M at e r i a ły
Żbik – granit strzegomski
Paweł Szambelan
Przez wielu kamieniarzy strzegomskich Żbik jest uważany za najbardziej reprezentatywny przykład granitu strzegomskiego. Może to wynikać z powojennej historii wydobycia granitu na Ziemi Strzegomskiej, która – z powodów gospodarki zarządzanej centralnie – wyznaczyła określonym miejscom określoną rolę na wiele lat PRL-u. Jednakże w przypadku tego granitu wybór akurat był dość trafny. Żbik jest bardzo dobrym kamieniem budowlanym, nie tylko drogowym. Do jego popularności przyczyniły się następujące cechy: łatwość obróbki, powtarzalny kolor i brak rdzawych przebarwień, czystość materiału i łatwość wydobycia. Żbik, jak większość granitów strzegomskich, ma doskonałą łupliwość. Ponieważ ta łupliwość jest wyraźna, łatwa do wyznaczenia i trójkierunkowa*, to do obróbki elementów blokowych, które wytwarzano ręcznie, miała bardzo duże znaczenie. Nawet przy użyciu narzędzi ręcznych dawni kamieniarze potrafili wykonać płyty chodnikowe surowo łupane o wymiarach 220 x 120 x 10 cm. Tę cechę granitu, łupliwość wzdłuż określonych płaszczyzn prostopadłych względem siebie, wykorzystuje się nadal przy wykonywaniu wszelkich elementów łupanych: kostka brukowa wszelkiego rodzaju, krawężniki, obrzeża, formaki. Niestety w czasach zaawansowanych technologii kierunki łupliwości zbyt często są ignorowane, co ma przełożenie na zwiększenie skali trudności obróbki materiału, zużycie narzędzi i trwałość wykonanych z kamienia produktów. Granit ze złoża Żbik opisuje się jako granit średnioziarnisty lub różnoziarnisty, biotytowy, barwy jasnoszarej o odcieniu fioletowym lub zielonkawym, o teksturze bezkierunkowej, bezładnej. Biorąc pod uwagę jego wygląd, jest powtarzalny pod względem kolorystyki i uziarnienia – elementy obok siebie będą jednorodne i nie będą się różnić wyglądem: odcieniem, rysunkiem, wielkością i kształtem ziarna. Jest to najlepiej widoczne na elementach polerowanych – przy wykorzystaniu Żbika na elewację jest największe prawdopodobieństwo, że będzie ona jednolita kolorystycznie. Ręczne wytwarzanie elementów łupanych
18
CZERWIEC - LIPIEC 2021
