HRLMtje 17 by Jeannette Eversen

Van alles voor en over kleine en grote mensen

HRLM 17

DAAR ZIT MUZIEK IN

Wij maken HRLMtje

Mede-oprichter en artdirector

Rob Eversen (1951-2018)

Uitgever en hoofdredactie

Jeannette Eversen

Productie en redactie

Adrian de Groen

Kinderredactie

Katya Breed, Eva Mol en Meintje Remeijsen

Vormgeving

Jeannette Eversen en Adrian de Groen

Tekst- en eindredactie

Marcel Lee

Advertentieverkoop Redactie HRLM

Administratie Romijn Bedrijfsadvies

Distributie Paswerk/BusinessPost

Adrian de Groen werkt o.a. als vormgever voor HRLM en HRLMtje, woont in Haarlem en is moeder van Luuk (21), Bo (20) en Guusje (17).

Klinkt als...

Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers

Aan dit nummer werken mee

Joost Dobbe, Jonne van der Fange, Freepick, iStock, Noord-Hollands Archief, Meta van der Meijden, Pixabay, Shutterstock, Rutger Visser

Redactie-adres Lange Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. haarlemse-stadsglossy.nl en volg ons ook op www.facebook.com/haarlemsestadsglossy.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp.

Gratis verkrijgbaar bij onze adverteerders, VVV Haarlem, bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Muziek hoor je soms precies daar waar je het niet verwacht. In de regen op het dak. In het ritme van je schoenen op de stoep. In het zoemen van een bij. Of in de stem van je juf die (wéér) vraagt of het wat zachter kan...

Muziek is overal. Soms maak je het zelf, soms luister je er alleen maar naar – en allebei is goed. Muziek kan je vrolijk maken, of juist een beetje verdrietig. Het kan je laten ontspannen, of je laten stuiteren van energie. Want muziek voel je in je lijf, je hoofd én je hart.

In deze editie – gemaakt samen met onze geweldige kinderredactie – laten we zien hoeveel muziek er in de wereld zit. En we hebben het dan niet alleen over muzieknoten en melodieën, maar ook over alles waar plezier, talent of kracht in zit. Want dat is wat we ook bedoelen met Daar zit muziek in.

Lees bijvoorbeeld het stuk over de muziekkast van Hero kindercentra (p. 6-11). En ontdek wat een dirigent eigenlijk doet bij het Kennemer Jeugdorkest (p. 48-49). Ook maakten we een muzikale fotoreportage in samenwerking met Hart, centrum voor kunst, kennis en cultuur (p. 53-59) en is er nog veel meer te ontdekken in HRLMtje 17.

We maakten dit nummer weer met veel plezier – en met de radio lekker hard. Blader dit HRLMtje lekker door, neem ‘m mee op vakantie, lees, kijk en doe… Daar zit muziek in klinkt als muziek in de oren.

Inhoud

KINDERREDACTIE

32 Welkom Kinderredactie

34 Meintje Woordzoeker muziek

35 Katya Eurovisie songfestival

36 Eva Interview over pianospelen

40 Katya Interview met Juf Suzanne

46 Kennemer Jeugdorkest

66 Dag allemaal

SPELLETJES

22 Kleurplaat

24 Muziekweetjes

INTERVIEW

25 Doe de test

28 Muziekinstrumenten

38 Zoekplaat

60 Spionagemonster

Zomer 2025 13de jaargang17

6Hero kindercentra

COLUMNS

23 Joost Daar zit muziek in!

31 Marcel Ondergeschoven kindje

62 Rutger Lezen en laten lezen

FEEST

17 Tips voor een kinderfeestje

48 Bornwaterschool 90 jaar

REPORTAGE

50 Eigen centjes voor je kind

53Fotoreportage Hart

LEZEN

64Keuze van HRLMtje

65 De Vries van Stockum Top 5

RECEPT

13 Popeyetaart

ZO WAS HET TOEN

26 Haarlemse Montessorischool

EN OOK

30 Zomaar een plaatje

52 Zomaar een praatje

MUZIEK IN

Hero kindercentra groot voorstander van muziek

‘Muziek verbindt en geeft plezier’

Hero biedt kinderen kansen bij hun mentale, fysieke en cognitieve ontwikkeling. Muziek is hier onderdeel van. Plezier maken staat voorop. “Muziek is heel belangrijk voor de taalen motorische ontwikkeling van kinderen. Het leert ze samenwerken en respect te hebben voor elkaar”, meent Hero clustermanager Mirjam Smit.

‘Muziek is goed voor taalen motorische ontwikkeling’

Op de groep maken de peuters samen met pedagogisch medewerker Chanel Negrijn muziek. De een speelt xylofoon, de ander rinkelt met belletjes. Chanel tokkelt op een roze gitaar. Uit de speaker klinkt muziek. Er wordt ook gedanst, hand in hand cirkelen ze rond op het speelkleed. De kinderen mogen zelf een muziekinstrument kiezen uit de speciale muziekkast op de gang. Op de Hero locatie A. Hofmanweg in de Waarderpolder staat een muziekkast. Het is een initiatief van oud-medewerker Astrid Westerhuis. Ze vindt het belangrijk kinderen te laten genieten van muziek. In 2022 heeft zij een aanvraag voor een muziekkast ingediend bij Stichting No Guts No Glory. Deze Nederlandse stichting, die zich inzet om bijzondere belevenissen en wensen mogelijk te maken, honoreerde haar verzoek.

Hero kindercentra is een maatschappelijke kinderopvangorganisatie. De kinderopvang biedt een taalen leerrijke omgeving, waar kinderen van jongs af aan leren om op een speelse manier samen te leven met anderen en waar zij hun talenten kunnen ontdekken.

HERSENEN ACTIVEREN

“Muziek is goed voor de taalen de motorische ontwikkeling van kinderen”, vertelt Mirjam. “Het is een belangrijk onderdeel van ons dagprogramma. Volgens de van televisie bekende professor Eric Scherder levert muziek een positieve bijdrage aan de hersenontwikkeling van

‘Muziek zet alle hersendelen aan’

‘Kinderen genieten van muziekles’

kinderen. Muziek maken of luisteren zet alle hersendelen aan.” Chanel vult aan: “Door het zingen met woorden wordt de taalontwikkeling gestimuleerd. Ook leren de kinderen samenwerken. Tijdens het zingen of muziek maken moeten ze op elkaar wachten. Als de één zingt, luistert de ander. Door te bewegen, stampen met de voeten of ritmes klappen wordt de motorische ontwikkeling gestimuleerd.”

De muziekkast was een zeer welkom cadeau op de opvanglocatie aan de A. Hofmanweg en wordt door alle groepen gebruikt. In de houten kast liggen verschillende muziekinstrumenten waaronder gitaren, sambaballen, triangels, trommels, armbanden met belletjes en een djembé. Mirjam: “Het is een pracht van een muziekkast.” “Zodra de kinderen een instrument uit de kast mogen halen worden ze gelijk enthousiast”, zegt Chanel. “Het is ontzettend leuk om te zien hoe ze met de muziekinstrumenten experimenteren. Ze genieten ervan.”

THEMA HARD EN ZACHT

Chanel werkt op een verticale groep met kinderen van 18 maanden tot en met 4 jaar en volgt daarnaast de opleiding Pedagogisch

Educatief Professional aan de Hogeschool InHolland. Ze is na haar stage op de groep blijven werken. Voor haar opleiding heeft ze een muziekactiviteit bedacht en met de instrumenten uit de muziekkast en de kinderen uitgevoerd. “Het was een muziekles met als thema ‘hard en zacht’. Ik had bepaalde dieren opgezocht en toonde ze op een tablet. De vraag aan de kinderen was wat voor geluid de dieren zouden maken. Dat konden ze uitbeelden met de muziekinstrumenten. Hard werd nagebootst op de trommel en zacht bijvoorbeeld met een belletje. Daarna moesten ze bewegen als de dieren. Het doel was meer begrip te ontwikkelen bij de kinderen over het verschil tussen hard en zacht geluid.”

Op Hero locatie A. Hofmanweg zijn met de instrumenten uit de muziekkast ook lessen gegeven door een muziekdocente van buitenaf. Elke week maakte ze met de kinderen verschillende klanken en ritmes op de instrumenten en op meegenomen attributen. Ook zong ze samen met de kinderen. Chanel: “Het belangrijkste doel is kinderen in contact brengen met muziek. De meesten vinden het geweldig. Er zitten natuurlijk altijd kindjes bij die

wat nieuwsgieriger zijn en makkelijker op de voorgrond treden, en kinderen die wat meer verlegen zijn en het spannend vinden om muziek te maken. Dan doe ik het samen met ze. Ik houd bijvoorbeeld het handje van het kind vast of zet diegene bij mij op schoot om ze te steunen. Uiteraard is geen enkel kind verplicht om mee te doen.”

OPRUIMLIED

Op de groep wordt ook vaak muziek afgespeeld op de speaker. De kinderen zingen samen kinderliedjes tijdens het spelen en bij dagelijkse activiteiten zoals het eten en drinken. Chanel: “Er staat niet de hele dag muziek aan, meestal tien minuten per keer. Veel kinderen beginnen gelijk te dansen als ze muziek horen. Tijdens de rustmomenten zet ik andere muziek op, meer mindfullness Ze weten dan gelijk dat het halfuurtje rusten is aangebroken, ze herkennen het. Voor het opruimen hebben we ook een speciaal opruimlied dat ik aanzet. Ze weten precies wat daarbij van ze verwacht wordt.”

Mirjam: “Het is de kracht van de herhaling. Kinderen leren zo het snelst. Dat merken we bijvoorbeeld bij kindjes die anderstalig zijn opgevoed. Zij herkennen het lied en de

‘Geef kinderen twee deksels en ze maken muziek’

bedoeling daarvan eerder dan de woorden. Muziek geeft taal aan wat je doet. Als een kind de taal niet beheerst of nog niet kan praten en je zingt elke dag hetzelfde liedje bij een bepaalde activiteit, dan geeft ze dat houvast.” Chanel deelt deze ervaring. “We hadden op de groep een meisje uit het buitenland. Zij sprak nog geen Nederlands, maar op een gegeven moment zong zij wel al onze liedjes mee.”

SPELENDERWIJS LEREN

Hero heeft als doel elke dag samen met de kinderen het avontuur aan te gaan met als kernwaarden plezier, leren, aandacht en avontuur. Samenspelen in een rijke speelomgeving voor kinderen staat hoog in de vaandel. Mirjam: “Kinderen leren veel van elkaar. Alles wat wij ze bijbrengen gaat spelenderwijs. We volgen het kind in zijn behoefte, we leggen niets op. Ze mogen zelf kiezen waar ze zich goed bij voelen.”

Het samenspelen vindt voor een groot deel buiten plaats. Volgens Hero is buitenspelen voor een kind echt van belang. Buiten zijn zorgt ook voor ontwikkeling op allerlei vlakken. Er wordt een appél gedaan op de motoriek en op de hersenen waar allerlei verbindingen worden gelegd. Mirjam: “Buitenspelen is voor ons een essentieel aspect van de opvang. Het is onderdeel van gezond bewegen. Net als bewegen met muziek, dat stimuleren we. Die combinatie is natuurlijk fantastisch. Geef kinderen twee deksels en ze maken muziek en dansen erbij.” ✶

Op het kinderdagverblijf aan de A. Hofmanweg in Haarlem-Noord is weer ruimte voor nieuwe avonturiers. Kijk op herokindercentra.nl.

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Jonne van der Fange.

Popeyetaart (daar word je sterk van!)

In HRLMtje kan en mag een kinderrecept natuurlijk niet ontbreken. De Popeyetaart is een geweldig gerecht om gezellig met je kind(eren) te maken. Duik de keuken in en ga lekker samen aan de slag. Dat wordt smullen!

Wist je dat?

Behalve jonge spinazie met kleine, malse blaadjes is er ook wilde spinazie, met grote, vrij harde bladeren. Jonge spinazie kun je heel goed rauw eten in salades. Spinazie is heel gezond (vooral rauw, want dan gaan er geen voedingsstoffen verloren tijdens het koken): er zitten veel belangrijke vitaminen en mineralen in. Spinazie is ook snel en gemakkelijk te bereiden en in dit recept mag je de blaadjes droogknijpen.

Het maken duurt ongeveer 1 uur, de voorbereiding: 20 minuten.

Nodig voor 4 persoNeN

Olie, voor het invetten • Verse spinazie, 900 gram • Boter, 115 gram • Belegen kaas, 50 gram, geraspt • Fetakaas, 115 gram, uitgelekt • Zout en gemalen zwarte peper • Filodeeg, 275 gram • Gemalen kaneel, geraspte • nootmuskaat en gemalen zwarte peper, elk 2 tl, gemengd

Nodig uit de keukeN

Smalle, diepe ovenschaal • Vergiet • Grote, diepe koekenpan met deksel • 2 Mengkommen • Rasp • Kleine pan • Invetkwastje • Schone, vochtige theedoek • Vork • Ovenwanten

Verwarm de oven voor op 160°C. Bestrijk de ovenschaal met wat olie. Verwijder de grote, harde steeltjes van de spinazie. Doe de spinazie in een vergiet en spoel hem af met koud water. Laat hem uitlekken.

Smelt 25g (2 eetlepels) boter in een koekenpan. Bak de spinazie met zout en peper 5 minuten met het deksel op de pan. Laat de spinazie uitlekken en afkoelen. Knijp het vocht eruit.

Doe de geraspte kaas in een grote kom en verkruimel de fetakaas erboven. Voeg zout en gemalen peper toe en roer. Smelt de

Popeye, de sterke zeeman die smoorverliefd is op zijn vriendin Olijfje, is een beroemde tekenfilmfiguur die heel veel spinazie eet, zodat hij heel sterk wordt. Eet jij deze hartige taart met een knapperig laagje, dan word je misschien wel net zo sterk….

resterende boter zachtjes in een kleine pan. Neem de pan van het vuur als de boter gesmolten is.

Leg de vellen filodeeg plat neer. Pak een vel en leg het op de bodem van de ovenschaal.

Bestrijk het vel met gesmolten boter. Leg een vochtige theedoek op de andere vellen.

Leg steeds een vel filodeeg op de bodem en tegen de zijkanten van de ovenschaal en bestrijk het met boter, tot je twee derde van de vellen hebt gebruikt. Het geeft niet als er stukken over de rand hangen; die vouw je straks over de taart.

Doe de afgekoelde spinazie in een kom en haal eventuele klontjes uit elkaar met een vork. Voeg de spinazie toe aan het kaasmengsel en meng goed.

Schep het mengsel op het filodeeg en verdeel het. Vouw de overhangende stukken deeg over de vulling.

Verfrommel de resterende vellen filodeeg en leg ze op de vulling.

Bestrijk het filodeeg met de resterende gesmolten boter en strooi de specerijen erover.

Bak de taart 45 minuten in de oven. Zet de oventemperatuur op 200°C en bak de taart nog 10 - 15 minuten.

Neem hem voorzichtig uit de oven en laat hem 5 minuten afkoelen in de schaal. Snijd hem in stukken en serveer, of laat de taart afkoelen en wikkel stukken taart in folie.

MiNi kiNderkookbijbel

De Mini Kinderkookbijbel van Nancy McDougall biedt meer dan 150 heerlijke recepten om te koken met kinderen van vijf tot twaalf jaar. Enkele voorbeelden van gerechten zijn

Popeyetaart, eitomaatwaaiers, tonijn-maisburgers, romige ravioli, een magisch chocoladedessert, aardbeienmousse en vruchtenpasteitjes. De instructies per gerecht worden stap-voor-stap uitgelegd. Het boek bevat prachtige kleurenfoto’s en geeft bovendien informatie over veiligheid in de keuken en het belang van gezond eten. Verder bevat de Mini Kinderkookbijbel een handig overzicht met kooktermen, keukengerei, basisingrediënten en -technieken en de voorbereidings- en bereidingstijd. Sterren geven de moeilijkheidsgraad weer, zodat een recept kiezen heel gemakkelijk is en elk gerecht gegarandeerd lukt. Een feestje in de keuken! Veltman Uitgevers, € 7,99.

LOKAAL OPVALLEN

HRLMtje

www.hrlm-online.nl/adverteren

Een eerlijke kans

Kijk op fondskindenhandicap.nl of neem contact op via 070-351 27 84 of info@fondskindenhandicap.nl

HIEPERDEPIEP…

Knutselen met een klein budget

Breekt het angstzweet je al uit bij de gedachte aan een prijzig kinderfeestje?

Geen paniek, een partijtje hoeft helemaal niet veel te kosten om leuk te zijn. HRLMtje geeft je een aantal creatieve ideeën voor een onvergetelijk low budget feestje.

Gebruik je fantasie en alvast heel veel plezier!

UITNODIGING

Watiserleukerdaneenzelfgemaakte stiften,uitnodiging?Laatjekindzelfmetpapier, lijm,glitters,stickersenleukeplaatjes kaartenmaken.Voilà,deuitnodigingisklaar endejarigejobkanzezelf uitdelenopschool.

VERSIEREN

Knutsel zelf de versiersels. Versier bijvoorbeeld de woonkamer met zelfgemaakte slingers van stukgelezen tijdschriften of boeken of oude restjes stof. Recycling is ook nog eens goed voor het milieu.

IS ER EEN VELDJE IN DE BUURT?

Organiseer een sportief feest en zet een parcours uit met:

* Bal hooghouden

* Badminton

* Hinkelen

* Tikkertje

* Touwtje springen bioscoop

FEESTJE!

De goedkoopste kinderfeestjes zijn de partijtjes thuis. HRLMtje denkt graag even met je mee. Geef het kinderfeestje een thema. Laat kinderen verkleed komen, vertel een bijpassend verhaal en kies een ﬁlm die bij het thema past. Thema-ideeën: piraten, prinsessen, soldaten, toveren, jungle, indianen, superhelden, etc.

Veel kinderen vinden het heerlijk om te knutselen. Versier een fotolijstje of een sieradendoosje met ze of laat ze een heus schilderij maken. Stel een verkleedkist samen en laat de kindjes personages bedenken. Maak uiteindelijk samen een toneelstuk en neem dit op met een camera. Kijk dit aan het eind samen terug.

Plezier gegarandeerd! Welk jong meisje droomt er nou niet van om model te worden? Laat ze lekker kliederen met make-up, poseren als een echt model en maak hier foto’s van als herinnering. Naar de bioscoop gaan is best prijzig. Demp het licht thuis, maak wat popcorn en creëer zo een thuisbioscoop. Zijn de kinderen wat ouder? Een pyjamafeestje!

HOERA, EEN CADEAUTJE!

Aan het eind krijgen de ‘gasten’ vaak een afscheidscadeautje mee. Laat de feestvierders zelf de papieren zakjes met papier, stiften, lijm, glitters, stickers versieren. Houd weken van tevoren actiefolders in de gaten om goedkoop iets leuks in te slaan zoals een bellenblaas, een ballon, plastic dierﬁguurtjes, haarspeldjes, stickers of wat lekkers. Of kies voor een grabbelton bij de voordeur. Leuk voor iedere leeftijd!

SPANNEND....

Duik in de herfst het bos in en laat ze beukennootjes of kastanjes zoeken, mooie bladeren verzamelen en knutsel thuis met de gevonden schatten. Verder zijn kids vaak dol op schatzoeken en speurtochten.

IN DE TUIN

Ook met mooi weer zijn er genoeg ideeën te verzinnen.

Zet bijvoorbeeld in de tuin een route uit langs oud-Hollandse spelletjes. Denk aan:

•Sjoelen

•Stoelendans

•Spijkerpoepen

•Ring gooien

•Snoep uit de teil

•Koekhappen

•Zaklopen

•Ezeltje prik

LEKKER TAART

Bij een verjaardag hoort taart. Natuurlijk kan je deze zelf maken, maar kleintjes vinden het vaak veel leuker om zelf een gebakje te maken. Geef ieder kind een zelfgebakken plak cake of een cupcake en laat ze er slagroom op spuiten. Zet bakjes neer met stukjes fruit, rozijntjes, aardbeiensaus en hagelslag en kinderen kunnen zelf hun ‘taartje’ versieren. Natuurlijk kan dit ook met pannenkoeken of maak een hartige variant met lege pizzabodems die ze zelf kunnen beleggen. Smullen maar!

KLEUREN MAAR!

Joost Dobbe is muzikant, muziekdocent en journalist. Hij woont samen met zijn vrouw, twee dochters en hondje in Haarlem. www.joostdobbe.nl

Daar zit muziek in!

Als muziekdocent geef ik al jaren met veel plezier les op verschillende basisscholen in en rondom Haarlem. De leukste klassen vind ik de kleuterklassen. Ik word altijd met veel enthousiasme begroet en ook gedurende de rest van de les blijft dat enthousiasme in de klas sterk. Het lijkt soms wel alsof kleuters alles interessant en leuk vinden. Ze zijn continu nieuwsgierig.

Naast het enthousiasme is het ook altijd mooi om de voortuitgang bij de kinderen te zien als we al een tijdje met de muzieklessen bezig zijn. Ieder kind is hier natuurlijk uniek in en ieder kind blinkt weer in zijn eigen talent uit.

Naast dat ik veel verschillende liedjes met de kinderen zing, spelen we ook op verschillende percussie-instrumenten, zoals tamboerijnen, handtrommels en shakers. En ook op boomwhackers; dat zijn plastic buizen waaruit tonen komen als je erop slaat. Hoe groter de buis, hoe lager de toon. De boomwhackers zijn in verschillende kleuren en tonen te bespelen, waardoor je dus met de kinderen melodieën van liedjes kunt spelen. Ten slotte dansen we ook op sommige liedjes om het liedje beter te kunnen onthouden en om ook te werken aan ritmegevoel.

Het is mooi om te zien dat ieder kind daarbij zijn moment pakt. De een is bijvoorbeeld weer beter in zingen, de ander in bewegen. De een in het bespelen van percussie, de ander in het bespelen van boomwhackers. Uiteraard zijn er ook kinderen die op alle onderdelen goed zijn. Maar het belangrijkste is dat de kinderen hun best doen om het te snappen. En ook leren om soms hun enthousiasme te beheersen om zo goed te kunnen horen wat de instructie is… Ik zeg altijd maar tegen de kinderen: van proberen kun je leren!

Zo ook in groep 8. Momenteel ben ik op een school in Haarlem-Noord een groep 8 aan het helpen bij het instuderen van hun eindmusical. Misschien duurt het wat langer voordat de focus en de nieuwsgierigheid er is, het zijn tenslotte al bijna pubers, maar uiteindelijk pakt iedereen zijn eigen rol in het geheel en doet iedereen zijn best. Of het nu op het gebied van zang, muziek, acteren of dans is: ieder kind probeert uiteindelijk zijn best te doen om zijn of haar steentje aan het geheel bij te dragen.

Waar de kleuters vaak hun enthousiasme moeten beheersen, moeten de kinderen in groep 8 weer hun gêne overwinnen. Maar uiteindelijk komt het goed en weet iedereen: daar zit muziek in!

MUZIEKWEETJES!

Voor nieuwsgierige oren en vrolijke noten!

Wist je dat...

VOGELS OOK ZINGEN?

Merels en nachtegalen zingen soms mooier dan mensen! Ze gebruiken hun liedjes om een vriendje te vinden of hun plekje te verdedigen. Eigenlijk zijn het een soort natuurzangers!

MUZIEK IN JE BOTTEN ZIT?

Je hoort niet alleen met je oren, maar ook een beetje met je botten! Vooral de lage tonen voel je trillen in je borstkas. Voel maar eens als er een harde bas aan staat!

EEN VIOOL MEER DAN 70

ONDERDELEN HEEFT?

Zo’n klein instrument, en toch zoveel stukjes! De snaren, de kam, de krul, het staartstuk...

En dan hebben we het nog niet eens over de strijkstok!

MUZIEK JE SLIMMER MAAKT?

Kinderen die een instrument leren spelen, kunnen beter plannen, concentreren en onthouden. En dat helpt op school!

JE HERSENEN BLIJ WORDEN VAN MUZIEK?

Als je naar muziek luistert die je leuk vindt, maakt je brein een stofje aan dat je een blij gevoel geeft. Dat stofje heet dopamine. Dus: muziek maakt écht gelukkig!

DOE DE TEST!

WAT DOE JE HET LIEFST?

A. Rennen en springen

B. Tekenen of lezen

C. Puzzelen of bouwen

D. Dansen of zingen

WELK DIER VIND JE HET LEUKST?

A. Aap

B. Uil

C. Hond

D. Pauw

WAT VIND JE VAN HARDE MUZIEK?

A. Supervet!

B. Liever rustig

C. Alleen als het iets bijzonders is

D. Ik wil erop dansen!

Welke muziek past bij jou?

Beantwoord de vragen en ontdek jouw muziektype!

Meeste A’s: Rockster in de dop!

Meeste B’s: Rustige luisteraar – klassieke muziek past bij jou!

Meeste C’s: Ritmetovenaar – misschien ben jij een drummer!

Meeste D’s: Popprins(es) – jij houdt van vrolijke meezingers!

KLASLOKAAL VAN DE HAARLEMSE MONTESSORISCHOOL

Op deze foto uit 1932 is een klaslokaal met een nostalgisch zwart krijtbord te zien. De Haarlemse Montessorischool is één van de oudste montessorischolen van Nederland. Het onderwijs werd ontwikkeld door dr. Maria Montessori en in Haarlem werd in 1916 gestart met een particuliere kleuterklas. In 1922 volgde de eerste groep lager onderwijs. Het onderwijs werd gegeven in een particuliere woning totdat in 1924 een nieuw gebouw aan de Churchillaan werd betrokken. Het gebouw werd echter al snel te klein bevonden en in 1932 kon een nieuw gebouw met vier leslokalen en een gymnastiekzaal aan de Louise de Colignylaan geopend worden. Vandaag de dag huist de Haarlemse Montessorischool in een tweetal schoolgebouwen en een bijgebouw.

Ondergeschoven kindje

Na de zomervakantie bereikt onze kleindochter Maria een nieuwe mijlpaal: zij gaat (als vroege leerling) naar groep 3 en is dan officieel geen kleuter meer, maar een heuse scholier. En zij is er ook echt aan toe. Natuurlijk, elke opa vindt zijn kleinkind het leukste, mooiste en pienterste kind van de hele wereld, maar ook zonder roze bril en oogkleppen op durf ik te zeggen dat Maria heel bijzonder is. Hoe vaak gebeurt het niet dat als ik een ritje met haar maak met de auto of op de fiets, zij zegt: “O ja opa, deze plek ken ik, hier ben ik eerder geweest!” Dan zeg ik: “Maar dat was maar één keertje en ook best wel lang geleden.” Waarop zij dan antwoordt: “Jawel, maar ik heb er toen in mijn hoofd een foto van gemaakt.” Nou heb ik niet zo veel verstand van kinderpsychologie, want is het per definitie niet zo dat kinderen eerste indrukken veel beter kunnen vastleggen en onthouden dan volwassenen? Of zou het aan de andere kant zomaar kunnen dat Maria een fotografisch geheugen heeft? Waarschijnlijk is het nog veel te vroeg om dat nu al vast te kunnen stellen.

Waar je bij kinderen trouwens juist níet veel te vroeg mee kunt beginnen is het aanwakkeren

van de interesse in muziek maken. Dat mijn ouders mij thuis op vroege leeftijd in aanraking lieten komen met muziek (hun elpees van The Beatles, Leonard Bernsteins West Side Story en soulhelden als Otis Redding, Marvin Gaye en Ike & Tina Turner heb ik volledig grijsgedraaid) en dat ze me rond mijn achtste naar de Volksmuziekschool lieten gaan, daarvoor zal ik ze tot de eeuwigheid dankbaar zijn. Niet alleen heeft het me carrièrematig heel veel gebracht, maar ik geloof er heilig in dat muziek maken een enorme stimulans is voor je hersencapaciteit. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat kinderen die muziek maken veel beter presteren op school. Ze halen betere cijfers en kunnen beter lezen en schrijven. Zelf een instrument leren bespelen maakt kinderen vrolijker, zelfredzamer en zelfverzekerder.

En daarom is het zo ongelooﬂijk jammer dat op scholen muziek steeds minder aandacht krijgt. Deels door enorme bezuinigingen (met dank aan de laatste twee, drie kabinetten) hebben veel muziekscholen hun deuren moeten sluiten en is er op reguliere scholen bijna geen ruimte meer voor muziekonderwijs. Bovendien is er

Marcel Lee is tekstschrijver en eindredacteur, werkt ook als passagiersassistent op Schiphol en is drummer van de band Drukwerk. Hij is getrouwd met Astrid, heeft drie zoons en is sinds 1 december 2019 opa van Maria Frederique.

(ook mede hierdoor) een schrijnend tekort aan gekwaliﬁceerde muziekdocenten.

De muziek is een ondergeschoven kindje geworden. Ik pleit daarom voor meer geld naar de muziekscholen, voor meer muziekles op de basisscholen en sowieso voor een ﬁnanciële injectie om de volledige cultuursector weer op te krikken.

Maar helaas, ik ben bang dat het volgende, te kiezen kabinet heel andere prioriteiten zal gaan hebben, gezien de woningnood, het asielprobleem en alle oorlogen in de wereld. Dus zit er voor mij niets anders op dan Maria zelf maar les te gaan geven en thuis samen muziek te maken. En wees eerlijk, hoe cool is dát? Iedere een beetje muzikale (groot-) ouder zou dat toch eigenlijk moeten doen!

Hoi ik ben Katya.

Ik zit in groep 7B van obs de cirkel. Voetballen is mijn grootste hobby, maar ik hou ook van spelen met vrienden en vriendinnen. Lezen is ook een van mijn grootste hobby’s. Ik ben dit gaan doen omdat ik van verhalen schrijven hou.

Ik ben Eva.

Ik zit in groep 8 op de Bos en Vaart school. Na de zomer ga ik naar het ECL. Mijn hobby’s zijn hockeyen en tennis. En natuurlijk hou ik heel erg van lezen en schrijven. Ik ben de middelste van drie meisjes en ik hou er ook van om te naaien en met vriendinnen af te spreken. Later wil ik schrijfster worden of journalist.

Hoi, ik ben Meintje. Ik woon in Vijfhuizen (een dorpje vlakbij Haarlem) met mijn moeder, vader, broertje Maas en onze katten Nugget en Pluisje. Ik zit op de Vijfsprong en ga na de zomervakantie naar groep 8. Mijn hobby’s zijn turnen en creatief bezig zijn!

Welkom bij de pagina’s van de kinderredactie van het HRLMtje

Dit is de kinderredactie van HRLMtje editie 17: Katya Breed (10 jaar), Eva Mol (12 jaar) en Meintje Remeijsen (11 jaar). Allemaal hebben ze fantastische pagina’s gemaakt, zoals een interview met een juf over Kenia, een interview over pianospelen, een artikel over het Songfestival, een verslag over een repetitie van het Kennemerjeugdorkest en nog veel meer...

Veel plezier met het lezen en bekijken van alle pagina’s!

Fotograﬁ

Samenstelling: Meintje Remeijsen.

Eurovisie songfestival

Het Eurovisie songfestival is een liedjeswedstrijd. Verschillende landen proberen het beste liedje te maken. Maar helaas komen daar vaak discussies over, wat echt heel erg jammer is. Om dat te begrijpen moeten we eerst terug naar het verleden.

GESCHIEDENIS

Het allereerste Eurovisie songfestival vond plaats op 24 mei 1956 in het Zwitserse Lugano waarbij er zeven landen meededen ieder met 2 liedjes. En daarna deden er steeds meer landen mee. Heel leuk zou je denken. Maar onder die landen deed ook Rusland mee, totdat Rusland Oekraïne binnenviel in 2022. Toen werden ze gediskwalificeerd. Heel veel mensen waren tegen de diskwalificatie van Rusland. Maar Israël is nu ook oorlog gestart maar die mogen wel meedoen. Dat komt omdat de Israëlische televisie omroep KAN lid is van de EBU dat ieder jaar het songfestival organiseert maar er is wel veel ophef over.

JUNIOR EUROVISIE SONGFESTIVAL

Er is naast het Eurovisie songfestival ook een versie voor kinderen. Alles werkt hetzelfde alleen zijn er nu nog minder deelnames. De kinderen maken lol en nieuwe vrienden. Er is ook geen politiek wat er wel is bij de volwassenen. De meeste volwassenen maken ook lol en nieuwe vrienden. Maar er zijn altijd demonstraties en er is altijd gedoe en dat is jammer. tijdens het junior Eurovisie Songfestival is er bijna nooit gedoe. En dat is erg fijn voor de kijkers.

CONCLUSIE

Als je naar het songfestival wil kijken, maar je hebt geen zin in gedoe.

Dan kun je beter naar het junior Eurovisie Songfestival kijken

Tekst: Katya Breed.

Interview met...

mijn oma over piano spelen

Omdat het thema muziek is en mijn oma (80 jaar jong!) al heel lang en goed piano speelt, ben ik haar gaan opzoeken in Den Haag in haar prentenwinkeltje.

Wanneer begon je met piano spelen?

Toen ik 10-11 jaar oud was. Dus ik speel het nu al zo’n 70 jaar. Mijn vader speelde viool en dat vond ik heel erg mooi. Dus toen wilde ik ook een instrument spelen. En omdat we ook een hele mooie vleugel thuis hadden begon ik met piano spelen! Ook was er in die tijd nog geen televisie of mobiele telefoon, dus ik had ook voldoende tijd ervoor.

Waarom speel je nog steeds piano?

Omdat ik het nog steeds ontzettend leuk en mooi vind. Ook omdat je het goed alleen kan spelen en ik woon alleen. Maar ik doe soms ook een quartre–mains (dat je op een piano speelt met 2 personen) met een vriendin! Er zijn zelfs buren in mijn appartementen complex die weer begonnen zijn met piano spelen, zodat ze weer samen quatre-mains kunnen spelen.

Is het ook echt je passie?

Zeker, naast lezen over geschiedenis en in mijn winkel werken is het mijn grootse hobby! Het is ook heel leuk dat je met sinterklaas of kerst gezellig met kinderen liedjes kan zingen rond de piano.

Vind je dat je het zelf goed kan?

Ik kan het niet super goed maar ik kan toch aardig wat stukken na al die jaren. Ik kan wel goed klassiek en een beetje jazz.

Wordt het leuker als je ouder wordt?

Ja eigenlijk wel, omdat je dan meer tijd hebt en dus beter wordt. En moeilijke piano stukken kan spelen. Maar mijn ogen worden wel slechter, dus ik heb net voor mijn verjaardag een speciale piano lamp gekregen zodat ik alles goed kan blijven zien.

Welk stuk vind je het leukst?

Dat kan ik niet zeggen! Maar mijn favorieten componist wel. Mozart, Beethoven en Schuman en Schubert!

Ga je vaak naar concerten?

Eigenlijk niet zo vaak omdat je tegenwoordig ook op tablet heel mooi piano kan horen. Je kan dan ook kiezen welke componist en welk stuk. En als je goed kan piano spelen dan hoor je ook verschil tussen een slechte en een goede uitvoering.

Heb je nog grappige verhalen voor ons?

Jazeker! Een goede pianist die vaak speelde

bij ons in de buurt kende een piano stuk niet goed uit zijn hoofd dat hij bij een uitvoering alleen ging spelen. Verschillenden kinderen uit mijn school, die piano speelden werden gevraagd, om de bladzijden van zijn bladmuziek om te slaan in de maat van het piano stuk. Op een dag werd ik gevraagd. Ik vond het dood-eng want was zenuwachtig dat ik een fout maakte. Door de zenuwen had ik klamme handen en sloeg ik per ongeluk 2 bladzijdes om waar ik een bladzijde moest doen… Even speelde de pianist het verkeerde stuk maar toen zag hij dat hij het verkeerde stuk had gespeeld. Snel sloeg hij de bladzijde terug, de hele zaal zag het. Ik had een hoofd als een biet en heb daarna nooit meer zoiets gedaan! Toen ik op pianoles ging werd ik ook verliefd op mijn pianomeester. Daardoor ging ik extra oefenen! Maar dat verhaal vertel ik nog wel een andere keer.

En de laatste vraag, heb je nog tips voor beginnende piano spelers?

Natuurlijk vooral oefenen! En dat je er plezier uit haalt. Maar er zijn natuurlijk wel mensen met echt talent. Ik had niet zoveel talent maar ik vond het leuk en dan uit eindelijk word je er toch vrij goed in !

Tekst en fotograﬁ e: Eva Mol.

Een bijzondere workshop in Kenia 11 vragen aan juf Suzanne

HRLMtje-redacteur Katya interviewde juf Suzanne over haar reis naar Kenia. Juf Suzanne ging met Teachers4Teachers mee om workshops te geven aan meesters en juffen in Kenia. Het interview werkte Katya uit in deze prachtige Powerpoint-presentatie.

Juf Suzanne met Katya. Juf Suzanne is internbegeleider en juf van groep 6 van OBS De Cirkel.

KENIA: EEN BIJZONDER LAND IN AFRIKA

Kenia is een land in Afrika waar het vaak warm is en de zon veel schijnt. In Kenia wonen veel wilde dieren, zoals olifanten, leeuwen, giraffen en zebra’s. Die kun je zien in natuurparken, zoals het beroemde Masai Mara park. Veel mensen gaan daar op safari om de dieren van dichtbij te bekijken.

De hoofdstad van Kenia heet Nairobi. Dat is een drukke stad met veel mensen, auto’s en hoge gebouwen. In Kenia wonen mensen uit verschillende stammen, zoals de Masai. Zij dragen vaak kleurrijke kleding en versieringen, en ze staan bekend om hun dansen en sprongen.

Dit stukje tekst heeft de redactie van HRLMtje door ChatGPT laten maken. Best handig!

In Kenia spreken de mensen meerdere talen. De ofﬁciële talen zijn Engels en Swahili. Kinderen in Kenia gaan, net als jij, naar school om te leren lezen, schrijven en rekenen.

Kenia is een prachtig en bijzonder land met mooie natuur, wilde dieren en vriendelijke mensen!

Tekst en samenstelling: Katya Breed. Fotograﬁ e: Teachers4Teachers.

9vragen aan dirigent Christiaan Kuyvenhoven

MEINTJE: Het was superleuk ik hield van de harde stukjes Dan zag je echt de emotie in de gezichten van Iedereen vooral in die van de dirigent.

EVA:

Ik vond het heel erg mooi om het orkest te zien oefenen. Ook dat ze allemaal in harmonie speelden. Dat er verschillen waren met zoveel andere personen maar als ze gingen spelen werden ze één. Ook vond ik het leuk om te zien hoe de dirigent niet alleen bewoog met zijn handen maar ook met zijn hele lichaam.

KATYA:

“Ik vond het leuk om een keer mee te maken Maar ik vond het ook nog al hard en het was niet echt mijn smaak en het duurde ook erg lang en het viel me op dat de harpen bijna niks deden.”

De kinderredactie van het HRLMtje

maakte een repetitie mee van het Kennemer Jeugd Orkest en na aﬂoop

interviewden Eva, Katya en Meintje dirigent Christiaan Kuyvenhoven.

Het Kennemer Jeugd Orkest (‘KJO’) is een ambitieus en gezellig jeugdsymfonieorkest. Het KJO speelt klassieke muziek maar ook pop-, musical- en ﬁlmmuziek. Het orkest repeteert elke vrijdag in de Remonstrantse kerk aan de Oranjekade in Haarlem. Christiaan is naast dirigent, ook concertpianist, presentator en schrijver.

1. KOM JE OORSPRONKELIJK UIT HAARLEM?

“Nee, ik kom uit Enschede en ik heb daarna een jaar of acht in Amsterdam gewoond en woon nu al 12 jaar in Haarlem.”

2. HIELD JE VROEGER TOEN JE KLEIN WAS AL VAN MUZIEK?

“Ja, altijd al. Ik begon met vioolspelen toen ik 5 jaar was en toen ik 7 was ben ik gaan zingen in een koor en ook met pianoles begonnen.”

3. HOE BEN JE ER MEE BEGONNEN?

“Het is nog niet zo heel lang dat ik dirigeer. De afgelopen vijf jaar ben ik mij er druk mee bezig gaan houden. En dat begint dan met de bladmuziek goed bestuderen, dirigeerles nemen en bij veel repetities van andere dirigenten kijken. En nu ook iedere week echt zelf dirigeren met dit orkest, want dan leer je het pas echt. Met een instrument kun je thuis oefenen, maar een dirigent heeft natuurlijk geen orkest thuis!”

4. KAN JE DIRIGENT WORDEN ALS JE GEEN INSTRUMENT SPEELT?

“Dat is heel moeilijk. Eigenlijk kan dat niet omdat je moet begrijpen hoe het is om een instrument te spelen. Je moet als dirigent wel weten wat je met een instrument kan.”

5. WAT ZOU ER GEBEUREN ALS JE HET ZOU DOEN MET EEN TAKJE OF IETS ANDERS?

“Als je niet met een wit stokje zou dirigeren? Je hoeft eigenlijk niet een stokje te gebruiken.” Waarom doe je het dan wel? “Dat is een goede vraag. Sommige muziek heeft het heel erg nodig omdat het heel precies is. Een stokje kan heel precies de tel aangeven en is ook goed zichtbaar voor iedereen in het orkest. Een stokje is dus wel heel handig, maar je kan ook een potlood of een takje gebruiken als dirigeerstokje.”

6. HEB JE MEERDERE ORKESTEN GELEID?

“Ja! Een jeugdorkest uit Nijmegen en toen we op tournee zijn geweest heb ik een orkest in Duitsland en twee orkesten in Denemarken gedirigeerd.”

7. WELKE LEEFTIJDEN ZITTEN ER IN DIT ORKEST?

“In dit orkest zitten leerlingen tussen de 11 en 18 jaar. De ondergrens is normaal eigenlijk 12 jaar, alhoewel wel ook aan het kijken zijn hoe we musici vanaf 10 jaar bij het orkest kunnen betrekken. De oudsten gaan op een gegeven moment eindexamen doen. Meestal gaan ze daarna studeren en dan stoppen ze – helaas – met het orkest...”

8. KAN HET ORKEST OOK ZONDER

JOU?

“Het orkest kan best heel veel zelf, en dat moet ook want ze moeten heel goed naar elkaar luisteren. Maar het zijn natuurlijk heel veel muzikanten bij elkaar, dus als je links in het orkest zit en de ander helemaal rechts kan je elkaar door de afstand eigenlijk niet goed horen en zien en dan is het heel handig als je naar de ‘opdrachten’ van de dirigent kan kijken. De dirigent is wel belangrijk voor hoe alles uiteindelijk bij elkaar klinkt en de balans tussen alle verschillende instrumenten.”

9. IS ER WEL EENS IETS MISGEGAAN TIJDENS EEN OPTREDEN?

“Er gaat altijd wel iets mis. Het gaat nooit helemaal perfect. En dat is ook wel het leuke van optreden, want dan is het ‘echt’. Er gebeuren soms dingen die je niet verwacht en dat kan zijn dat er iets misgaat, iemand speelt bijvoorbeeld een fout nootje, maar het kan ook juist iets zijn wat heel mooi wordt en dat dan door de magie van het concert juist bijzonder is.”

Orkestlid worden?

Wil jij je verder ontwikkelen in de (klassieke) muziek en lijkt het je leuk om in het KJO te spelen? Wil je een keer komen luisteren tijdens een repetitie of wil je je meteen inschrijven voor een auditie? Het kan allemaal. Alle instrumenten zijn welkom! Neem contact op met de Artistieke Commissie via auditie@kennemerjeugdorkest.nl.

Tekst: Eva Mol, Meintje Remeijsen, Katya Breed, Adrian de Groen. Fotografie: Kennemer Jeugd Orkest.

Meintje, Christiaan en Eva

Samen leren, samen vieren:

90 jaar Bornwaterschool

Op 2 september 1935 opende de Bornwaterschool in Bloemendaal haar deuren voor openbaar onderwijs. In het zakelijk-expressionistische gebouw, ontworpen door het architectenduo, Mulder en Van Asdonk, viert de school dit jaar haar 90-jarig jubileum.

Vanaf de opening werkt de school vanuit de waarden die het openbaar onderwijs kenmerken: vrijheid van denken, gelijkwaardig zijn aan elkaar en de school als ontmoetingsplek voor kinderen met een verschillende achtergrond. Hoewel de school geworteld is in Bloemendaal, hebben de kernwaarden van de school, het positieve imago en de ligging nabij de gemeentegrens met Haarlem (en het vroegere Schoten) er altijd voor gezorgd dat kinderen uit de wijde omgeving de school wisten te vinden.

Tijdens de oorlog wordt het schoolgebouw bezet door de Duitsers en krijgen de leerlingen les in het nabijgelegen PEN-gebouw. Na de oorlogsjaren stijgt het leerlingenaantal van de school hard. In de jaren ’50 en ’60 zijn klassen van boven de 50 leerlingen niet ongewoon. De Bornwaterschool telt nu in totaal zo’n 180 leerlingen en is daarmee een kleine, maar gezonde school. Naast het basisonderwijs is er ook een peuterspeelzaal en naschoolse opvang in het schoolgebouw gevestigd.

Voor de reünie worden er momenteel samen met oud-leerlingen de nodige voorbereidingen getroffen. Zaterdag 13 september 2025 start het samenzijn om 14.00 uur. Aanmelden voor de reünie kan op de site van de school: www.bornwaterschool.nl. Omdat de school gehuisvest is in een karakteristiek gebouw waarin nog veel originele details bewaard zijn gebleven, doet de school ook mee aan de Open Monumentendag op zondagmiddag 14 september 2025, waarbij leerlingen de bezoekers een rondleiding geven.

Het gebouw met haar geschiedenis mag dan doen denken aan tijden van weleer, het onderwijs op de Bornwater richt zich op de toekomst met het Born for the future-project, waarbij duurzaamheid, diversiteit en digitale geletterdheid centraal staan. Dit najaar wordt er in de ruime schooltuin een buitenlokaal geplaatst en de lessen mediawijsheid en robotica zorgen voor een goede basis in een snel veranderende wereld. Met dans-, drama- en muzieklessen en de vakoverstijgende schoolbrede thema’s wordt de ruimte geboden voor de talentontwikkeling van ieder kind.

Tekst: Rutger Visser. Fotograﬁ e: Bornwaterschool.

Eigen centjes voor je kind

Zelfs als hij op zijn tenen staat komt hij nauwelijks boven de toonbank uit. Gretig volgt hij met zijn ogen de vriendelijke mevrouw die een ijsje voor hem uit de vriezer haalt. Als hij het felbegeerde raketje stevig in zijn handjes heeft geklemd, zegt hij glunderend: “Ik heb mijn eigen centjes!”

Het is duidelijk. De waarde van geld is ijs, voor mijn zoontje van bijna vier. Tevreden genietend van dit kindergeluk realiseer ik me dat dit zijn eerste stapjes zijn in zijn ﬁnanciële bewustwording. Dit wordt nog eens bevestigd door zijn vraag: “Mamma, geld is belangrijk hè?”. “Nou..”, antwoord ik aarzelend, “het is in elk geval handig.”

BEWUST MET GELD

Hoe je omgaat met geld als volwassene wordt erg bepaald door wat je hierover meekrijgt in je opvoeding. Belangrijk dus om je als ouder goed te laten informeren. En ook om je bewust te zijn van wat jij je kind wilt meegeven als het om geldzaken gaat. Zakgeld geven is de meest voor de hand liggende en praktische manier om kinderen te leren wat geld is en hoe je er verstandig mee om kunt gaan. Daarover zijn veruit de meeste ouders en experts

op het gebied van ﬁnanciële opvoeding het eens. Maar hoeveel zakgeld dan? En vanaf welke leeftijd kun je het best starten met zakgeld geven? En, wat mogen of moeten ze er van kopen?

NUT VAN DE GROTE GETALLEN

“Geen snoep of koek!” zegt een moeder die ik er naar vraag resoluut. Haar zoons van tien jaar krijgen 2 euro per persoon op een vaste dag in de week. Zij kregen voor het eerst zakgeld toen ze zeven waren. “Doordat ze zakgeld krijgen beseffen ze beter dat dingen geld kosten, dat je niet zomaar alles kunt krijgen”, vertelt zij als ik vraag waarom zij zakgeld geven belangrijk vindt. “Dat ze leren wat je met geld kunt doen is van groot belang voor hen later”, voegt zij er aan toe. “En”, besluit deze moeder met zichtbare trots, “het lukt ze ook steeds wat te sparen, waardoor ze inmiddels een ﬂink bedrag in

hun spaarpot hebben.” Pom (7 jaar) zit in groep 4 en ziet ook al het nut van de grote getallen. Hij zou het liefst om de vier weken zijn zakgeld krijgen: “Dan heb ik in één keer meer!” “Doordat hij zakgeld krijgt leert hij wat de waarde van geld is”, vertelt Pom’s moeder Frances Vessies. “Laatst had ik voor een speciale gelegenheid sushi gehaald voor bijna 50 euro. Pom beviel dit wel en wilde de volgende dag graag weer sushi eten. Toen ik hem vertelde dat dat bijna een jaar zakgeld kost, stond hij toch wel even te kijken!”

WAT ZEGGEN DE PROFESSIONALS?

Veel ouders blijken vooral bij elkaar te rade te gaan als ze zakgeld willen gaan geven. Maar er zijn ook een aantal handige websites van onder meer het Nibud, Groeigids en Wijzer in Geldzaken waar veel informatie en advies te vinden is over zakgeld geven.

Geld en opvoeden, hoe doe je dat?

Als ouder sta je dus niet alleen als het gaat om opvoeden en geld. En op vrijwel alle scholen wordt een speciaal lespakket over omgaan met geld aangeboden. Bovendien zijn er handige materialen en apps te downloaden die je thuis kunt gebruiken.

DE 10 BELANGRIJKSTE TIPS OP EEN RIJTJE:

1 Geef je kind vanaf ongeveer 6 jaar zakgeld

Kinderen zijn dan oud genoeg om de verschillende munten te herkennen en daarom oud genoeg voor zakgeld.

2 Geef contant geld

Geef contant, zichtbaar geld. Hiermee leer je jouw kind de waarde van het geld.

3 Zorg voor regelmaat

Geef je kind een vast bedrag op een vooraf bepaalde dag en tijd.

4 Maak heldere afspraken over frequentie

Spreek vooraf af hoe lang je kind met het zakgeld moet doen en wijk daar niet vanaf.

5 Maak duidelijke afspraken over de besteding

Wat moet en wat mag je kind er mee doen?

6 Op = op

Hanteer de regel op = op en spring niet te snel bij. Fouten maken hoort bij de ﬁnanciële ontwikkeling van kinderen. Daar leren ze van.

7 Doe het geld in de spaarpot of zet het op de spaarrekening

Spreek een bedrag af dat van het zakgeld wordt gespaard.

Van 9 t/m 13

De gemeente Haarlem wil haar jeugd ook graag wijs zien met geld. Van 9 t/m 13 maart 2015 is het de (nationale) Week van het Geld. De gemeente en bijvoorbeeld ook Rabobank Haarlem en Omstreken bieden tijdens deze week in Haarlem activiteiten aan over omgaan met geld.

Op deze sites vind je meer informatie,

Op deze sites vind je meer informatie, ﬁlmpjes, handige downloads, boeken en bijvoorbeeld een overzicht met gemiddelde zakgeldbedragen per leeftijd: www.nibud.nl www.groeigids.nl www.wijzeringeldzaken.nl www.weekvanhetgeld.nl

8 Spaar voor een doel

Sparen wordt leuker als je weet waarvoor je spaart en hoeveel je (nog) nodig hebt om het totale bedrag bij elkaar te krijgen.

9 Zakgeld is leergeld

Gebruik zakgeld niet als straf of beloning. Het is niet erg als je kind achteraf spijt heeft van een uitgave. Daar leert je kind alleen maar van.

10 Stel een zakgeldcontract op

Stel samen met je kind een zakgeldcontract op en hang dat op een zichtbare plek in huis (een voorbeeld hiervan vind je op www.afm.nl).

SUPER CHILL KLETSKAARTJES VOOR EEN GOED GESPREK

Stel je voor: een gezellige middag vol échte gesprekken, die ouders en kinderen spelenderwijs met elkaar verbinden. Kletskaarten helpen kinderen (en stiekem ook grote mensen) te praten over gevoelens en gedachten, over best moeilijke onderwerpen dus. De kleurrijke en leerzame kaarten zijn ontwikkeld met pedagogen, psychologen en kinderen. Kom maar op met die mooie gesprekken!

Te bestellen via https://superchill.org/kletskaartjes, € 10,67.

muziekzit

Hart, daar muziekzitin… en nog veel meer

te beleven.

Bij Hart in Haarlem ontdek je hoe leuk het is om kunst en cultuur te beleven. Voor jong en oud is er van alles te doen, want naast een bezoek aan het gezellige café kun je in het cultuurhuis aan de Kleine Houtweg 18 lessen volgen in schilderen, fotografie, schrijven, filosofie, bewegen en natuurlijk muziek, dans en theater. En wist je dat Hart niet alleen op eigen locatie culturele activiteiten organiseert, maar ook voor scholen en in de buurt? Op meerdere basis- en middelbare scholen in Zuid-Kennemerland én in de Haarlemse wijken organiseert Hart samen met partners inspirerende culturele activiteiten. Dat doet Hart voor iedereen; natuurlijk voor kinderen en jongeren, maar ook voor volwassenen, ouderen, mensen met een handicap of bewoners van de regio die het wat minder breed hebben. Op de website, in de online agenda van Hart, kun je precies zien wat er bij jou in de buurt allemaal te doen is. Doe mee(r) in je vrije tijd!

Op de volgende pagina’s vertellen zeven kinderen die bij Hart muziek, dans of musicalles volgen, waarom muziek belangrijk voor ze is. Wil jij ook graag muziek maken, zingen of dansen? Kom naar Hart, dé plek voor jouw talent! www.hart-haarlem.nl

Eli

Eli (5 jaar, groep 2 Prinses Beatrix School) Sinds april van dit jaar zit Eli op cello-les. “Ik wilde cello proberen omdat een vriendje van mij op celloles zit bij Bianca Bongers en toen vond ik dat zo leuk dat ik ook op les wilde. Nu hebben mijn vriendje en ik samen les.” Eli vertelt dat ze ooit ook piano spelen graag wil proberen. Vindt ze muziek leuk? “Ja, ik hou van muziek omdat je er op kunt dansen en dat vind ik heel leuk.” Alle liedjes uit de ﬁlms Sing 1 en 2 vindt Eli leuk. “Ik dans en zing altijd alles mee samen met mijn broertje.”

Abbey

Abbey (9 jaar, groep 6 De Peppelaer)

Bij Hart volgt Abbey pianoen zangles. “Ik heb voor piano gekozen omdat ik graag een instrument wilde spelen. Dit was het eerste wat ik probeerde en het was meteen raak. Ik zing al heel lang.”

“Ik vind vooral ook muziek luisteren heel leuk; mijn vader werkt bij Universal dus het liefste ontdek ik nieuwe liedjes. Soms mag ik dus liedjes luisteren die nog niet uit zijn.” Klassieke muziek... daar houdt Abbey niet zo van, te rustig. “Ook is het zonder zingen, dat is jammer.” Haar favoriete artiesten zijn YouTubers Maxime en Sophie.

Otis enMauro

Otis (10 jaar, groep 6 De Peppelaer) en Mauro (10 jaar, groep 7 Cruquiusschool) Mauro en Otis spelen piano. Mauro heeft voor piano gekozen vanwege zijn opa, maar hij vindt het zelf ook een leuk instrument. Otis volgde een cursus met vier verschillende instrumenten en koos uiteindelijk voor de piano.

De jongens vinden muziek maken wel belangrijk. Mauro: “Muziek kan wel helpen als je verdrietig bent bijvoorbeeld.” En Otis vindt muziek gewoon mooi klinken. Mauro vindt sommige klassieke muziek wel mooi, maar meestal ook wel een beetje saai. “Alleen pianomuziek is wel altijd mooi“.

Otis: “Het ligt eraan wanneer je ernaar luistert: midden op de dag heb ik liever pop of andere muziek, maar ’s ochtends of ’s avonds is klassiek ﬁjn rustig.”

Wie hun favoriete (pop)artiest is? “De muziek van Rocket League (videogame – red.)”, vindt Mauro en Otis is fan van Red Sebastian.

Lucas

Lucas (11 jaar, groep 7 De Crayenester)

“Omdat mijn vader gitaar speelt, wilde ik het zelf ook graag leren.” Lucas kan ook heel erg genieten van muziek die anderen maken.

“Sowieso word ik er vrolijk van als er muziek opstaat.” Wat hij van klassieke muziek vindt?

‘Ik vind het best wel leuk, alleen soms een beetje ouderwets.” Het liefst luistert Luca naar zijn favoriete artiest Marco Schuitmaker.

Jacky

Jacky (12 jaar, groep 8 De Kring)

“Ik volg musicalles. Musical spreekt me aan omdat het een combinatie is van zingen, dansen en theater.“ Vind je muziek (maken) belangrijk?

“Ja, muziek is zeker belangrijk, het is een mooie manier om gevoelens en gedachtes te uiten.”

Wat vind je van klassieke muziek? “Niet echt mijn ding, ik ben meer van de pop! Mijn favoriete artiest is Olivia Rodrigo.”

Nova

Nova (2 jaar, opvang Wonderberk)

Nova zit met haar vader Jurjen op dreumesdans. “Ze houdt ontzettend van muziek en bewegen. We zaten eerst op gym, maar omdat ze zo van muziek maken en liedjes zingen houdt, en fysiek graag uitgedaagd wordt, dachten we: dansen!” zegt Jurjen. De hele dag door liedjes zingen en thuis veel kindermuziek draaien is belangrijk voor Jurjen en Nova.

“Dan dansen we door de kamer en springen we op de bank. Maar ook speelt Nova graag met haar xylofoon, blokﬂuit, trommel en pianootje .” Wie is de favoriete artiest van Nova?

“Naar Mah Na Mah Na van de Muppets kan niet vaak genoeg geluisterd worden thuis.

Maar de liedjes van Sesamstraat vallen ook in de smaak!”

Tekst: Hart Haarlem en Adrian de Groen. Fotograﬁ e: Jonne van der Fange.

ZO MAAK JE HET:

1

Teken de sjabloon met behulp van carbonpapier op het karton en knip de onderdelen uit.

Versier het monster met de 18 lichtblauwe ronde stickertjes.

Vouw het papier op de vouwlijnen. Lijm de plakranden vast. Zet de boel met elastiekjes vast totdat de lijm droog is.

Spionagemon er

Stiekem en spannend in 5 stappen Je eigen periscoop. Helemaal zelfgemaakt.

Hoe cool is dat?

4 5

Nu kun je ook de armen, tong en ogen op het monster plakken.

Knip twee vierkanten uit de spiegelfolie en plak er eentje aan de onderkant achter in het monster en eentje aan de bovenkant voor in het monster (op de schuine stukken binnenin).

Klaar is je spion!

SUPER COOL KNUTSELEN!

50 leuke experimenten staan gebundeld in dit kleurrijke en creatieve boek. Ideaal voor knutselmiddagen of verjaardagspartijtjes. Er staan knutselwerken uitgelegd die voor zowel jongens als meisjes van alle leeftijden leuk zijn (Karakter Uitgevers B.V., € 16,95).

MILITAIR

Met een periscoop kan de bemanning van een onderzeeboot zien wat er boven water gebeurt. Zo kunnen ze schepen observeren, zonder zelf boven te komen. Maar ook in bunkers, loopgraven en vliegdekschepen worden periscopen gebruikt.

3, 2, 1... start het experiment! Het onderste spiegeltje staat schuin, zodat het beeld op de bovenste spiegel wordt weerspiegeld. Zo kun je beneden ziet wat alleen het monster boven kan zien. Dat lukt ook met een héééééééél lang monster, zodat je over muren kunt kijken die hoger zijn dan jij.

Wat heb je nodig?

• groen karton, A4 • restje spiegelfolie • 18 lichtblauwe ronde stickertjes • alleslijm Voor de versiering • blauwe, rood-paarse, groene en witte viltstift Hulpmiddelen • schaar • carbonpapier • elastiekjes

Lezen en laten lezen

Met z’n vieren hebben we een appgroep getiteld ‘Tijn’. Hoe kan het ook anders. De groepsapp is aangemaakt op de dag dat Tijn werd verwekt, dat wisten we toen natuurlijk nog niet, maar de eerste berichten gaan over de hele organisatie rondom zijn ontstaan, over ovulatietests en conceptieplanning.

Inmiddels zijn we 7 jaar, 8.597 foto’s en ontelbaar veel tekstberichten verder en hebben we een soort levend familiearchief gecreëerd. Voor Tijn later misschien een mooi document om nog eens na te lezen. Een gedetailleerde biografie van nul tot nu. Over hoe we met z’n vieren gedeelde zorg hadden als hij zich niet lekker voelde, slecht sliep of huilerig was, of hoe we allemaal smolten toen hij zijn eerste woordje sprak, stapje zette of iets liefs zei. Want ook uitspraken worden nauwkeurig bijgehouden middels letterlijke citaten. Onbedoeld grappige woorden en uitspraken zijn favoriet. Opmerkingen waarbij Tijn denkt dat hij alle wijsheid in pacht heeft, maar die wij vooral komisch vinden. Zo kwamen afgelopen maanden onder meer voorbij: “praten met je stemballen” (i.p.v. stembanden), “voetbalaardappels” (zoete aardappels die vanwege de oranje kleur geassocieerd worden met voetbal), “beschuit met meisjes eten” bij de geboorte van een kind en een “goorsteen” waar rook uitkomt. Met een onderdrukte glimlach kon je dit soort teksten, gewoon in Tijns bijzijn, in de app zetten. Tot voor kort.

Want met de overgang naar groep 3 heeft zijn leesontwikkeling een enorme impuls gekregen. In groep 2 kende Tijn, net zoals veel andere kinderen, al wat letters en bijbehorende klanken. Zo zaten we vorig jaar op Gran Canaria en las Tijn vanaf de servetten de naam van het restaurant. Uiteraard zonder de Spaanse tongval, maar wel met correcte verklanking van de tekens die in donkerblauw geprint waren op wit papier. We konden het eerst niet geloven, maar nadat ik op mijn telefoon het leesplankje van Veilig leren lezen had opgezocht en Tijn langzaam, maar correct, de woorden: boom, roos, vis en vuur uitsprak, wisten we het zeker; het lukte hem om de letters die hij zag als woorden te lezen. Dus meteen deze nieuwe ontwikkelsprong in de Tijn-app gezet, met bijbehorende foto van de Spaanse servet waar ‘Villas Dunas’ opstond. Omdat ik vind dat je als ouder thuis niet te veel de rol van leerkracht hoeft aan te nemen en dit in mijn geval al helemaal een dunne scheidslijn is, zijn we vervolgens niet overactief aan de slag

Rutger Visser is directeur en leerkracht in het basisonderwijs.

Zijn zoon Tijn kreeg hij samen met zijn man Marcel, z’n beste vriendin Ilona en haar vrouw Manon.

Tijn is 6 jaar.

gegaan met het stimuleren van de beginnende geletterdheid. Toen nog niet. Uiteraard wel blijven voorlezen met het idee ‘zien lezen, doet lezen’. En inderdaad als Tijn er zin in had las hij een enkel woord mee. Een lekker comfortabele positie, die meneer uitermate goed beviel.

Toen het moment daar was dat de leerkrachten van groep 3 een halfjaar later aangaven dat het heel helpend is als er thuis met regelmaat ook wordt gelezen door de kinderen, dacht ik er in de herfstvakantie helemaal voor te gaan. Tijn dacht daar anders over. Volledig aangemoedigd las Tijn twee korte zinnen uit een AVI-start boekje voor: “Pfff, waarom laat je mij nu echt al het werk doen?” merkte hij al snel op. “Nou ja, zo leer je toch steeds beter lezen?” probeerde ik nog uit te leggen aan hem. “Hoezo moet ik beter leren lezen, jij kan toch al lezen? Dan kun jij toch gewoon voor mij lezen, mij voorlezen, toe maar”, klonk zijn ergens wel logische antwoord. Nadat ik Tijn een paar pagina’s had voorgelezen, besloot ik een nieuwe poging te doen: “Nou lees jij mij nu een stukje voor?”

motivatie zich zelf verder willen ontwikkelen en zich absoluut niet gedwongen voelen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het leesniveau onder de Nederlandse jeugd de afgelopen jaren behoorlijk achteruit is gegaan, evenals het leesplezier. Het is logisch dat daar een verband tussen is, als je iets leuk vindt om te doen, doe je het vaker en met meer aandacht en oefening baart kunst.

Tijn zuchtend: “We zijn op vakantie papa, je hoeft echt even geen meester meer te zijn.”

Om mij vervolgens net zoals op school, wel de hele dag meester Rutger te noemen…

Maar hij had misschien wel een punt om op vakantie de schoolse taken met rust te laten.

Sowieso denk ik dat het goed is wanneer kinderen vanuit nieuwsgierigheid en intrinsieke

We moesten er dus op vertrouwen dat dit ook bij Tijn zou gebeuren, het inzicht en het plezier ontwikkelen om de waarde van geschreven taal te kunnen ontcijferen. En het kwam goed. Een paar maanden later zat, met dank aan de groepsleerkrachten, opeens de vaart erin. Teksten waren niet langer geheimtaal; alle geschreven taal werd door Tijn omarmd. Er opende zich nu een nieuwe wereld en Tijn kreeg steeds meer zin om die te verkennen. Waar we bij het leren lopen waakzaam waren voor zaken die hij opeens binnen handbereik had en om kon gooien of vast kon pakken, moesten we nu alert zijn op de inhoud van alle leesbare tekst, van de ondertiteling bij ﬁlms en series tot rondslingerende boeken en bladen. En niet dat er nu heel spannende dingen hier in huis te vinden zijn. Maar laatst sloeg Tijn een boekje van Paulien Cornelisse open en las: “Taalpuristen zijn mensen die zo genieten van de Nederlandse taal, dat ze er een beetje opgewonden van raken.” Een mond vol voor hem, maar ook wij stonden even

met een mond vol tanden, toen hij naar de betekenis van het woord ‘taalpurist’ vroeg en wat ‘opgewonden raken’ betekent. “Dat is…. iemand die lezen heel leuk vindt”, maakte ik er uiteindelijk maar van… in de hoop dat hij zich nu niet ergens zal presenteren als taalpurist die opgewonden raakt van lezen.

De app is ook niet meer veilig voor Tijn. Je kan niet meer ongestoord een opmerking doorsturen, die leest Tijn namelijk over je schouder mee. Het liefst pakt hij in een onbewaakt ogenblik je telefoon en stuurt op basis van woordsuggesties en autocorrect een hele reeks onsamenhangende zinnen aan zijn andere ouders. De teksten leest hij dan hardop voor om er vervolgens keihard om te lachen.

En daarmee zijn de rollen omgedraaid.

Niet wij, maar hij vult de app met teksten van hem in plaats van over hem en heeft dan het grootste leesplezier van zijn zelfgemaakte uitspraken. En ook ’s avonds, met het naar bed brengen, heeft Tijn de leiding waar het op lezen aankomt. Niet langer is hij degene die voorgelezen wordt, nee, hij is degene die voorleest. Aan ons. Een wereld van verschil met een halfjaar geleden. Ik mag gaan liggen en horen hoe hij pagina na pagina verslindt. Ik luister naar zijn stem, naar de woorden die hij uitspreekt en naar de verwondering soms over wat hij leest. En ik realiseer me dat het met de leesmotivatie en het plezier dat Tijn uit lezen haalt, voorlopig wel goed zit!

Kinderboeken: keuze van het HRLMtje

SWINGEN MET SAM

We gaan shaken, huppelen en swingen met Boer Boris. Of liever gezegd: met Sam. Want Boris en Berend willen eerst helemaal niet meedansen. Gelukkig hebben de dieren wél zin en tijd om met Sam te dansen. En als zelfs de molens mee gaan dansen, kunnen Boer Boris en Berend zich ook niet meer inhouden en eindigt de dag met een grote boerendanspartij. Gottmer, € 14,99.

Jij bepaalt het verhaal

Vanavond is het zover! Freddie Broccoli kan niet wachten om te schitteren tijdens de grote talentenshow. Maar wordt het een fantastisch optreden of een gigantische ﬂater? Dat bepaal jij! In dit bijzondere prentenboek kies jij wat Freddie doet. Denk goed na, want elke keuze heeft gevolgen. Maak zo meer dan dertig verschillende verhalen.

Uitgeverij Höngry, € 21,95.

Magie van klassieke muziek

Magische reis

Flap... Wat zie je daar? Een kleurrijke monarchvlinder ﬂaddert door de lucht! Dit prentenboek neemt je mee op zijn magische reis, met prachtige verzen en weelderige illustraties die de magie van dit kostbare dier tot leven brengen – een dier dat onze zorg verdient. Boycot, € 21,95.

OP AVONTUUR

Sinds zijn familie is verslonden door een boze uil, verstopt Jodokus zich angstvallig, met zijn gitaar als enige gezelschap. Hij speelt prachtig en wordt uitgenodigd om op de verjaardag van de burgemeester muziek te maken. Aarzelend verlaat hij zijn schuilplaats en speelt de sterren van de hemel, maar een regenbui verstoort alles. Jodokus belandt in een oude klomp en vaart het avontuur tegemoet. Gottmer, € 15,99.

Druk op de muzieknoten om het beroemde verhaal van Peter en de wolf – en de muziek van Prokofjev – tot leven te brengen. Peter woont aan de rand van het bos. “Ga dat bos nooit in”, waarschuwt zijn opa vaak. Maar op een middag, als grootvader slaapt, gaat Peter er toch stiekem op uit... Ga mee op avontuur en ontdek de magie van klassieke muziek. Christofoor Uitgeverij, € 30,95.

Hoe pak je dat aan?

Gun jij je kind ook meer schermvrije tijd? Schermtijdcoach Marloes Jonker laat op toegankelijke en genuanceerde wijze zien hoe je gezond omgaat met digitale media in je gezin. Of het nu gaat om het stellen van grenzen, het stimuleren van bewust mediagebruik of het creëren van digitale balans in je gezin; dit boek staat boordevol bruikbare adviezen om direct mee aan de slag te gaan. Pepperbooks, € 19,99.

Top 5 kinderboeken van De Vries Van Stockum

Speelse gedichten

Voor Elk versje is een visje bekeken Hans en Monique Hagen 1.000 hedendaagse bundels, en nog een stapel gouwe ouwe. Ze rijgen de gedichten als een vrolijke slinger aan elkaar. Jong en oud zullen genieten van rijm, ritme, grapjes en vooral veel prachtige taal. Met mooie illustraties van Milja Praagman. Querido, € 25,-.

BIJZONDER BRIEFJE

Mary woont aan zee. Onlangs is Mary‘s opa gestorven. Soms mist ze hem zo erg dat het pijn doet. Op een dag vindt Mary het dagboek van haar opa en een bijzonder briefje. Met de hulp van haar vriendin Krabbetje zoekt Mary zich suf naar aanwijzingen… Het begin van een Heel Groot Avontuur. Een wonderlijk verhaal van Sarah Devos over dapper zijn en durven. Over geloven in gekke dromen, maar vooral in jezelf. Salto, € 16,99.

Illustraties voor grote en kleine kinderen

Alle 347 versjes die Annie M.G. Schmidt heeft geschreven staan in een groot, dik boek dat door acht verschillende tekenaars is geïllustreerd: Ziezo. Oorspronkelijk werden de versjes in tien deeltjes gebundeld. Die illustraties zijn voor veel grote en kleine kinderen ‘de echte’ gebleven. Ik ben lekker stout is het vijfde bundeltje – met de échte plaatjes dus. Querido, €16,95.

Schilderijen die tot leven komen

Een meeslepend avontuur over tijdreizen, kunst en identiteit dat zich afspeelt in Amsterdam. De 12-jarige Freddie ontdekt een groot geheim in het Rijksmuseum. Freddie woont in een torenkamertje in het Rijksmuseum. Sinds de dood van zijn vader is hij daar de glazenwasser. Freddie stapt in een avontuur vol wilde achtervolgingen, schilderijen die tot leven komen en raadsels die hem terug in de tijd brengen. Luitingh-Sijthoff, € 17,99.

LIEF LIEDJE

De geweldige zanger Ramses Shaffy (1933 -2009) zong in de jaren zeventig Kinderen, een liedje over een heel bijzondere nacht: de nacht dat alle kleine kinderen samenkomen. Shaffy’s liedje bleek een perfect prentenboekverhaal. Jet Parent maakte er prachtige tekeningen bij. Blauw Gras, € 17,99.

WIST JE DAT...

• Dikkertje Dap een gedicht was van Annie M.G. Schmidt, maar pas echt beroemd werd toen Harry Bannink er muziek onder zette?

• veel kinderliedjes eigenlijk afkomstig zijn uit kinderboeken, zoals Ik zou wel een kindje lusten?

• Paul van Loon niet alleen schrijver is van Dolfje Weerwolfje, maar ook optreedt met zijn eigen rockband speciaal voor kinderen?

• er elk jaar voor de Kinderboekenweek een speciaal lied wordt geschreven?

• muziek kinderen helpt om beter te leren lezen, doordat ritme en rijm het taalgevoel en het klankbewustzijn versterken?

• veel luisterboeken voor kinderen speciaal gecomponeerde muziek bevatten om het spannender en meeslepender te maken?

• sommige kinderboeken zelfs zijn omgetoverd tot musicals, zoals Pluk van de Petteﬂet, Dolfje Weerwolfje en Mees Kees?

DAAR ZAT MUZIEK IN Dag allemaal!

Fotografie:

MET DANK AAN DE KINDERREDACTIE: EVA, KATYA EN MEINTJE