‘Je kunt ook leeglopen op een octrooi’ Ad Tissink

ACHTERGROND

Wat zijn de voor- en nadelen van een patentaanvraag? ‘Je kunt ook leeglopen op een octrooi’

Een octrooi kan voorkomen dat een ander met jouw technische innovatie aan de haal gaat. Bovendien wekt het vertrouwen en helpt het bij aantrekken van investeerders. “Maar een gegarandeerde melkkoe is het niet. Je kunt er als bedrijf ook op leeglopen.”

DOOR AD TISSINK

De grote bouwbedrijven en toeleveranciers hebben hun zaakjes meestal wel op orde. Doen zaken met een vaste octrooigemachtigde, die hen behoedzaam langs de valkuilen van de nationale en internationale octrooiwetgeving loodst. En ze hebben vaak zelf ook nog wel een paar juristen in dienst die van wanten weten. Als er bij een aanbesteding iets slims wordt bedacht, bijvoorbeeld een nieuw golfbrekerblok voor de renovatie van de Afsluitdijk, dan worden de rechten vooraf zorgvuldig vastgelegd en beschermd.

Ze moeten wel, want als ze hun vondsten niet zelf vastleggen, gaat een van de grote internationale concurrenten er schaamteloos mee aan de haal. Worden ze bij de volgende internationale aanbesteding afgetroefd met een koekje van eigen deeg. Dat rechtvaardigt de kosten van een octrooitraject, dat flink in de papieren kan lopen.

Nederlands Octrooi Centrum

Voor mkb-bedrijven en startups ligt dat anders. Die zullen, als ze de weg al weten, minder makkelijk in staat zijn dergelijke bedragen neer te leggen. Ze zullen eerst bij instanties als het Nederlands Octrooi Centrum, een onderdeel van de RVO, aankloppen om ze op weg te helpen. Karen Sam is één van de medewerkers van de RVO die dagelijks voorlichting geeft en bedrijven in begeleidt.

Hoeveel patenten er in de bouw precies worden aangevraagd, valt volgens Sam aan de hand van de octrooidatabanken niet één-twee-drie vast te stellen. Daarvoor is de bouwsector te breed en versnipperd. Vanuit alle hoeken en gaten sijpelen technische en procesinnovaties de bouwwereld binnen. Dat loopt uiteen van grote baksteen- en betonproducenten tot fabrikanten van materieel, robots, installaties, steigermaterialen, domotica, noem maar op. En niet te vergeten natuurlijk de aannemers zelf, die zich vaak ook gespecialiseerd hebben in heel verschillende disciplines. De octrooiaanvragen komen daardoor in bijna alle denkbare classificaties terecht in de databanken.

Nederland vierde

Uit de jaarcijfers over 2021 die het Europees Patent Office EPO, recent vrijgaf, bleek dat Nederland afgaande op het aantal octrooien per inwoner inmiddels op de vierde plaats staat in Europa. Dat zegt volgens wel iets over hoe innovatief Nederlandse bedrijven en instellingen zijn. Maar wat het aandeel van de bouw of aannemerij aan die hoge score is, valt niet gemakkelijk vast te stellen.

Bouwend Nederland heeft geen speciaal loket om haar leden door het complexe woud van octrooien en patenten te loodsen. “Wij ondersteunen en adviseren onze leden op enorm veel gebieden”, vertelt woordvoerder Richard Massar desgevraagd, “maar niet op dit terrein.” In België is wel een gespecialiseerde adviesinstantie: de Octrooicel voor het bouwbedrijf, OCBC.

‘Aannemers zijn uitvinders’

“Aannemers zijn namelijk vaak uitvinders”, legt Josse Jacobs van de OCBC uit in een recente videoblog. “Op de bouwplaats moeten ze immers een complexe puzzel in elkaar zetten en daarvoor moeten ze maar al te vaak aanpassingen doen aan de materialen en het materieel dat ze tot beschikking staat.” Die aanpassingen zijn soms ook al eens door anderen bedacht en kunnen daarmee een inbreuk maken op een octrooi. Maar even vaak zijn ze volgens Jacobs nieuw en te patenteren, omdat nog niemand voor hen het had bedacht. Ook die vondsten gaan weer van klein tot

De Infra+ of Slimline-vloer. Foto: Jos Lichtenberg/SlimLine

““Als een product niet gemakkelijk zijn geheimen prijsgeeft, kan het heel goed zijn dat wij adviseren geen aanvraag te doen”

groot en kunnen een breed spectrum van disciplines bestrijken. Van een slim spouwanker of een afstandhoudertje, tot en met het bolscharnier voor de Maeslantkering dat bij een stormvloed alle krachten moet opvangen van de golven op de sluisdeuren inbeuken. Innovatie-expert prof. Jos Lichtenberg heeft in zijn carrière veel met octrooien te maken gehad. Na zijn studie Bouwkunde aan de TU Eindhoven werkte hij achtereenvolgens bij RockWool en DSM voor hij zijn eigen adviesbureau begon. Met dat laatste bedrijf ontwikkelde hij onder andere een nieuw vloersysteem: