Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów
Innowacja pedagogiczna w praktyce szkolnej – cz. I
W
ielu nauczycieli podejmuje w swojej codziennej pracy nowoczesne i innowacyjne działania, ale najczęściej nie idą oni krok dalej. Nie upowszechniają swoich działań, chociażby opracowując odpowiednią dokumentację z innowacji pedagogicznej dla szkoły, nie dzielą się swoim doświadczeniem z innymi, pracują w zaciszu swojej pracowni, poświęcając się swojej pasji. Często u twórczych nauczycieli tworzą się różnorodne, nowatorskie pomysły, które wprowadzają w życie, nie zdając sobie sprawy, że właśnie realizują nieformalnie innowację pedagogiczną. Ponieważ innowacja to robienie czegoś innego, to robienie czegoś inaczej. Obecnie ułatwieniem dla nauczycieli jest to, że nowe przepisy nie narzucają określonej dokumentacji oraz warunków prowadzenia innowacji pedagogicznej w szkole. Pomocni stają się także doradcy metodyczni, którzy mają już za sobą zarówno pierwsze kroki jak i doświadczenie we wdrażaniu i realizacji innowacji pedagogicznych. Dokumentację można opracować według własnego pomysłu. Jednak rodzaj i sposób dokumentowania powinien określić dyrektor szkoły, aby działalność innowacyjna oparta była na jednakowym schemacie wdrażania i realizacji. Punktem wyjściowym do opracowania innowacji powinna być analiza możliwości jej wdrożenia w danej placówce. Należy też podkreślić, że innowacja jest skuteczna, gdy jest prosta i prowadzi do celu. Powinna być dostosowana do możliwości uczniów, wykorzystywać mocne strony szkoły i opierać się na dotychczasowej praktyce i doświadczeniu. Wdrożenie innowacji wymaga wiedzy i twórczego myślenia, ponieważ powinna mieć ona jasno określone cele, przewidywalne efekty, harmonogram i tematykę działań. Nie możemy także zapomnieć o ewaluacji, która da nam cenne wskazówki do dalszej pracy i podsumowania naszych działań. Zgodnie z definicją innowacja pedagogiczna prowadzona w szkołach jest to nowatorskie rozwiązanie programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły. Wdrażając innowację pedagogiczną należy rozpocząć od pomysłu i ogólnego planu naszego działania, a następnie podjąć decyzję, jaki rodzaj innowacji będziemy przeprowadzać. Rodzaje innowacji pedagogicznych Programowe, w których zmiany dotyczą programów zajęć edukacyjnych. Polegają na wprowadzeniu nowych celów edukacyjnych, treści i wymaganych osiągnięć. Innowacje programowe dotyczą: – poszerzania programów o nowe treści bez naruszania podstawy programowej,
– integrowania nauczania wokół bloków edukacyjnych, – modyfikacji programów nauczania dopuszczonych do użytku szkolnego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, – wprowadzenia wewnątrzszkolnych zasad oceniania uczniów, – realizacji własnego, autorskiego programu nauczania zgodnego z podstawą programową. Metodyczne, w których zmiany dotyczą metod pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej. Dotyczą one zmian w procesie nauczania-uczenia się m. in. w zakresie: – stosowania nowych metod nauczania-uczenia się, – prezentacji materiału, – form pracy w dziedzinie wprowadzania, utrwalania lub sprawdzania wiadomości i umiejętności, – technik przyspieszonego uczenia się, – sposobu prowadzenia ewaluacji efektywności nauczania, – kontroli osiągnięć uczniów. Organizacyjne, które dotyczą organizacji kształcenia, wychowania lub opieki. Polegają na przyjęciu innych niż dotychczasowych rozwiązań, np. międzyoddziałowe nauczanie języków obcych, udział nauczycieli akademickich w realizacji rozszerzonego programu nauczania. Innowacje organizacyjne obejmują struktury działań pedagogicznych, które polegają na: – zmianie liczby uczniów w klasie, – wprowadzeniu zmiany czasu trwania lekcji, – tworzeniu zespołów problemowych w klasie, – prowadzeniu zajęć z innym specjalistą we współpracy, – organizacji pracowni nauczania-uczenia się, – współpracy szkoły z innymi instytucjami dydaktycznowychowawczymi w zakresie wspierania rozwoju uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Można także wprowadzać swoje rodzaje innowacji, np. przedmiotowa, wychowawcza lub mieszana, np.: – programowo-metodyczna, – organizacyjno-programowa, – metodyczno-organizacyjna, – programowo-metodyczno- organizacyjna. Należy pamiętać, że właściwie opracowana i przeprowadzona innowacja pedagogiczna charakteryzuje się przede wszystkim: – konkretnymi i wyższymi efektami dydaktyczno-wychowawczymi w porównaniu z dotychczasowymi wynikami, – nowością i oryginalnością stosowanych rozwiązań programowych, metodycznych, organizacyjnych i innych, – jasno i precyzyjnie określonymi celami i zadaniami, – wyzwalaniem kreatywności i umiejętności logicznego myślenia zarówno uczniów jak i nauczycieli, – możliwością ewaluacji osiągnięć edukacyjnych uczniów, – możliwością rozpowszechniania jej wyników. Nauczyciel i Szkoła nr 2 (123)
21
