HRLM 82

STADSGLOSSY HRLM

Fotografie: Rob Eversen.

Wij maken HRLM

Mede-oprichter en artdirector

Rob Eversen (1951-2018)

Uitgever en hoofdredacteur

Jeannette Eversen Vormgeving

Jeannette Eversen en Adrian de Groen Redactie Victoria van der Werff Tekst- en eindredactie

Marcel Lee Advertentieverkoop Redactie HRLM Administratie Adela Bot/Romijn Bedrijfsadvies Distributie Hélène van der Werff, Tjibbe van der Werff en BusinessPost Raad van Advies Ella BlommaertZander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Aan HRLM werken mee

Jos Ahlers, Jan Beelen, Michaëla Bijlsma, Jolanda Beyer, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Yorick Coolen, Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Anouk De Kleermaeker, Christhilde Klein, Linda Llambias, Warry van der Leen, Meta van der Meijden, George Moormann, Marelie van Rongen, Henk Tijbosch, Rian Visser en Jos Wienen Redactie-adres Lange Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/ haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.

Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief en Nieuwe Gracht Producties.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp. Gratis verkrijgbaar bij onze adverteerders,VVV Haarlem, bibliotheken, lees-en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Welkom

STRIPPEN

Jeannette Eversen is hoofdredacteur.

Ze was getrouwd met wijlen Rob en heeft twee hondjes Sammy en Max.

Na het overlijden van mijn man Rob – nu alweer 4 jaar geleden – ging ik opruimen. Want dat hoort bij een rouwproces, zei men. Of je er echt veel mee opschiet weet ik eerlijk gezegd niet, maar je gaat het gewoon doen, dat opruimen. En dan kom je heel veel tegen, een van die dingen die ik bijvoorbeeld tegen kwam was een diploma Reclametekenaar, ik had werkelijk geen idee dat Rob ook reclametekenaar was. Ik wist wel dat hij boeken en cd’s illustreerde. Wat hij ook deed was verzamelen; stripboeken, heel veel stripboeken. De deuren van deze kasten waren al 4 jaar gesloten. Dus werd het tijd om de boeken uit de kast te halen. Ik ging strippen. Maar eerst tellen, ik ben gekomen tot 2.496 en ben gestopt met tellen, want het zijn er teveel. Complete series en één daarvan is Kuifje. Ze stonden er allemaal,keurig naast elkaar, in diverse talen. Eentje was heel speciaal: Kuifje en de Zwarte Rotsen. Rob nam namelijk uit elk vakantieland een Zwarte Rots mee, vond hij leuk.

Tijdens het strippen, ga je toch even een strip lezen. Wat maakt een strip zo speciaal? ik verbaasde me echt over de hoge kwaliteit van de tekeningen en de teksten, en na een paar uur zat ik nog steeds voor de kast te strippen... Of ik ze allemaal ga lezen, of toch wegdoen? Ik twijfel.

Die twijfel is er niet bij de zes tekenaars op pagina 69, die tekenen en illustreren er lustig en zeer succesvol op los.

Geniet van deze laatste editie van 2022 en tot 2023.

Jeannette

Fotografi e: Linda Llambias.

HRLM REACTIES

Reacties van lezers ontvangen via de mail en onze social media-kanalen en gehoord van voorbijgangers en bezoekers op de redactie.

Jean-Paul: Weer een prachtige editie en onze klanten vinden het prachtig. Anky: Meegenomen uit de bieb, altijd blij mee. Een buurman: Weet niet wat er is veranderd, maar heb nu alles gelezen. Dick: Eindelijk kan ik HRLM weer lezen! Hadden jullie misschien meer klachten over het sterkgeurend papier? Ik werd er snipverkouden van en heb ze helaas een tijdje laten liggen terwijl ik ze toch heel graag lees, maar GELUKKIG, nu kan ik de HRLM weer lezen, houden zo!! Sylvia: Waar kan ik HRLM glossy vinden? Of kun je deze ook thuis laten sturen? Xander: Ik wilde u even laten weten dat ik het verhaal van Antoine over zijn belevenissen in een Portugees ziekenhuis prachtig en ontroerend vond, was van literair niveau. Ellen: Dank voor de aandacht voor mijn boek Bloedband als ‘Haarlemse Nieuwe’ in de laatste uitgave van HRLM. Wellicht hebben jullie er al een reactie op gekregen maar als kop bij Bloedband staat: RAUWVERWERKING.

Ik vermoed dat dat niet bewust is gebeurd. Het is een rauw verhaal maar ik denk dat jullie hier ROUWVERWERKING bedoelden… Kan gebeuren, maar ik wilde het toch melden. Verder ziet het er prima uit! Beppie: Veel grote en mooie verhalen deze keer, waardoor het veel lezen was. Daarna moest ik even bijkomen. Is de glossy zelf ook wat dikker?

Werken op de redactie van HRLM voelt altijd een beetje als thuiskomen. Op maan- en woensdagen verplaats ik mij van mijn eigen huiskamer in de Koninginnebuurt naar mijn tweede huiskamer in de Vijfhoek. Lekker op de fiets naar om-de-hoek!

Geen dag is hetzelfde op de redactie. Met het ‘kern-team’, dat bestaat uit Jeannette, Victoria en mijzelf, zijn we dagelijks bezig met brainstormen, uitzetten, schrijven, nabellen, vormgeven, sales, administratie, nog meer nabellen, redigeren, schuiven, praten, schakelen, eindredactie voeren, drukkersafspraken maken, lunchen, pdf’s maken, nalezen, soms een wijntje drinken, corrigeren, versturen en vooral ook ontvangen! Soms lijken we wel jagers-verzamelaars!

Heerlijk om de stapels HRLM elke twee maanden te mogen ontvangen op de redactie. En gelukkig zijn ze in een mum van tijd ook weer allemaal verdwenen, want er wordt vaak reikhalzend naar uitgekeken door vele Haarlemmers.

En niet te vergeten... af en toe staan hier natuurlijk ook stapels HRLMtjes. Dat is een cadeautje! Met een kinderredactie die soms letterlijk en figuurlijk alle kanten opvliegt is het dus echt nooit saai op de redactie. Net zoals bij mij thuis.

HRLM-vormgever Adrian de Groen

Ook reageren op HRLM? Mail naar: post@haarlemse-stadsglossy.nl

ACHTER DE SCHERMEN

EEN TWEEDE HUISKAMER

Inspirerend vergaderen en werken

JosMoed overwint brute kracht

burgemeester van onze stad.

In de weken waarin deze editie van de HRLM van de persen rolt begon precies 450 jaar geleden het beleg van Haarlem.

Steden in Holland en Zeeland kwamen in 1572 onder leiding van Willem van Oranje in opstand tegen Philips II. De Spaanse vorst regeerde op dat moment over de Nederlanden en was niet van plan de wensen van de opstandelingen in te willigen. Met name de door Oranje en zijn medestanders bepleite godsdienstvrijheid was Philips II een doorn in het oog.

Alva, de Spaanse landvoogd in de Nederlanden, wilde de steden in 1572 weer aan de regels van de vorst onderwerpen. Zijn zoon Don Frederik dwong met een grote legermacht de opstandige steden hardhandig op de knieën. Zutphen en Naarden gaven zich al snel over, waarna de manschappen van Don Frederik zich in die steden te buiten gingen aan plunderingen en moorden. Dat schroefde onbedoeld het moreel op van de 18000 inwoners van Haarlem, de stad die Don Frederik na Zutphen en Naarden in het vizier had. De Haarlemmers waren vastberaden om zich niet neer te leggen bij de Spaanse terreur.

In Wigbolt Ripperda werd die Haarlemse vastberadenheid verpersoonlijkt. Hij wist de Haarlemmers ervan te overtuigen de moed te hebben om te vechten tegen de belegeraars. Met de wapenspreuk ‘Vicit Vim Virtus’ (Moed Overwint Brute Kracht) is die Haarlemse moed in ons stadswapen vereeuwigd. Mede door die moed werd het beleg een taaie strijd waarvan de uitkomst zeven maanden lang ongewis bleef. En Kenau Simonsdochter Hasselaar werd de verpersoonlijking van vrouwen die meevochten voor de stad. De opstandelingen probeerden het vijandige leger met een defensieve strategie uit te putten. Van december 1572 tot maart 1573 leek dat even te lukken. Haarlem was in die maanden nog niet volledig omsingeld en de aanvoer van voedsel en materieel voor de belegeraars stokte door sabotageacties van onder meer de geuzen. Maar toen de aan Spaanse zijde vechtende Amsterdamse vloot de heerschappij over het Haarlemmer Meer kreeg, sloot het net zich rond Haarlem. Uiteindelijk moest de stad zich aan de volhardende belegeraars overgeven en een hoge prijs voor haar verzet betalen.

Maar het taaie Haarlemse verzet markeerde wel een keerpunt in de strijd tussen het Spaanse leger en de opstandige Hollandse steden. Het beleg van Haarlem toonde aan dat dat leger niet zo onoverwinnelijk was als aanvankelijk werd aangenomen. Alkmaar had de volgende stad moeten worden die dat leger zou innemen, maar een groot deel van de door de strijd met Haarlem gedemoraliseerde manschappen weigerden nu tot de aanval over te gaan. Leiden werd zelfs helemaal niet aangevallen maar alleen geblokkeerd. Alkmaar en Leiden werden respectievelijk in oktober 1573 en oktober 1574 ontzet. Holland stond aan het begin van een ongekende bloeiperiode, waarin (godsdienst)vrijheid en verdraagzaamheid een rol bleven spelen.

Veel later in de geschiedenis kreeg de Haarlemse heldenmoed met Corrie ten Boom en Hannie Schaft nieuwe vertegenwoordigers. Zou moed in de Haarlemse genen zitten?

Aan de keukentafel met…

Caroline de Wilde en Eric Weijers

z

Ze kenden elkaar al vrij lang, maar hadden nog nooit een woord met elkaar gewisseld. Na een e-mail slaat de vonk over en inmiddels runt het paar hun succesvolle makelaarskantoor Spaarneduin.

Caroline en Eric vertellen over samen wonen en werken, en de huizenmarkt.

“Eigenlijk zou je eens een gesloten vraag moeten stellen”, stelt Eric grappend naar Caroline. “Als ik bijvoorbeeld een pak melk ga halen dan doe ik daar uren over”, reageert Caroline. “Waar ik ook heen ga, ik kom altijd iemand tegen. Eric zegt vaak dat ik in plaats van te vragen hoe het gaat, ik eens alleen moet begroeten.” Toch is dat volgens haar man nog niet helemaal gelukt. “Dan loopt ze langs, draait zich toch nog even om en vraagt hoe het met de baby is.”

PERFECTE KLUS

De twee zijn inmiddels al een aantal jaren gelukkig getrouwd en delen niet alleen hun privéleven, maar ook hun zakelijk leven met elkaar. Na zijn studie informatica gaat Eric aan de slag in de kantoortuin van Delta Lloyd in Amsterdam. “Toen ik binnenwandelde wist ik al dat ik dit niet de rest van mijn leven wilde doen. Ik heb het twee jaar volgehouden.” Hij ontmoet zijn eerste vrouw, haar vader heeft op dat moment een makelaarskantoor. Ze stelt Eric voor om daar te komen werken. “Ik begon daar rond 1990, dus alles stond nog op papier en moest worden geautomatiseerd. Een perfecte klus voor mij.” Gaandeweg rolt hij het vak in, maar in het begin stond de makelaardij hem niet aan. “Ik moet bekennen dat ik niet zoveel met mensen had toen”, legt hij uit. “Ja, maar je was ook hartstikke verlegen”, vult Caroline aan.

‘De eerste e-mail die Eric haar stuurde ligt nog uitgeprint bewaard’

Het pand waar Spaarneduin momenteel in is gevestigd, was vroeger de kruidenierswinkel van Eric’s opa. “Ik besloot voor mijzelf te beginnen”, legt hij uit. Het pand aan de Gedempte Raamgracht werd op dat moment verhuurd, maar de verhuurder was net vertrokken. “Mijn broer vertelde dat op het pand een bedrijfsbestemming zat, dus toen wist ik het zeker.” Sinds 2000 is Spaarneduin hier gevestigd.

ONGEGENEERD ZOENEN

Caroline is op dat moment werkzaam bij het uitzendbureau Randstad. De makelaardij was iets waar ze nooit bij stil had gestaan. “Pas toen ik met Eric verkering kreeg ging het balletje rollen.” Caroline en Eric kenden elkaar wel, maar begroetten elkaar eigenlijk nooit. Hij woonde op het Lorentzplein en zij in de Iordensstraat. “Eric komt uit een groot gezin en zijn moeder kwam altijd melk halen bij mijn vader.” De collega van Caroline vertelt haar op een dag dat Eric net vrijgezel is en vraagt of hij niet een leuke man voor haar is. “Ik had daar toch helemaal geen zin in, wat moest ik nou met hem?” Wanneer ze op bezoek is bij haar moeder in de Iordensstraat, fietst Eric toevallig langs. Caroline begroet hem eerst wat timide, maar draait zich daarna snel om en doet dit wat uitgebreider. “Wat kon mij het ook iets schelen eigenlijk.”

De eerste e-mail die Eric haar stuurde ligt nog uitgeprint bewaard. “Mijn collega bleef die dag maar vragen of ik mijn mail nu al eens had geopend”, vertelt Caroline. “In die

tijd was e-mail net een ding, ik opende dat niet meteen ‘s ochtends. Ik had wel betere dingen te doen.” In de middag besluit ze haar mail te openen en stuit ze op een bericht van Eric met de vraag of het haar wat lijkt om een keer met hem af te spreken. “Ik heb toen heel stom om mij heen zitten kijken of het niet bedoeld was voor een andere Caroline bij ons op kantoor”, vertelt ze met een lach. De eerste reactie was dan ook niet erg enthousiast. “Mijn eerste gedachte was: gadverdamme! Ik zei tegen mijn collega dat ze maar lekker zelf met hem moest afspreken.” Uiteindelijk spreken ze dan toch af om iets te drinken bij De Lift op de Grote Markt. “Ik dacht: wat zit ik nou flauw te doen, ik ga gewoon op zijn verzoek in.”

Vanuit De Lift verkast het duo naar Stiel’s, waar Eric voor de laatste keer zijn dansmoves laat zien. “Hij danst nooit, dus ik ben blij dat ik dat nog heb mogen zien.” Wanneer Caroline zich richting het toilet begeeft, wordt ze aangesproken door een man die aangeeft wel te weten waar de twee vanavond eindigen. “Dat was ik helemaal niet van plan”, zegt ze. “Maar ja, we stonden ook wel ongegeneerd te zoenen”, vult Eric aan. Beiden fietsen keurig naar hun eigen huis en houden contact.

SAMENWERKEN

Na een aantal maanden woont het koppel al praktisch samen, en niet veel later besluiten zij te trouwen en kopen zij hun droomhuis in het centrum van de stad. Eric heeft op dat moment iemand nodig bij Spaarneduin en

‘Liever doe ik zelf geen bezichtigingen, maar zij kan daar een heel theater van maken en dat is wat je graag wilt’

ziet veel potentie in Caroline en wil haar graag onderdeel maken van zijn bedrijf. “Ze is onwijs communicatief”, legt hij uit. “Liever doe ik zelf geen bezichtigingen, maar zij kan daar een heel theater van maken en dat is wat je graag wilt voor de klant.” Caroline is op dat moment nog steeds werkzaam bij Randstad en neemt drie maanden onbetaald verlof om te kijken of de makelaardij iets voor haar is. Als het niets is, zo denkt zij, gaat ze gewoon terug naar Randstad, maar als het een succes is zal ze zich verbinden aan Spaarneduin. “Het was een succes, maar ook spannend om met je partner te werken”, legt ze uit. “Je moet kijken naar wat de verhoudingen gaan worden. Eric blijft hoe dan ook de baas. Hij is eindverantwoordelijk voor het reilen en zeilen bij Spaarneduin.” Zoals elk ander koppel geven zij toe elkaar soms niet te kunnen luchten of zien. Toch leverde het samenwerken geen enkel probleem op voor de twee. “Sterker nog, het gaat fantastisch.” Zo is iedereen met zijn eigen taken bezig en kan er zelfs soms uren in stilte worden gewerkt. “Ik ben vaak buiten de deur en Caroline is voornamelijk bezig met bellen en het regelen van dingen”, vertelt Eric. “Niet alles hoef ik aan Eric te vragen”, zegt Caroline. “Het is bijvoorbeeld ook heel fijn om te kunnen sparren met Jos.”

Zonder collega Jos zouden Eric en Caroline bijvoorbeeld niet op vakantie kunnen gaan. Ze omschrijven haar als de rots in de branding die voor balans zorgt. “Zij kan zoveel dingen die ik niet kan”, zegt Caroline. “Ze is bijvoorbeeld heel geduldig en kan als geen ander telefonisch koopaktes uitleggen.”

SPANNENDE TIJDEN

De afgelopen jaren is er bij Spaarneduin hard gewerkt. Door de florerende huizenmarkt hebben Caroline en Eric geen moment stil gezeten. Er breken spannende tijden aan door stijgende prijzen op het gebied van rente en onroerend goed. Overbiedingen zijn niet meer zo hoog en dat kan komen doordat de vraagprijzen vaak ook al aardig zijn gestegen. “De markt is net een olietanker. Je mag wel iets willen, maar als het een bepaalde kant op gaat, dan zal je daar aan moeten geloven.” Toch maakt Eric zich geen zorgen. “Het werk stopt nooit. Mensen gaan samenwonen, trouwen, krijgen kinderen, maar overlijden ook. Er is altijd dynamiek op de markt.”

Het hebben van goed contact met de klant is voor hen een van de redenen van hun succes. Volgens Caroline is niet alleen het aanbod belangrijk, maar ook de mensen die het doen.

“We houden van contact onderhouden, terugkoppelen en doen alles zelf.” Zo vertelt ze dat Eric zelf de woning inmeet, foto’s en plattegronden maakt. “Dat is best uniek tegenwoordig, vaak worden mensen ingehuurd om dit te doen”, vult hij aan. Hier heerst een informele, maar toch professionele sfeer. De kracht zit volgens hen in de kleinschaligheid van het bedrijf. “Dat trekt altijd precies de juiste klanten aan.”

WENSENLIJSTJE

Wanneer Caroline en Eric niet aan het werk zijn, gaan ze wandelen, fietsen en samen door Haarlem slenteren of andere steden bekijken. Daarnaast geven zij aan dat het geheim van een goed partnerschap ook zit in het niet alles samen willen doen. “Eric gaat vaak fietsen met vrienden in bijvoorbeeld Italië”, zegt Caroline, “en ik ben dol op handwerken. Laat mij maar lekker borduren en een kastje schilderen.”

Plannen voor later maakt het koppel niet. Eric legt uit dat je nooit moet wachten tot je pensioen om dingen te doen. “Je hebt bijvoorbeeld mensen die een jaar gaan golfen en daarna niet meer weten wat ze moeten, dat schiet niet op.” Samen geven ze aan al hard genoeg aan hun wensenlijstje te werken. “Elk jaar vraag ik op onze trouwdag hoe we verder gaan”, zegt Eric. Caroline moet lachen en zegt: “Dan zeg ik altijd: we gaan door!” ✶

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Anouk De Kleermaeker.

‘Het hebben van goed contact met de klant is voor hen een van de redenen van hun succes’

ZO HAARLEMS

VIVA HOLLANDIA

Haarlem viert dit jaar het 450 jaar beleg tegen de Spanjaarden. De Haarlemse fotograaf Fjodor C. Buis en illustrator Thé Tjong-Khing hebben de handen ineengeslagen en deze tekening gemaakt ter ere van Kenau, de vrouw die onze stad moedig verdedigde. Deze afbeelding is inmiddels ook te koop als puzzel.

Verkrijgbaar vanaf € 19,95 bij diverse boekhandels en Verwey Museum Haarlem.

Wegens het grote succes van de webshop, heeft het Vazen Atelier de eerste fysieke winkel in Heemstede geopend.

U bent van harte welkom om de ambachtelijke, exclusieve, hippe en kleurrijke vazen (en meer) live te komen bewonderen.

Gierstraat 60-64

Onze Boetiek

Met veel passie en toewijding hebben wij onze boetiek tot een heel gezellige winkel gemaakt. Je bent altijd welkom en we geven je graag een goed advies en je kunt kiezen uit diverse kwaliteitsproducten tegen een betaalbare prijs. Sinds 1933 willen wij het beste voor je huisdier. Wij hebben een breed assortiment met veel diversiteiten. En keer op keer willen wij je ook verrassen met unieke, vernieuwende en creatieve producten in de gehele breedte van ons assortiment.

Kom gerust langs in onze boetiek.

Geopend van dinsdag t/m zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur 31 december 2022 gesloten.

Tot ziens, team beasdierenboetiek

UITVAARTVERZORGING LOES HOFHUIS

S T I E N S O P T I E K

sinds 1930

EEN MOOIE UITVAART REGEL JE SAMEN

De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.

Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.

Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.

WWW.LOESHOFHUIS.NL

Geef je ogen de precisie die ze verdienen

95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.

AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.

Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.

Maak een afspraak voor een preciezere oogmeting.

Gierstraat 27 | Haarlem | (023) 531 1921 www.stiensoptiek.nl

K arbonkel

KNNS S MCHT

Kennis is macht. Wie is er niet groot mee geworden? Daarom vergaren we kennis op kennis. Maar wij niet alleen. Fabrikanten, Winkeliers, Verzekeraars, de Buren en – uiteraard – Overheden willen door de eeuwen heen allemaal graag ook zo veel mogelijk, en het liefst álles, van u weten.

Het Bijbelse kerstverhaal begint dan ook met een Volkstelling: ‘ En het geschiedde in diezelfde dagen, dat er een gebod uitging van den Keizer Augustus, dat de gehele wereld beschreven zou worden’. Kennis is macht. Als Napoleon weer eens een gebied had veroverd, voorzag hij meteen iedereen van een achter- en straatnaam, compleet met huisnummer. Handig voor de postbode, zeker – maar vooral natuurlijk bedoeld om later in één oog- of burgerlijkestandopslag te kunnen zien wie er in aanmerking kwam voor de volgende Conscriptie (wie er mee mocht maar Rusland, zeg maar). Vladimir Poetin doet dat ook, in zijn ‘bevrijde’ gebieden (voor wie er dáár mee mag vechten). Kennis is macht.

Dat samengaan van Best Wel Algemeen Nut (u krijgt uw post op tijd) en Best Wel Belanghebbend Inzicht (u moet mee met de Grande Armée) is niet voor niets natuurlijk: er zal altijd een worst aan de hengel worden gehangen – om bij dat nuttige, noodzakelijke of gewoon leuke stukje informatie te komen, moet u even die cookies accepteren. Net zoals je vroeger, als je zoet was, lekkers kreeg. Het dienaangaande kinderversje, in de steenkolentijd aan het begin van elke decembermaand des avonds enigszins wankelmoedig gezongen door kindertjes-tussen-vrees-en-hoop, meldde dan ook nog even aan het eind: ‘Wie stout is, de roe!’ En hoewel dat onderdeel van de traditionele gedragsdeal inmiddels officieel is uitgegumd, en van overheidswege vervangen door een soort Iedereen BlijParticipatiestatus, leren de jongste ontwikkelingen in landen waar men al veel vérder is, dat de gard alleen maar heeft pláátsgemaakt, en grootscheeps vervangen is door de knuppel-in-de-zak. Wie niet zoet is, staat genoteerd. We hebben het er al vaker over gehad: de merkwaardigheid in onze momentele wereld is natuurlijk, dat

geschiedenisfreak en Haarlemoloog. Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...

de moderne vormen Goed-Fout (lees: Hel-en-verdoemenis) overtuigingen als vanouds weer allemaal aanhangers (lees: gelovigen) hebben opgeleverd, die elkaar ouderwets verketteren. De kolenkachel mag dan het veld hebben geruimd voor de centrale verwarming, de vloerverwarming en de warmtepomp, wie stout is, worden cancelling, tribunalen, hellevuur en vergelijkbare we-komen-naar-je-toe’s in het vooruitzicht gesteld. Als vanouds. En daarom worden alvast grootscheeps alle namen der andersdenkenden verzameld, opgeslagen en gedeeld. Kennis is macht. De oude Romeinen kenden dat ook al, en noemden het Proscriptielijsten. Wie erop stond kon beter maar vast zijn bad laten vollopen. Kennis is macht. En Achteruitgaan is het nieuwe Vooruitgaan, lijkt het wel. In voorbije tijden leidden neergangen van ‘grote rijken’ doorgaans tot eeuwen die men gewoonlijk omschrijft als ‘donker’. We zijn dus enigszins gewaarschuwd. Maar als het allemaal tóch niet lukt, is er gelukkig altijd nog Moeder Natuur (voor liefhebbers: het Milieu), die aan de hand van wolven en al dan niet valse wolfsspinnen, plus miljarden kriebelbeestjes en nog kleinere, schier onzichtbare graaipotigen, altijd bereid is de boel van ons over te nemen. Zoals wij zelf ooit, in de vorm van onze spitssnuitige oervoorvaders, die in hun uitgebreide grondholen de boven hen in de fik staande en daarna in een eindeloze winter vervallende wereld nét konden overleven, de winkel overnamen van de machtige, millennialang onaantastbaar dominerende dinosauriërs… Aan iedere horizon flakkert hoop, dus. Al zal het dan best wel weer een poosje duren eer de eerste schooltjes weer worden gesticht, en iemand op een dag weer bedenkt: Kennis is macht…

Het leven ís al zo duur… dus

wij komen onze lezers graag tegemoet!

ZEN-MOMENT

Even tussen alle drukte door ontspannen in bad of onder de douche. Wij geven een pakket van Kneipp weg met de heerlijke geuren van patchoeli en sandelhout. Stuur ‘Kneipp’ naar post@haarlemse-stadsglossy.nl en maak kans op een rustgevende badolie, douchegel en bodylotion.

BEZIGHEIDSTHERAPIE

FRUITMAND

Een echte knaller voor in je interieur. Nu al een grote hit in onze hoofdstad, maar binnenkort ook te verkrijgen in Heemstede in het Vaas Atelier. Kijk snel op pagina 17 voor een korting bij aanschaf van deze schitterende vaas.

KOKERELLEN

HEBBEN?

Thuis, wonen voor gevorderden. HRLM geeft 5 exemplaren weg! Mail dan ‘thuis’ naar: post@haarlemsestadsglossy.nl

Lekkere en gemakkelijke recepten die iedereen kan maken. Het boek is gemaakt door vijf Haarlemmers – en ze geven vijf boeken weg - die een voorkeur hebben voor het gebruik van regionale producten en ingrediënten. Binnenkort bezoek over de vloer?

Stuur dan ‘recept’ naar post@haarlemse-stadsglossy.nl

KERSTKORTING

Bea’s Dierenboetiek geeft speciaal voor lezers diverse kortingen op haar kerstcollectie. Laat deze pagina zien en ontvang een mooie korting of een leuk cadeautje voor jouw trouwe vriendje.

Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met het trainen van je brein. Met deze puzzel van de Haarlemse Thé Tjong-Khing en Fjodor C. Buis wordt dit een plezier.

Zie jij jezelf al zitten?

Mail dan ‘puzzel’ naar post@haarlemse-stadsglossy.nl en maak kans.

DIERENVRIEND

Onze columnist Falco is dol op bijen en dat wil hij graag met anderen delen. Hij geeft 10 potten van zijn eigen gemaakte honing weg. Mail ‘honing’ naar post@haarlemse-stadsglossy.nl om kans te maken op deze lokale lekkernij.

NASSAULAAN

NASSAULAAN

Gierstraat 52-54, 2011 GE Haarlem, (023) 542 383, info@bijdeheren.nl, www.bijdeheren.nl

De loopfiets van een voorvader van Boreel van Hogelanden. Destijds geschonken aan het ANWB-museum.

Haarlemse Pareltjes

uit het Noord-Hollands Archief Haarlemsche Vélocipède-Club

Een nieuwe uitvinding: wennen aan de fiets

In 1817 werd in Duitsland de loopfiets uitgevonden. In steden als Parijs en Londen was dit onpraktische voertuig een korte tijd populair, maar in Nederland bleef het succes uit. In Haarlem was er in ieder geval één loopfiets aanwezig; een voorvader van Jacob Boreel van Hogelanden, oud-burgemeester van Haarlem, had er een in het bezit.

Vijftig jaar later werd in Parijs voor het eerst op een vélocipède gefietst, een tweewieler met trappers aan het voorwiel. Om sneller te kunnen rijden, werd het voorwiel al snel vergroot. Deze zogenaamde ‘hoge bi’ was met zijn grote voorwiel en kleinere achterwiel dus nog niet de fiets zoals wij die kennen. Ook het straatverkeer was nog niet op dit soort rijwielen ingericht. In 1873 ontstond er in Het Weekblad van Haarlemmermeer zelfs een kleine rel nadat het echtpaar Lammers met paard en wagen in de Kruisvaart belandde. Het paard was geschrokken van een voorbijrijdende fietser. Een briefschrijver uit Heemstede nuanceerde het eerdere krantenbericht: ondanks dat de fietser tegen de zon inreed, was hij al op ongeveer twintig meter afstand afgestapt. De heer Lammers betwistte dit in een ingezonden reactie op de brief: het was eerder vijf meter. Bovendien had Lammers de fietser tot driemaal toe gewaarschuwd. De briefschrijver, zelf een fietser, deed nog een laatste poging om de fietser bij te staan: het ongeluk was geen gevolg van kwaadwilligheid.

Drie jaar later werd in de gemeenteraad van Haarlemmermeer vastgesteld dat de berijder van een vélocipède bij het tegemoetkomen van rij- of voertuigen met paarden op een afstand van minstens vijftig meter tot stilstand moet komen en af moet stappen. Doet de fietser dit niet, dan riskeert hij een boete van 3 tot 10 gulden. In diezelfde geest had de Haarlemse gemeenteraad in 1869 al besloten om artikel 38 uit de Algemene Politieverordening aan te passen: het was vanaf heden verboden ‘op de voetpaden te rijden of zich door vélocipèdes te bewegen.’ Het gevaarlijke karakter van de fiets werd in juni 1882 in De Nieuwe Haarlemsche Courant kracht bijgezet door ‘tweewielsnelloopendnekbrekersrijtuig’ tot de beste vertaling van vélocipède te dopen.

HOBBY VOOR RIJKEN

Onveilig of niet, fietsen was hip. In december 1882 werd de Haarlemsche Vélocipède-Club (HVC) opgericht. Haarlem was relatief laat. In Rotterdam en Deventer werd bijvoorbeeld een decennium eerder al een fietsclub opgericht. In de fietsclubs zaten met name jonge mannen van 16 jaar en ouder, en ze kwamen vooral uit welgestelde families: leden moesten beschikken over een eigen fiets. In het eerste jaar telde de HVC 112 leden. Een van de oprichters van de HVC was de 28-jarige handelsagent David Webster. Deze Engelsman woonde zestien jaar in Haarlem, waar hij een fietsendepot aan de Kenaustraat had. Hij verkocht hier onder meer nieuwe (geïmporteerde) en gebruikte twee- en driewielers, bellen, lampen en zadels. Een andere oprichter was bloemist Piet Bijvoet, destijds 24 jaar oud. Een halfjaar later richtte Bijvoet met een aantal leden van de HVC en andere fietsclubs de overkoepelende Nederlandsche Vélocipèdisten-Bond op, tegenwoordig bekend als de ANWB (Algemeene Nederlandsche Wielrijders Bond).

Doel van de HVC was het bevorderen van het ‘wielrijden’ door het maken van gezamenlijke fietstochten, minstens één zondag per maand. Met een aantal fietsregels hield de president van de HVC de groepjes fietsers in toom. Fietspaden bestonden tenslotte nog niet. Men reed in duo’s, met de president en een hoornblazer voorop. De commissaris en een tweede hoornblazer vormden het laatste duo. De voorste hoornblazer gaf de snelheid aan, de achterste hoornblazer herhaalde de signalen, zodat iedereen deze kon horen en opvolgen. De signalen waren als volgt: een korte toon stond voor afstappen, een lange toon voor langzaam rijden, twee korte tonen voor ‘gewoon’ rijden en bij drie korte tonen moest de groep sneller fietsen.

In de originele statuten staat ook het tenue beschreven: een blauwe pet, korte broek, blauwe kousen en het liefst een donker pak.

STUNTEN MET DE FIETS

Naast pleziertochten deden leden graag mee aan wedstrijden zaal- en figuurrijden. Bij het zaal- en figuurrijden vertoonde men kunstjes met de fiets, een soort schoonrijden. Groepjes fietsers reden de mooiste patronen. Tussen de wedstrijdverslagen in het archief bevinden zich schema’s voor het

Fietsrokken voor dames, 1908.

Afbeelding van een race met een rover aan kop. Gelet op het model van de rover stamt de afbeelding uit circa 1896.

zaalrijden met termen als ‘volte’, ‘flankeren’ en ‘zwenken’. In twee rijen kwamen de fietsers binnenrijden. In het midden splitsten de rijen zich van elkaar af en maakten ze cirkels om de baan, zogenaamde voltes. Ook werd er geflankeerd: in twee rijen naast elkaar door de zaal fietsen, waarbij de linkerflank aan het eind linksaf slaat en de rechterflank rechtsaf. Met zwenken maakte men een kleine cirkel in een grote cirkel. In maart 1888 won tot groot genoegen een ploeg van de HVC de derde prijs voor het figuurrijden in Amsterdam. Als een zootje herrieschoppers ging de ploeg op huis aan: ‘De vreugde was algemeen, de opgeruimde stemming sloeg over tot een luidruchtige, zoodat een ieder, die met den nachttrein naar Haarlem ging, getuige moest worden van onze overwinning’.

RACEN

In augustus behaalden de HVC’ers in Nijmegen zelfs twee overwinningen op één dag: de beker voor de beste opkomst en voor het figuurrijden. Ook omstanders in Nijmegen moesten eraan geloven: ‘Herinner U de inwijding van den beker in Palace Royal en een ieder zal begrijpen dat menig Nijmegenaar tot laat in den nacht een “Lange leve de HVC” zal gehoord hebben’. Afgezien van een aantal luidruchtige

uitspattingen was het zaal- en figuurrijden een beschaafd en ongevaarlijk alternatief voor het racen, wat ook blijkt uit een verslag van een ‘roadrace’ uit juli 1888. In één adem worden twee ‘ongelukken’ omschreven: ‘het overrijden van een juffrouw (…) en het verliezen van een lantaarn.’ Overigens was de race op dit moment al lang en breed afgelopen – de fietsclub was onderweg naar Zandvoort om daar feest te vieren, inclusief prijsuitreiking. De betreffende race besloeg 45 kilometer; van Velsen naar Alkmaar en weer terug. Langzaam maar zeker druppelden de vijf racers bij het startpunt binnen op hun ‘bicycles’ en ‘rovers’ (in feite de moderne fiets) met hun racepakjes onder de arm. Vooral Tjeenk Willinks ‘pak was bijzonder groot, hetgeen misschien wel aan genoemden heers groote gestalte te wijten was’. Het precieze verschil tussen beide fietsen is zonder details moeilijk te achterhalen, maar vast staat dat de heren met een ‘bicycle’ een handicap kregen: ze moesten een paar minuten later starten. Ook met de windrichting werd rekening gehouden. Loosjes en Poolman Mooy gingen lange tijd gelijk op, totdat Loosjes hem inhaalde: ‘Ha! Dacht hij, nu ben ik één, maar zijn vreugde was van korten duur, want tusschen Castricum en Heemskerk spurt de heer Heil hem voorbij’. Na een race van

1 uur en 55 minuten ging Philip Lodewijk Heil er met de eerste prijs vandoor. Tjeenk Willink werd laatste.

RIJWIEL VOOR ALGEMEEN GEBRUIK

In navolging van de Haarlemsche VélocipèdeClub werden andere fietsclubs opgericht in Haarlem. In 1892 fietste de Haarlemse wielrijdersvereniging De Kettinggangers mee in een optocht, in 1896 werd Amicitia opgericht en vanaf 1901 kon men lid worden van Vitesse. Naast fietsclubjes werden er rijwielscholen opgericht. In Haarlem opende de firma Augustinus en Witteveen de eerste in 1896, voor bejaarden en vrouwen die ‘enigszins huiverig zijn om buiten op publieke wegen het wielrijden te leren’. Overigens pleitte de Berlijnse dokter Mendelsohn in zijn studie De invloed van het wielrijden op het menschelijk organisme (1897) voor een fietsverbod voor oude mensen (‘den grijsaard’) vanwege de verhoogde kans op een hoge bloeddruk als gevolg van ‘de verkalking der bloedvaten’. Voor middelbare mannen en vrouwen vond hij fietsen – indien met mate – wel gezond. In november 1907 werd de HVC opgeheven. De wielersport had een ander stadium bereikt. Leden vertrokken naar andere clubs en nieuwe leden bleven uit. ✶

Tekst: Lise Koning. Beeldmateriaal: Noord-Hollands Archief.

De loopfiets, of draisine, werd vernoemd naar zijn uitvinder Karl Drais. Pech onderweg. Uitnodiging voor het bal in 1888.

ZATERDAGOCHTEND MET...

Jean-Luc

“Wanneer ik op de baan bezig ben haal ik het plezier uit een aantal dingen. De concentratie die nodig is om een goede score te behalen bijvoorbeeld en jezelf steeds proberen te verbeteren. Op die manier vergeet ik even de dingen om mij heen. Sommige mensen doen dat door een boek te lezen, maar ik doe het op deze manier op de schietbaan.”

“Het is iets wat ik graag in het weekend doe, maar doordeweeks is het ook fijn om even het hoofd leeg te maken. Vroeger in dienst vond ik het schieten al interessant. Stomtoevallig sprak ik iemand een tijd geleden die op een vereniging zat. Zo ben ik een keer meegegaan en dat was ontzettend leuk. Veel mensen zien het niet als een sport, maar het is internationaal gezien een grote sport en ook een onderdeel van de Olympische Spelen.

Het is jammer dat het niet algemeen geaccepteerd is, omdat mensen het zien als iets gevaarlijks. Dat is het niet, zolang je je aan de regels houdt. Het hebben van eigen wapens in huis is uiteraard ook aan strenge regels gebonden en je mag ze ook alleen tussen huis en schietbaan vervoeren. Je hebt veel verschillende wapens en kalibers waarmee je kan schieten, maar die grote kalibers met harde klappen zijn niets voor mij.”

Naam bekend bij de redactie.

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Madelon Griekspoor.

‘Het is jammer dat het niet algemeen geaccepteerd is’

Parel in Niger

We zijn in Niamey, de hoofdstad van Niger, één van de armste landen ter wereld. Ik ontmoet Aichatou (Aicha) Boubacar in een kleine ruimte in de wijk Harobanda. De negen vierkante meter is het hoofdkantoor van de stichting Sompo die wc’s en douches in de wijk mogelijk maakt. De meeste woningen hebben geen sanitaire voorzieningen. Vooral voor vrouwen leidt dit tot vaak onveilige situaties doordat zij hun behoeften buiten moeten doen. Aicha is als secretaris gestopt, want ze doet veel te veel. Lachend: “Ik ben gediplomeerd leraar Frans, levenswetenschappen en gezins- en sociale economie en geef les op een middelbare school. Bij de stichting Animas Sutura geven we voorlichting aan jonge meisjes zodat ze ervan bewust worden dat het niet gewoon is om op je 14de te trouwen. De organisatie strijdt tegen kindhuwelijken en (huiselijk) geweld.”

Aicha is voorzitter van de vrouwenafdeling van de nationale vakbond en van de International Trade Union Council. In haar portefeuille heeft ze gender- en vrouwenzaken. Zij is uitgenodigd om de Nigerijnse vrouwen te vertegenwoordigen op de internationale conferentie ZLECAF in Tunis voor vrijere handel tussen de landen. “Veel van de handel is in handen van vrouwen en die hebben belang bij een continentale vrijhandelszone”, verklaart ze. Het was er leerzaam en ze neemt de kennis mee in haar vakbondswerk. ‘Hands on’ gaat ze weer aan de slag in de wijk. In haar strijdvaardigheid straalt ze barmhartigheid uit. “We werken met vrouwen die zijn mishandeld, van huis zijn weggelopen, in nood verkeren. Wij helpen hen in hun eerste levensbehoeften als we daar de middelen voor hebben. Belangrijk is dat deze vrouwen zich ervan bewust worden dat hun situatie thuis allesbehalve vanzelfsprekend is. Want geweld en intimidatie zijn niet gewoon. Als zij daarvan bewust zijn, kunnen zij dit doorgeven aan hun kinderen.” Scholing, projecten met gehandicapte vrouwen, meisjes in de ‘informele economie’ en vrouwen op het platteland – Aicha is overal bij betrokken. We lopen door de stoffige straten van de wijk Harobanda. Ze laat me haar bescheiden huis zien en draait zich abrupt naar me om. “Wil je ons helpen?” vraagt ze. Verrast knik ik bevestigend en ze kijkt me indringend aan. “Wij zoeken partners die net zoals wij actief zijn om vrouwen te beschermen tegen geweld. Die mee willen helpen

kindhuwelijken te voorkomen en vrouwen uit hun benarde situatie te halen om hun een betere toekomst te geven. Je had het zojuist over ontwikkelingssamenwerking. Die begint bij vrouwen. Help vrouwen zich verder te ontwikkelen en het land volgt. Vrouwen dragen de economie van dit land.”

Ik ben onder de indruk van deze Nigerese parel en zeg haar deze oproep uit te sturen.

Wil je Aicha en de vrouwen van Niger steunen?

Neem contact op: baud@ stichtingstadsgarage.nl

Baud Schoenmaeckers werkt vanuit het Seinwezen bij de Stichting Stadsgarage. Regelmatig is hij te vinden in het West-Afrikaanse woestijnland Niger. Hij ontmoet er talloze mensen en werkt met veel van hen samen. Deze keer de 42-jarige Aichatou.

’t Spaarne - 1965

Fotografie: Noord-Hollands Archief.

HRLMse BRTN

Zuiderpolder-noord Zuiderpolder-zuid Buitengebied Zuiderpolder De architectenbuurt Kunstschildersbuurt Reinaldapark

We

We blijven nog even in de 6 buurten van Parkwijk.

Welke buurt is nu aan de beurt?

Marius Antoon Reinalda was van 1945 tot 1947 burgemeester van Haarlem en zat ook in de Eerste Kamer. Later werd hij commissaris van de koningin van de provincie Utrecht. Het Reinaldahuis is van Zorggroep Reinalda en het biedt verschillende vormen van zorg voor oudere mensen. Aan de Prinses Beatrixdreef ligt het wijkcentrum de Sprong geopend in 2017. Dit was voorheen een oud schoolgebouw. In dit centrum zijn allerlei organisaties gevestigd waaronder het sociale wijkteam. Zij helpen als je vragen hebt op het gebied van zorg, wonen, werk, geld, ontmoeten, opvoeden, zorg of vervoer.

Wat zijn dit?

Dit zijn betonnen kunstwerken die gemaakt zijn door Josje Smit. Zij was keramiste, beeldhouwer en textielkunstenaar en dit is te zien aan de groene strook van de prinses Beatrixdreef. Deze figuren staan er sinds de jaren 60.

Leuk!

Wat handig!

We gaan nu naar de kunstschildersbuurt en het Reinaldapark. Langs de Prins

Bernardlaan ligt een groot zorgcentrum: Het Reinaldahuis.

Wie was Reinalda?

Hoe heet deze moskee?

Mick en Rick krijgen van Pé Pipidum, een rondleiding door de 111 buurten van de stad. Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken

Illustraties Eric J. Coolen. Tekst Michaëla Bijlsma.Vormgeving: Henk Tijbosch

blijven nog even in de 6 buurten van Parkwijk.

Mick en Rick krijgen van Pé Pipidum, een rondleiding door de 111 buurten van de stad. Deze zijn onderverdeeld in 21 wijken

Illustraties Eric J. Coolen. Tekst Michaëla Bijlsma.Vormgeving: Henk Tijbosch

Dit is de Selimiye Camii Moskee. Deze staat aan de Minaretstraat. Een minaret is een toren die aan of bij een moskee staat. Hier achter is het begin van het Reinaldapark.

Wat is een minaret?

In dit park staan sinds 2018 een aantal kunstwerken uit de stadscollectie die eerst ergens anders stonden of nog geen plek hadden.

Vertel!!

Dit zijn de gekleurde spiegelpalen van de Belgische kunstenaar Roger Raveel.

Heeft het een naam?

Ja, het heet ‘Hulde aan Frans Hals en Lieven de Key’. Ze stonden tot 2012 op de grote Markt voor de toenmalige Brinkmanpassage. Bij het Noord-Hollands Archief hebben ze daar nog een foto van!

Hier is weer een kunstwerk!

Van wie is het?

En wat zijn dit?

monument voor?

Dit monument staat sinds 1989 op een eilandje in de Fuikvaart. De steen is ter herinnering aan alle Haarlemse militairen en koopvaarders die in de oorlog hun leven gaven voor onze vrijheid.

Dit is de Vierkante hoge toren van Remco van der Gugten. Er staat in het park ook nog een geometrisch sculptuur van hem. Zoek die zelf maar!

Dit is het kunstwerk ‘Groep Piramiden’ van Haarlemse kunstenares Adine Engelman, verkregen uit haar erfenis.

He!

Ik zie daar het pannenkoekenparadijs Haarlem!

Ja!! Lekker!

Daar gaan we naar toe!!

Wordt vervolgd.

Ki es o ok v oo r w ij nen va n kl ei ne wi j nb oeren. D a t z ij n f am il ie be dri jv e n d ie no g e c ht wer ke n me t l i ef d e en aa n da c ht vo or sma ak e n k wa li te i t. Maar eerli jk is ee r li j k: ni et e lk e w ij n va n e e n kle in e w ij nboe r i s het on td e kk e n waar d. D aar o m pro ev e n

Laat de nacht weer leven

spreker en ondernemer ook voorzitter van COC Kennemerland.

Het is zondagochtend, een uur of zes. Vogels schrapen hun keel en beginnen voorzichtig te zingen. De opkomende zon geeft de huizen van de stad een gouden gloed. Een kat staart je wantrouwend aan vanonder een geparkeerde auto. Je hoort je eigen, onregelmatige, voetstappen. Verder is het doodstil, maar in je hoofd hoor je nog flarden van gesprekken en muziek.

Alle burgers slapen, maar jij nog niet. Jij bent de hele nacht doorgegaan. Je hebt gelachen, gezongen, gedanst, gezopen en gevoosd. Jij hebt deze nacht geleefd en nu is het eindelijk tijd om naar huis te gaan. Wie in Haarlem woont zal het zonder deze ervaring moeten doen. In Haarlem hebben we de nacht op slot gedaan. In Haarlem kun je ’s nachts alleen slapen. Diep slapen. Het is al vaak gezegd, maar ik ga het toch nog een keer herhalen: voor een stad die een echte stad wil zijn is de nacht onmisbaar. In de nacht gebeurt het. In Haarlem niet.

Met name jonge mensen die op zoek zijn naar wie en wat ze zijn, hebben de nacht nodig. Onder de bescherming van de duisternis, ver weg van oordelende ogen, kun je experimenteren. Je kunt veilig uitproberen wie je bent. Je kunt je grenzen opzoeken. Je kunt struikelen en weer opstaan. De nacht is spannend. De nacht is stiekem. De nacht is bevrijdend. In de nacht is iedereen gelijk. En als de zon opkomt, hoeft niemand te weten wat er allemaal is gebeurd.

Maar niet alleen voor jonge mensen is een levendige nacht belangrijk. Iemand zei eens: “Op mijn leeftijd ben ik eerder moe dan dronken.” Ik herken me daar in toenemende mate in, maar ook ik heb er behoefte aan af en toe uit de rails te lopen. Nu ga ik daarvoor

(net als veel jonge Haarlemmers) naar Amsterdam. De vroege ochtenden waarop mijn man en ik het trappetje voor de Wilsons opklauterden en via de Vijfhoek naar ons huis aan de Zijlweg stommelden zijn me dierbaar. We hadden het gevoel dat we in een nacht een half leven hadden geleid. Thuis nog een bammetje en dan lekker lang slapen. Mooier werd het niet.

Het is verheugend te horen dat Patronaat met Club 3 de nacht weer wil heropenen. Er komt zelfs speciale aandacht voor ‘queer programming’. Dat is belangrijk voor lhbti+-jongeren. Zij lopen in Haarlem vaak met hun ziel onder hun arm en verdwijnen naar Amsterdam. Daarmee loopt veel potentieel talent de stad uit. Laten we hopen en bidden dat Club 3 een succes wordt. En ook de andere initiatieven moeten we steunen. Haarlem verdient meer nacht. Dus niet te veel luisteren naar de zeikers en de klagers (als je ongestoord wilt slapen in het weekend ga je maar op het platteland wonen), maar ruimte geven aan Nachtwacht Haarlem en jonge creatieve ondernemers die de Haarlemse nachtcultuur weer overeind willen helpen.

Hopelijk kan ik dan binnenkort de zon weer zien opkomen in mijn eigen stad.

Fotografi e: Linda Llambias.

Samenstelling en tekst: Victoria van der Werff.

WINTERKLAAR

Met koude temperaturen op komst is het belangrijk dat jouw hond tijdens het wandelen lekker warm blijft. Het dragen van een stijlvolle jas helpt bij het ondersteunen van een gezonde weerstand. Honden met gewricht- of spierproblemen hebben extra baad bij het dragen van een fijne trui of jas in de winterperiode.

Het Italiaanse merk Ferribeilla heeft een nieuwe lijn met de mooiste jassen en truien voor jouw trouwe vriend. Kies voor een mooie bodywarmer van goede kwaliteit of een lekkere gevoerde trui voor als de zon schijnt, maar de temperatuur laag is. Flinke plensbui? Kies dan voor de vrolijk geruite en waterdichte regenjas. In stijl het koude weer trotseren.

PRINSES OP DE ERWT

Dit ronde bed is gemaakt van gevuld pluche en afgewerkt met een satijnen lintDit juweeltje is heerlijk zacht, ideaal voor kleine huisdieren die behoefte hebben aan een goede nachtrust. De onderkant beschikt over antislip en het binnenste kussen kan worden gewassen.

ULTIEM ONTSPANNEN

Thuis even een spa-moment creëren is zowel voor baasje als huisdier belangrijk. Na een opfrisbeurt kan ook jouw hond in een badjas rondwandelen. Warm, comfortabel en bovenal heel handig aangezien het hele huis niet nat wordt.

REIZEN IN STIJL

Met deze tas zijn verre trips voor jou en je viervoeter absoluut geen straf. De tas heeft een uitstraling die bij elke outfit past. Wie zei dat een hondentas niet multifunctioneel kan zijn?

KERSTKORTING

Bea’s Dierenboetiek geeft speciaal voor lezers van HRLM diverse kortingen op haar kerstcollectie. Laat deze pagina zien en ontvang een mooie korting of een leuk cadeautje voor jouw trouwe vriendje. Kijk snel op pagina 21.

Alle producten op deze pagina zijn verkrijgbaar bij Bea’s Dierenboetiek.

JanWillem

Logeren

Wie gaat voor je huisdieren zorgen als je een weekend weg wil of op vakantie gaat? Dieren meenemen is leuk en waardevol, maar past soms niet bij de bestemming.

Voor katten is het vaak het beste om ze thuis te laten, maar er moet dan natuurlijk wel een lieve oppas zijn die eten en aandacht geeft. Bij konijnen en knagers gaan ze vaak mee in de kooi met een klasgenoot.

Honden kan je lastig alleen thuis laten. Een oppas in huis is het beste, maar diegene moet je wel kunnen vertrouwen en blijkt vaak lastiger te vinden dan je soms denkt. Logeren bij een bekende is een alternatief. Oma’s en opa’s zijn vaak een prima oplossing. En er zijn trouwens ook heel goeie dierenhotels waar je viervoeters prima onderdak krijgen en met liefde worden opgevangen.

Wij hebben het grote geluk dat de huisdieren meestal bij 1 van de assistenten of bij vriendinnen mogen logeren. Natuurlijk kiezen we dan bij wie ze het beste passen en dan nog is het soms best spannend, zeker met de alweer 18-jarige Joep of onze ADHD-

mopshond die soms een beetje veel kan zijn. Border Pippin logeert eigenlijk altijd bij onze vriendinnen Marie Louise en Cyria. Omgekeerd komen hun honden Luca en Izzy dan weer bij ons logeren. Natuurlijk is dit een liefdevolle en makkelijke oplossing.

Deze week passen wij op Luca en Izzy. Ze gaan heel goed met onze eigen honden (Pippin, Marie en Joep). Het is allemaal erg gezellig. Iedere dag moet ik 3 regels en 1 foto appen hoe het met ze gaat. Een kleine moeite, lijkt het. Totdat ze ontdekken dat ze ook naar boven kunnen en ‘gezellig’ kunnen komen buurten. Afgelopen weekend vonden ze om 7 uur dat we wel lang genoeg in bed hadden gelegen. Ze draaiden onrustig rond in de slaapkamer en mijn partner kreeg een natte lik in zijn gezicht. Ondanks onze poging ze duidelijk te maken dat ze niet echt welkom waren, trokken ze duidelijk hun eigen plan. Vanmorgen werd ik dan ook wakker met 5 honden in ons bed, en mijn partner in de logeerkamer. Het is wonderlijk dat ik niets van ze gemerkt heb. Maar ach, het is nog maar een paar nachtjes, en vanavond dan maar gaan slapen met de deur van de huiskamer dicht.

Vijf honden tegelijk uitlaten is een hele uitdaging, maar hoewel soms met frustratie, lukt dat ook aardig! Het blijven wel rondjes of ronden in de buurt, want na een poging met 5 honden in de auto, realiseerde ik me dat het wel erg veel was, de kudde slaat in de auto totaal op hol en springen van achterbak rechtstreeks op de voorstoel, waardoor ik dat avontuur niet aan durf te gaan, en eerlijk gezegd net iets te zuinig ben op de bekleding. Plezier hebben we toch wel, al is het soms net een ondeugend klasje. Mijn respect voor onze uitlaatservice vriendin Simone wordt steeds groter!

Wil je Jan Willem een vraag stellen over je huisdier?

Mail naar j.baljet@ dierenkliniekkenaupark.nl. Hij zal zijn uiterste best doen om je vraag te beantwoorden.

Dierenkliniek Kenaupark Kenaupark 13 (023) 531 0880 www.dierenkliniekkenaupark.nl

Jan Willem Baljet is dierenarts en schrijft onder meer ook columns over (zijn ervaringen met) dieren.

Kerst bij Jansje

Jansje wordt er altijd zo enorm vrolijk van om alles weer gezellig in kerstsferen te brengen. Met veel kaarsen en kersthangers en de mooiste cadeaus om weg te geven tijdens de feestdagen. In de lunchroom veel warmte, gezelligheid en de heerlijkste gerechten. Alle reden dus om snel bij Jansje langs te komen.

HARTIGE EN ZOETE BOXEN

Leuk om cadeau te geven aan personeel of aan vrienden tijdens de feestdagen: de hartige borrelbox en de zoete Kerstbox. Wel even van tevoren aangeven via catering@jansje.org hoeveel je er wilt afnemen, zodat Jansje ervoor kan zorgen dat je de bestelling op tijd en met verse producten kan afhalen. Kijk voor meer informatie ook op www.jansje.nl.

De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep.

OR TEA?

JKerst staat alweer bijna voor de deur, en dit jaar presenteert Or Tea? met trots The Nutcrackers: een biologische Merry Teas’mas Collectie die bestaat uit twee verschillende kerst-theeën: Gingerbread Orange en Apfelstrudel. Verkrijgbaar als losse thee in een prachtig blik of in zakjes in schitterende doosjes. Een perfect geschenk voor iemand die je wilt verrassen. Of voor jezelf natuurlijk!

Organic Gingerbread Orange

Aroma Rijk aan natuurlijke zoetheid met de geur van sappige sinaasappels. Smaak Delicaat, zacht en citrusachtig met een lichte toon van gember. Ingrediënten Kaneel, gember, appelstukjes, Johannesbrood, zoete braamblaadjes, zoethout en sinaasappelschil.

Organic Apfelstrudel Aroma Heerlijke zoete appel met een rijk akkoord van pittige kaneel, hints van zoete honing. Smaak Roept de warmte op van warme appelcider op een winteravond. Ingrediënten Appelstukjes, kaneel, honingstruik, krenten, cichorei en zoethout.

De Wereld van Jansje | Grote Houtstraat 45 | www.jansje.nl winkel | lunchroom | to go | catering | webshop

Gespot

Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend plekje.

Fotografie: Linda Llambias.

ZIEN, DOEN EN HEBBEN

De leukste tips voor jou verzameld door: Jeannette

IK BEN ER KLAAR VOOR!

Dalende temperaturen en onstuimige dagen, na de hete zomer ben ik er zo aan toe!

Lekker op de bank ploffen, kaarsjes aan en heel fijn, deze led-kaars blijft altijd branden. Kom maar op met die winter, heerlijk. Hema, € 7,50.

GEK OP PLANTEN

Ik ben gek op planten, maar heb niet altijd groene vingers. In Het groene kamerplantenboek staat alles wat je moet weten over de verzorging van je favoriete kamerplanten.

Hoeveel water en welke voeding hebben ze nodig? Met deskundige, praktische informatie over ideale leefomstandigheden en het herkennen en behandelen van plantenziekten houd je jouw kamerplanten gelukkig en gezond. Hopelijk blijven mijn planten langer leven. Kosmos Uitgevers, € 20,-.

GENIETEN

MIEN JURK

Ik sta er om bekend dat ik altijd jurken draag. Deze jurk van C&A, Fit and Flare met subtiele print is mooi en vrouwelijk. Een paar leuke boots eronder maakt het plaatje helemaal compleet. C&A, € 49,99.

C&A, eronder compleet. C&A, € 49,99.

Zin in Liefde geniet het publiek opnieuw van Igone op haar allerbest. Klassiek ballet wordt afgewisseld met een uitstapje naar de moderne dans. Ze wordt daarin bijgestaan door de grootste talenten uit binnen- en buitenland. Samen creëren zij een nieuw ‘fusion’ ballet, een spannende en gedurfde mix tussen klassiek ballet en moderne theaterdans. Te zien in de Stadsschouwburg 4 december

LEKKER SCHEUREN De Vrouwen in de Geschiedeniskalender is een scheurkalender over tal van sterke vrouwen die geschiedenis hebben geschreven, maar niet altijd de erkenning kregen die ze verdienden. Bij mij pronkt deze kalender op de wc, lekker lezen en scheuren Uitgeverij Omniboek, € 15,99

Thuis, wonen voor gevorderden

oOns huis inrichten, daar zijn we ons hele leven in meer of mindere mate mee bezig. Naarmate we ouder worden, krijgt ons interieur steeds meer diepgang. Tenslotte kopen en erven we spullen, ontwikkelen we onze smaak en weten we steeds beter wat bij ons past. In het ideale geval zie je het karakter van de bewoners terug in het huis.

Maar als we om ons heen kijken, in tijdschriften en op tv, zien we toch vaak de interieurs van dertigers en veertigers terug. Blond, Scandinavisch en best mooi, maar toch veelal hetzelfde. Waarom? Dat vroegen stylist Yvonne Bakker (70), fotograaf Anouk De Kleermaeker (57) en vormgever Gabriëlle de Vries (47) zich ook af. Ze besloten het boek Thuis, wonen voor gevorderden te maken, waarin ze de lezer een inkijkje geven in de bijzondere en diverse interieurs van vijftigplussers.

Yvonne: “Anouk en ik maken al jarenlang vrij werk, dat we aanbieden bij tijdschriften. Maar steeds vaker kregen we te horen dat de bewoners niet binnen de doelgroep vallen. De foto’s vinden ze prachtig, het interieur is goed genoeg, maar de mensen werden helaas vaak te oud gevonden. Deze trend is nu uiteindelijk wel aan het veranderen, maar hieruit groeide onze behoefte om ook de mooie en persoonlijke interieurs van mensen van 50, 60 jaar en ouder te laten zien. Gewoon, omdat ze zeer de moeite waard zijn!

Dit was de opzet van het boek. Toen we er eenmaal aan begonnen waren, bleek dat ook de verhalen van de mensen inspirerend waren. Iedereen is op zijn eigen manier bezig met ouder worden en wonen. Iedereen heeft zijn eigen afwegingen. Het boek staat vol met allerlei verschillende interieurs. Verrassend, eigen en stuk voor stuk inspirerend.”

Anouk: “Het mooie van de interieurs is dat ze door de jaren heen ontstaan zijn. De bewoners hebben hun hele leven gewoond, gekregen, gekocht en verzameld, waardoor je hun karakter in het interieur ziet weerspiegeld. Het is vaak veel gelaagder dan bij jongere mensen. Deze mensen zijn hun hele leven al bezig met wonen. Ze hebben meer geld dan vroeger, de kinderen zijn (bijna) de deur uit en ze vragen zich af: wat willen we nog en wat gaan we doen?

‘Het is vaak veel gelaagder dan bij jongere mensen’

‘Met dit boek laten we zien dat ook wij nog helemaal alive and kicking zijn’

Blijven we hier wonen? Of gaan we verkopen? Gaan we naar de natuur of juist de stad in? Gaan we naar het buitenland, kopen we een tweede huis?”

Yvonne: “Voor onze leeftijdsgroep gaat het al snel over rollators en trapliften, maar ik ben zelf ook 70 en daar totaal niet mee bezig. Dat is gelukkig nog een ver-van-mijn-bed-show. Met dit boek laten we zien dat ook wij nog helemaal alive and kicking zijn. De tijd van sta-op-stoelen komt nog wel, dus waarom moet je het nu al alleen maar daarover hebben? In het boek staan allemaal mensen die inspirerende interieurs en mooie verhalen hebben. Leuk voor jong en oud.”

Gabriëlle: “We willen ook vooroordelen bestrijden. Een interieur van vijftigplussers staat helemaal niet meer vol met klop-klop eikenhout. Ouderen investeren ook in hun interieur en sparen voor een mooi kunstwerk. Ze hoeven niet, zoals dat bij jongeren wel vaak het geval is, alles snel te hebben en te kopen. Bovendien is hun smaak door de jaren heen meer ontwikkeld.”

Thuis, wonen voor gevorderden te koop voor € 40,- bij Atheneum Boekhandel, De Vries van Stockum, Cultuurcentrum ABC, ARP, De mooiste muren, Dennis Flowers, Sûr Atelier, Van Duijvenboden, Jasmijn Flowers, Kennemer Boekhandel. Heemstede: Boekhandel Blokker

HEBBEN?

HRLM geeft 5 exemplaren weg! Mail ‘Thuis’ naar: post@haarlemse-stadsglossy.nl

Anouk: “We zien ook dat veel mensen verknocht zijn aan hun woning. Ze wonen er al jaren en willen echt niet weg. Veel woningen zijn koopwoningen. Vaak zit er een beetje of veel pensioen in. Veel vragen zich af of dit het moment is om te verkopen. Alleen iets anders ervoor terug vinden is vaak ook een grote uitdaging. Iedereen maakt andere keuzes.”

Yvonne: “Dat het voornamelijk koopwoningen zijn, maakt voor de interieurs niets uit. Je kunt het mooiste huis zo truttig maken als je wilt en ook het stomste huurflatje kan beeldschoon gemaakt worden. Voor ons was het interieur leidend. Smaak kan overal in, ook voor kringloopprijzen. Dat zie je ook in ons boek: dat je van een gewoon appartementje een pareltje kunt maken. “

Gabriëlle: “Eindeloos zijn we bezig geweest met lettertypes, opmaak, papiersoort en op welke manier het gebonden moest worden. Een dik geel elastiek als leeslint maakt het geheel af, zodat je het boek op je gemak weg kan leggen en later weet waar je gebleven was.” ✶

Poëzie

George Moormann

George Moormann is dichter, essayist, visueel kunstenaar, boekenmaker en schrijfdocent (Schrijversvakschool Amsterdam). Hij was onder meer werkzaam als redacteur bij Tirade (uitgeverij Van Oorschot) en als eerste officiële stadsdichter van de gemeente Haarlem. Met zijn poëzielaboratorium De Zingende Zaag verbindt hij sinds 1989 poëzie, performance, beeld en grafische vormgeving met elkaar.

We zweven richtingloos is het eerste gedicht uit de cassette Nooit meer stil, een gezamenlijke zoektocht van Christhilde Klein (foto’s) en George (gedichten) naar Harpocrates, de god van de stilte, discretie en vruchtbaarheid.

Meer informatie: www.dezingendezaag.com

NOOIT MEER STIL

We zweven richtingloos. Duizend vragen, duizend witte ballonnen die om een antwoord vragen.

De stilte steeds vleziger rollade-elastiek totdat het uiteenspat extra dik bij de mond, geel met een patroon van oogjes.

We lullen te veel en doen te weinig. Dezelfde rivieren, dezelfde plaatsen kwekkende dronken mensen

bommen die vallen, hetzelfde leed ik neem chagrijnig de trein naar zee.

Zijn wij niet allen op zoek naar een horizon die er niet is?

Wij zien wie u

Bij Sint Jacob begrijpen we dat één levensfase niet uw hele verhaal vertelt. En dat wij beter voor u kunnen zorgen als we u goed kennen. Want uw leefwereld vormt onze zorg.

nu bent. En wie u ooit was.

Bosbeek • JacobKliniek • Klein België • Meerhoeve • Nieuw Delftweide

Nieuw Overbos • Schalkweide • Sint Jacob in de Hout

sintjacob.nl

ian

Extra broodtrommel

Op Facebook schreef een moeder: “Afgelopen week kwam ik erachter dat het kind naast mijn zoon in de klas nog nooit lunch heeft meegekregen naar school.”

De moeder maakt nu ’s ochtends twee lunchtrommels klaar. Ze roept ouders op: “Vraag je kind ernaar. In elke klas van 30 kinderen zitten gemiddeld 6 kinderen zonder geld voor ontbijt en/of lunch.” Dat is 1 op de 5 kinderen.

De Rotterdammer ‘Johan de boterhammenman’ smeert 400 boterhammen per dag voor 13 scholen in zijn buurt. Vijf jaar geleden ontdekte hij dat zijn zoon brood deelde met een vriendje en besloot boterhammen te gaan smeren voor alle kinderen die dat nodig hebben. Eigenlijk wil hij het voor 10 uur bezorgd hebben, maar dat lukt niet meer. Zijn Facebookpagina heet Project Niet Graag Een Lege Maag. In Haarlem leeft 1 op de 14 kinderen in armoede. (cijfers CPB 2021).*

Ik schreef het volgende gedicht en plaatste het op sociale media.

NIKS

Geen trommel in mijn tas, niet omdat ik het ben vergeten. Ze weten in mijn klas: er was geen geld voor eten.

Mijn vriendjes delen hun brood. Ik eet dankbaar, stil, denk aan mijn moeder die dit liever niet wil.

Licht in mijn hoofd, zwaar in mijn benen

gym ik in kleren die vriendjes mij lenen.

Ik ga lopend naar huis. Nee, geen lekke band. Ik zwaai: tot morgen. Niks aan de hand.

Er kwamen veel reacties. “‘Deze kwam binnen en haalde herinneringen aan mijn eigen jeugd naar boven.”

Een boekhandelaar deelde mijn bericht: “Mensen, houd elkaar vast.” Iemand stuurde: “Die zin over de moeder – gebroken hartje.” Armoede gaat helaas vaak met schaamte gepaard. Iemand anders schreef: “Mooi gedicht, maar vroeger gingen we altijd lopend naar school.” Dat deed ik zelf ook, want school was dichtbij. Het hebben van een fiets is echter wel een basisbehoefte voor kinderen, zodat ze naar sport, bibliotheek, binnenstad, en dergelijke kunnen gaan en daarom wilde ik dat in het gedicht.

Als deze column verschijnt is het bijna winter. ‘Niks aan de hand’ is helaas niet altijd waar. Let een beetje op elkaar.

Bekende prentenboeken van Rian zijn Nippertje, De steen en de tijd en Alle wensen van de wereld. Het laatste boek heeft al twee prijzen gewonnen en maakt dit jaar kans op de Gouden Griffel.

Fofografi e: Esther van Heiningen.

Rian Visser is kinderboekenschrijverdichter,en grafisch vormgever.

Huis Banaart

Kom binnen in Huis Barnaart, met recht een stadspaleis met keizerlijke allure. Ingericht in empirestijl, volgens de laatste Franse mode van begin 19e eeuw.

Met de nog originele meubels van geheel verguld houtwerk, en oogverblindende gouden en paarse decoraties. Philip Barnaart ontving voorname gasten in zijn stadspaleis, zoals de eerste koning vanNederland, Lodewijk Napoleon, en de latere koning Willem II. Kom ook op bezoek en voel je thuis! Neem een drankje aan de dinertafel,leg een kaartje in de Gouden Salon, en beleef hoe de familie Barnaart woonde en leefde. En wil je weten hoe het was om er als personeel te werken? Neem dan zeker een kijkje in de keuken of duik met een lantaarn de voorraadkelder in. Kom je snel langs?

Adres: Huis Barnaart, Nieuwe Gracht 7

Openingstijden: Woensdag t/m zondag

Voor tickets:

Kom binnen in het mooiste stadspaleis van Haarlem hendrickdekeyser.nl/museumbezoek

KIJK DOOR DE BRIL VAN HOCKNEY

... en ontdek meer over perspectief

Teylers Museum staat tot eind januari in het teken van de Engelse kunstenaar David Hockney. Hij is één van de grootste vertegenwoordigers van de popartstroming. In Hockney’s Eye kun je verbanden ontdekken tussen Hockneys werk en dat van oude meesters en instrumenten uit de vaste collectie van Teylers Museum.

Nog voordat je bij de tentoonstelling aankomt, ben je al langs verschillende punten in het museum geweest waar je door de ogen van Hockney naar het werk van oude meesters kan kijken. In de historische zalen van Teylers Museum staan een perspectiefraam en een camera obscura en is zijn werk met dat van de oude meesters in dezelfde ruimte te zien.

HOCKNEY’S EYE

Te zien tot en met 29 januari 2023.

Tickets zijn uitsluitend online verkrijgbaar. Voor meer informatie en tickets ga je naar www.teylersmuseum.nl.

KLEURRIJK

David Hockney staat niet alleen bekend om zijn kleurrijke landschappen en schilderijen van zwembaden, maar ook om zijn eigenzinnige theorieën over perspectief en het gebruik van optische hulpmiddelen.

Als sinds het begin van zijn carrière bestudeert hij hoe de oude meesters de wereld om zich heen vertalen naar het platte vlak van het schilderdoek of tekenpapier.

In Hockney’s Eye kijk je door de ogen van de

Britse kunstenaar naar het werk van oude meesters en kom je meer te weten over het lineair perspectief en het gebruik van optische instrumenten, zoals de zogenaamde camera lucida.

OEFENEN IN KIJKEN

Vervolgens zie je hoe Hockney deze theorieën en hulpmiddelen zelf toepast in zijn kunst. Is er verschil tussen de portretten die de kunstenaar op het oog maakte

(‘eyeballing’) of met behulp van de camera lucida? Is een landschap dat is geschilderd op basis van de regels van het omgekeerde perspectief net zo overtuigend als een schilderij waarin het meer conventionele lineair perspectief is toegepast? Door het oefenen in kijken en het begrijpen van de gedachtegang van de kunstenaar krijgt zijn werk nog meer diepgang. Het is bijna alsof je samen met hem door Teylers Museum loopt en uitleg krijgt over zijn kunst.

Jolanda

Jolanda Beyer, directeur van Patronaat.

Ode aan Ruud

Op de linkerfoto, dat is Ruud, ‘onze’ Ruud. Ruud die leefde volgens het motto: Doe alles wat je doet met hart en ziel.

Als jullie dit lezen, is het alweer even geleden, maar voor ons is het nu nog kneitervers: Ruud is niet meer. Nog maar een paar dagen geleden namen we in Stage 1 afscheid van Ruud, de Patronaattechnicus der Patronaattechnici en al meer dan 30 jaar onderdeel van de Patro-Familie.

Een afscheid zoals het hoort in een Poppodium: goeie muziek gekozen door Ruud, foto’s van Ruud met een hoog rock & roll-gehalte, een open bar, lekker rondlopen, daverend applaus en uiteindelijk het sluiten van het doek. Klinkt dramatisch, dat was het ook wel, maar het was vooral mooi om Ruud in de spotlights te kunnen zetten. Precies op de manier zoals hij dat wilde. En eigenlijk vooral ook heerlijk zonder alle (ongeschreven) regels van een traditionele uitvaart, maar gewoon met herrie, zoals Ruud ook altijd veel herrie maakte.

Hij vindt het misschien wel helemaal niets dat ik ’m nu ook nog in HRLM in de spotlights zet. Ik kan ‘m dat helaas niet meer vragen, dus doe ik het gewoon maar. Echter niet zomaar zonder reden. Want terwijl ik zo naar het podium waar Ruud lag zat te kijken en alle verhalen mocht beluisteren, realiseerde ik me hoe weinig de vakmensen achter de schermen de spotlights en de credits krijgen die ze zo ontzettend verdienen. We hebben in de sector en in alle mooie beleidsstukken en plannen van aanpak de mond vol van talentontwikkeling, jongeren, de keten, het ecosysteem en wat al niet meer. Dat is mooi en nodig, maar ik bedacht me op dat moment dat de rol van de vakmensen achter de schermen veel groter is dan waar ze erkenning voor krijgen. Want tja, zij lullen of schrijven er niet alleen over. Ze doen het gewoon. Om even bij het vakgebied van Ruud te blijven: iedere beginnende Patro-geluidsman leert de knepen van het vak van de meer ervaren collega’s. Om zo niet alleen het mooiste geluidsschilderij te maken bij iedere show, maar zeker ook om de mores van de sector te leren kennen. Ook heeft iedere (beginnende) artiest een ervaren geluidsman nodig om de eigen sound te vinden en te verfijnen. Ik zou eenzelfde verhaal kunnen houden over de rol van bijvoorbeeld de lichttechnici, producenten en stagemanagers. Maar ook over de opvoedende rol die onze bedrijfsleiders en horecamedewerkers richting de jongeren hebben als ze hun eerste concerten en nachten beleven.

Net zoals jullie eenzelfde verhaal zouden kunnen houden over de vakmensen in je eigen sector. Dat we al deze mensen sowieso moeten koesteren, is in alle sectoren maar weer eens pijnlijk duidelijk geworden nu er een tekort heerst. Zo is het bij de poppodia geen uitzondering meer dat concerten en dansnachten afgelast moeten worden wegens onvoldoende personeel. Bij Patronaat is dit gelukkig nog niet voorgekomen, maar we scheren vaak genoeg langs het randje. We realiseren ons dan ook dondersgoed dat we niet alleen nergens zouden zijn zonder muzikanten, maar dat we ook ontzettend zuinig moeten zijn op onze mensen. En ja natuurlijk, dat is een open deur, en tegelijkertijd benadrukt de dood van Ruud en vooral alles wat hij ‘achterlaat’ weer even dat hetgeen je niet direct ziet minstens zo belangrijk is als dat wat je wel ziet. Helemaal als dat met Hart en Ziel gebeurt.

JONG TALENT

NEVIN

Nevin (21) is een zangeres, muzikante en singer-songwriter uit Heemstede. Haar band bestaat uit gitarist Max de Vries, drummer Timo Thwaites, toetsenist Kiki Stordiau en bassist Sven de Kok. 13 mei kwam hun EP VIE uit en dit jaar doen ze mee met de Amsterdamse Popprijs.

Hoe zou je jouw muziek omschrijven? “Ik denk dromerige popmuziek. Ik vind het zelf lastig om er een genre aan te koppelen. We glippen met onze sound overal een beetje tussendoor, denk ik.”

Wanneer ben je met je eigen muziek begonnen? “Met songwriting ben ik op mijn twaalfde begonnen. In de zomer van 2020 ben ik echt begonnen met mijn muziek zoals het nu is: ik dook met een producer de studio in om een EP op te nemen. Toen de opnames bijna af waren, heb ik gezocht naar een band om het live te kunnen spelen. Samen met die band heb ik uiteindelijk nog een laatste nummer opgenomen voor de EP.”

Hoe ben je de heren en dame van je band tegengekomen? “We zitten allemaal bij elkaar in de klas op de Herman Brood Academie, een muziekopleiding in Utrecht. Ze zitten nog in allerlei andere muziekprojecten en hebben het heel druk. Ik ben daarom ontzettend blij dat ze met mij muziek willen maken.”

Jouw zangstem vind ik erg Brits klinken. Heb je Engelse roots? “Echt? Nee, dat niet. Ik hoor wel vaak dat er een soort Brits new wave-geluid in mijn muziek terug te horen is.”

Een recensent van jouw muziek hoorde vooral veel rauwe emoties. Ben je een emotioneel type? “Ik probeer wel mijn hart te uiten in mijn muziek. Mijn teksten gaan dan ook vooral over hoe het leven zijn invloed heeft op mij en vice versa.”

Hoe gaat het schrijfproces in zijn werk bij je? “Ik schrijf mijn liedjes aan de piano of op de gitaar. Als ik schrijf gebeurt het gewoon, pas achteraf zie ik waar het over gaat. Tekstueel verandert er vaak niks als ik met de liedjes bij de band kom. Qua arrangementen kan nog wel eens het een en ander veranderen. De kleurplaat is al klaar, maar we moeten het dan nog inkleuren, zeg maar.”

Een paar nummers van jou hebben lange muzikale intro’s. Zeker in deze snelle tijd, waarin succes op Spotify afhankelijk is van de duur van een liedje, valt dat op… “Het idee van liedjes van tweeënhalve minuut schrijven mag van mij de prullenbak in. We zitten nu in een tijd waarin alles snel gaat, mensen hebben soms niet meer de concentratie om een instagramfilmpje van een halve minuut te kijken. Alles moet binnen tien seconden te behappen zijn. De muziekindustrie gaat daar ook in mee en ik begrijp heel goed dat een ‘hit’ snel bij het punt van het nummer moet komen. Maar zelf hecht ik daar weinig waarde aan en

vind ik niet dat de kwaliteit van een nummer daar ten onder aan zou moeten gaan.”

Wat zijn je toekomstplannen wat betreft je muziek? “Ik probeer mijn doelen na te streven, maar soms komen er ook zomaar dingen op je pad. Ik bekijk het per periode. Een doel wat ik voor dit jaar voor ogen heb is dat ik zoveel mogelijk live ga spelen. Mijn tweede EP ga ik wat betreft de demo’s ook afmaken, dus wie weet komt er volgend jaar weer nieuw werk van ons uit…”

Benieuwd geworden naar Nevin? Kijk op linktr.ee/nevinmusic.

‘We glippen met onze sound een beetje overal tussendoor’

Tickets: www.theaterdeliefde.nl/agenda

SKOT’N SKOT’N HEIST

Aanstormend talent. Een bloedhekel had ik aan die term, begin jaren negentig. Ik deed mee aan het prestigieuze Camerettenfestival. Plaats één was voor het duo TeeuwenSmeenk. Inderdaad: Teeuwen met de voornaam Hans.

Smeenk, Roland, is dood. Wie hem z’n blues Woensel-west hoorde zingen, vergeet hem nooit meer. Het lied, druipend van frituurvet, urine en speeksel, over het leven in een Eindhovense buitenwijk, ging door merg en been. Het hele optreden van die toen nog onbekende jongemannen in smoking was ongekend grappig.

Met pijn in mijn kaken van het lachen stond ik in de coulissen mee te doen: ‘Skot’n duik duik, skot’n skot’n floek. Skot’n skot’n hurn, skok’n heist. Huu Huu. Ajossem bab’m bè bè’. Waarom het zo verschrikkelijk leuk was? Daar heb ik nog steeds geen antwoord op. Duidelijk was dat wij, de andere deelnemers, vanaf het begin kansloos aan de zijlijn stonden. Nog een wonder dat ik de tweede én de persoonlijkheidsprijs in de wacht sleepte. De finalistentour volgde. En ja hoor, altijd had de presentator het over ‘de aanstormende talenten’ op het podium. Vervolgens kwam ik bibberend opgeschuifeld. Hoorde bij de act, maar de ronkende aankondiging hielp m’n opkomst totaal om zeep.

Bij ons in De Liefde heerst begrip voor elke opkomst van jong talent. Dus wees welkom, Luan Beleshkaj. Kom maar binnen, finalisten van het Camerettenfestival 2021. Doe je ding, Bovenste Knoopje Open. Laat je zien, Chris Verlaan. Neem ons mee, Maartje en Kine. En mocht je onverhoopt niet op durven: ik los het op met een stukje Skot’n skot’n heist.

Mylou Frencken

LONNEKE DORT

Allemaal of niemand (Dernière)

Lonneke Dort sluit haar tour Allemaal of Niemand af in Theater De Liefde! Op 25 november vieren we het einde van deze voorstelling. Nog één keer kluizenaar, nog één keer al die neefjes en nichtjes en nog één keer niets bijdragen aan de wereld. Lonneke Dort zou willen leven als kluizenaar, maar kan het niet over haar hart verkrijgen om de mensheid achter zich te laten. Ook als dit betekent dat ze regelmatig ‘doei’ roept, maar niemand iets terug zegt. Wanneer: vrijdag 25 november, 20.30 uur

CHRIS VERLAAN

Man in de maak

Chris Verlaan won met zijn droogkomische en cynische liedjes de harten van het publiek en in 2018 glorieus de juryen publieksprijs bij Cameretten Man in de Maak is zijn debuutprogramma. Sinds maart van dit jaar mag Chris eindelijk weer het podium op. Weer die auto in met je spanning en je heimwee, ver weg van je veilige huis. Nog maar weer een zaal vol vreemden vertellen over pijnlijke eerste dates, ongemakkelijke sociale situaties op werk en geluk vinden in het afsluiten van de dag met sushi en Chocomel. Aangevuld met heldere grafieken en warrige liedjes.

Wanneer: zaterdag 10 december, 20.30 uur

DOORGEDRAAID

Na afloop van je voorstelling nog even lekker dansen? In het gezellige Schuurcafé deelt een steeds wisselende dj elke week diens platenkast met de Schuur-bezoekers. Hiphop, 80’s, soul, house of een beetje van alles; de draaitafel draait overuren.

Kijk voor het meest actuele programma op www.schuur.nl. Toegang is gratis!

www.schuur.nl

MARIA MARIA MARIA

Deze kerst staat de bekendste moeder ter wereld centraal in de Schuur. MARIA MARIA MARIA is een wonderlijke vertelling vol inspiratie, twijfel, troost en muziek. Daarnaast geniet je van een overheerlijk tweegangen (Kerst)diner of lunch. Jacobien Elffers speelt Maria en vertelt, begeleid door muzikanten, over haar leven en dat van haar kinderen. De verhalen in deze voorstelling zijn geïnspireerd op de Bijbel en de Koran, op persoonlijke ervaringen van de muzikanten en op liederen over bizarre middeleeuwse wonderen. Een voorstelling die is bedoeld voor iedereen, ongeacht geloofsovertuiging of -twijfel, en die niemand ergens van probeert te overtuigen.

Wanneer: vrijdag 23 & 24 december en 26 t/m 30 december vanaf 12.30 uur of 18.30 uur.

YY

Een avond boordevol Rock & Roll en Poëzie. Een bacchanaal aan gedichten, redevoeringen, paradoxen, ontdekkingen, voorspellingen, lachen, huilen en politiek. Een plek waar kunst geen nut heeft. Waar we even niet efficiënt zijn en niet willen presteren. Maar gewoon volop genieten van poëzie.

Wanneer: vrijdag 16 & 17 december vanaf 20.00 uur.

Toneelstuk LADY CHATTERLEY’S LOVER

De Warme Winkel gaat aan de haal met de beruchte en grensverleggende roman van D.H. Lawrence. De roman was lange tijd verboden in Engeland en ver daarbuiten en werd tientallen jaren in het geniep van hand op hand doorgegeven. Florian Myjer en Lisa Verbelen wentelen zich schaamteloos in perversie en genot en nemen Lady Chatterley’s Lover een beetje ruig en een beetje teder mee naar de 21e eeuw.

Wanneer: vrijdag 9 & zaterdag 10 december om 20.00 uur.

Dansen in het Schuurcafé

Meer informatie en tickets via:

ONTDEK HET KUNSTWERK TUSSEN JE OREN

In Museum van de Geest zijn zij gefascineerd door het kunstwerk tussen je oren. Want niets is zo divers, uniek, krachtig en tegelijkertijd zo kwetsbaar als de menselijke geest. Het museum maakt mentale gezondheid bespreekbaar, ook voor mensen die zich normaal wanen. Want iedereen die een nacht slecht heeft geslapen kan je vertellen hoe dun de lijn is tussen je normaal en anders voelen.

HERSENPAN

De geschiedenis van het museum is meer dan 700 jaar geleden begonnen in het Dolhuys in Haarlem, met het opvangen en verzorgen van mensen die geestelijke zorg nodig hadden. Hun toewijding ligt nog steeds bij geestelijk welzijn, maar ze doen dat nu op een andere manier. Want met alleen wetenschap leren we de geest nooit helemaal kennen, daar hebben we ook kunst en cultuur voor nodig. Met elektroden op een hersenpan kunnen we activiteit meten, maar met een gedicht, schilderij, dans of muziekstuk kan de ene geest de ander bewegen. In het monumentale Dolhuys zie je verschillende kunstwerken die je aan het denken zetten over stigma’s en het belang van mentale gezondheid. Aan de hand van verschillende interactieve audiotours (ook voor kids) ontdek je de verhalen achter deze kunstwerken. Wat is normaal en wat is raar? Moeten wij als mens veranderen, of moeten we onze ideeën over raar en normaal veranderen?

AFGELOPEN VOORJAAR WERD HET MUSEUM VAN DE GEEST

| DOLHUYS UITGEROEPEN TOT EUROPEAN MUSEUM OF THE YEAR.

Wil jij het kunstwerk tussen je oren komen ontdekken in dit bekroonde museum?

Dat kan op woensdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 uur.

Meer informatie: www.museumvandegeest.nl.

e: Jip Mus.

VEEL TE BELEVEN IN NAAIATELIER HAARLEM

Naaiatelier Haarlem, laat zich van haar goede kant zien en toont werk van gevluchte kunstenaars. Maar er is nog veel meer te zien en te beleven in de nieuwe expositieruimte.

EXPOSITIE VERZAMELBOX: 24 – 27 NOVEMBER

Ter gelegenheid van de viering van de 777ste verjaardag van Haarlem is er een speciale expositie van de dan te verschijnen Haarlem Verzamelbox, van uitgeverij Matchboox. De box bestaat uit vier leporellodoosjes. Ieder doosje behandelt een Haarlems onderwerp. Geschreven door historicus Peter Hammann, getekend door Eric J. Coolen. De onderwerpen zijn: het ambtsketen, de stadspoorten, de molens en het Panorama van Haarlem. De expositie toont een reeks originele, ingekleurde illustraties uit deze boeken, die ook te koop zijn.

ART ON THE RUN: 9 – 23 DECEMBER

In eigen land gevierd kunstenaar, nu gevlucht en ongekend. Gevluchte kunstenaars uit Pakistan, Syrië en Oekraïne tonen werken die ze hebben gemaakt na hun aankomst in Nederland. “Deze mensen zijn eerst kunstenaar en dan pas vluchteling. Dat willen we laten zien”, aldus de organisatie. “Ze krijgen nu de kans hun verhaal te vertellen op de manier die voor hen het meest natuurlijk is: via hun kunst.” Alle werken zijn te koop en de opbrengsten komen volledig ten goede aan de exposerende kunstenaars.

LIFE IS A SORBET: 2 – 15 JANUARI 2023

Naaiatelier Haarlem, Spaarnwouderstraat 124. Voor openingstijden en meer informatie kun je terecht op www.naaiatelierhaarlem.nl Foto’s van: Eric Coolen –Haarlem Matchbook. Cutting the cake –Life is a Sorbet Madiha uit Pakistan100 Attributes of God.

Kunstenaarsduo Karen Steenwinkel (fotografe) en Jolanda de Meester (textielkunstenares) werken met thema’s als dromen, duurzaamheid en dichter bij je eigen natuur komen. De expositie Life is a sorbet gaat over de tegenstelling tussen bitter en zoet. Onze wereld smelt, maar wij houden ons liever bezig met seks, eten ijsjes en dansen met fluffy unicorns. De expositie toont foto’s, lichtinstallaties en beelden.

KERST MET TRIO VIERSTEMMIG

Kerst kan wél leuk zijn

Kerstverhalen, kerstliedjes en vooral kerstblunders komen voorbij. Doen we de familie op Eerste of op Tweede Kerstdag? Dit jaar weer een echte of toch maar een nepboom? Sturen we weer eens ouderwets kerstkaarten of toch lekker makkelijk appjes? En wat wordt het kerstdiner eigenlijk? Al deze kerstclichés komen aan bod. En nog veel meer. Dit speciale kerstliedjesprogramma is voor kerstliefhebbers, maar ook voor mensen die helemaal niets met kerst hebben. Om alle mensen een hart onder de riem te steken in deze donkere dagen. Want wat is er niet mooier dan samen zingen en samen zorgen dat dit jaar de kerst wél onvergetelijk wordt. Kerst met Trio Vierstemmig zorgt dat het ultieme kerstgevoel bij iedereen boven komt. Het nieuwe kleine theaterzaaltje Hello I’m Local in de Spaarnwouderstraat wordt die gezellige huiskamer waar je je thuis voelt en waar iedereen aan het eind van het programma uit volle borst meezingt.

Trio Vierstemmig bestaat uit Evelien Hofhuis, Michel Corten, Jos Ahlers en Hans Goes. Het repertoire van dit viertal spreekt een breed publiek aan en brengt een feestrepertoire voor alle leeftijden. Van het Nederlandstalige meezingrepertoire en evergreens via carnaval of Kerstmis naar Oktoberfeest. De drie mannen en een dame nemen zichzelf vooral niet te serieus. En dat hoeft het publiek ook niet te doen. Helemaal met kerst niet.

KERST KAN WÉL LEUK ZIJN!

Door Trio Vierstemmig in theaterzaal Hello I’m Local, Spaarnwouderstraat 74, Haarlem. 16, 17 en 18 december. Aanvang 20.00 uur. Kaarten te reserveren via www.triovierstemmig.nl.

ZEVEN HALSEN NAAR HAARLEM VOOR TENTOONSTELLING NIEUWKOMERS

Dit najaar presenteert het Frans Hals Museum de tentoonstelling Nieuwkomers, over Vlaamse kunstenaars die tussen 1580 en 1630 de kunst in Haarlem tot bloei brachten. Aan de hand van het werk en leven van zes bekende kunstenaars en verschillende topstukken laat de tentoonstelling zien hoe nieuwkomers de kunst en de stad blijvend veranderden.

De hoofdpersonen in deze tentoonstelling zijn Frans Hals, Lieven de Key, Karel van Mander, Esaias van de Velde, Adriaen Brouwer en Pieter Claesz. Zij waren heel verschillende kunstenaars, ieder met een eigen verhaal, maar met eenzelfde achtergrond: hun wortels lagen in de gebieden Vlaanderen en Brabant in de Zuidelijke Nederlanden, het gebied dat we nu Vlaanderen noemen. De invloed van deze kunstenaars op de ontwikkeling van de kunsten in Haarlem is onmiskenbaar. Zo is het Schilder-boeck van Karel van Mander de belangrijkste bron over kunst uit de Nederlanden rond 1600 en zou Frans Hals, die als peuter naar Haarlem kwam, uitgroeien tot een van de drie grootste Hollandse schilders uit de zeventiende eeuw.

ARTISTIEKE BROEDPLAATS

Zonder Vlaamse ambachtslieden en kunstenaars zou de enorme bloei van de Haarlemse kunsten vanaf 1580 ondenkbaar zijn geweest. Mede door de ideeën van kunstenaar en schrijver Karel van Mander als spil van de Haarlemse kunstwereld ontwikkelde Haarlem zich tot een broedplaats van artistieke vernieuwingen. En daar kwamen natuurlijk weer vele andere schilders op af. Zonder nieuwkomers als Esaias van de Velde, Adriaen Brouwer en Pieter Claesz hadden we misschien geen realistische Hollandse landschappen, vrolijke gezelschappen, boerentaferelen en ontbijtstillevens gehad.

Speciaal voor deze tentoonstelling komt er een aantal bijzondere bruiklenen naar Haarlem, waaronder maar liefst zeven schilderijen van Frans Hals. Zowel Hals’ Portret van een man als Twee vissersjongens zijn sinds 1937 niet meer in Haarlem te zien geweest.

Nu te zien: tot en met 8 januari 2023.

Waar: locatie HOF van het Frans Hals Museum.

Meer informatie: www.franshalsmuseum.nl/nieuwkomers

Frans Hals, Twee vissersjongens, ca. 16271630, The Phoebus Foundation, Antwerpen.

Pieter Claesz, Ontbijtstilleven, 1625, Frans Hals Museum, in bruikleen van particuliere collectie.

Frans Hals, Mansportret, 1615-17, bruikleen van Rose-Marie and Eijk de Mol van Otterloo collectie.

OVERNIEUW

De schijnwerper op het hergebruik van gebouwen

Van medio december tot en met maart 2023 toont het ABC Architectuurcentrum een verscheidenheid aan Haarlemse gebouwen die één ding met elkaar gemeen hebben: ze hebben allemaal een andere functie gekregen dan waarvoor zij oorspronkelijk waren ontworpen en gebouwd. Onder de titel OVERNIEUW wordt de schijnwerper gezet op het hergebruik van gebouwen.

De wereld om ons heen verandert voortdurend. Er komen gebouwen en straten bij, er worden gebouwen gesloopt, straten heringericht, er is voortdurend dynamiek. Het gebruik van gebouwen is zo mogelijk aan nog meer verandering onderhevig. In de expositie OVERNIEUW staat deze dynamiek centraal. OVERNIEUW laat zien welke voorbeelden van hergebruik er in Haarlem te vinden zijn. Zo zijn er grote, spectaculaire voorbeelden. Denk aan de recent getransformeerde gevangenis De Koepel, maar ook aan honderden voormalige winkelpanden die vaak een nieuw leven hebben gekregen als woning. Als een kantoor, school, ziekenhuis, kerk of fabriek zijn functie verliest, staan er eigenlijk twee wegen open: slopen of

hergebruiken. De verspilling van grondstoffen, de aanzienlijke schade aan het klimaat en het verlies van identiteit bij sloop en nieuwbouw resulteert dikwijls tot hergebruik. Dat is goed te zien bij onder meer kerken en scholen die regelmatig worden omgevormd.

Kerken en scholen zijn in buurten en wijken daarbij dikwijls belangrijke ontmoetingsplaatsen. Als deze gebouwen hun functie verliezen, hebben de gebouwen door hun ligging vaak de potentie omgevormd te worden tot nieuwe sociale brandpunten in de buurt.

OVERNIEUW gaat bekende en minder bekende voorbeelden van Haarlemse hergebruik laten zien. Vanzelfsprekend ontwikkelt het ABC ook weer een uitgebreid zogenoemd randprogramma bij de expositie. Zo zullen er rondleidingen en fietstochten georganiseerd worden, maar ook discussiebijeenkomsten over vragen als ‘heeft hergebruik per definitie de voorkeur boven nieuwbouw?’ of ‘moet hergebruik in eerste instantie altijd onderzocht worden?’

Voor de meest actuele informatie over deze en andere exposities in het ABC zie www.architectuurhaarlem.nl

Fotografi

e: MeterhuisChris Hoefsmit.

www.verweymuseumhaarlem.nl

MUSEUM HAARLEM WORDT VERWEY MUSEUM HAARLEM

en opent vier nieuwe exposities

Verwey Museum Haarlem is de nieuwe naam van het stadsmuseum dat op 23 september feestelijk heropende na een ingrijpende reconstructie. Meer dan 100 genodigden hielden buiten voor het museum de nieuwe naam in de lucht.

Het museum is een intensieve samenwerking met de Stichting Kees Verwey aangegaan, wat geleid heeft tot de nieuwe naam. Ook heeft de stichting geholpen met de totstandkoming van de expositie van de kunstschilder Kees Verwey. Wim van Krimpen, voormalig directeur van Kunsthal Rotterdam en Kunstmuseum Den Haag, is als bestuurslid van de Stichting Kees Verwey actief betrokken en aanjager geweest. Van Krimpen: “Ik ben hier ontzettend blij mee, want ik heb hier het afgelopen jaar hard aan gewerkt. Verwey Museum Haarlem is een plek in Nederland waar we Kees Verwey kunnen eren. En dat is niet alleen voor de Haarlemmers interessant.’

Dicht bij Mari Andriessen

Een meer persoonlijke kennismaking of nog dichter bij de bekendste Nederlandse beeldhouwer komen, is bijna niet mogelijk. De vele werken, kleine beelden uit privécollecties en schetsen van voorstudies, zijn nooit eerder tentoongesteld, zoals een gipsen voorstudie van De Dokwerker Wanneer: tot 20 maart 2023

De stille liefde van Kees Verwey

Kees Verwey maakte in de 20ste eeuw naam met zijn kleurige stillevens, portretten van tijdgenoten, bloemenschilderijen en atelierstukken, waarbij zijn eigen atelier aan het Spaarne in Haarlem als decor fungeerde. Kijken is beleven was zijn motto en dat is te zien.

Naast deze twee exposities openden ook die van kunstenaar Erik Mattijssen en linosneden van leerlingen van het Coornhert Lyceum. Verwey Museum Haarlem vertelt de oude én actuele (kunst)geschiedenis van de stad. “Met Verwey en Andriessen als aanjagers kan het publiek naast deze Haarlemse kunstenaars ook de geschiedenis van Haarlem beter leren kennen. Dankzij de intensieve samenwerking met de Stichting Kees Verwey is het museum in staat zijn tentoonstellingen en activiteiten te optimaliseren en uit te breiden”, vertelt Laura van der Wijden, directeur Verwey. Wanneer: tot 13 februari 2023

Foto: Uipko Berghuis.

Kees Verwey, Stilleven met kan en soepterrine, 1992, olieverf op doek.

Mari Andriessen aan het werk.

Samen kerst vieren

“Ah joh, voor je het weet is het weer Kerstmis”, zei mijn opa altijd als het even tegenzat. Alsof hij wilde zeggen dat alles van voorbijgaande aard is.

Maar ook dat het belangrijk is om met elkaar kerstfeest te vieren, ook of liever juist als er zorgen zijn. En die zijn er nu volop. Er gebeurt veel verontrustends in de wereld en dat raakt ons dagelijks bestaan. Toch komt de kerst eraan. De Stadsschouwburg en Philharmonie laten dit moment om met veel Haarlemmers samen te komen en kerst te vieren, zeker niet zomaar voorbijgaan. Wij willen natuurlijk het hele jaar door mensen in Haarlem verbinden door gezamenlijk van theater en muziek te genieten, maar geven dat in de kerstperiode nog meer aandacht. Juist in deze zorgelijke tijd is het fijn om met elkaar te zijn en in het theater gezamenlijk ontroerd te raken of te lachen, of troost te vinden bij een mooi concert.

Wij presenteren weer speciale evenementen rond de kerst waar hopelijk heel veel Haarlemmers zich door aangesproken voelen. Zo zullen we in de Stadsschouwburg na de Scrooge-traditie van enige jaren geleden opnieuw een theatraal en muzikaal kerstverhaal presenteren. Ons ‘huisgezelschap’ Club Kenau, dat inmiddels al drie jaar achtereen een zomerkomedie op het Wilsonsplein heeft

algemeen directeur van Stadsschouwburg en Philharmonie.

gespeeld, komt met hun interpretatie van het klassieke walvisverhaal Moby Dick van Herman Melville. Een familievoorstelling waarin de eenzame, onzekere Ismael plots terechtkomt in een magische wereld waar de bewoners nog nooit van Kerstmis hebben gehoord, en waarin hij op zoek gaat naar nieuwe vrienden. Hij komt ook de boze en verbitterde kapitein Ahab tegen, gespeeld door de bekende Haarlemse cabaretier Erik van Muiswinkel. Deze wil op de walvis Moby Dick gaan jagen. Ismael zal niet alleen zijn nieuwe vrienden leren wat samen kerst vieren is, maar ook proberen de walvis te redden. Het wordt een avondvullende kerstmusical met sprookjesachtige personages, wonderschone decors en uitbundige humor. Ideaal om met de hele familie of vrienden naartoe te gaan. Ik weet zeker dat iedere Haarlemmer na afloop met een glimlach en een warm kerstgevoel de schouwburg uitstapt.

Ook in de Philharmonie proberen we een feestelijke kerstsfeer te brengen. Het vocale gezelschap Frommerman zal zijn traditionele kerstconcert uitvoeren, met toegankelijke kerstliederen van bekende

artiesten en componisten. Een heel divers programma waarin ook de bekende televisie- en theateracteur Porgy Franssen ‘acte de presence’ geeft met een bijzondere voordracht. En als je zelf graag wilt meezingen, dan ben je van harte welkom bij ons jaarlijks terugkerende Familie Meezing Kerstconcert op 24 december om 16.00 uur in de Grote zaal. Er wordt een kerstverhaal verteld, geschreven door Ank Kranendonk, en een Haarlems Jongerenkoor zingt overbekende kerstliedjes die iedereen kan en mag meezingen. Niemand minder dan Nienke de la Rive Box, bekend van Het Klokhuis en Zapp, presenteert én is de verteller.

Dit belooft een prachtig Haarlems kerstmuziekfeest te worden voor de hele familie! Ik hoop dat iedereen daarna een warm, gezellig en, al is het maar voor even, zorgeloos kerstfeest zal vieren.

En onthoud wat mijn opa zei als het je daarna even tegenzit; “Voor je het weet is het weer Kerstmis...”

Deze column wordt afgewisseld door Edwin van Balken, directeur Stadsschouwburg/Philharmonie en Marelie van Rongen, directeur Schuur.

Fotografi e: Bibi Veth.

TE KE NA ARS

Deze zes heren weten na veel oefenen als geen ander hoe ze met een potlood om moeten gaan. Het maken van strips en illustraties is voor hen dan ook geen straf. Dagelijks vertoeven zij even in hun eigen fantasiewereld die zij vervolgens met het publiek delen.

ALEX VAN KOTEN

“Als kind kocht ik elke week bij de sigarenwinkel drie verschillende tijdschriften: Kuifje, Robbedoes en Donald Duck. Toen ik twaalf was begon ik met het insturen van mijn boekjes naar redacties zoals die van het striptijdschrift Eppo, die mij vertelde door te blijven gaan met tekenen.”

“Dat geeft natuurlijk motivatie. Het was natuurlijk nog een lange weg, maar dat is niet erg als je bezig bent met dingen die je leuk vindt. Op vrijdagavond kon je mij als kind vinden met een kopje chocolademelk in de Haarlemse bibliotheek. Hier keek ik naar werk van striptekenaars om te leren hoe ik dat zelf kon doen. Niet alleen een goed verhaal is essentieel, maar ook de karakters moeten iets voor je doen. Ze moeten er voor zorgen dat er een vonk tussen hen en de lezer overslaat. Voor De Haarlemse Jeugdkrant schrijf ik een strip over een jongen die met zijn kat praat. Als ik die strip maak, voelt het gewoon alsof ik met ze samen leef. Door het tekenen kom ik terecht in een totaal andere wereld.”

“Striptekenen is het leukste wat er is, maar het solitaire gedeelte is soms jammer. Momenteel werk ik vanuit de Egelantier waar ik samen met collega’s werk. Het is stimulerend om met meerdere creatieve geesten bij elkaar te zitten.”

‘Door het tekenen kom ik in een totaal andere wereld terecht’

ROEL SMIT

Kuifje en

“Mijn broer is vijf jaar ouder dan ik en dankzij hem leerde ik veel dingen kennen, waaronder strips. Eerst nog de ‘gewone’ strips, zoals Suske en Wiske, maar later ook de undergroundstrips, zoals en het Nederlandse stripblad Balloen.”

“In 1977 was ik tien jaar en liet mijn broer mij Anarchy in the UK horen van de Sex Pistols; ik was gelijk verkocht. Door de doe-hetzelf mentaliteit van punk besefte ik dat je gewoon zelf je strips uit kon brengen, wat ik dan ook deed met mijn stripblad Donkere Dagen. Mijn eerste strip daarin was een punk-parodie op Suske en Wiske. Enkele van mijn favoriete tekenaars zijn Piet Wijn, Carol Voges, Bill Hauser en Peter Pontiac. Sommige zijn ouderwets gezellig, andere hard en heftig, een beetje de mix die ik graag in mijn tekeningen laat zien.”

daarin was een punk-parodie op Als ik daar een dag heb gewerkt

“Naast het tekenen werk ik ook af en toe in de zorg, want de schoorsteen moet toch roken. Als ik daar een dag heb gewerkt en thuis kom, dan was dat het. Aan het eind van een dag tekenen heb je ten minste iets voor je liggen, je bouwt aan een oeuvre en dat is een heerlijk gevoel.”

‘Als kind tekende ik veel klassiekers, maar met een eigen twist’

Robert Crumb De Vrije

THÉ TJONG-KHING

“Het was eigenlijk een heel makkelijke keus. Ik deed niets anders dan tekenen, dus er was voor mij geen andere optie. Het stond al vast dat ik voor altijd zou blijven tekenen, ik deed tot slot van rekening niets anders.”

“Eerst wilde ik posters maken voor films. Ik was helemaal gek van filmsterren en die bleef ik maar natekenen. Toen ik tiener was kocht ik allemaal fan-magazines die over filmsterren gingen. Later toen ik strips ging tekenen was ik goed in het tekenen van gezichten, maar ik had geen ervaring met het tekenen van lichamen. Toen ik meer strips ging tekenen leerde ik hoe ik een lichaam moest tekenen. Ik had geen idee of mijn werk een succes was. Tegenwoordig heb je internet waardoor je hoort wat mensen van je werk vinden. Je wist voorheen helemaal niet of je gezien werd en feedback was toen ook niet gebruikelijk. Pas toen schrijfster Miep Diekmann contact met mij zocht, ging ik mijn eerste kinderboek illustreren.”

“Het liefst teken ik fantasieverhalen en dan kom je vanzelf terecht bij kinderboeken. Als ik nu kijk naar mijn tekeningen van dertig jaar geleden, zie ik dat ik onbewust anders ben gaan werken. Gaandeweg leer je natuurlijk ook erg veel door te kijken.”

‘Ik had geen idee of mijn werk een succes was’

“Nooit zag ik het als een optie om van striptekenen mijn baan te maken. Het heeft mij toch vanaf jongs af aan bezig gehouden. Toen ik aan de Kunstacademie studeerde bleef het toch kriebelen. Inmiddels heb ik mee mogen werken aan veel grote jeugdhelden.”

“Tijdens mijn studie kwam ik in aanraking met Jan Kruis van Jan, Jans en de kinderen. Hij stond op het punt met pensioen te gaan en was bezig met het opzetten van een studio om de strip voort te zetten. Hij was op zoek naar een leerling en zo begon ik met mijn werk daar. Dankzij Jan leerde ik dat je daadwerkelijk een beroep kon maken van het tekenen van strips. Bij de studio kwam ik in contact met Eric Hercules, een van mijn favoriete schrijvers, met wie ik uiteindelijk veel samen werkte. Ik was bij hem op bezoek in Gent toen ik net een klein figuurtje had getekend. Hij vond het meteen leuk, maar het moest volgens hem een pittige tante worden. Zo werd Elsje geboren.”

“Inmiddels is Elsje al vijftien jaar de standaard dagstrip in Haarlems Dagblad. Kort daarna brachten we een boek uit, dat is inmiddels al gegroeid tot een rijtje vol boeken in mijn kast. Het bleek dat we een blijvertje waren. Dat had ik nooit durven dromen.”

GERBEN VALKEMA

‘Het bleek dat we een blijvertje waren’

MICHIEL OFFERMAN

‘Strips vallen of staan met een verhaal’

“Zoals de rest begon ik als kind al met tekenen, maar dat ging bij mij niet over. Ik was dol op strips zoals Asterix, Guust Flater en Lucky Luke Dat ik stiptekenaar wilde worden was snel duidelijk.”

“Na de Grafische School belandde ik in de reclamewereld. Daar leerde ik ontzettend veel, en na zeven jaar ben ik voor mezelf begonnen. Via mijn agentschap Roughmen bouwde ik een netwerk op waar ik nog veel andere opdrachten uit heb gehaald. Daardoor rolde ik per toeval de Eppo in, en toen volgden veel meer (strip)opdrachten. De eerste twee debuutalbums heb ik inmiddels op mijn naam staan: Star Barz™ met Ger Apeldoorn en Luthon-Höge met Willem Ritstier. Soms maak ik een storyboard en soms een advertentie voor Donad Duck. De afwisseling is enorm leuk. Alleen strips tekenen is niet saai, maar het blijft toch hetzelfde. Op deze manier moet je soms snel schakelen en dat houdt je scherp.”

“Strips staan of vallen met een verhaal. Het verhaal moet goed in elkaar zitten en fijn zijn getekend met veel aandacht en liefde. Alles is leuk, zolang er maar een beetje humor in zit. Het is een speeltuin waar je alles in uit kan proberen en niets is te gek.”

“Nu ik zelf kinderen heb stel ik ook de vraag wat zij later willen worden. Vanaf mijn zevende wist ik al dat ik striptekenaar wilde worden. Mijn oorspronkelijke eerste strip heb ik nog liggen. Als kind was ik niet per se goed. Voor talent moet je veel werken.”

“Er zit tussen elke illustrator wel een verschil. De één wil iets creëren, maar niet uitwerken, de ander wil juist graag een hele verhaallijn uitwerken. Ik hou van tekenen voor een publiek. De interactie tussen mij en de lezer is heel belangrijk voor mij. Het beeld moet mijn verhaal goed over kunnen brengen. Elke keer maak ik iets wat op dat moment mijn beste werk is. Mijn inspiratie haal ik overal vandaan, ik doe het de hele dag op. Soms komt het voort uit een kleur of een plaats en soms uit het werk van een andere illustrator. Ik werk bijvoorbeeld niet met een vaste stijl. Het plezier zit juist in het uitproberen van verschillende stijlen. Elke stijl heeft zijn eigen manier van communiceren.”

“Niets is zo leuk als wanneer je het werk gedrukt in je handen kan vasthebben. Wanneer ik iets maak, is er altijd wel iemand die het werk ziet en daar wat mee doet. Als ze het niet leuk zouden vinden, dan pakken ze het ook niet op. Dat vind ik heel erg gaaf.”

EMANUEL WIEMANS

‘Voor talent moet je veel werken’

Tekst: Victoria van der Werff. Fotografie: Anouk De Kleermaeker.

In gesprek met…

Elise Alders uitvaartbegeleider

‘Bespreek de dood met elkaar’

Ze weet al hoe ze haar eigen uitvaart wil en heeft dat ook besproken met haar partner en kinderen. Volgens uitvaartbegeleider Elise Alders is het voor alle geliefden belangrijk dat van elkaar te weten. “Je hebt dan een kompas en dat is fijn als het verdriet groot is.”

Al tien jaar is Elise samen met Martine Klumper eigenaar van hart & ziel uitvaarten. Werken in de uitvaartwereld was niet iets waar Elise altijd van droomde. Ze wilde na een lange carrière in de reclame en marketing werk doen dat er toe doet. “Ik kreeg de behoefte menselijker bezig te zijn. Bij een afscheid ben je betrokken bij families op een heel kwetsbaar moment. Er is geen ruimte voor chit chat, het gaat gelijk ergens over. De meeste mensen zijn in normale omstandigheden prima in staat zelf te handelen, maar geconfronteerd met intens verdriet blokkeren ze. Ik bied graag hulp op die momenten, iedereen heeft recht op een goed afscheid.”

Wat boeit je aan het werk? “Ik kom met zoveel mensen in aanraking, iedereen is anders en geen situatie hetzelfde. Het is boeiend om een korte periode dichtbij een familie te staan, en samen te kijken hoe we een mooi afscheid kunnen organiseren. Het is fijn als het lukt de uitvaart passend te maken bij de overledene en de personen die afscheid nemen, ondanks het grote verdriet.”

Hoe ga je om met de emoties waarmee je te maken krijgt? “Een afscheid raakt me bijna altijd, maar het is niet míjn verdriet. Ik raak niet overmand door emotie zoals de nabestaanden. Als het gaat om gevoelens ben ik gewoonlijk een spons, in het begin werd ik daar zenuwachtig van. Inmiddels vraag ik mij af of het erg is als mensen zien dat het me raakt. Helemaal niet, families beschouwen dat als menselijk.”

Is het niet vervelend zo vaak met verdriet geconfronteerd te worden? “Ik denk dat als het me niet raakt, ik niet met dezelfde betrokkenheid kan werken. Door open te staan voor emotie begrijp ik families beter en kan ik het werk ook beter uitvoeren. Het is niet zo dat ik altijd enorm geraakt word. Natuurlijk is het ook verdrietig wanneer oude mensen met een prachtig leven achter de rug overlijden, maar hun leven is voltooid.”

Welke situatie is voor jou het moeilijkst? “Als het kinderen betreft of mensen die zich

in dezelfde situatie bevinden als ikzelf. Het is voor mij extra verdrietig en moeilijk als het een vader of moeder betreft met jonge kinderen zoals wij hebben. Maar het is mijn werk. Ik heb een bepaalde distantie en kijk waar ik iets kan toevoegen. Op zo’n moment ben ik anders met het verdriet bezig.”

Lig je wel eens wakker van je werk? “Niet meer zo vaak. Soms als het verdriet heel groot is of de situatie dichtbij komt. Het kan ook om een praktische reden zijn, als ik de locatie niet rond krijg bijvoorbeeld. Ik vind het belangrijk dat het afscheid gaat zoals de familie dat wil.”

Wat was de reactie van je omgeving op je besluit een uitvaartonderneming te starten? “Voor mijn ouders was het wel wennen. Ze zagen vooral nadelen aan de emotionele kant van het werk. Ze kennen mijn grote inlevingsvermogen en vroegen zich af of deze keuze wel zo verstandig was. Mijn partner vond dat ook, maar die liet het besluit aan mij. Het fijne van samenwerken met Martine is dat ik met haar kan delen wat ik meemaak. Je moet soms je verhaal kwijt.”

Je ziet veel overleden mensen, hoe is dat voor jou? “Ik heb daar geen problemen mee, dode mensen zijn niet eng voor mij. Vaak kleden en verzorgen we samen met de familie de overleden dierbare. De meesten zijn op oudere leeftijd vredig ingeslapen. Een zelfdoding is natuurlijk wat anders, het afscheid nemen is dan erg moeilijk. Bij mensen die met pijn zijn overleden, zien we vaak dat de grimassen uit het gezicht verdwijnen door het ontspannen van de Tekst: Meta van der Meijden. Foto’s Christhilde Klein.

Sommige personen vinden dat de uitvaartwereld geld verdient aan andermans verdriet. “Er zijn mensen die zo denken en wellicht ook bedrijven in de branche die zo werken. Volgens mij is er een flink verschil tussen grote en kleine uitvaartondernemingen. De kleinere bedrijven hebben allemaal een andere invalshoek en werken over het algemeen integer. De grotere bedrijven waarbij uitvaartverzekeringen gekoppeld zijn aan uitvaartondernemingen, dat is een totaal andere wereld. Mensen hebben hun hele leven voor een uitvaartverzekering betaald. Van tevoren is afgesproken wat ze voor dat bedrag krijgen. Als de uitvaart vervolgens geregeld kan worden in 15 uur in plaats van 25 uur, dan heeft de ondernemer tien uur verdiend. Daar komt weinig liefde bij kijken. Het is natuurlijk wel zo dat in Nederland bij wet is vastgelegd, dat je begraven of gecremeerd moet worden. Dat kan men over het algemeen niet zelf. Ik verdien aan de tijd die ik bezig ben met het organiseren van een uitvaart. Willen nabestaanden veel zelf doen, dan is dat goed. Het gaat mij er om dat nabestaanden afscheid kunnen nemen op een manier die bij ze past.”

spieren na overlijden. Eindelijk weer rust op het gelaat van de dierbare.”

Krijg je nieuwe inzichten door het werk?

“Ik sta meer in het leven dan vroeger. Doordat ik zoveel te maken heb met verlies en verdriet, ben ik me er bewust van dat je zelf wat van het leven moet maken. Ga ervoor, niemand anders doet het voor je en uit je emoties naar elkaar. Het leven kan zomaar afgelopen zijn of je kunt een dierbare verliezen. Bewust zijn betekent voor mij dat ik besef dat ik leef. Ik geniet nu meer en heb meer vertrouwen gekregen in het leven.”

Is verdriet ongemakkelijk voor mensen? “Voor mij niet, maar voor sommigen wel, die verontschuldigen zich voor hun tranen. Ze voelen zich ongemakkelijk. Soms wil een nabestaande niet spreken tijdens de uitvaart uit angst te gaan huilen. Als ik het idee heb dat het wel belangrijk voor ze is om te spreken, stimuleer ik dat. Doen ze dat niet, dan kan iemand nadien spijt krijgen, wat wellicht ook de verwerking in de weg kan staan.”

Wordt er genoeg gerouwd in Nederland?

“Bij ons is de uitdrukking ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ er erg ingebakken. Dat geldt ook voor afscheid en verdriet. Nabestaanden denken al snel dat hun omgeving van ze verwacht dat ze verder moeten met leven. Ze laten liever niet zien dat ze net een geliefde verloren hebben. Vroeger was dat anders, vrouwen liepen lange tijd in een zwarte rok na het overlijden van een familielid. Rouw was zichtbaar aan de buitenkant in kleding en sieraden, dat is verdwenen. Verlies hoorde meer bij

het leven dan nu, mensen werden minder oud door ziektes.”

Zijn er taboes rond de dood? “Alles wordt juist steeds opener, er kan aanzienlijk meer. Vroeger was een uitvaart standaard, nu is de aanpak veel persoonlijker. Er wordt gekeken naar wat écht past bij de overledene. Mensen vinden minder zaken gek tegenwoordig. Dat zien we terug in de keuze van de rouwkaart, de locatie, de muziek en de catering.”

‘Het leven is maakbaar’ is tegenwoordig de teneur, past verdriet daar nog wel bij? “Dat is zeker een algemeen maatschappelijk verschijnsel. Wat ik wel merk is dat mensen de uitvaart proberen ‘mooi’ te maken. Het perfecte afscheid, het kan ook maar één keer natuurlijk. Er wordt meer nagedacht over de sfeer en de intimiteit. Uitvaarten zijn nu veel sfeervoller dan twintig jaar geleden.”

Is de dood voldoende bespreekbaar? “Het zou beter zijn als we de dood meer met elkaar zouden bepreken. In het werk kom ik regelmatig situaties tegen dat families niet weten of iemand begraven of gecremeerd wil worden. Op zo’n moment is dat een heel moeilijke keus. Het is fijn om van elkaar te weten wat je wilt. Bovendien kan het mooie gesprekken opleveren als je met elkaar praat over de dood. Wil je een grote of kleine uitvaart, formeel of juist niet. Dat kan tijdens de afwas, het hoeft echt geen zwaar gesprek te zijn.”

Het is wel een droevig gesprek dat de meeste mensen liever uit de weg gaan. “Ja, klopt en dan wordt het onderwerp weer weggedrukt, maar het is juist mooi als je in

‘Ik hoop zelf op een afscheid met een lach en een traan’

de geest van iemand afscheid kan nemen en zeker weet dat diegene daar achter stond. Voor veel mensen is het moeilijk, maar bespreek de dood met elkaar. Ook als het gaat om levensverlenging, hoelang wil je dat je leven gerekt wordt en wil je gereanimeerd worden? Denk daarover na, deel het met elkaar en maak een levenstestament op.”

Waarom vindt men het toch zo moeilijk om erover te praten? “De eindigheid van het leven is ingewikkeld. Mensen willen zich afsluiten voor de pijn en het verdriet. Het is nog niet zover, dus we denken er niet aan. Het verdriet wordt niet kleiner als je je uitvaart met elkaar bespreekt, maar je weet wel wat de ander wil. Je hebt een kompas en dat is fijn, juist als het verdriet groot is.”

Heb jij al nagedacht over je eigen uitvaart? “Ik zie tijdens mijn werk natuurlijk veel voorbij komen wat me aanspreekt of wat bij mij zou passen. Toch heb ik met mijn partner besproken dat ik het bij hem en de kinderen laat of ik begraven of gecremeerd wordt. Heel lastig natuurlijk, je zadelt de ander met een moeilijke beslissing op, maar ik vind het belangrijk dat zij achter de keuze staan. Als mijn geliefden het fijn vinden om naar een vaste plek te gaan, dan is begraven prima. Willen ze liever mijn as verstrooien, dan vind ik het ook goed. Ik sta los van dat proces. Ik weet wel hoe ik mijn afscheid wil en dat hebben we ook al besproken. Wat mij beter past is het leven te vieren dan erom te treuren. Geen formele toespraken, alles wat je tegen me wilt zeggen doe je nu maar. Ik hoop op een afscheid met veel muziek, een lach en een traan.” ✶

IEDERE WONING HEEFT EEN VERHAAL

Als een woning een nieuwe eigenaar zoekt, moet alles volledig tot zijn recht komen. Iedere woning is immers uniek en heeft een eigen verhaal. Een verhaal dat het verdient om verteld te worden.

Zowel verkoop als aankoop vergt de juiste strategie om succes te garanderen. Dat betekent een ontdekkingstocht naar de mooie - en soms ook minder mooie - verhalen van de woning die wij leren kennen. Dat doen we door te vragen, indien nodig door te prikken, te kijken, te voelen en door grondig onderzoek. Dat is onze grote kracht, waardoor we zijn uitgegroeid tot een van de meest toonaangevende makelaarskantoren in heel Zuid-Kennemerland. Van het Haarlemse Schalkwijk en de Bomenbuurt tot en met het Kopje van Bloemendaal. DMC Makelaars kent én herkent de verhalen. Van iedere woning.

Offenbachlaan, Heemstede

Ruys de Perezlaan, Aerdenhout

Van Nieveltstraat, Haarlem

Oranje nassaulaan, Overveen

Dahlialaan - Aerdenhout Meerlaan, Hillegom

Ernst Casimirlaan, Overveen

Amstellaan, Heemstede

De Genestetweg, Bloemendaal

Ampzingstraat, Haarlem

AZ

Het monument voor Lennaert Nijgh (1945-2002) was een initiatief van stichting Lennaert Nijgh Verbeeld. Het monument werd vervaardigd door Marinus Boezem (1934). Het staat op de Oude Groenmarkt en bestaat uit een marmeren A en een marmeren Z. Rondom het beeld zijn teksten van Lennaert in de straat gegraveerd. Het monument werd onthuld door de ex-echtgenotes van Lennaert Nijgh: Anja Bak, Astrid Nijgh en Josee Koning. De presentatie was in handen van toenmalig burgemeester Pop en Boudewijn de Groot.

Tekst: Yorick Coolen. Illustraties: Eric J. Coolen.

DE MUZIEK

Twee bronzen vrouwenfiguren bij het Prinsenhof.

In 1967 vervaardigd door Mari Andriessen (1897-1979) in opdracht van de toenmalige Nutsspaarbank. Andriessen maakte een aantal studies gebaseerd op het thema muziek. Het uiteindelijke beeld werd geschonken aan de gemeente Haarlem. Een kleinere versie van het beeld is terug te vinden in het Frans Halsmuseum.

HET LEEUWTJE

BOVEN DE ENTREE VAN DE BAKENESSERKERK

Op een initiatief uit 2013 van Martin Busker (Gemeente Haarlem).

Een ontwerp/reconstructie van de leeuw die ooit boven de entree van de Bakenesserkerk had gestaan. De leeuw en het wapenschild zijn uit Bentheimer-zandsteen gebeeldhouwd. 10 april 2015 werd het beeldje onthuld.

LOUIS FERRON

Het borstbeeld van Louis Ferron, is gemaakt door de Haarlemse beeldhouwer Bart Holt (1943).

Het beeld was een initiatief van Lilian Blom en Renate Dorrestein. Het werd december 2006 onthuld op het Doelenplein van de Stadsbibliotheek Haarlem. Louis Ferron (1942-2005) was prozaïst, toneelschrijver en dichter. In 1990 kreeg hij de AKO Literatuur Prijs en in 2001 werd hem voor zijn gehele oeuvre de Constantijn Huygensprijs toegekend. Over de laatste dagen van Louis Ferron schreef zijn vrouw Lilian Blom het boek De tuinkamer (2006).

Fotografie: Linda Llambias.

Stadsmormels

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad.

Een rouwkaart die

bij iemand past

Als iemand overleden is moet dit natuurlijk bekend gemaakt worden aan familie, vrienden en kennissen. De berichtgeving bij een overlijden hoeft tegenwoordig niet meer volgens vaste regels. Er kan veel meer, menen Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten.

In de meeste gevallen vindt de berichtgeving plaats door middel van een kaart. Elise: “Al onze kaarten zijn op maat gemaakt, precies zoals de nabestaanden het willen.” Martine: “Sommige mensen vragen om voorbeelden, maar wij hebben geen map waar je uit kunt kiezen. We gaan het gesprek aan en vragen wat past, wel of geen foto, is er iets wat degene typeert, favoriete kleur, etc.” Elise: “Of is er een toepasselijke spreuk of liedje, had hij of zij een speciale hobby? Bij het ontwerpen en samenstellen van de kaart proberen we te kijken naar wie de overledene was.” Martine: “Wij merken dat het voor veel nabestaanden fijn is eigen inbreng te hebben in het maken van de kaart zodat ze de overledene er echt in herkennen.”

Geen poespas

Elise: “Sommige nabestaanden willen geen poespas, alleen een rouwbrief op speciaal papier, traditioneel opgemaakt met een watermerk. Hoe origineel de kaarten soms ook zijn, de witte envelop met grijs kader heeft door de herkenbaarheid nog steeds de voorkeur.” Martine: “Er zijn ook mensen die helemaal van de kaart afstappen en het overlijdensbericht delen via een appje. Of die een mooie pdf (laten) maken om per mail te versturen.”

Durf creatief te zijn

Martine: “Bij een plotseling overlijden van een dierbare worden mensen verrast. Ze hebben niet nagedacht over wat er mogelijk is.” Elise: “En toch ook dán is ons advies, laat je niet leiden door tradities, maar bepaal zelf het ontwerp en de sfeer van de kaart. Durf iets te maken dat past bij de overledene en bij jou. Zo draag je bij aan het eren en de herkenning van die persoon.”

ZELF MAKEN

Op daglief.nl vind je een aantal voorbeeldontwerpen van kaarten die als basis gebruikt kunnen worden voor een rouwkaart. Je kunt met de handige online tool zelf een foto, lievelingsbloem of quote toevoegen. Ook de kleuren kunnen worden aangepast en er is een ruime keuze uit lettertypes. Meer info zie: www.daglief.nl

Heb je vragen aan Elise en Martine over een uitvaart?

Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl

GETEKEND

Als er geen geschikte foto is voor op de kaart of op de kist, dan is een illustratie van de overledene een mooie oplossing. Op een persoonlijke en bijzondere manier getekend, zoals hij of zij echt was. De Haarlemse illustrator Teuben Art maakt zulke portretten. Meer info: www.teubenart.nl

BIOLOGISCH AFBREEKBAAR

De Beyond-urn is gemaakt van aardappelzetmeel en houtvezel en dus 100% biologisch afbreekbaar. De urn is ontwikkeld voor het verstrooien van as in water of om te begraven in aarde. Aan het koord van elke urn zit een blad met zaad van bloemen en een boom om op een bijzondere plek te kunnen zaaien als blijvende herinnering. Te bestellen via www.faircoffins.nl

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografi e: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.

Mijn Haarlem JOB ZWART

Job Zwart (28) stond in 2017 op de lijst van GroenLinks voor de gemeenteraadsverkiezingen in Zandvoort. Inmiddels is hij werkzaam bij de Rijksoverheid. Hij geeft zijn ongezouten mening over Haarlem...

Ten eerste: ben je een echte Haarlemse Mug?

“Ik ben geboren in Haarlem en opgegroeid in Zandvoort. Maar sinds drie jaar woon ik weer in Haarlem.”

Hoe was het om op te groeien in Zandvoort?

“Mijn ouderlijk huis staat vlakbij de watertoren en de zee, dus dat was erg fijn. We waren altijd zo op het strand. Voor de rest vind ik Zandvoort afschuwelijk, het is geen mooie plaats en er gebeurt te weinig. Mijn middelbareschooltijd was in Haarlem en toen heb ik de stad echt goed leren kennen. Ik had eigenlijk ook alleen maar vriendjes in Haarlem in die tijd, dus ik was vaker in Haarlem te vinden dan in Zandvoort.”

Wist je op de middelbare school al dat je in de politiek wilde werken?

“Lang wist ik niet wat ik nu precies wilde, totdat een docente mij Bestuurskunde tipte. Dat was echt een goeie tip; ik heb het met veel plezier gestudeerd in Amsterdam.”

Waarom past de politieke wereld zo goed bij je?

“Ik denk omdat ik snel voor mensen opkom, me snel uitspreek over bepaalde zaken. Ik zou ook echt wel een

keer de overstap willen maken naar de Tweede Kamer. Ik denk dat het erg bij mij past.”

Kom je uit een politiek nest?

“Nee dat niet, maar mijn ouders, die allebei werkzaam zijn in de gezondheidszorg, zijn wel altijd maatschappelijk betrokken geweest. Ik heb dus wel meegekregen dat je om moet kijken naar andere mensen.”

Terug naar Haarlem: wat zijn jouw favoriete plekken in de stad?

“Wat betreft rust kun je me vinden in de natuur rondom Haarlem, zoals het strand, de Amsterdamse Waterleidingduinen en Bleek en Bergh. En in de stad vind ik het heel fijn om uiteten te gaan bij Nolita en Toujours. Voor een kopje koffie of een taartje zit ik graag bij Jansje en het Veerkwartier. En als je naar de omgeving van Haarlem kijkt, kom ik heel graag op het strand.”

Dat is niet zo gek als voormalig Zandvoorter…

“Ja, maar in de zomer zie je me echt niet op het strand, hoor. Dan vind ik het te druk en het publiek vind ik soms ook te asociaal…”

Wat vind je van de Haarlemmers?

“Het is misschien erg om te zeggen, maar ik denk dat de Haarlemmer vaak hoogopgeleid en wit is. Haarlemmers zijn ook niet op hun mondje gevallen, maar minder erg dan Amsterdammers. Verder zijn het levensgenieters, ze gaan vaak uit eten, getuige de vele restaurants in de stad. Maar ze zijn ook wel een beetje saai…”

Leg dat eens uit…

“In Haarlem zal je niet zo snel een excentriekeling zien, zoals in Amsterdam of Den Haag. Het komt ook natuurlijk door het uitgaansleven hier. Je hebt hier weinig plekken waar je echt tot in de late uurtjes uit je bol kunt gaan. Rond Stadsstrand de

Oerkap hangt nog wel een beetje een tegendraads sfeertje, maar dat is ook net buiten het centrum. Daarom ga ik meestal uit in Amsterdam. Bevrijdingspop vind ik trouwens altijd echt goud. Aan de ene kant het hoofdpodium en aan de andere kant het Provinciehuis Paviljoen Welgelegen, een van de mooiste gebouwen van Haarlem. Dat is ook echt wel een visitekaartje van Haarlem. Veel niet-Haarlemmers die ik ken, zijn weleens naar Bevrijdingspop geweest.”

Ga je misschien nog eens verhuizen naar Amsterdam?

“Ik heb tijdens mijn studie in Amsterdam gewoond en het is nu handiger om in Den Haag te wonen, omdat ik daar werk. Ik twijfel nog of ik in Haarlem iets ga kopen of toch in Den Haag ga huren. Dan kan ik Den Haag nog even ontdekken en als het niks is, kan ik weer terug naar Haarlem. In ieder geval zit je in Den Haag ook dichtbij het strand, dus dat is voor mij een groot pluspunt!”

Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Anouk De Kleermaeker.

‘Lang wist ik niet wat ik nu precies wilde, totdat een docente mij Bestuurskunde tipte’

Samenstelling en tekst: Victoria van der Werff.

NIEUW in de Regio

NIEUWE PLEKJES, WINKELTJES EN RESTAURANTS IN HAARLEM EN HEEMSTEDE VOOR JOU OP EEN RIJTJE.

THEELEUT

Terwijl koffie de afgelopen decennia veel liefde heeft gekend, is thee helaas wat achtergebleven. Bij Teapublic wordt theezetten anders gedaan dan gebruikelijk; namelijk zoals bij een espresso op basis van verse thee, gesneden in de winkel. Een persoonlijk recept waar je onderweg of ter plekke van kan genieten.

Grote Houtstraat 146 | 06 115 282 77 www.teapublic.nl

BUONA

Als je van lekkers uit Italië houdt, dan ben je hier aan het goede adres. Alle producten worden door de eigenaren geïmporteerd uit het land. Bij La Dolce Vita vind je bijzondere pastasoorten, mooie sauzen en ook heerlijke broodjes met mortadella of parmaham. Nog zin in een ijsje? Ga dan voor de smaak limoncello-cheescake.

Schotersingel 131 | 023 700 9708

RECYCLEN MET SMAAK

Je kleding een nieuw leven inblazen is sinds kort mogelijk bij Atelier Pita. Samen met eigenaresse Josefien kijk je naar die oude trui van tien jaar geleden en wat er nodig is om deze opnieuw aan te kunnen trekken. Elke dinsdag kan je binnenlopen voor vrijblijvend advies en op donderdagen kan je aan de slag tijdens de workshops.

Doelstraat 6 | www.atelierpina.com

ZOETEKAUW

Ze begonnen met een online webshop, maar door het grote succes van Chef Cookie openen zij nu de deuren van een fysieke winkel in Haarlem. Hier vind je heerlijk deeg voor koekjes in alle smaken die je kan bedenken, maar ook kant-en-klare zoetigheid. Er wordt uitsluitend gewerkt met natuurlijke ingrediënten en je kunt er ook terecht voor een kopje koffie, ontbijt of brunch.

Gedempte Oude Gracht 49 | www.chefcookie.nl

FUTURISTISCH

Bijzondere sushi, maar met klasse. In dit restaurant kan je genieten van bijzondere Aziatische en Westerse gerechten met een unieke twist. Naast het eten kan je genieten van maar liefst vijftien verschillende cocktails en de twee robots die in dienst zijn. Je leest het goed, want bij Sukiya heb je twee ‘bedienden’ die je welkom heten en jouw eten brengen.

Californiëplein 139 | 023 785 8384 | www.sukiya.nl

GODDELIJK

Bij Life of Yuna is niet alleen een goede kop koffie te koop, maar ook het gehele interieur. De passie van eigenaresse Carmen ligt dan ook bij lekkere koffie en moois voor in het huis. Doordat er veel koffiezaken in Haarlem opdoken, vond ze dat haar concept uniek moest zijn. Dankzij de combinatie van een concept store en de unieke koffiebonen van Lot61 is haar dat goed gelukt.

Koningstraat 7 www.lifeofyuna.n

WAT WIL JE NOG MEER?

Hier vind je alles voor een luxe uitstraling van je interieur. Exclusieve ontwerpen van hoge kwaliteit tegen een goede prijs. De collectie bij Het Vazenatelier is gefocust op de laatste interieurtrends. Hier kan je terecht voor prachtige vazen en al het leuks voor in huis.

Binnenweg 183-185

150 kilogram honing

Als imker oogst ik elk jaar zo’n 150 kilogram honing. Om een beeld te geven: dat zijn 300 grote potten honing zoals ze in het supermarkt-schap staan. Stel je eens voor wat een enorme toren dat zou zijn als je de potten op zou stapelen…

Wat ik doe met al die honing? Om te beginnen heb ik in de periode waarin je honing kunt oogsten altijd opmerkelijk veel vrienden. Na de eerste uitdeelronde verkoop ik een deel, onder meer bij restaurant SMAAK Haarlem in de Waarderpolder. Met de inkomsten betaal ik kosten van het volgende bijenjaar. Denk hierbij aan nieuw raat, nieuwe bijenkasten, suikerwater en natuurlijk nieuwe potten en deksels.

Uiteraard houd ik zelf ook een flink deel, voor over de yoghurt of op mijn beschuitje. Verder gebruik ik honing regelmatig in de keuken. Bijvoorbeeld in de jam als suikervervanger, maar zeker ook bij ovengerechten. Overigens is het voor (het goede deel van) de enzymen in de honing af te raden om deze te verhitten boven de 60 graden. Maar ga je voor de smaak, dan is dat natuurlijk geen probleem. Eén van mijn favoriete gerechten waarbij ik mijn honing gebruik, is eigengemaakte sambal Badjak. En dan natuurlijk ook met mijn eigen Habanero-pepers, of die uit de kas van mijn goede vriendin Marian. Deze sambal is zeer geschikt om snel een superlekker ‘dingetje erbij’ te maken, bijvoorbeeld op een blokje jong belegen kaas. Deze sambal is niet al te scherp en vol van smaak. Aangezien de feestdagen eraan komen hierbij speciaal voor alle HRLM-lezers een klein cadeautje: mijn (nu niet meer) geheime sambal Badjak-recept.

Ingrediënten

• 350 g Habanero (of Spaanse peper)

• 2 uien (ca 200 g)

• 5 flinke tenen knoflook

• 150 ml water

• 100 g bloemenhoning (van de imker!)

• 75 g palmsuiker of bruine basterd suiker

• 70 ml ketjap manis (voor de ketjap-liefhebber 100 ml)

• 35 ml natuurazijn

• Sap van ½ limoen

• 1 stengel citroengras (gekneusd)

• 2 x 1 cm gember

• 2 tl trassi

• Sla of zonnebloemolie

Falco Bloemendal is centrummanager in Haarlem. Hij is actief in verschillende besturen en houdt zich in zijn vrije tijd onder meer bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.

Bereiding

1 Maak de pepers, uien en knoflook schoon en blender/hak deze in de keukenmachine fijn. Hou je niet van al te pittig, haal dan de zaadlijst uit de peper.

2 Zet een ruime pan met dikke bodem op hoog vuur met een scheut sla- of zonnebloemolie. Zodra deze heet is, voeg je de peper-, ui- en knoflookmassa toe die je net fijn gehakt hebt. Deze bak je circa 5 minuten aan.

3 Voeg nu de rest van de ingrediënten toe. Roer het door, zodra het kookt zet je het vuur lager. Het is de bedoeling dat je onder af en toe roeren het toegevoegde water er weer uitkookt. Na 30 à 40 minuten zal de sambal steeds donkerder worden en de juiste dikte bereiken.

4 Haal de gember en het citroengras uit de sambal Badjak.

Bewaren

Ik verwacht niet dat je alle sambal in één keer zult opeten. Het is daarom handig om wat potjes of weckpotten klaar te zetten om de sambal langer te bewaren (tot 1 jaar). Voordat je de potten gebruikt: desinfecteer deze door ze een minuut of 10 in kokend water te zetten of haal ze direct uit de vaatwasser. Vul de potjes met de kokende sambal. Draai de deksels er op en draai het potje op de kop, na 5 minuten zet je ze weer recht. Laat de potjes afkoelen en zet ze op een donkere plek.

KRIJG JE OOK ZIN OM DIT

RECEPT TE MAKEN?

Wij hebben tien potten bloemenhoning van de imker gekregen om aan onze lezers te geven. Stuur een mail naar post@haarlemse-stadsglossy.nl en maak kans!

‘De ondernemende Borski’s pendelden tussen hun grachtenpanden in Amsterdam en hun grote landgoederen tegen de rand van Haarlem’

Wie waren de Borski’s?

Jan Kees Kokke fietst in zijn jeugd regelmatig langs de landgoederen in Overveen, Elswout en Bloemendaal en door de uitgestrekte duingebieden naar de zee. Lang had hij geen besef van wat zich daar allemaal zou hebben afgespeeld. “Ik wilde graag weten wat het verhaal achter deze bijzondere landgoederen was.” Recentelijk verscheen het boek De Borski’s dat hij schreef over de bewoners van deze stukken grond.

Het was een lange, maar boeiende speurtocht waarin hij steeds nieuwe ontdekkingen deed. “Zie het als een puzzel waar je blij bent met elk stukje dat past”, vertelt Jan. Al snel bleek dat er een samenhang bestond tussen de bewoners van de verschillende buitenplaatsen. “Ze waren aaneengesloten van Aerdenhout tot Elswout, Overveen en Bloemendaal.” Het waren van

Johanna Borski-Van de Velde, later bekend als ‘Weduwe Borski’. Ze bouwde na het overlijden van haar man verder aan de toekomst van de familiebedrijven en vergrootte het grondbezit. Zij is de rijkste zakenvrouw die Nederland ooit heeft gekend.

oorsprong twee sterk met elkaar verwante families die hier met hun nazaten deze landgoederen in bezit hadden. De Borski’s waren vermogend geworden met hun handel in geld en waardepapieren, de familie Van der Vliet met groothandel in constructie-ijzer.

De eerste Borski die hier uit Amsterdam neerstreek was Willem I. Hij kocht in 1805 het landgoed Elswout in Overveen en breidde het spoedig uit met omliggend grondgebied. Veel vermogende families in Amsterdam kochten in die tijd een zomerverblijf buiten de stad. Jan legt uit dat het in die tijd niet fris was in de hoofdstad. “De grachten stonken enorm in de warme zomer.” Families trokken graag naar de Haarlemse duinstreken of de Vechtstreek.

ONDERNEMEND

Van generatie op generatie pendelden de ondernemende Borski’s tussen hun grachtenpanden in Amsterdam en hun grote landgoederen tegen de rand van Haarlem. De familie was in Amsterdam betrokken bij een tal van ondernemingen en instituten die vandaag de dag nog steeds bestaan. Denk aan de Nederlandsche Bank, de Nederlandse Handels-Maatschappij en de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. Daarnaast waren zij ook actief als bestuurders van

vele organisaties en instituten zoals de Amsterdamsche Duinwater-Maatschappij tot Artis.

Jan speurde in tal van archieven en sprak met verre nazaten. Boeiende informatie over het leven van de Borski’s begin negentiende eeuw trof hij ook aan in een bewaard gebleven bundel brieven, die Willem Borski I schreef aan zijn vrouw, kinderen en zakenrelaties. “Zo schrijft hij in deze brieven gedetailleerd over zijn in die tijd riskante buitenlandse reizen”, legt Jan uit. “Hij houdt zijn vrouw altijd uitvoerig op de hoogte van zakelijke kwesties, vrij uitzonderlijk in die tijd. Intussen vraagt hij voortdurend naar haar, zijn kinderen en allerlei huishoudelijke drukte. Uit de brieven blijkt dat Willem Borski I een warme band onderhield met zijn gezin. Dat telde acht kinderen, waarvan vier jongens en vier meisjes.”

Voor de Borski’s gold, grond is macht. Met deze filosofie in zijn gedachten breidt Willem Borski I hun grondbezit in Overveen en Bloemendaal in de loop der tijd aanzienlijk uit. Achter zijn landgoederen strekten zich de Borskiduinen tot aan de Noordzee uit. Willem Borski I tobde met zijn gezondheid en overleed op vroegtijdig 49-jarige

leeftijd. Hij laat een vermogen aan kapitaal, landgoederen, grondbezit en grachtenpanden in Amsterdam na aan zijn echtgenote en acht kinderen. Zijn weduwe, Johanna BorskiVan de Velde, bracht acht kinderen groot en zet de firma met succes voort. Als ‘Weduwe Borski’ zal zij tot op de dag van vandaag bekend staan als de rijkste en machtigste zakenvrouw die ons land ooit kende.

Haar oudste dochter Bartha Borski is de eerste in de familie die met een lid van de vermogende familie Van der Vliet trouwt. Later zou een zoon van dit echtpaar Van der Vliet-Borski trouwen met zijn nicht, een meisje Johanna Borski. De families kennen elkaar goed vanwege hun actieve rollen in het Amsterdamse zaken- en societyleven. De Van der Vlieten waren vrijwel gelijk met de Borski’s vanuit Amsterdam in het Bloemendaalse neergestreken. Generatie op generatie bestuurden zij sinds 1754 de firma Gebr. Van der Vliet ‘De IJzerstaven’. Inmiddels is de ijzerhandel nog steeds de oudste actieve firma in Nederland.

LANDGOED ELSWOUT

Na het overlijden van de weduwe Borski, erfde haar zoon Willem II Elswout het bedrijf. Hij wist het vermogen van de firma en het

Willem Borski I Willem Borski II

Willem Borski III, ook wel Junior genoemd. De laatste Borski die op Elswout woonde. Johanna Jacoba Borski trouwde met haar neef David van der Vliet, zoon van Bartha Johanna Borski en Jan van der Vliet.

grondbezit in Overveen nog verder uit te breiden. “Willem Borski II stond bekend als een ‘sober heer zonder grandeur’. Adellijke types en nouveau riches verachtte hij. Hij liep in oude, verstelde broeken en toch was hij één van de rijkste Nederlanders in die tijd”, vertelt Jan. Na zijn overlijden konden zijn drie kinderen zich financieel alles permitteren. Zijn zoon, Willem III, had een ongelukkig huwelijk, dat kinderloos bleef, zo beschrijf Jan in het boek. “Toch droomde hij van een nieuw, machtig huis Elswout, zoals hij ze gezien had in Engeland tijdens de vele jachtpartijen bij bevriende landheren daar.” Hij liet het oude huis Elswout afbreken en, door de toen bekende architect Muysken, een ontwerp voor een nieuw landhuis maken. De bouw was maar net begonnen of Willem Borski III overleed op zijn ziekbed in Cannes.

De bouw werd stopgezet en alleen de muren bleven staan met een provisorisch dak erop. Het zou bijna anderhalve eeuw duren voordat het gebouw volgens de oorspronkelijke tekeningen van de architect Muysken zou worden afgebouwd. Dan zal de huidige eigenaar, vastgoed bedrijf Cobraspen, het gebouw terugbrengen in de originele staat zoals het ooit bedoeld was. Die gebeurtenis vindt plaats in het door de gemeente uitgeroepen Borski-Jaar 2023. “Er zijn misschien weinig grote steden in Nederland die zo’n mooie en uitgestrekte achtertuin bezitten als Haarlem waarin zoveel historie

verborgen ligt”, aldus Jan. Het is voor Haarlemmers volgens hem belangrijk te weten wat zich hier afspeelde. Dat is dan ook de reden geweest voor het schrijven van zijn boek. “Het lijkt mij leuk als het voor mensen iets gaat betekenen. Dat je door Elswout wandelt en weet wat daar allemaal is gebeurd.” ✶

De Borski’s –Amsterdammers in Bloemendaal is uitgegeven door Uitgeverij Belle Epoque.

Het 400 pagina’s tellende boek is rijkelijk geïllustreerd en kost € 34,50. Verkrijgbaar bij de plaatselijke boekwinkels.

Tekst: Victoria van der Werff. Beeldmateriaal: Uit het boek De Borski’s.

Step to our world. S ba and enjoy the extravaganza of the new roar g ’s. Re-live the heady t es of jazzy mu c and decadent deco, where cul ary pas on and arti ic fla meets an formal, lively atmo here.

Al bijna drie jaar tekent RogierCornelisse iedere dag een vogeltje met daaronder een toepasselijke tekst. Zijn vogels hebben menselijke trekken en emoties. “Mijn tekeningen gaan over de zin van het bestaan, maar dan op een luchtige manier.”

Rogier (47) studeerde Nederlands in Groningen en Amsterdam en maakte carrière als copywriter. Drie dagen in de week werkt hij bij een reclamebureau en één dag geeft hij les in creative writing aan de Willem de Kooning Academie. De rest van de week is hij te vinden in zijn atelier. “Soms sta ik extra vroeg op en ga ik voordat ik naar mijn werk nog even tekenen, heerlijk.”

Zijn atelier bevindt zich op het oude GGZ-terrein Park Vogelenzang in Bennebroek. Er staan meerdere gebouwen, in een daarvan worden Oekraïners opgevangen, in een ander pand wonen nog psychiatrische patiënten. Vanaf een dakterras wijst Rogier de verschillende gebouwen aan. Op het terrein loopt een man, hij groet luid en zwaait naar boven. “Deze patiënt wandelt hier de hele dag en doet vogelgeluiden na.” Rogier luistert even naar het fluiten van de man. “Fantastisch.” Een projectleider heeft de panden opgekocht en wil er appartementen in maken. “Ons pand is een monument, zolang er gedoe is met de gemeente over het plaatsen van ramen en dakkapellen kunnen wij hier blijven.”

De kunstenaar heeft drie grote atelierruimtes ter beschikking. In een daarvan staat in het midden zijn tekentafel, daarnaast een karretje met potloden, potjes inkt, krijt en kwasten. Er ligt papier klaar op het tekenblad. Aan de wand hangen knipsels die hem intrigeren of inspireren. Rogier serveert verse muntthee met cashewnoten, druiven en chocolade.

HET ‘DAGVOGELTJE’ GEBOREN

“Het is niet zo dat ik altijd al met vogels bezig was, ik heb niet eens zoveel met ze. Enkele jaren terug zat ik bij een

HRLM samen met

saaie cursus en begon uit verveling te tekenen.” Hij pakt een papiertje en tekent een soort golfjes. “Ik ontdekte dat die twee lijnen tegen elkaar met een oog erbij opeens een vogel werden. Dat ben ik wel honderd keer gaan uitproberen: pootjes erbij, een snaveltje, staart, met of zonder kuifje. Later kwamen er emoties bij. Dit vogeltje is boos of verdrietig, deze wil iets zeggen. Eronder schreef ik korte zinnetjes. Het dagvogeltje was geboren.” Rogier is al langer gefascineerd door mensen die zichzelf een dagelijkse routine aanmeten. “Een gedicht schrijven of iedere dag een foto maken van hetzelfde beeld, mooi vind ik dat.” Hij besloot dagelijks een vogel te tekenen met een tekst erbij. “Op 1 januari 2020 begon ik. In het begin hadden ze allemaal die eenvoudige golfjesvorm als lijf, dat heb ik later losgelaten en werk nu veel vrijer.” Hij tekent een vliegende vogel zoals kinderen dat doen, twee boogjes naast elkaar, als een uitgerekte letter m. “Je ziet maar één vogeltje in de lucht. Het is grappig als die vogel dan zegt: Waar is iedereen?” Hij lacht De copywriter geeft sinds vijf jaar les op de afdeling advertising van de kunstacademie in Rotterdam. De meeste docenten daar hebben zelf ook een kunstacademie afgerond. “Ik niet. Het eerste jaar was ik bang door de mand te vallen dat ik geen kunstenaar ben. Ik gaf daar weliswaar schrijfles, maar hield het gevoel dat ik ook iets kunstzinnigs moest doen. Ook daarom ben ik met de dagvogeltjes begonnen.”

HELE DAG LUMMELEN

Op de vensterbank tegen het raam staan tekeningen. Op een daarvan vliegt een zwerm spreeuwen in een sierlijke beweging één kant op. “Ze bewegen bijna tegelijk, superknap. Hoe kan het dat ze allemaal steeds dezelfde richting op gaan?” Onder de tekening staat: ‘Jongens, Carla is haar telefoon vergeten’. “Humor vind ik dat.”

Samen met vriend en kunstenaar David de Winter heeft Rogier een tijd terug een jaar lang een column in Het Parool gehad. Wekelijks beschreef hij het uitzicht vanaf een terras waar ze zaten. David maakte er tekeningen bij, dat leidde uiteindelijk tot het boek Toen we daar zo zaten. “Ik vond de dwang lekker, dat er iedere week iets af moest zijn. Als er geen opdracht of deadline is kan ik de hele dag lummelen. Het fijne aan de dagvogels is dat ik er van mezelf dagelijks eentje moet maken. Ik heb er nu duizend. Het is een tof project geworden. Het begon met een krabbeltje en nu zijn het echte vogels.”

Tekenen doet hij zijn hele jeugd al. De kunstenaar vindt het jammer dat hij op jonge leeftijd niet gestimuleerd is om naar de kunstacademie te gaan. “Op mijn middelbare school kon je pas tekenen als je iets heel precies kon natekenen en dat lukte me niet. Dat werkte heel demotiverend. Ik was creatief, schreef voor de schoolkrant, zat in de schoolband, maar blijkbaar

telde dat niet. Ik stortte me op het schrijven en werd copywriter.” Drie jaar geleden was het commerciële werk bij het reclamebureau niet meer bevredigend genoeg. “Ik wilde iets voor mezelf doen en niet alleen maar werken in dienst van de klant. In de column met David kon ik weliswaar mijn ei kwijt, maar hij was de tekenaar en dat wilde ik ook. Mijn dagvogels, een combinatie van beeld en tekst, zijn de ideale oplossing.”

VOGELTJES SAMEN IN EEN BOEK

In de tweede atelierruimte van Rogier liggen tekenmappen gestapeld op de grond. In elke map zitten dertig tekeningen. Hij is een boek van zijn vogels aan het maken. “Ik ben nu alles aan het uitzoeken. Van de duizend vogels komen er tweehonderd in het boek. Het is enorm leuk om te doen, maar ook heel veel werk Ik vind het interessant om de ontwikkeling van het vogeltje te zien. Soms verbaast het me wat ik allemaal gemaakt heb.” Hij pakt een map en haalt het elastiek eraf. “Dit is de allereerste tekening. Je kunt hier heel duidelijk de twee golfjes zien die het vogeltje vormen. Op een lullig papiertje nog met potlood en houtskool en daaronder een zinnetje in kleine letters.” De vogels zijn inmiddels behoorlijk geëvolueerd. In het begin tekende Rogier altijd het hele lijfje, nu durft hij meer te variëren. Steeds vaker is alleen de kop van de vogel afgebeeld. Hij toont een tekening van vier grote vogelkoppen recht van voren

hebben de meest bijzondere vormen’

met lange snavels en brillen op. Het moeten The Beatles voorstellen. “De tekeningen van het afgelopen jaar vind ik de beste. Van een aantal zie ik wel dat ze mislukt zijn. Ik had mijn dag niet of geen zin, wat best vaak voorkomt. De discipline om toch te tekenen is inmiddels voldoende aanwezig. Uiteindelijk is er altijd wel iets te verzinnen, de ene dag gaat dat soepeler dan de andere.”

FILOSOFISCH OF PLAT

Rogier begint meestal met potlood te tekenen, daarna met pastelkrijt wat het effect heeft van waterverf. Eventueel brengt hij nog met kleurpotlood, aquarelverf of inkt accenten aan. Hij tekent meestal op wit A4-papier. “Ik kan de vogel uitknippen en op zwart papier plakken, dan is het nacht. Humor en zelfspot zijn belangrijk voor mij. Ik hou niet van mensen die zo serieus zijn over hun werk. Mijn vogels zijn bijna menselijk, waardoor ik ze goed iets kan laten zeggen over ons. Ik kijk naar het vogeltje en vraag me af wat hij denkt, voelt of wil uiten. Is dat een filosofisch zinnetje of juist iets heel plats. De tekst onder de vogels heeft voor mij een toegevoegde waarde. Ik zet mijn dagvogels altijd op Instagram. Als ik precies de goede zin bij het beeld heb gevonden, krijg ik gelijk leuke reacties.”

Op een tafeltje in een van de ruimtes

liggen meerdere vogelboeken. Eentje is opengeslagen op de close-up van een vogelkop. “Hier zie je goed dat ze bijna menselijke karaktertrekken hebben in hun koppen. Moet je al die veren en kleuren zien.” Rogier bladert door het boek. “Vogels hebben zulke bijzondere vormen. Mijn vogels zijn niet realistisch, ik maak soms zulke vreemde dat ik denk dat die nooit kunnen bestaan. En toch als ik in dit boek kijk, zie ik echt heel rare vogels.”

SERIE VOGELVEREN

Rogier is ook bezig met een serie vogelveren. Hij werkt graag conceptueel en ontdekte dat de gemiddelde vogel 10.000 veren heeft en dat er zo’n 10.000 vogelsoorten zijn. “Stel ik maak 10.000 veren, dat staat dan voor één vogel of juist voor alle vogels. Zover ben ik nog lang niet, maar het is een leuk volgend project.” Het idee voor de veer ontstond spontaan. Hij laat zien hoe. Met een natte kwast maakt de kunstenaar een veervorm op papier, voegt een druppeltje ecoline toe en houdt het papier schuin zodat de inkt naar beneden loopt. Vervolgens trekt hij met kleurpotlood een streep naar beneden. “En kijk, je hebt een veer. Het is iedere keer een verrassing hoe het eruit gaat zien. Toevallig is het weer iets van een vogel of is dat geen toeval? Rogier de vogelman, tegen wil en

dank”, zegt hij lachend. “Ik noem mezelf ‘dagvogelaar’. Net even anders dan vogelaar.” Zijn werk gaat niet over politiek of de actualiteit, dat past niet bij hem. Rogier houdt meer van filosofie en poëzie. Zijn tekeningen gaan over het mens zijn en over hoe ingewikkeld dat soms is. “Het is een onderzoek, soms autobiografisch. Ik had een paar keer een eenzame vogel gepost op Instagram. Mijn moeder belde gelijk om te vragen of het wel goed ging met me. Ik vind het leuk als mijn vogeltjes mensen in verwarring brengen. De tekeningen gaan over de zin van het bestaan, maar dan op een luchtige manier. Ik ben ervan overtuigd dat die zin er niet is. Niet als bedoeling, dat maken wij er van. We zijn te slim geworden om alleen maar in het bos dieren te doden en druiven te plukken. De enige zin van het bestaan is het bestaan zelf. Een mensenleven betekent niets in verhouding tot de ouderdom van de aarde. Daar gaat mijn werk over met een dosis humor. Eigenlijk verdienen de dagvogels een podium, een vaste rubriek in een krant, dat zou te gek zijn.” ✶

Ook te zien in Anno Haarlem, Grote Markt. Het boek DAGVOGELS van Rogier Cornelisse is vanaf 4 november te koop bij de Haarlemse boekhandel en op www.dagvogels.nl voor € 36,-.

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein

‘Vogels

Haarlem

decor voor film over MIEP GIES

Treinreizigers richting Haarlem zullen raar op hebben gekeken toen zij op Centraal Station uitstapten. Onder andere het station was namelijk tijdelijk verbouwd tot een vooroorlogse omgeving voor de opnames van de serie A Small Light over het leven van Miep Gies.

Hermine Gies-Santrouschitz was een Nederlandse verzetsstrijdster in de Tweede Wereldoorlog. Ze zorgde voor onderduikers in het Achterhuis, maar ook voor het bewaren van het dagboek van Anne Frank. Miep was in dienst van het bedrijf van Anne’s vader Otto Frank. Jarenlang bracht zij in het geheim etenswaren naar het Achterhuis. Het Amerikaanse productiebedrijf Disney+ zal dit bijzondere verhaal vereeuwigen in een serie gewijd aan Miep.

Het verhaal laat niet alleen het perspectief van de onderduikers zien, maar ook dat van Amsterdammers die hun leven hebben geriskeerd voor het verzet. De naam van de serie A Small Light is gebaseerd op een uitspraak van de verzetsvrouw. Miep wilde geen held genoemd worden, omdat zij het gevoel had dat men aangaf speciaal te moeten zijn om een ander te kunnen helpen. Volgens haar kon een doodnormale huisvrouw of secretaresse ook een klein licht laten schijnen.

De Engelstalige serie zal internationaal worden aangeboden Hoofdrollen zullen worden vervuld door acteurs en actrices uit andere landen, maar de bijrollen worden gespeeld door Nederlanders. Naar verwachting zal de serie in het voorjaar van 2023 online. te zien zijn.

Fotografie: Anouk De Kleermaeker.

EEN OPENHARTIG GESPREK MET...

STELLA KAMPER

Stella Kamper is geboren in Colombia en op tweejarige leeftijd geadopteerd door een echtpaar uit Haarlem. Via een oproep op Facebook heeft ze na 42 jaar haar moeder teruggevonden. Ondanks dat Stella haar leven inmiddels aardig op orde heeft, zorgt het trauma dat ze opliep door de adoptie nog steeds voor problemen. “Helaas hebben mijn beide moeders geen aandacht voor wat ik verloren ben”

‘Ik wil erkenning voor het leed dat mij is aangedaan’

Stella (47) is een opvallende verschijning. Ze heeft donker krullend haar en zwarte ogen. Ze draagt een lange blouse met opgerolde mouwen en een legging met tijgermotief. Om haar polsen zitten vrolijk gekleurde armbandjes. Ze spreekt gepassioneerd en heeft haar antwoorden snel klaar. Tijdens het gesprek raakt ze meerdere keren geëmotioneerd. Op tafel ligt het boek De kracht van kwetsbaarheid ”Daar heb ik veel aan gehad.”

De adoptieouders van Stella hebben lang geprobeerd zelf kinderen te krijgen, maar zonder resultaat. Uiteindelijk kozen zij voor adoptie. De oudere zus van Stella komt uit India. Ze wilden eigenlijk nog een kindje uit dat land, maar haar adoptievader was 42 en volgens de officiële regels te oud om te adopteren. “Een kennis van mijn ouders ging adoptiekindjes ophalen in Colombia. De vrouw bood aan ook voor hen een kindje mee te nemen, daar zijn ze op ingegaan. Nadat ik per fax was goedgekeurd door mijn adoptieouders is alles in gang gezet. Er werden een foto en reisdocumenten gemaakt en drie dagen later was ik in Nederland. De adoptieprocedure van mijn zus via het Bureau Interlandelijke Adoptie heeft twee jaar geduurd, mijn procedure was in drie weken rond, volkomen illegaal.

De papieren klopte niet, veel was doorgestreept of niet ingevuld zoals de naam van mijn vader. De naam van mijn moeder stond er wel bij. Door het gebrek aan gegevens was het voor mij heel moeilijk om mijn geschiedenis te achterhalen.”

Ze pakt de oude reisdocumenten erbij. Kopieën zijn het, ze is de originele papieren kwijtgeraakt bij een van haar vele verhuizingen. De foto toont een angstig kindje. “Ik was pas drie à vier weken zonder mijn moeder, hoe radeloos zal ik geweest zijn. Ik begreep er natuurlijk niets van.”

NAÏEF EN EGOÏSTISCH

Stella is lang boos geweest op haar adoptieouders. Ze begrijpt niet waarom ze nooit getracht hebben uit te vinden of haar adoptie wel legaal was. “Ze wisten niet eens waar ik vandaan kwam, of mijn moeder mij vrijwillig had afgestaan en of ik in een kindertehuis had gezeten. Ze hebben nergens over nagedacht, zelfs de vrouw die mij meenam naar Nederland wist van niets. Onbegrijpelijk. Mijn adoptieouders wilden per se een kindje en vonden dat het belangrijkste. ‘We hebben het niet geweten’, gaven ze mij als antwoord. Dat vind ik naïef, dommig en egoïstisch. Mijn adoptievader is vorig jaar oktober

overleden en mijn adoptiemoeder zie ik niet meer. Dat contact is te ingewikkeld.”

De relatie met haar adoptiemoeder is van het begin af aan gecompliceerd. Volgens Stella had ze verwachtingen van de adoptie die niet uitkwamen. “Mijn adoptiemoeder is altijd gekwetst geweest dat ze zelf geen kinderen kon krijgen. Ik heb het gevoel dat ze met de adoptie een gat wilde opvullen. En toen kwam ik, een meisje uit Colombia met een enorm temperament met wie ze veel botsingen had. Ik heb een heel ander karakter dan mijn zusje, een lief en zachtaardig meisje. Zij klampte zich vast aan mijn adoptiemoeder, die was daar heel blij mee. Ik hield afstand. De roze wolk viel uiteen, maar daar werd niet over gesproken. Er werd sowieso weinig over emoties gesproken, ook niet over hoe ik me voelde.”

BUITENSTAANDER IN HET GEZIN

De eerste acht maanden in Nederland sprak Stella niet. Ze was boos en verdrietig, hoorde ze jaren later. Met een Spaanse tolk hebben haar adoptieouders geprobeerd haar aan het praten te krijgen, maar tevergeefs. “Logisch als je je beseft dat ik zo kort daarvoor gescheiden was van mijn

Stella met haar Colombiaanse familie (tweede van links haar moeder)

is te weinig aandacht voor wat ik verloren ben’

moeder. Ik zal continu op zoek zijn geweest naar haar.” Stella is zich nooit thuis gaan voelen in het Haarlemse gezin. Ook op de basisschool voelde zij zich een buitenstaander. Daarbij kwam dat haar (grijze) adoptieouders zo’n vijftien jaar ouder waren dan de meeste ouders op school. “Klasgenoten vroegen of mijn adoptievader mijn opa was, pijnlijk. Ik zag geen uiterlijke overeenkomsten met deze mensen, ook niet met mijn zusje. Ik was anders en had thuis niemand om een verbinding mee te maken. In Molenwijk waar ik opgroeide zaten maar vier donkere kindjes op school. Ik was altijd jaloers op vriendinnetje met blond en steil haar. Niemand wil anders zijn.”

Stella ontwikkelde faalangst, durfde haar mond niet open te doen op school en werd een bangig meisje. Ze was altijd hyper-alert en zich zeer bewust van haar afwijkende uiterlijk. Ook op latere leeftijd liep ze tegen problemen aan die hun oorsprong vinden in de adoptie. “Terugkijkend op mijn leven ontdekte ik dat ik altijd geworsteld heb in werksituaties. Ik kon nooit aarden en bleef van baan wisselen. Het aangaan van relaties vind ik eveneens ingewikkeld, ik kan me niet volledig geven. De angst blijft dat ik verlaten word. Door de scheiding van mijn moeder heb ik een trauma opgelopen waar ik nog steeds last van heb.”

In de adoptiefolders in de jaren zeventig stond: ‘Geef het kindje liefde’, maar dat konden haar adoptieouders niet, meent Stella. Ze hebben nooit gezegd dat ze van haar hielden, het was geen warm gezin. “Ik ging als kind op slot, hier is weinig te halen, dan ga ik ook weinig geven, dacht ik. Mijn adoptiemoeder was er altijd, ze werkte niet. Waarschijnlijk was dat haar manier van liefde en veiligheid geven, maar ik had meer nodig. Er was geen aandacht voor wat ik verloren ben. Mijn moeder, mijn taal, mijn cultuur, mijn land, mijn Colombiaanse identiteit. We maken er een net Nederlands meisje van, hebben mijn adoptieouders gedacht. Pittig zijn mocht niet meer, voor mij was dat het bewijs dat ik niet kon zijn wie ik werkelijk ben. Dit knaagde enorm, in de puberteit ging dat alleen maar meer vlammen. Ik wilde gehoord worden, erkenning krijgen voor al mijn verdriet en pijn. En die kreeg ik niet.”

TV-PROGRAMMA SPOORLOOS

Van jongs af aan had Stella de behoefte haar moeder te ontmoeten. Ze was altijd op zoek en heeft zelfs contact gehad met de redactie van het televisieprogramma Spoorloos. Dat liep op niets uit. Door de illegale aspecten rondom haar adoptie wilden de programmamakers hun vingers er niet aan branden. “Ik vond het zelf ook doodeng. Straks is de waarheid te heftig,

dacht ik. Misschien is ze overleden of wil ze me niet kennen, dat zou een dubbele afwijzing zijn. In 2017 brak ik met mijn adoptiemoeder. Het enige wat ik wilde was vertrekken naar Colombia. Naar het land waar ik geboren ben, om het te voelen en te ervaren. De reis was fantastisch. Ik werd omringd door mensen die op mij lijken, de geuren, de kleuren, ik voelde me er helemaal thuis.” Tijdens haar bezoek ontdekte Stella dat ze in Nederland een typisch Colombiaans huis heeft, de wanden van haar woning hebben ook allemaal een kleur. Ook haar ‘rommeligheid’ zag ze terug bij de Zuid-Amerikanen. “Mijn adoptiemoeder vond die karaktertrek verschrikkelijk, ze neigt naar smetvrees, dus je kunt je de strijd thuis wel voorstellen.”

Terug in Nederland werd de behoefte haar moeder te vinden nog groter. In 2018 deed Stella een oproep op Facebook, die was na drie weken al 70.000 keer gedeeld. Het werd zelfs opgepikt door een Colombiaanse krant. “Al snel daarna schreef een vrouw me: ‘Ik denk dat ik je tante ben en mijn zus je moeder’. Het licht ging uit, zo heftig vond ik het. Een paar dagen daarna sprak ik mijn moeder zelf aan de telefoon. Stella was de naam die zíj mij gegeven heeft, daar was ik zo blij om. Ik kreeg mijn geboorteakte onder ogen

‘Er

Stella (rechts) met haar adoptieouders.

waaruit bleek dat ik drie maanden ouder ben. Geen waterman, maar een boogschutter. Ook was ik in een andere stad geboren. Het werd mij toen helemaal duidelijk dat mijn adoptiepapieren vervalst waren. Ik vroeg haar waarom ze me had afgestaan. Ze vertelde dat ze op haar negentiende zwanger van mij raakte en dat mijn vader gelijk met de noorderzon vertrok. De eerste zes maanden woonde ik bij mijn oma, mijn moeder werkte in een andere stad. Ze kreeg een nieuwe relatie en is met mij bij die man gaan wonen. Dat heeft anderhalf jaar geduurd, een nare relatie met veel psychisch en fysiek geweld. Op een gegeven moment heeft hij mijn moeder gedwongen te kiezen tussen mij en de relatie. Ze koos voor adoptie en heeft me meegegeven aan mensen die het voor haar zouden regelen. Na drie à vier weken kreeg ze spijt en is ze teruggegaan, maar toen was ik al in Nederland.”

PLEASEN EN OVERPRESTEREN

Voordat Stella haar moeder kende nam ze haar niets kwalijk. “Ze heeft vast een goede reden gehad om mij af te staan.” Na het horen van de werkelijke motivatie was ze enorm teleurgesteld. Stella krijgt tranen in haar ogen. “Als zij die keuze niet had gemaakt, was mijn leven heel anders verlopen. Hoe kan je dit doen als moeder? Ik kan dat niet bevatten. Je eigen kind is belangrijker

dan welke man ook en hij was niet eens goed voor haar. Het is verdrietig als je moeder niet voor jou kiest. Ik voel me afgewezen en dat sleep ik mijn hele leven al mee. Het gevolg is dat ik altijd wil pleasen, angst voor falen heb en de neiging om te overpresteren. Helaas kan ik dit niet met mijn moeder bespreken. Wat dat betreft lijkt ze op mijn adoptiemoeder, heel jammer. Ik heb juist geleerd dat nare onderwerpen dragelijker worden als je ze bespreekt.”

In maart 2019, exact 42 jaar later, gerekend vanaf de dag dat Stella in Nederland kwam, zag ze haar moeder terug in Colombia. “De hele familie stond mij op het vliegveld op te wachten. Ik heb haar omhelsd. Het was zo emotioneel, ik kon niet praten. Als ik die filmpjes terug zie, moet ik nog huilen.” Ze laat een mapje zien met foto’s van haar familie in Colombia. “Mijn moeder ging gelijk voor me zorgen, eten koken, alles regelen, maar knuffelde me niet. Ik wilde in drie weken inhalen wat ik al die jaren gemist had, maar dat ging niet. Dat vond ik heel moeilijk.”

Stella reisde afgelopen zomer opnieuw naar Colombia, dit keer samen met haar twee zoons. Drie jaren geleden werd ze ontvangen als de verloren dochter, iedereen was blij en uitgelaten. De familie was onafgebroken bij elkaar. Dit keer was de ontvangst anders.

“Het bijzondere was weg, mijn broertje kwam niet eens uit bed. Alsof het normaal was, terwijl ik er veel voor moet ondernemen. Het is moeilijk een emotionele band op te bouwen met een familie 8000 kilometer verderop. Ik mis ook bij hen de erkenning voor wat mij is aangedaan. Ik heb niet om de adoptie gevraagd. Maar goed, het is iets waar ik zelf mee moet dealen. De eenzaamheid een plek geven, het is mijn geschiedenis en dat gaat gelukkig steeds beter. Ik heb een heel moeilijke tijd achter de rug, maar mijn leven is nu aardig op orde.”

Op de vraag of ze liever niet geadopteerd was geweest, antwoordt ze: “Wat een rotvraag.” Ze begint hard te lachen. “Dit is echt een vreselijke vraag, hoe kan ik die nou beantwoorden? Als ik kijk naar mijn familie in Colombia, dan had ik daar prima kunnen leven, maar ik heb in Nederland een bestaan opgebouwd. Als ik hier niet was opgegroeid, dan had ik mijn zoons niet gehad. Soms denk ik wel: had me daar gelaten, dan had ik deze overlevingsstrijd niet hoeven voeren. Ik ben dan ook tegen interlandelijke adoptie. Zorg ervoer dat kindjes in eigen land geadopteerd worden, geef daar geld voor vanuit Nederland. Je cultuur behouden is geen garantie voor geluk; adoptie blijft heftig, maar in je eigen land opgroeien maakt het wel minder erg.” ✶

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein

‘Ik voel me afgewezen en dat sleep ik de rest van mijn leven mee’

VOOR 8 PERSONEN

• 5 eieren, gesplitst

• 250 g fijne kristalsuiker

• scheutje azijn of citroensap

• 2 el maanzaad

• 200 g bloem

• een handvol vlierbloesem, voor de garnering – optioneel

VOOR DE VULLING

• 400 ml double cream of slagroom

• 100 g fijne kristalsuiker

• 75 ml vlierbloesemsiroop

• 500 g aardbeien, kroontjes verwijderd, in vieren

MAANZAADCAKE met vlierbloesem en aardbeien

Olia Hercules weet niet zeker wiens schuld het is, maar in Oekraïne wordt de vlierbloesem al sinds mensenheugenis gezien als ‘de struik van de duivel’. Lees deze passage uit een oud Oekraïens boek over bijgeloof maar eens: ‘Vlier is de schepping van de Duivel. De Duivel plantte hem en nu zit hij er voor eeuwig onder. Daarom, om de Duivel niet te tarten, mag men de vlier nooit met wortel en al uitgraven, maar moet men hem laten groeien waar hij staat. Zie je een oude vlierstronk, bouw je huis niet op die plek, want het is de schuilplaats van de Duivel. Als je op die plek bouwt, zullen jouw kinderen ziek worden en sterven en het vee zal ziek worden en zich niet voortplanten. Als je een jong vlierboompje ziet op jouw groentetuin of het veld, smeer je schoffel in met salo die door een priester gezegend is. Ga niet onder een vlier zitten of liggen, want je zult ernstig ziek worden.’ Vanwege dit soort nonsens zijn zelfs moderne mensen nog steeds onzeker over het gebruik van vlierbloesem in de keuken, en dat is zonde, want in Oekraïne staan ontzettend veel vlierbomen.

• Verwarm de oven voor op 200°C (hetelucht 180°C) en vet een springvorm van 22 cm in met wat olie of boter.

• Klop in een grote kom met een garde de eidooiers met de helft van de fijne kristalsuiker tot ze schuimend en luchtig zijn.

• Klop in een tweede kom met een garde de eiwitten met de azijn of het citroensap tot ze schuimig zijn.

• Voeg al kloppend geleidelijk de rest van de fijne kristalsuiker erbij en blijf kloppen tot de eiwitten zachte pieken vormen.

• Meng het maanzaad en de bloem.

• Voeg de eiwitten nu aan het eidooiermengsel toe: voeg eerst een flinke lepel toe om de dooier iets luchtiger te krijgen.

• Spatel nu alle eiwitten vlot door de dooiers, maar houd 2 grote lepels eiwit achter.

• Spatel dan de bloem en het maanzaad door het beslag en tot slot de laatste 2 lepels eiwit.

• Schenk het beslag in de vorm en bak de cake 40 minuten of tot een prikker die je in het midden steekt er schoon uit komt.

• Laat de cake afkoelen op een rooster.

• Klop intussen voor de vulling de room en de fijne kristalsuiker lobbig, maar klop niet te lang.

• Snijd de afgekoelde cake horizontaal doormidden en besprenkel beide helften met de vlierbloesemsiroop.

In De Keukens van Oekraïne, het kookboek van de bekroonde chef Olia Hercules, ontdek je de bijzonder lekkere recepten en eetherinneringen uit alle windstreken van Oekraïne.

Uitgeverij Kosmos Uitgevers, € 34,95 Verschijnt 29 november.

• Bestrijk de onderste helft met de helft van de room en leg de helft van de aardbeien erop.

• Leg de bovenste helft van de cake erop en bedek die met de rest van de room.

• Garneer met de rest van de aardbeien en eventueel met de vlierbloesem. Приємного

Evenementen in beeld

Er is weer veel te doen in Haarlem.

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legde een aantal evenementen vast.

Haarlem Jazz and More

Proefpark

RIP Live

Schalkwijk aan Zee

DOORGRONDEN

Wist je dat pijn beïnvloedbaar is? Iedereen die langere tijd pijn heeft weet dat je ‘goede’ en ‘slechte’ dagen kunt hebben. Dat komt doordat er veel factoren zijn die invloed hebben op die pijn.

De Haarlemse Eugenie de Ruiter geeft inzicht in deze factoren en geeft mogelijkheden om je klachten te verminderen. Uitgeverij Lucht, € 23,99.

Uitgelicht

Miljoenenvangst

Nederland zucht al vier jaar onder de Duitse bezetting als een groep vastberaden verzetsvrienden de wapens opneemt. De tijd van onzichtbaar en klein verzet is voorbij. Ze plegen overvallen, blazen spoorlijnen op en bevrijden twee maten uit het Huis van Bewaring. Hun leider is Derk Smoes, een ondergedoken bankmedewerker. Na de hete verzetszomer van 1944 krijgt hij een gouden tip. In de kluizen van twee banken in het oosten ligt meer dan 200 miljoen gulden, cash. Een plan wordt gesmeed. Door de spoorwegstaking is voor de hulp aan onderduikers dringend geld nodig, veel geld. Na toestemming uit Londen slaan ze toe. De kisten vol buitgemaakte bankbiljetten verdwijnen veilig in een hooiberg. Zelfs Churchill wordt op de hoogte gebracht van wat de grootste bankoverval ter wereld blijkt te zijn. De euforie is groot, maar niet overal. De Duitsers zijn beschaamd en woedend tegelijk. Ze zetten alles op alles om het geld terug te krijgen en de daders te pakken. Uitgeverij Rollercoaster Enterprises, € 24,99.

HAARLEMSE NIEUWE

LUILEKKERLAND

Haarlemse Hannah neemt ons in deze bundel mee naar een sprookjesland. De weg erheen is lang en vol hindernissen, want hij voert dwars door ons dagelijks leven. Wanneer mensen worstelen om in leven te blijven, verzinnen ze hun eigen utopie. Geen spiritueel ideaal, maar een plek die past bij wat mensen willen. Uitgeverij Pluim, € 24,99.

WIE O WIE?

Zonder schuld van de Haarlemse Dana Smit is het eerste deel uit de Hazel Kramer-reeks. Profiler Hazel wordt op een dag gebeld door Adam Palmer, inspecteur bij de Londense politie, die haar hulp vraagt bij een uitzonderlijke moordzaak. Het slachtoffer en de plaats delict zijn bedekt met afval en alle sporen van de dader zijn gewist. Waar ligt jouw grens als je tot het uiterste wordt gedreven? Ambo Anthos, € 21,99.

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

ONDERBROEKENLOL

Eekie zit altijd vol leuke ideetjes en Aakie heeft bijna overal zin in. Met een kinderwagen gaan ze verkleed als vader en moeder langs de deuren. In de kinderwagen ligt hun kind, een verkleden namaakvis. Ze bellen aan bij mevrouw Pruimelaar en meneer Treurniet. Eekie bedenkt onderweg een leuk spel. Uitgave in eigen beheer, € 11,95.

5

Top 5

HARTVERSCHEUREND

Salama Kassab was een farmaciestudent toen de revolutie in Syrië begon. Ze had haar ouders nog, haar grote broer, haar huis. Ze had een leven als iedere andere tiener. Nu helpt ze de gewonden die dagelijks binnenstromen. Ze wil weg uit deze oorlog, weg van de ellende en verschrikkingen, de nachtmerries. Maar ze wil ook blijven, om te vechten voor een vrij Syrië. Blossom Books, € 19,99.

OORLOGSVERLEDEN

Dieuwertje Blok duikt in het verleden van haar moeder en leert haar, en zichzelf, daardoor steeds beter kennen. Een ontroerende ontdekkingstocht door het oorlogsverleden en -dagboek van haar Joodse moeder Henny Gazan. Ze verzamelt anekdotes en brieven die de tand des tijds hebben doorstaan, geeft ze context bij alles waar haar moeder over schreef. Meulenhoff Boekerij, € 22,99.

MEESLEPEND

Meesterverteller Suzanna Jansen, auteur van Het pauperparadijs, schetst in De omwenteling de afgelopen eeuw vanuit een nieuw perspectief: dat van de vrouw. Op een ochtend in 1981 hangt Betsy Jansen-Dingemans een laken buiten. Het is geen wasdag en het laken is niet eens nat. Haar jongste dochter, de auteur, weet: mijn moeder stelt nu een daad, ze sluit zich aan bij de vrouwenbeweging. Ambo|Anthos, € 22,99.

ZOEKTOCHT

Swansdale speelt zich af in het gelijknamige Engelse plaatsje en is het verhaal van twee gebroken gezinnen, de Dalbergs en de Bergdahls, het ene wat meer gebroken dan het andere. In het bijzonder is Swansdale het prille liefdesverhaal van de bijna-wees Elsa en de mysterieuze jongen Percy. Zij heeft haar moeder nooit gekend; hij tast in het duister over zijn vader. Prometheus, € 25,-.

DE MOSSELMAN

De geuren en smaken uit visrestaurant Oud Sluis draagt Sergio Herman tot op de dag van vandaag met zich mee, en de mossel is daarbij het diepst verankerd in zijn herinnering. Reden genoeg om dit boek te maken, maar lang niet de enige: gemarineerde, gekookte en gebakken mosselen brengen allemaal een eigen smaaksensatie mee die je zonder meer zal verrassen. Nijgh & van Ditmar, € 32,50.

De keuze van Jeltje

CONFRONTERENDE FAMILIEREIS

Ooit was de familie Wagenaar een modelfamilie – de drie zoons leken zorgeloos op weg naar een stralende toekomst. Nu reizen vier van de vijf familieleden richting Heidelberg om de promotie van een van de zoons bij te wonen; na de plechtigheid zullen ze de as verstrooien van hun oudste. Heidelberg is een confronterende en ontroerende roman over rouw en de eeuwig op spanning staande familiebanden. “Het is een humoristisch verhaal over een op het eerste gezicht modelgezin met 3 zonen, maar als er een overlijdt en ze de as willen verstrooien kom je te weten hoe ze over elkaar denken… Heerlijk fris en vilein geschreven, elk hoofdstuk is iemand anders van de familie aan het woord. Martijn Simons is een schrijver om in de gaten te houden!” Thomas Rap, € 24,99.

JELTJE DE VRIES Directeur De Vries Van Stockum

makelaars Spaarneduin

Ambassadeursvan