werkt adoptie van innovatie niet. Wat er moet gebeuren? Werk als bouwbedrijf continu aan je weerstandsvermogen. Prikkel het immuunsysteem van je organisatie zoals je

ook kinderen met lactose-allergie af en toe melk laat proberen.”

Van de bankier naar de wetenschapper.

Henk Volberda (58) is hoogleraar Strategie en Innovatie aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Amsterdam Centre for Business Innovation. Daar maakt hij elk jaar de Nederlandse Innovatie Monitor uitvoert voor het World Economic Forum.

“De bouw blinkt niet uit in innovatie”, weet Volberda. “De ICT doet het veel beter. En ook de zakelijke dienstverlening scoort beter op radicale innovatie.

Bouwbedrijven hebben een kortetermijnoriëntatie en investeren nauwelijks in R&D.” Hij herinnert zich een lezing van een ASML-directeur over ketenmanagement en het regisseren van netwerken. De zaal zat vol CEO’s uit de bouw die aandachtig zaten te luisteren, maar adviezen in de wind sloegen. ‘Dat kan bij ons niet’ zeiden ze tegen elkaar. ‘Bij ons gaat dat anders.’ Die houding is kenmerkend voor de bouw. ‘Wij zijn specifiek en we kunnen niet veranderen.’ Je kunt dat lang volhouden, maar niet oneindig.”

Rick van den Bos: “Ik durf het bijna niet te zeggen, maar ik zie een extreme dominantie Kantelpunt van het techni- De hoogleraar stimuleert bouwers anders te kijken naar innovatie. “Bij Sucsche én cesvolle innovatie gaat het voor slechts voor 25 procent over techniek. Een veel mannelijke groter aandeel, 75 procent, wordt bebrein” paald door je leiderschapsstijl, je manier van organiseren en de inrichting van de arbeid.”

Bedrijven die niet innoveren, sterven

Drie innovatiescenario’s volgens Henk Volberda Grote bouwbedrijven beginnen in te zien dat het anders moet, ziet Henk Volberda hoogleraar Strategie en Innovatie aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Amsterdam Centre for Business Innovation. “Daar begint de innovatie los te barsten.” Hij schetst drie scenario’s waaruit bouwers die de stap durven te nemen kunnen kiezen.

1. Investeer in de nieuwe digitale wereld van metselrobotten en 3D-printing (virtual reality).

2. Investeer in industrialisatie, prefabricatie en modularisering (the big factory) 3. Ga voor de ‘green reboot’ (compleet inzetten op verduurzaming).

uit, waarschuwt hij: “Innoveren doe je om de productiviteit te verhogen. Op die manier kun je beter concurreren. Doe je dat niet, dan word je een dinosaurus en maak je jezelf op den duur overbodig.”

Zijn tip aan jou? “Investeer in mensen.

Geef ze speelruimte en bevrijd ze van die traditionele structuren en op beheersing gerichte organisatiecultuur.

Maak ruimte voor innovatie. Verruil traditioneel leiderschap voor dienend leiderschap. En betrek actoren van buiten de eigen de organisatie.”

De bemiddelaar Vier keer in feite hetzelfde antwoord.

HEIEN DOE JE MET JE HOOFD

PROFITEER NU VAN ONS BASE FT FUNDERINGSPLAN Als je slim bent en weldoordacht wil

Met BASE FT ontwerpen we een slim, degelijk

bouwen, dan begin je met een intelligent

en groen funderingsplan waarmee je tot wel

funderingsplan. En dat plan laat je ontwerpen

20% aan materiaal kunt besparen. Je hebt

door Voorbij Funderingstechniek met

minder palen nodig dus minder beton en dat

Base Foundation Technology, onze slimme

geeft weer minder CO2 uitstoot. Een BASE FT

parametrische ontwerptool. Dat klinkt

funderingsplan is bij ons inclusief. Kijk, dat is

misschien ingewikkeld, maar het komt erop

heien en je hoofd gebruiken. Kijk snel op www.

neer dat je heel veel kunt besparen. Tot aan

voorbijfunderingstechniek.nl. Of bel of mail ons

het milieu toe.

voor een stevig en vrijblijvend adviesgesprek.

Bel 020 - 407 71 00 of mail naar verkoop@voorbijft.nl

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

Hoe maak je de bouwsector innovatiever? Door meer ruimte te creëren voor nieuwe opvattingen en mensen van buiten de sector. De jonge architect zegt het, de psycholoog, de bankier en de wetenschapper. Maar hoe kijkt de banenbemiddelaar ertegen aan?

“Te veel techneuten? Honderd procent. Op een paar uitzonderingen na is het merendeel supertechnisch”, beaamt Willem Molengraaf van Building Heroes. Als bemiddelaar voor nieuw talent zit zijn bedrijf op de eerste rij van te vergeven bouwjobs.

“Ik zie die vraag naar technisch geschoolde mensen ook niet opdrogen. De focus van veel bedrijven ligt nou eenmaal sterk op de techniek. Belangrijk, maar het gaat wel ten koste van de tijd en capaciteit om te innoveren.”

Building Heroes is juist om deze reden gestart met de zogeheten Construction University, een ‘multicompany traineeship’ voor hoogopgeleide schoolverlaters in de bouw. Molengraaf zou meer variatie in de ‘bouwvacturesbank’ toejuichen. “‘Wij willen een ceo met ervaring’, hoor ik vaak. ‘Iemand die uit de bouw komt.’ Zelden komt een buitenstaander op die eindbaasstoel terecht. Ik vind dat echt een gemiste kans. Waarom zou een eindverantwoordelijke iemand met een technische achtergrond moeten zijn?

Natuurlijk is het spannend om iemand neer te zetten zonder bouwbloed, maar dat is wel de kern van de oplossing.”

Tijd voor nieuwe leiderschap Ook volgens Molengraaf is het tijd voor nieuwe leiders. “We krijgen te maken met een situatie die nog nooit heeft plaatsgevonden. Brandstof wordt duurder, materiaal schaarser, de vraag rijst de pan uit en we komen mensen te kort.

Het komt allemaal tegelijk op ons af. Iemand die alleen focust op de techniek overziet dat niet en kan moeilijker de connectie maken met de buitenwereld.”

Wat ziet Molengraaf als hij de bouw met een persoon vergelijkt? “Ik zie geen persoon. Ik zie een groepje roodblauwe, geschoolde mannen. Ze staan om een boom. Druk met de vraag welke zaag ze moeten gebruiken om de appel uit de boom te krijgen. Iets verderop staat een meisje. Ook zij kijkt naar de boom. Ze

9

Willem Molengraaf: “Waarom zou een eindverantwoordelijke iemand moeten zijn met een technische achtergrond?”

Als de bouw een persoon was

Cobouw vroeg bouwprofessionals op LinkedIn de bouw te vergelijken met een persoon. Het leverde twintig uiteenlopende reacties op.

13-JARIGE DIE NODIG MOET PUBEREN “De bouw is een hyperintelligente, sociale maar geconditioneerde 13-jarige, die als het niet snel gaat rebelleren, er tijdens deze midlifecrisis achter komt dat het zich aan de verkeerde maatstaven heeft aangepast”, schrijft Maarten Ingenhousz (oprichter Foremore).

MET EEN PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS Edwin Lokkerbol (Het Projectenbureau) signaleert dat de bouw als persoon een persoonlijkheidsstoornis heeft. “Soms voelt de persoon zich opdrachtgever, soms opdrachtnemer.” Ook volgens Paul Terwisscha van Scheltinga (directeur-bestuurder Volksbelang) heeft de bouw een meervoudige persoonlijkheid. “Gedreven door gewin en ego, ten koste van de ander en van de aarde.”

SLECHTE TIMING Mark van Houten (commercieel directeur bij Saint-Gobain) ziet een blanke, loyale man voor zich, die heel graag inclusief wil zijn, maar enorm worstelt met het ‘hoe-dan?-vraagstuk’ en net op de verkeerde momenten de verkeerde dingen zegt en dan vol frustratie achterblijft, met de gedachte: maar ik bedoel het toch goed?”

LATE VEERTIGER De bouw doet Leonie van der Steen (Squarewise) juist denken aan een late veertiger die meer dan voldoende ervaring heeft om alles te maken, maar door stress niet zo jong meer is van geest. “Wij moeten onszelf minder serieus nemen en weer iets meer van die onverschrokkenheid van het begin van onze carrière terugvinden.”

heeft een andere oplossing. ‘Laten we een nieuwe ladder maken’.”

Leontien de Hoopvolle toekomst Terug naar de jongen van de bouw als Waal: “De twaalfjarige jongen die moet gaan sector leunt te puberen. Terug naar Ingenhousz. Wat doet hij om die bouw wakker te veel op oude schudden? techniek, Ingenhousz begon voor zichzelf. Hij timmert aan de weg met een baanbreterwijl digitalikend online bestelplatform, waar zzp’ers sering, chips én en kleine onderhouds- en renovatiebedrijven hun bestellingen kunnen plaatrobotisering sen voor op de bouwplaats. nauwelijks “Dit moet een hoop bouwverkeer in de stad schelen en de vakman tijd bespaworden ren. Nu bestelt, is binnen twee uur op omhelsd” de bouwplaats. Met elektrisch vervoer in plaats van op diesel. Binnenkort hopen we in de lucht te zijn.”

Hij snapt de bouwers ook wel. Veran-

deren is niet makkelijk. Zeker niet wanneer opdrachtgevers en beleidsmakers de regels steeds veranderen.

“Eigenlijk word je als bouwer van alle kanten beschoten. De natuurlijke reactie is dat je defensiever wordt. Wat je zou moeten doen? Van eigen kracht uitgaan. En de overheid zou een soort buitencategorie moeten creëren om de bouw te helpen, zodat er ruimte komt voor experimenten. Een soort living lab in de regelgeving.”

Hij droomt hardop. Mijmert over fascinerende wereldtentoonstellingen over staal en glas in Parijs en Milaan, meer dan honderd jaar geleden. “In die tijd had de bouw nog aanzien. Eigenlijk is dat nog steeds de benchmark. Er zijn wel tentoonstellingen, maar daar heeft niemand het over, behalve de bouw zelf. We moeten uit die bubbel komen.”

SPONSORED CONTENT

Flexibele ruimtemodules: de nieuwe en hoogwaardige Containex Plus Line systeemplafond. Dankzij het systeemplafond is er niet alleen een uitstekend, comfortabel klimaat, maar ook een optimaal geïsoleerde akoestiek in de ruimtes. Ongeacht of het gaat om een rustig klaslokaal of kantoor waarin geconcentreerd moet worden gewerkt of een drukke bouwkeet waar mensen af en aan lopen tijdens de koffiepauze.

Het was een van de meest uitgebreide en spannende ontwikkelingsprocessen in de veertigjarige geschiedenis van Containex. Maar het resultaat mag er dan ook zijn. Na twee jaar ontwikkelen heeft Europa’s toonaangevende leverancier van mobiele ruimtesystemen met het merk Containex Plus Line een toekomstgericht product op de markt gebracht. Het bedrijf reageert hiermee op de toegenomen vraag van klanten. De Plus Line belooft vooral één ding: een ruimte om u goed in te voelen!

Naast de beproefde Classic Line, is nu ook de innovatieve Containex Plus Line voor klanten beschikbaar. Deze voldoet aan bijzonder hoge eisen op het gebied van uitrusting en ontwerp.

Deze hoogwaardige productlijn maakt het, dankzij een geperfectioneerde modulaire bouwwijze, mogelijk om ruimtes individueel vorm te geven. Dit biedt allerlei mogelijkheden.

Hierdoor is het een ideale langdurige of tijdelijke ruimteoplossing voor kleuterscholen en scholen, maar ook voor kantoren, verkoopruimtes en bouwketen.

Hoogwaardige uitrusting In de Containex Plus line voelt iedereen zich meteen op zijn gemak. De hoogwaardige isolatie met standaard brandbeveiliging en individuele uitrustingsvarianten zorgen voor een unieke sfeer en een natuurlijk binnenklimaat. Zo is de Plus Line bijvoorbeeld uitgerust met elektrische

jaloezieën aan de buitenzijde of aluminium rolluiken, volledige en gedeeltelijke beglazing met de beste U-waarden en een thermisch gescheiden buitendeur. In het koude of warme seizoen zorgt een verwarmings- en airconditioningsysteem met moderne warmtepomptechnologie voor aangename temperaturen.

Net zo makkelijk als Lego De flexibele Containex-paneelconstructie, die werkt volgens het welbekende ‘Lego-principe’, maakt het mogelijk om zowel enkele modules als complexe systemen met meerdere verdiepingen snel op te bouwen. Tegelijkertijd kan de constructie aan individuele behoeften worden aangepast. Bovendien voldoet de Plus Line aan de hogere laadbelasting van wind, sneeuw en grond.

Dit artikel is gesponsord door Containex.

Modern ontwerp De Containex Plus Line heeft een chic en elegant ontwerp, zowel van binnen als van buiten: Aan de buitenkant schittert de Plus Line in een aantrekkelijk antracietgrijs. Binnenin zorgen harmonieuze overgangen van de ruimtes en de doorlopende vloerbedekking (zoals Eternal Wood) voor een feelgood-sfeer. Andere opvallende voordelen zijn de moderne (ingebouwde) sanitaire installaties, de hoogwaardige massief houten binnentrap, de led-verlichting en het

Over Containex Containex is de meest toonaangevende aanbieder van mobiele ruimtesystemen in Europa, Het bedrijf levert al jaren kwalitatief hoogwaardige ruimtemodules aan industrie, handel, commercie en de gemeentelijke sector en biedt persoonlijk advies en planning op locatie.

4VSƤXIIV

) #+!* ,!+$ - & &')% % " * % , ! & " ! ' # " '% & "&' ' & ' ' ! " ! ' # " ) " " $% ' & ( ' ) (&'% ' & " $% ' )##% " " % ( ' ) " "#%!' &'

# " , " ## "('' #! " ' , '' " & (%&(&! ' % '% " " " # # " " %% ' %&##" " * ! %&##" 4VSƼXIIV ZER HI ZSSVHIPMKI & '$% & ) " - $ ) - $% & $ % # % ' - $% , " + '*

... !&*+ $$ +! "',)& $ &$ () #+!"# ' # &

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

11

OPINIE

Wat de bouw kan leren van de heremietkreeft Om als bouw de energietransitie te maken, hebben we niets aan de denkwijzen die ons gebracht hebben waar we nu zijn.

Innovaties genoeg, maar niet op grote schaal. Daarvoor moeten we afscheid durven nemen van het oude, en daarbij hebben we elkaars hulp nodig.

CV Serena Scholte (1981) werkt als zelfstandig ondernemer in de bouw- en vastgoedsector. Met haar achtergrond als bedrijfskundige en veranderkundige richtte zij in 2008 het leiderschapstraject Baanbrekers in de Bouw op, waaraan ongeveer 1000 professionals uit de bouw- en infrasector deelnamen.

In 2016 werkte zij samen met StartupDelta aan een beter innovatieklimaat in de sector. Daarna richtte zij Spinwaves op, een internationale netwerkorganisatie die hackathons organiseert om op duurzame wijze complexe vraagstukken op te lossen.

DOOR SERENA SCHOLTE

V

oor de transitie-opgave van de bouw is er geen tech fix.

In een special over innovatie is dat misschien vloeken in de kerk, maar alle nieuwe techniek is er al. De grootste uitdaging waar we nu voor staan, is om die innovaties op grote schaal toegepast te krijgen. Opschalen en uitrollen, zo prediken overheidsprogramma’s. Maar waarom werkt het niet op die manier?

Einstein beschreef het met de beroemde woorden: We kunnen de problemen niet oplossen met de denkwijze waarmee we ze gecreëerd hebben. De fix die we nu moeten maken, is op systemisch niveau. De sleutel ligt in onszelf. We zullen op zoek moeten naar nieuwe manier van leidinggeven, organiseren, samenwerken en leren. Deels gebeurt dat al vanzelf.

Systeemverandering Vorige week stond ik op een bouwplaats waar een warmtenet wordt aangelegd.

Met de projectleider sprak ik over de uitdagingen in de uitvoering. Zijn ogen begonnen te glimmen toen hij vertelde hoe ze een ingewikkelde klus klaarden en de buizen tussen de metro en de trambaan doorgevoerd hadden. Maar toen we door de wijk liepen, stonden de tranen in zijn ogen, toen hij vertelde wat hij tegenkomt. Hij was niet voorbereid op de armoede. Hele gezinnen die bij de foodtruck van de bouwer komen om een gratis avondmaal te halen. En de hoge energielasten brengen voortdurend nog meer mensen in de problemen.

Serena Scholte Foto: Christiaan Krouwels

Hij ontdekte ook de veerkracht van de gemeenschap. De plaatselijke Jumbo die iedereen die binnenstapt een baan belooft, ongeacht afkomst of opleiding.

Dat heeft hem aan het denken gezet: wat als we dat met ons bouwbedrijf doen? Het diversiteitvraagstuk en de arbeidstekorten worden op die manier misschien wel opgelost. En we creëren een perspectief voor deze mensen.

Maar hij weet: als ik op kantoor terugkom, krijg ik dat moeilijk uitgelegd. Collega’s zien niet meteen waar de kansen liggen. Standaard zien we bewoners als een risico, als gedoe. In de wijken kunnen wij van grote toegevoegde waarde zijn; de wijk ziet er met nieuwe kozijnen en geïsoleerde gevels prachtig uit.

De systeemverandering gebeurt, al piepend en krakend, vanzelf wel. Als leider vraag je je af: kunnen we ook richting geven aan de verandering? Hoe voorkomen we dat we met het oplossen van het ene probleem een ander probleem vergroten? Denk aan de afvalstromen en CO2-uitstoot die ontstaan wanneer we woningen grootschalig gaan aanpakken. Vanaf welk punt zien we de samenhang en weten we dat we goede stappen zetten met elkaar?

Afstand nemen Otto Scharmer (geestelijk vader van Theory U; het idee dat alles wat leeft met elkaar verbonden is) legt het als volgt uit: een systeemtransformatie kan alleen wanneer er een collectieve bewustzijnstransformatie plaatsvindt. Dat betekent dus samen letterlijk vertragen en afstand nemen van ons systeem.

Door de natuur in te trekken bijvoorbeeld. Na het afstand nemen, waardoor we onszelf weer als onderdeel van een groter geheel zien, vragen we onszelf af welke (ontbrekende) samenhang we zien in de oplossingen.

Na afstand komt ook het afscheid nemen van dat wat ons niet langer dient.

Het best doen we dat met respect. Bijvoorbeeld: ‘De tech fix-mindset (of een bepaald bouwmateriaal) was ooit heel goed en heeft ons veel gebracht, maar nu helpt het ons niet meer verder. Ze heeft haar bestemming bereikt.’

Dat is een ontzettend spannend moment in onze transformatie, waaraan we niet voorbij kunnen gaan. In de natuur kennen sommige diersoorten vergelijkbare spannende momenten. Bijvoorbeeld de heremietkreeft, die haar oude schelp moet loslaten wanneer deze

te krap wordt en haar ontwikkeling remt. Ze is een makkelijke prooi voor roofdieren in deze fase. Om de onveilige fase te overleven, maakt de kreeft gebruik van ‘sociale netwerken’. Die helpen de gemeenschap van kreeften om snel nieuwe schelpen te vinden en te delen. Ook wij voelen ons kwetsbaar wanneer we de bescherming van gewoontes, processen en rituelen loslaten, omdat die ons niet meer dient. Hoe kunnen wij sociale netwerken, gemeenschappen, ontwikkelen om ons onveilige gevoel in de transitie dragelijk te maken?

Na afstand en afscheid nemen, ontstaat er vanzelf nieuwe ruimte in onze hoofden en harten, waarin we uitgenodigd zullen worden door onze omgeving om met onze ideeën, technologie en fantastische mensen aan de slag te gaan. Dat is een reis van proberen, leren en innoveren, waar we als doeners tot ons recht komen. We gaan helder zien waar kansen zitten die ons gezamenlijke belang dienen om een duurzaam Nederland op te bouwen voor onszelf en de generaties na ons. Want mooie dingen bouwen, daar zit nog altijd onze passie en kracht.

12

Innovatie

RECONSTRUCTIE

Octrooistrijd over versterking stalen bruggen

Wie bedacht dat foefje met hogesterktebeton?

Een van de felste octrooigevechten de afgelopen jaren ging over het overlagen van stalen bruggen met hogesterktebeton. Op de techniek die met veel publiek Nederlands geld was ontwikkeld, was heimelijk door een Deense partner Europees octrooi aangevraagd. Er was een reeks rechtszaken nodig om hem dat weer af te pakken. Maar die enorme internationale markt waar iedereen op hoopte, is nog altijd niet opengebroken.

DOOR AD TISSINK

D

e kwestie had een lange aanloop. Dat veel grote stalen bruggen in Nederland in beroerde staat verkeerden, begon eind jaren negentig van de vorige eeuw te dagen. Ze waren halverwege de geplande levensduur niet alleen aan een flinke onderhoudsbeurt toe; het aantal transportbewegingen en de aslasten waren sinds het ontwerp enorm toegenomen en leverde belastingen op waar ze nooit op waren berekend. Steeds meer brugdekken bleken last te hebben van vermoeiingsscheuren. Het was vooral de klep van de Tweede Brienenoordbrug die de infrasector met de neus op de feiten drukte. Amper zeven jaar na oplevering in 1990, moest die al worden vervangen.

In de koortsachtige zoektocht die losbarstte naar een oplossing om niet alle stalen bruggen compleet te hoeven vervangen, ontstond het idee om ze overlagen met een laagje hogesterktebeton.

Een dunne laag van het nieuwe betonmengsel bovenop het stalen dek, zou de krachten beter spreiden over de onderconstructie. En omdat het in de plaats kwam van het asfalt, zou het niet eens zoveel extra gewicht opleveren.

Hogesterktebeton was op dat moment een betrekkelijk nieuw materiaal. Vooral in Denemarken en Duitsland bestond er ervaring mee, maar in hele andere toepassingen. Het Deense Contec was een van de partijen die vooropliep.

Mede dankzij de inzet van de Neder-

landse agent Peter Buitelaar van Contec, raakte de firma intensief betrokken bij de proeven die onder leiding van Rijkswaterstaat en de TU Delft werden opgezet om een antwoord te vinden op de problematiek van de vermoeide stalen bruggen.

Na proeven in het laboratorium vond een eerste pilot plaats op de klep van de oude Brienenoordbrug. Daarna volgde de Calandbrug in de Rotterdamse haven en de brug bij Hagestein.

Maar op de Moerdijkbrug ging in 2005 het fout, toen Haverkort Voormolen (tegenwoordig TBI Mobilis) het extreem stroperige materiaal niet goed op het brugdek en tussen de wapening kreeg.

Er bleken flinke luchtbellen ingesloten in het mengsel en het wegdek was veel te bobbelig om comfortabel over te rijden. De automobilisten klaagden steen en been dat ze over het Hollands Diep heen stuiterden.

Geen alternatief Het betekende een enorme terugslag voor de technologie en leidde tot een bijna existentiële discussie over de vraag of dat overlaging überhaupt een realistische methode was om zo zwaar op in te zetten. Maar de pijnlijke werkelijkheid was: er was geen serieus alternatief. Rijkswaterstaat stond met de rug tegen de muur.

De aannemer herstelde met veel pijn en moeite de fouten en bij de westelijke helft van de Moerdijkbrug drie jaar later ging het in één keer goed. De harde les die de aannemer had getrokken, was dat

die het extreem stroperige en kritische mengsel duidelijk niet door de eerste de beste betonploeg kan laten aanbrengen.

De ingrediënten voor de mortel moesten bijna met een theelepel worden gedoseerd. En de opslag van de materialen moest onder zorgvuldig gecontroleerde omstandigheden plaatsvinden. Dat was de infrabetonwereld niet zo gewend.

Maar het kwam dus goed met de Moerdijkbrug en na nog een paar succesvolle overlagingen, waaronder de Galecopperbrug, was het vertrouwen in de jaren ‘10 zo sterk gegroeid dat de infrabouwers weer durfden te dromen over export van de technologie. In omringende landen is de problematiek van de vermoeide stalen bruggen immers minstens zo groot. Het probleem speelt wereldwijd. De enorme marktpotentie werd vanaf het begin steevast opgevoerd ter rechtvaardiging van de investeringen in proeven en pilots. Het was de vette worst die Rijkswaterstaat de aannemers voorhield om ze te verleiden mee te doen met de experimenten.

Huiverig voor octrooien Maar toen bleek ineens dat er een octrooi rustte op de techniek. Iets waar Rijkswaterstaat juist altijd extreem huiverig voor is, omdat het niet overgeleverd wil zijn aan één partij. Het octrooi stond nota bene op naam van het Deense Contec. De aanvraag was al in 2003 ingediend maar werd pas in 2015 definitief toegekend.

Vertegenwoordiger Buitelaar vertelde eerder al tegen Cobouw dat hij het begin

sterk ageerde tegen de octrooi-aanvraag bij zijn baas, directeur-eigenaar Bo Serwin van Contec. Dat deed namelijk geen recht aan de inbreng van partijen als Rijkswaterstaat, de TU Delft en diverse Nederlandse bedrijven. De technologie was nadrukkelijk in open samenwerking ontwikkeld, grotendeels op kosten van de Nederlandse belastingbetaler.

Toen hij na een arbeidsconflict was ontslagen, kaartte hij het probleem serieus aan. Fanatiek als hij is, liet hij toen ook niet meer los.

Tweede Kamer Na intensief lobbywerk bij Tweede Kamerleden kreeg hij in 2016 voor elkaar dat minister Melanie Schultz van Haegen de Tweede Kamer beloofde alles in het werk te stellen om het octrooi te laten vernietigen. Na ruim een jaar procederen lukte dat ook en werd het Neder-

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

13

Overlaging van de Moerdijkbrug. Foto: Rijkswaterstaat

landse octrooi door de rechtbank van Den Haag vernietigd.

Dat was de opmaat voor vernietiging van het Europese patent weer een jaar later. Contec had tegen die tijd de handdoek al in de ring gegooid. Bij de behandeling van de zaak bij het Europees Octrooibureau in Rijswijk was niemand van het bedrijf aanwezig. Er was zelfs geen advocaat afgevaardigd. Daarmee waren alle belemmeringen weggenomen en kon iedereen met de technologie aan de slag.

Tegen Cobouw zei Serwin na het verliezen van de patentkwestie dat het hem nooit te doen was geweest om direct munt te slaan uit het octrooi. Het ging hem er vooral om een sterke positie te hebben ten opzichte van mondiaal opererende betonconglomeraten als Heidelberg en Lafarge. “Anders zetten zij ons buiten spel. Dat is niet moeilijk voor

zulke grote en machtige partijen.”

Of het patentgevecht grote invloed heeft gehad op de toepassing en doorontwikkeling van de techniek wordt in de inframarkt overigens betwijfeld. In Nederland zijn de meest kritische bruggen inmiddels wel versterkt met hogesterktebeton. En niet alleen met mortels van Contec, maar ook met die van Mebin en Dyckerhoff Basal. Ook al toen de octrooi-aanvraag van Contec nog liep, maar het bedrijf dat onder de radar hield.

Duitse aarzeling In Duitsland moet de markt anno 2022 nog altijd grotendeels op gang gekomen.

Dat heeft onder andere te maken met een compleet andere benadering van opdrachtgevers. Die deinzen er niet voor terug stalen bruggen compleet te vervangen door nieuwe exemplaren. Daar maken ze in de planning ruimte voor, door

“Zulke grote partijen zetten ons anders zo buitenspel” een snelweg zomaar een jaar af te sluiten voor groot onderhoud. De boetes als een aannemer een weg niet op tijd weer kan openstellen na een onderhoudsbeurt zijn ook vele malen lager.

Een goedkope en milieuvriendelijke oplossing is complete vervanging natuurlijk niet en er wordt wel mondjesmaat geëxperimenteerd met overlaging.

Strukton heeft samen met de Duitse aannemer Leonhard Weiss nu drie bruggen onderhanden genomen. Dat is gebeurd met mortels van Contec, omdat dat door de opdrachtgever was voorgeschreven in het bestek.

Dat is vooral terug te voeren op de

strenge Duitse bouwregelgeving, waar ze niet zo gauw uitzonderingen geven op materialen en technieken die nog niet over een Zulassung beschikken. Die is er sowieso nog niet voor deze in Duitse ogen nog experimentele techniek, maar met de mortels van Contec is de meeste ervaring, dus daarvoor worden dan na veel vijven en zessen tijdelijke ontheffingen voor gegeven.

Langere levensduur De teller in Duitsland staat dus op een schamele drie bruggen. Terwijl minimaal zeventig bruggen een levensduurverlenging van zo’n veertig jaar zouden kunnen krijgen door zo’n dun laagje hogesterktebeton. Toch verwacht de Nederlandse civieltechnische wereld nog steeds dat de markt gaat openbreken.

Omdat er, net als in Nederland, eigenlijk geen serieus alternatief is.

IDEAAL VOOR DE INBOUW VAN BOVENAF

HDB Ponswapening De HALFEN HDB-elementen bestaan uit een montagestrip met aangelaste dubbelkopdeuvels en worden als pons- en dwarskrachtelementen gebruikt. De deuvelstrips zijn eenvoudig aan te brengen en nemen aanzienlijk minder ruimte in beslag op uw terrein.

Leviat Tel: +31 (0) 74 267 1449 info.nl@leviat.com

Halfen.nl I Leviat.com Imagine. Model. Make.

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

15

ACHTERGROND

Wat zijn de voor- en nadelen van een patentaanvraag?

‘Je kunt ook leeglopen op een octrooi’ Een octrooi kan voorkomen dat een ander met jouw technische innovatie aan de haal gaat. Bovendien wekt het vertrouwen en helpt het bij aantrekken van investeerders. “Maar een gegarandeerde melkkoe is het niet. Je kunt er als bedrijf ook op leeglopen.”

DOOR AD TISSINK

D

e grote bouwbedrijven en toeleveranciers hebben hun zaakjes meestal wel op orde. Doen zaken met een vaste octrooigemachtigde, die hen behoedzaam langs de valkuilen van de nationale en internationale octrooiwetgeving loodst. En ze hebben vaak zelf ook nog wel een paar juristen in dienst die van wanten weten. Als er bij een aanbesteding iets slims wordt bedacht, bijvoorbeeld een nieuw golfbrekerblok voor de renovatie van de Afsluitdijk, dan worden de rechten vooraf zorgvuldig vastgelegd en beschermd.

Ze moeten wel, want als ze hun vondsten niet zelf vastleggen, gaat een van de grote internationale concurrenten er schaamteloos mee aan de haal. Worden ze bij de volgende internationale aanbesteding afgetroefd met een koekje van eigen deeg. Dat rechtvaardigt de kosten van een octrooitraject, dat flink in de papieren kan lopen.

Nederlands Octrooi Centrum Voor mkb-bedrijven en startups ligt dat anders. Die zullen, als ze de weg al weten, minder makkelijk in staat zijn dergelijke bedragen neer te leggen. Ze zullen eerst bij instanties als het Nederlands Octrooi Centrum, een onderdeel van de RVO, aankloppen om ze op weg te helpen. Karen Sam is één van de medewerkers van de RVO die dagelijks voorlichting geeft en bedrijven in begeleidt.

Hoeveel patenten er in de bouw precies worden aangevraagd, valt volgens Sam aan de hand van de octrooidatabanken niet één-twee-drie vast te stellen. Daarvoor is de bouwsector te breed en versnipperd. Vanuit alle hoeken en gaten sijpelen technische en procesinnovaties de bouwwereld binnen. Dat loopt uiteen van grote baksteen- en be-

tonproducenten tot fabrikanten van materieel, robots, installaties, steigermaterialen, domotica, noem maar op. En niet te vergeten natuurlijk de aannemers zelf, die zich vaak ook gespecialiseerd hebben in heel verschillende disciplines. De octrooiaanvragen komen daardoor in bijna alle denkbare classificaties terecht in de databanken.

Nederland vierde Uit de jaarcijfers over 2021 die het Europees Patent Office EPO, recent vrijgaf, bleek dat Nederland afgaande op het aantal octrooien per inwoner inmiddels op de vierde plaats staat in Europa. Dat zegt volgens wel iets over hoe innovatief Nederlandse bedrijven en instellingen zijn. Maar wat het aandeel van de bouw of aannemerij aan die hoge score is, valt niet gemakkelijk vast te stellen.

Bouwend Nederland heeft geen speciaal loket om haar leden door het complexe woud van octrooien en patenten te loodsen. “Wij ondersteunen en adviseren onze leden op enorm veel gebieden”, vertelt woordvoerder Richard Massar desgevraagd, “maar niet op dit terrein.” In België is wel een gespecialiseerde adviesinstantie: de Octrooicel voor het bouwbedrijf, OCBC. De Infra+ of Slimline-vloer. Foto: Jos Lichtenberg/SlimLine

‘Aannemers zijn uitvinders’ “Aannemers zijn namelijk vaak uitvinders”, legt Josse Jacobs van de OCBC uit in een recente videoblog. “Op de bouwplaats moeten ze immers een complexe puzzel in elkaar zetten en daarvoor moeten ze maar al te vaak aanpassingen doen aan de materialen en het materieel dat ze tot beschikking staat.” Die aanpassingen zijn soms ook al eens door anderen bedacht en kunnen daarmee een inbreuk maken op een octrooi.

Maar even vaak zijn ze volgens Jacobs nieuw en te patenteren, omdat nog niemand voor hen het had bedacht. Ook die vondsten gaan weer van klein tot

““Als een product niet gemakkelijk zijn geheimen prijsgeeft, kan het heel goed zijn dat wij adviseren geen aanvraag te doen”

groot en kunnen een breed spectrum van disciplines bestrijken. Van een slim spouwanker of een afstandhoudertje, tot en met het bolscharnier voor de Maeslantkering dat bij een stormvloed alle krachten moet opvangen van de golven op de sluisdeuren inbeuken.

Innovatie-expert prof. Jos Lichtenberg heeft in zijn carrière veel met octrooien te maken gehad. Na zijn studie Bouwkunde aan de TU Eindhoven werkte hij achtereenvolgens bij RockWool en DSM voor hij zijn eigen adviesbureau begon.

Met dat laatste bedrijf ontwikkelde hij onder andere een nieuw vloersysteem:

SPONSORED CONTENT

Duurzaam én circulair beton, met de perfecte kwaliteit

Aandacht voor duurzaamheid en circulariteit is in de wereld van logistiek vastgoed en beton niet meer weg te denken. Bij Van Berlo, marktleider in de Benelux op het gebied van bedrijfsvloeren, zijn ze er klaar voor om hun inmiddels bewezen duurzame betontechnologie onder de aandacht van de opdrachtgevers te brengen: minder cement, minder water, minder CO2, en met de perfecte kwaliteit.

In Nederland wordt jaarlijks zo’n 13 tot 14 miljoen kubieke meter beton geproduceerd.

Van Berlo verwerkt daarvan drie tot vier procent in bedrijfsvloeren van hoofdzakelijk distributiecentra. Bedrijfsvloeren hebben een grote impact op de CO2-footprint van deze gebouwen.

Opdrachtgevers zijn op zoek naar duurzaamheid, maar willen dat bereiken zonder in te leveren op de kwaliteit van de vloer. “Bij ons staat het vraagstuk van een scheurvrije en onderhoudsvrije betonvloer al jaren op de agenda”, vertelt Nick Vervoort, Hoofd Research & Development bij Van Berlo. “Door reductie van water en cement in het beton kunnen we krimp verminderen en daarmee scheuren voorkomen.

Tegelijkertijd kunnen we door deze cementreductie veel CO2 besparen. Duurzaamheid en scheurvrij beton gaan dus hand in hand.”

Minder cement is minder CO2 “Het gros van de CO2-impact van betonnen vloeren zit in het cementaandeel. Bij de productie van cement komt veel CO2 vrij. Het reduceren van cement, zonder in te boeten aan kwaliteit,

is heel moeilijk. Als je minder cement gebruikt, moet je onder andere ook teruggaan in water, om dezelfde eigenschappen te behouden.

Daarmee blijft de sterkte ongeveer gelijk, maar dit gaat wel ten koste van de vloeibaarheid van het beton. Daarom gebruiken we diverse hoogwaardige hulpstoffen in het mengsel, zoals superplastificeerders. Deze hulpstoffen zijn speciaal voor Van Berlo ontwikkeld en zijn zodanig uniek dat we deze hulpstoffen zelf toevoegen in de betonmixers op de bouwplaats.”

Eigen laboratorium “Wij hebben een volledig uitgerust laboratorium en een klimaatkamer (zie foto linksonder) waar we proefstukken bewaren die we testen op krimp. Onze nieuwste aanwinst is een Particle Size and Shape Analyzer waarmee we dankzij laser- en cameratechniek de grootte en vorm van poederdeeltjes kunnen analyseren. Met deze technologie ontwerpen we ideale poedercombinaties die qua grootte en vorm goed op elkaar passen. Daarmee is er nog minder cement nodig voor dezelfde beton- kwaliteit en dus nog minder CO2-uitstoot. Van Berlo heeft de vakkennis en de technologie om én te verduurzamen én tegelijkertijd scheurvorming te verminderen.

Dat kan geen enkele andere partij in onze branche. Het is uniek dat wij zelf de juiste kennis en apparatuur in huis hebben, en onafhankelijk zijn van anderen. Hierdoor kunnen we snel schakelen en onze technologie constant door ontwikkelen”, legt Vervoort uit.

Circulair beton “Opdrachtgevers vragen vaak naar een circulaire vloer, maar bedoelen meestal een milieuvriendelijke vloer”, gaat Vervoort verder. “Er is geen precieze definitie van circulair beton. Binnen de huidige regelgeving kun je maximaal 30 procent van het grind vervangen door secundair materiaal. Zoals bijvoorbeeld betongranulaat, dat gemaakt wordt uit gerecycled beton dat vrijkomt bij de sloop van een gebouw. Bij hogere vervangingspercentages krijg je te maken met aanvullende regelgeving. Een nadeel van secundair materiaal is dat het meestal meer krimp geeft. Als we circulair beton maken, bekijken we per project met de opdrachtgever of het milieuwinst biedt om secundaire grondstoffen toe te passen, met behoud van de kwaliteitseisen. Dit is onder andere afhankelijk van de beschikbaarheid van secundair materiaal rondom een project. Het kan bijvoorbeeld bij

een project in Rotterdam CO2-vriendelijker zijn om zeegrind te gebruiken dan om secundair materiaal in de vorm van betongranulaat uit Utrecht naar Rotterdam te halen. Ook testen we eerst in ons laboratorium hoe we secundaire materialen op een verantwoorde manier kunnen toepassen en welke hulpstoffen we moeten toevoegen om op een goede krimpmaat uit te komen. Met circulair materiaal loop je het risico op verlies van kwaliteit. Maar Van Berlo onderscheidt zich doordat wij met onze technologie kunnen sturen op behoud van kwaliteit.”

Geopolymeerbeton “Soms vragen opdrachtgevers of we een vloer met geopolymeerbeton willen maken. Nee, dat doen we niet. Onze vloeren moeten aan dermate hoge eisen voldoen dat wij geopolymeerbeton op dit moment ongeschikt vinden. Geopolymeerbeton heeft een lage CO2-footprint omdat er geen officieel cement wordt gebruikt, maar alternatieve bindmiddelen die een steenachtig materiaal vormen. In deze context is het goed om te vertellen dat onze eigen technologie een vergelijkbare CO2-footprint heeft. Dat komt doordat wij slechts een kleine hoeveelheid officieel cement gebruiken en dat aanvullen met dezelfde alternatieve bindmiddelen. In tegenstelling tot geopolymeerbeton voldoet onze technologie aan de huidige regelgeving en hebben wij de afgelopen tijd ruime ervaring opgedaan.”

Groen licht voor de praktijk “Met de enorme hoeveelheid beton die wij verwerken voelen wij een grote verantwoordelijkheid om op het gebied van duurzaamheid voorop te blijven lopen”, zegt Vervoort. “In 2021 hebben we een succesvolle proef gedaan met ons innovatieve en duurzame betonmengsel op een vloer van 25.000 vierkante meter. We hebben met primaire grondstoffen gewerkt, maar wel met heel weinig cement. Daar hebben we de grenzen opgezocht in CO2-besparing. We hebben hiermee een enorme stap gezet in duurzaamheid. De volgende stap is om het CO2 besparende mengsel te combineren met het gebruik van secundaire grondstoffen. De huidige ontwikkelingen in ons laboratorium geven groen licht om de praktijk in te gaan. De door ons ontwikkelde techniek is er klaar voor om op grote schaal naar de markt te brengen.”

Dit artikel is gesponsord door Van Berlo.

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

17

Het octrooi maakte het makkelijker nieuwe investeerders te vinden. Foto: Jos Lichtenberg/SlimLine

de Infra+ of Slimline-vloer. Door constructeurs is die wel omschreven als ‘vloer op zijn kop’. Door die ingreep ontstond volop ruimte om kabels en leidingen in de vloer onder te brengen in alle denkbare richtingen. Twee stalen liggers zorgen voor sterkte en stijfheiden, terwijl het samenstel met een betonnen plaat voor schijfwerking van de constructie zorgt. Daarmee paste de vloer naadloos in de systematiek van SlimBouwen waarvan Lichtenberg al decennialang een vurig pleitbezorger is.

Vroeg in de ontwikkeling raakte Lichtenberg in gesprek met de directeur van de Limburgse aannemer Jongen. Die zag er wel brood in en opperde het plan om hun woningen met de Slimline te gaan bouwen, waar hij voortvarend mee aan de slag ging. Hij besloot de doorontwikkeling en de octrooiaanvraag te financieren, wat voor Lichtenberg en zijn partners aantrekkelijk was. Maar toen Jongen werd overgenomen door VolkerWessels, stokte de samenwerking bijna voor hij goed en wel op gang gekomen was. In de onderhandelingen die volgden kon de innovatie-expert wel het octrooi behouden, wat het een stuk makkelijker maakte om nieuwe investeerders aan te trekken.

Kostbaar traject Lichtenberg durft niet te zeggen of hij en zijn partner het kostbare octrooieringstraject aan waren gegaan zonder de samenwerking met de aannemer.

Om een octrooi in stand te houden, moeten immers ook jaarlijks taksen worden betaald. Die beginnen laag en lopen dan op in de tijd. En vaak moet er ook nog geld worden vrijgemaakt voor het geval er een partij moet worden vervolgd die inbreuk maakt op het patent.

Die kosten moet de overtreder uiteindelijk betalen, maar pas nadat onomstotelijk is vastgesteld dat het om een in-

breuk gaat. “Het risico bestaat dus altijd dat je niet in het gelijk wordt gesteld en zelf voor de kosten kunt opdraaien. Die kosten moet je wel kunnen dragen.” Een octrooi is wat dat betreft zeker geen gegarandeerde melkkoe; je kunt er als bedrijf ook op leeglopen.

Het gevaar van dergelijke geldverslindende procedures, betekent wat Sam van de RVO betreft niet dat ze adviseert pas patent aan te vragen als die zak met geld klaar staat om inbreuk aan te kunnen pakken. “Zeker voor start-ups en kleine bedrijven is dat vaak niet op te brengen. Maar het octrooi is voor potentiële investeerders wel een belangrijk signaal dat de jonge onderneming op de goede weg zit. Voor het octrooi vindt immers een uitvoerig onderzoek plaats, dat in beeld brengt hoe nieuw en inventief de betreffende innovatie is. De potentiële partners kunnen daardoor goed inschatten hoe het product zich verhoudt tot andere producten en technieken die al bekend zijn.”

Coca-Cola Toch ligt een octrooiaanvraag volgens Sam niet altijd voor de hand. “Je geeft als bedrijf immers ook je geheimen prijs. Achttien maanden na de indiening wordt de octrooiaanvraag openbaar gemaakt en ligt alles op straat. Als een product niet gemakkelijk zijn geheimen prijsgeeft als je het openschroeft of door een scanner haalt, kan het heel goed zijn dat wij adviseren om geen aanvraag te doen. Soms is een bedrijfsgeheim een slimmere optie.”

Een voorbeeld dat in dat verband vaak wordt aangehaald is het recept van Coca-Cola. Daar is nooit octrooi op aangevraagd en de precieze ingrediënten zijn nooit bekendgemaakt. Het patent zou inmiddels overigens al lang verlopen zijn en over de vraag in hoeverre de

concurrenten erin geslaagd zijn om het te imiteren, misschien wel te verbeteren, wordt nog altijd druk getwist.

“Maar wat er nou precies in Coca-Cola zit en hoe het recept in de loop van meer dan een eeuw is gewijzigd, daarvan zijn maar weinig mensen op de hoogte. Die informatie is in geen octrooidatabank terug te vinden.” De naslagwerkfunctie vindt Lichtenberg misschien nog wel het belangrijkste maatschappelijke effect van octrooiweten regelgeving. In zijn tijd bij Rockwool had zijn afdeling een beugel ontwikkeld om steenwolisolatie onder broodjesvloeren te hangen. Reuze slim vonden ze zelf. Maar tijdens het nieuwheidsonderzoek voor de octrooiaanvraag stuitten ze op een vergelijkbaar beugeltje, dat vijftig jaar eerder al was ontwikkeld door een ander bedrijf. Het leek er sprekend op. Ze hadden het octrooi natuurlijk kunnen omzeilen door het met een ander bochtje of in een ander materiaal uit te voeren. Maar daar hebben ze uiteindelijk niet voor gekozen. “Het was voor ons vooral een leermoment. Als we ons huiswerk hadden gedaan, hadden we onszelf de nodige moeite kunnen besparen. Die octrooidatabases vormen een belangrijke bron van kennis die de ontwikkeling van technologie vooruithelpt. Die gingen we vanaf dat moment structureler vroegtijdig raadplegen.”

Beloning voor delen kennis Dat was trouwens ook de intentie van het verdrag van Parijs uit 1883, weet de ondernemer en emeritus hoogleraar bouwkundige productontwikkeling. Daarin werd het fundament gelegd voor de huidige octrooiwetgeving. Openheid en vooruithelpen van de technologie is niet het eerste waaraan iedereen denkt als het woord octrooi valt. Toch was dat het hoofddoel van het octrooistelsel. Als be-

loning voor delen van de kennis krijgt de uitvinder een beschermde voorsprong.

Lichtenberg realiseert zich dat het ook haaks staat op hoe sommige partijen opereren. Die lijken octrooien vooral te zien als een melkkoe. Hopen slapend rijk te worden door het verkopen van licenties. Er zijn bedrijven die daarin slagen, maar dat gaat zeker niet vanzelf.

Niet voor niets verlopen heel wat octrooien voor de termijn van 20 jaar, omdat bedrijven de instandhoudingskosten niet meer betalen.” Ook een aantal octrooien van Lichtenberg haalde op die manier de eindstreep niet.

Voorsprong Maar ook die zijn dus nog te raadplegen via de databases en vormen op die manier een onontbeerlijke bron van kennis. Dat vindt de innoverende emeritus hoogleraar nog wel de belangrijkste functie van octrooien. “Het zorgt ervoor dat degene die iets slims bedenkt in elk geval tijdelijk de vruchten kan plukken van zijn inventiviteit en een voorsprong kan opbouwen. Maar de rest van de wereld kan wel zien wat er zo slim aan is en daarop voortborduren. Op die manier helpt het de ontwikkeling van technologie absoluut vooruit.”

Publicatie voorkomt octrooi Sommige bedrijven willen geen octrooi aanvragen, maar alleen voorkomen dat een ander hetzelfde product ontwikkelt en er vervolgens octrooi voor krijgt. Dan is openbare publicatie van de techniek een goede optie. De datum van publicatie moet dan wel aantoonbaar zijn en moet eerder vallen dan de datum waarop een concurrent octrooi aanvraagt.

Deponeren van een idee in een kluis of depot is niet voldoende om de aanvraag door een ander te blokkeren. De innovatie moet echt openbaar zijn gemaakt.

SPONSORED CONTENT

Funderingsbalken razendsnel en zonder afval gerealiseerd met Superkist Funderingsbalken bouwen vergde vroeger flink wat bekistingswerk, maar tegenwoordig kan het eenvoudig met prefab mallen van EPS. De Hoop Pekso bedacht speciale trekpennen om de ‘Superkist’ mee dicht te zetten. Dat gaat niet alleen razendsnel, het voorkomt ook veel onnodig afval.

Het opbouwen van de Superkist is een kwestie van een rij U-vormige profielen tegen elkaar zetten en vastpinnen in de ondergrond. Dankzij mesgroef verbindingen op de kopse kanten schuiven de funderingskisten van geëxpandeerd polystyreen (EPS) keurig in elkaar, zonder dat er extra bevestigingsmaterialen aan te pas komen.

“Anders dan bij een standaard funderingskist hoef je de bekisting bij het storten van het beton bovendien niet te verstevigen met stalen beugels en houten balken,” vertelt Remy van Holst van Bouwbedrijf Jongerius.

“Je kunt met de kunststof trekpennen beide kanten van de kist eenvoudig bij elkaar houden.

Die zijn heel simpel aan te brengen en geven voldoende stabiliteit als het beton erin gaat.”

Aannemer Jongerius gaat binnenkort in Hekelingen weer aan de slag met de Superkist. Het bouwbedrijf uit Kwintsheul bouwt daar op een nieuw park een flinke villa, inclusief zwembad.

Bij het funderingswerk voor dergelijke klussen werkte het bedrijf altijd met standaard isolatiekisten of zogenoemde ‘Topkisten’, totdat het als een van de eerste het nieuwe systeem mocht uitproberen. Die ervaring was dusdanig goed, dat de aannemer sindsdien altijd met de Superkist werkt. Deze kost meer dan een standaard EPS-bekisting, maar dat heeft het bouwbedrijf er graag voor over. In tijden van krapte op de arbeidsmarkt en hoge materiaalprijzen is het zaak om iedere stap van het bouwproces zo snel mogelijk uit te voeren met zo min mogelijk materialen. En dat lukt met de nieuwe Superkist. Van Holst schat dat zijn werknemers voor één villa bij gebruik van een standaard EPS-kist een dag zoet zijn met het bekisten en daarna nog een halve dag met het ontkisten.

“Als we de Superkist gebruiken, winnen we sowieso die halve dag ontkisten. Daarnaast hoef

Het plaatsen van trekpennen in de Superkist.

je de boel niet meer te verstevigen met stalen beugels en houten balken – die je er later ook weer af moet halen. Kortom, we hebben zeker een dag tijdwinst,” rekent hij voor. “Ten opzichte van traditioneel bekisten, waarbij je eerst de wapening op het zand legt en vervolgens de houten kist er omheen bouwt, is de tijdwinst uiteraard nog veel groter.”

De beugels en balken die het bedrijf vroeger gebruikte zijn lastig opnieuw te gebruiken, terwijl de prijzen ervan fors zijn gestegen. Materialen eenmalig gebruiken en dan een vuilnisvat in kieperen is bovendien weinig duurzaam. “Nu verwerken we alles wat wordt geleverd in de kist. Er verdwijnt nagenoeg niets meer in de afvalcontainer.”

Arbovriendelijk De Hoop Pekso, bedenker van het supersnelle bekistingssysteem, mikt met zijn schoor- en kransloze funderingsbekisting ook op arbovriendelijk werken. Het systeem is namelijk zodanig opgebouwd, dat altijd op hoogte kan worden gewerkt bij het aanbrengen van de wapening. Dat voorkomt pijn in de rug bij de vlechters. Minimalisering van het materiaalgebruik zorgt voor een forse reductie van het

aantal handelingen bij het stellen van de fundering.

Het aanbrengen van trekpennen is kinderlijk eenvoudig. In de kist zijn vooraf speciale inkepingen aangebracht waarin de trekpennen zich gemakkelijk laten vastzetten. Aan de uiteinden van de kunststof strips zitten doppen die vasthaken achter het EPS. Na het plaatsen van de korfwapening en het storten van het beton is het niet nodig om allerlei verstevigingen te verwijderen. De trekpennen kunnen gewoon blijven zitten. Dat spaart veel tijd uit. In één kist gaan vijf tot acht trekpennen om de boel bij elkaar te houden. Verder worden op de hoeken ter versteviging zogenoemde ‘superbinders’ geplaatst. Speciale trekstangen geven extra stabiliteit ter plaatse van de doorvoering van de leidingen.

De trekpennen liggen verdiept in de kist en komen na het uitharden vast te zitten onder het betonoppervlak. De betonwerkers kunnen dus direct na het storten beginnen met het gladstrijken van het beton. Dat levert een strak resultaat op.

Wafelmotief De Hoop Pekso heeft ook nagedacht over de vorm van de kistbodem. Het speciale wafelmotief waarin die is uitgevoerd geeft de kersverse funderingsbalk meer stabiliteit op het zandbed.

Verder zorgen zwaluwstaartverbindingen voor een betere betonhechting. Na het uitharden van het beton kan een week later de begane grond vloer op de funderingsbalken worden gebouwd.

De Superkist is verkrijgbaar in vijftien breedteen hoogtematen en met een imposante lengte van 1800 millimeter staat de fundering supersnel.

Bouwbedrijf Jongerius gebruikt de Superkist vooral bij de bouw van woningen, maar het systeem is ook geschikt voor lichte utiliteitsbouw. Inmiddels zijn er diverse bedrijfs- en kantoorpanden mee gerealiseerd.

Dit artikel is gesponsord door De Hoop Pekso.

SPONSORED CONTENT

Digitaliseren maakt bouwbedrijf ‘Wkb-proof’ en geeft kwaliteit en efficiëntie een boost De invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is al een paar keer uitgesteld, maar van uitstel komt zeker geen afstel. Het laatste wat ondernemers in de bouw dan ook moeten doen is achterover leunen. Het uitstel biedt hen juist de kans om zich goed voor te bereiden op de Wkb, bijvoorbeeld door te gaan werken met de kwaliteitsborgingtool van Exact voor Bouw.

De kwaliteit van nieuwbouw verbeteren. Dat is het belangrijkste doel van de Wkb, die al in 2019 door de Eerste Kamer werd aangenomen maar die nog steeds niet is ingevoerd. Maar dat is slechts een kwestie van tijd, verzekert productmanager Hielke Rijpstra van softwareleverancier Exact. “De Wkb moet er voor zorgen dat bouwbedrijven de kwaliteit van hun werk beter controleren. Bewoners en gebruikers krijgen daardoor gebouwen die beter, veiliger en energiezuiniger zijn. Meer toezicht en controle in de bouw, door de inzet van onafhankelijke kwaliteitscontroleurs, heeft ook voordelen voor bouwbedrijven: zij hoeven minder kosten te maken voor het herstel van bouwfouten.”

Belangrijke informatiebron De invoering van de Wkb is al een paar keer uitgesteld, onlangs nog tot 1 oktober 2022 en mogelijk zelfs pas 1 januari 2023. Uitgangspunt is dat aannemers voor ieder bouwproject een dossier moeten opbouwen, waarop kan worden teruggevallen door de onafhankelijke kwaliteitscontroleurs. Ook als een opdrachtgever na afloop niet tevreden is over de geleverde kwaliteit, vormt het dossier een belangrijke informatiebron. “Het is onmogelijk om aan de eisen van de Wkb te voldoen als je je zaken niet op orde hebt,” verzekert Rijpstra. “Ik durf te stellen dat het digitaliseren van processen en documentatie in dat verband een must is. Exact voor Bouw heeft daarvoor een kwaliteitsborgingstool ontwikkeld, als onderdeel van bouwmanagementsoftware die de efficiëntie van de bedrijfsvoering verhoogt en inzicht en overzicht geeft van de bedrijfsvoering en alle projecten.”

Omdat overzicht en inzicht cruciaal zijn, werkt Exact volgens Rijpstra aan een nieuwe module waarin je per project een checklist kunt kiezen. “Zo heb je altijd inzicht in wat er al is gedaan en wat nog moet gebeuren.”

Actief sturen Als de interne kwaliteitsborging met behulp van de tool in Exact voor Bouw is gewaarborgd, kan de kwaliteitscontroleur volgens Rijpstra straks volstaan met een aantal rondjes bouwplaats en het dossier. “Voordat je zover bent gaat er echter wel wat tijd en inspanning overheen om je organisatie zover te krijgen. Daarom is het belangrijk om nu al te starten met actief sturen op kwaliteitsborging.” Volgens hem is het nu al mogelijk om in de Exact bouw-app via de KAM-module issues (Kwaliteit, Arbeidsomstandigheden & Milieu) aan te maken vanaf de bouwplaats. “Deze worden dan direct zichtbaar in de software zodat je snel daarop kunt inspelen. Ook bijvoorbeeld klachten van omwonenden worden gemakkelijk en snel geregistreerd zodat iedereen direct op de hoogte is.”

Afspraken maken Omdat het bouwbedrijf kwaliteit hoog in het vaandel heeft, maakt Witte Bouw in Amsterdam al jaren gebruik van Exact voor Bouw. Groot voordeel van de kwaliteitsborgingtool is volgens directeur Jordan Huivenaar dat de geregistreerde issues ook kunnen worden gekoppeld aan een contact, zoals een onderaannemer.

“Zo hou je precies in het vizier wie welk issue op moet lossen. Bijvoorbeeld als er slechte kwaliteit schilderwerk is opgeleverd. Maar ook voor toekomstige opdrachten kun je via de rapportage gemakkelijk zien welke onderaannemer vaker ondermaats werk oplevert. Zo kun je hier rekening mee houden en afspraken over maken.”

Bouwdagboek Door digitaal een bouwdagboek bij te houden, kunnen aannemers zich volgens Rijpstra indekken tegen eventuele gebreken die later ontstaan.

“Met zo’n dagboek registreer je automatisch de omgevingsomstandigheden op het moment van de werkzaamheden. Als er later bijvoorbeeld een probleem geconstateerd wordt in de con-

structie, dan kun je door middel van dagboeken altijd makkelijk terugzoeken of bijvoorbeeld de weersomstandigheden hier iets mee te maken hebben gehad.”

In Exact voor Bouw worden de weersomstandigheden volgens Huivenaar automatisch gelogd als je een dagboek aanmaakt. “Echt perfect! Je hoeft dus enkel de dagelijkse voortgang en eventuele bijzonderheden bij te houden. Op die manier haal je de interpretatie van de medewerker uit de vergelijking, heb je een objectieve beschrijving van de weersomstandigheden en maak je de invoer zo makkelijk als het maar kan.”

Bouwplaatsinspecties Aannemers voor wie automatisering en digitalisering nog geen gesneden koek is, raadt Rijpstra aan om er zo snel mogelijk een gewoonte van te maken. “Laten we eerlijk zijn: een nieuwe gewoonte leer je niet van de een op de ander dag aan. Zeker wanneer je al jaren op een bepaalde manier werkt. Een voorbeeld is het uitvoeren van een werkplekinspectie. Dat gebeurt veelal nog op papier. Papieren administratie is echter een risico, het raakt gemakkelijk kwijt. Om maar te zwijgen over de administratie en tijd die het met zich meebrengt.

Overal toegankelijk Bij Witte Bouw is dat al jaren niet meer aan de orde, glimlacht Huivenaar. “Met Exact voor Bouw registreer je ook de werkplaatsinspecties gemakkelijk digitaal en snel bij de bron, vanaf de bouwplaats. Je kunt gemakkelijk inspectieformulieren aanmaken vanaf je pc of laptop, en invullen op je mobiel of tablet. De informatie staat direct in het systeem en is altijd en overal toegankelijk. Als Erkend Restauratie Bouwbedrijf gebruiken we deze tool ook om aan interne kwaliteitsbewaking te doen bij een monument dat wordt gerestaureerd.”

Dit artikel is gesponsord door Exact.

SPONSORED CONTENT

Voor elke toepassing een biologisch afbreekbaar smeermiddel

Milieuvriendelijker en voordeliger smeren met PANOLIN De huidige biologisch afbreekbare smeermiddelen smeren beter, gaan langer mee dan minerale smeermiddelen en zijn mede daardoor milieuvriendelijker en voordeliger per bedrijfsuur dan elk ander alternatief. Taco Mets van Van Meeuwen Lubrication deelt de belangrijkste ins en outs.

Moderne biologisch afbreekbare smeermiddelen lijken in niets meer op de biologische smeermiddelen van voorheen. Dankzij innovaties en de keuze voor de kwalitatief goed bekendstaande verzadigde esters, zijn 20.000 bedrijfsuren zonder olie te verversen geen uitzondering meer.

“En na gemiddeld 12.000 bedrijfsuren is een minerale olie al 7 keer duurder dan een biologisch afbreekbaar alternatief van PANOLIN,” betoogt Taco Mets. Hij is technisch directeur bij Van Meeuwen Lubrication met ruim 30 jaar ervaring in smeermiddelen en weet duidelijk waarover hij het heeft.

Ga voor verzadigde esters “Het is wellicht wat technisch, maar in mijn opinie zijn zogenoemde verzadigde esters de beste keuze als het op milieuvriendelijke smeermiddelen aankomt. Verzadigd wil zeggen dat ze veel minder snel reacties aan kunnen gaan met andere stoffen zoals bijvoorbeeld zuurstof. Je kunt dit vergelijken met (de vaak ongezondere) verzadigde vetten in voeding.”

“Om ziekte of in dit geval schade aan machines en apparatuur te voorkomen adviseren wij echter om onverzadigde producten juist te vervangen door verzadigde producten. Voor je lichaam zou dat minder gezond zijn, maar in een machine wíl je juist dat ze niet reageren met zuurstof, afdichtingen, pakkingen, leidingen en slangen.”

“Precies dat laatste is waarom biologisch afbreekbare smeermiddelen in het verleden minder goede ervaringen opleverden: verkeerde (goedkopere) selecties van onverzadigde basisoliën en additieven resulteerden in gumvorming, oxidatie, sludge, corrosie en schade aan machines. Mijn tip: pak de technische datasheet van het smeermiddel erbij en kijk of het om een verzadigde ester gaat, want die moet je hebben.

Staat er niets op, ga er dan maar vanuit dat het

PANOLIN biologisch afbreekbare smeermiddelen zijn geschikt en goedgekeurd voor talloze merken, machines en toepassingen. PANOLIN HLP SYNTH is als enige ter wereld officieel goedgekeurd door Bosch Rexroth.

een onverzadigde ester is. Daarmee voorkom je schade aan apparatuur en machines, olielekkages en alle negatieve gevolgen van dien voor het milieu.”

1 liter olie vervuilt 1 miljoen liter water In hoeverre olielekkages het milieu kunnen beïnvloeden blijkt uit het feit dat 1 liter olie 1 miljoen liter water kan vervuilen. “En in Nederland komt jaarlijks naar schatting 14 miljoen kilo smeermiddelen in het milieu terecht waarvan slechts 1% à 2% milieuvriendelijk is.

Gelukkig zien we steeds meer bedrijven overschakelen op PANOLIN smeermiddelen die niet toxisch zijn voor levende organismen, niet opstapelen in het milieu en volledig biologisch afbreekbaar zijn. Dan is bijvoorbeeld een breuk in een hydrauliekslang nog altijd enorm vervelend maar zijn de gevolgen voor het milieu veel geringer. Met de speciale “GREENMACHINE” lijn van PANOLIN bieden we trouwens smeermiddelen om complete machines groen te laten werken. Dat kun je bovendien met een gerust hart doen, want de biologisch afbreekbare hydraulische oliën van PANOLIN zijn als enige

PANOLIN Group De PANOLIN Group is een onafhankelijk familiebedrijf met het hoofdkantoor en productiefaciliteiten in Zwitserland. Het bedrijf is in 1949 opgericht door Bernhard Lämmle en is nog altijd volledig eigendom van de familie Lämmle. PANOLIN is een full-range-aanbieder van smeermiddelen. De belangrijkste troef van het bedrijf zijn sinds 1983 de high performance biologisch afbreekbare smeermiddelen (Environmentally Acceptable Lubricants - EAL’s). PANOLIN exporteert haar smeermiddelen over de hele wereld en bedient industrieën zoals de bouw, maritieme sector, baggerindustrie en de olie- en gaswinning. PANOLIN staat voor geavanceerde technologie, verantwoordelijkheid voor het milieu en veiligheid. Dankzij 35 jaar ervaring met ecologisch aanvaardbare, krachtige smeermiddelen en 70 jaar succes in de smeermiddelenindustrie.

Van Meeuwen Lubrication is in 1934 opgericht en heeft zich gespecialiseerd in (op maat gemaakte) smeeroplossingen die assets betrouwbaarder maken. De focus van Van Meeuwen ligt op Nederland en Vlaanderen. Van Meeuwen voorziet de markt van kennis, diensten en een breed portfolio smeermiddelen van diverse gerenommeerde merken.

ter wereld officieel goedgekeurd door Bosch Rexroth.”

Hulp bij overschakelen Als smeermiddelenspecialist sinds 1934 levert Van Meeuwen niet alleen professionele producten maar ook advies bij het overschakelen.

“Technisch gezien is een vermenging van een biologische olie met maximaal 5% minerale olie toelaatbaar. Het goed spoelen van een systeem is dus cruciaal. We leggen stapsgewijs uit hoe je te werk moet gaan en wat je beter niet kunt doen. Zo raden we het gebruik van flushing fluids (speciale spoelvloeistoffen) af.

Beter is om de filters te wisselen, het systeem te vullen met de beoogde olie, proef te draaien en de olie weer te verversen om vervolgens na 50 bedrijfsuren een “nulmonster” naar ons op te sturen voor een onafhankelijke analyse. Afgewerkte minerale en biologische olie mag je overigens gewoon gemengd afvoeren.”

Mets adviseert gebruikers van machines ouder dan 10 tot 15 jaar ook om op te passen met oude afdichtingen. “Als je dan toch het systeem afgetapt hebt, kun je de afdichtingen beter meteen vervangen als je wilt overschakelen op een biologisch afbreekbare olie.”

Levenslang gesmeerd Mede doordat synthetische smeermiddelen bestaan uit een uitgebalanceerde (en gecontroleerde) combinatie van een verzadigde ester en de meest duurzame additieven, gaat het product in veel gevallen een machineleven lang mee.

“Bovendien kunnen ze temperaturen tot wel 130 °C aan terwijl minerale oliën tot maximaal 90 °C gaan. Een biologisch afbreekbare olie van PANOLIN is misschien duurder in aanschaf maar een minerale olie is na gemiddeld 12.000 bedrijfsuren al 7 keer duurder in gebruik.”

Dit artikel is gesponsord door Van Meeuwen Lubrication.

Nieu w edit e ie!

Merkkwaliteit voor de utiliteitsbouw

Inspectie van elektrische installaties

Alles over visueel inspecteren, meten en rapporteren

Achtergrondinformatie en praktische tips Het inspecteren van elektrotechnische installaties is de laatste jaren alleen maar toegenomen. Dit boek voorziet in

●

NIEUW: sectionaaldeuren met snellere deuropening tot maximaal 1 m/s*

●

Energie-efficiënte snelloopdeuren voor geoptimaliseerde bedrijfsprocessen

●

Oplossingen op het gebied van dockequipment voor een efficiënte logistiek

de grote behoefte onder elektrotechnici die op zoek zijn naar achtergrondinformatie en praktische tips rondom metingen.

Het gehele proces vanaf offerte tot en met het uitbrengen van een inspectierapport wordt in dit boek behandeld. Zowel de visuele inspectie van de elektrische installatie als alle metingen en beproevingen die in het kader van NEN 1010 Deel 6 en NEN 3140 zijn vereist.

Bestel het boek van Ing. N.J. (Nico) Kluwen voor € 89,- (ex. BTW).

Ga naar: www.installatiejournaal.nl/praktijkboeken

!#

!#

" $ $' "! " % #! $ " & $" # #$ $ # " #$ " ) %' $ & $ $ ! ## $ $" $ # # # # !! % $ & " $ #$ &% $ !" $ # & " % $ !" $ ! ) " " , $ " $" # #$ $ $ $' "! $ $ #! $ " $ # %#$ & " " ' " ) $" $ $ $ $ $ $' "! #! $ " & $" # #$ $ # #$ $ & " + ( $' # % !" $ $ ! #$

### "

* met aandrijving WA 500 FU en besturing 560

24-uursservice, voor controle, onderhoud en reparatie

www.hormann.nl

22

Innovatie

ACHTERGROND

PlasticRoad laat zich niet verleiden om te hard van stapel te lopen

‘Denk groot, maar begin klein’ Over belangstelling en erkenning heeft PlasticRoad niet te klagen sinds het eerste idee voor de circulaire kunststof wegelementen in 2013 ontstond. Ook dan gaat het niet vanzelf om zo’n innovatief product in de markt te zetten, wordt duidelijk uit een gesprek met de winnaar van de eerste Innovatie Award die Cobouw sinds 2018 jaarlijks uitreikt. “Denk groot, maar begin klein.”

DOOR YVONNE TON

D

e fase waarin PlasticRoad nu verkeert, zit ergens tussen start-up en scale-up, zegt managing director Eric Kievit, die in 2020 aantrad.

Na de eerste pilots groeide PlasticRoad twee jaar geleden uit tot zelfstandig bedrijf met VolkerWessels en Wavin als aandeelhouders. “We zitten op het grensvlak. We hebben de kracht van een start-up, maar met de expertise van een corporate bedrijf. We hebben de snelheid van een klein team, zitten dicht op

de klant en zijn continu bezig met optimaliseren en uitbreiden van onze producten. Tegelijkertijd rusten we op de kennis en ervaring van VolkerWessels en Wavin die al decennialang dit soort producten op de markt zetten.”

De afgelopen jaren is het product steeds verder doorontwikkeld, vooral na de eerste pilots, vertelt engineering manager Marcel Jager, die sinds 2015 onderdeel is van het team. “Verbindingen en draagcapaciteit zijn versterkt, het product is robuust gemaakt en het fietscomfort is verbeterd door vloeiende overgangen te maken. Daarnaast is de

installatie foolproof gemaakt om het elke aannemer zo simpel mogelijk te maken.”

Samenstelling grondstof Ook de samenstelling is veranderd.

Ging het aanvankelijk bij de eerste proeven nog om een combinatie van gerecycled plastic en nieuw plastic, in de loop der tijd is het percentage gerecycled plastic steeds hoger geworden tot in de meeste productieprocessen inmiddels honderd procent voor de onderconstructie. Dat was nog best lastig volgens Jager, omdat de kwaliteit van het ingezamelde PCR-consumentenplastic (post-consumer recycled) nogal wisselend is. “De onderconstructie is nu zo ontwikkeld dat die geschikt is voor heel laagwaardig post-consumer-materiaal.”

De grootste stroom plastic is afkomstig van partner Total en komt grotendeels uit Frankrijk, waar de fabrieken van dat bedrijf staan. Een doelstelling voor de nabije toekomst is om het plastic afval als grondstof te gebruiken dat Nederlandse gemeenten inzamelen.

Kievit: “We willen de cyclus van afval

naar product steeds korter maken.” Aan het einde van de levensduur van de kunststof wegverharding kunnen de modulaire elementen uit elkaar gehaald worden en weer dienen als grondstof voor nieuwe PlasticRoad-elementen.

In Hardenberg op het terrein van Wavin heeft PlasticRoad een eigen productielijn en een eigen assemblagehal, waarmee het bedrijf in staat is om industrieel te produceren. Het is nu een kwestie van geleidelijk opschalen.

Dat klinkt eenvoudiger dan het is.

Waar het jonge bedrijf tegenaan loopt, is dat gemeenten – de voornaamste doelgroep – geneigd zijn om de kunststof wegelementen van PlasticRoad zowel functioneel als in prijs te vergelijken met een traditionele wegverharding of een straatkolk. Kievit: “Daar ligt voor ons de uitdaging, want wij bieden een totaaloplossing. Maar dat vraagt ook omdenken vanuit de gemeenten.”

De modulaire bouwstenen van gerecycled kunststof fungeren immers ook als waterberging en ze bevatten een systeem dat water filtert voordat het geleidelijk infiltreert in de ondergrond. Dat maakt het

Geschiedenis Anne Koudstaal en Simon Jorritsma stonden in 2013 aan de wieg van PlasticRoad met hun idee voor een circulaire wegverharding van gerecycled plastic. De eerste jaren gingen op aan het verder ontwikkelen van concept tot product en het zoeken naar partners. Na een interne pilot op het terrein van KWS in 2017 vonden een jaar later de eerste pilots plaats in de openbare ruimte: fietspaden in Zwolle en Giethoorn. Van project groeide PlasticRoad uit tot bedrijf, in 2020 opgericht als jointventure van VolkerWessels en Wavin. Sindsdien lanceerde het jonge bedrijf de eerste producten voor de Nederlandse markt, realiseerde een eigen productiefaciliteit, schafte matrijzen aan voor de productie en zette een team van mensen op als voorbereiding op industriële productie. Inmiddels zijn de eerste kleinschalige projecten gerealiseerd en richt het bedrijf zich op verdere opschaling en uitbreiding van het productaanbod.

Schouwpad van PlasticRoad langs het spoor op emplacement Binckhorst in Den Haag. Foto: PlasticRoad

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

23

Eric Kievit (links) en Marcel Jager Foto: Ruben Schipper

mogelijk om bij de aanleg of reconstructie van een nieuwe buurt of wijk af te zien van een hemelwaterriool en de benodigde aansluitingen en kolken. Daarnaast zijn ze voorzien van sensoren die de staat van het wegdek en de waterafvoer monitoren.

Vanwege hun lichte gewicht lenen ze zich ook goed voor gebruik in gebieden met een slappe bodem.

Het probleem is dat alle disciplines die samenkomen in de producten van PlasticRoad, zoals wegbeheer, rioolbeheer, duurzaamheid en klimaatadapatatie, vaak verspreid zijn over gemeentelijke afdelingen en wethoudersportefeuilles.

Beslissingsbevoegdheid Aan belangstelling ontbreekt het niet bij gemeenten. Kievit: “De uitdaging is om alle verschillende afdelingen bij elkaar te krijgen. Iedereen wil wel, maar heeft maar gedeeltelijke beslissingsbevoegdheid.” Kievit verwacht niet dat complete asfalt fietspaden in de toekomst vervangen gaan worden door een PlasticRoad-variant. Dat ligt volgens hem ook niet zo voor de hand. Gemeenten hebben doorgaans geen behoefte om over een kilometerslang tracé een wegverharding aan te leggen die ook fungeert als hemelwaterafvoer. “Wat je vaak ziet in de praktijk, is dat ze knelpunten hebben van vijftig tot honderd meter, waar ze beide nodig hebben.”

Inmiddels zijn ruim tien projecten in Nederland uitgerust met PlasticRoad-elementen. Een deel daarvan is

voortgekomen uit een pilot (zoals de fietspaden in Zwolle en Giethoorn) of heeft nog steeds een pilotstatus (zoals het gecombineerde fiets- en voetpad in de proeftuin van BuildingGroningen).

Een kansrijke toepassing is het schouwpad langs het spoor van zo’n 200 meter lang dat PlasticRoad eerder dit jaar voor NS en spoorbeheerder ProRail neerlegde op emplacement Binckhorst in Den Haag. Een jaar lang wordt bekeken hoe het materiaal zich houdt en worden er verschillende soorten belijningen en verlichting getest. Na een jaar maken de betrokken partijen de balans op. Als NS en ProRail tevreden zijn, gaan ze de PlasticRoad-elementen mogelijk gebruiken voor alle paden langs sporen en perrons.

Ondanks dat het aantal toepassingen nu nog bescheiden is, zijn de ambities groot. Binnen twee jaar moet in elke Nederlandse gemeente wel ergens een eerste toepassing liggen of in de pijplijn zitten, of het nu gaat om fietspad, wandelpad, parkeervak, trottoir of schoolplein. Voorlopig is de productiecapaciteit voldoende. Kievit: “We kunnen tot veertig kilometer per jaar produceren en kunnen indien verder opschalen door een extra hal te bouwen.”

Voor concurrentie is hij niet bang.

“Wij omarmen concurrentie. Dat is een teken dat we op de goede weg zijn. Als die er niet komt, dan moeten we ons zorgen gaan maken. Meer partijen past ook bij onze visie. Uiteindelijk willen we

“Wij omarmen concurrentie. Dat is een teken dat we op de goede weg zijn. Als die er niet komt, dan moeten we ons zorgen gaan maken” de wereld beter maken en als er meer partijen die hetzelfde doen versterkt dat onze propositie.”

Plannen om ook PlasticRoad-snelwegen aan te leggen zijn er nu niet. De komende jaren kan het bedrijf nog ruimschoots vooruit met toepassingen voor licht verkeer. “Daar komen onze lichtgewicht elementen het beste uit de verf”, aldus Kievit.

Focus houden Verder ligt de aandacht de komende jaren vooral op Nederland. Een opmerkelijke uitzondering is het fietspad dat PlasticRoad in opdracht van de lokale autoriteiten als pilot installeerde in Chapultapec bos, een enorm stadspark in Mexico-Stad. De proef kwam tot stand door de contacten van Orbia, het moederbedrijf van Wavin, met het hoofdkantoor in Mexico-Stad. Tijdens de pilot wordt bekeken of de kunststof waterbergende elementen een oplossing kunnen zijn voor de wateroverlast als gevolg van de hevige stortbuien die door klimaatverandering steeds vaker optreden.

Ook al komt er wel meer vraag uit ver-

schillende andere landen wereldwijd, PlasticRoad wil zich niet laten verleiden om lukraak ergens in het buitenland aan de slag te gaan. Jager: “Het is belangrijk om focus te houden. Kijk waar je goed in bent, blijf in Nederland en blijf bij de applicaties waar je je op wilt richten. Dan kun je snel wat bereiken.”

Die geleidelijke aanpak geldt ook voor verdere technische ontwikkeling van de producten. “Denk groot, maar begin klein. Je moet ook tijd nemen om te testen en te valideren”, meent Jager. “Als je acht zaken tegelijk aan het verbeteren bent aan de techniek van je product en er gaat er een fout, dan weet je niet welke van die acht daar een rol bij speelde.

Het is dus belangrijk om productontwikkeling stap voor stap te doen.”

Een andere les die het team geleerd heeft is om goed te kijken waar opdrachtgevers behoefte aan hebben. Jager: “Valideer je idee zo snel mogelijk met je klant, installateur en aannemer, mensen uit de praktijk.”

Kievit is blij met alle kansen die PlasticRoad heeft gekregen om praktijkervaring op te doen in pilots, dankzij partijen als de gemeente Zwolle en de provincie Overijssel en alle eerste klanten. “Zo kunnen we beide leren en maak je je product beter.” Wat voor elke innovatie geldt, is dat je eigenlijk nooit klaar bent. “Innoveren betekent hard werken, je product op de markt brengen en continu doorontwikkelen. Eigenlijk moet in elk project je product weer een stukje beter zijn.”

SPONSORED CONTENT

Met CIRCLE sneller, slimmer en duurzamer bouwen CascoTotaal, ingenieursbureau ABT en KAAN Architecten geven met hun integraal ontworpen nieuwe bouwconcept een goed onderbouwd antwoord op de groeiende vraag naar kleinere en flexibele woningen. CIRCLE is innovatie pur sang, want vernieuwender dan alles wat we hiervoor hebben gezien op betongebied.

Je bent starter, wil graag zelfstandig wonen, maar wel in een volwaardige woning. En niet over twee jaar, maar het liefst volgende maand al. Met CIRCLE kan dat. De betonnen modules worden in de fabriek nagenoeg woonklaar opgebouwd en zijn snel te plaatsen en in gebruik te nemen.

De basis is een geoptimaliseerd driedimensionaal betonnen casco van 35 vierkante meter met voorbereide wand- en vloersparingen en doorvoeren voor kabels en leidingen. In de fabriek wordt dit casco binnen twee weken naar wens van de opdrachtgever verder ingevuld en afgewerkt en kan het naar de toekomstige locatie worden vervoerd.

Van idee tot uitontwikkeld concept De basis voor CIRCLE werd gelegd tijdens een tender in Vlissingen. Een marktconsultatie van de gemeente Rotterdam voor de snelle bouw van tijdelijke woningen gaf het laatste zetje; de drie partners perfectioneerden hun ideeën tot een uitontwikkeld concept. Hierin verzorgt KAAN Architecten de architectuur en bouwkunde en brengt ABT de constructieve, bouwfysische en installatietechnische kennis in; dit laatste samen met HE Adviseurs. CascoTotaal produceert de betonnen 3D-modules en verzorgt de fabrieksmatige invulling en afwerking. Meer daarover is te vinden op www.cascototaal.com. De drie partners verwachten veel van CIRCLE. Rob Hogendoorn, commercieel directeur van CascoTotaal, verwoordt dat alsvolgt: “Het is een ideaal woonproduct voor de verhuurdersmarkt.

Voor starters, senioren, statushouders, de zorgsector, de recreatiesector – noem maar op.

Ik zie samenwerkingen in bouwteams voor me, waarin bouwbedrijven in het hele land een dealernetwerk voor CIRCLE kunnen gaan vormen.”

Op de bouw geen installateur nodig CascoTotaal is een dochteronderneming van De Hoop Terneuzen. Het bedrijf ontwikkelt en produceert innovatieve prefab bouwconcepten in beton. Hierbij wordt gebruik gemaakt van voor Nederland unieke driedimensionale mallen, waarmee in één stort een compleet 3D-betoncasco® is te realiseren. “De 3D-betonmodules worden slim gecombineerd met een betonvloer waarin alle leidingen zijn meegenomen,”

Artist impression van de Oppert in Rotterdam-centrum.

zo licht Rob de bouwmethode toe, “van rioleringsleidingen tot vloerverwarmingsleidingen en alles wat verder in een begane grond- of verdiepingsvloer nodig of gewenst is. Dit heeft als voordeel dat op de bouw geen installateur meer nodig is.

Omdat ook de kozijnen en ramen al worden gemonteerd, is het resultaat een wind- en waterdichte woning. De aannemer kan direct na de assemblage met de binnen- en buitenafwerking starten.”

Extreem circulair concept Sinds de introductie eind 2021 op de PREFABbeurs in Den Bosch krijgt Rob veelbelovende reacties uit de markt. “We zijn al serieus in gesprek over woningbouwprojecten in meerdere steden, van Heiloo tot Rotterdam. De casco’s gaan lang mee,” zo benadrukt hij, “bovendien zijn ze later flexibel uit te breiden, op te delen en aan te passen aan de eisen en behoeften van dat moment. Dit verlengt de levensduur aanzienlijk. Daarna kunnen alle onderdelen hoogwaardig worden hergebruikt. Door het 100% recyclebare beton te verwerken tot granulaat gaat er geen materiaal verloren.” Rob noemt CIRCLE dan ook “een extreem circulair concept. Circular to the bone, zeggen wij zelf. In beton bouw je voor de verre toekomst. Voor de komende tweehonderd jaar.”

Op alle fronten terug naar de basis Zowel het casco als de technische installatie voldoen aan de meest actuele (BENG-)eisen.

Thomas Wever, projectleider constructies bij ABT: “We zijn op alle fronten terug naar de basis gegaan en wilden het zo eenvoudig mogelijk maken. Bij de constructie zijn we uitgegaan van zo min mogelijk materiaalgebruik, circa

Op basis van een 3D-betoncasco® is een brede variatie aan woonvormen te maken.

Een 3D-betoncasco® vanuit een tweetal gezichtspunten bezien.

30% minder beton dan normaal. Naast dit duurzaamheidsaspect vertaalt het zich vooral in extra ruimte en minder materiaalkosten. Zo zijn de wanden en vloeren dunner dan normaal. Er is bijvoorbeeld ook geen cementdekvloer nodig.

De installaties zijn slim gestandaardiseerd in een speciaal ontwikkelde centrale installatiemodule voor verwarming, koeling en ventilatie.

Met dit slimme ontwerp bieden de woningen een hoog wooncomfort met veel ‘lucht’ en daglicht.

Het all air-systeem zorgt voor een flexibel regelbaar binnenklimaat.”

Een standaard 3D-betoncasco® meet binnenwerks 9,6 x 3,6 meter. Dat biedt circa 35 vierkante meter gebruiksoppervlakte en dat is voor menige starter ruim voldoende.

Kwaliteit voor bewoners Dat een wereldwijd opererend bureau als KAAN Architecten zich over het ontwerp heeft gebogen laat de potentie zien van deze bouwmethode.

“CIRCLE combineert een goed ontwerp, een slimme constructie en een efficiënte werking,” horen we van Managing Architect Timo Cardol.

“Elk gebouw wordt op maat ontworpen en samengesteld uit de beschikbare woningtypes, op basis van de gewenste configuratie en van de locatie waar ze komen. Het zijn woningen met goede plattegronden, die slim ingedeeld zijn en kwaliteit hebben voor de bewoners.”

Doordat het casco al meteen is voorzien van de nodige wand- en trapgatsparingen plus een centrale installatieschacht, kunnen de 3D-modules eenvoudig horizontaal worden gekoppeld en verticaal gestapeld. Hierdoor zijn meerdere woningtypen mogelijk, van tiny houses en studio’s en eengezinswoningen tot appartementen van twee tot vijf bouwlagen. De kracht schuilt volgens de partners van CIRCLE “in de snelle realisatie en just-in-time levering van de modules. Dat verkort het bouwproces aanzienlijk en maakt tot 20% lagere bouwkosten mogelijk. Integraal ontwerp en prefabricage zorgen voor standaardisatie en dus minder afval. Bovendien maakt de gestandaardiseerde module hoogwaardig hergebruik van de onderdelen mogelijk door de scheiding van bouw, afwerking en installaties.

Het beton is 100% recyclebaar.” Duurzamer kan eigenlijk niet. Zoals we zeiden aan het begin: innovatie pur sang.

Dit artikel is gesponsord door CascoTotaal.

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

25

REPORTAGE

Grondverbetering wordt steeds groener

Voordat de drain de grond in gaat, plaatst een medewerker een stalen ankerplaatje. Foto: Carel Kramer/Cofra

Als je de kunststof strips die Cofra in een jaar de grond in drukt achter elkaar legt, komen ze gemakkelijk een keer de aarde rond. Daarom ontwikkelde de Boskalisdochter een biobased variant. Aan drains die na een tijdje vanzelf uit elkaar vallen, wordt gewerkt.

DOOR AD TISSINK

Z

e drukken al bijna vijftig jaar verticale drainage strips de bodem in. Soms wel vijftig meter diep. Op de zandvlaktes en grondlichamen waar de rood-witte stellingen van Cofra actief zijn, steekt na verloop van tijd steevast een heel woud aan strips uit de bodem.

“We realiseren ons terdege dat we jaarlijks heel wat geokunststoffen verwerken”, zegt algemeen directeur Paul

van den Horn van Cofra. “Overal ter wereld waar we worden ingeschakeld om de draagkracht van slappe bodems te vergroten of dijken te versterken, verwerken we tientallen kilometers drains.

In een gemiddeld jaar meer dan veertigduizend kilometer. Dat is één keer de aarde rond.”

Die drains produceert Cofra zelf. Het product is zó specifiek en de kwaliteitseisen zijn zó hoog, dat ze de productie liever niet uitbesteden. Acht fabricagelijnen in de bedrijfshal in het westelijk

havengebied van Amsterdam zijn daar bijna volcontinu mee bezig. Op hoge snelheid extruderen ze de kernen, vouwen er een vlies omheen, lassen dat dicht en rollen het hele zaakje op een spoel.

Vervolgens gaat het op transport naar de Markermeerdijken of IJburg, projecten in omringende landen of verder van huis naar Singapore, de Filippijnen en Zuid-Amerika. Sinds het inmiddels 99 jaar oude bedrijf in 2006 werd ingelijfd door Boskalis, is het werkterrein enorm verbreed.

Polymelkzuur Voor Van den Horn op tafel liggen twee drains uit de eigen fabriek. De ene is wat lichter van kleur dan de ander. De structuur van het vlies wijkt ook wat af, maar verder zijn er nauwelijks verschillen te zien.

“Dat is ook precies de bedoeling”, benadrukt de algemeen directeur. Het lichtgekleurde exemplaar is de jongste innovatie: het eindproduct van een taai ontwikkelingstraject dat zo’n zes jaar in beslag nam. De kleur- en structuurverschillen zijn terug te voeren op een andere grondstof. De nieuwe drain is niet gemaakt van kunststof op basis van olie, maar van polymelkzuur (PLA). Volledig biobased dus.

Maar geotechnisch presteert hij precies zoals de oude drains van polypropyleen, verzekert Van den Horn. Dat is aangetoond in een uitvoerig test- en validatietraject. Inmiddels zijn de eerste 36.000 meters van de BioDrains toegepast in het project versterking Markermeerdijken. Daar is het effect zorgvuldig vergeleken met een even groot dijkvak met vergelijkbare omstandigheden ernaast met reguliere drains.

SPONSORED CONTENT

Reinaerdt produceert hoogwaardige deuroplossingen voor de gebouwen van morgen De deurenfabriek uit Haaksbergen biedt haar producten aan op zowel de Nederlandse als Duitse markt en heeft naast een ruim dealernetwerk ook te maken met onder andere de timmerindustrie en de aannemerij. Het bedienen van deze klantgroepen vraagt een maximale flexibiliteit van de organisatie. Met een sterke focus op vakmanschap innoveert Reinaerdt op materiaal, product en proces.

Deuren spelen volgens Reinaerdt een belangrijke rol in veiligheid, het comfort en de duurzaamheid van gebouwen waarin we wonen en werken.

“Een klant vraagt niet alleen naar het dichten van een opening in de muur, maar om kwalitatief hoogwaardige deuroplossingen om veiligheid en comfort te borgen. En dat in de door opdrachtgever of architect gewenste uitstraling, zegt business developer Frank Verdaasdonk”.

Innovatie op product en materiaalniveau De gebouwen van morgen stellen hoge eisen op het gebied van veiligheid (brand, rook inbraak, vluchten) en comfort (geluid). Steeds vaker is sprake van een combinatie van eisen. Alle prestaties zijn als elementen getest en gecertificeerd. Deze elementen zijn ook achteraf te plaatsen en demontabel voor hergebruik. Helemaal passend bij de trend van modulair bouwen en weer een stap richting een circulaire toekomst, zegt Verdaasdonk.

Ook op het gebied van materiaalgebruik staat Reinaerdt bekend om innovatie: als alternatief voor gecertificeerd tropisch hardhout produceert Reinaerdt veel utiliteitsdeuren met een raamwerk van bamboe. Deze grassoort met een fraaie uitstraling is kwalitatief net zo goed als tropisch hardhout én het heeft alle mogelijke brand- en duurtesten doorstaan. Een groot voordeel van snelgroeiende bamboe is dat het al na 5 jaar geoogst kan worden en veel CO2 opslaat. Massieve bamboebalken zijn zelfs CO2-neutraal over de gehele productlevenscyclus.

Flexibele organisatie Reinaerdt innoveert op productniveau en materiaalgebruik, bovendien maakt het gebruik van Quick Response Manufactoring (QRM),

zegt Frank Verdaasdonk. QRM leidt tot kortere doorlooptijden en meer rendement. “Wij hebben onze productieprocessen zodanig ingericht dat er ingespeeld kan worden op de grote variatie in orders zonder dat dit gevolgen heeft voor kwaliteit en leverbetrouwbaarheid. Net als bij Lean stellen wij de klantvraag centraal.”

Processen van morgen Met een gloednieuw machinepark dat binnenkort volledig operationeel is, speelt Reinaerdt in op de veranderende vraag vanuit de markt, zegt Nick Kamers, werkzaam als operations manager bij Reinaerdt.

De klantvraag is flexibeler geworden. Het computergestuurde machinepark van Reinaerdt is in staat om, zonder ombouwen, alle variaties door elkaar te fabriceren. ,,Het maakt niet uit of een deur breed, kort, smal of lang moet zijn, wel of geen gemonteerde accessoires heeft: ze kunnen door elkaar heen worden gemaakt.’’ Dat veranderende productieproces vraagt dus ook om machines die ongevoelig zijn voor omstellingen. Kamers: “Reinaerdt heeft daarom flink geïnvesteerd in een betrouwbaar proces waarbij eventuele verstoringen geëlimineerd worden. Het gaat om geavanceerde,

Spraakmakende projecten met deuren van Reinaerdt Amare, Onderwijs- en Cultuurcomplex (Den Haag) Voor dit nieuwe culturele knooppunt van de stad heeft Reinaerdt ruim 1100 deuren geproduceerd en gemonteerd, waaronder 90 minuten brandwerende deurstellen en 130 speciaal ontwikkelde deuren met een dikte van 71 millimeter en een geluidwerendheid van liefst 48 dB.

Grandaire (Berlijn) Deze luxe woontoren is een echte eyecatcher aan de Alexanderplatz. Reinaerdt heeft samen met dochteronderneming in Saterland verschillende producten geleverd en gemonteerd, zoals schuifelementen, brede montagekozijnen en vochtwerende elementen voor de badkamers. De woningtoegangsdeuren zijn 30 minuten brandwerend, rookwerend, inbraakwerend en geluidwerend.

Binnenwanden en deuren voor MorgenWonen Als onderdeel van VolkerWessels produceert Reinaerdt alle kant-en-klare binnenwanden en deuren voor MorgenWonen, een concept van VolkerWessels. MorgenWonen wordt gezien als de grensverleggende bouwstandaard en staat voor duurzaam, onderhoudsarm, betaalbaar en zonder energiekosten. Alle woningelementen worden in één dag in elkaar geklikt en staat het casco. Daarna vindt de afwerking plaats, inclusief het plaatsen van binnenwanden en deuren van Reinaerdt.

data- gestuurde machines, maar wel met bewezen techniek. Op die manier halen wij maximaal rendement.”

Produceren op montagevolgorde Zo kan een ‘moeilijk’ product – bijvoorbeeld een combinatiedeur die moet voldoen aan bepaalde prestatie-eisen op het gebied van brand, geluid en inbraak – als standaard worden verwerkt.

Verdaasdonk: “Reinaerdt is in staat om op montagevolgorde te produceren. We maken dus niet honderd toiletdeuren die vervolgens over alle verdiepingen van een nieuw gebouw verspreid moeten worden. Nee, we maken deuren per verdieping: een paar toiletdeuren, een meterkastdeur, een toegangsdeur. Onze machines kunnen dat aan.”

De inrichting van onze productieprocessen vraagt een verschuiving van werkzaamheden en dat heeft impact op de medewerkers. Voor de nieuwe manier van werken is scholing belangrijk.

“Wij leiden onze medewerkers verder op om samen met Reinaerdt te groeien”.

Bouwproces Reinaerdt beschouwt zichzelf niet alleen als een deurenleverancier, maar als onderdeel van de bouwketen. Het bedrijf is inzetbaar in het hele proces, van ontwerp tot en met montage, van deur tot kozijn. Om een foutloos en beheersbaar bouwproces te garanderen is het belangrijk om in een zo vroeg mogelijk stadium simpele en complexe vraagstukken te beoordelen en uit te werken. Tegenstrijdigheden en onvolledigheden in wensen en eisen kunnen hierdoor worden uitgesloten. Reinaerdt is klaar voor de Wet Kwaliteitsborging. Onze producten zijn direct toepasbaar, compleet en voldoen aan alle gevraagde specificaties.

Kortom: Reinaerdt is totaalleverancier. Samen met ketenpartners maakt het bedrijf de stap naar een circulaire toekomst, om de volgende generatie een toekomstbestendige woon-, werk- en leefomgeving te geven.

Dit artikel is gesponsord door Reinaerdt Deuren)

Innovatie

vrijdag 29 april 2022

27

Vijf keer de aarde rond met drains voor luchthaven Manilla Veruit het grootste project uit de bijna honderdjarige geschiedenis van Cofra is de grondverbetering voor de nieuwe luchthaven van Manilla in de Filippijnen. Daarin verwerkt het grondverbeteringsbedrijf maar liefst 200.000 kilometer drain; vijf keer de aarde rond. Ook voor moederbedrijf Boskalis is het het grootste project dat het in haar geschiedenis alleen, dus niet in combinatie, heeft aangenomen. De totale aanneemsom voor Boskalis bedraagt 1,5 miljard euro.

Het ingenieursbureau dat ter plekke toeziet op de landwinnings- en grondverbeteringsactiviteiten wil zelf de kwaliteitsbewaking uitvoeren. Vandaar dat inmiddels vijf van de zes drainage testketels uit het eigen laboratorium naar Manilla zijn overgevlogen. In Amsterdam bouwt Cofra koortsachtig nieuwe testopstellingen om de kwaliteitsbewaking voor de rest van de productie te kunnen waarborgen. De BioDrain wordt niet toegepast in Manilla.

Met een stalen lans worden de strips de grond in gedrukt. Foto: Carel Kramer/Cofra

Voor het bouwrijp maken van een nieuw terrein voor een busremise in Purmerend is inmiddels 100.000 strekkende meter BioDrain verwerkt.

Stalen lansen Bij verticale drainage is het zaak dat de strips, om te beginnen, onbeschadigd de grond in gaan. Dat gebeurt met dikke stalen lansen die de drains precies op de gewenste diepte plaatsen. Zodra ze daar zitten, moeten de gootjes in de geribbelde kern een uitweg bieden voor grondwater dat diep in de bodem zit opgesloten. Geholpen door extra grondbelasting op maaiveld wordt dat naar boven geperst. In plaats van twee of drie jaar tijd zoals met alleen bovenbelasting, is het consolideren van de bodem met verticale drainage in drie maanden tot een jaar gepiept. De sterkte en stabiliteit zijn dan flink toegenomen en zettingen doen zich nauwelijks meer voor.

Die gootjes moeten dan wel al die tijd open blijven staan en niet verstopt raken met klei, veenresten of ander bodemmateriaal. Daarvoor zit dat vlies om de kern. De poriën daarvan moeten niet te groot, maar ook weer niet te klein zijn. Ze moeten precies de fijne bodemdeeltjes tegenhouden, maar water doorlaten. En de drain moet ook blijven werken, als hij na verloop van tijd een bocht maakt of scherpe knik, omdat de bodem is ingeklonken. Zelfs twee of drie knikken mogen de waterafvoercapaciteit niet noemenswaardig beïnvloeden. Van den Horn: “Het is een gevoelig samenspel tussen bodem en drain, dat we voortdurend bewaken met onderzoeken in ons eigen testlaboratorium.”

Die gevoeligheid is de reden dat het ontwikkelingstraject van de biobased drain zo’n tijd in beslag nam. Cofra is zeker niet het eerste bedrijf dat polypropyleen in haar product probeert te vervangen door een kunststof op basis van melkzuur. Maar de sterkte, de wateraf-

“We geloven dat innoveren beter werkt in stapjes, dan dat je in één keer een reuzensprong probeert te maken”

voercapaciteit, de poriegrootte... Alle eigenschappen moeten gelijk blijven om de werking van de drain te garanderen.

Opdrachtgevers die voor een paar miljard een nieuw vliegveld in zee laten aanleggen, willen niet het risico lopen dat de consolidatiemethode niet werkt, omdat de producent met een andere grondstof is gaan werken.

Duurder dan klassieke drain Ze zullen zich sowieso wel eens op het achterhoofd krabben, aangezien ze voor de BioDrain voorlopig twee keer zoveel moeten betalen als voor de klassieke drain. Dat komt onder andere doordat PLA’s niet aan te slepen zijn. Iedereen die met kunststof werkt, wil overschakelen op biobased en het aanbod van de grondstoffen is nog beperkt.

Geïnstalleerd in de bodem is de prijs van de BioDrain nog altijd 1,5 keer die van het klassieke exemplaar. Op het totale bedrag van een landaanwinning of dijkversterking betekent dat misschien een bescheiden extra kostenpost, maar Van den Horn weet ook wel dat dat argument bij onderhandelingen en aanbestedingen niet altijd indruk maakt.

Daarom is hij blij met de eerste twee projecten waar de opdrachtgever budget over had voor een duurzame oplossing.

Terwijl Cofra zich moeite getroost om de BioDrain aan de man te brengen en de prijs omlaag te krijgen, kijkt het bedrijf ook nog voorbij de horizon. Het

Algemeen directeur Paul van den Horn van Cofra. Foto: Mathieu Peters

materiaal is weliswaar composteerbaar, maar vooral in een industriële composteerinstallatie zoals die in gebruik is bij afvalverwerkers. In de bodem, onder water afgesloten van zuurstof en uv-straling breken de drains niet af, maar blijven misschien wel honderd jaar intact. In dat opzicht is er weinig verschil met de gebruikelijke drains van PP. Het uiteindelijke doel is een materiaal dat na verloop van tijd afbreekt, zodat er niets in de bodem achterblijft dat daar niet thuishoort.

Papieren drains Het gebruik van de papieren drains waarmee verticale drainagetechniek zo’n zestig jaar terug begon, als alternatief voor zandkolommen, ziet de Cofrabaas niet terugkomen. “Dat stuitte al op problemen, want water en papier gaan niet goed samen. Ook niet als je het voorziet van een coating”.

De zoektocht naar een drain die na

een jaar of twee uit elkaar valt, is dus al gestart. Dat is nog complexer dan de zoektocht die nu achter de rug is. Dat vergt opnieuw aanpassing van de receptuur en alles wat daarbij komt kijken.

Innoveren in stapjes “Wij hebben ons de afgelopen jaren natuurlijk best eens de vraag gesteld of het niet zonde was van alle moeite de ontwikkeling van die biobased drain enkel te richten op de grondstof”, besluit Van den Horn. “Vroegen ons af of we ons niet beter meteen konden richten op de ontwikkeling van een drain die na twee jaar spontaan uit elkaar valt. Maar we geloven dat innoveren beter werkt in stapjes, dan dat je in één keer een reuzensprong probeert te maken, met het gevaar dat je de overkant niet haalt. De ontwikkeling van de BioDrain betekent echt een enorme stap. Een gigantische stap. Maar we zijn ook realistisch: we zijn er nog niet.”

SPONSORED CONTENT

Prefab Next Level: de VBI Integraalvloer De Nederlandse woningbouw staat onder druk: door onder andere stijgende bouwkosten en gebrek aan vakmensen, lukt het maar niet om het bouwtempo op te voeren, met een steeds onevenwichtiger woningmarkt als gevolg.

Expert zijn het erover eens dat industrialisatie dé oplossing is. Met de bouw van een nieuwe fabriek in Koudekerk aan den Rijn heeft VBI daar een goede basis voor gelegd.

Dat van die ‘goede basis’ kan zowel letterlijk als figuurlijk worden genomen, want VBI is gespecialiseerd in vloeren voor woningen en utiliteitsgebouwen. Het bedrijf is groot geworden met de prefab betonnen kanaalplaatvloer, die de afgelopen jaren via productinnovatie is geëvolueerd naar een versie die niet alleen duurzamer is maar zich ook nog veel beter leent voor geïndustrialiseerde woningbouw. “Kanaalplaten zijn al prefab maar met de VBI Integraalvloer gaan we nog een stuk verder: ze zijn letterlijk ‘Prefab Next Level’,” legt marketingmanager Dennis Duffels uit. “VBI Integraalvloeren zijn licht en per verdieping zijn er minder elementen nodig. Bovendien zijn ze voorzien van een geïntegreerd trapgat en vooraf aangebrachte E- en W-installaties en aan de plafond- en bovenzijde direct klaar voor een versnelde afbouw.

Dat scheelt niet alleen veel bouw- en coördinatietijd, maar ook veel bouwkosten.”

Hoogwaardige fabriek Ruim vijf jaar nadat tijdens een brainstormsessie de kiem werd gelegd voor de VBI Integraalvloer, is in Koudekerk aan den Rijn de basis gelegd voor een hoogwaardige fabriek met een jaarlijkse capaciteit van 300.000 vierkante meter. “Ruwweg komt dat overeen met 3.000 woningen per jaar,” stelt Erwin Dedel, die als general manager de ontwikkeling van de nieuwe VBI-productielocatie al vanaf het begin leidt. “In de lay-out van de fabriek is echter al rekening gehouden met een verdere forse uitbreiding van deze capaciteit in de komende jaren.”

Ten grondslag aan de fabriek ligt volgens hem de overtuiging dat standaardisatie een voorwaarde is voor industrialisatie. “Van meet af aan waren we ons er daarnaast van bewust dat de VBI Integraalvloer ‘Plug & Play’ moet zijn voor hoofdaannemers en installateurs.” Duffels: “We hebben hen daarom intensief betrokken

bij de ontwikkeling. Die ‘voice of the customer’ heeft er toe geleid dat de vloer verticaal wordt gestort. Gevolg van die productiewijze is dat de VBI Integraalvloer zeer maatvast en aan twee kanten spiegelglad is. Op de bouwlocatie kan de aannemer daardoor in hoog tempo droog doorstapelen.”

Enorme opsteker Eén van die partners van het eerste uur, Klok Groep, realiseerde het eerste project met de VBI Integraalvloer. “Het ging om vier woningen in de Arnhemse nieuwbouwwijk Schuytgraaf,” blikt Duffels terug, “Die pilot heeft tot finetuning geleid van zowel het product als het productieproces. Bovenal werd meteen duidelijk dat deze innovatie het prefab bouwen van grondgebonden woningen écht een grote impuls kan geven.

Dat wisten we zelf al, want anders waren we niet begonnen aan zo’n intensief en kostbaar traject.

Maar voor alle betrokken partijen was het een enorme opsteker om op die bouwplaats in Arnhem direct bevestigd te zien dat bouwen met de VBI Integraalvloer duurzamer, veiliger, efficiënter, schoner en bovenal ook veel sneller gaat.”

Volgens Dedel is er vanuit de markt heel veel interesse voor de VBI Integraalvloer. “Maar je merkt ook dat bouwers en installatiebedrijven er aan moet wennen. Logisch: de keuze voor de VBI Integraalvloer heeft impact op zowel de voorbereiding als het totale bouwproces en op de eigen manier van werken. Installatiebedrijven waren eerst een beetje kopschuw, omdat ze dachten dat wij een deel van hun E- en Winstallatiewerk overnamen. Het gaat echter om het installatietechnisch minder specialistische werk. Door dat naar de fabriek te verplaatsen, kunnen de vakmensen van installatiebedrijven op de bouwplaats hun meerwaarde bewijzen met het hoogwaardige installatiewerk waar hun toegevoegde waarde ligt.”

Tijdwinst op bouwplaats Volgens Duffels is het heel simpel: hoe meer onderdelen van het woningbouwproces kunnen

worden geïndustrialiseerd, hoe meer tijdwinst dat op de bouwplaats oplevert. “Gaandeweg zal duidelijk worden wat de impact van industrialisatie is op de verdienmodellen van alle bij seriematige woningbouw betrokken partijen.” Nu al is volgens Dedel duidelijk dat de VBI Integraalvloer niet alleen voor versnelling maar ook voor verduurzaming van de woningbouw zorgt. “Het gewicht per vierkante meter is dankzij een lichte kern en het ontbreken van een afwerkvloer lager dan bij een kanaalplaatvloer.

Het verschil met een massieve betonnen vloer is nog groter en levert dus indirect nog meer CO2-winst en nog minder milieubelasting op.

Bij de productie in de fabriek komt bovendien bijna geen afval vrij: vrijwel alles kan worden hergebruikt. Last but not least leent de VBI Integraalvloer zich ook heel goed voor de circulaire economie: dankzij droge verbindingen zijn de draagstructuren van de woningen remontabel en herbruikbaar.”

Essentieel bouwelement Inmiddels begint de orderportefeuille van de VBI Integraalvloer-fabriek zich langzaam maar zeker te vullen. “Het opschalen is begonnen, met projecten van 45 woningen, 27 woningen en na de zomer nog eens 150 woningen,” weet Dedel.

“Anders dan bouwbedrijven die een fabriek hebben opgetuigd voor hun eigen modulaire woningen, heeft VBI met de VBI Integraalvloer een essentieel bouwelement ontwikkeld dat interessant is voor de héle woningbouwsector.

Het kost gewoon tijd om zoiets te ontwikkelen en in de markt te zetten.” Duffels: “Onze aanloop was langer, maar daardoor kunnen we ook verder komen. Illustratief is dat verschillende aanbieders van totale prefab casco’s al bij ons hebben aangeklopt voor het leveren van deze vloer. Door met ons in zee te gaan, kunnen ze zich focussen op de onderdelen waar ze zelf goed in zijn. Als VBI omringen we ons graag met dergelijke innovatieve en duurzame bouwpartners.”

Dit artikel is gesponsord door VBI.

SPONSORED CONTENT

Kademuurversterking Prinsessewal Den Haag

Slimme oplossingen voor kademuren

Innoveren om duurzaam te behouden Kademuren: je vindt ze in grote zeehavens en in tal van binnensteden. Alleen al in Amsterdam tref je honderden kilometers kademuur. Veel kademuren zijn eeuwenoud en aan het einde van hun levensduur. Nieuwbouw is geen wenselijke optie vanwege hun grote historische waarde.

Innoveren is hard nodig om de levensduur slim te verlengen.

Binnenstedelijke kademuren zijn vaak lang geleden gebouwd, niet ontworpen voor hedendaags gebruik en toe aan onderhoud. Dat levert veiligheidsrisico’s op. Tegelijkertijd ontbreekt het gemeentes aan concrete informatie. Wat is de conditie? Waar zit de urgentie? Wat is de optimale onderhoudsplanning? “Wij innoveren om alles zo lang mogelijk in goede staat te houden: met meten, inspecteren, analyseren, adviseren, uitvoeren, restaureren, onderhouden en monitoren,” vertelt Robert Ottelé, directeur bij Strukton Civiel.

Duurzame infrabouwer Samen met zijn partners wil Strukton maatschappelijke impact hebben door mensen, middelen en nieuwe technologieën verantwoord in te zetten voor duurzame infra die altijd goed en veilig is. Continu innoveren is belangrijk om dit steeds duurzamer, beter en efficiënter te doen. “Ons interne innovatieprogramma genereert diverse nieuw toepasbare producten en concepten,” licht Ottelé toe. “We gaan duurzame samenwerkingen met partners aan en stemmen af op concrete opgaven van onze klanten.

Mooie voorbeelden zijn circulair beton, gerecycled asfalt dat onder lagere temperatuur wordt geproduceerd en ons duurzame geluidscherm van Miscanthusbeton – de Green Silence Wall. Met consortium ‘Closing the Loop’ hergebruiken we zo’n 80% van oude kunstwerken voor de bouw van nieuwe, en we versterken bruggen met composietpanelen en hogesterktebeton. Innoveren is onderdeel van onze strategie om als duurzame infrabouwer onderscheidend te zijn. Ook voor kademuren komen hier waardevolle oplossingen uit voort.”

Slim meten en monitoren “Meten en monitoren zijn essentieel om inzicht te krijgen, te voorspellen en te beheersen,” aldus Carlos Bosma, specialist op het gebied van data en monitoring bij Strukton-onderdeel Geocon.

“Wij hebben een portfolio aan instrumenten om onze klanten met de beste aanpak te helpen.

Met satelliet deformatiemonitoring verzamelen en interpreteren we satellietdata van onze partner Sensar om continu inzicht te geven in eventuele deformatie of zettingen. Dit levert veel data op over een groot gebied, is veiliger en sneller en levert geen hinder voor de omgeving op. Voor Rijkswaterstaat voeren we nu een meerjarige monitoringsopdracht uit om de eventuele zettingsimpact van de werkzaamheden aan de Zuidelijke Ringweg Groningen vast te stellen.

We benutten data van eerdere jaren als nulmeting. Ook voor kademuren is deze technologie goed toepasbaar. Met satelliet deformatiemonitoring kunnen we effectief signaleren op trendveranderingen en snel een beeld geven van de conditie van alle kademuren in een stad.

Kritische onderdelen onderzoeken we vervolgens specifieker met methodes als het door ons ontwikkelde Waveflow.”

Waveflow zorgt voor realtime monitoring met sensoren. In Brielle wordt de kademuur met Waveflow vóór en na de versterking gemonitord, als ‘proof of concept’ voor deze methode. “Het inzetten van sensoren is niet de grootste uitdaging, wel de juiste configuratie en de manier van verwerken en analyseren van de data,” benadrukt Bosma. “Er is constructief gezien veel variatie in kademuren, maar hoe meer data wij verzamelen, hoe beter onze onderhoudsvoorspellingen worden.”

Vakkundig versterken “We onderzoeken de kwaliteit van kademuren om deze zo lang mogelijk in stand te houden,” vertelt Oscar Koster, directeur bij Strukton Civiel.

“Met slimme oplossingen willen we tegelijkertijd de historische waarde zoveel mogelijk behouden, zo duurzaam mogelijk zijn, de kosten beperken en de hinder minimaliseren. Onze innovaties zijn daarop gericht. De gemeente Amsterdam

heeft ons als een van de zes partijen geselecteerd voor het ontwikkelen en toepassen van innovatieve, levensduur verlengende methodes. Samen met onze partner JLD gaan we het uitspoelen tegen. Met een foam die zich bindt aan water creëren we een stevig grondlichaam onder de kademuur en voorkomen we toekomstige uitspoeling. Schaalproeven en validatie staan dit jaar op het programma en bij goede resultaten volgt een concrete toepassing. De koppeling naar de praktijk is erg belangrijk, evenals de samenwerking met de gemeente en kennisinstellingen. We verwachten met deze innovatie aanzienlijk te kunnen bijdragen aan de grote kademuuropgave.”

Voor kademuurversterking heeft Strukton Civiel meerdere innovatieve technieken paraat. In Den Haag zijn de oude houten palen onder de Prinsessewal versterkt met groutkolommen en groutankers door deze fundering heen. De kademuur, de bomen op de kade en het karakteristieke stadsbeeld bleven alle intact. In Brielle versterkte Strukton Civiel de kademuur door stalen buispalen door de bestaande constructie en de fundering te boren. Deze buispalen zijn volgestort met beton en verder ondersteund met grondankers. De oorspronkelijke kademuur bleef ook hier behouden en de omgevingshinder was minimaal.

Waardegedreven onderhoud “Strukton Civiel heeft de kennis en kunde en systemen om klanten te helpen hun assets te beheren en waardegedreven, voorspelbaar onderhoud uit te voeren,” besluit Koster. “Met Geocon, ingenieursbureau Antea Group, onze projectteams en eigen assetmanagementspecialisten kunnen wij beheerders van kademuren vanuit alle invalshoeken van dienst zijn. Als duurzame infrabouwer zien wij het als onze taak om klanten te helpen hun assets langdurig in optimale conditie te houden en zo een oplossing te bieden voor de grote maatschappelijke opgave.”

Dit artikel is gesponsord door Strukton.

SPONSORED CONTENT

Netkrapte? Bouw duurzaam door met battery packs “Sorry meneer, maar uw grootverbruikaansluiting is écht pas beschikbaar vanaf Q4 2025. Als u nu wilt bouwen, kunt u een 125 Ampère-aansluiting krijgen.” Door de versnelde energietransitie en teruglevering door bijvoorbeeld zonnepanelen, raakt het elektriciteitsnet in rap tempo overbelast.

Wie toch wil doorbouwen, moet creatief zijn. De stroom-oplossing? Reusachtige batterijen, battery packs genoemd.

Het elektriciteitsnet staat onder hoogspanning.

Door verduurzaming en de toenemende bouwbehoefte door woningproblematiek is er met de dag minder netcapaciteit beschikbaar. In grote delen van Noord-Holland, Flevoland, Gelderland en Friesland is de nood nu al hoog, en netbeheerders verwachten dat dit snel erger zal worden.

De gevolgen voor de bouw zijn groot. De wachttijden voor een grootverbruikaansluiting lopen op tot vele jaren. Soms kan de projectlocatie geen grote aansluiting krijgen, of is een aansluiting helemaal niet mogelijk. Voor veel bouwers en ontwikkelaars is wachten geen optie. De financiële risico’s van vertraging zijn simpelweg te hoog.

En dus moet er out-of-the-box gedacht worden over de stroomvoorziening.

De eerste gedachte: diesel-generatoren Diesel-generatoren die een probleem oplossen dat mede wordt veroorzaakt door verduurzaming. Ironisch, maar wel de praktijk. De meeste bouwbedrijven die geen stroomaansluiting hebben bij de start van het project, kiezen uit gewoonte voor tijdelijke stroom via generatoren. Maar deze diesel-aggregaten zijn een stap achteruit als het gaat om duurzaam bouwen. Want niemand zit te wachten op uitstoot, geluidsoverlast en de kosten van duizenden liters brandstof.

Duurzaam alternatief: battery packs Onder andere voor de bouw- en infrasector is er een 100% duurzaam alternatief ontwikkeld

voor de diesel-generator: de battery pack. Dit batterijsysteem heeft talloze voordelen: geen geluidsoverlast, geen emissie, geen brandstof en geen tankbeurten meer én kostenbesparing op (grotere) netaansluitingen. Ze zijn inzetbaar in 2 situaties: bouwen mét en zonder netstroom.

Bouwen met netstroom: on-grid stroomvoorziening Bij de meeste bouwprojecten is wel een netaansluiting beschikbaar, maar deze is lang niet toereikend. Er is bijvoorbeeld maximaal 125 Ampère beschikbaar, terwijl er op piekmomenten 400 of meer nodig is. Van de bouwplaatsinrichting tot de afbouwfase neemt de stroombehoefte voortdurend toe. Dus moet er gekeken worden naar oplossingen om het tekort op te vangen.

Een grote battery pack, ook wel batterijcontainer genoemd, is zo’n oplossing. Het net laadt de batterij op als de stroombehoefte laag is. De batterij levert vervolgens de extra capaciteit op piekmomenten. Dit wordt ook wel peakshaving genoemd.

Bouwen zonder netstroom: off-grid stroomvoorziening Bouwt u zonder aansluiting op het vaste stroomnet, dan spreken we van ‘off-grid bouwen’. Een offgrid situatie kan tijdelijk zijn, als de netaansluiting alleen in de eerste bouwfase ontbreekt. Er zijn ook genoeg voorbeelden waarbij er tijdens het hele project off-grid wordt gewerkt. Natuurlijk is het mogelijk om een vervuilende generator in te zetten als continue off-grid stroomvoorziening. Wie echter één of meerdere battery packs naast het aggregaat zet, vermindert de uitstoot drastisch. Dit helpt weer bij het sneller verkrijgen van bouwvergunningen. Daarnaast hoeven bouwers minder vaak te tanken en is er minder geluidsoverlast.

In de praktijk zijn de battery packs op veel verschillende manieren in te zetten. Zo kan een aggregaat in de daluren, bij een lage stroombehoefte, de battery packs opladen. De batterijen

ondersteunen vervolgens het aggregaat tijdens de piekmomenten op de bouw. Een nog duurzamere oplossing is de combinatie van battery packs en zonnepanelen.

Revolutionaire batterijsystemen: Big Ass Battery Stoer, groot en met bravoure. Zo wil Big Ass Battery de mobiele stroomvoorzieningsmarkt opschudden. Het bedrijf heeft revolutionaire batterijsystemen ontwikkeld, waarbij tot maar liefst 1,5 megawattuur (1.500 kWh) vermogen in een compacte 10-voets container geleverd wordt. Daarom wordt de oplossing ook wel ‘batterijcontainer ’ genoemd. Big Ass Batterysystemen zijn 2 keer zo compact en veiliger dan concurrerende systemen. Daarnaast is een Big Ass Battery in slechts 1,5 uur volledig opgeladen; uniek in de markt.

Van stroomberekening naar optimale inzet batterijcontainers In RECO vindt Big Ass Battery de ideale samenwerkingspartner voor verhuur van de batterijcontainers, want zo’n batterijcontainer neerzetten doe je niet ‘zomaar’. RECO voorziet ruim 1.500 bouw- en infraprojecten per dag van materieel en heeft specialisten op het gebied van bouwplaatsinrichting en duurzame energie. Deze specialisten denken mee over welk materieel er in welke fase op de bouw staat en of de materieelinzet efficiënter kan. Vervolgens berekenen ze de bijbehorende stroombehoefte. Hierdoor worden de batterijsystemen én het materieel zo efficiënt mogelijk ingezet. Ook het transport, de montage en continue monitoring verzorgt RECO. De materieelverhuurder zet de samenwerking kracht bij met een uitbreiding van het assortiment battery packs met batterijcontainers van 500 kWh en 1 MWh. Later komt daar nog 1,5 MWh bij.

Dit artikel is gesponsord door RECO.

SPONSORED CONTENT

BIA Systeemwand: als antwoord op recyclebare en duurzame toepassingen Snel, licht, demontabel, recyclebaar en vooral duurzaam toepasbaar; het zijn allemaal aanduidingen, die steeds steviger in het van oorsprong traditionele DNA van de bouw doorsijpelen. Veel bouw- en toeleveringsbedrijven hebben hun producten en werkwijzen hier inmiddels op afgestemd. De BIA Systeemwanden met toepassing in het concept “Blokje Om” van Dura Vermeer is hiervan een voorbeeld.

Dura Vermeer Bouw werkt sedert 2017 met de BIA Systeemwanden. “Vanuit duurzaamheid komen we als bouwbedrijven steeds meer voor de uitdaging om lichter, modulair en recyclebaar te bouwen,” vertelt Gerwin Winkelhuis van Dura Vermeer Bouw Hengelo. “Dat houdt dus in dat je geen zware metselwerk of kalkzandsteen wanden meer kunt gaan toepassen.

Voor ons concept “Blokje Om,” waarin wij in twintig dagen complete woningblokken voor de sociale woningbouw slopen en opnieuw opbouwen, zijn wij in samenspraak met BIA Beton voor de scheidingswanden BIA Systeemwanden gaan toepassen. Groot voordeel voor ons is dat de pakketten van deze systeemwanden volledig op maat als legopakketten worden aangeleverd.

In ons concept “Blokje Om” bouwen we de woning als het ware omgekeerd. Na het plaatsen van de prefab buitenwanden op de bestaande fundering van het oorspronkelijke woningblok wordt de verdiepingsvloer gelegd, waarop vervolgens de ingepakte pakketten met de systeemwanden worden geopperd. Na het aanbrengen van de prefab buitenwanden op de eerste verdieping, het leggen van de vloeren voor de tweede verdieping en het plaatsen van het dak is de woning wind- en waterdicht en kunnen we op de verdieping starten met het plaatsen van de ruimte scheidende wanden.

Op de begane grond wordt dan de begane grond vloer met schuimbeton aangebracht en kunnen de pakketten met systeemwanden handmatig via de voordeur naar binnen worden gebracht. Ook dat is het grote voordeel van de BIA Systeemwanden, door het relatief lichte gewicht hebben we geen extra materieel nodig om de pakketten naar binnen te plaatsen,”

licht Winkelhuis het systeem van “Blokje Om” toe. “We hebben inmiddels zo’n 270 woningen volgens dit concept uitgevoerd. Zowel opdrachtgevers als gebruikers ervaren het systeem naar volle tevredenheid,” stelt Winkelhuis.

Toekomst Vanuit het oogpunt duurzaamheid en hergebruik ziet Winkelhuis voor de toekomst nog meer mogelijkheden. “De wanden worden middels een Hol- en Dolsysteem met elkaar verbonden.

In verband met het geluid worden de plafonds er later aan weerzijden tegenaan verwerkt. Bij een eventuele herindeling van de ruimten is het heel eenvoudig om na het verwijderen van het plafond de onderdelen van de wanden weer uit elkaar te halen en zo mogelijk op een andere locatie weer in elkaar te zetten. Wij ervaren de BIA Systeemwanden als zeer innovatief, waarbij heel weinig materiaal wordt gebruikt, je geen bouwafval hebt en optimaal in gebruik is. Door de holle kartonnen kern kun je er achteraf nog heel gemakkelijk de elektraleidingen in verwerken. Tevens zijn de wanden geschikt voor toepassing in natte ruimten. De aansluiting met het plafond is in overleg met BIA Systeemwanden zelfs aangepast. Door het aanbrengen van keepjes in de plafondlat kunnen we ook daar nu eenvoudig de leidingen door aanbrengen.

Op dit moment wordt die handigheid fabrieksmatig vanuit BIA aangeleverd. Dat is de kracht van de samenwerking. Omdat het een relatief klein bedrijf is, zijn de lijnen kort en kunnen innovatieve oplossingen ook relatief snel worden doorgevoerd,” laat Winkelhuis naar volle tevredenheid weten.

Hoge duurzaamheidsscore De BIA Systeemwand is een scheidingswand bestaande uit een kern van (70 % gerecycled) dubbel gegolfd karton, gevormd in verticale driehoekige kanaalvormen en aan weerskanten verlijmd met een topbeplating van onder meer Fermacell. Deze samenstelling resulteert in een zeer sterke sandwichplaat met een goede stijfheid, stabiliteit en uitstekende brand- en geluidsisolerende eigenschappen. De wand

wordt toegepast in de droge afbouw, “Het concept bestaat eigenlijk al zo’n 20 jaar en is door ons vanaf 2012 verder doorontwikkeld,” vertelt John Vranken van BIA Systeemwanden. “In principe passen we iedere gewenste beplating toe, maar in het geval van bijvoorbeeld een woningscheidende wand kom je, om aan de eisen ten aanzien van geluid en brandwerendheid te voldoen, al gauw uit op aan weerszijden twee Fermacell platen. Uiteraard zijn dat geen dragende wanden.“ De toegepaste Fermacell platen bestaan uit 100% gerecycled papier, water en gips. Zelfs het afval uit de papierindustrie wordt verwerkt in de beplating met behoud van de karakteristieke eigenschappen. “Bij terugname van de platen worden deze 1-op-1 vermalen en weer gebruikt in ons productieproces,” voegt Wouter van der Velde van Fermacell toe. “Hiermee creëren we een gesloten keten van materiaalgebruik en behalen we hierdoor een zeer hoge duurzaamheidsscore in de nationale milieudatabase.”

Hol-en-Dol principe De BIA Systeemwanden worden in diverse uitvoeringen en hoogtes en diktes geleverd. Om de platen hanteerbaar te houden is de standaardbreedte 600 millimeter. De platen zijn in principe kant-en-klaar en eenvoudig en snel te monteren met het reeds genoemde Hol-en-Dol principe. Voor de boven- en onderzijde wordt een standaard profiel gebruikt, dat schroefbaar of door middel van demontabele clips wordt verwerkt. Een voorbeeld hiervan is de BIA Systeemwand uitgevoerd met een MDF-beplating.

Grote gebruiker hiervan is een Zweedse woninginrichter die deze wanden in de showroom gebruikt en meerdere keren hergebruikt bij een nieuwe opstelling. “Het circulair bouwen wordt steeds belangrijker,” vertelt John Vranken.

“Met het concept van onze wanden en tevens kijkend naar de wens van de klant komen we daar uitstekend mee weg. En in combinatie met de Fermacell beplating voldoen we helemaal aan een hoge duurzaamheidsscore”.

Dit artikel is gesponsord door BIA Beton.

De nieuwe naam in warmtepompen voor bestaande bouw en nieuwbouw

• Geen buitendeel • Klein van formaat en flexibele opstellingsmogelijkheden • Directe CO2-, gas- en geldbesparing/Lage initiële kosten • Werkt samen met elke cv-ketel (hybride) en onze hoogwaardige WPV-voorraadvaten (all-electric) • Eenvoudig te installeren en te onderhouden • De Nederlandse warmtepomp voor Nederlandse woningen • Kan ook koelen

Ontmoet Vincent Scan de QR-code of kijk op ontmoetvincent.nl