nr 9 (62) październik 2015 • ISSN 2080-6698Miesięcznik Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie
Innowacje pedagogiczne – Szkoła Podstawowa nr 10 im. Janusza Korczaka w Tarnobrzegu
Oddział przygotowawczy dla uczniów z Ukrainy w I w LO Dębicy – przykład dobrych praktyk
Dyplomy 2022 – prace uczniów Zespołu Szkół Plastycznych im. P. Michałowskiego w Rzeszowie
Polsko-ukraińska lekcja otwarta – II Liceum Ogólnokształcące w Przemyślu Edukacja wobec wyzwań przyszłości – II Ogólnopolskie Forum Doskonalenia Kadr Oświaty nr 5 (126) czerwiec 2022 • ISSN 2080-6698
Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie Muzeum Dobranocek w Rzeszowie Projekt okładki i skład komputerowy: Janusz Ustrzycki Redaguje: dr Janusz Ustrzycki redaktor naczelny Joanna PedagogicznaWspółpraca:Majewska-LasekBibliotekaWojewódzka w Rzeszowie Młodzieżowy Dom Kultury w Rzeszowie Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie PIE Europe Direct - Rzeszów, Podkarpacka Komisja Filmowa Krystyna Wróblewska Dyrektor PZPW w Rzeszowie I, III, IV str. – Dyplomy 2022 - prace uczniów ZSP im. P. Michałowskiego w Rzeszowie (fot. J. Ustrzycki) Z ŻYCIA SZKÓŁ I PLACÓWEK OŚWIATOWYCH PODKARPACIA Oddział przygotowawczy dla uczniów z Ukrainy w I LO w Dębicy – przykład dobrych praktyk 7 Dyplomy 2022 – prace uczniów Zespołu Szkół Plastycznych im. P. Michałowskiego w Rzeszowie 10 Z DZIAŁALNOŚCI PODKARPACKIEGO CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W RZESZOWIE Ponad granicami – Szkoła Podstawowa w Lutoryżu 15 Edukacja wobec wyzwań przyszłości – II Ogólnopolskie Forum Doskonalenia Kadr Oświaty 1 Polsko-ukraińska lekcja otwarta – II Liceum Ogólnokształcące w Przemyślu 4 Innowacje pedagogiczne w Szkole Podstawowej nr 10 im. J. Korczaka w Tarnobrzegu 20 Innowacja z przedmiotu język ukraiński w Szkole Podstawowej w Rzepedzi – Tak samo i różnie… 17 Innowacja pedagogiczna w Szkole Podstawowej nr 5 im. Baśki Puzon w Jarosławiu – Edukacja przez szachy w szkole 24 Z DOŚWIADCZEŃ NAUCZYCIELI I DORADCÓW METODYCZNYCH Wydawca: Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, 35-036 Rzeszów, ul. Niedzielskiego 2 ISSN 2080-6698 tel. 17 853 40 97, fax. 17 853 46 82, www.pcen.pl, e-mail: justrzycki@pcen.pl © Copyright by Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie przy PZPW, Rzeszów 2022
Od 17 do 31 maja w czterech partnerskich woje wództwach − świętokrzyskim, podkarpackim, mało polskim i lubelskim odbywały się Inspiratoria Eduka cyjne – wydarzenia, konferencje, warsztaty, webinaria poświęcone nowoczesnemu nauczaniu i efektywnemu uczeniu się na miarę wyzwań przyszłości.
Zuzanna Piasecka Prezes Fundacji Empiria i Wiedza Anna Pekár i dr Stanisław Kusiak wicedyrekto rzy PCEN oddział w Tarnobrzegu i w Rzeszowie
1Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie Edukacja wobec wyzwań przyszłości
II Ogólnopolskie Forum Doskonalenia Kadr Oświaty Wakacje zbliżają się wielkimi krokami, a my jako Podkarpacki Zespół Placówek Wojewódzkich wspie rający nauczycieli, nauczycieli bibliotekarzy, kadry kierownicze oświaty oraz uczniów, którzy aktywnie biorą udział w naszych przedsięwzięciach, nieustannie wychodzimy z nowymi inicjatywami pomagającymi tworzyć nowy wymiar przyszłej edukacji opartej na fundamentalnych wartościach. Niewątpliwie najwięk szą tego typu inicjatywą było zorganizowanie II Ogól nopolskiego Forum Doskonalenia Kadr Oświaty pod hasłem Edukacja wobec wyzwań przyszłości.
II Ogólnopolskie Forum Doskonalenia Kadr Oświa ty zostało objęte Honorowym Patronatem przez: Mateusza Morawieckego Prezesa Rady Ministrów, Przemysława Czarnka Ministra Edukacji i Nauki oraz Marlenę Maląg Minister Rodziny i Polityki Społecz nej. W konferencji zorganizowanej w podrzeszow skiej Świlczy, samorząd województwa reprezentowali: Stanisław Kruczek – członek zarządu, Jerzy Borcz –przewodniczący sejmiku województwa, Jerzy Cypryś –wiceprzewodniczący sejmiku województwa, a także radna województwa – Monika Brewczak. W konferencji uczestniczyli także m.in.: posło wie na Sejm RP – Teresa Pamuła i Tadeusz Chrzan, Wojewoda Podkarpacki – Ewa Leniart, Wicewojewo da – Radosław Wiatr, Podkarpacki Kurator Oświaty –Małgorzata Rauch, Barbara Pelczar-Białek – Dyrektor Departamentu Edukacji, Nauki i Sportu Urzędu Mar szałkowskiego, Zbigniew Bury – Dyrektor Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Rzeszowa, Jolanta Wiewióra
– Dyrektor Zarządzająca HR i komunikacją w BGK, Zuzanna Piasecka Prezes Fundacji Empiria i Wie dza, Teresa Misiuk Lubelska – Kurator Oświaty, Jerzy Sudoł – starosta Tarnobrzeski, dr Małgorzata Dubis Prorektor Filii Collegium Humanum w Rzeszowie, Stanisław Mazur Prezes Centrum Medycznego Medyk, dr Roland Jakubowski – Prezes Agencji Re klamy I Marketingu Biznes Polska. Obecni byli rów nież przedstawiciele wielu instytucji, samorządowcy, nauczyciele oraz młodzież.
Krystyna Wróblewska – dyrektor Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich Dariusz Zięba kierownik Zespołu Nauczycieli Doradców Metodycznych i Ewa Białek – nauczyciel, doradca metodyczny z wychowania fizycznego
Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie
2 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Spotkanie rozpoczęło się od modułu dla ucznia pod nazwą „Zostań w Ojczyźnie. Bądź nowoczesnym przedsiębiorcą”. Uczestnicy tej części mieli okazję wy słuchać wykładu prof. Jana Fazlagicia ,,O czym po winieneś pamiętać, zanim zostaniesz przedsiębiorcą”, uczestniczyć w konkursie o podstawach przedsiębior czości (nagrody ufundowane zostały przez Bank Go spodarstwa Krajowego, Firmę Zeto oraz Wojewódzki Urząd Pracy), spotkać się w trakcie paneli dyskusyjnych z osobami, które odniosły sukces w biznesie, pracują w administracji państwowej i samorządowej. Prowadzenie spotkania, konkursu i paneli zostało przygotowane przez nauczycieli doradców metodycz nych zatrudnionych w PCEN Rzeszów. I część Ogól nopolskiego Forum Doskonalenia Kadr Oświaty pro wadzili: Ewa Białek i dr Dariusz Zięba kierownik Zespołu Nauczycieli Doradców Metodycznych. Dzisiaj to jest taka uczta duchowa i dla uczniów, i dla nauczycieli, gdyż spotykają się z przedsiębiorcami z samorządowcami, z marszałkiem, wojewodą, a więc z decydentami naszej podkarpackiej sceny politycznej i gospodarczej – mówiła Krystyna Wróblewska, dyrek tor Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich, natomiast Ewa Leniart Wojewoda Podkarpacki podkreśliła, że: jesteśmy w tym momencie dziejowym, kiedy system edukacji musi odpowiadać na wyzwania cywilizacyjne” z kolei Stanisław Kruczek podczas spo tkania mówił że „to konferencja na współczesne czasy, bardzo potrzebna. Jest młodzież, są samorządowcy, a także przedsiębiorcy. Edukacja, kształcenie młodzieży to nasza przyszłość. Podczas drugiej części forum nauczyciele mogli wziąć udział w kilku innych debatach oraz interesu jących wykładach: Edukacja klasyczna XXI wieku –ks. dr. Krzysztof Budzyń, PCEN Rzeszów, Projekto wanie edukacji wobec wyzwań sztucznej inteligencji –prof. dr hab. Jan Fazlagić, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu oraz Mózgi, sztuczna inteligencja i edu
Te wszystkie działania pomogły w poszukiwaniu drogowskazów na drodze zmian w budowaniu szko ły przyszłości, jak również w dyskusji i wymianie doświadczeń o formach i metodach uczenia się na uczycieli adekwatnych do ich potrzeb oraz potrzeb uczniów. II Ogólnopolskie Forum prowadzili: Anna Pekár i dr Stanisław Kusiak wicedyrektorzy PCEN oddział w Tarnobrzegu i w Rzeszowie, zaś wisienką na torcie był koncert młodej artystki Eleny Jakubiec. Jesteśmy przekonani, że Ogólnopolskie Forum Doskonalenia Kadr Oświaty zorganizowane przez Konsorcjum czterech wojewódzkich placówek dosko nalenia nauczycieli przyczyni się do wspierania rozwoju systemu edukacji, w trosce o dobro przyszłych po koleń społeczeństwa opartego na wiedzy i wartościach uniwersalnych. Opracowała: Joanna Majewska-Lasek nauczyciel konsultant PCEN w Rzeszowie
3Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
kacja – prof. dr hab. Włodzisław Duch, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ostatni panel nie zmiernie zaciekawił uczestników konferencji. Dyrektorzy z Świętokrzyskiego Centrum Doskona lenia Nauczycieli w Kielcach, Podkarpackiego Cen trum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, Lubelskiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli oraz Małopolskiego Centrum Doskonalenia Nauczy cieli zastanawiali się na tym Czy szkoła ma przyszłość? Do tej ciekawej dyskusji włączyli się wszyscy uczest nicy forum, zaś uczniowie z I Liceum Ogólnokształ cącego w Rzeszowie wcześniej przeprowadzili na ten temat wywiady z uczniami, nauczycielami, Prezyden tem Miasta Rzeszowa, dyrektorem Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Rzeszowa oraz z Podkarpackim Kura torem Oświaty.
Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie
Przyjaźń rodzi się w momencie, gdy jedna osoba mówi do drugiej: „Co! Ty też? Myślałem, że jestem jedynym.” C.S. Lewis
lekcjaPolsko-ukraińskaotwarta
1 marca dyrektor Mariusz Zamirski zamieścił na stronie szkoły podziękowanie: Solidarni z Ukrainą! Dziękuję Wam! Droga Młodzieży, Koleżanki i Koledzy, Rodzice, wszyscy ludzie dobrej woli. Wobec inwazji Rosji na nie podległe państwo – Ukrainę, wobec zbrodniczej decyzji szaleńca – Putina, musimy powiedzieć stanowczo NIE. Każdy z nas, na miarę swoich możliwości powinien za protestować i okazać solidarność z naszymi sąsiadami ze Wschodu. Dlatego też w ostatni weekend 26 i 27 lutego, zupełnie spontanicznie, z grupą przyjaciół postanowili śmy zorganizować zbiórkę towarów najbardziej potrzeb nych dla mieszkańców Szegini i Mościsk.
4 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126) Z życia szkół i placówek oświatowych Kiedy 24 lutego rozpoczęła się wojna na Ukrainie, podkarpaccy uczniowie mieli jeszcze ferie. To był czwar tek, zaczynał się ostatni weekend zimowej przerwy w nauce. Czas przypominania sobie, że trzeba wrócić do szkolnej rzeczywistości, może czas doczytania nie doczytanych lektur, może powtórzenia rachunku prawdopodobieństwa, może głębokiego westchnienia żalu za „wolnym”, którego młodemu człowiekowi nigdy dość. Samo życie wyprzedziło jednak wszelkie rachunki prawdopodobieństwa, algorytmy i lektury, analizujące trudną prawdę o człowieku. Okazało się, że Makbet jednak żyje, że pragnie władzy i nie liczy się z innymi ludźmi. Młodzież – w pierwszej kolejności podkarpacka i lubelska - zobaczyła na własne oczy coś, co dotychczas było fikcją literacką - okrutne oblicze to talitaryzmu, pociągi pełne ludzi, zmęczone dzieci z plu szakami, trzymanymi mocno w zziębniętych rączkach, jakby trzymały w dłoniach gwarancję bezpiecznego świata, matki karmiące piersią niemowlęta na ławecz kach peronów, zanoszące się płaczem starsze kobiety, swoich rówieśników siedzących bezradnie na polowych łóżkach w holu przemyskiego dworca. Zobaczyli to, o czym uczyli się na lekcjach historii i literatury, jak decyzja jednego człowieka zaważyła na losach milionów ludzi, jak doprowadziła do cierpienia, chaosu, śmierci. 26 lutego w nocy zaczęli działać. Uruchomili media spo łecznościowe, skrzyknęli się w kilka godzin. W II Liceum Ogólnokształcącym im. prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu postał błyskawicznie, w odpowiedzi na rosnące potrzeby zwiększającej się z każdą godziną fali uchodźców, punkt dla darczyńców, którzy chcieliby wes przeć Ukraińców. Koordynacją działań zajął się od razu, w porozumieniu ze sztabem kryzysowym w Przemyślu, dyrektor II LO, Mariusz Zamirski. On sam, ucznio wie, rodzice, pracownicy szkoły i nauczyciele segrego wali dary, które przyjeżdżały z całej Polski i z zagranicy, przyjmowali matki z dziećmi do szkolnego internatu, panowie rozładowywali busy, autokary, a nawet tiry, które niemal bez przerwy zajeżdżały na szkolny par king. Praca trwała dwa dni i dwie noce, trzeba było bowiem względnie uporządkować budynek szkolny do poniedziałku, kiedy kończyły się ferie. Kto był świad kiem tego potopu darów, nie wierzył, że to się uda, a jednak, wiara góry przenosi, i tak się stało. Góry da rów zostały przeniesione, a następnie rozwiezione.
5Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Z życia szkół i placówek oświatowych Nie spodziewaliśmy się takiego odzewu. Ogromna ilość osób zaangażowała się w pracę na rzecz pomocy „solidarni z Ukrainą”. Dlatego w imieniu pomysłodaw ców pragnę wszystkim biorącym udział w pracy serdecz nieDrogapodziękować.Młodzieży, szkoła nasza, kończy się egzaminem maturalnym. Widząc Wasze niesamowite zaangażowa nie, mogę z całą stanowczością stwierdzić, że wszyscy, którzy włożyli tyle wysiłku, zdali egzamin dojrzałości już dziś. Waszą postawą, wytrwałością, gorliwością, em patią, zrozumieniem, jednością, pokazaliście solidarność z narodem ciemiężonym. W ten sposób powiedzieliście stanowcze NIE wojnie. Dlatego wasze stanowisko jest aktem heroizmu, jakiego my dorośli w takiej sytuacji mogliśmy oczekiwać. Kilkadziesiąt ton towarów, które przyjęliśmy, posegregowaliśmy, a następnie przepako waliśmy na samochody, które trafiły do najbardziej po trzebujących po stronie ukraińskiej. Nie chcę wymieniać nazwisk, bo nie jestem w stanie, symbolicznie słowa uznania kieruję do Amelki, Kuby, Dominika i na ich ręce dla wszystkich za dar WIELKIEGO SERCA. Niektórzy z Was nie opuszczali „stanowiska pracy” w nocy z soboty na niedzielę, rozładowując przyjeżdżające z całej Polski busy. Słowa wielkiego szacunku i podziękowań kieruję również do Koleżanek i Kolegów Nauczycieli, pracowników szkoły, Rodziców i innych osób. Wasza pomoc była nieodzowna, praca ramię w ramię z mło dymi ludźmi napawa wielką radością i optymizmem, buduje więź i solidarność. Niektórzy z Was przebywali w szkole przez 24 godziny, również symbolicznie na ręce Kasi, składam wszystkim podziękowanie. Muszę powiedzieć, że dzięki Wam udało się. Przekazaliśmy kilkadziesiąt ton darów dla osób, które najbardziej po trzebują pomocy po stronie ukraińskiej. Osobiście byłem z konwojem darów przy szlabanie granicznym, gdzie przeładowywaliśmy towary do busów naszych sąsiadów z Ukrainy. Dziękuję również wszystkim bezimiennym darczyńcom z Przemyśla, Polski i zza granicy. Panu Mariuszowi Frankowowi składam wyrazy szacunku podobnie dla przedsiębiorców z naszego miasta oraz kolegom koordynującym akcję w naszej placówce. Pani Mer Mościsk ze wzruszeniem dziękowała za okazaną pomoc.Niestety mam świadomość, że to tylko kropla w morzu potrzeb. Widząc na żywo matki z maleńkimi dziećmi stojące po kilkadziesiąt godzin w kolejce do odprawy granicznej, serce miałem rozdarte. Dlatego chciałbym dalej na bazie naszej szkoły organizować pomoc. W imieniu pomysłodawcy Pana Mariusza Siedleckie go i moim własnym, MariuszDyrektorZamirskiSzkoły II Liceum Ogólnokształcące w Przemyślu
Zaorzą te ziemię, gdzie zło innym czyni Co miał, co posiadał jak piasek pustyni Występny czatuje na sprawiedliwego Czy ktoś zabił pokorę, zgubił lecz siebie samego Pan da pewność myśli twojej w utrapieniu Gdy podstępny widzi śmierć w twym poniżeniu Widziałem pysznego jak cedr rosnął z siłą
6 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126) Z życia szkół i placówek oświatowych
Opracowała: Małgorzata Wilgucka II Liceum Ogólnokształcące w Przemyślu Fot. M. Wilgucka
człowieczeństwa
4 marca zorganizowany został „Magazyn Morawa”, obsługiwany w wyznaczonych dyżurach przez uczniów szkoły, pod opieką nauczycieli i pracowników interna tu, nauczyciele podjęli również wielogodzinne dyżury, również nocne, jako formę opieki nad skierowanymi do internatu uchodźcami. 5 marca ruszyła przy pomo cy młodzieżowego wolontariatu II LO kolejna akcja Internat gotuje! Internat pomaga! Solidarni z Ukrainą!, w której kuchnia podjęła decyzję o przygotowywaniu posiłków dla uchodźców. W tym samym dniu do szkoły przyjechały dwa busy od darczyńców z Holandii, a na stępnie z Niemiec. 29 marca na stronie II LO pod mottem: Być człowie kiem to właśnie być odpowiedzialnym (Antoine de SaintExupery) uczniowie zamieścili refleksję: W ostatnim czasie przyszło nam wszystkim zdawać trudny egzamin z i odpowiedzialności za nasz świat. W obliczu tragedii mieszkańców ogarniętej wojną Ukrainy uczniowie naszej szkoły nie pozostają obo jętni i w różny sposób angażują się na rzecz pokoju. Wierząc, że w demokracji głos każdego obywatela ma znaczenie, postanowili głośno zaprotestować oraz wezwać przywódców wszystkich państw do przywrócenia pokoju i zakończenia działań wojennych. Tak rozpoczął się pro jekt „Stop wojnie”. a jego ostatecznym efektem jest film, do obejrzenia którego zapraszamy. Film można obejrzeć w aktualnościach szkolnych. W końcu nie będziemy pamiętać słów naszych wro gów, lecz ciszę naszych przyjaciół . Słowa Martina Luthera Kinga juniora dotykają sensu życia, w którym doświadczamy dobra i zła, bywa że tego drugiego znacz nie częściej, intensywniej i dłużej. Jeden ze szkolnych katechetów powtarzał uczniom, biegając z kartonami soków i wody mineralnej lub parząc kawę dla zmęczo nych podobną bieganiną nauczycieli, Psalm 37 z biblij nej Księgi Psalmów: Nie gniewaj się na łotra Powstrzymaj się w gniewie On mija jak trawa przemija jak zieleń
A kiedy wracałem, chwila a już go nie było.
Dla młodzieży przemyskiej, a później również mło dzieży z innych miast Polski, które przyjmowały uchodźców, była to i jest nadal najlepsza z możliwych interdyscyplinarna lekcja otwarta. Zajęcia z przedsię biorczości, wychowania fizycznego, przysposobienia do życia w rodzinie, geografii, matematyki, nauki o języku. Ma wszystkie niezbędne ogniwa, kształtuje kompetencje społeczne, ale przede wszystkim pozwala na doświadcze nie empatii, solidarności i wielu uczuć wielu do tej pory nieznanych: nieludzkiego zmęczenia, bezsilności, roz czarowania, niecierpliwości, ale także radości, wzrusze nia, gotowości altruistycznej pomocy innym. Dopiero teraz niektórzy uczniowie zrozumieli, czym jest grecka cnota sama w sobie, działanie, w którym nie oczekujemy nagrody, bo ono jest bezcenną nagrodą, oferuje poczucie dobra i sensu, często zagubione we współczesnym świecie.
7Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Współczesność przynosi szkole i edukacji nie lada wyzwania i nowe obowiązki wynikające z gwałtownie zmieniającej się rzeczywistości. Jeszcze przed feriami zimowymi niewielu nauczycieli interesowało się glot todydaktyką i wielokulturowością w środowisku szkol nym. Co prawda są placówki, które mają doświad czenia z uczniem migrującym z Ukrainy i Białorusi, z dziećmi Polaków wracających z Włoch czy Wielkiej Brytanii, jednak na Podkarpaciu były to nieliczne przypadki. Mieliśmy uczniów zwykle mówiących po polsku w domu lub uczących się dodatkowo polskiego w swoim kraju, więc w mniejszym lub większym stop niu przygotowanych do podjęcia edukacji w Polsce. Polskie prawo mówi o obowiązku szkolnym do 18. roku życia i zapewnia możliwość kształcenia dzieci i młodzieży z zagranicy w polskim systemie oświaty. W trzech szkołach ponadpodstawowych powiatu dębickiego od września 2021 r. uczyli się pierwszoklasiści z Ukrainy, którzy zamieszkali w internacie Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 w Dębicy. Zostali zapisani do klas profilowanych i uczyli się zgodnie z obowiązującą podstawą programową, a dodatkowo przydzielono im dwie godziny języka polskiego jako obcego. Dyrektorzy i nauczyciele brali udział w szko leniach i konsultacjach metodycznych dotyczących pracy z uczniem cudzoziemskim. Wojna w Ukrainie zmieniła wszystko – w ciągu kilku tygodni do Polski przybyło już ponad 3 mln uchodźców, w tym około 800 tysięcy dzieci. MEiN podaje, że w polskich szkołach uczy się około 200 tysięcy dzieci z Ukrainy, głównie w szkołach podsta wowych, a w szkołach ponadpodstawowych – około 20 tysięcy. Wiadomo, że są w sytuacji kryzysowej –po traumatycznych przeżyciach, nieprzygotowane na zmianę środowiska, nieznające języka i kultury, w której się nagle znalazły, rozdzielone z bliskimi –rodziną czy przyjaciółmi. Wiadomo, że trzeba im po móc i trzeba to robić z głową.
Oddział przygotowawczy dla uczniów z Ukrainy w I LO w Dębicy – przykład dobrych praktyk Będziemy w świecie ciągle spotykać nowego Innego, który powoli zacznie wyłaniać się z chaosu i zamętu współczesności. […] Doświadczenie przebywania latami wśród dalekich Innych uczy mnie, że tylko życzliwość do drugiej istoty jest tą postawą, która może poruszyć w niej strunę człowieczeństwa.
Z życia szkół i placówek oświatowych
Ryszard Kapuściński Grupa młodzieży z oddziału przygotowawczego dla uczniów z doświadczeniem uchodźczym Ukrainy
8 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126) Z życia szkół i placówek oświatowych
Nowi uczniowie codziennie pilnie przychodzili na zajęcia, mieli nawet po 7–8 lekcji. Już po kilku dniach widać było, że pomimo ich najszczerszych chęci i dużej motywacji taki tryb ich męczy i studzi zapał do nauki. Z klasą II właśnie omawiałam „Nie-Boską komedię”, a dla Nadii, Lizy, Saszy, Zlatany i Dimy przygotowywałam ćwiczenia z podstaw j. polskiego. W drugim tygodniu grupie ukraińskiej przydzielono dwie lekcje polskiego jako obcego i zauważyłam, że odetchnęli z ulgą, bo w małej grupie o wiele lepiej się czuli, a lekcje języka dostosowane były do ich potrzeb. Uczniów ukraińskich wciąż jednak przybywało, co wymagało podejmowania kolejnych kroków przez dyrekcję szkoły. Jak powiedział mi Tomasz Kozioł, wicedyrektor I LO w Dębicy, wraz ze zwiększającą się liczbą uczniów z Ukrainy pojawił się problem, gdzie ich umieszczać – klasa, do której zostali zapisani, była już bardzo liczna, wiązało się to z koniecznością reorganizacji zajęć w grupach językowych, na lekcjach wychowania fizycznego czy informatyki. Trudno było zindywidualizować pracę w takiej zróżnicowanej kla sie i widać było wyraźne zmęczenie i wyłączanie się uczniów ukraińskich. Dlatego na początku kwietnia, we współpracy dyrektora I LO Wiesława Ostafina ze Starostwem Powiatowym w Dębicy, zapadła decyzja o utworzeniu od 20 kwietnia br. międzyszkolnego od działu przygotowawczego dla młodzieży z doświadcze niem uchodźczym z Ukrainy. Dyrektor Wydziału Edukacji Starostwa Powiato wego w Dębicy – dr Anna Wilczyńska tak przedsta wia kontekst utworzenia w I LO w Dębicy oddziału przygotowawczego dla uczniów z Ukrainy: „Przez kilka pierwszych tygodni wojny pojedynczy uciekinie rzy – młodzi ludzie z Ukrainy poszukiwali możliwo ści kontynuacji kształcenia rozpoczętego w Ukrainie. Do mojego gabinetu zgłosiło się kilkanaście osób, które najczęściej – wraz z polskim opiekunem – próbowały odnaleźć się w nowej sytuacji, także pod kątem edu kacyjnym. Wskazywałam uczniom kilka możliwości kształcenia: Dmytro, Liza, Sasza, Nadia
Podzielę się obserwacjami i doświadczeniami ze szkoły, w której pracuję, I LO im. Króla Władysława Jagiełły w Dębicy. Pierwsi uczniowie z Ukrainy pojawili się u nas w drugiej połowie marca i w ciągu tygodnia było już ich pięcioro – trzy dziewczynki i dwóch chłopców w wieku 16-17 lat. Zostali dołączeni do klasy II huma nistycznej, która przyjęła ich bardzo przyjaźnie. Polskie koleżanki oprowadziły ich po szkole, przygotowały słowniczek podstawowych wyrazów i zwrotów, do trzymywały towarzystwa na przerwach. Młodzież po prostu szybko znalazła wspólny język, choć to język wydawał się największą barierą. Moi polscy uczniowie zauważyli, że ich ukraińscy rówieśnicy wcale się od nich nie różnią – także mają swoje marzenia, zainte resowania, sympatie i antypatie. Ja dodałabym, że są bardziej dojrzali, chociaż życzę im, by los oszczędził im tej życiowej mądrości… .
9Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Z życia szkół i placówek oświatowych – kontynuacja nauki w ukraińskim systemie kształcenia za pośrednictwem uruchomionych przez tamtejsze Ministerstwo Oświaty platform do nauczania zdal nego; – kształcenie zdalne w ukraińskiej szkole z siedzibą w Warszawie; – kształcenie w polskich szkołach i informowałam o aktualnym stanie prawnym, wskazując adresy stron internetowych, gdzie znajdują się przydatne dla nich infor macje.Większość zgłaszających się do mnie uczniów z Ukrainy nie mówiła po polsku, miała również pro blem ze zrozumieniem języka polskiego. W pewnym momencie uczniowie ci zaczęli lawinowo zgłaszać się do mnie i dyrektorów szkół, co sprowokowało mnie do zaproponowania władzom powiatu utworzenia oddziału przygotowawczego. Po ustaleniach z Panem Starostą i Panem Wicestarostą oraz po wyrażeniu za interesowania przez Pana Dyrektora I LO, skierowa łam do Zarządu Powiatu pismo szczegółowo opisujące stan prawny, potrzeby, zasady organizacji oraz koszty funkcjonowania oddziału przygotowawczego. Podczas narady z dyrektorami szkół została ogłoszona decyzja Zarządu Powiatu o uruchomieniu oddziału przygoto wawczego i rozpoczął on działalność tuż po Świętach Wielkanocnych.Jesttodlanas jako organu prowadzącego – dobre rozwiązanie, ponieważ z jednej strony zapewnia uczniom z Ukrainy możliwość nauczenia się podstaw języka polskiego i zaznajomienia z polskim systemem edukacji tak, aby mogli w przyszłości kontynuować swą naukę w polskim systemie kształcenia, z drugiej strony pozwala uczniom z Ukrainy w sposób łagodny i spokojny odnaleźć się w nowym środowisku kulturo wym. Dla naszych uczniów jest to z kolei możliwość poznania innej kultury i nawiązania nowych przyjaź ni bez dezorganizacji procesu dydaktycznego. Można zatem powiedzieć, że utworzenie oddziału przygo towawczego jest korzystne dla obu stron, aczkolwiek mam świadomość, że dla nauczycieli to spore wyzwa nie dydaktyczne. Jestem jednak przekonana, że moje koleżanki i koledzy znakomicie sobie z tym wyzwa niem poradzą.” Już po kilku tygodniach widać, że było to korzystne rozwiązanie – grupa OP liczy 12 osób w wieku 16-17 lat o zbliżonych potrzebach edukacyjnych i słabej zna jomości języka polskiego. Liczba ta jednak wciąż się zmienia ktoś wyjechał z rodziną za granicę, dwie nowe osoby zapisały się do szkoły, ktoś planuje powrót do domu. Szkoła stara się na bieżąco odpowiadać na potrzeby uczniów. Mają 28 lekcji w tygodniu, siatka godzin stworzona przez dyrektora uwzględnia pro gram szkoły ogólnokształcącej, w tym jest 12 godzin języka polskiego jako obcego. Nie bez znaczenia – jak podkreśla dyrektor Kozioł był także dobór nauczycie li uczących w oddziale, ponieważ szkoła nie zatrudnia asystenta międzykulturowego. Stąd szczególnie ważne, by byli to ludzie otwarci, komunikatywni, z dobrą dykcją.Moje koleżanki i koledzy z zadowoleniem mówią o pracy w oddziale przygotowawczym, pomimo widocznych różnic programowych w porównaniu z ukraińskim systemem oświaty. Lucyna Bączek, nauczycielka matematyki, docenia zaangażowanie i kompetencje matematyczne uczniów z Ukrainy, zwłaszcza że z pomocą Wybranych wzorów matema tycznych na egzamin maturalny z matematyki praca na lekcjach przebiega bez kłopotu. Biolog Krzysztof Kosiński postawił na pragmatykę – pojęcia i zjawiska związane z przedmiotem wprowadza w połączeniu z wiedzą Wychowawczyni,praktyczną.szkolna pedagog oraz opiekun wolontariatu szkolnego dbają o wsparcie socjalne i psychologiczne, a także o kontakty z polskimi rówie śnikami.Cieszę się, że nie trzeba naszych nowych uczniów oceniać, klasyfikować, w oddziale przygotowawczym to nie jest wymagane. W zespole powołanym przez dyrektora przygotujemy każdemu dziecku ukraiń skiemu diagnozę na koniec roku szkolnego. Myślę, że nasz oddział przygotowawczy dla uczniów z doświadczeniem uchodźczym ma przede wszystkim funkcję terapeutyczno-adaptacyjną. Na razie nie pora dziliby sobie w polskim systemie edukacji, bo chociaż są zdolni i zmotywowani, to barierą jest nieznajomość języka. Nie wiadomo, jak długo zostaną w Polsce, może tak jak Dima wyjadą za ocean? Wiem, że chcie liby wrócić do domu, ale wielu z nich domu już nie ma… . Dzielą się ze mną swoimi marzeniami, snują plany na przyszłość jak to młodzi – studia, podróże po Europie. – A wot tut Jewropa! – stwierdził kiedyś rzeczowo Sasza.Czy więc stworzyliśmy im miejsce na miarę ich marzeń? Opracowała: Marta Bonarek-Socha nauczycielka języka polskiego w I LO w Dębicy doradca metodyczny w PCEN w Rzeszowie w latach 2018-20 skierowana przez ORPEG do pracy w Ogólnoukraińskim Koordynacyjno-Metodycznym Centrum Nauczania Języka i Kultury Polskiej w Drohobyczu
Na tegorocznej wystawie dyplomów prezentowane są prace absolwentów Zespołu Szkół Plastycznych wykonane pod kierunkiem pedagogów następujących specjalizacji: – projektowanie graficzne: Jan Jodko, Jan Krawiec, Blanka Ochalik, Agnieszka Włodarczyk-Rułka, Damian Sienkiewicz ; – aranżacja wnętrz: Bożena Krupa, Katarzyna Sandecka, Waldemar Wiśniewski; – Ewasnycerstwo:Bielecka, Paweł Chlebek, Kazimierz Nałęcz;
– metaloplastyka i kowalstwo artystyczne: Radomir Dawidziak, Jarosław Róg; – ceramika artystyczna – Ewa Bielecka, Monika Tohl.
10 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126) Z życia szkół i placówek oświatowych Dyplomy 2022 prace uczniów Zespołu Szkół Plastycznych im. Piotra Michałowskiego w Rzeszowie Galeria Miejska ZSP w Rzeszowie
Wystawa dyplomów jest każdego roku bardzo ważnym wydarzeniem artystycznym za równo dla absolwentów, pedagogów, jak i całej społeczności szkolnej. Ze względu na wyjątkową wartość edukacyjną w cyklu średniego kształce nia plastycznego stanowi stały punkt w harmonogramie wystaw Galerii Miejskiej Zespołu Szkół Plastycznych w Rzeszowie. Praca dyplomowa, dająca absolwentom tytuł zawodowy “plastyk”, jest ukoronowaniem kilkuletniego okresu kształ cenia artystycznego, w którym nieocenioną rolę pełnią nauczyciele poszczególnych przedmiotów artystycznych. Nauczyciel, niejednokrotnie sam będąc twórcą, staje się dla ucznia autorytetem, a może nawet duchowym przewodni kiem. W takim procesie nauczania, młody człowiek odkry wa siebie, poznaje swoje predyspozycje, rozwija wrażliwość.
Eksponowane na wystawie w Galerii Miejskiej ZSP prace dyplomowe cechuje bardzo duża różnorodność, zarówno pod względem tematycznym, jak i formalnym, wynikają cym z warsztatu i specyfiki materiału. Wydaje się jednak, że tegoroczni absolwenci mając za sobą kilkuletni okres nauki historii sztuki, niejednokrotnie poszukują w niej inspiracji. Żywe zainteresowanie secesją w postaci roślinnych i ani malistycznych motywów dekoracyjnych oraz bogatej orna mentyki charakteryzują tegoroczne prace z metaloplastyki czy snycerstwa. Szerokie spektrum środków artystycznego wyrazu cechuje także prace wykonane na specjalizacjach aranżacji wnętrz i projektowania graficznego, których twór cy wyszli naprzeciw oczekiwaniom współczesnego świata. Wymieniając po jednej pracy z każdej specjalizacji, na leżałoby zwrócić szczególną uwagę na dyplom Aleksandry Cierpisz z projektowania graficznego, który stanowi iden tyfikację graficzną drukarni Admirał. Autorka zaczerpnęła inspirację z natury, a dokładniej z ubarwienia i kształtu motyla rusałki admirał. Jest to oczywiste nawiązanie do nazwy firmy. Począwszy od loga, poprzez papier firmowy i teczki, na okleinie samochodu kończąc, mamy do czy nienia z interesującym projektem graficznym. Jeśli zaś chodzi o aranżacji wnętrz, wyróżniającym się dyplomem jest projekt domu mobilnego „Quercus”, autor stwa Julii Tłuczek. Wygląd całego obiektu jest inspirowany motywami zaczerpniętymi ze świata przyrody, co ma wska zywać na korzyści, jakie płyną z mieszkania w domu mo bilnym, zarówno dla środowiska, jak i ludzi. Na uwagę za sługuje fakt, że autorka wykonała model swojego projektu w skali 1:10, z wiernym zachowanie najdrobniejszych detali. Praca z metaloplastyki i kowalstwa artystycznego autor stwa Barbary Malarz pt. „Czaple” to swoiste połączenie kultury polskiej z kulturą japońską. Tsuru (żuraw) w kultu rze japońskiej jest symbolem długowieczności, wierności, wiedzy i mądrości. Podobny zestaw cech przypisywany jest naszej rodzimej czapli, stąd pomysł autorki na połączenie tych motywów. Kompozycja wykonana jest z miedzianej, repusowanej blachy pokrytej patyną. Praca Nikodema Trojnara reprezentująca snycerstwo to surrealistyczny obiekt świetlny – żyrandol. Jest to hy bryda geometrycznych ornamentów, minimalistycznych elementów toczonych, części ciała (głowa – autoportret autora) oraz motywów roślinnych. Odrealniona tematyka obrazów Hieronima Boscha stała się głównym źródłem inspiracji dla twórcy tej pracy dyplomowej. „Teatr dwóch twarzy” autorstwa Magdaleny Grzebyk to ceramiczne przedstawienie motywu maski w kulturze. Maska – niepozorne przykrycie twarzy odgrywa dwojaką rolę. Z jednej strony ukrywa prawdziwą tożsamość osoby, która ją nosi, z drugiej umożliwia przyjęcie całkiem nowego oblicza, czy to ludzkiego, zwierzęcego czy nadprzyrodzone go. Pracę tworzy zestaw dwóch masek. Pierwsza nawiązuje do postaci La Signory. Jest to bardzo wyrafinowana, pięk na, ale i twardo stąpająca po ziemi kobieta. Druga maska to twarz Arlekina, która ma charakter komiczny. Swoją po stacią przypomina błazna. Prezentacja dyplomów została również uzupełniona o pra ce malarskie, będące jednym z elementów mających wpływ na końcową ocenę pracy dyplomowej. Tak duża różnorodność realizacji dyplomowych sprawia, że wystawa jest niezwykle interesująca. Dla wielu młodych ludzi jest to pierwsza możliwość zaprezentowania swoich dokonań na drodze rozpoczynającej się artystycznej kariery.
Baśnie i legendy japońskie - opracowanie zestawu małych form graficz nych – Kornelia Ożóg Opracowanie graficzne okładki albumu muzycznego –Izabella Kryla Projekt autorskiego komiksu „Ostatni czarodziej” – Olga Grabecka Projekt autorskiego komiksu „Co dzieje się z niechcianymi wypiekami” – Diana Kopeć Projekt graficzne okładek zeszytów inspi rowanych subkulturami młodzieżowymi –Julia Szczap
Dyplomy 2022 – prace uczniów Zespołu Szkół Plastycznych im. Piotra Michałowskiego w Rzeszowie Galeria Miejska ZSP w Rzeszowie Żyrandol Nikodem Trojnar Kinkiet motyl nocny Klaudia Dębek Projekt domku dla lalek – Anna Grabecka Okucie do szkatułki Natalia Horodewska Fot. J. Ustrzycki
„Czaple” – Barbara Malarz Regał na wino Kornelia Siwiec Zestaw kominkowy z motywem afrykańskim Michał Jarosz
Z życia szkół i placówek oświatowych Dyplomy 2022 prace uczniów Zespołu Szkół Plastycznych im. P.wMichałowskiegoRzeszowie Galeria Miejska ZSP w Rzeszowie Płytka dekoracyjna z motywem wybranych zwierząt biblijnych - Balbina Baran Plakaty filmowe Justyna Czerenkiewicz Projekt wnętrza jachtu Oceanis yacht 62. inspirowany Disney’em - Zuzanna Kułacz
Z życia szkół i placówek oświatowych Priorytetem każdego pedagoga jest dobro ucznia oraz jego wszechstronny rozwój. Dążąc do realizacji swojej misji, współcześni nauczyciele poszukują zróżnico wanych sposobów oddziaływań na młode pokolenie. Działania te mają na celu jak najlepsze przygotowanie absolwentów szkół do odnalezienia się w świecie. Bio rąc pod uwagę, że obecne środki komunikacji, media czy internet, umożliwiły poszerzenie kontaktów i relacji na cały świat, współczesna szkoła również wyszła poza swoje mury. Fakt, iż staliśmy się mieszkańcami global nej wioski stał się dobrą okolicznością do umożliwienia uczniom nabycia kompetencji poruszania się w tym ob szarze. Stąd też pojawił się pomysł na poszerzenie dzia łań naszej szkoły o współpracę międzynarodową.
Ponad
15Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Od stycznia 2020 r., w ramach Projektu Szkoła 6.0, nasza Szkoła Podstawowa im. ks. Cz. Przystasia w Luto ryżu podjęła współpracę ze Szkołą sobotnio-niedzielną przy Związku Polaków na Ukrainie oddział im. Adama Mickiewicza w Odessie. Projekt ten zakłada współpra cę pomiędzy szkołami polskimi i polonijnymi. Nazwa projektu nawiązuje do najwyższej oceny stosowanej w polskim systemie edukacyjnym oraz do szacowanej liczby Polaków z kraju i z zagranicy obliczanej na 60 milionów. W ramach projektu szkoły partnerskie na wiązują ze sobą stałe kontakty, stawiające na wzajemny rozwój oraz podnoszenia jakości nauczania. To również okazja do poszerzania wiadomości o Polsce, jej języku, kulturze i historii poza granicami kraju, a także popu laryzowania wiedzy o historii i dorobku Polonii i Pola ków żyjących za granicą w społeczeństwie polskim. Pro jekt Szkoła 6.0 jest organizowany przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” we współpracy z Senatem RP. Uczniowie i nauczyciele naszych szkół partnerskich współpracują ze sobą realizując wspólnie opracowany plan działań, wykorzystując dostępne środki komunika cji takie jak: Zoom, Skype, Messenger, poczta elektro niczna, poczta tradycyjna a przede wszystkim platforma założona przez Stowarzyszenie Wspólnota Polska. W ramach współpracy nasze działania stale poszerza ją się i dotykają wielu obszarów. Działania te wynikają z celów projektu, założeń naszego autorskiego progra mu oraz podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa na dany rok szkolny. Jednym z ciekawszych działań podjętych przez uczniów naszych szkół partnerskich było stworzenie międzynarodowej grupy, która wzięła udział w Progra mie „Piątki Pileckiego” organizowany przez Instytut Pileckiego. Projekt ten był adresowany do młodzieży. Polegał on na utworzeniu, na wzór Witolda Pileckiego, małych grup ludzi pomagających sobie nawzajem. Gru pa ta raz w tygodniu otrzymywała zadanie do wyko nania, którego realizacja opierała się na trzech filarach: pracy historycznej, projektowej (społecznej), rozwoju osobistym. Działania te koncentrowały się wokół ta kich postaw jak: solidarność, męstwo oraz wdzięczność. Efekty pracy grupy były prezentowane na stronie inter netowej oraz Facebooku. granicami – SP w Lutoryżu
16 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
życia
Opracowała: Karolina Patroś Koordynator Projektu Szkoła 6.0 w Szkole Podstawowej Lutoryżu
Poszerzaniu i pogłębianiu współpracy pomiędzy Szkołą Podstawową im. ks. Cz. Przystasia w Lutoryżu a Szkołą sobotnio – niedzielną przy Związku Polaków na Ukrainie oddział im. A. Mickiewicza w Odessie sprzy ja udział w międzynarodowym projekcie e-Twinning. W ramach projektu uczniowie prowadzą między sobą korespondencję w formie tradycyjnej. Przesyłają sobie listy, kartki świąteczne i okolicznościowe. Uczniowie z niecierpliwością czekają na listy do kolegów i koleżanek z zagranicy.Uczniowie i nauczyciele szkół partnerskich wspólnie wzięli również udział w Narodowym Czytaniu. Współ praca polegała na nagraniu i przekazaniu fragmentów czytanej „Balladyny”. Było to ciekawym doświadcze niem. Uczniowie z zaciekawieniem oglądali i wysłucha li nagrań przygotowanych przez ich koleżanki i kolegów z zagranicy.Naszeszkoły zorganizowały dwa konkursy międzyna rodowe. Pierwszym, był konkurs „Mój bohater – postać historyczna, literacka, z mojego otoczenia”, drugi był konkursem na najciekawsze zdjęcie klasy. W obu konkursach uczniowie chętnie wzięli udział. Komisje kon kursowe składały się z nauczycieli z Polski i Ukrainy. W obecnym roku szkolnym poszerzyliśmy naszą współpracę o działalność Klubu Czytelnika. Uczniowie szkół partnerskich przesyłają sobie krótkie filmiki, w których prezentują książki, które przeczytali i polecają do przeczytania. Ma on na celu poszerzenie zaintereso wań czytelniczych młodzieży. Współpraca między szkołami opiera się również na wsparciu merytorycznym nauczycieli. Zostały zorga nizowane spotkania w ramach których został wypra cowany plan współpracy pomiędzy szkołami. Nasi nauczyciele przesłali szkole partnerskiej propozycję li teratury i stron edukacyjnych wykorzystywanych pod macje dotyczące ważnych postaci polonii ukraińskiej do zaprezentowania ich naszym uczniom. Ciekawą formą współpracy było przeprowadzenie lekcji zdalnych przez nauczycieli szkół partnerskich. Nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej ze Szkoły Pod stawowej w Lutoryżu przeprowadził dla najmłodszych uczniów z Ukrainy lekcję zdalną z okazji Dnia Wody. Uczniowie starsi z Lutoryża uczestniczyli w lekcjach hi storycznych dotyczących ważnych postaci polonijnych na Ukrainie. Lekcja była przeprowadzona w związku z obchodami Dnia Polonii. Przeprowadziła ją pani dy rektor ze szkoły z Odessy. Przytoczone powyżej działania są tylko przykładami współpracy pomiędzy naszymi szkołami. Każde z nich rozwijało wśród uczniów umiejętność poszerzania per spektywy odbioru świata, umiejętność akceptacji innego punktu widzenia tej samej rzeczywistości, współpracy w środowisku międzynarodowym oraz zaangażowanie w działalność o szerszym spektrum niż społeczność lo kalna. Podczas ich realizacji zaangażowanie uczniów i nauczycieli przekraczało nasze oczekiwania. Wprowadzenie elementy współpracy międzynaro dowej do szkół jest niezwykle istotne w kształtowaniu wśród uczniów otwartości na świat i umiejętności od nalezienia się w nim. Życzę, aby jak najwięcej szkół miało możliwość takiej współpracy jak nasze szkoły partnerskie.
Z szkół i placówek oświatowych
Tak samo i różnie… – dialektyzmy i różnice językowe praktykowane w domach uczniów na tle literackiego języka ukraińskiego Innowacja z przedmiotu język ukraiński
17Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126) Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów Szkoła Podstawowa w Rzepedzi, powiat sanocki, województwo podkarpackie Autor: Jarosław Maszluch Temat: Tak samo i różnie… – dialektyzmy i różni ce językowe praktykowane w domach uczniów na tle literackiego języka ukraińskiego. Przedmiot: Język ukraiński Rodzaj innowacji: metodyczna Data wprowadzenia: 28 lutego 2022 r. Zakres innowacji: uczniowie klas 1-8 Szkoły Pod stawowejCzasrealizacji: II semestr roku szkolnego 2021/22 z możliwością jej kontynuowania w następnych latach. Częstotliwość zajęć: 2 godziny lekcyjne w miesiącu dla grupy 1-3 2 godziny lekcyjne w miesiącu dla grupy 4-8
NaukaWstęp języka jest procesem wieloletnim i złożonym. Obejmuje ona wszechstronny rozwój ucznia i nabywa nie przez niego umiejętności posługiwania się danym językiem w celu szeroko pojętej komunikacji. Na efek tywną naukę wybranego języka wpływają zarówno wa runki edukacji w szkole, jak i motywacja samych uczest ników kształcenia. To one przekładają się na jakość i sukces w osiągnięciu przewidywanych efektów naszych działań. Przygotowując się do nauczania języka trzeba wziąć pod uwagę możliwości oraz wiek uczniów, a tak że specjalne potrzeby edukacyjne, ponieważ od tego jak będzie przebiegać ich edukacja zależy nabycie przez nich konkretnych umiejętności. Skuteczne posługiwanie się językiem, zarówno w mowie jak i piśmie, uwarunkowa ne jest wieloma czynnikami, szczególnie, gdy dotyczy to języka mniejszości narodowej. W tym przypadku, oprócz warunków obligatoryjnych do nauki każdego języka, potrzebna jest chęć poznania mowy swoich przodków, rozumienie kontekstu kulturowego, a także
Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów
Przyczyny wprowadzenia innowacji: – uczniowie w domach rodzinnych słyszą język ukraiński, który różni się od nauczanego w szkole (języka lite rackiego), stąd też jest im trudniej przyswajać mate riał programowy; – słaba motywacja uczniów do rozmawiania językiem ukraińskim, który nie pokrywa się z tym co słyszą od swoich bliskich (różnice dialektyczne);
zmian zachodzących w społeczeństwie. Zdobycie przez uczniów umiejętności posługiwania się językiem ojczy stym – językiem mniejszości ukraińskiej, wymaga od nich rozumienia swojej przynależności narodowej i po trzeby kultywowania rodzinnych tradycji. To kształtuje ich osobowość i szacunek do więzi rodzinnych, tradycji, kultury oraz miejsca, w którym się wychowują.
7) Pamięć zapisana w ludowych przypowieściach; 8) Język jako kod genetyczny na straży wartości człowieka. Cele ogólne: – kształcenie szacunku do swojego języka i kultury; – wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej; – wykorzystanie nabytych umiejętności w praktyce.
3) Jak rozmawia w języku moich przodków kolega z sąsiedniej wsi?
18 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
– pojawiające się u dzieci wątpliwości, czy język, którym rozmawiają ich rodzice i dziadkowie jest poprawny i czy warto się w ten sposób komunikować?; – potrzeba wyjaśnienia i potwierdzenia uczniom informacji, że obszerna część kultury ludowej (w tym mowa Bojków i Łemków) należy do tradycji kultury Ukraińskiej; – wyjaśnienie uczniom, że praktykowane przez nich oraz ich przodków tradycje lokalnej społeczności ukraiń skiej, zarówno świeckie jak i religijne, wraz z miejsco wą mową, są nieodłącznym elementem szeroko pojętej Ukraińskiej kultury; Powodem wprowadzenia innowacji jest także chęć przedstawienia uczniom różnic dialektycznych języka ukraińskiego wraz z podziałem na regiony, których one dotyczą. Pozwoli to obszerniej poznać bogactwo kulturowe Ukraińców. Pozwoli też na większe zrozu mienie kultywowania tradycji przodków i pogłębianie znajomości języka ukraińskiego – języka mniejszości narodowej, do której przynależą. W ramach innowacji odbędą się rozmowy z ucznia mi na tematy: 1) Historie rodzinne – zasłyszane przy stole; 2) Świat moich bliskich utrwalony w fotografiach;
4) Kim są dla mnie Łemkowie i Bojkowie? 5) Mowa moich przodków; 6) Śpiewy naszego rodu.
19Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
4. Różnice językowe w obrębie sąsiadujących miejscowości: Wysoczany, Szczawne-Kulaszne, Rzepedź, Turzańsk.
3. Mowa Bojków.
8. Wpływy mowy Ukraińców z Zakarpacia (Ukraina) język mniejszości ukraińskiej terenów Polski południo Metody i formy pracy: Metody, którymi będę się posługiwać będą uwzględ niały nabycie przez uczniów kompetencji kluczowych i będą korespondować z takimi dziedzinami jak ma larstwo, fotografia, literatura, muzyka, kultura ludowa oraz jej współczesne trendy. Wykorzystam w swojej pra cy z uczniami elementy dramy i obrzędową twórczość ludową Podkarpacia. Formom pracy będą towarzyszyły pogadanki, wykłady, dyskusje. Razem z uczniami stwo rzymy mini-słowniczek miejscowej odmiany języka ukraińskiego z dodatkową bazą słów, które zanikają. Formy pracy będą korelować z różnymi metodami aktywizującymi, a w szczególności będą dotyczyły: – zapoznania z ciekawostkami językowymi w formie zagadek, krzyżówek, rymowanek; – nauki tradycyjnych miejscowych pieśni oraz kolęd; – wspólnych rozmów na podstawie opowieści dziadków, rodziców oraz innych członków rodzin. – tworzenia meta planów z rodzinami wyrazów dialektycznych i literackich; – tworzenia mapy swojej miejscowości z opisanymi charakterystycznymi cechami językowymi; Oczekiwania i rezultaty: Uczniowie: – poszerzą swoje horyzonty na temat nauki o języku i etnografii; – będą umieć porównać ukraiński język literacki z przykładami ukraińskich dialektów karpackich; – zrozumieją, że język przodków jest ich spuścizną, i trzeba go szanować, niezależnie od tego czy jest to język literacki czy gwara; – dowiedzą się od swoich bliskich czym jest dla nich używanie ojczystego języka; – zwrócą uwagę na poprawność języka mniejszości narodowej, który zgłębiają w szkole; – rozbudzą swoją kreatywność w działaniu i umiejętności twórczego opracowywania materiałów edukacyj nych (mapy, meta-plany); – będą się uczyć pracy w grupie. Wpływ na pracę szkoły: – podnoszenie jakości pracy szkoły poprzez kreatywne podejście do nauki;
• Praca uczniów będzie na bieżąco omawiana i oceniana; • Uczniowie będą pracować nad wspólnymi projektami map, słowniczków i meta-planów, które później będą prezentowane na forum grupy;
• Po jej zakończeniu zostanie napisane sprawozdanie z jej realizacji (lub częściowe, w przypadku kontynu acji innowacji).
1.Treściużywać.nauczania: Różnorodność językowa i kulturowa na pograniczu Łemkowsko-Bojkowskim.
– indywidualizacja nauczania; – wzrost świadomości i wiedzy uczniów na temat ich rodzimych miejscowości, tradycji oraz pochodzenia; – zaangażowanie rodziców i bliskich uczniów w proces Ewaluacja:nauczania;
Opracował: Jarosław Maszluch nauczyciel języka ukraińskiego w punkcie nauczania języka ukraińskiego w Rzepedzi; miłośnik ukraińskiej kultury ludowej i języka; animator kultury
2. Mowa Łemków.
5. Święta ukraińskie na Podkarpaciu.
6. Przykłady tekstów literackich oraz naukowych zawierających elementy gwarowe.
Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów Cele szczegółowe: – uczeń rozumie różnice pomiędzy ukraińskim językiem literackim, a mową jego bliskich; – potrafi rozróżniać podstawowe zwroty i słowa będące w używaniu miejscowych przedstawicieli mniejszości ukraińskiej;
– traktuje z szacunkiem język przodków i stara się go
• Wśród uczniów przeprowadzona będzie ankieta, mająca na celu wyrażenie opinii na temat innowacji;
– zna przyczynę różnic w języku ukraińskim, który słyszy na lekcjach i poza murami szkoły, wśród przedstawi cieli mniejszości ukraińskiej w Polsce;
7. Dialektyzmy w pieśniach i kolędach ukraińskich.
wo-wschodniej.
Energia elektryczna z ziemniaków. Projekt edukacyjny: Michał Szymański Tytuł: Rysunkowa matematyka i fizyka
20 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Innowacje pedagogiczne prowadzone w Szkole Podstawowej nr 10 im. Janusza Korczaka w Tarnobrzegu
Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów
Opis i efekty innowacji pedagogicznej Matematyka i fizyka to przedmioty, które wzajem nie się uzupełniają. Uczeń, który nie opanował pod staw z matematyki ma także problemy ze zrozumie niem fizyki. Uczenie się tych przedmiotów opiera się na zdolności kreatywnego i abstrakcyjnego myślenia, analizowania wielu zjawisk i sytuacji często związanych z życiem codziennym oraz wnioskowania. Dlatego są to przedmioty, które sprawiają uczniom najwięcej pro blemów. Najtrudniejsze bywa dla nich samo rozpoczęcie myślenia, tak zwanego „pomysłu na zadanie”. Cele realizacji podstawy programowej z matematyki mówią o konieczności kształtowania u uczniów umiejętności prowadzenia prostego rozumowania, składającego się z niewielkiej liczby kroków, prowadzących do rozwią zania problemu. Jednak wielu uczniów nie potrafi po stawić pierwszego kroku, aby nawet podjąć próbę roz wiązania zadania. Podobny problem jest w przypadku rozwiązywania zadań z fizyki. Innowacja „Rysunkowa matematyka i fizyka” ma za zadanie pomóc uczniom w zastąpieniu bardzo trud nego myślenia abstrakcyjnego, myśleniem opartym na kreatywnym myśleniu poprzez tworzenie konkretów –rysunków lub obrazów także z wykorzystaniem narzę dzi informatyki. Ma być „lokomotywą”, która rozpędzi ich pociąg do wiedzy, do rozwiązywania zadań matema tycznych i fizycznych z twórczym zapałem i przyjem nością. Nauczycielki matematyki, fizyki i plastyki współpra cują ze sobą, realizując założone cele innowacji, której przewidywane efekty to: – zwiększenie zainteresowania uczniów matematyką i fizyką, – uświadomienie uczniom przydatności wiedzy matematycznej i fizycznej w życiu codziennym, – uświadomienie uczniom, jak wykorzystywać nowe technologie do zdobywania wiedzy oraz własnego rozwoju, – nabycie przez uczniów umiejętności rozwiązywania problemów matematycznych i fizycznych, – powiązanie przez uczniów zdobytej wiedzy z życiem codziennym, – prezentacje multimedialne z eksperymentami i doświadczeniami fizycznymi, – organizacja konkursów plastycznych o tematyce matematyczno-fizycznej, – organizacja konkursu fotograficznego.
Rodzaj innowacji: metodyczna Zakres: II etap edukacyjny, zajęcia edukacyjne: mate matyka,Autorzyfizykairealizatorzy innowacji: Agnieszka Janusz-Szczytyńska – nauczyciel fizyki, Małgorzata Czepiel – nauczyciel matematyki, Izabela Serafin-Rabowicz – nauczyciel matematyki, Patrycja Krakowiak – nauczyciel plastyki
Innowacja pedagogiczna w praktyce szkolnej – cz. II
21 Zjawiska fizyczne zachodzące w przyrodzie Wyładowanie elektryczne - piorun - praca plastyczna: Maja Piotrowska, kl. 7 Zjawisko dyfuzjiprace plastyczne: Maja Piotrowska,kl.7 Praca plastyczna: Monika Waksmundzka, kl. 5 Praca plastyczna: Szymon Majcher, kl.5
Tytuł:
Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów Rodzaj innowacji: organizacyjno-metodyczna Zakres innowacji: I etap edukacyjny, klasa I Autor i realizator innowacji: Marta Bielecka – nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej, Opis i efekty innowacji pedagogicznej Nadrzędnym celem innowacji jest rozwijanie u uczniów kompetencji społecznych miękkich, takich jak: skuteczne porozumiewanie się, logiczne myślenie, kreatywno-zada niowe podejście do stawianych problemów, efektywne korzystanie z technologii cyfrowych, rozwój kreatywności i innowacyjnego działania, umiejętności pracy w zespole i twórczej, efektywnej współpracy a także empatii, asertywności, czy umiejętności rozwiązywania konfliktów. We wdrażanej innowacji ważne są metody i formy pracy z uczniami oraz stosowanie pomoce dydaktyczne. Wśród metod dominują metody aktywizujące, umoż liwiające dzieciom uczenie się przez działanie i przeży wanie. Uczniowie często pracują w grupach, zespołach bądź w parach, rzadko indywidualnie. Obok trady cyjnych pomocy dydaktycznych wykorzystywane są narzędzia do kodowania offline (mata do kodowania, krążki, kolorowe kubki, kolorowe kartki, klocki, roboty edukacyjne - ozoboty – bit i Evo, puzzle do Ozobota, laptopy, projektor. Zamierzenia innowacji mają ścisły związek z uczestnictwem dzieci w programie ogólno polskim Uczymy dzieci programować oraz w projekcie Ciekawskie pierwszaki. Jak poznawać świat w klasie? fundacji Uniwersytet Dzieci. Podejmowane od września działania i proponowa ne dzieciom aktywności przynoszą zamierzone efekty. stosowanie ciekawych metod i form naucza nia, nauka przez zabawę oraz stosowanie atrakcyjnych środków dydaktycznych sprawiło, że uczniowie szybko zaadaptowali się do warunków szkolnych i wpłynęło pozytywnie na integrację klasy. Dzieci z wielkim zaangażowaniem uczestniczą w zajęciach, wykazują dużą aktywność, są otwarte na nowe wyzwania. Zadania wykonują z dużym entuzjazmem co sprzyja osiąganiu nowych wiadomości i umiejętności oraz rozwojowi zain teresowańPierwszoklasiścidzieci. wykazują podczas zajęć twórczą po stawę, kreatywność, są dociekliwe i wytrwale dążą do osiągnięcia celu. Poprzez eksperymenty, doświadcze nia, kodowanie i programowanie uczą się logicznego myślenia, nieszablonowego działania, rozbudzaj swoją ciekawość i wyobraźnię. Na miarę swych możliwości, potrafią współpracować ze sobą, skutecznie porozumie wać się, w razie kwestii spornych – iść na kompromis. Ponadto poprzez realizację bloków tematycznych zawar tych w innowacji dzieci uczą się wyrażać swoje przeżycia i emocje, jakie towarzyszą im w różnych formach dzia łania. Kodując i programując poznajemy świat
22 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Współpraca,
Tytuł: Klucz do przyszłości
–Nauczyciele:chętniesięgają po narzędzia TiK w swojej pracy, – poszerzają swoje kwalifikacje i kompetencje.
23Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów Rodzaj innowacji: organizacyjno-metodyczna Zakres innowacji: I etap edukacyjny, klasa I Autor i realizator innowacji: Joanna Kuroczko – nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej
Kompetencje cyfrowe kształtować możemy w różnym okresie, w połączeniu z innymi ważnymi dla dziecka tematami, pamiętając o dopasowaniu metod do wie ku i możliwości rozwojowych naszych wychowanków. Dzieci z natury są ciekawe świata, chcą doświadczać, eksperymentować, działać. Uczniowie będą tworzyć drogi dla robotów edukacyjnych, wykorzystywać kody QR, puzzle dla Ozobotów. Kodować i odkodowywać zadania na macie, wykorzystywać kolorowe kubeczki do układania sekwencji, działań matematycznych, utrwala nia wiadomości i umiejętności. Tworzyć zagadki i pole cenia, programy dla robotów. Zapisywać na nośnikach, wykorzystywać narzędzia i programy edukacyjne do tworzenia prezentacji multimedialnych. Konstruować, doświadczać wykonując różne eksperymenty, katalogo wać działania i wyniki na nośnikach. Przewidywane efekty –Uczniowie:eksperymentują, szukają różnych rozwiązań stawianych im problemów, – chętnie pracują w zespołach, dyskutują i szukają kompromisowych rozwiązań, biorąc pod uwagę potrzeby i oczekiwania innych, – bezpiecznie, świadomie, czynnie i twórczo korzystają z nowoczesnych technologii.
Uczenie logicznego myślenia, zadaniowego podejścia do stawianych problemów, pracy zespołowej, odpowie dzialnego korzystania z urządzeń mobilnych ważne jest już od najmłodszych lat.
Opracowanie: Agnieszka Janusz-Szczytyńska doradca metodyczny PCEN Oddział w Tarnobrzegu
Rodzice uczniów: – chętnie współpracują z placówką, do której uczęszcza ich dziecko, – poszerzają swoją wiedzę na temat korzystania z nowoczesnych technologii przez dzieci.
Opis i efekty innowacji pedagogicznej Innowacja Klucz do przyszłości jest odpowiedzią na aktualne potrzeby dzieci, oraz nowy model pracy edu kacyjnej dostosowanej do warunków z jakimi musimy się dziś zmierzyć w obliczu pandemii. Głównym celem wprowadzanej innowacji jest rozwi janie u dzieci uniwersalnych kompetencji, takich jak: logiczne myślenie, zadaniowe podejście do stawianych problemów, czy umiejętność pracy zespołowej w sposób najbardziej przyjazny dzieciom: w zabawie, w ruchu, poprzez doświadczanie i działanie. Zachęcenie dzieci do podejmowania wysiłku umy słowego poprzez stworzenie warunków do twórczego myślenia, pracy zespołowej, nabywania nowych umie jętności i odpowiedzialnego korzystania z urządzeń mobilnych.Zaproponowane w ramach innowacji aktywności pozytywnie wpłyną na wszechstronny rozwój dziecka, a zdobyte podczas zajęć kompetencje zostaną wyko rzystane przez dziecko, niezależnie od tego, czy będzie chciało w dalszej przyszłości poszerzać swoje umiejęt ności w zakresie programowania, czy nie.
–Placówka:wzbogacenie bazy placówki o materiały dydaktyczno-metodyczne, – podniesienie prestiżu placówki w środowisku lokalnym.
Uczniowie podczas rozgrywek szachowych Opracowanie: Dariusz Tomas nauczyciel wych. fiz. w SP nr 5 w Jarosławiu, Joanna Wład-Michalik doradca metodyczny PCEN O/ Przemyśl Fot.: D. Tomas
Wszystkie te zagadnienia były powtarzane w obecnym roku szkolnym podczas nauczania zdalnego. Ich celem było usystematyzowanie oraz poszerzenie wiedzy i umie jętności, by wesprzeć wszechstronny rozwój ucznia.
Innowacja pedagogiczna Edukacja przez szachy w szkole
24 Nauczyciel i Szkoła nr 5 (126)
Z doświadczeń nauczycieli, doradców metodycznych i nauczycieli konsultantów W ubiegłym roku szkolnym w Szkole Podstawowej nr 5 im. Baśki Puzon w Jarosławiu realizowana była innowacja programowo -metodyczna Edukacja przez szachy w szkole . Była to modyfikacja zajęć z wychowania fizycznego, polegająca na prowadzeniu lekcji z gry w szachy. Innowacją zostali objęci uczniowie z klas 6a i 6c, 7a i 7b oraz 8a i 8b. Przygotował ją i przeprowadził nauczy ciel szkoły, Dariusz Tomas. Realizacja programu odbywała się na obowiązko wych zajęciach edukacyjnych wychowania fizycznego w wymiarze dwa razy w tygodniu (po jednej godzinie), w okresie od 1 lutego 2021 r. do 30 kwietnia 2021 r. Uczniowie w tym okresie poznawali naukę gry w szachy poprzez rozwiązywanie zadań szachowych, stosowanie określonych gier i zabaw, programów komputerowych, oglądanie filmów edukacyjnych, rozgrywek między uczniami, kolorowanek, rysunków, opowiadań, przy za stosowaniu szachowych środków dydaktycznych (bierki, szachownice, plansza demonstracyjna). Podsumowaniem prowadzonej innowacji pedagogicznej był test z wiedzy o szachach, a także udział uczniów w szachowym turnieju klasowym organizowanym podczas lekcji. Głównym celem działań innowacyjnych było urozma icenie i uzupełnienie lekcji wychowania fizycznego o grę w szachy oraz wszechstronny rozwój uczniów poprzez zaangażowanie ich w różnego rodzaju gry i zadania, wymagające logicznego myślenia i kreatywności. Czas pandemii i nauczania zdalnego był bardzo trudny dla nas wszystkich, a szczególnie dla uczniów, którzy siedząc przy komputerach potrzebowali odprężenia, a jednocze śnie wsparcia w procesach myślowych w edukacji ma tematycznej. Gra w szachy rozwija i ćwiczy wyobraźnię przestrzenną ucznia, poprawną koordynację ruchów, uczy stron świata, określania odległości między przed miotami. Jest lekcją geometrii, pomocą w matematyce, fizyce, technice i geografii. Rozwija inteligencje wielora kie: matematyczno-logiczną i przestrzenną. Uczniowie w czasie realizowania innowacji pozna li najważniejsze zagadnienia związane z tematyką gry w szachy: − potrafią opisać szachownicę/rozpoznać szachownicę wśród plansz do innych gier, − potrafią wymienić nazwy i rozpoznać symbole graficzne poszczególnych bierek, − potrafią prawidłowo poruszać bierkami po szachownicy, − potrafią prawidłowo ustawić bierki w pozycji wyjściowej na szachownicy, − potrafią wyjaśnić/pokazać, czym jest szach i mat, − potrafią dać szacha w umożliwiającej to pozycji, − potrafią bronić króla przed szachem, − potrafią prawidłowo wykonać roszadę, − znają wartość umowną bierek, − starają się przestrzegać zasad „fair play” oraz podstawowych zasad gry (ruchy wykonujemy na przemian, białe zaczynają, nie zbija się króla, mat kończy partię, itp.).
Dyplomy 2022 prace uczniów Zespołu Szkół Plastycznych im. P.wMichałowskiegoRzeszowie Galeria Miejska ZSP w Rzeszowie Płaskorzeźba „Zakochani” Natalia Cieleń Trofeum – Katarzyna Sidor Siedlisko dystansu społecznego Emilia Mądro Projekt stolika kawowego Aneta Małek Fot. J. Ustrzycki
Teatr dwóch twarzy Magdalena Grzebyk Zegar wiszący – Joanna Rut Projekt domu mobilnego „Quercus” Julia Tłuczek
