Nauczyciel i Szkoła - nr 129 (8) - 2022 r.

Miesięcznik Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

8 (129) 2022 • ISSN 2080-6698 nr 9 (62)nrpaździernik 2015 • ISSN 2080-6698

Spotkania pod egidą królowej nauk Drogi do morza Ekologia – nasza wspólna odpowiedzialność Malarstwo - Grafika - Rysunek 33. – Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki XXXII edycja konferencji Małe Miasta – Blaski i cienie małych miast Na nieludzką ziemię… Sybiracy pamiętają - Pamiętaj i Ty! – żywa lekcja historii w PBW w Przemyślu

Redaguje: dr Janusz Ustrzycki – redaktor naczelny Joanna Majewska-Lasek Projekt okładki i skład komputerowy: Janusz Ustrzycki Współpraca: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie Muzeum Dobranocek w Rzeszowie Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Rzeszowie Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie Młodzieżowy Dom Kultury w Rzeszowie PIE Europe Direct - Rzeszów, Podkarpacka Komisja Filmowa Krystyna Wróblewska – Dyrektor PZPW w Rzeszowie

Z DZIAŁALNOŚCI PODKARPACKIEGO CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W RZESZOWIE Konferencje powiatowe PCEN w Rzeszowie nt. Zadania dyrektora szkoły, przedszkola i placówki oświatowej w kontekście zmian, wyzwań współczesnej edukacji

1

Spotkania pod egidą królowej nauk

3

Drogi do mor za

10

Z DZIAŁALNOŚCI PODKARPACKIEGO ZESPOŁU PLACÓWEK WOJEWÓDZKICH W RZESZOWIE Ekologia – nasza wspólna odpowiedzialność

13

Z DZIAŁ ALNOŚCI INST Y TUCJI KULTURALNYCH I NAUKOWYCH PODKARPACIA Malarstwo - Grafika - Rysunek 33. Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki XXXII edycja konferencji Małe Miasta – Blaski i cienie małych miast

18 23

Z PEDAGOGICZNEJ BIBLIOTEKI WOJEWÓDZKIEJ W PRZEMYŚLU PRZY PZPW W RZESZOWIE Na nieludzką ziemię… Sybiracy pamiętają - Pamiętaj i Ty! – żywa lekcja historii w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Przemyślu

29

I str. – Słaba, ale udźwignie (olej) - Nina Zielińska-Krudysz - III nagroda: 33. Ogólnopolska Wystawa Twórczości...

III-IV– Pr zeczył, Krawędź (akryl)- Aneta Galewska - I nagroda: 33. Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki

© Copyright by Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie przy PZPW, Rzeszów 2022 Wydawca: Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, 35-036 Rzeszów, ul. Niedzielskiego 2 tel. 17 853 40 97, fax. 17 853 46 82, www.pcen.pl, e-mail: justrzycki@pcen.pl Druk i oprawa: BONUS LIBER Sp. zo.o.

ISSN 2080-6698

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Konferencje powiatowe PCEN w Rzeszowie nt. Zadania dyrektora szkoły, przedszkola i placówki oświatowej w kontekście zmian, wyzwań współczesnej edukacji

T

radycją Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie jest organizowanie, w pierwszych tygodniach nowego roku szkolnego, powiatowych konferencji dla dyrektorów szkół, przedszkoli, placówek oświatowych oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego.

T

egoroczny temat konferencji: Zadania dyrektora szkoły, przedszkola i placówki oświatowej w kontekście zmian, wyzwań współczesnej edukacji, koncentrował się wokół zagadnień związanych m.in. z problemem wsparcia psychicznego dzieci i młodzieży oraz zmianami zachodzącymi w prawie oświatowym.

C

elem konferencji było: – upowszechnianie informacji o wprowadzanych zmianach w systemie oświaty, – przygotowanie kadr do wdrażania zadań związanych z kierunkami realizacji polityki oświatowej w roku szkolnym 2022/2023.

Konferencje obyły się w powiatach: łańcuckim, leżajskim, dębickim, strzyżowskim, ropczycko-sędziszowskim, rzeszowskim i mieście Rzeszów.

Podczas oficjalnego otwarcia konferencji, Krystyna Wróblewska – dyrektor Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie, zabrała głos na temat doskonalenia kompetencji nauczycieli związanych z podnoszeniem jakości kształcenia oraz dostępności i jakości wsparcia udzielanego dzieciom i uczniom.

Krystyna Wróblewska – Dyrektor Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie podczas konferencji powiatowej Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli, Rzeszów - 23.09.2022

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

1

W programie konferencji eksperci i nauczyciele kon-

– Biblioteki pedagogiczne w nowoczesnym systemie wspooświaty – wicedyrektor ds. Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie przy PZPW – Beata Michałuszko Konferencje powiatowe zostały objęte honorowym patronatem Marszałka Województwa Podkarpackiego – Władysława Ortyla.

Koordynatorem konferencji powiatowych był wicedyrektor ds. doskonalenia nauczycieli – dr Stanisław Kusiak Serdecznie dziękujemy wszystkim przedstawicielom jednostek samorządu terytorialnego oraz pracownikom jednostek obsługi ekonomiczno-administracyjnej, jak również licznie przybyłym uczestnikom konferencji za zaangażowanie się w nasze przedsięwzięcie.

Z działalności Podkarpackiego Centrum EdukacjiNauczycieli Nauczycieli w Rzeszowie sultanci Podkarpackiego Centrum Edukacji magania

w Rzeszowie zaprezentowali następujące tematy: – Ochrona i wzmacnianie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży – Barbara Cebula, Dariusz Miziołek; – Zmiany w prawie oświatowym – Izabela Pyra, Barbara Perenc – Wspomaganie wychowawczej roli rodziny – ks. dr Marek Winiarski, ks. prał. dr Waldemar Janiga – Rozwijanie umiejętności metodycznych nauczycieli w zakresie prawidłowego i skutecznego wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych w procesach edukacyjnych - Projekt grantowy pn. „Podkarpacie Uczy Cyfrowo III” w ramach projektu „Lekcja - Enter – Iwona Olszówka

Dyrektorzy z powiatu Dębica – uczestnicy powiatowej konferencji PCEN w Rzeszowie nt. Zadania dyrektora szkoły, przedszkola i placówki oświatowej w kontekście zmian, wyzwań współczesnej edukacji, Dębica - 14.09.2022

Iwona Olszówka – Kierownik Zespołu Adam Kawałek – nauczyciel konsultant PCEN oraz Anna Wilczyńska Nauczycieli Konsultantów w Oddziale Piotr Chęciek - Starosta Powiatu Dębickiego w Rzeszowie – Dyrektor Wydziału Edukacji w Starostwie Powiatowym w Dębicy

2

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Dorota Szumna i Mariusz Kalandyk – nauczyciele konsultanci PCEN w Rzeszowie

Ks. dr Marek Winiarski – Dyrektor Wydziału Katechetycznego w Rzeszowie, nauczyciel konsultant PCEN w Rzeszowie

Beata Michałuszko – Wicedyrektor ds. Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Rzeszowie przy PZPW

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Spotkania pod egidą królowej nauk

22

października b.r. ok. 160 nauczycieli matematyki i edukacji wczesnoszkolnej, pracowników naukowych UR i przedstawicieli wydawców spotkało się w Ośrodku Szkoleniowym PCEN w Czudcu na II Regionalnej Konferencji Matematyka. Spotkajmy się!

Tytuł szkolenia nawiązuje do podstawowej potrzeby czasów „pokowidowych”: spotkania osób. Owe „spotkanie” można rozumieć na wiele sposobów, ponieważ konferencja była: – szkoleniem prowadzonym przez uznanych w kraju i/lub województwie nauczycieli, wpływającym na podniesienie jakości pracy dydaktycznej, – miejscem wymiany doświadczeń zawodowych (i życiowych), – przestrzenią zapoznania się z bieżącą ofertą wydawniczą wiodących wydawnictw, – kręgiem spotkania dawno niewidzianych przyjaciół – nauczycieli, – niwą nawiązania nowych kontaktów zawodowych i prywatnych.

Organizatorami konferencji były: Oddział Podkarpacki Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki (SNM) i Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie.

Konferencja składała się z wykładu inaugurującego oraz trzech sesji równolegle odbywających się warsztatów (5-7 w każdej sesji). W przerwach pomiędzy sesjami oraz w czasie obiadowym uczestnicy mogli spędzić czas na przyjacielskich rozmowach lub zakupić cenne pozycje wydawnicze na kiermaszu ośmiu wydawnictw edukacyjnych. Nauczyciele mogli przeglądnąć większość liczącej się oferty podręczników, poradników dydaktycznych i innych pozycji stanowiących pomoc metodyczną w nauczaniu matematyki na wszystkich poziomach edukacyjnych.

Konferencję rozpoczął powitaniem Adam Kawałek – przewodniczący Oddziału Podkarpackiego Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyk.

Kolejno zabrali głos: – Alina Przychoda – przewodnicząca Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki, – prof. Stanisława Kanas – przewodnicząca Oddziału Rzeszowskiego PTM, – Jerzy Borcz – przewodniczący Sejmiku Województwa Podkarpackiego, – Stanisław Kusiak – wicedyrektor ds. dydaktycznych PCEN w Rzeszowie.

Wykład inauguracyjny dra Tomasza Szweda stanowił ideową deklarację dydaktyczną nauczyciela matematyki, w której autor przedstawił 36 wyróżników wrażliwego na uczniów mistrza. W trakcie warsztatów przebiegających w 3 turach nauczyciele dzielili się swoimi doświadczeniami i poznawali nowe trendy w nauczaniu królowej nauk.

Adam Kawałek – przewodniczący Oddziału Podkarpackiego Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki otwiera II Regionalną Konferencję Matematyka. Spotkajmy się !

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

3

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Program konferencji: Wykład inauguracyjny

Trzecia sesja warsztatowa

Tomasz Szwed Moje dydaktyczne credo z matematyką w tle.

Zofia Marut i Agata Kowalska Gry i zabawy w edukacji matematycznej w klasach I – III.(ew)

Pierwsza sesja warsztatowa Marta Pytlak Tangralandia – zabawny świat geometrii (ew) Joanna Świercz Gra! Zabawa! Nauka! Warsztaty matematyczne z Kartami Grabowskiego. (sp i ew) Karol Sieńkowski Od sorobanu do japońskiej arytmetyki mentalnej.(wp) Tomasz Jakubasz Nietrywialne układy równań.(pp) Piotr Nodzyński i Tomasz Masłowki Co nowego na maturze z matematyki podstawowej i rozszerzonej w roku 2023?(pp ale i sp) Edyta Jagoda Działamy! Ale jak?(sp, pp)

Joanna Świercz Gra! Zabawa! Nauka! Warsztaty matematyczne z Kartami Grabowskiego. (sp, ew) Jadwiga Orłowska-Puzio Aktywizacja ucznia szkoły ponadpodstawowej na lekcjach matematyki – przykłady dobrych praktyk.(pp) Piotr Nodzyński, Tomasz Masłowki Różne sposoby rozwiązywania zadań tekstowych na egzaminie ósmoklasisty czyli różne metody twórczego, rozwiązywania zadań na egzaminie. (sp) Joanna Kozubal Livworkshets - tworzenie i zastosowanie interaktywnych kart pracy w nauczaniu matematyki.

Sławomir Sorek Mathematica dla cyfrowego matematyka (pp) Przerwa kawowa (spotkania przyjacielskie, przegląd stoisk wydawniczych) Druga sesja warsztatowa Dorota Szumna Karty na matematyce w klasach I – III szkoły podstawowej.(ew) Ewelina Marczak Kody QR na lekcjach i nie tylko…(sp) Joanna Świercz Matma inaczej, czyli sprawdzone sztuczki, które działają.(sp) Piotr Nodzyński i Tomasz Masłowki Matematyczne gwiazdki – nauczyciele szkół podstawowych i ponadpodstawowych Mariusz Kraus Współpraca z uczniem zdolnym.

Tworzenie zadań na kółko matematyczne.(sp, pp) Adam Kawałek Metaplan na matematyce, czyli uczymy się na błędach (pp) Jolanta Pietrzyk Egzamin maturalny z matematyki – jak pomóc uczniom w przygotowaniu do egzaminu (pp) Przerwa obiadowa (spotkania przyjacielskie, przegląd stoisk wydawniczych)

4

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

W imieniu Krajowego Zarządu zebranych pozdrawia Alina Przychoda – Przewodnicząca Stowarzyszenia Nauczycieli Matematyki

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Opis wykładu i wybranych warsztatów (według redakcji autorów)

Przemówienie Jerzego Borcza – Przewodniczącego Sejmiku Województwa Podkarpackiego

Profesor Stanisława Kanas – Przewodnicząca Oddziału Rzeszowskiego Polskiego Towarzystwa Matematycznego dziękuje za współpracę z OP SNM

O wpływie jakości zadań egzaminacyjnych na jakość nauczania matematyki w szkołach.

Rozważania na podstawie matur z lat 2005 – 2023 Piotr Nodzyński, Tomasz Masłowski Opis tematyki: Jakość i typ zadań egzaminacyjnych determinuje sposób i poziom nauczania matematyki w szkołach. To zadanie przypisuje się prof. Jerzemu Słupeckiemu, logikowi, reprezentantowi szkoły lwowsko – warszawskiej, który swoje zawodowe losy związał z Wrocławiem i Opolem. Referat był poświęcony jakości zadań maturalnych z matematyki oraz ich typom. Od 2005 roku, czyli od czasu, kiedy matura – jednakowa dla wszystkich – pojawiła się w systemie egzaminacyjnym, wiele się zmieniło. Mieliśmy do czynienia przynajmniej z trzema punktami zwrotnymi.

W 2010 roku matura z matematyki stała się obowiązkowa dla wszystkich zdających. W 2015 pojawiła się nowa forma arkusza, ponieważ nastąpiła zmiana podstawy programowej.

W 2023 roku nastąpi coś bardzo radykalnego. W arkuszu egzaminacyjnym na poziomie podstawowym pojawi się co najmniej 10 typów zadań. Takiej sytuacji nie było jeszcze nigdy. Podczas referatu została przedstawiona analiza porównawcza różnych typów zadań, zarówno w arkuszach na poziomie podstawowym, jak i rozszerzonym

Wicedyrektor Stanisław Kusiak w nawiązaniu do tematu konferencji, mówi o sensie ludzkich spotkań w filozofii ks. Józefa Tischnera

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

5

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Moje dydaktyczne credo z matematyką w tle dr Tomasz Szwed A oto jak pisał o wykładzie sam autor przed wygłoszeniem go: Ponad ćwierć wieku pracy w szkole, aktywność szkoleniowa i popularyzatorska, skłoniła mnie do pewnej pogłębionej refleksji. Inspirując się J. Deweyem i jego książką „Moje pedagogiczne credo”, podjąłem próbę spisania moich osobistych dydaktycznych przekonań. Traktuje je bardzo poważnie. Ich spisanie i upowszechnienie traktuje jako zamknięcie pewnego rozdziału mojego życia, nie tylko zawodowego. A jestem przekonany, że Rzeszów i Szanowni NAUCZYCIELE z Podkarpacia, w szczególności mój Przyjaciel Adam Kawałek, będą dobrymi i aktywnymi słuchaczami mojej osobistej opowieści.

Dr Tomasz Szwed, podczas wykładu inauguracyjnego, przedstawia z humorem 36 punktów credo nauczyciela matematyki.

Joanna Świercz wyjaśnia zasady gry dydaktycznej za pomocą kart Grabowskiego

6

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Edyta Jagoda prowadzi warsztat „Działamy! Ale jak?”

Karol Sieńkowski wyjaśnia zasady posługiwania się japońskim liczydłem – sorobanem

Opis wybranych warsztatów

Z działalności Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich

(według redakcji autorów) Od sorobanu do japońskiej arytmetyki mentalnej Karol Sieńkowski Opis tematyki: Warsztaty były poświęcone modnemu dzisiaj zagadnieniu arytmetyki mentalnej. Uczestnicy pracowali z liczydłem japońskim, poznając elementarne podstawy rachowania na sorobanie. Został też przedstawiony kontekst historyczny sorobanu. Prowadzący starał się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tak trudno osobom bez kompleksowego treningu sorobanowego prowadzić skuteczne zajęcia arytmetyki mentalnej dla dzieci.

Gra! Zabawa! Nauka!

Warsztaty matematyczne z Kartami Grabowskiego Joanna Świercz Opis tematyki: Podczas praktycznych warsztatów każdy z uczestników poznał Karty Grabowskiego i dowiedział się, jak wykorzystać je na lekcjach, zajęciach dodatkowych, czy w świetlicy. W ramach warsztatów zaprezentowano zarówno ogólną metodykę pracy z Kartami w szkole, jak i kilka sprawdzonych gier o zróżnicowanym stopniu trudności. Uczestnicy mieli okazję wcielić się w rolę uczniów i bawić się matematyką.

Marta Pytlak podczas warsztatu dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej

Adam Kawałek podaje przykłady zastosowania metaNauczyciele wcielają się w rolę planu do analizy błędów na uczniów podczas gry dydaktycznej matematyce

Ewelina Marczak proponuje nowe pomysły na lekcję matematyki

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129) Piotr Nodzyński i Tomasz Masłowski z toruńskiego wydawnictwa Aksjomat przekonują do „gwiazdek” na matematyce

7

Z działalności Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich

Mariusz Kraus odkrywa tajemnice doboru zadań w pracy z olimpijczykami

Jolanta Pietrzyk mówi o sposobach przygotowania uczniów do matury w nowej formule

8

Dorota Szumna wprowadza nauczycieli w dydaktykę gier

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Zofia Marut i Agata Kowalska kontynuują tematykę zabaw matematycznych w edukacji wczesnoszkolnej

Z działalności Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich

Jadwiga Puzio Orłowska prowadzi dyskusję na temat aktywizacji uczniów na lekcjach matematyki w szkole ponadpodstawowej

Nauczyciele przy stoisku Wydawnictwa Nowik i sklepu Tropy

Podczas konferencji swoją ofertę wydawniczą przedstawiły: • Wydawnictwo Nowik, Wydawnictwo WIR, • Wydawnictwo Nowa Era, • Wydawnictwo Aksjomat Toruń, • Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, • Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, • Wydawnictwo Szkolne Omega, • Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Konferencja cieszyła się patronatami: Podkarpackiego Kuratora Oświaty, Marszałka Województwa Podkarpackiego.

Patronatami medialnymi byli: Polskie Radio Rzeszów, Telewizja Polska Rzeszów i Radio VIA. Uczestnicy konferencji wyjechali z niej zadowoleni, o czym można się przekonać na podstawie opinii wyjętych z ankiet, które zostały przeprowadzone on line.

Oto niektóre z nich: – Dziękuję za super konferencję. Wspaniałe było spotkać tak wielu inspirujących ludzi.

– Bardzo dziękuję za wspaniale zorganizowaną, poruszającą ciekawe zagadnienia konferencję.

– Wspaniały wykład dr Tomasza Szweda! Warsztaty, którymi byłam zainteresowana, odbywały się w tym samym czasie.

– Gratuluje organizacji. Było mi bardzo miło spotkać się z Państwem i porozmawiać z nauczycielami - to ogromna pomoc w naszej pracy.

– szczególne słowa uznania dla organizatorów. Prowadzący są niesamowicie inspirującymi ludźmi.

– Jesteście niesamowici :) Dziękuję, że jesteście i zarażacie innych swoim zaangażowaniem.

Takie słowa to dla nas jako organizatorów, najpiękniejsze wyróżnienie dające motywację i siłę do dalszego działania. Kolejna edycja Spotkań za rok w październiku.

Zapraszamy!

Opracował: Adam Kawałek – przewodniczący OP SNM Fot.: J. Ustrzycki

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129) Wystawa pozycji wydawniczych WSiP

9

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Drogi do morza

Polska bez własnego wybrzeża morskiego i bez własnej floty nie będzie nigdy ani zjednoczona, ani niepodległa, ani samodzielna gospodarczo i politycznie, ani szanowana w wielkiej rodzinie państw i narodów, ani zdolna do zabezpieczenia warunków bytu, pracy, postępu i dobrobytu swym obywatelom

W

ramach współpracy Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie Oddział w Przemyślu z Fundacją „Towarzystwo Projektów Edukacyjnych” z siedzibą w Warszawie realizowano kolejny projekt edukacyjny Droga do morza. W związku z tym, w dniu 9 listopada 2021r odbyła się inauguracyjna konferencja online dla nauczycieli historii, wiedzy o społeczeństwie i przedsiębiorczości.

Dr Marcin Szerle z Muzeum Miasta Gdyni oraz Pani Małgorzata Daniluk wprowadzili uczestników konferencji w tajniki projektu. Nauczyciele zostali zapoznani ze szczegółami projektu Droga do morza, natomiast kolejnym etapem będzie przeprowadzenie zajęć edukacyjnych dla młodzieży w szkole. W projekcie wzięło udział 15 szkół (11 podstawowych i 4 ponadpodstawowe).

W wydanej w ramach projektu książeczce, dr Marcin Szerle, tak oto ukazuje wydarzenia z przed stu laty w dążeniu Polski do powrotu nad Bałtyk: Zawiłe meandry historii Polski, to niezliczone ścieżki, szlaki i tropy.

Również drogi, jak ta, którą sto lat temu ruszyliśmy ku Bałtykowi. Nasza, polska droga do morza. Dała nam

Eugeniusz Kwiatkowski (chemik, polityk, inicjator budowy Gdyni)

Gdynię – bramę na świat. Przez nią doprowadziła nas – na pokładach statków – do obcych portów, państw i na odległe kontynenty. Zaznaczyła naszą obecność na różnych, również egzotycznych akwenach. Zmieniła wybrzeże, Pomorze, kraj, wpłynęła na jego sąsiadów. Otworzyła nas na świat, któremu, równocześnie, przybliżyła Polskę.

Dzięki tej podjętej drodze budowaliśmy państwo morskie, i nawet gdy II wojna światowa przerwała ten proces, to ostatecznie nad Bałtykiem pozostaliśmy i trwamy. Dzięki zaangażowaniu kilku pokoleń i ich bohaterów.

Tak więc projekt ten koncentruje się na ukazaniu procesu powrotu Polski nad Bałtyk, szczególnie w ciągu pierwszych lat od odzyskania w 1918 r. niepodległości.

Przybliża nie tylko najważniejsze wydarzenia historyczne, jak zaślubiny z morzem, ale również przedstawia twórców ówczesnej Polski – polityków, inżynierów, wojskowych i specjalistów innych branż. Nakreśla realia miasta portowego, jakim była Gdynia, polskiego wybrzeża oraz naszych flot i kontaktów zamorskich.

Wprowadza przy tym do tematów gospodarki i bankowości. Inaczej mówiąc projekt Droga do morza dotyczył budowy portu w Gdyni i jego wpływu na rozwój banków oraz gospodarki II Rzeczpospolitej.

Nauczyciele Szkoły Podstawowej w Babicach oraz Zespołu Szkół w Oleszycach odbierają materiały edukacyjne dla szkoły i uczniów

10

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Historia Polski na Pomorzu, jej dostępu do morza, wpływu budowy portu i miasta nad brzegiem akwenu wodnego ma ogromne skutki gospodarcze i ekonomiczne, nie wspominając już o wpływie na suwerenność naszej ojczyzny.

Projekt realizowany wraz z Narodowym Bankiem Polskim ma na celu przybliżyć dzieciom, młodzieży oraz dorosłym rozległe korzyści oraz trudy uzyskania dostępu do morza.

W trakcie zewnętrznej wystawy multimedialnej oraz poprzez portal edukacyjny czy prowadzone lekcje dla szkół podstawowych i nie tylko, przybliżony zostanie nie tylko proces odzyskiwania niepodległości nad Pomorzem lecz ludzie, którzy za tym stoją. Wybitne postacie historyczne, które szerszemu gronu są znane najczęściej jedynie z imienia i nazwiska. Postawa tych ludzi doprowadziła do sukcesu jakim jest Port Gdynia, czy miasto Gdynia. Gdynia to symbol modernizacyjnych inwestycji i wysiłku inwestycyjnego II RP. Wicedyrektor PCEN ds. Oddziału w Przemyślu Zbigniew Hamielec wita zebranych gości oraz uczniów

Prezydent Przemyśla pan Wojciech Bakun podczas wystawy

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

11

Z działalności Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie

Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1 w Przemyślu podczas rozwiązywania quizu

Historia jest tłem scalającym cały projekt Droga do morza, który skupia się na aspekcie gospodarczo -ekonomicznym dostępu do morza. Wpływowi banków, prywatnych ludzi oraz skarbu państwa na rozwój Pomorza. Wiedza na te tematy nie tylko pomoże w zrozumieniu przeszłości, ale przede wszystkim teraźniejszości.

Na zakończenie konferencji został pokazany film Droga do Morza w reżyserii Michała Szymanowicza.

Nauczyciele uczestniczący w projekcie jako pierwsi zobaczyli publikacje, które czekały na dzieci, młodzież.

W ramach dotychczasowych działań, wydano książkę Wiktora Cygana Droga do morza oraz publikacje takie jak: Dostęp do morza, Józek i Figa w drodze nad morze, lekcje multimedialne dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych, kolorowanka, a także film Droga do Morza. Jednocześnie przygotowano multimedialną wystawę plenerową.

Kierownikiem projektu była Joanna Tarnowska i Magdalena Okaj. W ramach projektu nauczyciele poszczególnych szkół mogli odebrać w Podkarpackim Centrum Edukacji Nauczycieli Oddział w Przemyślu materiały edukacyjne odpowiadające każdej z grup wiekowych. Były to trzy publikacje: Droga do morza, Droga do portu, Droga do miasta oraz kolorowankę dla uczniów klas I-III. Uroczyste otwarcie wystawy plenerowej Droga do morza odbyło się 13 stycznia 2022 r. na Placu Niepodległości w Przemyślu.

12

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Wydarzenie rozpoczęło się od wystąpienia Zbigniewa Hamielca – wicedyrektora PCEN ds. Oddziału w Przemyślu, który powitał zebranych gości oraz uczniów: Szkoły Podstawowej nr 1 oraz Zespołu Szkół Elektronicznych i Ogólnokształcących w Przemyślu wraz nauczycielami. Następnie, tematykę projektu edukacyjnego i wystawy Droga do morza, przybliżyła zebranym Joanna Tarnowska – dyrektor Fundacji Towarzystwo Projektów Edukacyjnych w Warszawie.

Gościem honorowym był Wojciech Bakun – Prezydent Przemyśla, który objął patronatem projekt edukacyjny.

Wystawa trwała do 30 stycznia br., Składała się z 58 plansz, których walorem był ich wielki format, kształt oraz możliwość poświęcenia czasu wybranym wątkom.

Wystawa ukazała etapy rozwoju portu a wraz z nim miasta przy porcie. Pokazana została również rola banków, które oferowały preferencyjne kredyty, udziale kapitału krajowego w budowie, przydział środków na inwestycje.

Była to wyjątkowa wystawa spajająca wiele wątków: historycznych, ekonomicznych, gospodarczych czy socjologicznych. Znaleźć w niej można nawet coś z architektury… . To co w szkole jest podzielone na wiele przedmiotów tu splata się na każdej planszy. Droga do Morza to nie tylko zbiór informacji przedstawionych dzięki Ewie Malinowskiej, Małgorzacie Daniluk i Marcinowi Szerle z Muzeum Miasta Gdyni oraz Danucie Drywie, ale również źródło inspiracji, promocji postawy pro społecznej z pozytywnym przesłaniem Eugeniusza Kwiatkowskiego: Jak się czegoś bardzo chce to można to osiągnąć.

Wystawa jest niejako trampoliną do działań edukacyjnych. Jeśli ktoś nie mógł zobaczyć jej na żywo mógł to zrobić online.

Na podsumowanie spotkania uczestnicy wraz z prezydentem Przemyśla rozwiązali quiz sprawdzający wiedzę pod hasłem Jak się czegoś bardzo chce to można to osiągnąć – są to słynne słowa wicepremiera i ministra skarbu II Rzeczpospolitej Eugeniusza Kwiatkowskiego, twórcy i inicjatora budowy portu i miasta Gdynia.

Ten wybitny polityk i działacz społeczny przyczynił się również do powstania Stalowej Woli.

Zaproszeni goście, uczniowie przemyskich szkół otrzymali prezenty w postaci publikacji, albumów oraz słodkości.

Koordynatorem projektu i wystawy plenerowej, z ramienia PCEN Oddział w Przemyślu, była nauczyciel konsultant Mariola Stasieczek.

Opracowała: Mariola Stasieczek Fot.: M. Stasieczek

Z działalności Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich

Ekologia – nasza wspólna odpowiedzialność

W

dniach od 16 do 25 września 2022 r. Podkarpacki Zespół Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie realizował warsztaty w ramach projektu Ekologia – nasza wspólna odpowiedzialność. Projekt został sfinansowany ze środków Polsko – Ukraińskiej Rady Wymiany Młodzieży z dotacji Ministra Edukacji i Nauki.

Działania ekologiczne są niezbędne we współczesnym świecie, dlatego wszelkie przedsięwzięcia mające na celu wzmacniane postaw i zachowań proekologicznych są bardzo pożyteczne i wynikają z troski o przyszłe pokolenia. Właśnie takie założenia miał projekt Ekologia – nasza wspólna odpowiedzialność.

W lutym b.r. nasza szkoła została zaproszona do projektu, którego pomysłodawcą był Jacek Adamowicz – pracownik Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie. Zadaniem nauczycieli i uczniów miało być wymyślenie ciekawych warsztatów kształtujących wśród młodzieży zachowania i postawy proekologiczne. Partnerem w projekcie była Europejska Kulturalno-Oświatowa Inicjatywa ATOMY zrzeszająca młodzież z całej Ukrainy, w celu realizowania międzynarodowych projektów oraz nauki języka polskiego,

angielskiego i niemieckiego. Uczniowie pod okiem opiekunów zarówno po polskiej jak i ukraińskiej stronie przygotowali cykl warsztatów o charakterze ekologicznym, integracyjnym i dydaktycznym (nie mogło zabraknąć wspólnej nauki języka polskiego i ukraińskiego).

Pod koniec czerwca otrzymaliśmy wiadomość, że projekt został zaakceptowany i rusza z dniem 16 września.

Na realizację działań przewidziano dziesięć pełnych dni, które mieliśmy spędzić w Schronisku Młodzieżowym w Czudcu wraz z rówieśnikami z Ukrainy. Wyjeżdżając spod szkoły, wszyscy mieliśmy w głowie wielki znak zapytania… .

W Czudcu przywitano nas bardzo serdecznie, symbolicznie (ciasteczka z flagą polską i ukraińską zrobiły furorę) i ciepło (czekały na nas pyszne pieczone gołąbki).

Poznaliśmy się z partnerami zza wschodniej granicy, pracownikami schroniska i koordynatorem projektu.

Po wszystkich formalnych i nieformalnych spotkaniach nastąpił proces integracji. Okazało się, że młodzież z Ukrainy świetnie porozumiewa się w naszym rodzimym języku, zaś opiekunowie od lat szlifują język polski, co ułatwiło nam współpracę. Mogliśmy wymienić się poglądami, doświadczeniem i po prostu miło spędzić czas.

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

13

Z działalności Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich

Opiekę nad uczniami sprawowali ze strony Zespołu Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie, Joanna Majewska -Lasek i Joanna Grabek, zaś ze strony Inicjatywy ATOMY (czyt. A To MY) Nadiia Hablovska i Dmytro Rumezhak.

Podczas realizacji działań, uczestnicy prowadzili zajęcia na temat: Różnorodność jest piękna. Było to wprowadzenie do zagadnień różnorodności biologicznej i zmian klimatycznych na Ziemi. Odbyły się również zajęcia pt. Plątanina życia – zależność człowieka od środowiska naturalnego; celem tych zajęć było zwrócenie uwagi na uzależnienie człowieka od środowiska naturalnego oraz uświadomienie istnienia sieci powiązań pomiędzy żywymi organizmami. Młodzież wykonała również ekomeble z tektury, co niezwykle pobudziło kreatywność, ponieważ można było używać tylko nożyczek. Odbyły się zajęcia z wizualizacją „śladu ekologicznego” człowieka – wskaźnik charakteryzujący ludzkie zużycie zasobów Ziemi, które wyraża się w hektarach produktywnej biologicznie powierzchni Ziemi niezbędnych do reprodukcji zużytych zasobów i przetwarzania odpadów. Młodzież stworzyła z pustych butelek plastykowych i papieru – krowy papier mache, podczas prezentacji niby – krów wszystkim towarzyszyły pozytywne emocje.

14

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Zgodnie z planem projektu, uczniowie z Ukrainy wybrali się z wizytą do Zespołu Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie, gdzie zapoznali się z kierunkami i systemem szkolnictwa w Polsce oraz zwiedzili specjalistyczne pracownie. Uczestnicy projektu wzięli także udział w warsztatach sensorycznych w Zespole Szkół Ekonomicznych. Zajęcia pt. Zobaczyć w ciemności ukazały, jak osoby niewidome postrzegają rzeczywistość, uruchamiając przy tym zmysły tj.: dotyk, węch i słuch.

Poza tym w szkole młodzież polsko-ukraińska rozegrała mecz piłki siatkowej oraz wspólnie zatańczyła Belgijkę.

Podczas warsztatów wykonano również szereg prac plastycznych. W samym sercu Rzeszowa młodzież podziwiała Drzewo Roku 2019 – Czarny Bez. W Schronisku Młodzieżowym w Czudcu uczniowie malowali torby ekologiczne, plakaty i na bieżąco redagowali kronikę.

Odbyły się warsztaty wyjazdowe w Bolestraszycach – młodzież poznawała roślinność w arboretum, zwiedziła wystawę EcoArt, zaś w Łańcucie uczestnicy odkrywali piękno roślinności w storczykarni. Młodzi integrowali się przy ognisku, śpiewając i grając na instrumentach.

Nie mogło oczywiście zabraknąć dyskotek oraz integracyjnych rozgrywek sportowych i tanecznych.

Z działalności Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich

W niedzielę, 25 września, miało miejsce oficjalne podsumowanie projektu. Swoją obecnością zaszczyciła nas Krystyna Wróblewska – dyrektor PZPW w Rzeszowie oraz Tomasz Marmaj – dyrektor Zespołu Szkół Ekonomicznych w Rzeszowie. Uczestnicy projektu zaprezentowali efekty swojej pracy w postaci filmów, prezentacji, piosenek w języku polskim i ukraińskim oraz Galerii, gdzie można było zobaczyć wykonane eksponaty, zdjęcia, plakaty i torby o tematyce ekologicznej.

Koordynator projektu – Jacek Adamowicz zadbał, aby nikt nie wyszedł z pustymi rękami. Otrzymaliśmy oficjalne podziękowania, prezenty, upominki i słodycze, zaś przy dźwiękach akordeonu i saksofonu wspólnie zaśpiewano słynne Sokoły… .

Każdy dzień wypełniony był po brzegi pracą oraz warsztatami i szeroko pojętą integracją. Realizowane działania integrowały i przybliżały do siebie uczestników projektu. Podczas współpracy zawiązały się szczere przyjaźnie i piękne sympatie… . Wszyscy mówili w tym samym języku, języku pełnym szacunku, zrozumienia, tolerancji, radości, łez, tęsknoty i żalu… bo najtrudniejsze były pożegnania i powroty do swoich „światów”. Najtrafniejszym podsumowaniem projektu są słowa wypowiedziane przez Kubę z klasy III: …żyję dopiero 17 lat, ale te 10 dni stały się najpiękniejszymi w moim życiu. Podobne głosy było słychać ze strony naszych partnerów z Ukrainy.

Krystyna Wróblewska – Dyrektor PZPW w Rzeszowie i Jacek Adamowicz – koordynator projektu Opracowała: Joanna Majewska-Lasek wspólnie z uczestnikami projektu

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

15

Z działalności Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich

Uczestnicy warsztatów w ramach projektu Ekologia – nasza wspólna odpowiedzialność

16

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Z działalności Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich

Uczestnicy warsztatów w ramach projektu Ekologia – nasza wspólna odpowiedzialność

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

17

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

M a l a r s two - G ra f i k a - R y s u n e k 33. Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki

12

października br. w Biurze Wystaw Artystycznych (BWA) w Rzeszowie otwarta została 33. Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki zorganizowana przez Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie we współpracy z BWA w Rzeszowie.

Do Konkursu zgłoszono 77 prac.

Posiedzenie Jury odbyło się w dniu 27 września 2022 r.

Jury w składzie: – dr hab. Paweł Bińczycki prof. UR – artysta, Uniwersytet Rzeszowski (przewodniczący jury); – dr Grzegorz Frydryk – artysta, Uniwersytet Rzeszowski; – mgr Łukasz Baran – artysta, główny instruktor WDK Rzeszów dokonało przeglądu wszystkich prac i kierując się walorami artystycznymi i techniką wykonania postanowiło zakwalifikować na wystawę 68 prac, 37 autorów.

Nagrody i wyróżnienia ufundowane przez Dyrektora Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie Jury przyznało: I nagroda Aneta Galewska /Władysławowo/ za zestaw prac II nagroda Joanna Topolska-Uliasz /Krosno/ za zestaw prac III nagroda Nina Zielińska-Krudysz /Łańcut/ za pracę „Słaba, ale udźwignie” cztery równorzędne wyróżnienia Barbara Bokota-Tomala /Rzeszów/ za zestaw prac Henryk Lasko /Przemyśl/ za zestaw prac Maria Łuczak /Zgierz/ za zestaw prac Zbigniew Strzyżyński /Nałęczów/ za pracę „Sad”

18

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Kolejna odsłona twórczości pedagogów plastyki, to nie tylko unikatowa forma konfrontacji artystycznych skierowanych do animatorów i wykładowców, oddanych na co dzień żmudnym procesom edukacyjnym i administracyjnym, ale także doskonała okazja do „podglądania” przez miłośników i adeptów sztuki warsztatu technicznego swoich mistrzów. Dodatkowo nie bez znaczenia jest możliwość prowadzenia nieformalnego dyskursu nt. kondycji sztuki i galerii artystycznych w naszym społeczeństwie.

Niesłabnące zainteresowanie twórców, biorących udział w Ogólnopolskiej Wystawie Twórczości Pedagogów Plastyki, jak również tegoroczna 33. edycja naszego wydarzenia realizowanego niezmiennie w Rzeszowie, we współpracy z Biurem Wystaw Artystycznych, zobowiązuje nas, jako organizatorów, do nieustannej ewaluacji naszych celów oraz wyciągania formalnych i rzeczowych wniosków z uwzględnieniem potrzeb społecznych i instytucjonalnych.

W tym momencie należy postawić retoryczne pytanie, w jaki sposób instytucje kultury powinny budować rangę konkursów, przeglądów i wystaw… Postawione pytanie jest aktualne zarówno w odniesieniu do środowiska artystów oraz osób zarządzających podkarpackimi instytucjami kultury, jak i w odniesieniu do naszych samorządowców. Z pewnością, jednym z rozwiązań jest sukcesywne budowanie autonomicznej kolekcji z nagrodzonych prac, które w dłuższej perspektywie mogą stać się niepodważalnym wyróżnikiem Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie, jak i jednym z najważniejszych elementów budowania oferty kulturalnej naszego województwa.

Szanowni Państwo, Moje serdeczne podziękowania kieruję w stronę wszystkich uczestników, którzy wzięli udział w tegorocznej edycji wystawy, korzystając z okazji, dziękuję również wszystkim osobom zaangażowanym w przygotowanie i propagowanie naszych działań.

Z wyrazami szacunku Damian Drąg – Dyrektor Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

33. Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki dla mnie osobiście jest (zgodnie z jej nazwą) przede wszystkim przeglądem bieżących dokonań artystycznych nauczycieli plastyki.

Część konkursowa, jest jedynie wartością dodaną i jak to bywa w wypadku sztuki, trudno tutaj podejmować arbitralne decyzje, gdyż nie ma czegoś takiego jak obiektywizacja w tym obszarze.

Jestem przekonany, że każdy inny zespół jurorski dokonywałby innych wyborów. Dlatego też nie jestem zwolennikiem konkursów i wszelkiego rodzaju zawodów. Gra o nagrodę przyczynia się co prawda do rywalizacji w dobrym tego słowa znaczeniu, ale też potrafi polaryzować postawy i programy artystyczne, stając się źródłem podziałów i negatywnych emocji.

Stojąc przed koniecznością wskazania najlepszych prac kierowaliśmy się wyłącznie własnym subiektywnym odczuciem, które na etapie wspólnych uzgodnień pomiędzy członkami Jury zaowocowało ostatecznie wyborem trzech nagród i czterech wyróżnień. Uważam jednak, że wygrali wszyscy, którzy nadesłali swoje prace na wystawę. Udowodnili oni, że w natłoku obowiązków i codziennych spraw potrafią jeszcze znaleźć czas by tworzyć. O ile w wypadku nauczycieli związanych z ośrodkami akademickimi ich działalność artystyczna wpisana jest niejako w zakres obowiązków podlegających ocenie ewaluacyjnej, o tyle pozostała grupa pedagogów biorących udział w tym przeglądzie takiego obowiązku nie ma. Zwłaszcza im należy się ogromne uznanie, bo motywacja do malowania, rysowania czy też wykonywania grafik płynie wyłącznie z ich wewnętrznej potrzeby.

Ogólnopolską Wystawę Twórczości Pedagogów Plastyki widzę przede wszystkim jako platformę ich dokonań, co zbieżne jest z celem określonym w regulaminie Wystawy: „stworzenie warunków do prezentacji i wypowiedzi artystycznej poprzez środki malarskie, graficzne lub rysunkowe, ukazujące rozmach oraz aktualne tendencje twórcze pedagogów plastyki”.

Trudno nie zgodzić się z tym, że od trzydziestu lat cel ten jest osiągany, co przejawia się choćby w bogatej strukturze stylistycznej nadsyłanych prac, jak również w ponadregionalnym charakterze, gdzie autorzy reprezentują niemal wszystkie części Polski.

Paweł Bińczycki prof. UR – artysta, Uniwersytet Rzeszowski (przewodniczący jury)

II NAGRODA

Joanna Topolska-Uliasz /Krosno/ 1. Mapa przestrzeni, mokulito 2. Mapa przestrzeni, mokulito Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

19

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

W Y R Ó Ż N I E N I E

Barbara Bokota Tomala /Rzeszów/ 1. Obraz z innego cyklu IV, olej 2. Obraz z innego cyklu V, olej

20

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

W Y R Ó Ż N I E N I E

Henryk Lasko /Przemyśl/ 1. Pierwsze spotkanie jazzowe 2. Drugie spotkanie jazzowe tusz, akryl, laserunek olejny

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

21

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

W Y R Ó Ż N I E N I E

Maria Łuczak /Zgierz/ 1. Zielnik - pink, linoryt barwny,

2. Zielnik - aureos, linoryt + akwarela

W Y R Ó Ż N I E N I E Zbigniew Strzyżyński /Nałęczów/ Sad - akryl 22

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

XXXII edycja konferencji Małe Miasta – Blaski i cienie małych miast

24

Po powitaniu gości i krótkich wystąpieniach organizatorów i patronów konferencji wystąpili:

Celem konferencji była próba ukazania i opisu ekstremalnych stanów rzeczywistości społeczno-kulturowej związanej z historią i aktualnym funkcjonowaniem społeczności małych miast. Opisy osób, miejsc i wydarzeń tradycyjnie odnosiły się zarówno do wymiaru natury materialnej, jak i duchowej i ukazywać miały więzi pomiędzy mieszkańcami oraz ich lokalnymi ojczyznami.

W tym roku podejmowane kwestie koncentrowały się między innymi wokół następujących tematów: piękno i/lub brzydota układów urbanistycznych, parków i ogrodów, architektury, obiektów itp. małych miast, znaczące dokonania kulturowe, zarazy, głód, powodzie, pożary, spustoszenia wojenne, dewastacje, pożary, patologie społeczne, procesy rozwojowe i dekadenckie w małych miastach, administracja a życie codzienne w małych miastach.

Tegoroczny program konferencji wypełniły wystąpienia prelegentów z różnych stron Polski i Podkarpacia, którzy zwyczajowo poruszali dość obszerną tematykę odnosząca się do zróżnicowanych aspektów tematyki konferencji.

W drugiej sesji tematycznej podjętą przez siebie tematykę omawiali: • prof. dr hab. Kazimierz Maciąg – Pałace, dwory i ogrody w dzienniku Franciszka Salezego Gawrońskiego, • mgr Urszula Szymańska-Kujawa – Miasteczka galicyjskie w badaniach Prof. Jadwigi Hoff, • Sławomir Wnęk – Współczesny Strzyżów nad Wisłokiem w publicystyce Józefa Nowakowskiego, • mgr Monika Bober – Wielki artysta w małym mieście.

Wojciech Weiss w Strzyżowie, • Andrzej Kantecki prezentując referat Cierpienie w muzyce.

września 2022 r. w podrzeszowskiej Boguchwale odbyła się XXXII edycja konferencji naukowej z cyklu Małe Miasta.

W tym roku temat konferencji brzmiał: Blaski i cienie małych miast.

• ks. prof. dr hab. Janusz Mariański – Nowe problemy bioetyczne w narracji społecznej, • ks. dr Adam Szot – „Ksiądz-patriota” – jeszcze czarny, czy już... czerwony?, • dr Robert Borkowski – Zagłada Żydów głogowskich w świetle wspomnień Teresy Mastalskiej-Chwiejczak, • mgr Walenty Kotula – Ślady II wojny światowej w świadomości pokolenia urodzonego w Głogowie Małopolskim po 1945 roku, • prof. dr hab. Eugeniusz Moczuk – Zagrożenia wojenne małych miast. Analiza z perspektywy nauki o bezpieczeństwie.

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

23

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

Roman Zych – nauczyciel konsultant PCEN w Rzeszowie, koordynator X edycji konferencji „Małe Miasta” na Podkarpaciu

Dr hab. Mariusz Zemło, prof. Uniwersytetu w Białymstoku, inicjator cyklu konferencji „Małe Miasta”

Krystyna Wróblewska – dyrektor Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie

Dr Wiesław Kąkol – Burmistrz Boguchwały

Kazimierz Bać – artysta malarz (Boguchwalanin),24 autor prezentowanych podczas Nauczyciel i Szkoła nr konferen8 (129) cji prac malarskich

Dr Radosław Dobrowolski – burmistrz Supraśla

Roman Zych i dr Radosław Dobrowolski

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

Uczestnicy XXXII edycji konferencji Małe Miasta –

Blaski i cienie małych miast

Mgr Walenty Kotula – podczas wykładu: Ślady II wojny światowej w świadomości pokolenia urodzonego w Głogowie Małopolskim po 1945 roku

Ks. prof. dr hab. Janusz Mariański – podczas wykładu: Nowe problemy bioetyczne w narracji społecznej

Prof. dr hab. Kazimierz Maciąg – podczas wykładu: Pałace, dwory i ogrody - w dzienniku Franciszka Salezego Gawrońskiego Prof. dr hab. Eugeniusz Moczuk – podczas wykładu: Zagrożenia wojenne małych miast.

Analiza z perspektywy nauki o bezpieczeństwie

Dr Robert Borkowski – podczas wykładu: Zagłada Żydów głogowskich w świetle wspomnień Teresy Mastalskiej-Chwiejczak

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

25

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

Andrzej Kantecki – podczas wykładu: Cierpienie w muzyce Mgr Urszula Szymańska-Kujawa – podczas wykładu: Miasteczka galicyjskie w badaniach Prof. Jadwigi Hoff

Red. Szymon Jakubowski – podczas wykładu: Głód i zarazy - klęski XIX-wiecznej Galicji

26

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Dr Mariusz Kalandyk – podczas wykładu: Motywy zarazy w literaturze - próba wglądu

Dr Joanna Kordzikowska – podczas wykładu: Nierząd – patologia czy sposób zarabiania

Dr Joanna Potaczek – podczas wykładu: Łemkowie na pograniczu pogaństwa i chrześcijaństwa - cmentarz wampiryczny w Jaworniku koło Komańczy

Prof. dr hab. Krystyna Leśniak-Moczuk – prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego

Mgr Roman Zych – podczas wykładu: Niektóre epidemie na przełomie XIX i XX stulecia w wybranych miejscowościach na terenie Galicji

Mgr inż. Anna Leska – podczas wykładu: Rozbieżności funkcjonalno-przestrzenne w realizacji odnowy i rewitalizacji na przykładzie wybranych rynków małych miast Podkarpacia

Mgr Anna Mazurek – podczas wykładu: Prawna ochrona wciąż żywego niematerialnego dziedzictwa kulturowego małych miast

Dr Małgorzata Kutrzeba – podczas wykładu: Pożar z 1907 roku w Błażowej czynnikiem modernizacji przestrzeni miejskiej

Sławomir Wnęk – podczas wykładu: Współczesny Strzyżów nad Wisłokiem w publicystyce Józefa Nowakowskiego

27

Z działalności instytucji społecznych i kulturalnych Podkarpacia

Muzycy wywodzącego się z boguchwalskiego zespołu Buen Camino w osobach Jerzego Czeluśniaka, Zbigniewa Stojka, Andrzeja Mozgały i Łukasza Cycak

Kolejne dwie sesje swoimi wystąpieniami wypełnili: • dr Mariusz Kalandyk – Motywy zarazy w literaturze - próba wglądu, • red. Szymon Jakubowski – Głód i zarazy - klęski XIX-wiecznej Galicji, • mgr Roman Zych i lic. Michał Zych – Niektóre epidemie na przełomie XIX i XX stulecia w wybranych miejscowościach na terenie Galicji, • dr Joanna Potaczek – Łemkowie na pograniczu pogaństwa i chrześcijaństwa - cmentarz wampiryczny w Jaworniku koło Komańczy, • dr Joanna Kordzikowska – Nierząd – patologia czy sposób zarabiania, • dr Małgorzata Kutrzeba – Pożar z 1907 roku w Błażowej czynnikiem modernizacji przestrzeni miejskiej, • mgr inż. Anna Leska – Rozbieżności funkcjonalno-prze-strzenne w realizacji odnowy i rewitalizacji na przykładzie wybranych rynków małych miast Podkarpacia, • mgr Anna Mazurek – Prawna ochrona wciąż żywego niematerialnego dziedzictwa kulturowego małych miast.

Oprócz autorów znakomitych wystąpień boguchwalską konferencję uświetnili m. in.: • dr Wiesław Kąkol – Burmistrz Boguchwały,

• Ewa Gołębiowska – burmistrz Pilzna, • dr Radosław Dobrowolski – burmistrz Supraśla, • Krystyna Wróblewska – dyrektor Podkarpackiego Zespołu Placówek Wojewódzkich w Rzeszowie, • Justyna Placha-Adamska – wiceburmistrz Boguchwały, • Kazimierz Bać – artysta malarz (Boguchwalanin), autor prezentowanych podczas konferencji prac malarskich • muzycy wywodzącego się z boguchwalskiego zespołu Buen Camino w osobach Jerzego Czeluśniaka, Zbigniewa Stojka, Andrzeja Mozgały i Łukasza Cycak.

Poszczególne sesje konferencyjne prowadzili: prof. dr hab. Krystyna Leśniak-Moczuk i Roman Zych.

Od początki trwania konferencji Małe Miasta animatorem i patronem tego wydarzenia jest prof. dr hab. Mariusz Zemło – pracownik naukowy Uniwersytetu w Białymstoku, wcześniej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz założyciel i prezes Collegium Suprasliense w Supraślu.

Konferencja Małe Miasta w Boguchwale odbyła się dzięki współpracy i wsparciu Burmistrza Boguchwały, Uniwersytetu w Białymstoku, Collegium Suprasliense w Supraślu, Dyrekcji Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, OENiPAS w Czudcu i Centrum Rozwoju Społecznego w Boguchwale.

Opracował: Roman Zych – nauczyciel konsultant PCEN w Rzeszowie koordynator X edycji konferencji „Małe Miasta” na Podkarpaciu Fot.: J Ustrzycki

28

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Przemyślu

Na nieludzką ziemię… Sybiracy pamiętają - Pamiętaj i Ty! – żywa lekcja historii w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Przemyślu

K

ształtowanie postaw patriotycznych i obywatelskich jest jednym z ważniejszych celów nauczania i wychowania młodego pokolenia w rodzinie, szkole oraz wszelkich instytucjach wspomagających te dwa podstawowe środowiska życia, rozwoju, edukacji i wychowania dziecka.

Do takich instytucji należy także Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Józefa Gwalberta Pawlikowskiego w Przemyślu. Biblioteka, pamiętając słowa Cycerona: Historia magistra vitae est – Historia jest nauczycielką życia, od lat organizuje liczne formy o tematyce historycznej (konferencje, prelekcje, konkursy, itp.), których celem jest nie tylko przekazanie wiedzy o danym wydarzeniu czy upamiętnienie bohaterów minionych epok, ale przede wszystkim kształtowanie postaw patriotycznych oraz uświadomienie uczestnikom, że powinniśmy czerpać naukę z minionych zdarzeń i unikać błędów popełnianych w przeszłości.

Jedną z ostatnich inicjatyw PBW w Przemyślu wpisujących się w realizację powyższych założeń była żywa lekcja historii pt. Na nieludzką ziemię… Sybiracy pamiętają – Pamiętaj i Ty!, przygotowana z okazji Światowego Dnia Sybiraka (17 września) przy współpracy ze Związkiem Sybiraków Oddział w Przemyślu.

Honorowy patronat nad wydarzeniem objęli: – Władysław Ortyl – Marszałek Województwa Podkarpackiego, – Wojciech Bakun – Prezydent Miasta Przemyśla, – Jan Pączek – Starosta Przemyski.

W pierwszej edycji przedsięwzięcia, które odbyło się 19 września 2022 r. w siedzibie biblioteki wzięło udział ok. 60 osób. Jednak ze względu na ogromne zainteresowanie szkół, PBW w Przemyślu zorganizowała, 24 października br. drugą edycję spotkania, która tym razem odbyła się w przestronnej, liczącej 190 miejsc, sali audiowizualnej Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu.

(Od lewej:) Marian Boczar, Stanisława Żak – członkowie Zarządu Związku Sybiraków Oddział w Przemyślu oraz Teresa Paryna – przemyska poetka

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

29

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Przemyślu

Uczniowie szkół uczestniczący w spotkaniu w MNZP - widok na salę

Łącznie w wydarzeniu uczestniczyło więc ok. 250 uczniów i nauczycieli szkół z Przemyśla i powiatu przemyskiego: Szkoły Podstawowej nr 4, nr 6, nr 11, nr 15 i nr 16 w Przemyślu, Szkoły Podstawowej w Krównikach, I Liceum Ogólnokształcącego w Przemyślu oraz goście specjalni: – Katarzyna Kuczmenda - Zastępca Dyrektora Departamentu Edukacji, Nauki i Sportu UM w Rzeszowie, – Wojciech Bobowski - Przewodniczący Rady Powiatu Przemyskiego, – Elżbieta Laska - Dyrektor Archiwum Państwowego w Przemyślu, – Bogusława Pieczyńska - Prezes Towarzystwa Przyjaciół Przemyśla i Regionu, – Anna Ekiert - Przewodnicząca Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej w Przemyślu, – Anna Hayder - Przewodnicząca Przemyskiej Rady Seniorów, – Monika Paczkowska - pracownik Wydziału Rozwoju Gospodarczego, Edukacji, Kultury i Promocji Starostwa Powiatowego w Przemyślu - reprezentująca starostę przemyskiego Jana Pączka.

30

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

Obie lekcje rozpoczął dr Piotr Pękalski – Wicedyrektor PZPW w Rzeszowie ds. PBW w Przemyślu, który przywitał wszystkich zebranych oraz krótko nakreślił historię zsyłek ludności polskiej na Syberię, odwołując się przy tym do wyobraźni młodzieży i podkreślając tragizm tamtych wydarzeń.

Następnie zebrani obejrzeli, odpowiednio dobrane tematycznie i dostosowane do wieku uczestników, filmy dokumentalne. W pierwszej edycji był to film pt. Na nieludzką ziemię – wywózki na Sybir: w 70 rocznicę deportacji. Obraz, będący rekonstrukcją historyczną, pokazuje jak wyglądały aresztowania i wywózki ludności cywilnej, z jakim okrucieństwem sowieccy żołdacy traktowali Polaków i w jakich tragicznych warunkach byli oni transportowani do oddalonych dziesiątki tysięcy kilometrów od domu miejsc deportacji.

Uczestnicy drugiej edycji zobaczyli nieco poważniejszą i bardziej przejmującą produkcję w reżyserii Krzysztofa Grymułka pt. Losy Zesłańców Sybiru, która przybliża historię kolejnych deportacji (ze szczególnym uwzględnieniem tych z okresu II wojny światowej), zawiera świadectwa ocalałych Sybiraków oraz wspomina o niezwykłych losach zesłańców, którzy po podpisaniu tzw. układu Majski – Sikorski przyłączyli się do dwóch armii – tzw. Armii Andersa oraz Armii Berlinga.

Z Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Przemyślu

przyszłości, nie zapominali o przeszłości swoich przodków, nie lekceważyli historii i nauki jaka z niej płynie, gdyż pokój nie jest nam dany raz na zawsze, a ten „kto nie pamięta historii, skazany jest na jej ponowne przeżycie”[George Santayana].

Całość spotkań uświetnił występ Teresy Paryny – przemyskiej poetki, która przeczytała kilka swoich wierszy o tematyce sybirackiej, katyńskiej i kresowej oraz uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 15 w Przemyślu, którzy zaprezentowali wzruszający program słowno-muzyczny.

Dr Piotr Pękalski – Wicedyrektor PZPW w Rzeszowie ds. PBW w Przemyślu podczas otwarcia spotkania w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Przemyślu

Najważniejszą część wydarzenia stanowiły poruszające i pełne autentycznych emocji świadectwa obecnych na sali członków Związku Sybiraków Oddział w Przemyślu: Stanisławy Żak i Lidii Kiełczyńskiej – osób deportowanych w dzieciństwie oraz Mariana Boczara – potomka zesłańców z okolic Przemyśla.

Pani Stanisława Żak ze smutkiem opowiedziała o trwającej 8 lat gehennie, której doświadczyła wraz z rodziną w latach 1949-57. Wspomniała o rozdzierającym serce aresztowaniu, podróży w zatłoczonym, bydlęcym wagonie, zimnie, głodzie, urągających warunkach życia w Chabarowsku (miejsce zsyłki) i ciężkiej, przekraczającej często ludzkie możliwości pracy.

Mówiła o dręczących zesłańców chorobach oraz śmierci, która nie omijała nawet dzieci.

Zaś pani Lidia Kiełczyńska, jak sama mówi, nie lubi wspominać tych złych rzeczy. Takie fakty jak np. pobyt w stalinowskim domu dziecka, są dla niej zbyt bolesne. Dlatego w jej pamięci pozostały głównie takie wspomnienia jak obcowanie z piękną przyrodą oraz odruchy dobra tlące się w sercach, wspólnie żyjących w jednej wiosce, zesłańców różnych narodowości i religii.

Z kolei pan Marian Boczar, nie tylko opowiedział o tragicznym zesłaniu i śmierci niektórych członków swojej rodziny, ale zwrócił się również do młodzieży z apelem, by marząc o pełnej życiowych sukcesów

Dla wszystkich uczestników, a zwłaszcza dla obecnych uczniów były to bezcenne, „żywe lekcje historii”, których nie zastąpią żadne podręczniki i wykłady.

Wierzymy, że pełne autentycznych emocji świadectwa uczestników sowieckich deportacji pozostaną w naszej pamięci na zawsze i zmobilizują nas do budowania przyszłości Polski w taki sposób, by podobne tragedie już nigdy się nie wydarzyły.

Stanisława Żak i Lidia Kiełczyńska podczas żywej lekcji historii w Pedagogicznej Biblioteczce Wojewódzkiej w Przemyślu

Opracowała: Elżbieta Krupa Kierownik Działu Udostępniania Zbiorów PBW w Przemyślu

Nauczyciel i Szkoła nr 8 (129)

31

N A G R O D A

I

G a l e w s k a

A n e t a

a k r y l

,

P r z e c z y ł

N A G R O D A

I

G a l e w s k a

A n e t a

a k r y l

,

K r a w ę d ź