HRLM 98

Fotografie: Rob Eversen.

Wij maken HRLM

Mede-oprichter en artdirector

Rob Eversen (1951-2018)

Uitgever en hoofdredacteur

Jeannette Eversen Vormgeving

Jeannette Eversen en Adrian de Groen

Tekst- en eindredactie

Marcel Lee Redactie Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Jonne van der Fange, Meta van der Meijden, Linda Llambias, Daan Ruijter en Gerda Warmerdam

Advertentieverkoop Redactie HRLM

Administratie Romijn Bedrijfsadvies

Distributie Redactie HRLM en De FietsKoerier Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Aan deze HRLM werken mee

Jos Ahlers, Michaëla Bijlsma, Jolanda Beyer, Marc de Beyer, Dolly Bellefleur, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Julia Coolen, Mylou Frencken, Madelon Griekspoor, Warry van der Leen, Haya Maëla, George Moormann, Gerard Tamminga, Henk Tijbosch en Paula Zuidhof.

Druk: Printal AS

Redactie-adres Lange Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.

Mediapartner van Bevrijdingspop

Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding.

Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief, Nieuwe Gracht Producties en de Zingende Zaag.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp.

Gratis verkrijgbaar bij Onze adverteerders, VVV Haarlem, bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Welkom

De zomer is begonnen!

Het zomerseizoen is weer begonnen en dat is goed te merken. In de stad zie je overal toeristen slenteren, genieten, verdwalen. Ook ik was onderweg, Saartje aan het uitlaten, toen ik een toerist zag staan, turend naar een kaart van de stad. Zijn blik sprak boekdelen: compleet verdwaald.

Ik liep op hem af en vroeg: “Kan ik u helpen? Waar wilt u naartoe?”

Hij glimlachte opgelucht. “Ik zoek Molen de Adriaan.”

Zo raakten we aan de praat. Hij kwam uit Engeland, vertelde hij, en was zijn reis begonnen in Amsterdam. Nu bracht hij een paar dagen door in Haarlem, en daarna wilde hij nog naar de Zaanse Schans.

“Goh”, zei ik, “ik heb net de film Het Zoutpad gezien, over een Engels echtpaar dat het South West Coast Path wandelt. Prachtige film, met een minstens zo prachtig ruig landschap.”

We hadden een leuk gesprekje. Ik vertelde hem dat ik zijn land mooi vond, met al die heuvels en uitgestrekte natuur. En ik vroeg wat hij vond van Nederland, dat toch een stuk platter is.

“Amsterdam is druk”, antwoordde hij, “maar de musea zijn geweldig en de grachten zijn echt bijzonder. Haarlem is rustiger – dat bevalt me wel.”

Maar toen zei hij iets wat me aan het denken zette. “Wat ik niet snap”, ging hij verder, “is dat er hier best wat afval op straat ligt. Terwijl er genoeg prullenbakken zijn. In Engeland zou dat echt niet zo snel gebeuren.”

Hij wenste me een fijne dag en liep verder richting de molen, maar zijn opmerking bleef hangen. Waarom gooien sommige mensen hier hun afval zomaar op straat? Ik heb dat thuis echt niet zo geleerd. Mijn ouders waren altijd duidelijk: rotzooi hoort in de prullenbak. Punt.

Misschien moeten we wat vaker door de ogen van toeristen kijken. Die zien dingen soms net wat helderder dan wij. En misschien is het zo simpel als: gewoon even je troep opruimen. De prullenbakken staan er niet voor niets.

Jeannette

Jeannette Eversen is hoofdredacteur, weduwe van Rob en haar hondje heet Saartje.

Fotografie: Linda Llambias.

42

8

82

22

60

26

74

INTERVIEW

INHOUD

juli - augustus 2025 17de jaargang

8 Bruno Giebels Directeur De Koepel

92 Zeven vragen aan Benjamin Kisic

REPORTAGE

69 Nova College

76 De zaterdag van Hans Duivenvoorden

96 Mijn stijl Muriel

WINKELEN

20 Boekhandel Blokker

21 Heerlijk zomers

22 De Wereld van Jansje

COLUMNS

7 Jos Maandagochtendgesprek

19Karbonkel C'ST L TN Q FT L MSQ

39 Falco Hommelgeluk

55 Lobke Moed

65 Haya Even uitademen

79 Dolly Bellefleur Belleflower Power

HISTORIE

26 Pareltje Het boek van Maria

32 Toen en Nu Bakenesserkerk

86 De Vredestempel

KUNST

42 Atelier van Paul van Zijp

48 George Moormann We willen het netjes

52 Teylers Museum

56 Kunstcentrum Spaarndam

57 Nieuwe Vide

58 ABC Architectuurcentrum

59 Verwey Museum Haarlem

CULTUUR

50 Theater De Liefde

Caprera 53 Het Ampzing Genootschap 54 Caprera Vier de zomer

Schuur 61 Patronaat 62 Leuk in juli en augustus 64 Jong Talent Violent silence 68 Hart

LEZEN 94 Boeken Haarlemse Nieuwe

PUUR HAARLEMS 16 Zo Haarlems Puzzel 17 Zo Haarlems T-shirt

HRLMSE Hofjes 30 Mijn Haarlem Jasper Drost 36 Gezichten van Haarlem Hannah van der Schee

Straatkunst 40 Architectuur in Haarlem 98 In Beeld

KOKEN

80 Courgettespiesjes 82 Salade van tomaat EN OOK 35 Stadsmormels 38 Haarlemse Bomen

Zomaar een foto

Afscheid

HRLM-vrienden

Fotografie: Daan Ruijter.

Maandagochtendgesprek

“Vergeet je het niet?”

“Nee, zeker niet... uh, wat?”

“Jij zou even een flesje wijn kopen. Voor vanavond. Doe maar twee.

We hebben dat etentje bij M. en A.”

“Is dat vanavond? Op maandag?”

“Ja.”

“Oh. Oké. En dan morgen einde middag hebben we die presentatie met borrel na.”

“Klopt. Staat in de agenda.”

“Nou, dan moeten we woensdag maar even lekker rustig aan doen.”

“Nee, woensdag hebben we die pub-quiz. Daar heb jij ons voor opgegeven.”

“Ik?”

“Ja, tijdens dat feestje vorige week. Ik dacht nog: weet je dat wel zeker.”

“Tot hoelang duurt zoiets?”

“Geen idee. Uur of elf, denk ik.”

“Pfff. Ik moet donderdag heel vroeg op.”

“En dan ’s avonds meteen door naar die borrel van mijn werk.

Op het strand. Het wordt schitterend weer en ze hebben een dj.

Wordt geen vroegertje.”

“Was dat donderdag?”

“Staat in de agenda.”

“Kun je niet alleen?”

“Ja, daaag! Dat ben ik de enige zonder partner. Niet zeuren, gewoon meegaan. Ik was laatst ook mee met jou. Had ik ook totaal geen zin in.

En achteraf had ik gelijk.”

“En vrijdag?”

“Hoezo? En vrijdag?”

“Zijn we vrijdag dan eindelijk vrij?”

Jos Ahlers

is naast schrijver, spreker en acteur ook ondernemer.

“Vrijdag ben ik jarig. Komen er acht mensen eten. Jij zou koken, want ik ben jarig. Je moet dan dus ook vrijdagmiddag de boodschappen doen.”

“Dan wil ik zaterdagochtend wel uitslapen en helemaal niks doen.”

“Prima, maar dan moet je wel even je sport afzeggen.”

“Damn. Dat kan niet. Met zijn drieën kunnen ze niet pedellen.

Ik moet wel.”

“Kun je mooi op de terugweg langs de slijter.”

“Alweer?”

“Na vrijdag zal de wijn wel op zijn.’

“Nou, vooruit dan maar.”

“En dan hebben we echt weekend.”

“Nee, ’s middags hebben we die babyshower in Heemstede en daarna eten we met je ouders. Voor je verjaardag.”

“Zondag dan?”

“Hebben we niks, volgens mij.”

“Zullen we dan lekker de stad inlopen? Doen we een terrasje.

Zien we wel of we bekenden tegenkomen.”

“We kunnen ook thuisblijven.”

“Thuisblijven?”

“Ja.”

“We blijven nooit thuis.”

“Echt wel. We zijn heel vaak thuis.”

“Wanneer dan?”

“Nou... uh... laatst.”

“Oh, ik word net toegevoegd aan een groeps-app. Of we zin hebben zondag te barbecueën. Bij het Wed. Leuk clubje mensen wel.”

“Wat gezellig. Zeg maar dat wij de wijn regelen.”

“Tuurlijk, schat.”

BRUNO GIEBELS directeur de Koepel

‘Van gevangenis tot ontmoetingsplek’

Sinds januari is Bruno Giebels directeur van de Koepel. Hij heeft grootse plannen. Zijn missie is om de voormalige gevangenis verder te ontwikkelen als een ontmoetingsplek voor studenten, ondernemers en cultuurliefhebbers. Deze zomer wordt een hotel op het terrein gerealiseerd, later volgt een ondergrondse parkeergarage met daarop zo’n tweehonderd woningen voor studenten en alleenstaanden. “We willen het Koepelplein verlevendigen.”

‘De Koepel is geen concurrentie, maar juist een toevoeging aan de stad’

Rijksmonument de Koepel opende begin 2022 zijn deuren na een opzienbarende metamorfose. De voormalige gevangenis is inmiddels een bekende stedelijke hotspot. Mensen kunnen er studeren, werken, films kijken, horeca bezoeken en cultuur beleven. Waar de Koepel vroeger een gesloten bolwerk was, is de locatie nu 365 dagen per jaar geopend van ’s ochtends vroeg tot middernacht. “We hadden vorig jaar 350.000 bezoekers. Dat meten we met sensoren bij de entreedeuren. Als het aantal bezoekers doorzet zoals in de eerste maanden van dit jaar, zitten we straks op een half miljoen gasten. Het is fijn om te zien dat steeds meer mensen de Koepel weten te vinden.” Bruno, geboren en getogen in Haarlem, leidde eerder organisaties zoals Sportfondsen Groep en Picturae. Als voorzitter van Industriekring Haarlem (IKH) zet hij zich al jaren in voor de bedrijven in de Waarderpolder. Eerder was hij voorzitter van de Raad van Toezicht van het Verwey Museum Haarlem.

HOE BEVALT DE ROL ALS DIRECTEUR VAN DE KOEPEL?

“Die bevalt hartstikke goed. Het is natuurlijk ook een heerlijke plek om te werken. Voordat ik werd aangesteld als directeur huurde ik al bedrijfsruimte in de Koepel met mijn eigen onderneming ParkPartners. Ik adviseer bedrijventerreinen hoe ze kunnen verduurzamen en zich beter kunnen organiseren. De Koepel had al mijn voorkeur om er te werken en nu als directeur is het er alleen maar leuker op geworden. Het prettige is dat ik tussen al mijn samenwerkingspartners werk. De meeste mensen moeten voor overleg hun partners elders in het land opzoeken, voor mij zit alles onder één dak. Ik heb met verschillende stake holders te maken. De Koepel is opgericht met geld van particulieren en met hulp van banken. De beleggers zitten met mij in een commanditaire vennootschap, een organisatievorm waarbij investeerders op afstand betrokken blijven en de exploitatie onder mijn verantwoordelijkheid valt. Deze groep van zo’n vijfendertig investeerders spreek ik een paar keer per jaar in een officiële vergadering. Andere belangrijke partijen zijn de gebruikers in de Koepel, huurders als de Filmkoepel, de Cultuurkoepel en café-restaurant Menu Corridor. Cupola XS regelt de verhuur aan bedrijven voor ons. Een andere grote partij is SRH Haarlem University, daar studeren inmiddels driehonderd studenten uit zeventig verschillende landen. Tussen deze verschillende stake holders zoek ik naar de juiste balans en zorg daarnaast dat het gebouw goed wordt onderhouden. Het is belangrijk om met onze partners een goede programmering te organiseren, zodat er altijd wat te beleven valt in de Koepel.”

WAT ZIJN JE PLANNEN DE KOMENDE PERIODE?

“Onze missie is om van de Koepel een ontmoetingsplek te maken voor studenten, ondernemers en cultuurliefhebbers. Waar ik me nu vooral op richt is het Koepelplein op de begane grond van het gebouw. We willen de programmering intensiveren,

‘In enkele cellen wordt kunst geëxposeerd en in twee anderen zit een escape room ’

‘Maak het aantrekkelijker voor voetgangers om vanuit de binnenstad naar de Koepel te lopen’

met name in de avond. We kijken bijvoorbeeld of het mogelijk is om de horeca op het Koepelplein ook in de avond te openen. Nu is alleen de horeca van de Filmkoepel ’s avonds open. Onze programmering richt zich op de drie pijlers: ontwikkelen, innoveren en inspireren. We willen dat er een gevarieerd aanbod is aan kunst, muziek, film, dans en debat, zaken waar je geïnspireerd van kan raken. Denk ook aan workshops, bijvoorbeeld op het gebied van AI, talencursussen of iets fysieks zoals yoga. We zetten in op een brede programmering zodat er altijd wat te doen is.

In het gebouw van de voormalige vrouwenvleugel op het terrein, hoek Oostvest en Papentorenvest, zijn tachtig appartementen voor studenten gehuisvest. Alle studieruimtes zitten in de Koepel. We willen de sfeer op het terrein verlevendigen met nieuwe voorzieningen en zo voor meer interactie zorgen. Er komen twee belangrijke fases aan. Ten eerste de opening deze zomer van een hotel met zesenzestig kamers. Daarvan zijn er nu al twintig open in de gerestaureerde monumentale directiewoningen en het administratiegebouw. Daar komt nog een groot nieuwbouwpand bij. De bezetting van die twintig kamers loopt erg goed.

De eigenaar houdt me op de hoogte over het aantal boekingen dat binnenkomt, de kamers zitten continu vol. De locatie helpt wel natuurlijk. Het thema van de voormalige gevangenis is doorgevoerd in de kamers en de gasten ontbijten in de Koepel. Te gek uiteraard. Een ander ingrijpend plan voor de toekomst van het terrein is de aanleg van een ondergrondse parkeergarage met daarop tweehonderd woningen voor studenten en alleenstaanden.

De kamers worden tussen de twintig en eenendertig vierkante meter. Wij voorzien daarmee in de behoefte van een grote groep mensen die op zoek is naar een woning.”

EN DE KOEPEL?

“De Koepel zelf is in principe af. Het is een duurzaam gebouw. Wij gebruiken maar tien procent van de energie die nodig was toen de Koepel nog een gevangenis was. Daarnaast gebruiken we ook nog eens duurzame energie, we hebben een energielabel A met drie sterren. In de kelder staat een grote installatie, die werkt met warmte-koudeopslag. Middels deze techniek halen we warmte en koelte uit de grond. Bovendien is het gebouw goed geïsoleerd. De temperatuur kunnen we uitstekend reguleren.”

ZIJN ER OOK IDEEËN RONDOM VERGROENING OP HET TERREIN?

“Als alle bouw klaar is op het terrein gaan we inzetten op vergroening, bijvoorbeeld in de vorm van een mooie binnentuin. Het is natuurlijk de bedoeling dat mensen hier in een prettige leefomgeving wonen en werken. Wij verwachten dat de gemeente Haarlem

de Papentorenvest en de Gedempte

Oostersingelgracht tot aan het Spaarne onder handen neemt en vergroent zodat het mooi aansluit op het Spaarne. Qua infrastructuur zien wij mogelijkheden om de Koepel fysiek beter te verbinden met de binnenstad. De gemeente zou het stuk langs het Spaarne vanaf Teylers Museum tot aan de Catharijnebrug aantrekkelijker kunnen maken, zodat het voor voetgangers een prettige wandeling is langs de oever van het Spaarne naar de Koepel. Bijvoorbeeld door een boulevard met groen aan te leggen in plaats van de asfaltweg die daar al sinds de jaren vijftig ligt.”

BLIJFT ER EEN LINK MET DE OUDE FUNCTIE VAN DE KOEPEL ALS GEVANGENIS?

“Die link is en blijft er absoluut, die zie je al als je binnenkomt. Er zijn meerdere cellen in de originele staat. In enkele daarvan wordt kunst tentoongesteld, in twee anderen zit een

escape room. Kunstenaars van de Rietveld Academie huren ook een paar cellen. We hebben op het Koepelplein een mooie mix van maatschappelijke en commerciële cellen. Een voormalig cipier van de Koepel, een zeer enthousiaste meneer, geeft wekelijks rondleidingen aan groepen van ongeveer dertig mensen. Hij vertelt hoe het er hier aan toeging tijdens de gevangenisjaren. De oud-cipier kent natuurlijk de leukste anekdotes en weet alles over het gebouw. Die rondleidingen zijn continu volgeboekt, de toer is erg populair. Vorig jaar zijn tweeduizend mensen rondgeleid en dat aantal groeit nog steeds. Er hangt hier nu natuurlijk een heel ander vibe. Van onvrijheid naar vrijheid. Mensen komen vrijwillig naar de Koepel, ze zijn hier voor hun plezier. Het gebouw ademt levendigheid. Uiteraard is het bouwwerk in zijn opzet nog altijd te herkennen als gevangenis. Zoals ik al zei is het onze missie om een ontmoetingsplek te vormen voor studenten,

ondernemers en cultuurliefhebbers. Waar vind je nou een plek waar ze samen onder één dak zitten? Dat zie je nergens. Wij staan open voor verschillende mensen en werelden. Dat openstaan refereert aan het feit dat dit gebouw honderd jaar lang gesloten was voor de buitenwereld. De link met het gevangenisverleden zit ook in het feit dat er altijd al verschillende mensen in dit gebouw zaten, maar destijds niet uit vrije wil en nu wel.”

LAG HET IN DE LIJN DER VERWACHTINGEN DAT JE HIER DIRECTEUR ZOU WORDEN?

“Nee, daar heb ik nooit aan gedacht. Op het moment dat ik in gesprek raakte met de initiatiefnemers van de Koepel, merkte ik wel dat de functie in deze fase van mijn leven juist erg past, mede gezien mijn rol als voorzitter van de Industriekring Haarlem. Bij deze ondernemersvereniging breng ik altijd verschillende partijen bij elkaar. Het ligt

‘Een voormalig cipier van de Koepel geeft wekelijks rondleidingen’

mij goed om bedrijven onderling, maar ook overheid en bedrijfsleven, samen te brengen. De gemeente Haarlem is een belangrijke samenwerkingspartner van de Koepel én in de Waarderpolder.”

WAT MAAKT DE KOEPEL

ZO SPECIAAL?

“Ik vind het een iconische plek waar je inspiratie op kunt doen, waar je continu nieuwe mensen ontmoet en waar een fijne energie hangt. Ondernemers en studenten werken hier vol passie. Ook bezoekers van de Filmkoepel, de Cultuurkoepel en de horeca zorgen voor een goede sfeer. Ze komen hier met een glimlach op hun gezicht binnen, ze gaan wat leuks doen. Niemand is verplicht te komen, mensen bezoeken de Koepel omdat ze daar zin in hebben en iets fijns gaan ondernemen.”

DE NIEUWE HOTSPOT

VAN

HAARLEM?

Zeker, ik denk niet dat er veel plekken in Haarlem zijn waar het aantal bezoekers zo hoog is en ook nog steeds groeit. Toch zien we onszelf niet als concurrentie van andere uitgaanslocaties of horeca in Haarlem. We zijn juist een toevoeging aan de stad. De onrust bij andere ondernemers is verdwenen, het is inmiddels allemaal wel uitgekristalliseerd. De Filmkoepel bijvoorbeeld heeft onderhand een trouwe en groeiende groep liefhebbers die hier graag komt. Datzelfde geldt voor de Filmschuur, die behoudt zijn eigen positie. In het begin vroegen veel Haarlemmers zich af of Haarlem er nog wel een bioscoop bij kon hebben. En jawel, dat blijkt dus te kunnen.” ✶

Voor meer informatie: www.dekoepel.com

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

ZO Haarlems

Haarlem in puzzelvorm

Dat Haarlem een prachtige stad is, dat weet je natuurlijk als echte mug! Maar hoe leuk is het om je eigen stad deze vakantie eens op een andere manier te ontdekken? Met Haarlem in puzzelvorm haal je de charme van de stad in huis – steegjes, grachten, monumenten en al die gezellige plekjes waar je zo van houdt. Vakantie in eigen stad was nog nooit zó leuk!

Te koop voor € 19,95 bij het VVV en Boekhandel De Vries Van Stockum.

Ben jij een echte Haarlemse mug?

Dan wil je natuurlijk laten zien waar je vandaan komt! Met dit T-shirt laat je met trots jouw liefde voor Haarlem zien. Een must-have voor iedere trotse Haarlemmer!

Te koop voor € 24,95 via www.ericjcoolen.nl

C’ST L TN Q FT L MSQ

Karbonkel

Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog.

Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...

Zowel de ‘wappies’ als de ‘schapen’ (ik gebruik even de termen waarmee beide groepen elkaar ontmenselijken – zelf noemen ze zich ‘wakker’ resp. ‘niet dom’) zijn er van overtuigd, dat als de anderen de macht in handen krijgen, dit het einde van de vrijheid en de democratie betekent.

De ironie wil dat dit Einde er inderdaad stevig zit aan te komen, maar juist doordat ze er allebei zo over denken. De haatvolle geloven zorgen nu al op veel plaatsen voor het tot enige tijd geleden ondenkbare verschijnsel dat de uitslag van zo goed als elke verkiezing door de andere kant luidkeels in twijfel wordt getrokken – dat die uitkomst bijna steevast na een nek-aan-nek-race volgt, voedt de achterdocht altijd nog eens extra. Voeg daarbij de enorme mogelijkheden die het wereldwijde web kan genereren om allerlei stemmingen te maken, te beïnvloeden, (bij) te sturen en zelfs zou kunnen vervalsen, en je hebt de blauwdruk van het einde van de democratie. Dat einde vindt immers plaats als beide zijden er van overtuigd zijn dat het beter zou zijn als de anderen – liefs voorgoed – het zwijgen zou worden opgelegd. Zoals diverse Apocalyptische Voorspellingen in diverse Heilige Geschriften aan diverse groepen Gelovigen trouwens ook belóven – dus je doet er ook nog eens de Allerhoogste een plezier mee... En wie wil dat nou niet?

We hebben het al vaker opgemerkt: de grote wreedheid waarmee in de zestiende eeuw de zogeheten godsdienstoorlogen werden gevoerd werd door het zelfde fenomeen veroorzaakt, en maakte van de toch al niet verheven kunst van oorlogvoeren een nog meedogenlozer slachtpartij. Pas toen, na generaties knokken, door mentale metaalmoeheid de scherpste religieuze randjes waren afgevijld ontstond langzaamaan weer iets dat ‘beschaafder’ genoemd kan worden, en kon er uiteindelijk iets netter onderhandeld worden over een vergelijk waar alle partijen zich min of meer in

konden vinden. En vervolgens bleek dat alle geloven ineens gewoon bést wel met elkaar op één kussen konden slapen, zij het soms met frisse tegenzin. Intussen werd overal waar de ‘vijand’ wél werd ontmenselijkt, de gebruikelijke wrede sloophamer gehanteerd, wat ons in de zogeheten Nieuwe Tijd onder meer de slavenhandel en de uitroeiing van vele inheemse volkeren heeft gebracht. Cowboys en Indianen, kort samengevat.

Maar de grootste angel in de oververruwde kluwen van scheldhaken en blauwe ogen, zoals we die momenteel steeds meer in de politieke arena’s ontwaren, zit in die ene, onafwendbare consequentie van het kletterende vijanddenken: men kan zich, eenmaal zo aan de macht gekomen, niet langer permitteren die macht ooit nog op te geven, Waar in beschaafde democratieën het stokje na een verkiezingsnederlaag plechtig wordt overgegeven aan de Oppositie, en de aftredende bewindslieden de koppen bij elkaar steken om bij de volgende stemronde het volk wederom achter zich te krijgen – of ergens burgemeester worden – kan de regeerder die zijn Vijanden heeft verketterd, vervolgd en beknuppeld zich die luxe niet veroorloven, aangezien de kans groot is, dat hij nu aan de beurt is, en ‘ter verantwoording’ wordt geroepen. Tal van wat ooit ‘ontwikkelingslanden’ werden genoemd hebben met dit verschijnsel te maken. En alle dictaturen natuurlijk, per definitie. En eenmaal in die moerasfuik, komt altijd weer de eeuwenoude oplossing voor opvolgproblemen en ander binnenlands ongemak bovendrijven: de oorlog. God wil dat, namelijk. En helpe ons...

Op 31 mei vierde BOEKHANDEL

BLOKKER

in Heemstede haar 70-jarig bestaan

In 1955 opende Jacobus Blokker de boekhandel op de Bronsteeweg in Heemstede. In 1997 verhuisde de zaak naar Binnenweg 138 en floreerde de boekhandel onder de bezielende leiding van Clemens Hoevenaars en Tosca Heyligers.

In 2006 namen Willeke van der Meer en Arno Koek (beide voorheen werkzaam bij boekhandel Kooyker in Leiden) de winkel over en vanaf 2014 is Arno de drijvende kracht achter de boekhandel. Met inmiddels 70 tot 80 activiteiten per jaar is Blokker een culturele plek voor bekende schrijvers, maar ook voor lokale auteurs en jong talent is er een podium.

Op 31 mei werd het jubileum gevierd met de presentatie van het boek Buitenstaanders in brieven, een correspondentie tussen Renate Dorrestein en Alex Boogers. De twee schrijvers ontmoetten elkaar bij uitgeverij Podium, waar hun werk werd gepubliceerd. In 2015 begon de correspondentie en duurde tot het overlijden van Renate Dorrestein in 2018. Arno Koek had een centrale rol bij deze publicatie.

Arno: “Ik vroeg de weduwnaar van Renate of ik het boek zou mogen uitgeven in verband met ons jubileum. Ik vond het namelijk een prachtige correspondentie van twee bevlogen auteurs. Open, liefdevol en vooral inspirerend, omdat zij beiden jonge lezers kennis van literatuur wilden bijbrengen.

Door mijn verzoek ging het balletje rollen en werd het zelfs in de Privé-Domein uitgebracht. En natuurlijk ben ik supertrots dat achterin, in de verantwoording, staat dat deze bundel verschijnt mede ter gelegenheid van het 70-jarig jubileum van de boekhandel. Tot slot werd ik aan het einde van de boekpresentatie verrast door Alex Boogers die mij de ‘Gouden speld’ voor het boekenvak opspelde, omdat ik dit jaar 40 jaar werkzaam ben in het boekenvak. Een grote verrassing en een eervol moment.”

Alex Boogers signeerde 500 exemplaren voor de boekhandel en Arno zette er een stempel in met de handtekening van Renate. Uiteraard is deze jubileumeditie nog te koop bij de lokale boekhandel. Juni 2025 organiseerde Blokker een driedaagse inzamelingsactie met boeken. Deze werden opgeslagen in de container voor de deur. Vervolgens werden de boeken een week lang verkocht op zes marktkramen en de gehele opbrengst kwam ten goede aan Stichting Hospice Haarlem e.o. op de grens van Haarlem en Heemstede. Tal van enthousiaste vrijwilligers van het hospice en klanten van de boekhandel hebben zich zeven dagen lang ingezet voor de verkoop. Daarnaast was Irene Moors, ambassadeur van het hospice, tweemaal aanwezig om de verkoop te ondersteunen. De opbrengst was in 2014 nog € 10.000,- en in 2018 € 10.400,-, in 2025 was deze maar liefst € 17.000,-.

Natuurlijk zijn er meer plannen dit jaar om het jubileum te vieren. Op zondag 28 september is er een groot kinderboekenfeest in theater de Luifel, Binnenweg 96 in Heemstede. Er komt een aantal prominente schrijvers die allemaal een rol spelen in de Kinderboekenweek 2025: Kevin Hassing (schrijver van het kinderboekenweekgeschenk), Levina van Teunenbroek en Charlotte Bruijn (de makers van het speciale prentenboek van de kinderboekenweek) en tot slot Simon van der Geest (schrijver van het gedicht van de kinderboekenweek).

Boekhandel Blokker

Binnenweg 138 – 2101 JP Heemstede Meer informatie: www.boekhandelblokker.nl

Heerlijk, zomer!

Thuis of met vakantie, als het aan glazuur aardewerk ligt wordt deze zomer er ééntje vol kleur! Ze hebben handgemaakt servies uit o.a. Frankrijk, Portugal én Haarlem, vrolijke en duurzame keuken- en theedoeken en fijne glazen voor een zomers drankje. Stap eens binnen, open van woensdag t/m zaterdag.

glazuur aardewerk

Jacobijnestraat 6 www.glazuur.com

BESOS RESTOBAR

Sinds 1 mei 2025 dé nieuwe Spaanse eetbar van Haarlem. Paella, pinxtos, home made tortilla’s y más. Daarnaast serveren ze ook diverse ‘tapas’ om te delen: de signature pequeño Besos y grande Besos.

Het Spaanse restaurant is gelegen op een van de meest authentieke pleintjes van Haarlem centrum: de Botermarkt. Met een ruim en zeer zonnig terras op het zuiden. Je kunt het terras herkennen aan de gestreepte parasols en gekleurde loungebanken. De gasten kunnen plaatsnemen aan een knus tafeltje of aan de Bar del chef. Hier kijk je recht de keuken in en zit je letterlijk bovenop het vuur van de paellapannen. Chef Carlos en zijn team creëren hier de meest fantastische authentiek Spaanse gerechten met een moderne hedendaagse twist. De paella is hun signature dish en je eet hem direct uit de pan, zoals ze dat in Valencia ook doen.

Bij Besos Restobar Haarlem is het altijd een beetje vakantie. Reserveer nu via www.besosrestobar.nl Con un beso del chef.

Lekker, leuk en verantw rd

HET HAAR(L)EMMERTJE

Niet zomaar een emmer. Het Haar(l)emmertje is een emmer die het verhaal van Haarlem vertelt. Het is een stukje Haarlem om mee naar huis te nemen. En ook supergeschikt om er een goed gevulde Kraam Emmer van te maken met heel veel leuks uit de cadeauwinkel van Jansje.

De emmer – ontworpen door Kris Lauwen – vangt alles wat Haarlem zo bijzonder maakt en waarin vroeger en nu samenkomen. Elementen zoals de biercultuur, bloembollen en de boekdrukkunst verwijzen naar Haarlemse tradities, terwijl bloemen en schildersmaterialen de artistieke erfenis benadrukken.

Kaartpin

Een kaart- of fotohouder van beukenhouten staafjes, sterke magneetjes en unieke glazen ‘Orbs’. Superleuk om je mooiste vakantiefoto’s straks een plekje in huis te geven. Of een leuk cadeautje om samen met een zorgvuldig uitgekozen kaart of prent weg te geven aan iemand die je lief is.

J

Nieuwe zomerse menukaart

Jansje heeft een nieuwe zomerse menukaart boordevol met vegetarische gerechten. Zo heeft Pim de tosti bedacht met mozzarella, olijventapenade, passata en basilicummayonaise.

Waarom alleen maar vegetarisch? Omdat ze bij Jansje willen laten zien dat je ook met vegetarische inspirerende recepten heel veel keuze aan je gasten kan aanbieden. En je daarmee ook een positieve impact op de aarde kan hebben. Hoe? Door meer locale producten te kopen. Minder vlees te gebruiken. Minder weg te gooien.

Bij Jansje maken ze alles huisgemaakt met de medewerkers uit de dagbesteding. De lunchgerechten, maar ook de koeken, taartjes en zoete hapjes voor cateringopdrachten. Alles samen met de medewerkers bedacht, geoefend en gekeken naar de haalbaarheid voor iedereen. Zo kan Jansje iedereen voldoende leerdoelen bieden.

De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep. De Wereld van Jansje | Grote Houtstraat 45 | www.jansje.nl | winkel | lunchroom | to go | catering | webshop

Als je groots denkt

Bij ABN AMRO MeesPierson begrijpen wij je unieke drive en ambitie. Vermogen is meer dan een optelsom van bezit; het is de kracht achter ideeën en de moed waarmee grenzen worden verlegd. Als je hoofd al bij de volgende stap is, helpen wij je vooruit. Als je groots denkt, heb je een private bank nodig die dat ook doet. Onze gespecialiseerde private bankers Jeroen Nagel en Linh Tran van kantoor Haarlem staan voor je klaar. Ga naar abnamromeespierson.nl/contact of bel ons op +31 (0)6 10 98 16 70 .

Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes

Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes

Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief

Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief

HRLMse Hofjes

Ho e van Bakenes

Brouwersho e

Bruiningsho e

Essenhof

Ho e Codde en Van Beresteyn

Frans Loenenho e

Gravinnehof

Ho e van Guurtje de Waal

Ho e van Heijthuijsen

Ho e in den Groenen Tuin

Johannes Enschedé Hof

Ho e van Loo

Luthers Ho e

Ho e van Oorschot

Proveniershof

Remonstrants Ho e

Ho es van Staats en Noblet

Teylers Ho e

Vrouwe-en Antonie Gasthuys

Vrouwe- of Verwersho e Wijnbergsho e

Zuiderho e

Het oudste ho e van Haarlem, het ho e van Bakenes grenst aan één van de nieuwste ho es.

En dat is?

Het Johannes Enschedé Hof aan de Korte Begijnestraat, opgeleverd in 2007.

Enschedé was toch de drukker van het geld? Was hij ook de stichter?

Wie hee het ontworpen?

Tegen het ho e van Bakenes aan zat het fabrieksterrein van Joh Enschedé en Zonen. Dat kan je hier nog zien op een foto die bij de beeldbank van het Noord-Hollands Archief te zien is.

Nee, dat was hij niet. De eigenaar van dit ho e is woningcorporatie Ymere. De naam van het ho e hee een andere link met de familie Enschedé.

Vertel!

Dat is een duo, Henk Döll en de ontwerper van de nabijgelegen Toneelschuur Joost Swarte.

Begin jaren 90 werd deze fabriek afgebroken en kwam er ruimte vrij om iets anders te bouwen. Enschedé verhuisde naar de Waarderpolder. De regenten van het ho e van Bakenes stelden voor om een nieuw ho e te bouwen. Dat kreeg steun van de gemeente en uiteindelijk hee woningcorporatie Ymere het gerealiseerd.

Aan de buitenkant lijkt het helemaal niet op een ho e!

Hee

die letters zijn ook een beetje gek!

Ik zie dus 2 gouden panelen en een glas-inloodraam. Hee dat ook een betekenis?

Dat klopt, eigenlijk staat het ho e met de rug naar de straat. Daarom hee Joost Swarte een gebogen buitengevel ontworpen. Joost Swarte maakte van deze muur een soort tentoonstellingsmuur.

Ja, die staan in spiegelbeeld en op zijn kop.

De gouden panelen waren bedoeld om het licht te weerkaatsen en in het glas-in-loodraam zie je een alfabetboom die in plaats van water, inkt nodig hee .

In het vroegere drukprocedé deden de zetters dit ook letter voor letter.

Dit is ook een mooie verwijzing naar de drukkerij van Enschedé.

En Joost Swarte, hee hij nog meer leuks ontworpen in dit hof?

En waar verwijst dit naar?

Dus dat is ook weer een link naar de drukker!

Dit is het drukkersmonogram van Joh Enschedé. Die is nog bewaard gebleven en hee hier dus weer een mooie plek gekregen.

Dus als je ze in het zand zou drukken, kan je het goed lezen?

Ja! Kijk maar naar het hek aan de voorzijde en de tekeningen op het glas bij het balkon.

Wordt vervolgd in de volgende HRLM!

PARELTJE UIT HET

NOORD-HOLLANDS

ARCHIEF

Een boek van Maria vóór Maria, een Haarlems klopje als schrijfster

In de collectie van de voormalige Stadsbibliotheek van Haarlem vinden we rijen oude boeken waarvan we vaak niet weten wie de vroegere bezitters waren. Maar dat geldt niet voor een manuscript uit 1628 met de titel: Beschryvinghe des ghebedts. Helemaal voorin het boek staat aangegeven door wie het is geschreven en wie het als eerste in bezit heeft gehad. Zulke gegevens in een boek zijn interessant, ze geven ons een inkijkje in een stukje geschiedenis over het boek zelf.

Het 17de-eeuwse manuscript geschreven door een Haarlems klopje.

MARIA VAN ZIJL

Het betreffende boek is een prekenbundel voor meditatie, uitgesproken door pastoor Jodocus Cats in Haarlem. De aanhef van het boek begint met: ‘Dit boeck hoort Maria van Zijl geboore […] op den 16 maart 1660’. En iets verderop lezen we: ‘Dit boeck is met de eijgen hant geschreve door juffrouw Maria van Wieringe […]. We weten dus dat het boek ooit toebehoort heeft aan ene Maria van Zijl en dat het boek geschreven is door ene Maria van Wieringen.

Over Maria van Zijl weten we nog wat meer vanuit de aanhef. Haar vader heette Simon

van Zijl en haar moeder Margaretha van Veen. Maria was gedoopt door de eerwaarde pastoor Cornelis Cats, neef van de eerder genoemde Jodocus Cats. Hij vervulde dit ambt eerst in het Begijnhof, maar werd in 1662 beroepen ‘inden Hoeck’, een buurt in Haarlem aan de Bakenessergracht. Daar stond de schuilkerk Sint Bernardus, ontstaan vanuit de katholieke kloppengemeenschap in 1583.

Deze schuilkerk was tot in 1851 het middelpunt van deze gemeenschap.

Rond 1579 was Haarlem een protestantse stad geworden, waarin katholieken hun

geloof niet meer vrijuit konden belijden, maar in stilte, achter gesloten deuren, in een verscholen kerk dus.

HAARLEMSE KLOPJES

Zo’n kloppengemeenschap bestond uit ongehuwde lekenzusters, ook wel geestelijke maagden genoemd. Deze gemeenschappen ontstonden nadat er in 1581 een algeheel verbod kwam op de kloosterorden in de Noordelijke Nederlanden. De klopjes legden dus geen kloostergeloften af van armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid, maar alleen geloften aan hun biechtvader.

Interieur van de schuilkerk St. Bernardus in den Hoek. J.P. van Horstok.

Een biddend klopje voor een huisaltaar. Foto: Catharijneconvent.

Hoofdstuktitels uit de prekenbundel.

Ze leefden biddend en mediterend in sobere omstandigheden. De kloppengemeenschap in Haarlem was in de 17de-eeuw een van de grootste in de Noordelijke Nederlanden. Ze worden ook aangeduid als de maagden van den Hoek, naar het buurtje rond de schuilkerk waar ze samenkwamen en waar de meeste klopjes naderhand ook kwamen te wonen.

Waar het woord klopje vandaan komt is niet duidelijk. Er zijn verschillende verklaringen mogelijk. Het kan een letterlijke betekenis hebben gehad van een lekenzuster die een klopsignaal gaf om de gemeenschap te wekken in de ochtend. Het kan ook een figuurlijke betekenis zijn geweest, als het kloppen op de deur van het hart door Jezus Christus.

MARIA VAN WIERINGEN

De schrijfster van de prekenbundel, Maria van Wieringen, was zo’n Haarlems klopje. Uit de aanhef is op te maken dat haar biechtvader de eerwaarde Jodocus Cats was. Dat is ook degene van wie ze de preken heeft gedicteerd. Verder wordt vermeld dat ze getuige was van het vormsel dat Maria van Zijl had gekregen van de eerwaarde Johannes van Neercassel in 1672 in de Sint Annakerk, destijds ook gelegen aan de Bakenessergracht. De Haarlemse klopjes moesten in hun eigen levensonderhoud voorzien. Waar andere klopjes vaak huishoudster werden of kazuifels borduurden, hield Maria van Wieringen zich in ieder geval bezig met het uitschrijven van preken. In het Museum Catharijneconvent te Utrecht vinden we meer door haar geschreven prekenbundels terug. Opmerkelijk aan het boek zelf zijn niet zozeer de devotieprenten die ingeplakt zijn bij elk

De schrijfster van de prekenbundel, Maria van Wieringen, was zo’n Haarlems klopje.

hoofdstuk. Dat gebruik zien we ook terug in andere kloppenboeken. Wat vooral opvalt is de versiering van de tekst. De hoofdstukken zijn in meerdere kleuren opgemaakt. Naast rood, zwart en groen is er ook met goud gewerkt. Er is veel zorg besteed aan het uiterlijk van het boek. Dat lijkt wat tegenstrijdig met de sobere levensstijl die de klopjes erop nahielden. Maar zo’n prachtig verzorgd boek getuigt wel van een heel goede band tussen de beide Maria’s.

KLOPPERSINGEL

In Haarlem leek er niks meer te zijn wat ons herinnerde aan de kloppengemeenschap dan alleen een straatnaam: de Klopperssingel. Andere voorwerpen zijn lang geleden overgedragen aan het Catharijneconvent in Utrecht en de schuilkerk Sint Bernardus werd al in 1853 afgebroken. Maar nu blijkt er toch een tastbare herinnering over de geschiedenis van de Haarlemse klopjes in Haarlem te zijn. ✶

Tekst: Hannah Goedbloed, foto’s: Noord-Hollands Archief.

Mijn Haarlem

JASPER DROST

Al 13 jaar is Jasper Drost actief voor GroenLinks Haarlem. Als campagneleider, gemeenteraadslid en de afgelopen zes jaar als fractievoorzitter. Jasper heeft zich in de raadsperiode 2018-2022 bewezen als aanvoerder van de coalitie van zijn partij met PvdA, D66 en CDA. GroenLinks Haarlem maakt zich onder meer sterk voor een groene, duurzame en sociale stad. Maar wat betekent Haarlem voor Jasper persoonlijk? We vroegen het hem!

Ten eerste: ben je een echte Haarlemse Mug?

“Jazeker, ik ben in de Transvaalbuurt opgegroeid, achter de Cronjé. Na een verhuizing heeft mijn jeugd zich verder afgespeeld in Velsen. Tijdens mijn studie Planologie aan de Universiteit van Amsterdam heb ik nog drie jaar in de hoofdstad gewoond, maar daarna ben ik weer naar Haarlem teruggegaan. Het is altijd mijn stad gebleven; ook omdat mijn hele familie hier woont.”

Wat is je favoriete plek in de stad?

“Er zijn veel plekken in Haarlem die ik fijn vind. De afgelopen tijd ben ik de Wijngaardtuin meer gaan waarderen. Het is een mooi voorbeeld van een stuk groen en rust in de stad. En het is ook niet zo’n aangeharkt park; het is een combi van oud en nieuw met een rauw randje. Daar hou ik wel van; Oerkap, Slachthuis en De Koepel hebben dat ook. Oude industriële plekken die een nieuwe bestemming hebben gekregen. Verder kom ik graag in het Patronaat. Ik heb daar van mijn 20ste tot mijn 30ste gewerkt en deed er van alles: van barmedewerker tot stagemanager. Het is altijd fijn om daar weer even lekker te luisteren naar goede livemuziek.”

Ben je nu fulltime in de politiek actief?

“Nee, naast de politiek werk ik bij architecten- en ingenieursbureau Sweco, als duurzaamheidsadviseur in team Circulaire Economie. Maar ik ben elke dag wel met het raadswerk bezig. Ze zeggen dat dat zo’n 20 uur in de week kost, maar diegene die dat in 20 uur kan, ben ik nog niet tegengekomen... Het is eigenlijk een fulltime job.”

Waarom zit je in de politiek?

“Ik heb het altijd leuk gevonden ergens iets aan bij te dragen. En daarnaast vind ik het leuk om plannen te maken en dingen te organiseren. Vanuit die drive ben ik op mijn 18de lid geworden van de PvdA. Maar uiteindelijk bleek GroenLinks toch meer mijn partij. Ik vind vooral de lokale politiek leuk omdat het echt gaat over je eigen omgeving. En juist de combinatie van grote en kleine onderwerpen is interessant. Lange termijn vraagstukken, zoals het vergroenen van de stad, worden afgewisseld met lokale onderwerpen, zoals het nieuwe terrassenbeleid op de Grote Markt. Echt superleuk!”

Waar ben je het meest trots op als je kijkt naar je politieke carrière tot nu toe?

“Er is in die tien jaar veel gebeurd, maar het

leukste blijft wel onze nachttreinactie van een paar jaar geleden. Er was toen nog geen nachttrein tussen Haarlem en Amsterdam. Samen met de PvdA hebben we toen een online actie bedacht die heel snel door veel Haarlemmers omarmt werd. Daardoor werd het ook snel opgepikt door de media. Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat er meerdere nachttreinen op de vrijdag en zaterdag zijn gaan rijden. Samen met de stad hebben we dat toen bereikt; er kwam een bepaalde energie los die heel stimulerend en inspirerend was.”

Waar maak je je zorgen om als je kijkt naar de huidige samenleving?

“Er spelen natuurlijk genoeg dingen, maar persoonlijk vind ik het erg belangrijk dat we begrip voor elkaar kunnen blijven opbrengen. Hoe moeilijk is het om iemand anders in zijn waarde te laten? Het hoeft niet jouw waarde te zijn, maar je kunt wel respectvol met elkaar in gesprek gaan. De samenleving verhardt en daar maak ik me wel zorgen om. Maar Haarlem blijft vooral een vriendelijke stad, waar we goed met elkaar bezig zijn!”

Meer informatie over GroenLinks Haarlem vind je op www.haarlem.groenlinks.nl. Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Daan Ruijter.

Bakenesserkerk TOEN

Bakenesserkerk NU

Haarlem’s nieuwste kunstgalerie is een beetje anders

Opgericht in 2005, het bedrijf is echt een jongensdroom. Gespecialiseerd in de antieke wapens van met name Azië, groeide een hobby uit tot een bedrijf dat belangrijke stukken levert aan vooraanstaande musea en privé verzamelaars.

Na 20 jaar vanuit huis te werken was het tijd voor een nieuwe stap. Vanaf deze zomer zijn klanten óók welkom in zijn galerie, als een museum maar dan beter: Kom langs voor een bevlogen rondleiding, en je mag van alles aanraken.

Stadsmormels

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad en omstreken.

Fotografie: Linda Llambias.

GEZICHTEN VAN HAARLEM

HANNAH VAN DER SCHEE

“Ik ben moeder en oma van een heerlijke kleinzoon waar ik graag mee optrek.

Ik ben werkzaam in de gezondheidszorg en in mijn praktijk Helende Consulten met Healing en Reading. Maar overdag ben ik voornamelijk actief in de prachtige Stiltetuin. Daar laad ik van op. Ruim 10 jaar geleden ben ik begonnen met het realiseren van een Stiltetuin. Dit bracht meer uitdagingen met zich mee dan ik van tevoren kon vermoeden, maar nu is er die prachtige tuin waar ik heel graag ben en met liefde in werk. De Regenboogtuin (vanwege de twaalf kleurenkamers) is met heel veel liefde aangelegd samen met vrijwilligers.

De tuin aan het Marcelisvaartpad in Haarlem Zuid-West is een Stiltetuin waar je in stilte kan ZIJN/mediteren, zonder telefoon, zonder afleiding, even helemaal niets, alleen de Stilte in jezelf opzoeken. Je onderdompelen in de geuren en kleuren van bloemen en planten en opladen in deze bijzondere krachtplek.

Ik nodig je van harte uit deze mooie tuin te komen ervaren op dinsdag- of donderdagmiddag tussen 14.00-16.00 uur.”

Meer informatie vind je op www.de-regenboogtuin.nl

Straatkunst

Fotograaf Daan Ruijter observeert de straten van onze stad.

Deze zomereik (Quercus Robur) is misschien de oudste boom van Haarlem. In de oorlog met de Spanjaarden is de Hout helemaal gekapt. Vanaf 1584 is begonnen met de herplant. In het boek Haarlemmerhout 400 jaar wordt het mogelijk geacht dat deze eik ergens eind 16de eeuw is geplant. Dan zou de boom nu meer dan 400 jaar oud zijn. Volgens experts is dat niet reëel. Zij stellen dat de boom ontkiemd is tussen 1700 en 1750. We houden het daarom op een leeftijd van meer dan 300 jaar. Eiken zijn geen snelle groeiers. Toch meet deze boom al 562 centimeter in omtrek en 30 meter in hoogte. Loop de kinderboerderij van de Haarlemmerhout in. Daar ligt aan het begin een stuk stam van een omgewaaide eik. Je kunt daar jaarringen tellen tot net voorbij de tweehonderd. Loop dan door naar deze monumentale eik. Die telt twee meter meer in omtrek en nog eens honderd jaarringen extra.

HAARLEMSE BOMEN

Bomen geven sfeer aan onze stad. Gerard Tamminga neemt ons mee langs monumentale bomen in Haarlem.

Haarlem heeft honderd bomen die door de Bomenstichting zijn opgenomen in het Landelijk Register Monumentale Bomen (zie www.monumentalebomen.nl). Veertig daarvan staan in een handzaam boekje Langs monumentale bomen in Haarlem, verkrijgbaar voor € 3,- bij de boekhandel en het VVV.

Tekst en foto: Gerard Tamminga.

Falco Bloemendal

is centrummanager in Haarlem en actief in verschillende besturen. Hij houdt zich in zijn vrije tijd bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.

Hommelgeluk en moestuinmagie

Laatst werd ik gebeld door de dochter van een oudere heer. Haar vader, herstellende van een herseninfarct, was onrustig geworden van een volk hommels dat zich genesteld had in een vogelhuisje in zijn tuin. Nu doen hommels in de basis geen kwaad. Ze zijn niet agressief en steken alleen als je ze flink dwarszit. Normaal gesproken verhuis ik ze dan ook niet. Een hommelvolk verplaatsen is niet standaard, maar soms is het gewoon beter voor iedereen. In dit geval besloot ik een uitzondering te maken.

Omdat ze in een vogelhuisje zaten, was het relatief eenvoudig om het hele volk te verplaatsen. Ik heb ze nu geadopteerd. Ze wonen in mijn tuin, tegen de schutting bij de regenton. Als ze thuis zijn, steken ze hun koppies naar buiten alsof ze de boel in de gaten houden. En eerlijk is eerlijk, het staat best gezellig, zo’n vogelhuisje vol boomhommels tussen de Japanse wijnbes en de Indische kers. De rust is teruggekeerd in de tuin van de meneer, en bij mij zoemt het weer als vanouds.

Ondertussen komt het honingseizoen echt op gang. Door de regen begin juni, net op tijd voor de bloei van de linde, is er dit jaar goede hoop op een mooie linde-honingopbrengst. Zonder regen geen nectar, en zonder nectar geen honing. Het verschil is enorm: een droge juni-maand betekent vrijwel niks, terwijl een natte én zonnige juni-maand zomaar tientallen kilo’s extra honing kan opleveren. In juli maken we de balans op.

Ook in de moestuin draait alles op volle kracht. De kroppen sla zijn dit jaar absurd groot, sommige passen amper in een vergiet. De courgetteplanten doen wat courgetteplanten altijd doen:

ze overdrijven. De buren hebben inmiddels allemaal wel een paar courgettes mogen ontvangen. En als de snijbonen het net zo goed doen als vorig jaar, dan staat de teller straks weer op dertig kilo. Ze zijn uitstekend in te vriezen en genoeg om het hele jaar van te eten.

Het mooie aan zo’n seizoen is dat alles samenvalt. Bijen, hommels, bloemen, groenten, het werkt allemaal met elkaar mee. En of je nou honing oogst of een courgette aan de buren meegeeft: alles uit eigen tuin is niet alleen lekkerder, maar je weet ook precies waar het vandaan komt.

Door: Julia Coolen (architect) en Eric J. Coolen (illustrator).

JAN DAVID ZOCHER JR.

(Haarlem, 12 februari 1791 – Haarlem, 8 juli 1870) was een Nederlandse architect, stedenbouwkundige en landschapsarchitect.

In 1821 maakte Zocher jr. een van de eerste ontwerpen voor de herinrichting van Nederlandse stadswallen. Voor Haarlem ontwierp hij het stadspark De Bolwerken, dat werd omgevormd tot een wandelgebied. Eerder, tussen 1808 en 1819, werkte hij samen met zijn vader aan een ontwerp voor de Haarlemmerhout, dat destijds niet werd gerealiseerd. In 1827 maakte hij een nieuw plan voor dit gebied, dat wél werd uitgevoerd.

Een jaar later, in 1828, ontwierp hij de Begraafplaats Kleverlaan in Haarlem. Weer later, in 1836, ontwierp hij samen met zijn zoon ook het Frederikspark in Haarlem.

Kunstlijn en HRLM op atelierbezoek

bij…

PAUL VAN ZIJP

‘Ik word blij van herhaling’

De unieke stijl van Paul van Zijp is te herkennen aan herhaling van ritmes, vierkante delen, lijnen en licht- en schaduwwerking. De kunstenaar haalt inspiratie uit geometrische vormen en patronen. Het liefst werkt hij met gerecycled hout. “Verzagen en verlijmen is mijn handschrift.”

Al zestien jaar heeft Paul zijn atelier in Fort bij de Liebrug in Haarlemmerliede. Een fantastische plek middenin het groen met uitzicht op het water. In de werkruimte staan zelfgemaakte tafels, bijzettafels en houten sculpturen in organische vormen. Aan de wanden hangen zelfontworpen lampen en grote en kleine houten objecten. Achterin staat een werkbank. Op het blad ligt een verlijmd houten onderdeel vastgezet met houtklemmen. De ruimte staat vol met apparatuur en gereedschap zoals een vreesmachine, zaagtafel, boormachine, bankschroeven, houtklemmen, schuurmachines, een voorraad hout en potten houtlijm.

Paul omschrijft zijn werk als geometrische kunst. Hij verzaagt en verlijmt met name oude houten tafelbladen. Het kunnen tafels blijven of verwerkt worden tot kleinere meubels of lampen. Hij maakt ook abstracte kunstobjecten en beeldhouwwerk. De tafels koopt hij in kringloopwinkels of via Marktplaats waar ze regelmatig ook gratis worden aangeboden. “Mensen raken tegenwoordig hun oude tafels aan de straatstenen niet kwijt.” Hij wijst op een groot houten vierkant aan de wand bestaande uit meerdere rijen kleine vierkante delen. “Dat is ook een tafelblad geweest.”

TAFELPROJECTEN

Het verzagen en verlijmen van tafelbladen is zo’n acht jaar geleden begonnen met een tafelproject voor een vriendin. Zij vroeg of hij van haar langwerpige tafel een ovale kon maken. “Het leek een simpele opdracht, maar op het moment dat ik de tafel

‘Ik heb een fascinatie voor vormen en patronen’

omdraaide zag ik dat de buitenrand veel dikker was dan het middendeel. Ovaal afzagen ging dus niet als ik de mooie buitenrand wilde behouden. Ik kwam op het idee om eerst de ovale vorm uit het middeldeel te zagen en daarna van de dikkere rand allemaal kleine blokken te zagen en die er aan vast te lijmen. Zo had de tafel toch weer een mooie buitenrand.” De tafel stond tentoongesteld tijdens Kunstlijn Haarlem. Een echtpaar uit de Kleverparkbuurt was zeer enthousiast. “Zij wilden ook hun oude tafel laten verwerken tot iets nieuws, kleiner en met mijn handschrift.” Volgens Paul is zijn unieke stijl te herkennen aan herhaling van ritmes, lijnen, vierkante delen en de werking van licht en schaduw. “Het verzagen en verlijmen is mijn handschrift. Het patroon, de nerfwerking en de schaduwwerking geven een verrassend effect aan mijn werk. Afhankelijk van de hoek van de zaag wordt het een vlak werk of een 3D-object. Met hout werken geeft me rust. Het creëren van geometrische vormen en patronen is meditatief en fijn om te doen. Uiteindelijk moet ik zelf ook blij worden van het eindproduct.”

STOEL ALS KUNSTVOORWERP

De kunstenaar is al sinds jong gefascineerd door hout. Op zevenjarige leeftijd ging hij op timmerles bij zijn opa om met hout te leren werken. “Mijn opa maakte alles zelf, bedden, kasten, lampen... noem maar op. Ik wilde ook timmerman worden.” Het liep anders. Na een studie werktuigbouwkunde en de HTS werkte Paul uiteindelijk vijfentwintig jaar in de gezondheidszorg als röntgenlaborant.

“Ik voelde me in de zorg meer thuis dan in de mannenwereld van de werktuigbouwkunde.”

In 2008 studeerde de kunstenaar af als meubelontwerper aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Tijdens zijn studie ontwikkelde hij een voorliefde voor het ontwerpen van sculpturale zitobjecten. “Na mijn opleiding begon ik met het maken van stoelen. Al snel ontdekte ik dat dit in mijn eentje niet ging. Als je zes eettafelstoelen ontwerpt bijvoorbeeld moet je eerst een prototype maken. Bij het productieproces zijn meer mensen nodig en ik werk liever alleen. Ik heb nog getwijfeld om stoelen als kunstobjecten te ontwerpen. In mijn atelier staat een stoel van aluminium, die heb ik door een ander moeten laten lassen waardoor de kosten stegen en de stoel te duur werd. Daar is geen markt voor. Op een bepaald moment raakte ik in een soort impasse. Hoe nu verder?

Ik wilde wel graag creatief bezig blijven.”

De oplossing kwam geheel onverwachts. Paul leegde een doos met houten reststukken op zijn werktafel en begon ermee te schuiven. “Het gebeurde onder mijn handen. Er ontstonden spannende vormen en nieuwe lijnen kwamen tot leven. Ik zag herhalingen en hoe door hoogteverschil schaduw ontstond. Dit is interessant, dacht ik.

Ik besloot het gecontroleerd aan te pakken en heb hout gekocht en in gelijke blokjes gezaagd en verlijmd.”

HAAKSE SLIJPER

De kunstenaar koopt tegenwoordig zo min mogelijk nieuw materiaal. “In deze tijd die om

duurzaamheid vraagt, werk ik voornamelijk met oud hout. Vandaar dat ik zo blij ben met de tafels die ik vind op Marktplaats. Het zijn vaak oude tafels gemaakt van mooi hout, geleefd en uitgewerkt. Meestal zit er zo’n lelijke bruine laklaag op, die schuur ik er gelijk af. Het hout dat tevoorschijn komt krijgt een nieuw leven. Vervolgens kan er van alles ontstaan, het kunnen tafels blijven of abstract werk worden. Zoals dit beeldhouwwerk.” Hij legt zijn hand op een ronde sculptuur met aan de zijkant een opening. “Ik hou van werken met machines, met name de haakse slijper. Ik zie graag snel resultaat. Toch heb ik bij dit object de opening uitgehakt met hamer en beitel, dat was echt gaaf. Het duurde alleen wat langer.”

Paul werkt niet conceptueel, er zit geen verhaal achter zijn kunst. Hij noemt zichzelf een praktisch mens. “Op de allereerste dag van mijn studie in Den Haag kreeg ik een meubelplaat van 1.20 meter bij 1.20 meter met de opdracht een stoel te maken. Daar hou ik van, een gerichte opdracht. Als mijn werk al ergens over gaat, dan is het over herhaling van ritmes en schaduw en licht. Dat maakt me gelukkig. Ik heb een fascinatie voor vorm, patronen en regelmaat.” Hij wijst op een houten wandobject. “Als je

horizontaal kijkt is het één blokje op rij en vervolgens drie met een gaatje, daarna is het één blokje en aansluitend twee met een gaatje. Zo ontstaat een patroon. Daar speel ik mee, dat maakt het boeiend.”

MODERNE ARCHITECTUUR

De kunstenaar haalt inspiratie uit geometrische vormen en patronen. Hij houdt van moderne architectuur, grote gebouwen met bijzondere trappenhuizen bijvoorbeeld. “Ja, ik word daar blij van. Het is wel altijd de vraag hoe ik dat terugbreng in mijn eigen werk. Die herhaling van vorm en lichtval is natuurlijk iets wat ik ook graag toepas. De huiden die je ziet in de natuur, zoals de bast van een boom, vind ik ook interessant. Het is maar net hoe je het verschaalt.”

Hij pakt een klein 3D-werk met allemaal gelijke omhoogstaande punten. “Dit object bijvoorbeeld kan een heel ruwe bast zijn, maar dan uitvergroot. Ik kan op onverwachte momenten geraakt worden door wat ik zie. Een aantal maanden terug paste ik op een huis in Olst. Ik ging in Museum Arnhem naar een tentoonstelling met werk van een keramiste. Ze had maskers van keramiek gemaakt, die intrigeerden me. Terug in mijn atelier ben ik met reststukken hout ook een

soort gezichtsvormen gaan maken.”

Soms bedenkt hij van tevoren wat hij gaat maken, maar meestal ontstaat het gaandeweg. “Het gebeurt onder mijn handen, dat is ook het spannende. Ik was een tafelblad aan het zagen en wist nog niet waar het heen ging.” Hij toont een kunstwerk met rijen houten blokjes onder elkaar. “Ik had uitgerekend dat ik honderd stukjes nodig had en kwam al zagend uit op zesennegentig delen. Vier tekort. Wat eerst een probleem leek werd juist de verrassing van het werk. Ik heb vier in het oog springende blokjes toegevoegd van ander hout. Ik geef mijn werk normaal gesproken nooit een titel.

Laat toeschouwers er zelf maar wat bij bedenken. Dit werk heeft wel een titel:

Am I included?’ Hoor ik erbij? We vragen ons allemaal wel eens af of we bij de samenleving horen. Het leuke is dat deze opvallende vier juist onderdeel zijn van die massa van gelijke blokjes, ze maken het werk bijzonder.

Dat had ik vooraf niet kunnen bedenken.”

NOTENHOUT EN EIKEN

Paul wordt wel vaker verrast door zijn eigen werk. Bijvoorbeeld door de lampen die hij maakte van kleine blokjes van cement. Uiteindelijk bleek de lamp een heel andere

‘Ik werk graag met oude tafelbladen.

Met hout

werken geeft me rust’

vorm te krijgen op de muur door de schaduwwerking van het licht van de gloeilamp en het licht van buiten. “Die schaduw maakt het werk interessanter.”

Aan de wand in zijn atelier hangt een kunstwerk gevormd door vier kleine vierkanten van zeer donker hout. “Dat is notenhout, daar liep ik toevallig tegen aan. Op Marktplaats werd een mooie salontafel van vier centimeter dik hout aangeboden voor maar vijfenzeventig euro. De eigenaar wilde er van af, er ontbrak een poot. Ik denk niet dat hij zich realiseerde dat het notenhout was. Ik heb er veel kunstwerken van kunnen maken.” De tafels blijken wel vaker een cadeautje. Paul haalt ze bij de mensen thuis op met zijn busje. Niet altijd komt de tafel overeen met de foto’s op Marktplaats, maar de kunstenaar neemt ze wel mee. “Ze zijn vaak gratis, zeker eikenhouten tafels, die wil niemand meer. Ze zijn ook niet te tillen. Een tijdje terug heb ik van een oude tafel een nieuwe gemaakt voor mijn neef. Na het schuren kwam er echt heel mooi hout tevoorschijn. Ik kon het niet thuis brengen, het leek een beetje teakachtig. Ik heb er een baan uitgezaagd en op mijn manier opgevuld met houten blokjes.”

Een andere keer bleek de op te halen tafel een gefineerd blad te hebben. Paul is eigenlijk altijd op zoek naar massief houten tafels en was in eerste instantie niet blij. “Tijdens de bewerking pakte dit tafelblad juist heel goed uit. Het kunstwerk is vlak, maar er zit dieptewerking in door het kleurverschil in de houten delen. Met het schuren van het vlak haalde ik bij het ene blokje meer weg dan bij het andere. Ze verschilden blijkbaar minimaal van hoogte. Het was een heel donkere tafel, door het schuren kwam het lichtere houtfineer eronder vandaan. Zo ontstonden er donkere en lichtere delen. Ik heb dit werk nu al een aantal keren geëxposeerd. Toeschouwers vinden het een intrigerend werk, ze snappen niet waar het kleurverschil vandaan komt en vragen me of ik sommige delen gebeitst heb. Die ‘miskoop’ bleek uiteindelijk een heel fijne verrassing.” ✶

Voor meer informatie zie: www.paulvanzijp.nl of Instagram: @paulvanzijp

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

Poëzie

George

Moormann

is naast dichter en beeldend kunstenaar ook essayist, boekenmaker, klimaatdichter en schrijfdocent (Schrijversvakschool Amsterdam). Hij was onder meer werkzaam als redacteur bij Tir ade (Uitgeverij Van Oorschot) en als eerste officiële stadsdichter van de Gemeente Haarlem. Met zijn poëzielaboratorium

De Zingende Zaag verbindt hij sinds 1989 poëzie, performance, beeld en grafische vormgeving met elkaar. George is een van de eerste klimaatdichters van Nederland. Reeds in 2006 is, in opdracht van de provincies Friesland en Groningen, zijn gedicht De Zondvloed is nakende! over een lengte van 40 meter op de buitenwanden van de loopbrug van de Prinses Margrietsluis in Lemmer aangebracht. Het is wereldwijd het eerste ‘global warming monument’ dat ingaat op het versterkte broeikaseffect en de toenemende stijging van de zeespiegel.

Meer informatie: www.dezingendezaag.com

WE WILLEN HET NETJES

De wereld is wreed, de wereld is absurd en wij maar maaien en maaien en maaien

tussen de Hout en de bosrijke villawijk veel gewone es, ruwe berk en zwarte els

een echte burger van de Hollandse wildernis en verdomd het is er nog sterrenkroos

waterranonkels met hun bevallige witte bloempjes maar geen water violier en wat een plastic troep

waar de schubvleugeligen, waar de zoemende bijen en komen ze, zware zucht, nog wel terug?

De natuur steeds stiller stompt rap verder af laten we afspreken luitjes van opgeruimd staat netjes

dat bij iedere klacht over zwerfafval men ook een r ijtje tegels wipt, platte daken groen maakt

de o zo aangeharkte boerennatuur vrij laat en giftige insectvriendelijke tuinplanten vermorzelt

leer luisteren naar de natuur die mooi opgeruimd een ware leermeester is, in het wild laten de beste.

JULI - AUGUSTUS 2025

Begijnhof 10 | www.theaterdeliefde.nl

ANDRIES TUNRU & RUUD SMULDERS

Beiden werden vorig jaar genomineerd voor de belangrijkste cabaretprijzen: Andries voor een Poelifinario voor het beste cabaretprogramma, Ruud voor de Neerlands Hoop voor de meest veelbelovende theatermaker. Beiden wonnen niet. Beiden zijn snel, slim, en bovenal ontiegelijk grappig. Kom naar hun dubbeloptreden en zie ze beiden met kakelverse grappen en verhalen. En de kers op de taart: ze blijven beiden op het podium en bemoeien zich beiden actief met de verhalen van de ander. Gezellige chaos gegarandeerd! Donderdag 18 september

VINYL FESTIVAL: WILL KNOX, THE YEARLING & POLKA

Theater De Liefde staat ook dit jaar 3 dagen lang in het teken van het Vinyl Festival. Op vrijdag zie je Will Knox, een geboren verhalenverteller. Met een paar woorden en akkoorden weet hij hele werelden tot leven te brengen. Al jaren woont deze Brit in Haarlem en in De Liefde presenteert hij zijn nieuwe album. Zaterdag zie je The Yearlings. Het feest is voorbij voor deze Utrechtse alt-countryband. Daarom presenteren ze hun nieuwe album After all the party years in De Liefde. Zondag maken we ruim baan voor het Frankfurter Polka Trio. Zij spelen voornamelijk eigen liedjes geïnspireerd door muziek uit Oost-Europa, klezmer, polka, filmmuziek en nog veel meer. 26, 27 & 28 september

023 JAZZ: KID LA RUE

Kid La Rue is die ene gevaarlijke rhythm ‘n blues-band waar je ouders je nog zo voor hebben gewaarschuwd. Het viertal lijkt zo weggelopen uit een film uit de jaren vijftig. Ook de live-reputatie snelt de band vooruit. Op de bühne brengt Kid La Rue hun mengeling van vintage Big City Blues en Jungle Pop. De jongens stonden met eerdere projecten (Gumbo Kings, Sugar Boy & the Sinners) op podia van Memphis tot Sicilië. Met Kid La Rue keren ze terug naar de eenvoud van een gevaarlijk kwartet met een ‘punky’ attitude. Dit optreden vindt plaats in het kader van 023 Jazz en is georganiseerd in samenwerking met de Haarlem Blues Club.

Vrijdag 4 oktober

KIKI SCHIPPERS

Als een hedendaagse kruising tussen Bob Dylan & Janis Joplin stort Kiki Schippers haar hoofd en hart uit in een talige, muzikale en wervelende solo over idealen. Politici komen en gaan, de wereld verandert en de stemming verandert mee. In al dat geweld vraagt Kiki zich hardop af: wat valt er te kiezen? En wat hebben je idealen daar eigenlijk mee te maken? Je wilt wel stemmen op de politicus die je vertrouwt, maar niet op die ene partij. Je wilt wel sparen maar ook vakantie. Blijf je de liefde van je leven trouw of volg je je hart? Het leven zit vol praktische bezwaren!

Donderdag 23 oktober

LAVINIA MEIJER & REYER ZWART

Lavinia Meijer is één van de veelzijdigste harpisten van deze tijd. Samen met de muzikale duizendpoot Reyer Zwart – gerenommeerd bassist, gistarist en pianist – staat ze op 27 juli in Caprera. Samen verkennen ze de grenzen van klassiek, minimal en popmuziek, en komen ze uit bij een avontuurlijke mix van zowel Philip Glass en Meredith Monk als Radiohead en Sufjan Stevens.

Zondag 27 juli – 20.30 uur

Muzikaal Wandelavontuur

WALK ON MET TIM KNOL

Wandel langs intieme podia verspreid door het prachtige duingebied van Caprera en geniet van liveoptredens van onder anderen Melle, Saartje van Camp, Dolf Jansen en natuurlijk Tim Knol zelf. De dag begint op het hoofdpodium met Daryll-Ann en eindigt met een feestelijk slotconcert van de Dawn Brothers. Tussendoor wacht een culinair rustmoment op het horecaplein, met gerechtjes van Ron Gastrobar Bij de C. Een unieke zomerdag vol natuur, muziek en beweging – op z’n allermooist.

Zondag 17 augustus – 14.30 uur

De jaarlijkse Buitentheaterdag

BUITENTHEATERDAG

De jaarlijkse Buitentheaterdag van Caprera en Schuur is een vrolijk mini-festival met creatieve activiteiten voor jong en oud. Hoogtepunt is de voorstelling Out of the Box – een acrobatische mix van dans, theater en beweging. In en rondom een levensgrote box ontvouwt zich een speelse, ontroerende zoektocht naar ruimte, grenzen en samenzijn. Kom met je (klein)kinderen ontdekken, lachen, spelen, genieten en meedoen!

Zondag 24 augustus – 12.00 en 15.00 uur

Bekijk alle Familie Zomer Zondagen op www.caprera.nu/jeugd

NIELSON

Zijn stem herken je uit duizenden en zijn liedjes zitten al jaren in ons hoofd (IJskoud, Beauty & de brains, Diamant). Nielson komt naar Caprera met een spetterend popconcert waarin hij zijn nieuwste werk én favorieten van vroeger brengt. Perfect voor een zomerse avond met een gouden randje.

Zaterdag 9 augustus – 20.30 uur

JONG METROPOLE

Dit jaar bestaat Jong Metropole 10 jaar en dat wordt feestelijk gevierd met The Best of Metropole. Het orkest van jonge talenten speelt een selectie uit het enorme jazz-repertoire van het Metropole Orkest, van zwoele jazznummers tot swingende klassiekers. Denk: groots, meeslepend, jazzy en geraffineerd!

Zondag 3 augustus – 20.30 uur

VIER DE ZOMER IN TEYLERS!

www.ampzing.nl

Terug uit Nashville en Memphis na unieke muziekopnames

AMPZING DELEGATIE

Vier muzikanten van het Haarlemse Ampzing Genootschap – Arthur Alphenaar (invalbassist), Henk Tijbosch, Fons Stam en Eric J. Coolen – verbleven van 12 tot en met 19 mei in de Amerikaanse muzieksteden Nashville en Memphis. Tijdens deze bijzondere reis namen zij vier nieuwe nummers op, in de Parlor Studio en de legendarische Sun Studio.

In de Parlor Studio werkten zij samen met Grammy-winnares Robin Ruddy. In Memphis betraden zij de iconische Sun Studio, algemeen beschouwd als de geboorteplaats van de rock-’n-roll. Grootheden als B.B. King, Howlin’ Wolf en Elvis Presley namen hier hun eerste platen op. Een van de beroemdste momenten uit de geschiedenis van Sun Studio is de spontane jamsessie uit 1956 van Elvis Presley, Johnny Cash, Jerry Lee Lewis en Carl Perkins. Deze historische ontmoeting, vastgelegd door oprichter Sam Phillips, werd later bekend als The Million Dollar Quar tet.

Vier Mannen in Memphis

Speciaal voor deze opnamesessies schreven de vier Noord-Hollandse muzikanten vier originele nummers. Eén daarvan, getiteld V ier Mannen in Memphis, vormt een muzikaal eerbetoon waarin verleden en heden elkaar raken – een Ampzing Delegatie die letterlijk in de voetsporen treedt van het Million Dollar Quartet. Het lag dan ook voor de hand dat juist dit nummer werd opgenomen in de Sun Studio.

Presentatie in de Oerkap

De vier opgenomen nummers worden momenteel afgemixt in een Haarlemse studio. De presentatie van het eindresultaat vindt binnenkort plaats tijdens een speciale Ampzing Genootschapsavond in de Oerkap. Meer informatie is te vinden op www.ampzing.nl. Het Ampzing Genootschap werkte in het verleden samen met artiesten als Boudewijn de Groot, Rob de Nijs, Stef Bos, Harry Sacksioni, Mylou Frencken, Erik van Muiswinkel en Josee Koning.

Lobke Borsb m

Adjunct-directeur en manager hospitality Patronaat

MOED

Over moed gesproken.. Hoe moedig ben je als je als directeur van een groot poppodium drie maanden de sleutel aan je team durft over te dragen? En dan ook nog eens je vertrouwde column in HRLM door een ander laten schrijven. Jolanda heeft dat aangedurfd; zij zit nu heerlijk ergens te relaxen met haar man. Zeer welverdiend, na de pittige maanden waarin ze de bedenker en aanjager van de campagne ‘Haarlem breekt de stilte’ en tegelijkertijd ook Patronaat aan het runnen was.

En voor mij een mooie gelegenheid om mezelf voor te stellen. Na ruim 20 jaar Patronaat – begonnen achter de bar op de Zijlsingel, verhuisd naar de Oostvest als bedrijfsleider, in het nieuwe pand als contractbeheerder, bedrijfsleider en assistent manager operations, sinds 2009 manager hospitality – mag ik mij sinds januari dit jaar adjunct-directeur noemen. In februari 1999 kopte Haarlems Dagblad in de rubriek ‘Off Stage’: ‘Brutaal lefwijfie plukt de dag’.

Deze rubriek zette in die tijd de schijnwerper op muzikanten die de regio tot popregio maken. De kop ging over mij. Brutaal was ik in die tijd zeker, en al rappend (in het Frans!) zette ik als 18-jarige mijn eerste stappen in de regionale popcultuur en op het podium van Patronaat. De mooiste herinneringen heb ik aan de Haarlemse muziek-scene uit die tijd. De verbinding die we hadden, we speelden samen tijdens festivals als Rock the Pool, Emergenza, Beeckestijnpop, Houtfestival en op podia als Het Witte Theater, de Kleine Arena, Patronaat en Steals. Zo stonden we op het podium met artiesten van formaties als Nicotine, Relax, Ducter, Gotcha!... lokale helden in die tijd!

Tegenwoordig houd ik mij voornamelijk bezig met het toekomstbestendig maken en gastvrij houden van ons mooie podium. Nu ongeveer een jaar geleden heb ik een community of practice opgericht onder poppodia uit heel Nederland onder de naam ‘Genoeg GeWaste’. Samen met inmiddels ruim 30 podia proberen we onze CO2-voetafdruk te verkleinen. Bijvoorbeeld door te onderzoeken hoe we onze bezoekers zo duurzaam mogelijk naar onze podia kunnen laten reizen. Helaas pakken nog heel veel bezoekers de auto. HRLM-lezers natuurlijk niet; jullie komen allemaal op de fiets! Toch?

Naast een landelijk collectief zoek ik graag de samenwerking op in onze eigen stad, waar heel mooie voorbeelden zijn van duurzaamheid en circulariteit, zoals bij de Haarlemse Waardemakers. Wie weet worden onze bezoekers binnenkort wel ontvangen van achter een meubel gemaakt van oude hard cups! Want daar doen we het voor natuurlijk; een artiest kan op het podium nog zó mooi spelen; als de hospitality niet perfect is zal de beleving negatief zijn. Met alle vrijwillige en betaalde medewerkers sleutelen we hier continu aan de perfecte bezoekersreis; letterlijk en figuurlijk.

Kom je deze ook mee beleven? Je bent van harte welkom!

Kunstcentrum De Kolk Spaarndam

EXPOSITIE ONBEDWINGBAAR

25 theatermakers, onder wie regisseurs, acteurs, dansers, mimespelers, scenografen, kleedsters, kostuumontwerpers en grimeurs, hebben – naast hun talent voor hun vak – doorgaans ook een onbedwingbaar vermogen om hun verbeelding te gebruiken in andere vormen van kunst.

We zien hun fantasie en verbeelding terug in de vorm van beelden, schilderijen, tekeningen, illustraties, foto’s, maskers, kostuums, etc. Aan de dichters en zangers zal in de Salon extra aandacht worden besteed.

Sommige theatermakers werken professioneel naast hun werk in het theater en andere exposanten doen dat in hun vrije tijd.

Het werk dat tentoongesteld wordt is onder meer daardoor heel verschillend en verrassend. Het belooft een veelzijdige en bijzondere expositie te worden. Iedereen is van harte uit om te komen kijken en aanwezig te zijn bij de opening of tijdens de Salon.

Johanna van Steen, beeldhouwwerk albast en goudwas.

EXPOSITIE ONBEDWINGBAAR

Waar: Kunstcentrum De Kolk in Spaarndam.

Wanneer: 2 tot 31 augustus; elk weekend tussen 12.00 en 17.00 uur, en op afspraak.

Opening: 3 augustus, om 15.00 uur in de Oude Kerk van Spaarndam.

Salon: 17 augustus om 15.00 uur in de Oude Kerk van Spaarndam.

Sacha Zwiers, masker.

Sally Harmsen, Mel playing lumba at the lake.

Don Duyns.

Mylou Frencken, Francoise Gilot.

Rieks Swarte.

DOC4 RESIDENCY

Bij Nieuwe Vide opent binnenkort de nieuwe tentoonstelling pulling blood from stone, mét performances, gemaakt door Nieuwe Vide’s artist-in-residency kunstenaars Ahmad Mallah (Palestina/Syrië/Nederland) en Rebecca Lillich // Krüger (USA/Duitsland).

Dit duo werkt op het snijvlak van het persoonlijke en het politieke, waarbij zij symboliek gebruiken als middel voor reflectie, introspectie en verbinding. Door middel van videowerken, live performances en fysieke installaties verkent het duo het ongemak van het concept ‘thuis’. Ze betreden elkaars geschiedenis(sen) en wisselen ervaringen uit op een chaotisch speelveld. Afgelopen twee maanden hebben zij de kans gehad om bij Nieuwe Vide nieuw werk te ontwikkelen. De eerste performance was te bewonderen op 4 juli. Houd de website in de gaten voor tickets en tijden.

DOC4 is een artist-in-residence locatie aan de Scheepmakersdijk in Haarlem, waar (inter)nationale kunstenaars een tijd kunnen wonen en werken. Het programma van DOC4 wordt gecoördineerd door 37PK in samenwerking met Nieuwe Vide. Kunstenaars hebben hierdoor de kans om nieuw werk te maken en Haarlem te ontdekken.

DOC4 RESIDENCY

Open tijdens tentoonstellingen: vrijdag t/m zondag: 12.00 t/m 17.00 uur.

Expo: 4 juli t/m 28 september (let op: gesloten tijdens zomerstop).

Gesloten in de zomer: 22 juli t/m 21 augustus

Locatie: Nieuwe Vide, Energieplein 69.

Nieuwe Vide is een Haarlems kunstpodium én broedplaats waar experiment en talentontwikkeling centraal staan. Ze bestaan al 30 jaar in Haarlem en programmeren hedendaagse kunst, filmavonden, live action painting, audiovisuele performances en muziek. Ook bestaat de broedplaats uit 26 ateliers met meer dan 30 kunstenaars en makers. Je kan bij Nieuwe Vide spannende exposities bekijken, meedoen aan workshops en Open Draws onder de noemer Teken or Leave it. Ook wordt er elke woensdag Soep met elkaar gegeten om 13:00; voor een kleine donatie kan je mee eten.

Nieuwe Vide heeft haar roots in de kraakbeweging liggen en bouwt voort op deze idealen. Dit zie je terug in de programmering, maar ze bieden ook de ruimte aan activistische (kunst-)collectieven en hebben een artist-in-residency.

Vanaf heden tonen zij in de HRLM hun nieuwste exposities, laten ze zien wat de kunstenaars uit hun broedplaats en residency aan het maken zijn en welke activiteiten je bij ze kan doen.

Neem een kijkje op nieuwevide.com en volg ze via Instagram: @nieuwevide. Je vindt Nieuwe Vide op Energieplein 69, net buiten het centrum van Haarlem.

PANORAMA ZANDVOORT

TWEEHONDERD

JAAR BOUWEN AAN EEN BADPLAATS

Zandvoort was oorspronkelijk een geïsoleerd vissersdorp zonder een haven. Anno 2025 is het een badplaats en ontvangt het mensen van over de hele wereld. Bezoekers komen af op onder meer het circuit, het strandleven, de boulevards, het vertier, de hotels, de golfbanen, een uitgestrekt natuurgebied en tot voor kort het casino. Zandvoort is een badplaats vol contrasten en verschillen in dynamiek.

Eind 2025 viert Zandvoort het 200-jarig bestaan als badplaats. Het ABC Architectuurcentrum Haarlem speelt hier nu al op in en wijdt, voorafgaand aan die feestelijkheden, een expositie én een begeleidende publicatie aan de stedenbouwkundige ontwikkeling en toekomst van deze bijzondere kustplaats.

Vanaf begin 19de eeuw werd het imago van de vissersplaats Zandvoort langzaam maar zeker ingeruild voor het imago van mondaine badplaats. Precies tweehonderd jaar geleden werd op initiatief van onder anderen Willem Barnaart het Hotel Groot Badhuis gebouwd. Dit was het begin van de groei als badplaats. Deze hield aan tot de Eerste Wereldoorlog.

De Tweede Wereldoorlog heeft vervolgens een grote impact op het karakter van het dorp gehad. Ten behoeve van de aanleg van de zogenoemde Atlantikwall werd een groot deel van Zandvoort met de grond gelijkgemaakt. De wederopbouwperiode daarna werd aangegrepen om een nieuw Zandvoort te ontwikkelen waarbij de focus werd gelegd op het strandtoerisme en de recreatie.

De expositie Panorama Zandvoort. Tweehonderd jaar bouwen aan een badplaats toont het verleden, het heden en de toekomstige ontwikkelingen van deze bijzondere badplaats.

De expositie werd op 29 juni door David Moolenburgh, burgemeester van Zandvoort, in het ABC geopend. Ook nam hij het eerste exemplaar van het boek Panorama Zandvoort in ontvangst. De tentoonstelling zal in het ABC te zien zijn tot en met 16 november.

Tijdens de tentoonstellingsperiode vindt een uitgebreid bijprogramma plaats met lezingen en (fiets)excursies. Kijk voor het gehele programma op www.architectuurhaarlem.nl.

PANORAMA ZANDVOORT

Te zien: t/m 16 november

Waar: ABC Architectuurcentrum

Groot Heiligland 47 023 534 05 84

Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 12.00 tot 17.00 uur; zondag van 13.00 tot 17.00. uur Het centrum is maandags gesloten. Entree € 5,Museumkaart en HaarlemPas gratis.

www. verweymuseumhaarlem.nl | 7 dagen per week geopend | Elke eerste zondag van de maand gratis entree.

Kees Verwey, ‘Verwey en zijn model Antonie Kok’, tekening collectie Stichting Kees Verwey.

VERWEY EN ZIJN INSPIRATIE BREITNER, ISRAELS, SLUIJTERS, TOOROP, E.A.

In deze uitgebreide tentoonstelling staat de schilderkunst van Kees Verwey en de invloedrijke tijdgenoten die hem inspireerden centraal. Een selectie werken van grootheden zoals George Breitner, Isaac Israels, Corneille, Leo Gestel, Jan en Charley Toorop, Willem Witsen, Floris Verster, Henri Boot, Karel Appel, Eugène Brands en Jan Sluijters komen samen in één indrukwekkende expositie.

In deze tentoonstelling ontdek je hoe Kees Verwey zich liet inspireren door zijn tijdgenoten, terwijl hij zelf een blijvende indruk op de kunstwereld achterliet. Al vroeg kwam hij in aanraking met kunstenaars uit de kring van De Tachtigers, zoals George Breitner en Isaac Israels. Deze beweging vond dat kunst geen moreel doel hoefde te dienen: schoonheid op zichzelf was het hoogste ideaal. Deze gedachte sprak Verwey diepgaand aan en bleef hem zijn hele leven inspireren.

Een andere belangrijke invloed was zijn leermeester Henri Frédéric Boot. Verwey werkte aanvankelijk in diens klassieke stijl, maar ontwikkelde zich later richting een vrijere, expressievere schilderwijze. Een belangrijk keerpunt in zijn oeuvre is Zelfportret met scheve das uit 1948. Vanaf dat moment omarmt hij een krachtiger penseelgebruik en intensere kleuren, geïnspireerd door naoorlogse kunstenaars als Corneille, Eugène Brands en Karel Appel. Ook dichter Antony Kok speelt een opvallende rol in Verweys ontwikkeling. Vanaf 1953 ontstaat een intensieve samenwerking die leidt tot bijna vijftig portretten van Kok waarin Verwey experimenteert met techniek en stijl. Voor het eerst zijn deze portrettekeningen, afkomstig uit het Rijksmuseum, in Haarlem te zien. Ze tonen Verweys voortdurende zoektocht naar vernieuwing en zijn gevoel voor kleur en karakter.

125 JAAR KEES VERWEY – STREKEN VAN EEN MEESTER

Dit jaar vieren we de 125ste geboortedag van Kees Verwey, een van de eigenzinnigste Haarlemse kunstenaars uit de vorige eeuw. Als eerbetoon aan deze meester heeft Verwey Museum Haarlem een unieke serie tentoonstellingen georganiseerd. Naast Verwey en zijn inspiratie is er een expositie over zijn vrouw en muze, Jeanne Verwey-Tilbusscher, met prachtige portretten die hij van haar maakte, evenals haar eigen kunstzinnige werk. In de tentoonstelling Atelier in beeld stap je binnen in het atelier van Verwey en dat van hedendaagse

kunstenaars, met Verweys iconische atelierstukken en foto’s van Nico Koster en Hans de Bruijn. Hiermee is – op Allemaal Haarlemmers na – het hele museum ingericht met werk van de naamgever van het museum.

Verwey staat niet alleen bekend om zijn kunst, maar ook om zijn unieke persoonlijkheid en onverwachte streken. Luister naar zijn streken, ingesproken door Erik van Muiswinkel (foto boven). verweymuseumhaarlem.nl/destreken.

Te zien: t/m 9 november

Houd de website in de gaten en volg de socials voor updates en speciale activiteiten rondom het Verwey-jaar.

Foto: Ben Kleyn.

Foto’s: Arthur van Megen.

Toneelschuur Producties

JONGENSUREN

Lange Begijnestraat 9 | www.schuur.nl

Welkom in de wereld van de Nederlandse sixties-schrijver Andreas Burnier, die ondanks haar vooruitstrevende, nog altijd hyperactuele werk over identiteit en seksualiteit in de vergetelheid is geraakt. Jongensuren is genomineerd door het Nederlands Theater Festival als één van de mooiste, indrukwekkendste voorstellingen van afgelopen seizoen!

Wanneer: 12 & 13 september

Robin Nimanong

PROJECT FOOLS

Project Fools neemt je mee op een speelse reis door queer-bevrijding en genderfluïditeit. Het is een gedurfde onderzoeksvoorstelling van Robin Nimanong (aka Lily) in samenwerking met ballroom-artiesten Gato, Deion en Sugah. Het onderzoekt de thema’s genderfluiditeit en queer-bevrijding met een speelse en zorgvuldige benadering.

Wanneer: 13 september

Troupe Courage / Alaa Shehada

THE HORSE OF JENIN

The Horse of Jenin is genomineerd door het Nederlands Theater Festival als één van de mooiste voorstellingen van afgelopen seizoen! In zijn woonplaats van Alaa staat een metershoog standbeeld van een paard. Het vertegenwoordigt verzet en veerkracht, het is de trots van Jenin. Als een Israëlische bulldozer het standbeeld verwijdert, vraagt Alaa zich af: Wat is er met het paard gebeurd? Uit brokstukken van herinneringen bouwt Alaa, met een enorme dosis humor en verbeelding, een nieuw paard. (Engels gesproken)

Wanneer: 19 & 20 september

Kim Karssen / Frascati Producties

WE’RE ALL ALONE IN THIS TOGETHER

We’re all alone in this together is een beeldende en muzikale voorstelling over daten. Over het gevoel dat je een clown bent in een volwassen wereld, verkleed als mens, in de hoop dat je iemand bij je kunt houden. Maar je clownspak piept steeds onder je mensenkostuum uit en je bent de pasjes van ‘de mensendans’ vergeten.

Wanneer: 27 september

IID Company & The_And Music

HEAR_ME

Met HEAR_ME maakt Remy Tilburg zijn debuut als choreograaf, waarin hij met een grensverleggende bewegingstaal de manier waarop we communiceren bevraagt en vernieuwt. Een voorstellig waar zes dansers – één doof en vijf horend – elkaar vinden in een taal zonder woorden, die al onze zintuigen raakt en laat zien hoe anders communiceren kan zijn.

Wanneer: 26 september

Leuk in Juli

FESTIVAL

TAPT FESTIVAL HAARLEM.

DRINKEN, ETEN, DANSEN, SPELEN!

TAPT Festival is inmiddels veel meer dan alleen bier, het staat garant voor één groot feest waar wordt gedanst, gelachen en genoten. Naast een te gekke selectie van bieren, vind je er ook heerlijke wijnen, cocktails, goed eten en spelletjes. Chillen in het gras, ordinair meezingen, Disco Bingo en je nieuwe beste vrienden ontmoeten… Eén groot feest! En op die manier heb je zomaar een fanTAPTisch weekend te pakken!

Waar: Burgemeester Reinaldapark!

Wanneer: vrijdag 25 juli

Ontdek Haarlem in 10.000 stappen

Haarlem is de stad van historische gebouwen en gezellige cafés. Van indrukwekkende musea en mooie winkelstraten. Eigenlijk te veel om op te noemen. Dus waar moet je beginnen als je de stad (nog) beter wilt leren kennen? Het antwoord op deze vraag is simpel: met het zetten van de eerste stap van deze 10.000 stappen-wandeling. Of eigenlijk is het meer een ontdekkingstocht. Je wordt meegenomen naar de bekende en minder bekende plekken van de stad en je gaat op een andere manier kijken naar alles wat je tegenkomt. En ja, natuurlijk hebben is ervoor gezorgd dat de route langs gezellige horeca gaat. Dus, of je nu geboren en getogen bent in onze stad of er voor de eerste keer komt, met deze wandeling ligt de stad aan je voeten.

Haal de route gratis op bij het VVV.

EVENEMENT

STUIF-STUIF 2025

De Stuif-Stuif is Haarlems grootste, meest veelzijdige en meest toegankelijke kindervakantie-evenement voor kinderen van 4 t/m 12 jaar in de laatste weken van de zomervakantie.

Wanneer: zomervakantie

Waar: Henk van Turnhoutpad 1

TENTOONSTELLING

SCHATTEN UIT DEPOT

Het is een komen en gaan van toeristen in het Zandvoort van nu! Dat was vroeger in het oude vissersdorp wel anders. In de tentoonstelling Schatten uit depot laat het Zandvoorts Museum deze geschiedenis zien aan de hand van een verzameling tastbare herinneringen, van schilderijen tot alledaagse voorwerpen. Samen met de verhalen, zoals die over de toeristen en het dagje aan zee, de visloopers en de bomschuiten op het strand, beelden van het circuit en de eerste race in 1948. De tentoonstelling zit vol ontdekkingen, het is een reis door de tijd van 200 jaar Zandvoort.

Waar: Zandvoorts museum

Te zien: tot 28 september

Leuk in Augustus

RONDLEIDING

DE KOEPEL

Elke maand kun je onder leiding van voormalig bewaarder

Marc de Groot een kijkje nemen in ons prachtige Rijksmonument. Als oud-cipier vertelt hij de meest bijzondere verhalen van weleer en neemt hij je mee op pad door de volledige verbouwde en gerenoveerde gevangenis. De rondleiding is geschikt voor kinderen, de start is elke maand op zondagochtend om 11.00 uur.

Aanvang: 11.00 tot 12.30 uur

Tickets volwassenen: € 15,-

Tickets kind: € 7,50

TENTOONSTELLING

ONTDEK DE FRANSE TIJD IN HAARLEM!

Bezoek de Hoofdwacht, volg de audiotour door de stad en laat je rondleiden in bijzondere gebouwen. Tot en met september 2025 staat de Hoofdwacht aan de Grote Markt in het teken van revolutie, idealen en verandering. In de tentoonstelling Haarlem in Opstand ontdek je de roerige periode van 1748 tot 1815: van de patriotten en de Bataafse Revolutie tot de komst van Napoleon. Wat betekenden vrijheid, gelijkheid en broederschap in Nederland en in het bijzonder hier in Haarlem?

Waar: Hoofdwacht

Te zien: tot en met september

Meer informatie; www.haerlem.nl.

TENTOONSTELLING

PARADIJS IN EEN

POT. 17DE

EEUWSE TUINPOTTEN UIT

HAARLEMSE BODEM

Centraal in deze tentoonstelling staan de 17de-eeuwse tuinpotten die de stadstuinen in Haarlem sierden. Hoe zagen deze stadstuinen eruit, wat weten we ervan en wat vinden we er van terug bij archeologisch onderzoek? Dit soort tuinen waren niet aan iedereen voorbehouden, dit waren de tuinen voor de welgestelden. Wat was de mode bij de tuinaanleg in de 17e eeuw?

En hoe ontwikkelde de stadstuinen zich naar de tuinen bij de buitenplaatsen buiten de stad? En wat groeide, bloeide en leefde er nog meer in de tuin?

Waar: Archeologisch Museum

Te zien: tot december

Ter viering van zijn 40-jarig jubileum keert Ran terug op het grote doek in een adembenemende 4K-restauratie, die opnieuw bevestigt waarom deze film tot de grootste epische meesterwerken van de cinema behoort.

Geregisseerd door Akira Kurosawa, een van de meest invloedrijke Japanse filmmakers, vormt Ran de bekroning van zijn levenslange fascinatie voor geschiedenis, de menselijke natuur en de chaos van oorlog. Geïnspireerd door Shakespeares King Lear en de Japanse geschiedenis volgt Ran Tatsuya Nakadai als de ouder wordende krijgsheer Hidetora Ichimonji, wiens besluit om zijn rijk onder zijn zonen te verdelen leidt tot verraad, vernietiging en waanzin. Bekend om zijn adembenemende cinematografie toont de film minutieus gechoreografeerde veldslagen en een meesterlijk gebruik van kleur, beïnvloed door Kurosawa’s achtergrond als schilder.

Ter viering van Kurosawa’s terugkeer op het doek zijn er tijdens alle vertoningen uit de reeks verse gyoza’s te koop bij de bar!

Waar: FilmSchuur

Wanneer: 7 augustus

FILM

JONG TALENT

VIOLENT SILENCE

Violent Silence is een jonge en succesvolle thrash metal-band uit Haarlem. De band bestaat uit zanger/gitarist Max Poort, (fretloze!) bassist Tjalle Meenhorst en drummer Seger Meenhorst. We spraken de drie jongens in de Anti-Bar, de nieuwe alternatieve kroeg in Haarlem.

Vier jaar geleden hadden wij al een interview in verband met jullie winst bij het Haarlems Interscholair Toernooi als beste band. Wat is er in de tussentijd veranderd?

Tjalle: “Onze vorige drummer is vervangen door Seger. En we hebben nu een jaar Max als zanger en gitarist.”

Seger: “En we hebben ondertussen heel wat meters gemaakt in onze muziek-scene.”

Maar Seger, jij was toch altijd de zanger/gitarist?

Seger: “Naast gitaarspelen kon ik sinds de start van de band ook drummen. Dus dat was een makkelijke wissel. In het begin was het wel even wennen, maar inmiddels gaat het goed.”

Vond je het niet moeilijk om je rol als frontman op te geven?

Seger: “Zeker niet, want Max is veel beter. Hij is de beste zanger/gitarist van Haarlem in ons genre. Op dat gebied ben ik een beetje een roeibootje en is hij een cruiseschip.”

Max: “Nou, nou, wat een complimenten...”

Tjalle: “Vanaf de eerste repetitie wisten we dat Max onze man was. En wat ook interessant was: hij schrijft eigen songs.”

Waar gaan jullie songs over?

Max: “Vroeger schreef ik vooral thrash metal, maar tegenwoordig laat ik me ook inspireren door stoner metal en sludge metal De songteksten gaan vooral over wat mij

bezighoudt en wat me soms dwarszit. Maar het kan bijvoorbeeld ook over mijn vrees voor zwemmen in de zee gaan.”

Tjalle: “Of over onze irritatie over een vriend die behoorlijk onder de plak zat bij zijn vriendin. Inmiddels ex-vriendin, haha.”

Wat hebben jullie tot nu toe muzikaal bereikt?

Max: “We hebben veel shows gedaan, waaronder een uitverkocht Patronaat. Het is nu heel even wat rustiger vanwege de examens van Seger. Maar daarna gaan we weer met volle kracht vooruit.”

Tjalle: “De komende maanden hebben we vier shows staan. In juli spelen we op het festival Prikkeldraad in Breda, in september op Maatfest in Ede met dertien bevriende bands. In oktober hebben we nog een show in Leeuwarden.”

Seger: “En 26 september hebben we een show dichtbij, namelijk in Cpunt in Hoofddorp.”

Tjalle: “We hebben ook een demo uitgebracht op Spotify. Maar die is kwalitatief gezien nog niet zo goed.”

Gaan jullie nog meer muziek uitbrengen?

Max: “We willen heel graag binnenkort een album opnemen en op Spotify zetten. We hebben inmiddels tien nummers, dus genoeg materiaal.”

Tjalle: “En we hebben er ook al prachtig artwork voor. Sowieso hebben we onze eigen merchandise, zoals T-shirts. Het artwork hiervoor wordt gemaakt door Medua. Hij maakt voor heel veel bands supermooie logo’s en tekeningen.”

Max: “Uiteindelijk willen we zoveel mogelijk shows doen en onze creativiteit aan de wereld laten zien. Met z’n drieën zijn we er helemaal klaar voor!”

Benieuwd geworden naar de band? Kijk snel op www.instagram.com/violentsilenceofficial

Haya Maëla, artistiek leider, Danshuis Haarlem en Dansgroep Haarlem.

Haya Maela

EVEN UITADEMEN

Terwijl ik dit schrijf, in de tuin op een heerlijke zomerse ochtend, piept en kraakt het bij het Danshuis. De maand juni is in volle gang, dus de eindspurt van het seizoen is ingezet. En die spurt kenmerkt zich niet alleen door ‘snel’, maar vooral ook door ‘veel’.

Een dansseizoen start in september, wanneer we na een lange en welverdiende vakantie de eerste danspassen weer zetten, de gezichten bruin, de geesten ontspannen en de lijven stram. Even rustig indieselen dus met z’n allen.

Vervolgens rolt zo’n seizoen zich verder uit met natuurlijk elke week lekkere lessen om te volgen, hier en daar een open les voor mama’s en papa’s, een projectweekje, een open avond met eigen werk van de dansers en vergeet alle voorstellingen niet.

Ik wens iedereen een heel fijne zomer. “

De schoolvakanties worden door ons team gebruikt om op te laden, maar ook voor het smeden van nieuwe plannen. Ik moet zeggen, daar zijn we goed in bij het Danshuis. Ons collectief van dansdocenten stuitert vaak van de creatieve ideeën. Zelfs zo, dat het soms een worsteling is om naast alle wekelijkse lessen al die mooie activiteiten in te passen in de 10 maanden die ons per seizoen gegeven zijn.

Maar tegelijkertijd geeft het ons ontzettend veel energie en inspiratie. Het voorkomt dat wekelijkse lessen sleur zouden worden. Het maakt dat we ons als danskunstenaars kunnen blijven ontwikkelen en groeien. Maar het allerbelangrijkste is natuurlijk dat onze dansers er zo blij van worden! Een keer een andere dansstijl proberen, met enthousiasme repeteren voor een dans, voelen dat je als groep een team wordt, je verheugen op die dagen in het theater. Het zijn de hoogtepunten voor iedere danser!

Terug naar de piepende en krakende junimaand. Want het resultaat van het bedenken van allerlei extra activiteiten is dat die op een bepaald moment ten uitvoer gebracht moeten worden. En laat dat nou vaak in de laatste weken van zo’n seizoen zijn!

Ik merk dat ik ervoor moet waken dat al dat leuks niet gereduceerd wordt tot een bullet in mijn agenda: mooi als ik het weer kan afstrepen! Dat ik niet ten volle kan genieten van dat waar ik in den beginne zó naar uit gekeken heb. Dat ik, terwijl het leuks plaatsvindt, alleen maar bezig ben met wat er volgende week moet gebeuren of volgend seizoen. Hoeveel enthousiasme en verheugen kan een mens tenslotte aan op een dag?

Mijn goede vriendin Bird – niet haar echte naam, maar iedereen verdient een leuke bijnaam – sprak jaren geleden al de gevleugelde woorden: “Haay, voor je het weet is het voorbij eer het geweest is.” Die uitspraak houdt me regelmatig bij de les. Even uitademen. Even met een kop koffie in de ochtend bedenken hoe bijzonder het toch is dat ik in alle vrijheid en veiligheid mooie dingen kan realiseren. Dat het Danshuis voor velen een tweede huis is. Dat we samen een beweging creëren die verbondenheid teweeg brengt. En me dan voornemen het volgende keer gewoon allemaal nóg iets beter te plannen.

Maar nu eerst vakantie en daarna weer vol enthousiasme verheugen op een prachtig nieuw seizoen!

Fotografie: Rob Eversen.

STUDEREN EN WERKEN OP HET NOVA COLLEGE

Het Nova College is een onderwijsinstelling voor middelbaar beroepsonderwijs (mbo). De Haarlemse vestiging ligt aan de Zijlweg 203, bij de kruising met de Randweg. Het Nova heeft ook vestigingen in onder andere Hoofddorp en Beverwijk. Op het Nova kun je leren voor meer dan 150 beroepen. Op de website Novacollege.nl staan al die beroepen op een rijtje.

We laten zes studenten en medewerkers aan het woord.

Thijmen Helder

“Ik volg de opleiding Marketing & Communication IVS (International Vocational Studies, tweetalig) op het Nova College. Het is een opleiding waar ik veel mee kan. De lessen zie ik als start voor mijn toekomst in de muziek. Mijn doel is het conservatorium, de hbo-opleiding voor muziekstudenten. Ik speel basgitaar en hoop binnen dat vrij kleine vakgebied ver te komen. Tijdens mijn opleiding op het Nova krijg ik inzicht in het leggen van contacten en hoe je iets (of jezelf) kunt promoten. Ik zit op de muziekschool in Haarlem en hoop binnenkort in een band te spelen. Met Nienke Klingeler heb ik een studieprijs gewonnen tijdens de IVS Alliance Days in Rotterdam, het ging over het thema vrijheid. Die prijs is een taalcursus en daarvoor gaan we naar Valencia.’’

Esmee Goudsblom

“Ik heb net mijn eerste jaar Kind & Educatie op het Nova College afgerond. Ik koos deze richting omdat ik hierna naar de pabo wil. Daarvoor heb je havo nodig en die heb ik niet gehaald. Van een vriendin hoorde ik dat ik naar het Nova College kon om Kind & Educatie te volgen. Daarna kan ik alsnog naar de pabo om juf te worden. Voor mij is deze studie een basis. Je leert bijvoorbeeld activiteiten te organiseren. Didactiek is een leuk vak, net als wnt (wetenschap, natuur en techniek). Het vak ontwikkelingspsychologie vind ik erg interessant.’’

Zijn er ook jongens die voor deze opleiding kiezen? “Ja, heus wel! Het zijn er best veel. ‘’

Charlotte Turien

“Ik heb de opleiding Kind & Educatie op het Nova afgerond en werk nu als onderwijsassistent op dezelfde opleiding. Ik ben van student één van de medewerkers geworden. In mijn werk op het Nova ondersteun ik docenten en studenten. Als studenten bijvoorbeeld moeite hebben met het maken van een planning, help ik ze daarbij, vaak één op één, met meerdere keren een check. Tijdens de lessen assisteer ik de docenten, bijvoorbeeld bij activiteiten. Ik wilde altijd al het onderwijs in, op den duur ben ik van plan om verder te leren, zodat ik zelf voor de klas kan staan. Ik kies voor het voortgezet onderwijs, welk vak weet ik nog niet. Voorlopig bevalt het me prima op het Nova. Ik ga met plezier naar m’n werk.”

Tony Huijzer

“Ik ben docent en mentor bij de opleiding Kind & Educatie (onderwijsassistent en kinderopvang).

Op het Nova leer ik de studenten alles wat met spel te maken heeft. Daarbij hoort het zelf organiseren van een werkweek. Verder geef ik lessen over natuur, techniek en robotica. Ik begeleid een doorstroomgroep voor studenten die naar de pabo gaan. Zelf heb ik die opleiding ook gedaan. Voor mij is het belangrijk om studenten te leren hun boek los te laten. Een voorbeeld: wil je dat kinderen iets te weten komen over insecten, pak dan niet meteen een boek, maar ga eerst naar buiten en draai een tegel om. Daarnaast vind ik het belangrijk dat studenten begripvol met een situatie om kunnen gaan. Hoe vreemd die soms ook voor ze is.”

Nienke Klingeler

“Bij de opleiding Junior Accountmanager IVS op het Nova College volg ik onderwijs in twee talen. De vakken die ik krijg zijn business-gericht: rekenen, sales, digital skills, taal en cultuur. De opleiding is internationaal. Communicatie en ethiek zijn belangrijk. Je leert nieuwe klanten te vinden en je te presenteren. Later kun je als je wilt een eigen bedrijf starten. Ik vind het leuk om een team aan te sturen, maar wat ik precies ga doen weet ik nog niet. Ik heb met medestudent Thijmen, die ook een tweetalige opleiding volgt, een prijs gewonnen op de IVS Alliance Days: een taalcursus in Valencia. We gaan een week Spaans leren. Dat is helemaal nieuw voor mij, ik verheug ik me er erg op.”

Sena Akin

“Ik zit in het derde jaar van de hbo-studie Leraar Pedagogiek op de Hogeschool van Amsterdam. Ik loop stage op het Nova College en geef lessen pedagogiek aan de studenten van de opleiding Kind & Educatie. Volgend jaar hoop ik mijn studie af te ronden. Deze stage is voor mij bijzonder, omdat ik zelf ook op het Nova heb gezeten en de studie voor onderwijsassistente heb gedaan. Mijn inspiratiebron is de lerares van wie ik destijds zelf pedagogiek kreeg. Ik vond haar lessen zo interessant en inspirerend dat ik besloot door te leren en zelf leraar te worden. Het was even wennen om het Nova binnen te stappen als collega in plaats van student. Of ik na mijn hbo-studie op het Nova blijf, weet ik nog niet. Het is voor mij misschien wel goed om ergens anders te werken.’’

Tekst: Paula Zuidhof. Fotografie: Jonne van der Fange. Still: Freepick.

De zaterdag van…

HANS DUIVENVOORDEN

Hans Duivenvoorden staat aan de oever van het Spaarne, in de Vissersbocht. Hij tekent wat hij ziet, met inkt op papier. “Het is een moment in lijnen,” legt hij uit. “In plaats van een foto. De kroontjespen is voor mij de beste uitvinding ooit. Ik kan er mijn eigen tekenhandschrift mee maken, iedere druk van mijn hand is zichtbaar in de dikte van de lijn.’’

Hans staat er niet bepaald comfortabel bij. “Nee, ik maak het mezelf op locatie niet makkelijk. De inktpot klem ik in mijn linkerhand, om de pen in te dopen. Juist die krampachtigheid werkt mee aan een goed resultaat. Af en toe moet ik even stoppen en heb ik tijd om het ontstane werk te bekijken. Vaak verlies ik mij te veel in details.’’

“Wat ik teken heeft niets te maken met perfectie of heel precies de werkelijkheid proberen te benaderen. Iedereen kijkt anders naar de wereld. Het is mijn persoonlijke blik die zich vertaalt in het eindresultaat. Mijn pentekeningen werk ik uit door de inkt uit te wassen, waardoor nuancering ontstaat. Vanuit deze plaats in de Vissersbocht zie ik onder meer de gevel van Teylers Museum, dak en toren van de Bavo steken er bovenuit.’’

Tekst: Paula Zuidhof. Fotografi e: Madelon Griekspoor.

EEN MOOIE UITVAART REGEL JE SAMEN

De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.

Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.

Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.

WWW.LOESHOFHUIS.NL

BINNEN ZONDER KLOPPEN

Gierstraat 78

DAAR ZIT MUZIEK IN

NÚ OVERAL GRATIS

Inspirerend vergaderen en werken

• Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed.

• Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen.

• Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS.

• Broedplaats van sociale innovatie in de buurt.

• 12 bieren op de tap

• 12 wereldwijnen

• Ruim assortiment jenevers en malt whisky’s

• Heerlijke happa’s

• Dat alles op een oergezellig en warm terras!

Seinwezen.nl

Inspirerend erfgoed aan het spoor

Van

Belleflower power

'Laat liefde regeren' is al ruim vijfendertig jaar mijn motto.

Dolly Bellefleur

Dolly Bellefleur is het alter ego van cabaretier en tekstdichter Ruud Douma. Als boegbeeld van de LHBTI+-beweging vraagt Dolly al ruim drie decennia op haar geheel eigen wijze aandacht voor mensenrechten in het algemeen en de acceptatie van LHBTI+ in het bijzonder. Voor haar tomeloze inzet voor de emancipatiestrijd van LHBTI+ mocht ze in 2014 uit handen van Eberhard van der Laan de Andreaspenning van de stad Amsterdam ontvangen. In 2020 werd door COC Nederland de Bob Angelo Penning aan Dolly uitgereikt.

Het goede nieuws is dat mijn boodschap blijkbaar besmettelijk is, want de organisatie van Pride Haarlem heeft dit jaar als slogan Let love rule gekozen. Ook in Amsterdam voert de liefde deze zomer de boventoon. De organisatie van de Pride aldaar koos ook Love als thema voor hun vele manifestaties en happenings.

Gaat zowel onze Muggenstad als Mokum een zwoele Summer of Love beleven? Ik hoop het van harte. Laten we met z’n allen deze zomer de flower power omarmen. In een tijd van toenemende polarisatie lijkt mij dat geen overbodige luxe.

Laat liefde regeren

Doe wat bloemen in je haar

Laat flirten floreren

Laten we lief zijn voor elkaar

Flower power is mij door mijn ouders met de paplepel ingegoten.

Gewoon je kleurrijke zelf durven zijn was thuis het devies. Soms kwam die boodschap indirect. Grijs draaide papa het plaatje De Nozem en de Non van de in IJmuiden geboren zanger Cornelis Vreeswijk. Dit lied verwoordde pa’s grote afschuw van schijnheiligheid. Want hoe mooi de liefde tussen de nozem en de non aanvankelijk begon, het eindigde door het geroddel en de achterklap van die o zo brave en keurige goegemeente.

Dankzij juffrouw Janssen en de kapelaan

Maakte de politie er een einde aan

Want ze liepen namelijk zomaar op het gras

En de politie zei dat dat verboden was

Ook in de letterlijke betekenis van flower power, kortom de ‘kracht van bloemen’, geloofden mijn ouders. De tuin bij het ouderlijk huis

was mijn vader zijn lust en zijn leven. Ik zie mij nog iedere zomer zalig luieren en relaxen onder de heerlijk geurende blauwe sering of de Bellefleur-appelboom. Elke zaterdagavond bakte pa hoera retteketet voor ons een omelet. Deze serveerde hij met verse uit de tuin geplukte kruiden. Als er een bloemetje was afgebroken deed mama deze liefdevol in een klein vaasje. Decennia later kan ik mij nog steeds niet bedwingen om geknakte zwerfbloemetjes van de straat te rapen en een tweede leven in een vaasje te geven. Nog leuker is het om er een bloemenkransje van te vlechten. Mijn ouders leerden mij al jong dat natuur goed is voor je gezondheid. Ze wisten mij te verzekeren dat je geest bij het zien en ruiken van groen gelukzalige stofjes aanmaakt. Muzikaal werd dit door mijn vader onderstreept door het liedje Potvolblommen van het Lowland Trio door het huis en de tuin te laten schallen:

Want met een potvolblommen

Kun je ‘n heel end kommen

Want met een roos of een tulp in je hand

Ben je alle dagen uit de brand

Wat mijn ouders instinctief aanvoelden wordt steeds meer door wetenschappers bevestigd. Ze zijn er heilig van overtuigd dat bij het vertoeven in de natuur feelgood-hormonen als dopamine en serotonine worden geactiveerd. Zouden daarom steeds meer gemeentes in Nederland vergroening stimuleren? Heb je het ‘pop-up terras’ in de Grote Houtstraat in Haarlem al ontdekt?

Hovenier Jorinde Kuiper creëerde in deze drukke winkelstraat een tijdelijke oase van rust. Hier kun je tot en met 15 september op bankjes en zitjes in het groen gezellig picknicken of bijvoorbeeld afspreken met een geliefde.

Love is hier in the air, dikke zoen. Het is de ideale plek om een aanzoek te doen.

CALABAZIN CON YOGÚR Y ACEITUNAS SECAS

COURGETTESPIESJES MET YOGHURT & GEDROOGDE OLIJVEN

Een perfecte manier om courgette te serveren als je een lekker hapje wilt voor bij de cava. En gemakkelijk te maken bovendien. Je kunt ze ook zonder spiesjes serveren, als je geen zin hebt om ze op te rollen. Dan marineer je ze gewoon, gril je ze en leg je ze op een schaal. Schep er yoghurt over en bestrooi ze met gedroogde olijven. Lekker als tapas of als bijgerecht in de zomer.

• 4 porties

• 3 el olijfolie

• 1 teen knoflook, fijngehakt of geraspt

• ca. 1 el geraspte citroenschil van een onbespoten citroen

• 2 el bladpeterselie, gehakt

• 2 kleinere courgettes van ca. 100 g, in de lengte gesneden tot plakken van 2 mm

• 100 ml dikke yoghurt, 12% vet

• 1 el citroensap

• 3 el gedroogde olijven

• 1 tl chilivlokken

• zout en versgemalen zwarte peper

Meng de olijfolie, knoflook, citroenrasp en bladpeterselie goed door elkaar in een kom, voeg wat zout en peper toe.

Haal de courgetteplakken erdoor en dek ze af met huishoudfolie of een deksel en laat minstens 2 uur staan op kamertemperatuur.

Als je houten spiesjes gebruikt, leg je die ondertussen in water.

Rol de courgetteplakken op, prik ze aan dubbele spiesjes en gril ze op hoog vuur tot ze een mooie kleur hebben.

Meng de yoghurt en het citroensap en voeg een beetje zout toe.

Bestrijk de gegrilde courgette met wat yoghurt en garneer ze met de gedroogde olijven en chilivlokken.

ENSALADA DE TOMATE Y GARBANZOS

SALADE VAN TOMAAT EN KIKKERERWTEN MET

MANZANILLA-OLIJVEN & PETERSELIE

Er zijn allerlei variaties op tomatensalade. Extra lekker wordt het door de duidelijke smaak van de manzanilla-olijven; de kikkererwten zorgen voor wat meer body. Perfect om op een warme zomerdag mee te nemen naar het strand.

In Tapas de Verduras vind je meer dan 90 vegetarische tapas: van klassiekers als patatas bravas en tortilla Española tot en met mindere bekende groente-tapas zoals gebakken bloemkool met saffraanailoli.

Uiteraard mogen de postres (zoete hapjes) niet ontbreken.

Uitgeverij Good Cook, € 24,95

• 4 porties

• 100 g manzanilla-olijven, zonder pit en in kleine stukjes

• 6 mooie tomaten, in stukjes

• 200 g gekookte kikkererwten

• 1 kleine witte ui, in dunne ringen

• 1 el bladpeterselie, grof gehakt

• 1 el sherryazijn

• 3 el olijfolie

• zout en versgemalen zwarte peper

Meng de olijven, tomaten, kikkererwten, ui en bladpeterselie in een kom.

Voeg de sherryazijn, olijfolie en wat zouten peper toe.

Schep de salade op een schaal of bordjes.

Opbaren

kan helpen bij het rouwproces

Vaak kiezen nabestaanden ervoor om hun dierbare na overlijden nog even thuis te houden of weer naar huis te halen na een overlijden elders. Meestal wordt er dan wel ‘iets’ ondernomen om het lichaam een paar dagen goed te houden. Er zijn verschillende methodes. Koeling is de meest voorkomende. Thanatopraxie, een lichte vorm van balseming, is ook een fijne optie volgens Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten.

Elise: “Thanatopraxie is een methode om een lichaam tijdelijk te conserveren. Het is een lichte vorm van balseming waarbij minder formaldehyde-oplossing in het lichaam wordt toegevoegd dan bij een balseming voor lange termijn.” Martine: “Het is een alternatief voor koelen. De overleden dierbare wordt niet zo koud.” Elise: “In sommige situaties kan dat prettiger zijn. Bijvoorbeeld bij het overlijden van een kind, een vreselijke situatie. Ik kan me voorstellen dat het belangrijk is je kind aan te raken en vast te houden. Dat gaat makkelijker en voelt natuurlijker als het niet zo koud is.”

Koelen kan ingewikkeld zijn. Martine: “Als iemand overleden is op de Intensive Care en daarbij beademd is of gereanimeerd, dan is koelen vaak om medische redenen ingewikkeld. Ook als mensen veel operaties of ziektes hebben gehad. Thanatopraxie kan dan een oplossing zijn als de wens van nabestaanden is om hun dierbare weer thuis te hebben.”

Elise: “Als mensen een wat voller postuur hebben kan koelen ook lastig zijn, met name als de temperatuur buiten hoog is.” Martine: “Deze vorm van balseming is wel een specialistische behandeling en doen we liever niet thuis. Het is een invasieve behandeling waarbij de lichaamseigen vloeistoffen worden verwijderd en conserveringsmiddelen worden toegevoegd.”

Elise: “Het klinkt gek, maar de overledene ziet er daarna beter uit. Er is minder sprake van verkleuring van het lichaam.”

De dood onderdeel van het leven. Elise: “Opbaren is typisch Nederlands. Ik denk dat wij Nederlanders hiermee de dood wat meer onderdeel laten zijn van het leven. Dat kan bijdragen aan het rouwproces. Sterker nog, als je iemand niet meer kan zien, bijvoorbeeld bij een acuut overlijden in het buitenland, is het moeilijker de dood te accepteren. Zo is het brein ingericht, pas als je het gezien hebt, geloof je het ook.” Martine: “Mensen houden anders toch een sprankje hoop dat iemand nog zal terugkeren. Voor het dragen van het verlies en om afscheid te nemen kan het goed zijn de overledene gezien te hebben.”

Elise: “Opbaring is een vrijwillige keuze en geen verplichting. Je kunt er ook voor kiezen om geen conservering van het overleden lichaam toe te passen. Als een oude dame of heer langzaam is weggegleden en geen vocht vasthoudt, is dat ook niet per se nodig. Het lichaam kan het soms best een paar dagen volhouden zonder conservering. Nabestaanden zijn vrij om te kiezen tussen de verschillende manieren van opbaren. Ons advies is om je goed te laten informeren voordat je een keuze maakt.”

WANDELEN EN ROUW

Afscheid, verlies en rouw. Het kan om van alles gaan; de dood, een verbroken relatie, een verloren vriendschap of het verlies van een droom, gezondheid of landschap. De Walk of Grief is een 75 kilometer (5 etappes) lange pelgrimstocht door de natuur van Terschelling. Om zo stap voor stap ruimte te maken voor rouw. En waar rouw is, is liefde. www.walkofgrief.nl

STILLEVEND

Wat blijft er over als iemand er niet meer is? Soms zijn het juist de kleine dingen die je raken, een bril, een kopje of een ring. Met Stillevend maakt Malva Blom een liefdevol stilleven van persoonlijke spullen. Een beeld dat troost biedt en herinneringen levend houdt. Voor wie de overledene niet kende een kunstwerk. Voor wie rouwt een tastbare herinnering die spreekt zonder woorden. www.gedenkfoto.nl

HEB JE VRAGEN?

Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl. Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.

VREDESTEMPEL - 1648

De herontdekking van een vergeten monument

Een tastbare herinnering aan het verleden en een symbool van vrede. Het herinnert ons aan moed, verlies en hoop, en zorgt er tevens voor dat verhalen levend blijven...

In de tuin van het Prinsenhof in Haarlem staat een gebouwtje van ongeveer 4x10 meter met een open voorgevel met daarin vier zuilen.

Tot voor kort was niet bekend bij het grote publiek maar ook niet bij de (oud-)leerlingen van het belendende Stedelijk Gymnasium wat het was. Het gebouwtje maakte een tijd lang deel

Het aanbrengen van een metalen frame en scherm met daarop het schilderij ‘De Vrede van Munster’.

uit van een voor medische doeleinden ingerichte kruidentuin, de zogenaamde Hortus Medicus. Niet eens zo lang geleden werd het door leerlingen van het hetzelfde Stedelijk Gymnasium als fietsenstalling gebruikt.

EEN BURGERINITIATIEF

Bij toeval kwam Raimond Dufour een afbeelding tegen in een boek over de restauratie van Huis Ten Bosch, het paleisje in Den Haag dat de weduwe van stadhouder Frederik Hendrik had laten bouwen ter ere van diens heldendaden. In dat boek trof hij twee afbeeldingen aan van ‘ordonnantiën’ die Jacob van Campen, de coördinator van de schilderingen in het paleis (en architect van het Paleis op de Dam), zou hebben gemaakt voor ‘de Vredestempel in het Prinsenhof te Haarlem’. Dat vroeg om opheldering, mede ook omdat hij oud-leerling was van het stedelijk gymnasium.

En zo werd duidelijk: het onbekende gebouwtje was in 1648 opgericht ter viering van de Vrede van Munster, die het einde betekende van de Tachtigjarige Oorlog en het begin van de Republiek als zelfstandige staat.

Met uitzondering van enkele kenners, zoals het duo van Architext, Haarlem, Ids Haagsma en Hilde de Haan Haarlem; zij brachten in 2008 in hun Cahier een studie uit en ook Wim Cerutti

besteedde in 2001 in zijn standaard werk over het Haarlemse Stadhuis er aandacht aan, Verder wisten weinigen waarom dit tempeltje in classicistische stijl daar stond en zelfs een naam had: de Vredestempel.

EN ZO BEGON HET BURGERINITIATIEF

Ruim tien jaar geleden benaderde Raimond Marion Reulen, ze woonden in dezelfde straat, om samen eens te gaan kijken in het Prinsenhof naar het Tempeltje.

Zo gebeurde. Ze gingen op onderzoek uit en troffen het tempeltje aan in bedroevende staat, verwaarloosd en verscholen.

Ze vroegen belet aan bij de gemeente en ze gingen om de tafel zitten, er kwamen schetsen en experts bogen zich over het plan. Een initiatief was geboren, een samenwerking met gemeente en stad, en oud-leerlingen van het Stedelijk Gymnasium.

Met als eerste resultaat, in 2016 groot onderhoud door de gemeente. Op 5 juni 2016 was er een feestelijke bijeenkomst, op dezelfde dag als die waarop de Vrede van Münster getekend werd. Bij deze start werden panelen onthuld met daarop reproducties van de oude tekeningen. Ook werd In 2017 een begin gemaakt met archeologisch onderzoek rondom de Tempel. Dat mondde uit in een officiële aanvraag in september 2017.

Het doel was: herstel van de Vredestempel in oorspronkelijke staat, zichtbaar en een ontmoetingsplek. Maar om het toegankelijk en zichtbaar te maken moest er meer gebeuren. ›

Reproductie

Een plan werd ingediend bij de gemeente, met een lange weg tot gevolg. Niets ging vanzelf. Waar de organisatie niet op gerekend had was dat zijzelf voor de financiering moesten zorgen. Dat was een tegenvaller. De gemeente wilde wel ambtelijke ondersteuning bieden, en toen kwam corona. Het project lag lange tijd stil. En daarna dacht iedereen: schouders eronder en door! Met de intussen opgerichte stichting waardoor er fondsen konden worden aangeschreven kwam er weer perspectief!!

Mede dankzij externe adviseurs zoals Wim Eggenkamp en Jaap Hulscher, beiden in hart en nieren monumentenmannen (oud-directeur resp. adjunct-directeur van Stadsherstel Amsterdam) is het volledige herstel in zicht gekomen.

Wat gerealiseerd is: het plaatsen van panelen met de afbeeldingen die er volgens het cahier van Architext hadden gezeten in de nissen (gratis door het Haarlemse bedrijf

Coloron). Ook gerealiseerd is het verlagen van het voorplein, zodat de tempel boven het maaiveld is komen te staan (zie hieronder). Het hekwerk dat de Gemeente ter bescherming tussen de zuilen had geplaatst kon alleen uiterst links open. Nu is het in zijn geheel te openen. Tevens is het jaartal 1648 in cijfers uit datzelfde jaar aangebracht, omgeven door vredesduiven. Links naast de tempel staat een elekrahuisje van Liander. Na toestemming van hen is er op de muur ervan een reproductie opgehangen van een klein schilderij dat in 1648 is gemaakt over de ondertekening van de Vrede van Munster.

OPGRAVING BEEK

Bureau Archeologie Haarlem heeft met de Archeologische Werkgroep Haarlem (bestaande uit vrijwilligers) in 2017 opgravingen verricht om te zien of er een plein voor de tempel onder het maaiveld had gelegen. Wat bleek: geen plein, maar een gewelf over de Haarlemse Beek, die vanuit de

duinen dwars door de binnenstad liep en uitmondde in het Spaarne. De Beek was de levensader van het middeleeuwse stadje. In de loop van de tijd is deze overkluisd, zo ook onder de tempel.

Het bleek zelfs dat de tempel over het gewelf heen was gebouwd, de Beek en het gewelf waren er dus eerder dan de tempel. Dat dit deel van de beek bewaard gebleven is, en niet gesloopt zoals elders in latere tijden, is te danken aan het tempeltje

TOEKOMST

De stichting heeft de wens om dit deel van de Beek dat nog intact lijkt te zijn en is opgevuld met zand, uit te graven en weer toegankelijk te maken. Onder de tempel is een toegang tot de Beek bewaard gebleven.

EEN NIEUWE PAREL VOOR

HAARLEM EN VOORAL EEN

VREDESTEMPEL

Zoals Den Haag stad van het internationale

‘Vrede van Munster - De ondertekening van het vredesverdrag van Münster’.

recht is, kan Haarlem met de Vredestempel als middelpunt stad van de vrede worden!

Aanstaande september is de opening gepland. Oud-leerling van het Stedelijk Gymnasium Job Cohen zal dit onderdeel verzorgen.

Het Stedelijk Gymnasium is zeer gecharmeerd en verheugd door dit project in het Prinsenhof.

REPRODUCTIE VREDE VAN MUNSTER

Hierop is de beëdiging van het verdrag door de Spaanse en Nederlandse onderhandelaars te zien (Gerard Terborch, 1648). Bij de ondertekening van het vredesverdrag van Münster zie je de zes onderhandelaars met opgeheven vingers v.l.n.r. Willem Ripperda, Frans van Donia, Adriaen Clant tot Stedum, Adriaen Pauw, Johan van Mathenesse en Barthold van Gent. ✶

Voor meer informatie zie ook https://vredestempel-1648.org

Reparatie van het hek door V.O.F. Groenewoud Techniek.

Coloron: prenten en de reproductie.

Fotografie: Marion Reulen en Roel

Groenewoud..

Tekst: Raimond

Dufour en Marion Reulen.

Het opgegraven gewelf van de Beek.

Foto Bureau Archeologie, gemeente Haarlem.

In deze serie stellen we zeven vragen aan zowel gewone als bijzondere Haarlemmers, zodat je een kijkje krijgt in de verhalen en ervaringen van de mensen die onze stad maken.

Zeven vragen aan...

Retail-manager Benjamin Kisic

BEN JE EEN ECHTE HAARLEMSE MUG?

1

“Zeker niet! Ik kom oorspronkelijk uit Bosnië, ben opgegroeid in Sarajevo. Tijdens de oorlog in Bosnië kwam ik ter wereld, maar ondanks dat heb ik er een fantastische jeugd gehad. Het is een prachtig land met een schitterende kustlijn en groot berggebied. Ik raad het echt aan als vakantieland: het is nog niet zo ontdekt en ook nog betaalbaar. In de winter kun je er ook prima skiën. En ook niet onbelangrijk: je kunt er heerlijk eten!”

2 3

HOE BEN JE IN NEDERLAND TERECHTGEKOMEN?

“Zes jaar geleden ben ik voor de liefde naar Nederland gekomen. Ik woon nu drie jaar in Haarlem, daarvoor woonde ik in Almere en daar weer voor in Hilversum. Haarlem is wel de mooiste stad tot nu toe: prachtig mooi, gezellig en overzichtelijker dan bijvoorbeeld het grote Amsterdam. Ik woon er samen met mijn vriend en onze hond. Twee maanden geleden zijn we verhuisd naar de Ursulastraat in het centrum. We zijn nu druk bezig om het huis op te frissen en ons eigen te maken. Het is veel werk, maar ontzettend leuk om met elkaar te doen.”

WERK JE OOK IN HAARLEM?

“Nee, ik werk in Amsterdam in de mode, als retail-manager voor het merk Canada Goose. Ik ben verantwoordelijk voor onze splinternieuwe winkel in de P. C. Hooftstraat en de hele bedrijfsvoering in Nederland. Ik werk vanuit de P. C. Hooftstraat met een team van tien mensen. Drie jaar werk ik nu voor Canada Goose; een merk met een missie, een klantgerichte organisatie en kwalitatief hoogstaande producten. Dat is wat ik belangrijk vind binnen mijn werk.”

4

MIS JE BOSNIË NIET?

“Natuurlijk wel, want mijn hele familie woont er nog. Maar ik heb veel lieve collega’s en vrienden. Zij voelen echt aan als mijn tweede familie. Ik heb de intentie om in Nederland te blijven: het is een heel goed georganiseerd land dat je veel kansen biedt. Anderhalf jaar geleden heb ik ook de Nederlandse nationaliteit gekregen; dat werd gevierd met een heel mooie ceremonie in de grote zaal van het stadhuis. Samen met zo’n dertig andere personen kreeg ik het Nederlanderschap; het was een geweldig moment.”

5 6

HOE HEB JE ZO GOED JE WEG IN NEDERLAND GEVONDEN?

“Door mijn vriend en mijn vrienden. Zij hebben mij veel geleerd van de Nederlandse cultuur en de taal. De eerste jaren vond ik vooral de taal moeilijk; het is totaal anders dan mijn moedertaal. Maar ik vind het belangrijk om mezelf verstaanbaar te maken, zowel privé als op mijn werk. Het is een voorwaarde om goed te kunnen integreren en dat is me nu aardig gelukt.”

WAT ZIJN JE FAVORIETE PLEKKEN IN HAARLEM?

“Ik kom graag in restaurant Koper in de Lange Veerstraat. Dat is echt een pareltje: dé plek in de stad voor fine dining. Als er iets speciaals te vieren is, ben ik daar te vinden. Verder haal ik graag een borreltje in Café El en Ben en in The Governor. En iedere week ben ik wel met de hond aan het wandelen: aan het strand, in de bossen of in het Kenaupark. Ik kom daar ook veel andere leuke mensen met honden tegen.”

7

EN HEB JE NOG LEUKE HOBBY’S?

“Naast sporten, hou ik erg van reizen. Verschillende culturen en manieren van leven leren kennen en ervaren vind ik echt fantastisch.”

Who’s next?

“Ik geef graag de ‘Zeven vragen’ door aan Amber Tromp Meester.”

Uitgelicht

De platenkast van Paul McCartney door Yorick van Norden

Met meer dan 280 miljoen verkochte albums en talloze klassiekers op zijn naam, geldt Paul McCartney als een van de grootste en invloedrijkste songwriters aller tijden. Maar naar welke albums en artiesten luisterde de componist van tijdloze klassiekers als Let It Be,Yesterday en Hey Jude eigenlijk zelf? In De platenkast van Paul McCartney onthult Yorick van Norden als een muzikale detective het verborgen muzikale universum van de ex-Beatle. Aan de hand van een unieke foto van McCartneys persoonlijke verzameling reconstrueerde hij de collectie en ontdekte hij de verrassende invloeden achter zijn iconische liedjes. Hoog tijd dus voor een kijkje in De platenkast van Paul McCartney. Uitgeverij Noordboek-Van Gorcum, € 39,90.

HAARLEMSE NIEUWE

GRENSVARIATIES

Negen variaties op een thema uit de kindertijd, op de grens tussen toen en nu, tussen hoop en vrees, herinnering en fantasie, tussen leven en dood en het ietwat bibberige, maar magische geloof dat alles later goedkomt. In verhalen die fonkelen als muziek. Verhalen van PF. Thomése, illustraties van Thé Tjong-Khing en muziek van Martijn Padding. Boek inclusief cd, uitgeverij Sunny Home, € 19,95.

IN DE KROCHTEN

In de krochten vertelt het verhaal van Hugo, een succesvolle fysiotherapeut en onderzoeker die alles voor elkaar heeft. Maar als hij wordt geconfronteerd met iets vreselijks, iets wat hij in zijn studententijd heeft gedaan, dreigt hij alles te verliezen. Hij zet alles op alles om de waarheid verborgen te houden. Hij gaat steeds verder om zijn eigen hachje te redden en dat heeft verstrekkende gevolgen, voor hem en de mensen om hem heen. Uitgeverij Boekscout, € 21,50.

LOOS – DELTAPLAN DAKLOOSHEID

Niet voor niets begint dit boek met de vraag ‘waar hebben we het eigenlijk over?’ Daklozen, thuislozen, adreslozen. Wat gebeurt er met je als je wel een dak boven je hoofd hebt, maar geen adres? Of juist andersom? Welke invloeden hebben psychiatrische problematiek, verslaving of een verstandelijke beperking op het bestaan van dakloosheid? Maar ook: hoe kan een eerzame burger toch ineens tot dakloosheid vervallen? Alles komt in dit boek van Hans van Klink aan bod. Uitgeverij Boekscout, € 23,50.

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

DE TIJD, DE WAARHEID & DE GESCHIEDENIS

Vanaf de vroegste tijden proberen mensen te begrijpen hoe hun wereld in elkaar steekt. Geïnspireerd door een schilderij van Francisco Goya is dit boek een zinderende zoektocht naar deze drie pijlers onder de interpretatie van onze wereld. Hoe we eeuwenlang de Bijbel als de ultieme waarheid beschouwden, met kettervervolging en heksenwaan als schaduwzijden daarvan. Uitgeverij Querido, € 45,-.

De keuze van De Vries Van Stockum

CÉLINE

Anatoli Chitrov (Tolja) heeft zich met zijn katje op een hotelkamer in Parijs gevestigd. Het is eind september 2023. Na zijn aftocht uit de oorlog in Oekraïne vertrok Tolja eerst naar Amsterdam, om zich daar te verenigen met zijn grote liefde Zita. Maar een onverwacht telefoontje gooide alles overhoop. In Parijs probeert hij krampachtig uit handen te blijven van iemand die werkt voor de mysterieuze Sjors van Kampen, de man door wie hij een jaar eerder naar Rusland was gestuurd. Al dwalend door de stad denkt Tolja terug aan zijn jeugd in Terneuzen en aan de verschrikkingen op het slagveld. Hoe kwam hij daar in de oorlog in Oekraïne terecht? En is hij inderdaad schuldig aan oorlogsmisdaden?

Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar, € 27,99.

GOUDVIS

KOEKOEKSJONG

Een vrouw wordt op valentijnsdag in Kopenhagen als vermist opgegeven door haar dochter en ex-man. Na haar laatste grote moordzaak is rechercheur Naia Thulin gaan werken in NC3, het Nationaal Centrum voor Cybercriminaliteit, om meer tijd te hebben voor haar nieuwe vriend en familie, maar ze wordt bij toeval op de vermissingszaak gezet. Thulin ontdekt dat de vermiste vrouw al lange tijd werd gestalkt! A.W. Bruna Uitgeverij, € 26,99.

Als Oester even niet oplet, steelt Al Caponevis een euro van haar. Maar hij is bang dat iemand hem met de euro betrapt en verkoopt hem voor het dubbele bedrag aan de kogelvis. Zo begint de reis van een euro, die van vin tot vin gaat in een dorpje op de bodem van de oceaan. Maar uiteindelijk komt de munt terecht bij de vrolijke, goedmoedige Goudvis – de enige in de wijde omgeving die niet veel om geld lijkt te geven... Een moderne parabel in een betoverende onderwaterwereld, met beeldschone illustraties van Marije Tolman. Uitgeverij Querido, € 17,99.

TAPAS DE VERDURAS

In Tapas de Verduras vind je meer dan 90 vegatarische tapas. Een voorproefje van deze overheerlijk klassiekers? Kijk dan op pagina 80. Uitgeverij Goodcook, € 24,95.

DE MIDDELBARE SCHOOL

In De middelbare school beschrijft Wim Daniëls grote en kleine gebeurtenissen die het dagelijkse bestaan van een scholier bepalen: van brugklasser zijn, spijbelen, spieken, strafwerk krijgen, corvee, schoolfeesten, de boekentas, verliefd worden op een medeleerling, schoolreisjes, bevlogen docenten en natuurlijk overgaan of zittenblijven. Het passeert allemaal de revue, Alfabet Uitgevers,€ 22,99.

Jeltjes favoriete boek

DE NAMEN

Meesterlijke roman over hoe het aangeven van een (verkeerde) geboortenaam doorwerkt in een leven. In drie verschillende scenario’s met tussenpozen van zeven jaar ontspint zich het indrukwekkende verhaal van de familie Atkin. Zeer origineel debuut, leef mee met Bear alias Julian alias Gordon.

Uitgeverij Harper Collins € 21,99.

JELTJE DE VRIES Directeur De Vries Van Stockum

MIJN STIJL

MURIËL ANDRÉ LA PORTE

WAT TYPEERT JOUW STIJL?

“Ik zou mijn stijl omschrijven als relaxed, creatief en pragmatisch.

Ik hou ervan als kleding iets architectonisch heeft; ik let erg op lijnen, de vorm, de valling, bijzondere details en het materiaal. Ik ben opgeleid als modeontwerpster en dat zijn dingen waar ik echt op aan ga. Maar het moet ook praktisch zijn, ik ben ook kapster en ik vind het fijn om in al mijn kleding te kunnen werken, dus het moet comfortabel zijn. En geen onnodige toeters en bellen.

Ik draag veel zwart, wit, nachtblauw, en heldere kleuren, omdat dat me het beste staat. Ik hou van grafische vormen en een relaxte fit.

Ik draag bijna altijd platte schoenen, pantoffels zoals op de foto, grove loafers met gesp of een gymp. Ik ben gek op schoenen en heb er heel veel, maar in de praktijk grijp ik toch altijd een makkelijk paar. Verder hou ik van diversiteit, dit houdt in dat ik de ene keer een meer jongensachtige outfit aan heb, dan weer vrouwelijker, soms moderner, en soms meer vintage.

Elke dag voel ik me anders, en daar kleed ik me op.”

OP DE FOTO DRAAG IK

Een zelfontworpen asymmetrische top Levis XL-balloon jeans en pantoffels van het merk Rohde, die ik online heb besteld. Een oud horloge van mijn overleden schoonvader.

Word nu Vriend van HRLM

voor slechts € 32,50 per jaar!

Als dank krijg je thuis gestuurd: • 6x HRLM stadsglossy én • 2x HRLMtje

Omdat wij van lezen houden en ook blij zijn met onze vrienden, verrassen we elke editie een vriend(in) met een boek uit onze boekenrubriek.

Dit keer het boek: Céline van Pieter Waterdrinker

Wil je kans maken op dit prachtige boek? Ga dan naar onze website en word vriend! – De winnaar krijgt schriftelijk bericht –

Ga naar www.hrlm-online.nl/vrienden

IN BEELD

Er was weer veel te doen in Haarlem.

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legt voorstellingen en evenementen vast.

waar je kwaliteit beleeft

De specialist in Haarlem en omgeving voor al uw audio-, video- en witgoedapparatuur. Al sinds 1965 staan wij voor u klaar.

Offline & Online!