Marcel Lee Redactie Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Jonne van der Fange, Meta van der Meijden, Linda Llambias, en Daan Ruijter Advertentieverkoop Redactie HRLM Administratie
Romijn Bedrijfsadvies Distributie
Redactie HRLM en De FietsKoerier Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.
Aan deze HRLM werken mee
Jos Ahlers, Michaëla Bijlsma, Jolanda Beyer, Marc de Beyer, Dolly Bellefleur, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Julia Coolen, Hans Goes, Mylou Frencken, Madelon Griekspoor, Warry van der Leen, Haya Maëla, George Moormann, Pixabay, Gerard Tamminga, Henk Tijbosch, Annemieke de Windt en Paula Zuidhof.
Druk: Printal AS
Redactie-adres Lange Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.
Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding.
Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief, Nieuwe Gracht Producties en de Zingende Zaag.
Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp.
Gratis verkrijgbaar bij
Onze adverteerders, VVV Haarlem, bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.
Welkom
Jeannette Eversen is hoofdredacteur, weduwe van Rob en haar hondje heet Saartje.
WAT IS PAPIER TOCH HEERLIJK!
Laatst belde een vriendin: “Ga je mee naar de film?”
Leuk idee! Alleen… mijn agenda lag nog op mijn bureau op de redactie.
“Je agenda? Bedoel je zo’n papieren agenda?” vroeg ze lachend.
“Wat ouderwets! Dat heb je toch gewoon in je telefoon tegenwoordig?”
Nou, nee dus. Ik ben dol op papier en gebruik al jaren zo’n fijne, overzichtelijke agenda: links de weekindeling, rechts een pagina voor to-do’s. Superhandig.
Ik schrijf echt alles op wat ik die week moet doen. Zo blijft mijn hoofd lekker leeg en mijn planning helder.
Het was even stil aan de andere kant van de lijn.
Toen vroeg ze: “Heb je trouwens nog een nieuwe HRLM voor me? In de stad kon ik haar nergens vinden.”
“Helaas, alles is al weg. De edities gaan altijd als warme broodjes over de toonbank.”
“Maar ik dacht dat jij niet van papier hield?” grapte ik. “Je kunt de nieuwste HRLM ook online lezen, op de website staat een volledige inkijkversie – toch meer jouw stijl?” Ze moest lachen.
“Ja, maar voor HRLM maak ik graag een uitzondering. Ik lees HRLM tóch graag van papier. Dan maar ouderwets – heerlijk!” En daar kon ik het alleen maar roerend mee eens zijn.
Ja, het is duidelijk: ik hou van papier. Niet zomaar papier, maar gedrukt papier
Die geur van versgedrukte pagina’s, dat zachte geritsel als je omslaat, het gevoel van iets echts in handen te hebben. Het begon ooit allemaal bij een grote
Haarlemse uitgeverij, waar de liefde voor print geboren werd — en sindsdien is die alleen maar gegroeid.
Al meer dan 17 jaar maken we met hart en ziel HRLM, onze eigen stadsglossy. Iedere editie weer een feestje van verhalen, beelden, mensen, plekken. En weet je wat? We zijn onderweg naar een mijlpaal: de 100ste editie!
Dat wordt een écht feestje — eentje met confetti van krantenpapier, misschien? Want papier leeft, ademt, bewaart herinneringen. En wij zijn er trots op dat we al die jaren mogen drukken wat Haarlem beweegt.
Lang leve papier! Lang leve HRLM!
Jeannette
Fotografie: Linda Llambias.
INTERVIEW
INHOUD
september - oktober 2025 17de jaargang
8 Directeur Museum van de Geest Marije Kool
30 Mantelzorger Ilse de Snaijer
42 Openhartig gesprek met Melissa Roos
100 Twee Vriendinnen
102 Jubileumjaar Bavovrienden
106 Zeven vragen aan Amber Tromp Meesters
REPORTAGE
23 Jouw bijzondere momenten Jose Roeland
73 Cultuurhuis Hart
108 Mijn stijl John Hegman
112 De zaterdag van Rom Helweg
WINKELEN
20 Zo goed als nieuw!
41 De Wereld van Jansje Van alle markten thuis
COLUMNS
7 Jos Plaag
19Karbonkel HGSPNNNG
39 Falco Laat de klimop bloeien
55 Jolanda Men gaat op reis om thuis te komen
57 Mylou Lustrum
65 Haya Ritme
67Marc Het oudste museum van Nederland
99 Dolly Bellefleur Herfstblues
HISTORIE
26 Pareltje Breng uw stem uit!
32 Toen en Nu Damstraat
34 Toen Gierstraat - 1976
104 Toen Kunst op straat - 1984
KUNST
53 Naaiatelier
56 Nieuwe Vide
58 ABC Architectuurcentrum
59 Verwey Museum Haarlem
60 Teylers Museum Michelangelo
84 George Moormann Ook al oog ik klein
86 Atelier van drie Intallatiekunstenaars
CULTUUR
49 Patronaat
50 Schuur
52 Toneelgroep Perspektief
54 Theater De Liefde
62 Leuk in september en oktober
64 Jong Talent Inside Fever
66 Schuur Doekje voor het bloeden
68 Toneelgroep Genesius
69 Zang en Vriendschap
70 Harlem Jive Jazzclub
LEZEN
96 Boeken Haarlemse Nieuwe
97 Keuze van De Vries Van Stockum
PUUR HAARLEMS
16 Zo Haarlems Reisgids
17 Zo Haarlems Vingerhoedjes
24 HRLMSE Hofjes
36 Gezichten van Haarlem Bianca van Schagen
37 Straatkunst
80 Mijn Haarlem Ron Dreijer
82 Architectuur in Haarlem Eduard Cuypers
109 In Beeld
KOKEN
92 Geroosterde rode groenten met citroen
94 Citroenrepen met polentadeeg
EN OOK
18 HRLM editie 100
35 Stadsmormels
38 Haarlemse Bomen
85 Afscheid
105 HRLM editie 100
111 Gespot
114 HRLM-vrienden
Fotografie: Daan Ruijter.
Plaag
Naar het schijnt heeft Haarlem een rattenplaag. Met name het Centrum, de Transvaalbuurt en het Ter Kleefkwartier zouden populair zijn onder de Rattus Norvegicus oftewel de Bruine Rat oftewel het beste album van The Stranglers. Hoewel het aantal overlastmeldingen (rond de 650) al jaren stabiel is, hebben inwoners en gemeenteraadsleden het idee dat de ratten nu echt de stad aan het overnemen zijn.
Haarlem 105 kopte recent: “Enorme rattenplaag teistert Haarlem: ‘Het is dweilen met de kraan open’.” Dat is nogal wat. Zelfs de Partij voor de Dieren wil dat er wordt ingegrepen. Blijkbaar hebben ratten een andere status dan poezen, honden en kistkalveren.
De wethouder is inmiddels door de bocht en heeft het budget voor rattenbestrijding meer dan verdubbeld. Dat zal ze leren! Overigens, als bewoner van de behoorlijk waterrijke Burgwalbuurt heb ik zelf nog nooit een rat gezien, maar dat hoeft niets te betekenen te hebben. Dat kan toeval zijn. Of mazzel.
Zelf heb ik meer last van een andere knaagdierensoort die langzaam maar zeker de stad lijkt over te nemen: de expats.
Expats zijn arbeidsmigranten die vaak tijdelijk (tussen een paar maanden en een paar jaar) in Haarlem wonen. Het zijn goedbetaalde kenniswerkers die hiernaartoe zijn gehaald, of gestuurd, door grote bedrijven. Expats moeten we niet verwarren met de onzichtbare arbeidsmigranten die vaak in mensonterende omstandigheden leven en als ‘handjes’ grote delen van onze economie draaiend houden. Die drinken geen matcha’s en lattes in dure koffietentjes.
Hoeveel expats er zijn in Haarlem is moeilijk vast te stellen doordat de gemeente alle inwoners die niet in Haarlem zijn geboren op één hoop gooit. We kunnen wel iets zeggen over waar iedereen vandaan
Jos Ahlers
is naast schrijver, spreker en acteur ook ondernemer.
komt, maar niet waarom en hoelang men van plan is te blijven. Wat ik wel kon vinden: de facebook-groep Haarlem Expats heeft ruim 10.000 leden.
Expats wonen hier wel, maar ze leven hier niet echt. Waarom zouden ze? Ze gaan toch weer weg. Ze hoeven niet te wortelen of in te burgeren. Ze nemen niet de moeite Nederlands te leren. Met hun Engels kunnen ze overal terecht. Zeker in de horeca, waar sowieso Engels de voertaal lijkt te zijn geworden. Kortom: ze zijn er wel, maar ze horen er niet bij.
Vaak wonen ze, gesubsidieerd door hun werkgever en een gunstig belastingklimaat, op de meest aantrekkelijke plekken in de stad. Daar zijn ze weinig, want ze werken over het algemeen lang en hard. Als ze toch even vrij zijn zoeken ze vooral elkáár op. Ze leven in een ‘expat-bubble’. Daardoor leveren ze nauwelijks een bijdrage aan de sociale structuur van de stad. Ze voelen zich niet betrokken en niet verantwoordelijk. Waarom zouden ze? Uiteindelijk is Haarlem niet hun stad. Het zijn passanten, geen inwoners.
Eén van de grote voordelen van het wonen in een stad als Haarlem is het buurtgevoel: je bent omringd door bekende gezichten, je groet elkaar op straat en je let een beetje op elkaar. Je maakt af en toe een praatje en neemt een keer een pakketje aan. Ook houd je samen de boel een beetje opgeruimd en misschien help je bij het onderhoud van de buurttuin. Allemaal niet heel bijzonder, maar wel waardevol.
Zodra het aantal expats toeneemt in een buurt verschraalt dat buurtgevoel razendsnel. Je weet niet meer wie je buren zijn en de onderlinge verbondenheid neemt af.
Zo erg als in Amsterdam is het hier nog niet, maar het lijkt wel die kant op te gaan. Grappig genoeg lijkt de rattenplaag in Amsterdam ook erger te zijn dan die in Haarlem. Laat dat een waarschuwing zijn.
In gesprek met
MARIJE KOOL
nieuwe directeur Museum van de Geest
‘We zijn een uniek museum’
Mentale gezondheid is wereldwijd een actueel thema. Veel mensen komen er zelf of via hun omgeving mee in aanraking. Museum van de Geest zet dit onderwerp in de spotlights. Sinds juli is Marije Kool de nieuwe directeur. “Ik wil relevante kwesties rond geestelijke gezondheid voor een breed publiek toegankelijk maken.”
Aan de hand van persoonlijke verhalen, wetenschap, hedendaagse kunst en levensvragen belicht Museum van de Geest de menselijke geest en de geschiedenis van de omgang met geestesziekten. Het belevingsmuseum maakt mentale gezondheid bespreekbaar. Het bevindt zich op twee locaties. In het monumentale Dolhuys in Haarlem, een 14de-eeuws pest- en leprozenhuis, en in het gebouw van H’ART Museum in Amsterdam, collectie Outsider Art.
‘Haarlem heeft goud in handen met dit museum’
Marije Kool staat sinds de zomer aan het hoofd van het museum. Ze heeft vijfentwintig jaar ervaring in de cultuursector. Afgelopen tien jaar was ze zakelijk directeur van achtereenvolgens het Zaans Museum en Teylers Museum. Museum van de Geest verkeerde vorig jaar in zwaar weer. Een faillissement dreigde.
“Het museum is echt op het nippertje gered. De gemeente Haarlem geeft ons helaas geen structurele subsidie, maar had wel een reddingsplan geformuleerd. Ook was er een crowdfundingsactie. Veel particulieren, bedrijven en betrokken organisaties hebben ons via die actie financieel gesteund waardoor het museum een doorstart kon maken en nu nog open is. Daar zijn we heel dankbaar voor. We zijn met een nieuw bestuur keihard aan het werk om het museum ook echt te behouden, wat een behoorlijke uitdaging is. Alle musea in Nederland kosten geld en hebben een fundamentele basisfinanciering nodig voor het beheer en behoud van de collectie, onderhoud van de panden en het ontwikkelen van de presentaties en educatieve projecten. Aangezien bij Museum van de Geest een structurele basisfinanciering zo goed als ontbreekt zijn onze financiële problemen nog niet over. We hopen op meer steun vanuit private financierders, fondsen en bedrijven, en in de toekomst ook op structurele steun vanuit de overheid. Daar ga ik samen met het bestuur hard mijn best voor doen. Gelukkig steunen de GGZ-instellingen het museum nog steeds. Het bedrag is wel verminderd ten opzichte
van wat het ooit was. We zullen de financiering breder moeten zoeken. Museum van de Geest zit in één van de oudste panden van Haarlem. Sinds 1319 is het gebouw voornamelijk ingezet rond geestelijke gezondheidszorg. Eerst als leprahuis en later als plek waar geesteszieken, destijds ‘dollen’ genoemd, werden verpleegd. Het is een pand met geschiedenis en nu alweer twintig jaar een museum over mentale gezondheid. Een unieke combinatie. Bovendien ligt het museum op drie minuten lopen van het station en hebben we een prachtig café met heerlijk terras middenin een stadspark. Een interessante plek voor Haarlem en de omgeving.”
WAT IS HET BELANG VAN DIT MUSEUM?
“In Nederland zijn wij het enige museum waar mentale gezondheid centraal staat, één van de meest relevante onderwerpen die er in de maatschappij spelen momenteel. Daarmee zijn wij een belangrijk museum in
het land. We hebben veel raakvlakken met wat er speelt in de samenleving rondom mentale gezondheid. Dementie bijvoorbeeld is inmiddels de meest voorkomende aandoening waar mensen aan overlijden. In 2024 maar liefst 17.339 mensen. Onder jongeren is depressiviteit een ongelooflijk groot thema door maatschappelijke factoren als sociale media, prestatiedruk, klimaatverandering en geopolitieke dreiging. Bedrijven spenderen veel geld aan personeel dat thuis zit met een burn-out. Ik denk dat deze ontwikkelingen in onze huidige maatschappij de komende jaren niet minder zullen worden. In Museum van de Geest maken we deze onderwerpen bespreekbaar. Daarin zijn wij uniek.”
WAT ZIJN JE PLANNEN DE KOMENDE PERIODE?
“Geestelijke gezondheid kan niet genoeg aandacht krijgen. In het museum willen wij dit thema nog meer voor het voetlicht brengen door middel van onze vaste presentatie,
nieuwe programma’s en tentoonstellingen. We gaan naar één grote expositie per jaar over een relevant onderwerp in plaats van verschillende kleine tentoonstellingen.
Dat scheelt ook in kosten. In januari openen we een expositie over de kunst van het ouder worden, met aandacht voor de fysieke, sociale en mentale dilemma’s, en ook voor dementie. Voor het jaar daarna zijn we bezig met een grote tentoonstelling over geestelijke gezondheid en muziek. Denk aan muzikanten als Amy Winehouse, Avicii en Kurt Cobain van de band Nirvana. Het zijn artiesten die mentaal tegen grenzen aanliepen met uiteindelijk een fatale afloop.”
“In de zomerperiode willen we programma’s organiseren voor gezinnen. Geestelijke gezondheid is best een zwaar onderwerp. Het is fijn als er ook ruimte is voor lichte en ‘leuke’ activiteiten, zoals een speurtocht. Volgend jaar vinden de Special Olympics plaats in Haarlem, een sportevenement voor mensen met een verstandelijke beperking.
Wij wijden een tentoonstelling aan de deelnemers van wie een aantal in ons Museumcafé werkzaam is. Ze helpen in de bediening, in de keuken en sinds kort ook bij de technische dienst, waardoor ze onderdeel van de samenleving zijn. We werken hierin samen met de Hartekamp Groep. Ik hoop dat ons museum het centrum van de Special Olympics wordt.”
WAT IS HET DOEL VAN HET MUSEUM?
“Wij zijn twintig jaar geleden als museum opgericht vanuit de GGZ-instellingen. Zij hebben hun collectie aan ons overgedragen. Die beheren en conserveren wij en stellen die tentoon. De originele gedachte was het tonen van de psychiatrische historie vanuit medisch oogpunt. Het museum maakte de ommezwaai naar de thematiek rond mentale gezondheid.
Het onderwerp is veel breder getrokken, met zowel historische objecten als hedendaagse kunst met als doel mentale gezondheid bespreekbaar te maken. Het is een actueel thema, veel mensen komen er zelf of via hun omgeving mee in aanraking. Toch spreken we er weinig over. Laten we meer de dialoog met elkaar aangaan.”
IS MENTALE GEZONDHEID NOG STEEDS TABOE?
“Ik denk inderdaad dat er nog steeds een taboe op rust. Mensen schamen zich wellicht. Vorig jaar ben ik hier met mijn collega’s van Teylers Museum als bedrijfsuitje op bezoek geweest. Na afloop tijdens de lunch in de Zorgzaal raakten we met elkaar in gesprek. Door wat we gezien en ervaren hadden in het museum kwamen allerlei persoonlijke verhalen op tafel. Het waren gesprekken die we normaal nooit voeren, ze gingen veel dieper. Ik voelde de ruimte om mijn angst voor autorijden, met name door tunnels en over bruggen, te delen. Ik bleek niet de enige, collega’s vertelden over hun eigen angsten. Het is waardevol hier samen open over te spreken, het maakt het lichter. Heel bijzonder om te zien wat
dit museum teweeg kan brengen. Het is belangrijk dat we loskomen van dat stigma van schaamte en niet langer zwijgen.
Mentale gezondheid is onderdeel van het leven. Bovendien wat is normaal en wat is abnormaal?”
WAT IS DAN NORMAAL OF ABNORMAAL VOLGENS JOU?
“Ik denk dat veel mensen zich normaal wanen, maar het wellicht niet zijn, of die normaal willen zijn en dat ook zo uitdragen. Misschien is niemand wel normaal.
We maken allemaal wel eens situaties mee waarvan we ons afvragen of dit normaal is.
Ik tel als ik water uit de kraan drink, bijvoorbeeld graag mijn slikbewegingen en bij het traplopen de treden. Hebben andere mensen dit ook? Ik denk dat iedereen wel zo zijn eigenaardigheden heeft.
In Museum van de Geest zie ik interessante kunstwerken van mensen met een vrije en bijzondere geest. Wellicht is dat ook nodig om kunst te kunnen maken. Ik denk dat het
‘Misschien is niemand wel normaal’
tweeledig is, kunst creëren kan ook helend werken. Gekte en genialiteit liggen vlak bij elkaar, zegt men. Ik vraag me dan gelijk af wanneer er sprake is van gekte of van genialiteit?”
WAT BEDOELEN JULLIE MET: ‘ONTDEK HET KUNSTWERK TUSSEN JE OREN’?
“Ik geef een persoonlijk voorbeeld. In maart heb ik een auto-ongeluk gehad waarbij ik tegen een lantaarnpaal klapte. Ik was afgeleid door een gevallen koekje. De airbags kwamen recht tegen mijn gebukte hoofd aan. Daardoor liep ik een flinke hersenschudding op. Ik kon drie maanden zo goed als niets, naast mijn gezin geen mensen om me heen hebben en ook geen prikkels en beeldschermen verdragen. Het enige dat hielp was totale rust. Het was zo’n intense periode. Als het niet goed functioneert in je hoofd, sta je van het ene moment op het andere buiten de maatschappij. Ik realiseerde me dat het echt een ‘kunstwerk’ is tussen je oren. Wat de geest allemaal doet en aankan, ongelooflijk. Hoe vervelend het ongeluk en de nasleep ook was, die bewustwording was zeer waardevol. Het is namelijk waar dit museum over gaat.”
WAAROM HEB JE GESOLLICITEERD OP DEZE BAAN?
“De mogelijke sluiting van dit museum ging me echt aan het hart. Ik was na mijn bezoek vorig jaar zo onder de indruk van wat hier allemaal gebeurt, dat mocht niet verloren gaan. Ik vond het onbegrijpelijk dat een museum rond deze actuele thematiek in zo’n zwaar weer zat. Hier moet toch iets fantastisch van te maken te zijn, dacht ik bij mezelf. Vanaf dat moment ontstond een motivatie. Ik heb ook mensen in mijn omgeving die met mentale gezondheid te maken hebben. Ouderen bijvoorbeeld met Alzheimer en ook iemand die uit het leven is gestapt door een depressie. Ik vind het belangrijk wat we als abnormaal zien bespreekbaar te maken. Ik kijk daarbij ook naar mezelf. Waarom heb ik bijvoorbeeld mijn angst voor autorijden niet eerder openlijk gedeeld met anderen? Zo vreemd is het niet. Wij noemen dat hier ‘de roze olifant’, inmiddels een centraal beeldmerk van het museum. Een verwijzing naar het bespreekbaar maken van wat we meestal niet benoemen.
Gedurende de sollicitatieprocedure groeide mijn motivatie. Ik begreep dat hoe groter de
financiële problemen werden, hoe meer sollicitanten afhaakten. Bij mij ontstond een steeds grotere drive en die viel op natuurlijk. Ik hou wel van een uitdaging en zie echt mogelijkheden voor dit museum. Samen met een geweldig team van vaste medewerkers en een grote groep vrijwilligers gaan we ervoor. Het is zo bijzonder hoe zij de twee locaties de afgelopen periode draaiende hebben gehouden. Ik zou gek zijn als ik deze uitdaging niet aanga.”
JE GAAT UIT VAN EEN GOEDE AFLOOP?
“Ik zou het absurd vinden als het museum het niet redt. Haarlem heeft hiermee goud in handen. Het wordt tijd dat we het gaan verzilveren.” ✶
Op zaterdag 11 oktober is er een sponsorloop voor en door Museum van de Geest. Marije roept iedereen op om mee te lopen en mentale gezondheid bespreekbaar te maken.
Alle informatie staat op de website www.museumvandegeest.nl
In Museum van de Geest/Outsider Art in Amsterdam is tot en met februari 2026 de tentoonstelling Animal Therapy te zien.
Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.
ZO HAARLEMS
REIZENGIDS VAN EEN ECHTE MUG
Puck de Jong studeert geneeskunde en heeft een enorme passie voor reizen. Tijdens haar wachttijd voor de coschappen gaat ze backpacken in Nieuw-Zeeland, Australië en Midden- & Zuid-Amerika! Massatoerisme is niets voor haar, het échte lokale leven wel! Veel mensen vroegen haar, als ze zelf reisplannen maakten: ‘Waar moet ik heen?’ of ‘Wat is een leuke plek om te eten daar?’ Er kwamen ook veel vragen over haar eigen stad Haarlem. Zo ontstond dit Haarlemse reisgidsje: een mini-guide vol persoonlijke aanraders voor locals én bezoekers. Verwacht onder meer originele wandelroutes, fijne koffietentjes, boetiekjes, zonsondergangplekken, evenementen én geheime favorieten.
Te koop bij boekhandels in Haarlem, DeviesCookCompany, Bij Pien of online via www.bijpien.com. Het gidsje kost € 6,95.
WIND HAARLEM OM JE VINGER!
Porseleinen vingerhoedjes in vier verschillende versies: het stadswapen, het stadhuis en tweemaal de Bavo. Een must voor verzamelaars.
Te koop voor € 4,95 per stuk bij het VVV.
Reserveer nu je plek in deze unieke editie!
Kijk op pagina 105.
HGSPNNNG
Karbonkel
Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog.
Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...
Alles van waarde is weerloos, en alles met een stekker ook. We hebben van deze glanspapieren kansel vaker betoogd dat het bijna dwangneurotische elektrificeren van onze hele samenleving op z’n minst met enige voorzichtigheid zou kunnen worden uitgevoerd, gezien de hard groeiende kans dat een volgende
Grote Oorlog – als die er komt – voornamelijk via ons lichtnet zal worden uitgevochten.
Maar het Lineair Imperatief is ook hier weer genadeloos: we hebben nu eenmaal de Groene Afslag genomen, en dat bepaalt dan verder de hele route, zonder op- of om te kijken. Als een twaalfjarige op een fatbike We doen een kurk op onze gasvoorraad, zoals we ooit beton in onze kolenmijnen stortten, en gaan voor die paar jaartjes dat we nog aan dat vermaledijde gas zitten zolang wel even shoppen bij de energiesupermarkten van vadertjes Trump en Poetin, of in andere landen die het niet zo nauw nemen allemaal (met wat dan ook), ondertussen alles en iedereen overhevelend naar ons elektriciteitsnet, dat nú al de toegenomen vraag niet meer aan kan. En dat terwijl de grootste energieslurper, de zogeheten A.I., nog maar een rondkruipende kleuter is – die natuurlijk wel zo snel mogelijk moet worden vetgemest, aangezien dat zo handig is voor bedrijven en instellingen die niet aan echt personeel kunnen of willen komen… Maar geen nood: A.I. zal in de zalvendste bewoordingen ons geruststellen en zeggen dat het écht de moeite waard is om er onze elektriciteits- én zoetwatervoorraad aan op te offeren. Uiteraard in ruil voor de groenste aller groene toekomsten.
Van lemmingen, die op dit gebied nogal een náám hadden, is inmiddels bekend dat hun veronderstelde massale Absturz een Disney-fabeltje is, dat met behulp van enthousiaste medewerkers van de Afdeling Natuurdocumentaires, die de beestjes eigenhandig de afgrond inwierpen “omdat dat mooie plaatjes opleverde”, in ons collectieve geheugen is geplant. Ooit zal, ergens, een vergelijkbare documentaire
worden gemaakt over ons en onze tijden, en daarbij zullen al die truukjes niet nodig zijn: we doen het echt allemaal zelf, in real time als een twaalfjarige op een fatbike. Regeren is vooruitzien. Luidt het gezegde. Maar wat is vooruitzien?
Bij het ter perse gaan van deze uitgave is de ‘Pursuing Peace’voorstelling in het koele Alaska (waar in elk geval geen van beide ‘wereldleiders’ het risico liep gearresteerd te worden) nog maar net voorbij, en het is nu dus nog te vroeg om te voorspellen of er werkelijk, net als in 1939, een kwart land zal worden opgeofferd om ‘Peace in our time’ te garanderen, maar we houden ons hart vast. Toen ik nog op de Lagere School zat (tegenwoordig ‘Basisschool’ genoemd, en over een tijdje ‘Jeugduniversiteit’, waarschijnlijk), hadden we één keer per maand ‘verkeersonderricht’, waarvan mij twee dingen zijn bijgebleven: dat ze in die boekjes het oranje van stoplichten ‘geel’ noemden, en dat ’langzaam verkeer’ bestond uit rijwielen (fietsen) en rijwielen-met-hulpmotor (bromfietsen). Uit de laatste groep ontwikkelde zich, wat later, de snorfiets. Nog niets aan de hand: je moest daar 16 voor zijn, op een helder moment ook verplicht verzekerd, en wat later ook (wéér – we besparen u even de gedachtekronkels in dezen) helmdragend. Wat dat met regeren en vooruitzien te maken heeft? Wel, op een gegeven moment heeft er iemand, hoog genoeg op de Ladder der Samenleving, besloten dat een elektrische fiets géén rijwiel-methulpmotor was. De rest is history, zoals dat heet…
ZO GOED ALS NIEUW
Nog niet zo lang geleden werd je raar aangekeken als je vertelde dat je
een tweedehands broek droeg. Tweedehands was voor mensen met een kleine portemonnee of voor fanatieke rommelmarktspeurders. Maar tijden veranderen. Vintage is hot, tweedehands is duurzaam én stijlvol – en als je goed zoekt, oogt het net zo nieuw als uit de winkelstraat.
Nog niet zo lang geleden werd je raar aangekeken als je vertelde dat je een tweedehands broek droeg. Tweedehands was voor mensen met een kleine portemonnee of voor fanatieke rommelmarktspeurders. Maar tijden veranderen. Vintage is hot, tweedehands is duurzaam én stijlvol – en als je goed zoekt, oogt het net zo nieuw als uit de winkelstraat.
In Haarlem is die verandering duidelijk zichtbaar. Vintageboetieks en tweedehandswinkels schieten als paddenstoelen uit de grond. Denk aan zorgvuldig samengestelde collecties vol jassen uit de jaren ’70, leren tassen met karakter, en unieke vondsten die je nergens anders ziet. De bordjes in de etalages liegen er niet om: Pre-loved fashion, Circular style, One-of-a-kind treasures
Binnen ruikt het naar oud leer en verse koffie. De kledingrekken zijn overzichtelijk, op kleur en maat gesorteerd. Alles straalt karakter en aandacht uit. “De helft van mijn kast komt hier vandaan,” zegt een studente terwijl ze een blouse inspecteert. “Mensen denken vaak dat ik designer draag, maar het meeste is tweedehands – en leuker ook.”
Wat begon als een alternatief voor fast fashion, is inmiddels een bewuste lifestyle. De mode-industrie behoort tot de meest vervuilende sectoren ter wereld. Kleding wordt vaak onder slechte
omstandigheden geproduceerd en na één seizoen afgedankt. Tweedehands kopen is een manier om dat systeem te doorbreken. Haarlemse winkels spelen daar slim op in. Steeds vaker kun je er ook kleding laten repareren of vermaken. Een jurk laten innemen, een knoop vervangen, een rits herstellen – het gebeurt met liefde en vakmanschap. Zo krijgt kleding écht een tweede leven.
Ook jongere generaties weten de weg naar vintage inmiddels goed te vinden. Niet alleen vanwege de duurzame gedachte, maar ook vanwege de uniciteit. In een wereld waarin iedereen dezelfde fast fashion draagt, biedt tweedehands kleding een kans om je eigen stijl te ontdekken. En met een beetje geluk vind je een trui uit de jaren ‘80 die nu weer helemaal hip is – of een tas die een leven vol verhalen met zich meedraagt.
Tweedehands is allang niet meer stoffig of ouderwets. Het is een statement. Tegen verspilling, vóór originaliteit en bewust consumeren. En het mooiste is: vaak zie je het verschil met nieuw niet eens. Dus de volgende keer dat je de stad in loopt, sla de ketens over. Stap een vintagezaak binnen en kijk wat je vindt. Wie weet hangt daar jouw nieuwe favoriete trui al op je te wachten. Zo goed als nieuw – maar dan met een verhaal.
VINTAGE, MAAR DAN YENVI
Dé boutique in Haarlem voor handgeselecteerde vintage & pre-loved damesmode met een moderne look. Leren jacks, blazers, jurken en denim, geselecteerd op stijl, kwaliteit en pasvorm.
Geef mooie stukken een tweede leven en upgrade je garderobe met iets unieks.
Kom passen aan Anegang 25A of shop via www.yenvi.nl. Volg @yenvi.nl
Vintage Nō 5 Haarlem een schatkamer vol stijl en verhalen
Wie binnenstapt bij Vintage Nō 5 Haarlem ontdekt geen doorsnee tweedehandswinkel, maar een zorgvuldig samengestelde collectie van designer- én kwaliteitsmerken. Van tijdloze klassiekers tot verrassende vondsten: elke hanger vertelt een verhaal, elke aankoop draagt bij aan een duurzamere wereld.
VAN MOEDER OP DOCHTER
In 2014 startte Esther de Wolf haar eerste boutique in Alkmaar. Tien jaar later volgde haar dochter Anna Belle Brugman, die in de voetsporen van haar moeder trad en samen met haar de deuren van Vintage Nō 5 Haarlem opende. “Vanaf jongs af aan wilde ik dit al samen met mijn moeder doen,” vertelt Anna Belle. “Het is bijzonder om nu die droom werkelijkheid te maken.”
MIDDEN- TOT HOOGSEGMENT
De collectie bestaat uit kleding, tassen en schoenen uit het middentot hoogsegment – van Essentiel Antwerp tot Chanel, en alles daar tussenin. Daarbij geldt een strenge selectie: kwaliteit, pasvorm en uitstraling staan altijd voorop. Een prachtig kasjmier jasje zonder label kan nét zo goed een plek krijgen als een iconische tas van Prada of een jurk van Chanel. Anna Belle: “We hebben een uitgesproken vrouwelijke stijl in de manier waarop we onze collectie samenstellen en de winkel inrichten. Dat maakt dat klanten onze boetiek direct herkennen en voelen dat ze bij ons iets unieks kunnen vinden.”
PERSOONLIJK EN INSPIREREND
Wat Vintage Nō 5 uniek maakt, is niet alleen de collectie, maar ook de sfeer. De winkel voelt warm en huiselijk aan, met persoonlijke aandacht voor iedere klant. “Of iemand nu komt kijken, passen of kopen – het gaat ons om de beleving,” vertelt Esther. “Mode mag inspireren, maar nooit dwingen.” Anna Belle vult aan: “Onze klanten
komen niet voor fast fashion of trends die morgen weer voorbij zijn. Ze komen voor items met karakter. En wij geven altijd eerlijk advies –ook als iemand een keer niets vindt. Dat stukje vertrouwen maakt dat klanten blijven terugkomen.”
DUURZAAMHEID EN TOEGANKELIJKHEID
Duurzaamheid is een belangrijke drijfveer. Door mode een tweede leven te geven, wordt verspilling tegengegaan en krijgen prachtige items een nieuwe eigenaar. Tegelijkertijd willen Esther en Anna Belle een winkel creëren die toegankelijk is voor iedereen die bewust en stijlvol wil kiezen. “Het mooiste moment,” glimlacht Esther, “is wanneer iemand een item vindt dat écht bij hem of haar past. Dat is geluk voor de klant – en voor ons.”
VASTE KLANTENKRING
In korte tijd heeft de boutique in Haarlem al een trouwe klantenkring opgebouwd. Mensen waarderen de combinatie van stijl, duurzaamheid en persoonlijke service. “We zijn trots op hoe de winkel is omarmd,” zegt Anna Belle. “En toch zijn er nog veel mensen die ons niet kennen. Daarom zeggen we: kom vooral zelf kijken en laat je verrassen!”
GEEF JOUW UNIEKE ITEMS EEN TWEEDE LEVEN!
Vintage Nō 5 is altijd op zoek naar mooie merkkleding, tassen en schoenen. Heb jij nog bijzondere stukken die een tweede leven verdienen? Kom dan langs bij Vintage Nō 5. Wij zorgen ervoor dat jouw items de juiste nieuwe eigenaar vinden en jij ontvangt na verloop van tijd uiteraard een deel van de opbrengst.
Gierstraat 50 | 2011 GE Haarlem www.vintageno5.nl | Instagram: vintageno5.haarlem
Fotografi e: Dave Weij.
Een vocaal monument voor de Baaf
Bavo Cantate
LOCATIE
4 en 5 oktober om 16:00 uur
Grote of St.-Bavokerk
Grote Markt, Haarlem
Uitgevoerd door Consort023 | Compositie: Oene van Geel Libre o: Don Duyns | Muzikale leiding: Michel Poels
TICKETS TE KOOP VIA .bavovrienden.nl
opvallen? in hét leukste tijdschrift van Haarlem!
HRLM informeert ondernemers en inwoners van Haarlem en omgeving over het laatste bedrijfsnieuws, inspirerende initiatieven en interessante wetenswaardigheden uit de regio.
Voor meer informatie ga naar www.hrlm-online.nl/adverteren
Nu de zomervakanties achter de rug zijn ben jij misschien al aan het nadenken wat jouw volgende bestemming zal gaan worden. Lees dan vooral verder en laat je dit jaar verrassen.
Nog maar kort geleden ben ik in Haarlem neergestreken. En wat voelt het hier al fijn. Wat een heerlijke plek om te mogen wonen en werken. Reisliefhebber die ik ben, heb ik al veel van de wereld mogen zien. Sinds 2019 werk ik als zelfstandig reisagent en ondernemer. En inmiddels heb ik al veel mensen blij gemaakt met heel bijzondere reizen.
Die ene passende reis voor iemand vinden. Dát moment blijft magisch en maakt me intens blij. Dat alles klopt en dat het grote genieten kan beginnen, omdat je weet dat de hele reis tot in de puntjes en met liefde voor jou is samengesteld. Dat alles van A tot Z uit handen wordt genomen. Dat is ontzorgen in optima forma!
Daarom boek ik alleen reizen waar ik zelf volledig achtersta. Pure kwaliteitsreizen uit een groot en gevarieerd aanbod van meer dan 60 reisorganisaties, precies passend bij jou.
Of het gaat om een zonvakantie, een private villa of een op maat samengestelde rondreis, voor alle soorten reizen ben je bij mij aan het juiste adres.
Droom je van een avontuur op maat? In klein of groot gezelschap? Een reis die je altijd bij zal bijblijven? Neem dan contact met mij op en beleef de reis van je leven en maak herinneringen voor altijd. Denk bijvoorbeeld aan een uniek bezoek aan de berggorilla’s in Oeganda, een romantische ballonvaart over de Serengeti of een ontspannende privé-villa in de tropen. Wat je ook kiest, er is zoveel te ontdekken en mogelijk. Je moet het alleen weten te vinden.
PERSOONLIJKE AANPAK
Elke reis is een ontdekkingstocht nog voor de reis begint. Wat zoek je? Waar klopt jouw hart sneller van? Wat past bij je? Of wat past juist niet? Graag zet ik iemand aan het denken, noem het omdenken of gewoon inspireren. Een bestemming die misschien wat minder voor de hand ligt. Laat je gewoon verrassen.. De wereld heeft zoveel moois te bieden. We maken altijd een persoonlijke afspraak, want misschien wil je wel met de hele familie op reis, zijn er specifieke wensen of kom je er simpelweg zelf niet uit. Na de afspraak ga ik aan de slag waarna we sámen gaan werken aan je allermooiste droomreis.
Je zit bij mij niet vast aan vaste openingstijden. Bovendien heb ik een zeer uitgebreid assortiment: bucketlistreizen, maatwerk, huwelijksreizen, droomreizen... Flexibiliteit en snel kunnen schakelen staan voorop. Je eigen reis-assistent om de hoek is dichterbij dan je denkt. Ben je nieuwsgierig geworden? Neem dan eens een kijkje op mijn social-mediakanalen. Regelmatig post ik de nieuwste trends en de leukste aanbiedingen. Of bel me een keer om te praten wat ik voor jou kan betekenen.
Als persoonlijk reisagent ben ik aangesloten bij TUI at Home, dat betekent dat ik aangesloten ben bij ANVR en SGR. Je kunt me bereiken op: 06-10960406 jose.roeland@tuiathome.nl
Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes
Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief
Ho e van Bakenes
Brouwersho e
Bruiningsho e
Essenhof
Ho e Codde en Van Beresteyn Frans Loenenho e
Gravinnehof
Ho e van Guurtje de Waal
Ho e van Heijthuijsen
Ho e in den Groenen Tuin
Johannes Enschedé Hof
Ho e van Loo
Luthers Ho e
Ho e van Oorschot
Proveniershof
Remonstrants Ho e
Ho es van Staats en Noblet
Teylers Ho e
Vrouwe- en Antonie Gasthuys
Vrouwe- of Verwersho e
Wijnbergsho e
Zuiderho e
HRLMse Hofjes
We gaan naar het Vrouwe- en Antonie Gasthuysho e.
Dat is te vinden aan het Klein Heiligland 64. Hier te zien op een oud plaatje van het NH-Archief.
Door wie is dit gesticht?
Het is gesticht in 1440 door Claes Brenssoenszoon en Jan Claes Dierdtsen. Het ho e is ontstaan uit twee gasthuizen.
Welke twee gasthuizen waren dit?
Wat is een gasthuis?
Jan Claes Dierdtsen schonk een kapel en een gasthuis aan het gilde van het Heilige Kruis, gelegen buiten de Schalkwijkerpoort, het Sint Antonie Gasthuys.
Dan moeten terug naar de middeleeuwen. Arme reizigers en pelgrims konden in deze huizen overnachten maar ook daklozen en zieken konden er terecht. Hier komen uiteindelijk de ziekenhuizen uit voort, maar ook de ho es.
dus deze twee werden gecombineerd tot een ho e?
Stichter Claes Brenssoenszoon gaf in 1440 een huis in de Klerksteeg (nu Bakenesserstraat) cadeau aan de kapel op de Bakenes (Bakenesserkerk) om daar de armen in op te vangen. Dit werd het Onze lieve Vrouwe Gasthuys, waar arme vrouwelijke reizigers mochten logeren.
En die andere?
Nou, nog niet helemaal. Het Antonie Gasthuys had het nancieel moeilijk en werd opgeheven in 1726. Alles werd verkocht, maar het geld en ook de bewoonsters gingen naar het onze Lieve Vrouwe Gasthuys. Toen werd dat het Vrouwe- en Antonie Gasthuys.
Maar dat was in de Klerkstraat! Hoe kwamen ze in het Klein Heiligland terecht?
Goed opgelet! In het gebouw op het Klein Heiligland was eerder het Teylershof gevestigd. Maar die kregen een nieuw gebouw aan het Spaarne. Hun gebouw werd door de regenten geschonken aan het Vrouwe- en Antonie Gasthuys.
Hoe oud is het hofje?
Het hoofdgebouw is uit 1648. Als je door deze deur gaat kom je bij de regentenkamer. Daar hangt een regentenbord met de namen van de regenten door de jaren heen en er is een mooi schoorsteenstuk!
Ohen
Wat een leuke zonnewijzer!
Waarom moest die daar weg?
De zonnewijzer werd in het park als klimrek gebruikt en erg toegetakeld door de hangjeugd. Daardoor kwam hij in de gemeentelijke opslag terecht en door bemiddeling van de Haarlemse Monumentenzorg werd dit in het ho e VrouweAntonie Gasthuys geplaatst.
Dit zijn de eerste regenten in de tijd dat het ho e hier gevestigd werd. Het is geschilderd in 1788 door Wybrandt Hendriks.
Er wonen totaal 9 mannen en vrouwen! In het hoofdgebouw drie mensen en in de tuin zes. Het hof wordt bestuurd door vijf regenten die benoemd zijn door de diaconie van de Protestantse Gemeente Haarlem.
wie zij dat? Staat leuk!!
Wie wonen er nu?
De zonnewijzer is een apart verhaal. Deze komt oorspronkelijk uit het Zaanenpark in Haarlem-Noord. Deze stond voor het gebouw dat vroeger een liaal was van de bibliotheek.
Wordt vervolgd in de volgende HRLM!
Noord-Hollands Archief
Tweede Kamerverkiezingen in 1909
BRENG UW STEM UIT!
Het kabinet is gevallen. In oktober gaat Nederland weer naar de stembus. Zo ook in 1909, alhoewel de verkiezingen destijds pas ruim anderhalf jaar na de val van het kabinet plaatsvonden.
Tot 1972 was het ongebruikelijk om na een kabinetscrisis meteen Tweede-Kamerverkiezingen uit te schrijven. Ook verliepen de verkiezingen anders dan we nu gewend zijn. Nederland was toen opgedeeld in honderd kiesdistricten. Uit elk district werd één Kamerlid gekozen die zitting nam in de Tweede Kamer. Om gekozen te worden, moest een kandidaat de absolute meerderheid van de in het kiesdistrict uitgebrachte stemmen behalen. Die stemmen kwamen van mannen vanaf 25 jaar die voldeden aan bepaalde voorwaarden, zoals het betalen van belasting en het kunnen schrijven en lezen. Mannen die hier niet aan voldeden, en alle vrouwen, mochten niet stemmen. In Haarlem streden vier mannen voor de zetel in de Tweede Kamer: Frank van Styrum, Jan Thiel, Pieter Troelstra en Frank van Lennep. Met propaganda probeerden de heren stemmen te winnen. Zo deelde Thiel luciferdoosjes uit en werd Van Styrums portret op de Grote Markt
Achterzijde van verkiezingsblad van Jan Thiel. [Collectie bibliotheek]
Prentbriefkaart van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht met een rijm en afbeelding van Kenau. [Collectie prentbriefkaarten van de Provinciale Atlas]
Een menigte verzamelt zich voor de ruiten van drukkerij Joh. Enschedé aan het Klokhuisplein, waar de uitslagen van de verkiezingen worden bijgehouden. [Collectie bibliotheek]
geprojecteerd, afgewisseld met leuzen als ‘Wij roepen luid, houdt Thiel er uit’ en ‘Geeft Van Lennep den bons, van Styrum is van ons’. Niet alle leuzen rolden overigens gemakkelijk van de tong: ‘Wij roepen hard, maakt Styrum zwart, op ’t stembiljet.’
Ook de sociaaldemocraat Troelstra, die negen jaar later een revolutie zou proberen te ontketenen, pakte uit. Op een avond reden zes handwagens met reclame voor Troelstra door de stad. De wagens waren bespannen met een wit zeildoek waaronder licht brandde, zodat de letters ook in het donker goed leesbaar waren. Verder maakte iedere kandidaat gebruik van drukwerk. Van Lennep had een flyer gedrukt waarop hij kiezers waarschuwde zich niet te laten misleiden door geruchten. Thiels portret prijkte maar liefst viermaal op de achterkant van zijn verkiezingsblad. Hij benadrukte graag dat hij, in tegenstelling tot Van Lennep en Troelstra,
een Haarlemmer was. Dit deed hij door het woord ‘stadsgenoot’ vet af te drukken. Van Lennep woonde in Zandvoort en Troelstra in Scheveningen.
ALGEMEEN KIESRECHT
Hoog op ieders agenda stond het algemeen kiesrecht. Van Lennep, kandidaat voor de Christelijk-Historische Unie, was hiertegen. Evenals Van Styrum, kandidaat voor de Bond van Vrije Liberalen. In zijn verkiezingstoespraak beargumenteerde Van Styrum dat wanbetalers en bedeelden geen invloed zouden mogen uitoefenen op landszaken. Bovendien zouden volgens hem te veel kiezers niet komen opdagen, waardoor algemeen kiesrecht geen nut heeft. Of zoals hij onder luid gelach uit de zaal verkondigde: “Het absentisme der kiezers (…) is grooter dan dat der Kamerleden in de Kamervergaderingen.”
Thiel, kandidaat voor de VrijzinnigDemocratische Bond en Liberale Unie, pleitte vóór het algemeen kiesrecht, hoewel dit inging tegen de wens van een deel van zijn achterban: de Liberale Unie wilde geen kiesrecht voor gehuwde vrouwen. Tijdens het verkiezingspraatje van Thiel betoogde een vrouw in de zaal dat het tijd werd dat vrouwen invloed zouden krijgen in de ‘staatshuishouding’, al was het alleen al omdat de vrouw heeft bewezen zuinig te zijn in de ‘gezinshuishouding’. Een stem uit de zaal weerlegde dit: “Dat is niet waar, want ze koopen veel op afbetaling.”
De vrouw in het publiek was Sara Hoevenaar, president van de Haarlemse afdeling van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Bij ieder campagnepraatje van de kandidaten was er een lid van de verenging aanwezig om brochures uit te delen en in debat te gaan. Dat ging niet zonder slag of stoot.
Van Styrum steunt Thiel, nadat hij zelf is afgevallen. [Collectie bibliotheek]
Bij twee bijeenkomsten werden leden van de vereniging aan de deur geweigerd en lang niet altijd kwam er een lid aan het woord. In totaal verspreidde de vereniging tienduizend manifesten en strooibiljetten in Haarlem ten gunste van het algemeen kiesrecht. Als propaganda voor het algemeen kiesrecht bracht de vereniging ook prentbriefkaarten in de omloop.
Hoevenaar stelde dezelfde vraag ook aan Troelstra. Hij antwoordde dat iedere vrouw kiesrecht zou moeten hebben. Bij Troelstra had Hoevenaar waarschijnlijk de meeste toehoorders. De zaal zat bomvol: zo’n 1.500 tot 1.600 mensen kwamen af op de toespraak van de fractievoorzitter van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. De politie vroeg tevergeefs zo’n driehonderd man de zaal te verlaten. Ook was het er zo benauwd door de tabakslucht dat het publiek werd verzocht te stoppen met roken. Buiten stond alvast een politiemacht klaar om te handhaven: het zingen (van socialistische liederen) op straat was verboden. Onder zeer luid applaus en gejuich werd Troelstra ontvangen. Hij gaf af op de liberalen, die het (on)geluk hadden om na de verkiezingen van 1905 een kabinet samen te stellen: “Ze konden dus ministers kiezen en
Van Lennep komt als winnaar uit de bus. [Beeldcollectie van de gemeente Haarlem]
hun program uitwerken. Van die uitvoering van het program is weinig gekomen.” Sterker nog, de partijen ‘hebben meegewerkt om het ministerie te laten vallen’. Ruim honderd jaar later geen onbekende tactiek en retoriek.
NAAR DE STEMBUS
Op 11 juni 1909 was het zover. Tussen 8.00 en 17.00 uur kon men hun stem uitbrengen in een van de acht stembureaus. De opkomst was hoog: 84 procent van de kiesgerechtigden kwam opdagen. Geen van de kandidaten behaalde echter de absolute meerderheid aan stemmen. De twee kandidaten met het laagste aantal stemmen vielen af, waardoor Van Lennep het in een tweede kiesronde moest opnemen tegen Thiel. Ondertussen schaarde de afgevallen Van Styrum zich als liberaal achter zijn stadsgenoot Thiel: “Moge ons distrikt in elk geval voor de Linkerzijde behouden blijven!”
Ofwel: een oproep tot tactisch stemmen. Van Lennep kreeg ook aandacht: lezers van Nieuwe Haarlemsche Courant konden een geldbedrag winnen als zij het juiste aantal stemmen voor Van Lennep raadden.
Het was spannend tot het eind: “Toen wij aan de ruiten van het kleedingmagazijn van den heer Otter telkens de cijfers van deze stemming aanplakten, scheen het aanvankelijk of de overwinning aan MR Thiel ten deel zou vallen.” Met nog ongeveer duizend stemmen te gaan, liep Thiel bijna tweehonderd stemmen voor. De stemmen uit de regio Spaarnewouderstraat gaven de doorslag: met een verschil van 56 geldige stemmen, werd Van Lennep verkozen. Maar liefst 87 procent van de kiesgerechtigden bracht hun stem uit in de tweede ronde. Haarlem kreeg na jaren van links kiezen met Van Lennep een rechts Kamerlid. ✶
Maak kennis met
ILSE DE SNAIJER
ZZP-er, moeder én mantelzorger
‘Ik
heb inmiddels wel geleerd geen uitdaging uit de weg te gaan’
De wereld van Ilse (40) stond een paar jaar geleden op z’n kop. Haar partner werd ernstig ziek terwijl ze zwanger was van hun tweede kindje. Haar man hield hersenschade over aan zijn ziekte en na de geboorte van haar zoon stond ze er grotendeels alleen voor. Als moeder van twee jonge kinderen, mantelzorger én kostwinner. Ilse: “Het was loodzwaar en dat is het vaak nog. Toch houd ik het vol, tot verbazing van bekenden, artsen en psychologen.”
“Ik heb inmiddels wel geleerd geen uitdaging uit de weg te gaan. Ook als alles tegelijk komt, moet je gewoon door. Je hebt geen keuze. Zo liep ik vier weken na m’n keizersnede al buiten achter de kinderwagen. Ik had immers maar recht op tien dagen kraamhulp. Daarna moet je het zelf maar regelen. Gelukkig wees mijn zorgverzekeraar mij op BabythuisZorg. Zij hebben zorg voor ouders in een kwetsbare situatie met een
Elswout is bij uitstek de plek waar Ilse tot rust komt.
kind tot één jaar. Dit is een voorziening waar je via de WMO recht op hebt, niet via de verzekering. Dus ik ben heel blij dat zij mij hier op wezen. Daardoor kreeg ik negen maanden lang 28 uur per week thuishulp.”
En dat was geen overbodige luxe met een baby, een peuter van tweeënhalf, een partner met hersenschade en haar eigen bedrijf. Ilse: “Door zijn ziekte is onder meer het gehoor van mijn man beschadigd. Daardoor komt al het geluid tien keer zo hard binnen. Twee kleine kinderen in huis zijn voor hem echt een beproeving. Hij is afgekeurd, dus kan niet werken. Het brein is complex, dus we weten niet hoe dit zich gaat ontwikkelen. Ik hoop dat hij op termijn misschien een paar uur per week beschut werk kan doen. Dat zou goed zijn voor hem, maar ook voor ons.”
NETWERK
Eén van de eerste vragen die het wijkteam Ilse stelde, was hoe haar netwerk eruitziet. Ilse: “Natuurlijk staat je netwerk de eerste paar maanden paraat. Maar mijn ouders zijn in de zeventig en wonen ver weg. Mijn broer en zus hebben ieder hun eigen werk en gezin. Wat kun je van hen vragen? De moeder van mijn partner woont in Groningen, ook niet naast de deur. Ik kon dus niet anders dan aankloppen bij instanties. Het feit dat ik zzp-er ben en we een koopwoning hebben, helpt daar niet bij. De gemeente is wettelijk verplicht om in gevallen zoals de onze maatwerk te leveren, maar het lijkt alsof niemand hier echt raad mee weet.”
Na de negen maanden BabythuisZorg, viel Ilse terug van 28 uur in de week ondersteuning naar helemaal niets. “Ik voelde me zo eenzaam. Er was eigenlijk alleen ondersteuning mogelijk als ik zelf betaalde. Maar dat is lastig nu mijn man een WIAuitkering krijgt en we geen recht hebben op toeslagen. Gelukkig was ik inmiddels in contact met Tandem.”
Ilse heeft goed contact met Yvette, mantelzorgmakelaar bij Tandem. Ilse: “Zij weet veel en zoekt regelmatig contact met me. Ook gewoon om even te vragen hoe het gaat. Dat is heel fijn. Als ik vragen heb, kan ik
ze direct naar haar appen. Mijn hoofd is af en toe zo vol dat ik door de bomen het bos niet meer zie. Dan is het goed als iemand als Yvette pro-actief vragen stelt of informatie stuurt. Er is namelijk best veel mogelijk in Nederland, je moet alleen weten waar je moet zoeken. Soms heeft het wijkteam antwoorden en soms Tandem. Het zou wat mij betreft helemaal mooi zijn als zij nog intensiever gaan samenwerken.”
RESET FOCUS
Ondanks alles wat Ilse op haar bordje heeft, is ze onlangs – naast haar werk als interieurarchitect – een nieuw bedrijf begonnen, Reset Focus. Ilse: “Mijn huisarts blijft maar vragen hoe het komt dat ik zelf nog overeind sta. Daar ben ik eens over gaan nadenken en ik kwam tot de conclusie dat ik zelf mijn eigen zenuwstelsel kalmeer. Ik heb de communicatie met mijn lichaam zo sterk gemaakt, dat ik mezelf als het ware kan resetten. Dan voel ik weer rust en kan weer helder denken. Met Reset Focus wil ik anderen helpen door hen deze methode te leren.”
“Ik hoop dat Reset Focus het zo goed gaat doen dat ik over twee jaar mijn gezin hiermee kan onderhouden. En dat mijn partner dan ook weer kan werken en zich nuttig kan voelen. Ik hoop vooral dat er wat rust komt. Ook voor mijn kinderen. Mijn jongens zijn twee en vier, maar je kunt nu al merken dat zij opgroeien in een andere
situatie dan de meeste kinderen. Mijn oudste zoon neemt af en toe verantwoordelijkheden die hij nog helemaal niet zou moeten nemen. Dat vind ik heel moeilijk om te zien. Ik hoop dat school en Tandem mij daarbij kunnen ondersteunen.”
“Ik wil dit niet alleen doen, omdat ikzelf, mijn kinderen en mijn partner beter verdienen dan een uitgeholde schil van een moeder of partner. Dat betekent indirect ook keuzes maken die anderen nooit volledig zullen begrijpen. Laatst werd tegen mij gezegd: ‘Deel je niet te veel van je gezinsdrama?’ Waarop ik zei: ‘Dat doe ik niet om medelijden te kweken, dat doe ik om aandacht en bewustzijn te creëren rondom mantelzorg.’ Want mantelzorger ben je 24/7, of het nu gaat om je partner, kind, moeder of een andere vorm. Je staat er mee op en je gaat er mee naar bed.”
ZORG JIJ OOK VOOR EEN NAASTE?
Bij Tandem kun je terecht voor individuele ondersteuning, de inzet van een mantelzorgmakelaar, bijeenkomsten, workshops en steungroepen. Tandem is gratis voor mantelzorgers in de regio Zuid-Kennemerland.
Kijk voor het volledige aanbod en informatie op www.tandemmantelzorg.nl of neem contact op via 023 891 06 10 of info@tandemmantelzorg.nl.
Tekst: Simone Lensink. Fotografie: Ramon Philippo.
TOEN DAM
STRAAT
Gierstraat - 1976
Foto: Noord-Hollands ArchiefJ. Fielmich.
Stadsmormels
Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad en omstreken.
Fotografie: Linda Llambias.
GEZICHTEN VAN HAARLEM
Bianca van Schagen
Wie Bianca van Schagen (48) spreekt, hoort het meteen: dit is een vrouw met hart voor haar stad – én voor haar mensen. Geboren en getogen in Schalkwijk, maar sinds haar zestiende thuis in Haarlem-Noord, waarvan de laatste twaalf jaar pal aan het Spaarne. “Dat water, daar gaat echt m’n hart van kloppen. Elk seizoen laat het zich anders zien. Wandelen, hardlopen, suppen of varen – ik ben er eigenlijk altijd wel te vinden.”
Bianca is al 26 jaar samen met haar grote liefde Michel Castenmiller. En die liefde reikt verder dan hun relatie: samen runnen ze al bijna 17 jaar Café Het Wapen van Bloemendaal. “Een plek waar we gasten verwennen met lekkere drankjes, borrelhapjes, fijne muziek en vooral ook: een luisterend oor. We doen het nog altijd met enorm veel plezier.”
Naast ondernemer is Bianca ook al 26 jaar stiefmoeder van Joni, en sinds drie jaar trotse oma van kleinzoon Javi. “Dat oma-zijn is echt een nieuwe dimensie van geluk. Zo’n klein mannetje laat je zien wat echt belangrijk is in het leven.
Toch is Bianca niet blind voor de uitdagingen van het leven in Haarlem. “Wat ik jammer vind, is dat er in deze stad zóveel leuke ideeën en initiatieven zijn – van ondernemers, creatievelingen, horeca – maar dat ze vaak de kop worden ingedrukt door een woud aan regels en onbegrijpelijke verplichtingen. Daardoor is het soms gewoon niet meer haalbaar. Dat wringt.”
En toch, ondanks alles, blijft haar liefde voor Haarlem onverminderd groot. “Het is een stad die leeft, maar waar je ook gewoon jezelf kunt zijn. Vanaf het water zie je Haarlem op z’n mooist – elk jaargetijde brengt weer iets nieuws en moois langs de kade.”
Straatkunst
Fotograaf Daan Ruijter observeert de straten van onze stad.
HAARLEMSE BOMEN
Bomen geven sfeer aan onze stad. Gerard Tamminga neemt ons mee langs monumentale bomen in Haarlem.
Verliefd ben ik op deze foto van de dikste boom van Haarlem, die in de tuin van het provinciehuis staat. Je ziet dat de stam dikker is dan de dubbele deuren van het provinciehuis. Op 130 cm hoogte is de boom 6 meter in omtrek. Naar boven toe neemt de stam in omvang af, waardoor de boom een sierlijke ranke vorm krijgt. De takken waaieren breed uit, weg van de stam. Door het vallende blad in het beginnende najaar oogt de boom half-transparant. Loop onder de poort van het provinciehuis aan de Dreef door, dan valt je blik gelijk op deze 27 meter hoge, magnifieke plataan (Platanus x hispanica). De boom is ongeveer 200 jaar oud. Mogelijk is deze geplant in de tijd dat prinses Wilhelmina, moeder van koning Willem 1, het paleis als zomerverblijf bewoonde. Platanen herken je aan de schors die lijkt op camouflagekleding. Platanen hebben vruchtbolletjes die in de winter en vaak tot diep in het voorjaar aan de takken blijven hangen. Het zijn sterke bomen die het erg goed doen in een stedelijke omgeving. Je komt ze in Haarlem op veel plaatsen tegen.
is centrummanager in Haarlem en actief in verschillende besturen. Hij houdt zich in zijn vrije tijd bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.
Laat de klimop bloeien en de herfst zijn werk doen!
De zomer loopt ten einde en in de tuin lijkt alles een tandje terug te schakelen. Maar vergis je niet: het is géén dode tijd. De herfst is juist een cruciale periode, zeker voor insecten. En één plant speelt daarin een hoofdrol, terwijl hij vaak onterecht wordt weggeknipt: de Hedera, beter bekend als klimop.
Vanaf september komt de klimop in bloei, en dat is bijzonder. Het kan namelijk drie tot tien jaar duren voordat een plant voor het eerst bloeit. Maar als het zover is, verschijnen er kleine, groenige, bolvormige bloemtrosjes van zo’n drie centimeter doorsnede, rijk aan nectar en stuifmeel. Voor bijen is dit een van de laatste serieuze voedselbronnen van het seizoen, en dus van groot belang. Het is soms zó druk in een bloeiende klimop, dat wij als imkers geregeld telefoontjes krijgen van mensen die denken dat er een bijenvolk in de klimop zit. Maar ook andere insecten en trekvlinders, zoals de atalanta en de distelvlinder, zijn sterk afhankelijk van deze bloei. Zonder deze late voedselbron redden de trekvlinders hun tocht naar warmere oorden vaak niet.
Toch zie ik juist in deze periode overal klimop rigoureus teruggesnoeid worden, precies op het moment dat de bloemtrossen op het punt staan om open te gaan. Vaak gebeurt dat als onderdeel van het ‘winterklaar maken’ van de tuin. Zonde! Veel mensen denken bovendien dat klimop bomen verstikt, maar dat is meestal onterecht.
Zolang een boom gezond is, richt de klimop geen schade aan.
Sterker nog: de plant biedt voedsel en schuilplekken voor vogels en insecten, én beschermt de boom tegen zonnebrand. Ja, ook bomen kunnen verbranden door de zon.
Natuurlijk mag je klimop snoeien als hij te groot wordt. Maar doe dat doordacht. De jonge, klimmende of kruipende scheuten kun je het hele jaar door bijwerken. Laat echter de bloeiende delen met rust.
Die herken je aan hun blad: in plaats van het bekende handvormige blad hebben bloeiende takken een ovale, ruitvormige bladstand.
Deze takken klimmen niet meer en verdienen het om te blijven staan. Voor de natuur, voor de insecten, voor de herfst.
In mijn eigen tuin is het nu een periode van afronden én voorbereiden. De snijbonen zijn verwerkt, de courgettes ingemaakt in het zuur (altijd handig als ‘dingetje erbij’) en de bieten zitten in de pot. De eerste appels zijn rijp, de aardperen hebben zich gevormd in de grond, en langzaam maakt het blad plaats voor rust.
Ook de bijen zijn in herfstmodus. De honing is geoogst in juli, en nu is het tijd voor het inwinteren: ik geef de volken suikerwater, zodat ze voldoende reserves hebben om de winter goed door te komen.
Een zorgvuldig werkje, maar essentieel.
De herfst voelt misschien als het einde van het seizoen, maar in de tuin is het eerder een stille voorbereiding op wat komt. Juist nu kun je met kleine ingrepen, of juist door even niets te doen, veel betekenen.
Dus voordat je de snoeischaar erbij pakt, kijk nog eens goed naar die klimop. Met een paar bloeiende takken help je, zonder dat je het merkt, een heel legioen bijen en vlinders de winter door.
Het lekkerste uit... de Vijfhoek
Eerlijk Puur & Lekker
MABROUK HAARLEM
Tuchthuisstraat 2, 2011 XK Haarlem
Telefoon: 023 532 0251
E-mail: info @ mabroukhaarlem.nl
OPENINGSTIJDEN
Maandag tot vrijdag: 08:30 t/m 18:00 uur
Zaterdag: 08:00 t/m 17.15 uur
Zondag: gesloten
Van ae markten thuis
CATERING IN DE PRACHTIGE RUIMTES VAN DOOPSGEZIND HAARLEM
Bij Jansje voeren ze ook regelmatig mooie cateringaanvragen uit. Vaak in de prachtige ruimtes van Doopsgezind Haarlem die je ook kunt afhuren. Zeker de moeite om eens naar te kijken als je voor je bedrijf een goede vergaderlocatie nodig hebt. Of misschien wil je je lieve vrienden eens verrassen met een High-Tea? Kijk voor de ruimtes op Doopsgezindhaarlem.nl/zaalhuur. De Jansjes kunnen dan de catering voor je verzorgen.
PAPIERPLEZIERTJES
MET EEN GELUKSPOPPETJE
Plezier op papier... zo doet Jansje dat. Papierplezietjes houdt van simpel, eenvoudig en positiviteit. Wat de situatie ook is. Dat lees je ook terug in alle gedichtjes met die kenmerkende boodschap. Dit geeft Papierpleziertjes die unieke identiteit.
TERUG NAAR SCHOOL MET DE
DUURZAME RUGZAKKEN VAN UCON ACROBATICS
Heroverwogen. Herontworpen. Opnieuw uitgevonden. We leven in tijden die vragen om nieuwe benaderingen. Tijden waarin we ons moeten bevrijden van achterhaalde opvattingen. Duurzaamheid zit stevig verankerd in het DNA van Ucon Acrobatics.
In plaats van PET-flessen uit de drankenindustrie recyclet Ucon Acrobatics nu textielafval en het doel is om dit soort afval zoveel mogelijk te gebruiken in elk product waarbij een lage uitstoot voorop staat.
In 2023 lanceerde Ucon Acrobatics een eerste serie rugzakken gemaakt van gerecycled textielafval. Vanaf 2025 wordt de gehele collectie op basis van textielrecycling in de markt gezet. Ucon Acrobatics neemt een voortrekkersrol op zich en hoopt op vele navolgers. Vandaag beter dan morgen.
De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep. De Wereld van Jansje | Grote Houtstraat 45 | www.jansje.nl | winkel | lunchroom | to go | catering | webshop
Een openhartig gesprek met...
MELISSA
ROOS
‘Met muziek kan ik uiten wat in woorden niet lukt’
Muziek brengt haar in een parallel universum waar ze zich vrij voelt en loskomt van het alledaagse. Melissa Roos is zangeres en zangcoach. Zestien jaar geleden overleed haar moeder. Zingen en componeren heeft haar geholpen met de verwerking van dit verlies. “Zingen maakt gevoelens vloeibaar, het zet energie in beweging.”
HHaar huis ligt aan een klein plantsoen in een rustige buurt van Santpoort-Zuid.
De Haarlemse Melissa (49) opent de deur met een brede glimlach. Hondje Milla springt vrolijk blaffend om haar heen. In de woonkamer staat de zwarte vleugel van haar moeder pontificaal in het midden. Melissa studeerde zang lichte muziek, pop en jazz aan het conservatorium in Alkmaar. Ze is zangeres van het duo Urban Acoustic en treedt als May Rose regelmatig op met haar band. Daarnaast werkt ze als zangcoach, geeft taalles met muziek aan immigranten en zingt voor mensen in rouw. ‘Het Lied van gemis’ (van iets of iemand) is een samenwerking met rouwtherapeute Trudy Satink.
De liefde voor muziek werd al op jonge leeftijd aangewakkerd door haar moeder, een getalenteerd klassiek pianiste. Ze speelde dagelijks composities van onder anderen Chopin en Schubert op haar geliefde Steinway. Ook haar tante, zangeres bij de ska-band What Fun!, was een belangrijke inspiratiebron. “Rond mijn elfde begon ik met het opnemen van mijn eigen zang op cassettebandjes. Muziek schrijven en zingen was mijn grote passie en dat is het nog steeds. Ik wist al jong dat ik zangeres wilde worden. Af en toe mocht ik mee naar een optreden van mijn tante. Fantastisch vond ik dat, die magie van samen muziek maken. Er is tijdens het spelen zo’n verbinding tussen de bandleden onderling en tussen de band en het publiek. Het brengt je in een bubbel, een andere wereld waarin je
jezelf even kunt verliezen en loskomt van het alledaagse.”
INDIVIDUELE LESSEN
Op vijftienjarige leeftijd kreeg ze de kans om met de leadzanger van What Fun! in de studio zangpartijen op te nemen. Deze ervaring was het begin van haar muzikale carrière. Samen met hem nam ze jarenlang nieuw repertoire op. Ze zong daarnaast in bandjes en werd na het conservatorium ook zanglerares. Om het leraarschap uit te diepen volgde ze in 2021 een coachopleiding. “Goed en mooi zingen vergt meer dan techniek. Het is belangrijk om te kijken naar hoe het voor leerlingen voelt om te zingen. Hoe staan ze erbij en wat maakt dat ze les nemen? Dat is voor iedereen verschillend. Ik draai
geen programma af, het zijn individuele lessen. Samen bespreken we wat de leerling wil bereiken en hoe we daar kunnen komen.”
Volgens Melissa vinden veel mensen het spannend om op zangles te gaan. Ze hebben een bepaald klankideaal in hun hoofd waar ze aan willen voldoen. “Tijdens het zingen vraag ik leerlingen waar ze aan denken en of ze een oordeel hebben over de klank die ze maken. Mensen zijn vaak kritisch op zichzelf. Zingen gaat gepaard met trillingen. Je stembanden trillen, maar ook alles eromheen. Je kan ervaren waar het vastzit in je lichaam. Zingen maakt gevoelens vloeibaar, het zet energie in beweging en dat begint bij jouw klank. Het is interessant om te kijken naar wat voor effect dat op je heeft.”
Sommige leerlingen worden geraakt door een lied en kunnen door alle emoties niet verder zingen. Anderen zijn zo kritisch naar zichzelf dat ze te geremd zijn om geluid te maken. “Ze voelen letterlijk een hand om hun keel en durven niet vrij te zingen zoals bijvoorbeeld in de auto als niemand het hoort. Een leerling zei ooit tegen me: ‘Als ik zing neem ik zoveel ruimte in’. Dat mag natuurlijk. Mensen kunnen zelfs blij worden van jouw zang. Het wel of niet openlijk durven zingen zegt iets over je persoonlijkheid of over hetgeen waar je misschien mee zit.”
PERFECTIONISTISCH EN ONZEKER
Het is belangrijk te reflecteren tijdens het lesgeven, meent de zangcoach. “Als ik iemand iets wil leren gaat dat beter als ik me inleef in hoe diegene erbij staat. Hoe voelde het ook alweer voor mij? Door de juiste vragen te stellen en goed te luisteren krijg ik inzicht in de persoon. Bij kinderen is dat lastig, zij kunnen vaak hun gevoel moeilijk verwoorden. Bij sommige leerlingen komen gevoelens los uit het verleden. Iemand vertelde me jaren niet gezongen te hebben omdat haar ooit was gezegd: ‘Ga maar achterin staan, je klinkt zo vals’. Ze was al kritisch op zichzelf, toen haar angst werd bevestigd was de impact enorm.”
De coachopleiding heeft Melissa ook geholpen inzicht te krijgen in zichzelf. Ze werd zich bewuster van haar eigen processen. Van de innerlijke criticus bijvoorbeeld heeft Melissa ook last gehad. “Mijn moeder was klassiek pianist en zeer kritisch op zichzelf. Ze speelde fantastisch, maar had last van faalangst. Ik zag hoe streng ze was voor zichzelf. Er zat altijd een rem op, zodra er iemand binnen kwam liet ze zich niet meer gaan in haar spel. Als kind heb ik dat natuurlijk meegekregen. Ik ben ook erg perfectionistisch en was in mijn puberteit onzeker. Geen handige combinatie als je wilt optreden. Wat mij erg heeft geholpen is om tijdens het zingen van het denken naar het voelen te gaan. Het hoofd vertelt je wat er allemaal niet goed gaat. Als je in contact blijft met je lijf kun je vrijer zingen en klinkt het ook beter.”
‘Muziek is een krachtige kunstvorm om met verdriet en verlies om te gaan’
MUZIEK IS ONGRIJPBAAR
Muziek speelt een grote rol in het leven van Melissa. Met muziek kan ze meer vertellen dan in woorden. “Dat doe ik bijvoorbeeld met de energie in mijn stem, de melodie, de toonhoogte, de compositie en het arrangement. Als je een lied zingt kunnen er gevoelens loskomen die niet met woorden te duiden zijn. Dat geldt ook voor de luisteraar. Een concert (klassiek of pop) omschrijven we al snel als prachtig, maar het is veel meer dan dat. Je wordt meegenomen op reis, dat vind ik het mooiste. Muziek kent geen vorm of definitie, het is juist ongrijpbaar en abstract.”
Volgens de zangcoach is muziek ook zeer geschikt bij het leren van een taal. Samen met docent Marjolein Schaftenaar geeft ze Nederlandse les aan onder anderen immigranten. “Het is magisch wat er tijdens de lessen Taal en Muziek gebeurt. De leerlingen komen vaak uit oorlogssituaties, familie en vrienden hebben ze achtergelaten of zijn overleden. Wij gebruiken muziek uit het thuisland met Nederlandse tekst. Die combinatie zet mensen echt aan, zo bijzonder om te zien. Soms raken leerlingen teveel geëmotioneerd, maar het opent ze ook. Vertrouwde muziek sterkt ze en vergroot het enthousiasme om een tweede taal te leren. Muziek is zo krachtig, het zet alle hersendelen aan. Als je muziek maakt of luistert maken alle delen contact met elkaar, zo leer je natuurlijk ook sneller.”
ACCEPTATIE VAN VERLIES
Met Het lied van gemis, telkens een uniek en persoonlijk lied voor mensen in rouw, kunnen
ook gevoelens in beweging komen, ervaart Melissa. “Als een dierbare is overleden kan het verlies als een golf over je heen spoelen, daar heb je geen controle over. Rouw is zo groot en ingrijpend. Al schrijvend aan de tekst voor hun eigen lied staan mensen stil bij hun gevoelens en gedachten en maken een verbinding met zichzelf en het gemis. Tijdens het zingen van het lied zie ik van alles bij de betrokkenen gebeuren. Hopelijk leidt het tot meer acceptatie van het verlies. Dat proces van aanvaarding kan jaren duren overigens.”
Zestien jaar geleden is de moeder van Melissa overleden na een kort ziekbed. Muziek schrijven en zingen heeft haar geholpen bij de verwerking van dit grote verlies. “Rouw is niet van de ene dag op de andere over. Het gemis van mijn moeder is in mijn leven verweven. Muziek helpt me dit te dragen. Mijn moeder componeerde ook. Ze had mij gevraagd of ik op een bepaald lied de tekst wilde schrijven. Dat was er nooit van gekomen. Toen ze ziek werd bleek al snel dat ze niet lang meer zou leven. Ik ben als een malle aan de tekst gaan werken. Op de laatste opnamedag in de studio hoorde ik dat het heel slecht met haar ging. Ze was al in een diepe slaap. Met de opname in de auto ben ik snel naar haar huis gereden en heb het laten horen. Ze opende haar ogen en tilde een hand op; echt een bijzonder en dierbaar moment dat ik voor altijd bij me draag. Mooi en moeilijk tegelijk. Als ik er nu aan terug denk, voel ik gelijk weer die emoties. Het schrijven, haar muziek en het eerbetoon
hebben mij geholpen bij het verwerken van haar overlijden.”
Recentelijk heeft Melissa een ander nummer voor haar moeder opgenomen. Los, een lied over het loslaten van haar moeder en het loslaten van een toekomst samen die niet meer komt. “Ik had het nummer al eerder geschreven en gecomponeerd, maar nog niet opgenomen. Ik vond het moeilijk. Mijn vader was gisteren bij mij en ik heb hem de opname laten horen. Tranen biggelden over onze wangen. Mijn vader was diep ontroerd, voor mij een heel mooi moment. Ik ben weer een stapje dichter bij het accepteren van het gemis van mijn moeder. Het verlies zal onderdeel blijven van mijn leven, het is ook niet iets dat opgelost hoeft te worden.“
PARALLEL UNIVERSUM
Muziek brengt Melissa in een parallel universum waar ze zich vrij voelt. Als zangeres kan ze die vrijheid altijd opzoeken. “Daar word ik zo blij van. Mooie muziek laat je zweven of je het numaakt of ernaar luistert. Het brengt je in een bubbel, los van alles. Die momenten van vrij zijn gun ik iedereen. Muziek raakt ons allemaal. Met zingen kan ik verhalen op een abstracte manier delen, niet alleen die van mijzelf maar ook van anderen. Door de kracht van muziek hoop ik harten te verbinden.” ✶
Voor meer informatie zie: www.melissarooscoaching.nl en www.praktijkrouwvanjou.nl
Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.
- OKTOBER
Lange Begijnestraat 9 | www.schuur.nl
Via Rudolphi Producties HET DEBUUT
Tijdens Het Debuut ontdek je de meest opvallende afstudeervoorstellingen van 2025. Op één avond zie je drie verschillende voorstellingen van dé theatermakers van de toekomst. Met Het Debuut geeft Via Rudolphi Producties al bijna 15 jaar de nieuwe generatie theatermakers een podium!
Wanneer: 26 en 27 september
IID Company & The_And Music Present HEAR_ME
Met HEAR_ME maakt Remy Tilburg zijn debuut als choreograafwaarin hij met een grensverleggende bewegingstaal de manier waarop we communiceren bevraagt en vernieuwt. In HEAR_ME vinden zes dansers – één doof en vijf horend – elkaar in een taal zonder woorden.
Wanneer: 26 & 27 september
MIYAZAKI’S MULTIVERSE
Hayao Miyazaki is een legendarische Japanse animatie-regisseur en de medeoprichter van Studio Ghibli, die dit jaar haar 40-jarige bestaan viert. Van goed versus kwaad, mens en natuur, oorlog en pacifisme, de materiële en spirituele wereld. Slechts weinig makers onderzoeken de tegenstellingen van de mensheid zoals Miyazaki dat doet.
Wanneer: vanaf september
Marte Boneschansker
OPSTAND
Je hébt invloed. Het heeft zin. Give a Damn. OPSTAND is een theatrale audiovoorstelling en collectieve oefening in verzet. Een hoopvolle poging het stille midden in beweging te krijgen. Wie vormt de tegenkracht? Wanneer zeg jij nee? Ontdek de rebel in jezelf tijdens deze immersieve voorstelling over verzet, hoop en staan voor je idealen.
Wanneer: 1 & 2 oktober
Toneelschuur Producties – Jessie L’Herminez
HET PROCES
In Het Proces raken we, samen met Josef K., steeds dieper verstrikt in Kafka’s verwarrende wereld. De logica brokkelt af, de antwoorden glippen weg als een woord op het puntje van je tong – net buiten bereik. De voorstelling is meer dan het verhaal van Josef K.; het is een spiegel voor onze eigen behoefte aan orde en verklaringen. We willen oorzaak en gevolg, houvast en structuur. Maar wat als de wereld zich daar niets van aantrekt? Wat als begrip ons daadwerkelijk telkens ontglipt.
Wanneer: 25 t/m 31 oktober
Sally Dansgezelschap Maastricht
GOD IS A DJ
God is a DJ is geïnspireerd op de gelijknamige danshit van Faithless uit de jaren ‘90. Naast deze iconische titeltrack brengt de voorstelling een dynamische mix vanherkenbare pop- en dance hits van de jaren ’90 tot nu naar het podium, waardoorGOD is a DJ een feest van herkenning en verbinding is voor volwassen én jongere bezoekers.
Wanneer: 7 november
De eerste bioscoopervaring voor kinderen van 2 tot 6 jaar
CINEMINI
Tijdens Cinemini vertonen we mooie, lieve, spannende, abstracte, verhalende en soms ook uitdagende korte films, speciaal voor peuters en kleuters. De films worden vertoond met gedimd licht, het geluid staat niet te hard, de sfeer is ontspannen, de kinderen kunnen vrij bewegen en reageren op de films en na afloop verwerken de kinderen hun ervaring met al hun zintuigen. Elke zondagochtend om 10.30 uur.
Toneelschuur Producties
Agnes Laura Kumpina
CABARET SIBERIA
Cabaret Siberia is een poetische, magisch realistische voorstelling over kunst als verlevingsmechanisme. Een ode aan de kracht van de artistieke ziel, die altijd van zich laat horen, ook als alle andere stemmen verstommen.
Wanneer: 22 t/m 29 november
NIET GESTOLEN IS ALTIJD MIS
Stel je voor: je hebt ineens 20 miljoen euro. Wat kun je daarvan doen? Een vraag die weinigen van ons hoeven te beantwoorden. Maar wat als je die 20 miljoen plotsklaps in je schoot krijgt geworpen? Door een toevalligheid?
Het overkomt Harry Bruins, de hoofdpersoon in de geweldige klucht Niet gestolen is altijd mis die Toneelgroep Perspektief in november op de planken brengt. Harry heeft namelijk een verkeerde koffer mee naar huis genomen. Verkeerd? Nee, want er zit 20 miljoen in! Probleemloos? Ook dat niet, want van wie is dat geld? Is het wel zuivere koffie? De rechtmatige(?) eigenaar wil het uiteraard graag terug. En gaat daar heel erg ver voor.
Harry wil meteen vertrekken en zijn ouwe leventje van hard werken verruilen voor niets doen in de zon. Barcelona? Bali? Zijn vrouw Tilly schrikt. Ze vraagt zich vertwijfeld af waar het geld vandaan komt. Bovendien kunnen ze die avond niet weg, omdat ze gasten krijgen! Dick en Betty zouden immers op visite komen. Die kun je toch niet zomaar afzeggen? Naast de genode gasten, zijn er ook ongenode gasten: twee politieagenten (en zijn die wel zuiver op de graat?), een wel erg vrijpostige taxichauffeur en bovenal de eigenaar van de koffer. Kun je die afpoeieren? Er is al een dode gevallen…
Het scenario, geschreven door Ray Cooney, speelt in de jaren ’80. Het staat garant voor een uitvoering met vele spannende verwikkelingen, humor en een grande finale. En timing is alles bij zo’n klucht. Dus oefent Toneelgroep Perspektief vanaf de zomer op de dinsdagavonden op haar locatie in Haarlem voor dit stuk. Dat oefenen is uiteraard het leren van de teksten en je vereenzelvigen met je personage. Maar vooral ook gaat het bij een klucht als deze om de onderlinge timing. En dat vraagt naast wat inspiratie, vooral ook om transpiratie. Dus repeteren, repeteren. Toneelgroep Perspektief, opgericht in 2006, heeft immers een naam
hoog te houden, of het nu gaat om meer serieuze stukken of een geweldige klucht. Tijdens de repetitieavonden wordt hard gewerkt, veel gelachen en ook geëxperimenteerd met de mis en scène. Dit leidt tot vernieuwingen en verbeteringen, vaak ingegeven door spelimpuls. Met ervaren acteurs. En dit alles onder de bevlogen regie van Henrike van Engelenburg.
WIL JE HET EINDRESULTAAT ZIEN?
Kom dan op 8 of 9 november naar theater de Luifel in Heemstede. Gegarandeerd een avond vol vermaak van het hoogste (amateur-)toneelniveau!
In drie jaar tijd is expositieruimte Naaiatelier Haarlem uitgegroeid tot een warme en veelzijdige plek voor allerlei vormen van kunst. In de komende periode opent de ruimte haar deuren voor nieuwe, verrassende en inspirerende initiatieven.
AARDSE PIGMENTEN EN STILLE SCHATTEN
Een leven in lagen; een overzichtstentoonstelling
BEPPIE KOOREMAN
Tijdens Kunstlijn Haarlem 2025 viert Beppie Kooreman haar 50-jarig kunstenaarsjubileum met een overzichtstentoonstelling en boekpresentatie. De tentoonstelling markeert niet alleen een indrukwekkende carrière, maar ook de blijvende relevantie van haar werk. Persoonlijke geschiedenis, maatschappelijke betrokkenheid en de kracht van kunst komen op bijzondere wijze samen. Beppie Kooreman is geboren in 1941 in Leiden en woont en werkt sinds jaar en dag in Haarlem. In haar ingetogen kleurgebruik, subtiele texturen en transparante lagen schuilt een diepe gevoeligheid voor menselijke kwetsbaarheid. Abstracte vormen versmelten met figuratieve elementen tot beelden die zowel persoonlijk als universeel zijn. Een terugkerend element in haar oeuvre is textiel: verstijfde lappen, uitgewrongen vaatdoeken, gestapeld linnengoed. Het zijn objecten die verhalen van het alledaagse, van zorg en arbeid. Zij verwijzen naar het onzichtbare leven van miljoenen vrouwen wereldwijd. Het is een uiting van haar jarenlange betrokkenheid bij de vrouwenbeweging.
Kooreman’s reislust bracht haar naar Spanje, waar zij rode en gele aarde verzamelde en verwerkte tot verf. Deze aardse pigmenten werden de basis van haar latere werk. Een derde element dat vaak terugkomt in haar werk is lood. Lood symboliseert het gewicht van traditie en vergankelijkheid. Het is zowel zwaar als buigzaam.
Het werk van Beppie Kooreman is niet alleen introspectief, maar ook geëngageerd.
Zo wijdde zij reeksen aan actuele gebeurtenissen zoals de oorlog in voormalig Joegoslavië en recenter de oorlog in Oekraïne.
Vondsten en verhalen
RAGA PAAPE
Te zien: 1, 2, 8 en 9 november
Openingstijden: van 11.00-17.00 uur.
Raga Paape is een dingen-zoeker. Overal waar zij komt, kijkt zij om zich heen of zij iets moois kan vinden – in het bos, op het strand en in de stad. Door de jaren heen verzamelt zij bijzondere vondsten uit de natuur, maar ook beeldmateriaal uit oude tijdschriften, boeken en eigen foto’s. Daarmee maakt zij composities: soms giet zij een mal in klei af met gips en bewerkt deze. Soms ontstaan collages. Elke compositie is een klein verhaal. Omdat zij het aan de toeschouwer wil overlaten welk verhaal dat is, geeft zij haar werk nooit een titel. Na haar afstuderen aan de kunstacademie heeft zij haar manier van kijken steeds verder verfijnd. Zo is een beeldtaal ontstaan waarin toeval, verzameling en verbeelding samenkomen.
Te zien en te koop: 11 t/m 14 december Openingstijden: van 12.00-17.00 uur.
Begijnhof 10 | www.theaterdeliefde.com
O.P. DE LIEFDE: ONTDEK NIEUW TALENT!
Ken je het leukste en verrassendste try-outpodium van Haarlem al? Iedere eerste woensdag van de maand zie je fonkelnieuw talent in O.P. De Liefde: cabaretiers, stand up-comedians, kleinkunstenaars, muzikanten; iedereen is welkom! Steevast begeleid door onze huisband De Lieverdjes, onder leiding van Mees van Haren. Nieuwelingen kunnen in O.P. De Liefde hun eerste stappen zetten, veteranen hun nieuwe ideeën testen. Elke keer 5 acts van maximaal een kwartier, elke keer een ontdekking! Heb je aspiraties?
Meld je aan via openpodium@theaterdeliefde.nl
Wanneer: woensdag 1 oktober
HEERLIJKE AMERICANA VAN BAYOU MOSQUITOS
De Amsterdamse Americana-band Bayou Mosquitos viert haar 35ste verjaardag met een nieuw album. De band speelt een kruidige akoestische mix uit het zuiden van de VS met belangrijke rollen voor de accordeon, piano, mandoline, shuitar, bas en (slide-)gitaar. Met eigen werk en songs van helden als Allen Toussaint, Ry Cooder, The Meters, Los Lobos en The Band. Al jaar en dag brouwen de Muggen uit de Delta met veel plezier hun eigen ‘southern style gumbo’. Het jubileumjaar wordt dan ook flink gevierd!
Wanneer: zondag 19 oktober
DROOGKOMISCHE CABARET
MARJOLIJN VAN KOOTEN
Marjolijn kennen we van haar eerdere, uitverkochte voorstellingen over paniek, piekeren en pillen. Haar eerlijke, droogkomische cabaret vol zelfspot is een genre op zich en trekt in heel Nederland volle zalen. In deze voorstelling vraagt ze zich af waarom we het leven toch pas waarderen als er iemand dood is. Of ziek. Kan dat niet wat eerder? Moeten er eerst dooien vallen voordat we voelen dat we leven? Zwarte humor, gevoelige liedjes en schaamteloze verhalen; dat is Van Kooten ten voeten uit!
Wanneer: vrijdag 24 oktober
THE BIG SIX VAN MART HILLEN
Waar mensen The Big Five willen zien op safari, draait het leven van Mart Hillen om The Big Six. Voor hem zijn dat de zes heilige snaren op zijn gitaar waarmee hij een oneindig aantal weergaloze nummers instrumentaal kan spelen. In zijn theaterconcert The Big Six neemt hij je mee op expeditie naar zijn big six-gitaristen, onder wie Tommy Emmanuel en Marc Knopfler en speelt hij zijn big six-gitaarnummers, waaronder Brothers in Arms, Stairway to Heaven, Hotel California en Africa
Wanneer: zaterdag 8 november
Jolanda Beyer
Algemeen directeur Patronaat
Men gaat op reis om thuis te komen
Aan de noordkant van het station staat deze prachtige tekst van Godfried Bomans: ‘Men gaat op reis om thuis te komen.’ Bij velen vast bekend. Soms kom ik erlangs en sta ik er niet bij stil, maar van tijd tot tijd resoneert het bij me. Dan komt de tekst binnen en blijft aan me kleven. Zo ook toen ik net terugkwam van drie maanden vakantie en me realiseerde dat dit nu precies was wat ik de afgelopen maanden ervaren heb.
Ik hoefde drie maanden lang geen directeur van een poppodium te zijn, geen afspraken maken, stukken schrijven, geen grote beslissingen, geen telefoontjes, appjes van ’s ochtend vroeg tot ’s avonds laat en geen mail. Ik kon gewoon zíjn, dat doen wat die dag voorbijkwam en waar we zin in hadden. Mediteren met duizenden mensen tegelijk bij de Borobudur bij het Waisak Lantern-festival, de onderwaterwereld én jungle van Noord Sulawesi bewonderen en op een scooter de tempels en geschiedenis van Angkor Wat verkennen. Ik was een vrije vogel die terugging naar haar roots in Azië. Een vrouw die op Terschelling de wind door haar haren liet jagen. Een yogi die de kopstand leerde doen.
Ik vertrok niet omdat thuis niet fijn was. Integendeel. Ik heb een leven, een gezin, een werkplek waar ik blij van word en die ik waardeer. Het leek me alleen echt heerlijk om samen met manlief even niet bezig zijn met al die rollen die thuis zo stevig aan je vastplakken. Ervaren hoe het is en wie ik ben zonder vergaderstukken, zonder telefoon, zonder agenda zonder het gewone dagelijks leven en zonder zorg. Ik dacht dat dat in het begin onwennig zou zijn, maar dat was zeker niet het geval. Ik kon vol vertrouwen Patronaat aan het team overlaten en het thuisfront kan ook echt heel goed een poosje zonder onze zorg.
Thuis bleek al heel snel niet maar één plek te zijn. Thuis is een gevoel dat zich verplaatst. Soms zit het in een tempel waar een onbekende vol trots met je deelt hoe de echo van het bonzen tegen je borst klinkt. Soms in een nieuwe plek die je ontdekt op het eiland waar je al 56 jaar rondloopt. Thuis is dat warme besef dat je ergens mag zijn, dat je deel uitmaakt van een groter verhaal. Tegelijkertijd realiseer ik me dat datzelfde ‘thuis’ voor velen helemaal niet vanzelfsprekend is. Terwijl ik het me kon veroorloven om tijdelijk afstand te nemen, zijn er miljoenen mensen die gedwongen onderweg zijn. Oorlog, klimaat, armoede: ze dwingen mensen hun huis te verlaten zonder garantie ooit ergens weer thuis te kunnen komen. Voor hen is reizen geen luxe, maar noodzaak. En wat betekent thuiskomen als je geen thuis meer hébt?
Dat contrast raakte me. Ik, de geluksvogel die kiest voor een sabbatical. Zij, de mensen die nergens meer landen. Ik heb gewoon de mazzel dat mijn wieg op Terschelling stond. Het maakt ‘Men gaat op reis om thuis te komen’ heel gelaagd en ook een beetje bitter. Daar waar thuiskomen voor de één vakantie is, is het voor de ander een onbereikbare droom. En toch, misschien schuilt er ook een uitnodiging in. Dat wij, die een thuis hebben, ons meer bewust worden van die rijkdom. Dat we onszelf de vraag stellen: hoe kan ik mijn huis, mijn stad, mijn werkplek meer thuis maken – niet alleen voor mezelf, maar ook voor de ander die het niet kan vinden. Na drie maanden kwam ik weer thuis. In mijn eigen bed, met de vertrouwde geluiden van de stad buiten. Maar ook met een ander perspectief. Thuiskomen gaat minder over muren en stenen, en meer over verbondenheid. In retrospectief was mijn reis inderdaad geen vlucht, maar een oefening in kijken. Kijken naar wie ik ben zonder al die rollen, en kijken naar een wereld waarin thuiskomen voor sommigen een voorrecht is en voor anderen een strijd.
EXPOSITIE
Energieplein | tegenover de Lichtfabriek.
Nieuwe Vide begint in september met de eerste Teken Or Leave It Open Draw, een laagdrempelige avond waar je kan komen tekenen, experimenteren of gewoon mensen kunt ontmoeten. Workshops en Open Draws wisselen elkaar af.
PULLING BLOOD FROM STONE
met performance programma van Ahmad Mallah (Palestina/Syrië/Nederland) en Rebecca Lillich/Krüger (USA/Duitsland).
Dit duo werkt op het snijvlak van het persoonlijke en het politieke, waarbij zij symboliek gebruiken als middel voor reflectie, introspectie en verbinding. Door middel van videowerken, live performances en fysieke installaties verkent het duo het ongemak van het concept ‘thuis’. Ze betreden elkaars geschiedenis(sen) en wisselen ervaringen uit op een chaotisch speelveld. Afgelopen twee maanden hebben zij de kans gehad om bij Nieuwe Vide nieuw werk te ontwikkelen en het resultaat is nu in de expositie te zien.
Te zien: t/m 28 september, vrijdag t/m zondag, 12.00 tot 17.00 uur.
PROGRAMMA SEPTEMBER -OKTOBER
• 24 september Teken Or Leave It - Workshop van Rebecca Lillich/Krüger, 19.00 uur
• 26 & 27 september Performance Pulling blood from stone
• 28 september Finissage Pulling blood from stone
• 8 oktober Teken Or Leave It - Workshop Lego building -
• 6 - 12 oktober Week van de Toegankelijkheid
Meer weten over de expo? Scan QR code
Meer weten over Teken Or Leave It ? Scan Qr Code.
Nieuwe Vide is weer geopend voor een nieuw seizoen vol activiteiten, workshops, performances, open studio’s en meer.
Nieuwe Vide is een Haarlems kunstpodium én broedplaats waar experiment en talentontwikkeling centraal staan. Ze bestaan al 30 jaar in Haarlem en programmeren hedendaagse kunst, filmavonden, live action painting, audiovisuele performances en muziek. Ook bestaat de broedplaats uit 26 ateliers met meer dan 30 kunstenaars en makers. Je kan spannende exposities bekijken, meedoen aan workshops en Open Draws onder de noemer Teken or Leave it. Daarnaast wordt elke woensdag soep geserveerd; om 13.00 uur kan iedereen voor een kleine donatie mee eten.
Nieuwe Vide heeft haar roots in de kraakbeweging liggen en bouwt voort op deze idealen. Dit zie je terug in de programmering, maar ze bieden ook de ruimte aan activistische (kunst) collectieven en hebben een artist-inresidency, waar kunstenaars kunnen werken aan nieuw werk. Vanaf heden toont NieuweVide in HRLM de nieuwste exposities; je kunt zien wat de kunstenaars uit de broedplaats en residency aan het maken zijn en welke activiteiten je er kunt doen.
Foto: Eva Kreuger.
Hermance van Dijk - Pulling blood from stone
Mylou Frencken
Deze column wordt afgewisseld, deze keer: Mylou Frencken - artistiek leider Theater De Liefde.
LUSTRUM
Vijf jaar geleden was er alleen nog maar een plan. Of eigenlijk een droom.
Een klein theater speciaal voor cabaret, kleinkunst en muziek in Haarlem.
Midden in de winter van 2020-2021 kwam het er ineens van: een ruimte, een sleutel, een club mensen, een stoet vrijwilligers, een naam: Theater de Liefde.
En gordijnen, een vleugel, lampen, een geluidsinstallatie, stoelen en tafels. Tafels? Ja, tafels. Het was midden in ‘corona’ moet je weten. Er waren strikte regels: van geen publiek naar 30 man publiek met 1,5 meter afstand ertussen. Geen omstandigheden waarin je een beginnend theater kunt laten floreren, to put it mildly. Er waren mensen die ons voor gek verklaarden, zoals de journalist die een boek schreef over de geschiedenis van het kleine theater in Nederland, er was de burgermeester tegenover wie ondergetekende in een talkshow het idee verdedigde het pas geopende theater wél open te gooien voor een volle zaal Theo Maassen-fans terwijl dat níet mocht volgens het corona-beleid.
Er was kortom reuring, wat zeg ik, welkome reuring.
Theater de Liefde stond op de kaar t. En dat staat het, nu bijna 5 jaar later nog steeds, als een huis zelfs. Dankzij de vele bijzondere voorstellingen die er voorbijkwamen, onze hardwerkende toegewijde vrijwilligers bij de deur, achter de bar en achter de techniektafel. En natuurlijk dankzij het publiek dat nieuwsgierig toestroomt en almaar uitdijdt.
Ongelooflijk is het. We moeten het vieren. En dat gaan we doen ook. Het wordt een seizoen van uitpakken en doorpakken. Naast het cabaret/kleinkunst- en muziekprogramma brengen we in december met trots twee speciale kerstedities van ons open podium O. P. De Liefde, in februari vieren we de pijn en de schoonheid van de liefde in het Festival van de Liefde, er komt door het hele jaar heen een talkshow die antwoord geeft op alle mogelijke levensvragen meerdere afleveringen onder de titel Hoe hoe hoe met Mylou. En als het weer en de omstandigheden het toelaten sluiten we dit feestseizoen af op een buitenpodium. Wij hangen de slingers royaal op, kom ze vooral bewonderen!
Verwey Museum Haarlem is 7 dagen per week geopend. Elke eerste zondag van de maand gratis entree.
Meer dan muze
JEANNE VERWEY-TILBUSSCHER
Wie het leven van Kees Verwey wil begrijpen, kan niet om Jeanne Tilbusscher heen. Als echtgenote, muze en stille kracht speelde zij een onmisbare rol in zijn bestaan. Toch bleef haar eigen artistieke talent lang onderbelicht. Hoog tijd om haar in het zonnetje te zetten.
De tentoonstelling toont niet alleen de prachtige portretten die Verwey van zijn vrouw schilderde, maar brengt ook voor het eerst haar eigen kunstzinnige werk in Haarlem onder de aandacht. Jeanne was veel meer dan alleen Verweys steun en toeverlaat: ze was een begenadigd naaldkunstenares met een veelzijdig oeuvre dat verder reikte dan textiel. Naast verfijnde merk- en stoplappen, borduurwerken, patchwork en een met kralen gebreide tas, maakte zij ook tekeningen en aquarellen.
In haar borduurwerken, zichtbaar beïnvloed door Verweys schilderkunst, koos Jeanne voor kleurrijke, losse steken en speelse composities – een subtiele, maar krachtige echo van de expressiviteit die haar man zo kenmerkte. Met een intieme presentatie wordt niet alleen de vrouw achter de schilder geëerd, maar wordt er ook ruimte gegeven aan een kunstenaar die haar eigen plek in de schijnwerpers verdient. Jeanne Tilbusscher, de stille kracht achter Kees Verwey, treedt eindelijk zelf naar voren.
Streken van een meester
125 JAAR KEES VERWEY
Dit jaar vieren we de 125ste geboortedag van Kees Verwey, een van de meest eigenzinnige Haarlemse kunstenaars uit de vorige eeuw. Ter ere daarvan is er een unieke reeks tentoonstellingen te zien: Meer dan muze (t/m 26 oktober 2025); Verwey en zijn inspiratie (t/m 9 november 2025), met werken van Breitner, Israels, Sluijters, Toorop en andere grootheden; en Atelier in beeld (t/m 18 januari 2026), waarin Verweys iconische atelierstukken en foto’s van Nico Koster en Hans de Bruijn centraal staan.
GRATIS AUDIOTOUR
Kees Verwey, Portret Jeanne VerweyTilbusscher, 1951, olieverf op doek, collectie Stichting Kees Verwey.
In de rol van Kees Verwey zelf neemt Erik van Muiswinkel je mee in het leven, de gedachten en de kunst van deze Haarlemse schilder. De audiotour biedt een verdiepende ervaring vol verrassende, geestige verhalen en persoonlijke anekdotes. Je hoort over het ontstaan van verschillende bekende werken, over zijn legendarische atelier, zijn vrouw en muze Jeanne en zijn inspiratiebronnen.
Ontdek wat er nog meer te zien en doen is: verweymuseumhaarlem.nl
Foto’s: Arthur van Megen.
Een nieuwe blik op het mannelijk lichaam
in het werk en leven van Michelangelo
DE MANNEN VAN MICHELANGELO
550 jaar na zijn geboorte brengt Teylers Museum een eerbetoon aan een van de beroemdste kunstenaars ooit. Van 15 oktober 2025 tot en met 25 januari 2026 is De mannen van Michelangelo te zien: een tentoonstelling over de fascinatie van Michelangelo Buonarroti (1475-1564) voor het mannelijk lichaam. Dat is een internationale primeur: nooit eerder werd een tentoonstelling volledig gewijd aan dit onderwerp. Ruim twintig tekeningen van Michelangelo uit de collectie van Teylers Museum worden aangevuld met unieke bruiklenen van over de hele wereld, waaronder het marmeren beeld Apollo-David. Samen schijnen zij nieuw licht op de glorieuze hoofdrol die het mannenlichaam speelt in Michelangelo’s kunst en leven.
NAAKT EN GESPIERD
Michelangelo was gefascineerd door het mannenlichaam. In bijna al zijn kunstwerken speelt het een rol, veelal naakt, gespierd en in een spannende houding. Zijn David en de Schepping van Adam: het zijn kunstwerken die zo vast verankerd zijn in ons collectieve geheugen dat we ze vaak voor vanzelfsprekend aannemen. Maar in Michelangelo’s tijd waren ze revolutionair en in de loop van de geschiedenis werden ze regelmatig als controversieel gezien.
MEERDERE PERSPECTIEVEN
De mannen van Michelangelo bekijkt het mannelijk lichaam in het werk en leven van Michelangelo van alle kanten: van de invloed van zijn voorgangers en de klassieke oudheid tot zijn grote kennis van de anatomie en zijn gebruik van mannelijke modellen. Ook de theoretische en religieuze betekenis van het mannenlichaam voor Michelangelo komt aan bod, net als zijn persoonlijke voorkeur voor mannen. Daarnaast reflecteren in de tentoonstelling hedendaagse stemmen op Michelangelo’s verbeelding van de man: specialist in lichaamstransformatie Jasper Schmitz, theoloog Willien van Wieringen, taboedoorbrekend feministisch schrijver Bowie Redman Barbiers en oprichter van gay magazines Gert Jonkers. Zo komen tijdloze onderwerpen rondom gender, seksualiteit en schoonheidsidealen aan de orde.
TEKENINGEN, SCULPTUREN EN BRIEVEN
In 1790 kocht het pas geopende Teylers Museum in Rome een grote verzameling Italiaanse tekeningen aan, waaronder 22 tekeningen van Michelangelo. Ze behoren tot de mooiste tekeningen die hij heeft gemaakt en vormen het hart van de tentoonstelling. Deze collectie van wereldklasse van het oudste museum van Nederland wordt aangevuld met ongeveer veertig internationale bruiklenen, die veelal voor het eerst in Nederland te zien zijn. Dat zijn niet alleen tekeningen, maar ook een brief, een fragment van een gedicht dat Michelangelo maakte en sculpturen, waaronder het marmeren beeld Apollo-David. Daarnaast zullen ook een boek en enkele tekeningen en prenten van vrienden, leerlingen en navolgers te zien zijn. De bruiklenen
Michelangelo Buonarroti (1475-1564).
Verschillende figuurstudies voor de Sixtijnse Kapel, waaronder de hand van God, ca. 1511
Rood krijt, metaalstift, zwart krijt op papier.
Collectie Teylers Museum.
Michelangelo Buonarroti (1475-1564).
Studies voor de Libische Sibille voor de Sixtijnse Kapel, ca. 1511.
Rood krijt, wit krijt op papier.
Collectie The Metropolitan Museum of Art, New York.
Michelangelo Buonarroti (1475-1564).
Zittend mannelijk naakt (ignudo) voor de Sixtijnse Kapel, ca. 1511. Rood krijt, wit gehoogd op papier. Collectie Teylers Museum.
komen van onder meer The Royal Collection in Windsor Castle, The British Museum in Londen, het Uffizi in Florence en het Louvre in Parijs. Hoogtepunten uit de kunstgeschiedenis die nog niet eerder in Nederland te zien waren, komen naar Haarlem, zoals De Droom uit The Courtauld Gallery en Studie voor de Libische Sibille uit The Metropolitan Museum of Art in New York. Tekeningen zijn kwetsbaar voor licht en worden daarom zelden tentoongesteld. Het is een unieke, eenmalige kans om deze fenomenale kunstwerken van Michelangelo – in Nederland – bij elkaar te zien.
VOOR HET EERST IN NEDERLAND
Met de Apollo-David (ca. 1530) komt er voor het eerst een marmeren beeld van Michelangelo naar Nederland. Het Museo Nazionale del Bargello in Florence was bereid het uit te lenen. In de tentoonstelling zie je vooral aan de hand van zijn tekeningen hoe Michelangelo’s beroemde en invloedrijke mannenlijven tot stand kwamen, Michelangelo was een fenomenale tekenaar. Boven alles was hij echter beeldhouwer. In de Apollo-David komt alles samen: niet alleen technische en artistieke aspecten, maar ook hoe je in dit beeld zijn persoonlijke voorkeur voor het jonge mannenlichaam lijkt te kunnen zien.
De mannen van Michelangelo is te zien van 15 oktober 2025 tot en met 25 januari 2026. Tickets zijn uitsluitend online verkrijgbaar via teylersmuseum.nl
Michelangelo Buonarroti (1475-1564). Apollo-David, ca. 1530 Marmer. Collectie Museo Nazionale del Bargello, Florence.
JONG TALENT
INSIDE FEVER
Inside Fever is een jonge, talentvolle band die meedoet aan Hart Talent On Tour, een talentontwikkelingsproject van Hart. Hart is hét centrum voor kunst, kennis en cultuur in Haarlem. We spraken met Step (bas), Noa (piano) en Reinout (gitaar) in Café Fortuyn aan de Grote Markt. Zangeres Delayah kon helaas niet aanwezig zijn.
HOE IS DE BAND ONTSTAAN?
Step: “Noa en ik kennen elkaar van de basisschool en we maakten altijd al samen muziek. Toen we negen waren hebben we zelfs al wat liedjes opgenomen. Een paar jaar terug liet ik Noa wat eigen werk horen in mijn homestudio. Ik maak vaak demo’s, waarbij ik zelf alles inspeel. Noa vond het leuke muziek, dus zijn we ermee doorgegaan.” Noa: “Afgelopen schooljaar hebben Step en ik ons opgegeven voor HIT. Dat is een talentontwikkelingsproject van Hart op middelbare scholen in Haarlem. Met HIT is het de bedoeling dat je uiteindelijk met meerdere muzikanten een project gaat beginnen.” Reinout: “Ik kende Delayah al van
eerdere deelnames aan HIT en bij de laatste deelname ontmoetten we Step en Noa. In een oefenruimte van het Slachthuis gingen we voor het eerst met elkaar aan de slag. Gelukkig was er direct een sterke klik!”
HOE GING HET TOEN VERDER?
Noa: “Drie weken achter elkaar hebben we op de vrijdag gerepeteerd onder begeleiding van Hart. Uiteindelijk hebben we samen het eigen nummer Fire geschreven dat we nu tijdens Hart Talent On Tour op de bühne mogen spelen.” Step: “En ondertussen zijn we bezig met een tweede nummer Come My Way, dat ik heb geschreven.”
WAAR GAAT HET NUMMER FIRE
OVER? Reinout: “Delayah heeft de tekst geschreven. Het gaat vooral over de liefde. Het akkoordenschema van de song heb ik bedacht en Noa en Step hebben dat aangevuld met hun eigen partijen. Voor het maken van de akkoordenschema’s hebben we gebruikgemaakt van coupletten, een refrein en een bridge. Later is er voor
het intro en het laatste refrein een a capella-stuk geschreven.”
HOE VAAK HEBBEN JULLIE NU AL GESPEELD TIJDENS
HART TALENT ON TOUR?
Step: “Wij hebben een aantal keer opgetreden. Maar doordat niet iedereen altijd beschikbaar was, hebben we slechts één keer in de originele bezetting kunnen spelen, namelijk in het Patronaat. Waarschijnlijk gaan we tijdens het festival Proefpark weer met zijn allen optreden. Het is fijn dat we met Hart Talent On Tour de kans krijgen om op een groot podium te staan met goede apparatuur en geluidtechnici.”
Noa: “Daarnaast hebben de professionals vanuit Hart ons ook de nodige tips gegeven om nog beter te worden als muzikant en als band.”
HOE ZIEN JULLIE JE TOEKOMST?
Step: “Zoals we er nu instaan willen we volgend jaar weer mee doen met HIT, maar dan direct als de band Inside Fever. Dan kunnen we grotere stappen maken.” Reinout: “Ik zou het te gek vinden om een EP uit te brengen. Wij hebben er genoeg materiaal voor klaarliggen.” Noa: “Ik vind het vooral leuk om samen muziek te maken.” Step: “Het uitbrengen van een EP op Spotify zou wel passen bij alles wat ik nu al doe in mijn homestudio. Maar ik moet nog wat beter worden in het mixen van de muziek. Maar misschien wil mijn vader me ook wel een beetje helpen. Hij is bassist bij The Analogues, dus heeft veel ervaring.”
MEER INFORMATIE
www.instagram.com/inside._.fever Meer informatie over Hart Talent On Tour, HIT en Hart zie www.hart-haarlem.nl.
Haya Maëla, artistiek leider, Danshuis Haarlem en Dansgroep Haarlem. www.danshuishaarlem.nl
Ritme
Dat dans ook een helende werking kan hebben, kon ik ruim 20 jaar geleden bewust beleven tijdens een intensieve training midden in de bossen bij Groesbeek. Daar danste ik voor het eerst De 5 Ritmes.
De 5 Ritmes is ontwikkeld door Gabriela Roth, een Amerikaanse muzikante, danseres en theatermaakster. De 5 Ritmes is een vrije dansvorm waarbij een danser door vijf verschillende ritmes beweegt, altijd in dezelfde volgorde. Die vijf ritmes zijn vloeiend, staccato, chaos, lyrisch en stilte. Roth heeft er meerdere boeken over geschreven en een daarvan is Dans het Leven. En dat dekt behoorlijk de lading.
Haya Maela
Wat ik er zo speciaal aan vind is dat deze volgorde van ritmes terug te vinden is in vele processen en gebeurtenissen. Als voorbeeld neem ik het maken van een dansvoorstelling, om toch een beetje dicht bij huis te blijven.
Het vloeiende ritme staat voor mij voor de brainstormfase. Welke ideeën hebben we qua thema? Welke locatie gaan we gebruiken? Wie gaan er samenwerken? De uitdaging is om niet te snel af te bakenen, maar de brainstorm ‘vloeiend’ te houden. Blijf out of the box denken, denk weer een nieuwe kant op. Dansend levert dit ritme ronde, vloeiende, altijd doorgaande bewegingen op.
Dan volgt de staccato-fase. Er gaan keuzes gemaakt worden. Wat doen we wel, wat niet? Er wordt gestart met repeteren, budgetteren, produceren. Dansend levert dit ritme heldere, bewust in de ruimte geplaatste bewegingen op met een duidelijk begin en einde.
Maar zoals bij elk proces komt er een moment van chaos. We verliezen het overzicht. Er zijn te veel ideeën. Dingen lijken te stagneren. Je weet niet meer of het eigenlijk wel wat wordt. Het chaos-ritme gaat over loslaten; je kunt niet altijd alles zelf verzinnen of bepalen. Je laat de controle een stukje los en vertrouwt erop dat het proces doorgaat, ook als jijzelf daar niet de hele tijd bovenop zit. Dansend laat je alle organisatie los; je laat je lichaam bewegen op de muziek, je laat je meenemen door de ruimte.
Na deze fase komt het lyrische ritme. De voorstelling is af en opgevoerd. Het applaus heeft (hard!) geklonken. Dansers en makers zitten in een roes van trots en opwinding. Je danst dit ritme met veel energie, plezier en ruimte. Mijn ervaring is dat er zonder fase van chaos, geen echte lyriek kan plaatsvinden.
Het laatste ritme, stilte, symboliseert het moment van nagenieten, uitrusten, reflecteren, opruimen, evalueren, afronden. Dit ritme wordt in onze snelle wereld nog wel eens overgeslagen, doordat we alweer met het volgende bezig zijn. Maar het is zó fijn (en leerzaam) om daar de tijd voor te nemen. Dit ritme kan een verstilde, bewogen dans opleveren.
Probeer dit concept ook eens toe te passen op bijvoorbeeld een seizoen, het opzetten van een nieuw bedrijf, een bevalling, het maken van een sinterklaassurprise. Het is fascinerend om te zien hoe het werkt. Heb je zin om ook eens die vijf ritmes te dansen? Laat het me weten! Regelmatig zal ik dit seizoen De 5 Ritmes begeleiden.
Bij het Danshuis bevinden we ons nu in de overgang van het vloeiende naar het staccato-ritme. Het seizoen is gestart en iedereen heeft passende lessen gevonden. De ideeën voor extra activiteiten zijn gevormd. Nu volle kracht vooruit!
Rustig afwachten wanneer en hoe het chaos-ritme zich weer zal aandienen…
Muzikale tragikomedie
DOEKJE VOOR HET BLOEDEN
Tot en met 24 november toert Doekje voor het bloeden door het land. Greg Nottrot regisseert en George Tobal schreef de muzikale, tragikomische theatervoorstelling over hulp, goede bedoelingen en de vaak bizarre verhalen achter armoede. Een productie van George Tobal Producties en het NUT.
Geef jij aan goede doelen? Wat goed van je! Geef je ook weleens aan een bedelaar op straat? Nog beter! In Doekje voor het bloeden strijden vijf acteurs met de beste bedoelingen om jouw barmhartigheid. Niet voor zichzelf, maar om de arme thuisloze Willem te redden. Ze onderzoeken wat zijn tragische levensverhaal waard is. Schuif aan bij de scherpe, humoristische voorstelling over hulp, goede bedoelingen en de vaak bizarre verhalen achter armoede. Kunnen we écht iets veranderen? Misschien. Maar we beloven niks.
Doekje voor het bloeden is een muzikale tragikomische theatervoorstelling die het publiek een inkijkje geeft in de wereld van armoede, dakloosheid en de absurditeit ervan. Willems leed wordt vertaald tot een verhaal met als doel het te verbeteren. Maar is het wel ethisch verantwoord om deze armoede tentoon te stellen of gaat het ten koste van de waardigheid van degenen wier verhalen worden verteld? De voorstelling balanceert op de grens van theater en de werkelijkheid en biedt je een beleving aan; over de verantwoordelijkheid van kunstenaars, publiek en de samenleving.
THE GIFT SHOP
Met de theatervoorstelling reist The Gift Shop mee: een museumwinkel waarin kunst wordt verkocht om schulden af te lossen van een ander. In samenwerking met illustrator en designer
Mart Veldhuis die met zijn wandkleed Eigen schuld zijn studieschuld heeft afgelost. In The Gift Shop koop je niet zomaar kunst en merchandise – je draagt direct bij aan het aflossen van andermans schulden. Dus trek je portemonnee en geef voor een ander! Want, zoals de kapitalisten onder ons zeggen: ‘Geld moet rollen’. En laten we dat dan maar in de goede richting laten rollen.
In Nederland leven 540.000 mensen in armoede. Nog eens 1,2 miljoen mensen balanceren nét boven de armoedegrens, vaak zonder spaargeld. En toch is de kans dat je in het theater iemand treft die dit persoonlijk meemaakt slechts 0,7%. Geen zorgen, met Doekje voor het bloeden ontmoet je er een van dichtbij.
DOEKJE VOOR HET BLOEDEN
Waar: De Schuur
Wanneer: 17 oktober
Marc de Beyer
Deze column wordt afgewisseld, deze keer: Marc de Beyer (directeur Teylers Museum)
Het oudste museum van Nederland
Dat Teylers Museum het oudste museum van Nederland is wist je waarschijnlijk wel. Maar weet je ook hoe het ontstaan is? Het is niet opgericht door Pieter Teyler, zoals veel mensen denken. Het is wel dankzij deze rijke Haarlemse zakenman opgericht. Hij overlijdt in 1778. Daarbij laat hij een flink vermogen na en een uitgebreid testament. In dat testament geeft hij vijf vrienden de opdracht om zijn wensen uit te voeren. Zo moeten ze Teylers’ vermogen deels inzetten voor armoedebestrijding, in zijn woorden: ‘het nut van ’t algemeen’. Teyler vraagt via zijn testament zijn vijf vrienden om de oude woonruimte te vervangen die hij eerder liet bouwen voor alleenstaande, oude vrouwen. Zij laten op een andere plek het grotere Teylers Hofje verrijzen.
Een andere opdracht betreft de ‘aanmoedigingen van kunsten en weetenschappen’, zoals het in het testament omschreven staat. Dit past helemaal bij de gedachte van de Verlichting, een periode in de 18de eeuw waarin het idee is dat verspreiding van kunst en wetenschap tot een betere samenleving leidt.
De vijf vrienden van Pieter Teyler besluiten tot de bouw van een onderzoekscentrum achter zijn huis. In 1784 opent de Ovale Zaal zijn deuren, het oudste deel van het museum. Er worden fossielen verzameld om de evolutie van het dierenrijk te bestuderen. Mineralen en gesteenten voor onderzoek naar de aarde. Instrumenten voor natuurkundig onderzoek. Telescopen om meer te weten te komen over het heelal. En er worden schilderijen verzameld en aan kunstenaars opdrachten voor schilderijen gegeven. Waar het nu voelt alsof je in onze schilderijenzalen de 19de eeuw inloopt, waren het ooit moderne zalen voor hedendaagse kunst.
En dan… in 1790, zes jaar de opening van het museum… volgt een meesterzet. Het museum koopt van een adellijke familie in Rome een collectie van 1.700 tekeningen van ongekende kwaliteit. Tekeningen van de van oorsprong Haarlemse kunstenaar Hendrik Goltzius onder meer, maar vooral van 16deeeuwse Italiaanse kunstenaars onder wie de wereldberoemde Rafaël en Michelangelo. En dan niet zomaar tekeningen van deze kunstenaars. Maar voorstudies voor bijvoorbeeld fresco’s voor de Sixtijnse Kapel.
In deze tekeningen zien we de misschien wel beroemdste kunstenaar ooit aan het werk. Dat wat hij op papier bedenkt schopt het tot iconische kunstwerken. Denk aan de hand van God die Adam schept. Vrijwel iedereen kent dat beeld. En de tekening daarvan ligt in het Haarlemse Teylers...
Wat opvalt aan de kunst van Michelangelo is zijn focus op het mannelijk lichaam. Van zijn beroemde beeld van David tot de naakten op het plafond van de Sixtijnse Kapel: mannenlichamen staan bij hem centraal. En hij tekent, schildert en beeldhouwt die lichamen geweldig: gespierd, krachtig, kwetsbaar en soms sensueel. Vanaf 15 oktober werpen we met een tentoonstelling een nieuwe blik op het mannelijk lichaam in het werk en leven van Michelangelo. Er komen tekeningen uit de collecties van het Louvre, het British Museum, het Uffizi, de Royal Collection en het Metropolitan die niet eerder in Nederland waren te zien. Én… voor het eerst in de geschiedenis komt er een marmeren beeld van Michelangelo naar Nederland. Daar zijn we erg trots op.
We verwachten bezoekers uit heel Nederland en zelfs van daarbuiten. Zij zullen het museum bezoeken, maar zeker ook een hapje eten, wat shoppen of blijven slapen. Het wordt een mooie, drukke tijd.
Voor het museum én de stad!
www.toneelgroep-genesius.com
ARNE HENDRIKS IS AL ENKELE JAREN
VOORZITTER BIJ TONEELGROEP GENESIUS
Een interview met een duizendpoot
WAT HEB JE MET TONEEL? “Tijdens mijn middelbare schooltijd in de jaren ’90 op het ECL deed ik mee aan toneel en muziektheater. Ik stond op het podium, maar ontdekte al snel dat ik de techniek er achter eigenlijk veel leuker vond. Ik hielp mee met producties en in die tijd was niets te gek: we zaagden een echte auto doormidden als decorstuk, lieten duizenden muntjes uit de lucht vallen en maakten locatietheater op de gekste plekken van de school. Zo’n 15 jaar geleden werd ik gebeld of ik Genesius een keer wilde helpen met de techniek. Dat deed ik. Het jaar daarna vroegen ze of ik een op afstand bestuurbare rat kon bouwen. “Dat zal wel lukken”, zei ik. Mijn omgebouwd radiografisch autootje met een plastic rat erop was een groot succes.”
WAT MOTIVEERDE JE OM VOORZITTER TE WORDEN? “Toen de vorige voorzitter zo’n tien jaar geleden vertrok, waren we op zoek naar een nieuwe. Die was niet zomaar gevonden, dus stelde ik voor dat ik het wel zou doen. Als niet-spelend lid heb je wat meer overzicht en minder eigenbelang. Ik vind het mooi om het onderscheid tussen bestuur en regie duidelijk te houden. De regisseur heeft bijna volledige zeggenschap over de invulling van een stuk, onder verantwoordelijkheid van het bestuur. Dat samenspel werkt goed als je elkaar vertrouwt: loslaten waar het kan, maar wel meedenken waar nodig.”
WAAR BEN JE ALS VOORZITTER VERANTWOORDELIJK VOOR?
“Mijn kinderen zeggen: ‘Papa, jij bent toch de baas van toneel?’ Ik ben samen met het bestuur eigenlijk verantwoordelijk voor alles, maar het is echt teamwerk. De penningmeester regelt de financiën en andere leden pakken PR, zoeken nieuwe locaties, lezen stukken, maken rekwisieten of komen met goede ideeën. Soms moeten we snel beslissen, zoals vorig jaar: een week voor de voorstelling was er brand in Shelter. Dan zit ik meteen te kijken welke zaal beschikbaar is als uitwijkmogelijkheid. Gelukkig was het toen niet nodig.”
WAT MAAKT GENESIUS BIJZONDER? “We maken afwisselende stukken, op steeds andere locaties en met verschillende regisseurs. We zijn er als groep voor elkaar, om te vieren als er iets te vieren is, maar ook om elkaar te steunen.”
WAAR KIJK JE HET MEEST NAAR UIT, ZO VLAK VOOR EEN VOORSTELLING? “De dag van de voorstelling zelf. Alles waar je maanden aan hebt gewerkt valt dan op zijn plek. Dan zie je het kloppen, dat vind ik prachtig.”
JULLIE ZIJN NU DRUK AAN HET REPETEREN VOOR EEN NIEUW STUK. KUN JE DAAR AL IETS OVER VERTELLEN? “We spelen In het Schaduwrijk. Het gaat over mensen die weten dat ze binnenkort zullen sterven, en hoe ze daar op hun eigen manier mee omgaan. Het klinkt zwaar, maar er zit ook veel schoonheid en menselijkheid in.”
WAT MOGEN WE VAN DEZE PRODUCTIE VERWACHTEN?
“Onze regisseur, Rick Verstraten, heeft echt een topprestatie geleverd. Sommige scènes hebben we op één avond wel tien keer gerepeteerd. En bij de tiende keer denk je dan: wauw, dit is mooi. Hij heeft de spelers echt naar een hoger plan getild. Een van de scènes speelt zich in een kapelletje af, ik heb een glas-in-loodraam op de kop getikt en in mijn hoofd zie ik al hoe het kan worden met een mooi licht dat erdoorheen schijnt.”
WAAROM MAG NIEMAND DEZE VOORSTELLING MISSEN?
“Omdat het je raakt. Je gaat naar huis met iets om over na te denken, over hoe je zelf in het leven staat.”
Is de operette terug van weggeweest? Nee, want de operette is nooit helemaal verdwenen. De tijd dat onze ouders en grootouders luisterende naar Richard Tauber en Rudolf Schock is natuurlijk voorbij, maar het Nieuwjaarsconcert uit Wenen met de weelderige walsmuziek van Johann Strauss behoort tot het ijzeren repertoire. Er zijn in Nederland nog zo’n tien operetteverenigingen actief en op het Vrijthof in Maastricht breekt fenomeen André Rieu met zijn Johann Strauss Orkest het ene recordbezoekersaantallen na het andere.
Om het 195-jarige bestaan te vieren, zet het Koninklijk Haarlems Mannenkoor Zang en Vriendschap op 19 oktober in de Phil een concert onder de naam Wiener Melange op de planken. In samenwerking met het Kennemer Vrouwenkoor en Het Promenade Orkest wil het jubilerende mannenkoor een eerbetoon brengen aan Weense componisten zoals Mozart, Beethoven en Brahms, maar het kan niet anders of op een concert, waarin Wenen de hoofdrol speelt, is een ruime plaats ingeruimd voor het beproefde concept van de lichte, kleine komische opera: de operette. En wie aan operette denkt, komt vanzelf terecht bij de ongekroonde koning van de Weense wals, Johann Strauss en bij Franz Léhar, de componist van de nog altijd populaire operette Die Lustige Witwe Het was overigens Johann Strauss die zich in de zogeheten Gouden Eeuw van de operette ontwikkelde tot de belangrijkste componist in dit typische Wiener Singspiel. Zijn derde operette Die Fledermaus is de meest uitgevoerde operette aller tijden. Het was Franz Léhar (1870-1948) die met zijn Lustige Witwe de daaropvolgende Zilveren periode inleidde. Net als bij zijn voorgangers bleef ook bij Léhar dansmuziek een vast onderdeel van zijn operettes.
In de uitvoering van de Wiener Melange in de Phil nemen leerlingen van de Haarlemse Dansschool Schröder dit onderdeel voor hun rekening. Net als Zang en Vriendschap heeft ook Dansschool Schröder dit jaar iets te vieren. De dansschool aan de Raamgracht is in 1925 opgericht door de overgrootouders van de huidige eigenaren. Na een eeuw danslessen – in alle gebruikelijke genres – staat nu de vierde generatie van de familie Schröder voor de klas. Dansschool Schröder – waar in de loop van de tijd vele honderden Haarlemse jongens en meisjes elkaar hebben leren kennen – is het oudste dansinstituut in Nederland.
De andere jubilaris, het Koninklijk Haarlems Mannenkoor Zang en Vriendschap bestaat dit jaar 195 jaar. Het tweehonderdjarige jubileum wordt dus in 2030 gevierd. Het oudste, niet religieuze, mannenkoor van Nederland kan dan terugkijken op twee eeuwen actieve deelneming aan het Haarlemse muziekleven. Tussendoor keert het koor nog even terug naar zijn oude liefde: Franz Schubert. In 2028 herdenkt Zang en Vriendschap het 200ste sterfjaar van Schubert met, het kan niet missen, een Schubert-concert. Wiener Melange staat onder leiding van Bas Halsema en Xandra Misée. Voor dirigent Bas Halsema is de Weense middag het eerste grote concert met Zang en Vriendschap. Hij is s inds 1 mei de nieuwe dirigent van Z&V. Het mannen- en vrouwenkoor wordt bijgestaan door twee gerenommeerde solisten: de sopraan Jeannette van Schaik en de tenor Milan Faas. De muzikale begeleiding is in handen van Het Promenade Orkest en de Haarlemse pianiste Gerrie Meijers.
UITVOERING
WIENER MELANGE
Wanneer: 19 oktober,15.00 uur
Waar: Phil - grote zaal
Haarlemse koren met Weense klanken
muziek van Pentatonix. Sinds 2023 staat Harlem Jive onder de bezielende leiding van Rens Boerke. Met zijn frisse blik en muzikaliteit – als dirigent én drummer –voegde hij nieuwe arrangementen toe (zoals Silent Night, Viva la Vida en All of Me) en extra ritmische energie.
Harlem Jive viert feest
met
DE SPRANKELENDE JUBILEUMSHOW “JAZZCLUB HARLEM JIVE”!
Drie Haarlemse dames, Marianne, Marita en Sylvia, ontmoetten elkaar in een musicalgroep en voelden de drang om samen verder te zingen. De bestaande koren in Haarlem spraken hen niet aan; ze verlangden naar de betoverende klanken van close harmony uit de Golden Era van de Jazz. Met swingende jazz- en jivesongs, vintage outfits, pin-up make-up en speelse choreografieën wilden ze het publiek niet alleen laten luisteren, maar ook laten genieten van een visueel spektakel. In oktober 2013, aan de keukentafel in Haarlem-Noord, ontstond het idee om onder leiding van Marianne Hopman vocal group Harlem Jive op te richten. De naam weerspiegelt zowel hun Haarlemse roots als de levendige jive.
Hun eerste optreden was een daverend succes: een dinershow in een intiem theatertje. Al snel volgden meer optredens met klassiekers als In the Mood, Java Jive en Boogie Woogie Bugle Boy. Toen de huiskamer te klein werd, verhuisde Harlem Jive naar Het Seinwezen, dat al snel hun repetitie- en concertlocatie werd. Naast zomer- en kerstconcerten was Harlem Jive het hele jaar door te horen, van Korenlint en Hofjesconcerten tot Gluren bij de Buren en optredens in Artis. Hun repertoire groeide en kreeg een moderne twist met nummers als Umbrella, That Man en Somebody That I Used to Know.
In 2019 droeg oprichter Marianne het stokje over aan Nienke Burgmeijer. Onder haar leiding kwamen nieuwe arrangementen, schitterende choreografieën en poppy nummers, waaronder
In 2025 viert Harlem Jive haar 11-jarig bestaan met een jubileumconcert in Het Seinwezen. De zaal wordt omgetoverd tot een intieme jazzclub, compleet met rood fluweel, gedempt licht, een combo en Lindy Hop-dansers. Twee presentatoren verbinden de liedjes met verhalen over hun eigen liefdesleven. En om de cirkel rond te maken, zal VFIER, bestaande uit Marianne Hopman en drie oud-leden van Harlem Jive, een gastoptreden verzorgen.
Momenteel repeteert Harlem Jive hard voor dit jubileumoptreden, met nummers als Mr. Sandman, Natural Woman en Don’t Fence Me In.
Bezoek de website en bestel snel kaarten: •14 november (19.30 uur)
• 15 november (15.00 & 19.30 uur)
• Het Seinwezen, Haarlem
• Kaarten via www.harlemjive.nl
Laat je betoveren door de magie van Harlem Jive!
BENIEUWD NAAR DEZE UNIEKE SHOW?
EEN MOOIE UITVAART REGEL JE SAMEN
De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.
Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.
Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.
WWW.LOESHOFHUIS.NL
BINNEN ZONDER KLOPPEN
Gierstraat 78
DAAR ZIT MUZIEK IN
NÚ OVERAL GRATIS
Inspirerend vergaderen en werken
• Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed.
• Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen.
• Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS.
• Broedplaats van sociale innovatie in de buurt.
• 12 bieren op de tap
• 12 wereldwijnen
• Ruim assortiment jenevers en malt whisky’s
• Heerlijke happa’s
• Dat alles op een oergezellig en warm terras!
Seinwezen.nl
Inspirerend erfgoed aan het spoor
Van
Kunst, cultuur en creativiteit voor iedereen
Bij Hart beleef je kunst en cultuur door het zélf te doen. Je kunt er muziek maken, leren een instrument te bespelen, tekenen, schilderen, fotograferen, dansen, capoeira, toneelspelen en nog heel veel meer.
Het monumentale cultuurhuis van Hart vind je aan de Kleine Houtweg 18. Hart werkt samen met scholen, culturele partners en maatschappelijke organisaties om kunst en cultuur toegankelijk te maken voor iedereen.
Iris Sterke
“Ik heb een paar jaar geleden vioolles gevolgd bij Hart. Toen ik er regelmatig kwam, zag ik dat er nog veel meer leuke dingen te doen zijn. Ik besloot een cursus tekenen te volgen, waar ik meteen werk kon maken voor het portfolio voor mijn opleiding aan de Kunstacademie. Zingen wilde ik ook al langere tijd uitproberen en daarom besloot ik tijdens een open dag een proefles te nemen. Hier ontmoette ik zangdocent Gerrit Eijkelboom en we hadden meteen een klik. Sindsdien zit ik bij hem op zangles en ik vind het ontzettend leuk en leerzaam. Ook de voorspeeldagen, met optreden voor publiek, zijn fijn voor mij. Ze zorgen dat mijn podiumvrees minder wordt. Voorlopig blijf ik dus nog wel even zingen, ik hoop ooit als zangeres deel uit te maken van een bandje.’’
Ruben Ruijgrok
“Eigenlijk zou je mijn functie als medewerker publieksservice bij Hart wel kunnen omschrijven als ‘gastheer’ met meerdere taken. Ik maak mensen wegwijs in het gebouw en maak ruimtes klaar voor lessen van de huurders. Ze moeten er allemaal op hun eigen manier gebruik van kunnen maken. Het is belangrijk dat iedereen die hier binnenkomt zich prettig en geholpen voelt. Ik werk ook in het gezellige café van Hart, vandaar dat ik op de foto sta terwijl ik mijn collega Daniëlle een cappuccino serveer. Ik doe dit werk parttime, naast mijn studie voor facility manager. Het is handig dat ik de dingen die ik leer tijdens mijn studie af en toe bij Hart kan toepassen, maar dan op een gezellige, kleinschalige manier.’’
Georgia de Nijs-Schut
“Georgia zit op dansles bij dansstudio Jolein’’, vertelt Lisanne, de moeder van Georgia. ”Ze is nu vijf jaar, maar danst al vanaf haar peutertijd. Jolein biedt in het gebouw van Hart vele soorten dans, waaronder les voor dreumesen en peuters, met één van de ouders erbij. Georgia gaat elke week naar dansles en heeft er altijd plezier in. Ze maakte langzaam kennis met dans en groeit er nu als vanzelf in. In het cultuurgebouw van Hart beschikt dansstudio Jolein over meerdere zalen, met een mooie dansvloer, spiegels en een barre. Die ‘professionele’ omgeving is ook voor de kleintjes fantastisch. Ze dansen op een verhaaltje of maken een leuke sfeer met lampjes. De lessen hebben een rustige, fijne structuur.’’
Joost van Bergen en Henegouwen
“Na mijn studie aan het conservatorium ben ik professioneel drummer geworden. Van daaruit werkte ik mee aan vele muziekproducties en ontdekte ik dat ik organiseren erg leuk vind en dan vooral op het gebied van muziekeducatie. Niet veel later kwam de functie als Projectleider Popcentrum Slachthuis bij Hart op mijn pad. Slachthuis is dé muziekfabriek van Haarlem, gelegen aan het Rockplein 6 in Haarlem Oost. Hart verzorgt het educatieve programma. Dit zijn naast reguliere muzieklessen ook veel projecten op maat, voor onder meer scholen, mensen met een psychische kwetsbaarheid of voor wie minder te besteden heeft. Mijn rol is het organiseren en aanjagen van projecten en lessen, en dat doe ik met heel veel plezier!’’
Ahmed Moujid
“Capoeira is mijn passie, ik zie het als een cultuur met meerdere facetten. Het is muziek, dans, acrobatiek en vechtkunst, al deze disciplines komen erin samen. Ik doe al 20 jaar aan capoeira. Eerst vijftien jaar als leerling op verschillende plekken en nu ook al vijf jaar als docent bij Hart. Ik geniet van de interactie met mensen en ik haal energie uit het motiveren, inspireren en lesgeven. Het mooie is dat de leerlingen niet alleen van mij leren, maar ik ook van hen. Het is fijn om onderdeel te zijn van een plek als Hart, waar zoveel mensen en disciplines samenkomen. Mijn droom is dan ook om ooit een soort vergelijkbare plek te creëren, daar waar deze er nog niet is. Een creatieve broedplaats waar mensen met verschillende achtergronden zich thuis voelen en zichzelf kunnen ontwikkelen.”
Phebe Sweenen
“Phebe gaat elke week naar Hart voor haar musicallessen bij Jeugdtheaterschool Mamagaai”, vertelt Phebe’s moeder Eske. “Ze is negen jaar en is vorig seizoen begonnen. Ze gaat samen met een vriendinnetje. Het is een intensieve middag voor haar, meteen van de Bos en Vaartschool door naar Hart. Bij Mamagaai leren ze zingen, dansen en toneelspelen, alle ingrediënten van musical. Best zwaar, maar tussendoor hebben ze natuurlijk wel even pauze. Meestal komt Phebe aan het eind van de middag zingend op de fiets naar huis. Toen ze net was begonnen had ze niet zo’n beeld waar ze het voor deed. Die ervaring kreeg ze bij de eindpresentatie in de Stadsschouwburg afgelopen juni, waarin alles werd samengevoegd. Meedoen aan die voorstelling vond ze geweldig.’’
Fotografie: Jonne van der Fange.
Tekst: Paula Zuidhof.
Mijn Haarlem RON DREIJER
Ron Dreijer is gemeenteraadslid en fractievoorzitter van CDA Haarlem. Daarnaast is hij raadslid in commissie Beheer, een commissie die zich onder meer bezighoudt met het beheer en onderhoud van de openbare ruimte en duurzaamheid. Niet zo gek, want CDA Haarlem maakt zich sterk voor een duurzame stad met een openbare ruimte die functioneel en veilig is. Wat betekent Haarlem voor Ron persoonlijk? We vroegen het hem!
Hoe ben je in de politiek gekomen?
“Uit onvrede over hoe bepaalde projecten in de openbare ruimte vanuit de gemeente werden aangepakt, kwam ik in 2010 in contact met CDA Haarlem. Ik voelde me al snel thuis bij de partij, omdat het CDA aansluit bij mijn eigen normen en waarden. In 2013 besloot ik actief lid te worden. In dat jaar overleed ook een zeer gewaardeerd fractielid van CDA Haarlem, die overigens in hetzelfde jaar voor de tweede keer op rij was verkozen tot beste schaduwraadslid. Vanaf dat moment ben ik steeds meer voor de partij gaan doen, zoals op het gebied van IT. Met de verkiezingen in 2014 stond ik voor het eerst op de lijst. Ik kwam toen nog niet in de raad, maar werd wel lid van twee commissies: Beheer en Ontwikkeling. Na twee jaar bleef ik bij Beheer. In 2018 ben ik als raadslid gekozen en in 2021 ben ik lijsttrekker geworden.”
Dat is een indrukwekkende carrière. Kom je uit een politiek nest?
“Nee, totaal niet. Ik vond de politiek maar niks en soms heb ik dat nu nog wel eens. Ik ben er eigenlijk te pragmatisch, doelmatig en analytisch voor, denk ik. Op basis van
feiten wil ik mijn conclusies trekken. En dat mis ik weleens bij andere lokale politici.”
Maar je bent er nu al meer dan tien jaar mee bezig…
“Het is natuurlijk heel fijn als je zaken kunt regelen voor je stad. En daarbij ook een deel van je eigen programma uitgevoerd kan krijgen. Zo betekent CDA Haarlem veel voor sport en beweging in de openbare ruimte en voor sportverenigingen. Maar op het gebied van de kwaliteit van de openbare ruimte, een van mijn belangrijkste speerpunten, hoop ik nog voor het einde van deze raadsperiode stappen in te kunnen maken. Het is best ingewikkeld om daar iets in te doorbreken. We hebben goed beleid op het gebied van inrichtingen van de openbare ruimte.
Alleen de uitvoering ervan gaat wel eens mis. Zoals de diepte van de straatkolken bij een nieuwe inrichting van een straat. De putten wijken vaak centimeters af van het straatwerk, waardoor er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan voor voetgangers of fietsers.”
Genoeg over de politiek. Waar in de stad kom je graag?
“De Haarlemmer Kweektuin is een plek waar ik bijna elke week ben te vinden. Ik ben daar actief als vrijwilliger bij het Groene Raadhuis, het circulaire paviljoen in de Kweektuin voor duurzame initiatieven, advies en activiteiten. Daarnaast ben ik ook betrokken bij de Sint Bavo Kathedraal. Als vrijwilliger voer ik daar maandelijks de videostream uit van de uitzending van één van de H. Missen. En ik heb er vele planten geleverd voor de kerktuin, vanuit het bloemen- en plantenexportbedrijf waarvoor ik werk als ICT-specialist.”
Ben je een echte Haarlemmer?
“Jazeker. Ik ben opgegroeid in Haarlem Oost en heb eigenlijk in alle wijken van Oost gewoond. Mijn jeugd heb ik in de Slachthuisbuurt doorgebracht. Daarna ben ik via de Zuidpolder en Nieuwe Amsterdamse buurt met mijn vrouw en onze vier kinderen uiteindelijk neergestreken in de Oude Amsterdamse buurt. “
Op welke plek kom je tot rust?
“Echt tot rust kom ik in onze mooie groene achtertuin. Ik hoef niet meer zo nodig ontspanning te zoeken in het centrum. Het werk voor de gemeenteraad
doe ik naast mijn drukke baan en daarnaast doe ik ook veel vrijwilligerswerk. Om meer tijd te hebben voor wat meer spontane dingen in mijn vrije tijd met mijn gezin, zou ik in de politiek eigenlijk wel een stapje terug willen doen de komende periode…”
Wat vind je het mooiste aan de stad?
“De historische binnenstad vind ik prachtig en daar ben ik natuurlijk niet de enige in. De combinatie van grootstedelijke voorzieningen, de geborgenheid van een dorp en de ligging bij de duinen maken
Haarlem zo speciaal. Wij noemen dit de Haarlemse Maat. Dit weten ook steeds meer toeristen te waarderen. Zo viel het me op dat er opvallend veel Duitsers waren op onze laatste Kerstmarkt. Dat is toch wel een compliment!”
En wat vind je het lelijkste in de stad?
“Bouwkundig hebben ze in de jaren ’70 en ‘80 wel een hoop dingen verprutst. Kijk bijvoorbeeld eens naar de panden die gebouwd zijn aan de Nieuwe
Groenmarkt 5 of aan het Spaarne 55. Foeilelijk met die metalen kozijnen!
Maar gelukkig is het overgrote deel van de stad wel prachtig mooi!”
Voor meer informatie over CDA Haarlem zie www.haarlemsemaat.nl.
Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Daan Ruijter.
EDUARD CUYPERS
Eduard Cuypers was een bekende Nederlandse architect. Hij werd geboren in 1859 en was een neef van de beroemde architect Pierre Cuypers. Eduard Cuypers ontwierp een groot aantal gebouwen in verschillende stijlen, waaronder neorenaissance en art nouveau.
Een van zijn bekende ontwerpen is Stoops Bad in Haarlem. Stoops Bad was bijzonder omdat het luxe voorzieningen bood in een tijd dat veel mensen nog geen badkamer thuis hadden. Het gebouw kenmerkte zich door een elegante gevel en een functionele indeling.
Naast Stoops Bad ontwierp Cuypers ook het Kennemer Lyceum in Overveen.
Door: Julia Coolen (architect) en Eric J. Coolen (illustrator).
Poëzie
George Moormann
is naast dichter en beeldend kunstenaar ook essayist, boekenmaker, klimaatdichter en schrijfdocent (Schrijversvakschool Amsterdam). Hij was onder meer werkzaam als redacteur bij Tir ade (Uitgeverij Van Oorschot) en als eerste officiële stadsdichter van de Gemeente Haarlem. Met zijn poëzielaboratorium De Zingende Zaag verbindt hij sinds 1989 poëzie, performance, beeld en grafische vormgeving met elkaar. George is een van de eerste klimaatdichters van Nederland. Reeds in 2006 is, in opdracht van de provincies Friesland en Groningen, zijn gedicht De Zondvloed is nakende! over een lengte van 40 meter op de buitenwanden van de loopbrug van de Prinses Margrietsluis in Lemmer aangebracht. Het is wereldwijd het eerste ‘global warming monument’ dat ingaat op het versterkte broeikaseffect en de toenemende stijging van de zeespiegel. In dit ‘Bavo-gedicht’ laat hij de gemeentevlag van Haarlem spreken.
Meer informatie: www.dezingendezaag.com
Ook al oog ik klein
Ik ben een vlag van bijna zes bij drie meter houd alles in de gaten zoals de mensen mij
bij geboorte en dood, bij oorlog en vrede door het schoon de schone dingen groter
door de grootte grote dingen kleiner of groter de mensen staan op hetzelfde vlak als de dingen
als ik een tijdje niet beweeg voel ik me beroerd voor mij is fladderen zoiets als eten en drinken
een aantal nadrukkelijke momenten leggen de tijd vast, fixeren een ruimte in een wereld die uitsluitend
zijn bestaan dankt aan beeld, taal en schriftuur kies niet alleen voor de doden maar ook voor de levenden, vergeet verweven als ik ben mijn functies bewaar in mijn gewapper vooral de poëzie.
I
ngetogen afscheid nemen
Steeds vaker kiezen mensen voor een grootse uitvaart om het leven te vieren. Anderen prefereren juist om op zeer eenvoudige wijze afscheid te nemen. Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten benadrukken dat het belangrijk is vooral te kiezen voor wat past bij de overleden dierbare.
Elise: “We merken tegenwoordig dat veel uitvaarten tot in de details gestyled worden. Nabestaanden weten precies hoe het afscheid eruit moet zien. Er zijn ook mensen die het afscheid het liefst zo klein mogelijk houden. De overledene leed bijvoorbeeld een teruggetrokken bestaan waar geen groot afscheid bij past of diegene heeft aangegeven geen uitvaart te willen.” Martine: “Voor de nabestaanden kan zo’n wens ingewikkeld zijn. Ze willen wel graag een moment om de overledene te eren en te gedenken. Het is fijn om het verdriet te delen met mensen die de overleden dierbare ook gekend hebben. Sommige mensen denken dat ze met een klein en ingetogen afscheid geen recht doen aan de persoon, maar dat is helemaal niet zo.”
Bewust van het afscheid Martine: “Er zijn genoeg mogelijkheden om stil te staan bij iemand zonder diens wens uit het oog te verliezen. Als diegene niet thuis wordt opgebaard, maar al snel opgehaald, dan proberen we daar een speciaal moment van te maken.” Elise: “We kijken of we met de nabestaanden thuis de laatste verzorging kunnen doen zoals het uitzoeken van kleding. Je voelt vaak wel aan of daar ruimte voor is of niet. Soms nodigen we mensen uit om nog een tekst op de kist te schrijven of om er iets dierbaars van de overledene in te leggen zoals een pijp, sieraad of foto.” Martine: “We stellen bijvoorbeeld voor om bij het wegrijden van de rouwauto met de buren een haag te vormen. Kleine gebaren dragen bij aan een gevoel van betrokkenheid. We proberen mensen die dichtbij de overledene staan bewust afscheid te laten nemen van hun dierbare.”
Een klein ritueel Martine: “Wanneer iemand in het ziekenhuis komt te overlijden, is het mogelijk om daar voor een klein groepje mensen een rouwbezoek te organiseren. Ze kunnen allemaal een steen, bloem of voorwerp meebrengen en op de kist of mand leggen of er samen een lint omheen binden. Zo zijn er meer kleine rituelen te bedenken.” Elise: “Het creëert een bepaalde intimiteit waardoor mensen makkelijker ervaringen delen met elkaar.” Martine: “Als mensen er voor kiezen om iemand in stilte te laten cremeren, is het een optie om op datzelfde moment nabestaanden thuis uit te nodigen voor koffie met cake of iets dergelijks. Je kunt met elkaar verhalen en herinneringen ophalen of samen fotoboeken bekijken.” Elise: “Sommigen willen het leven herdenken op de verjaardag van de overledene en vermelden die datum vast op de rouwkaart. Wij vinden het belangrijk dat nabestaanden een goed gevoel overhouden aan het afscheid van hun dierbare. We willen voorkomen dat mensen achteraf spijt krijgen en zich afvragen waarom ze het niet anders georganiseerd hebben. Afscheid nemen is eenmalig, je kunt het niet overdoen.”
AS IN HOUT
Mini-urnen van hout zijn licht en liggen prettig in de hand. De as kan worden verdeeld over verschillende urnen. Voor meerdere dierbaren is het een tastbare herinnering thuis. De mini-urnen zijn verkrijgbaar in verschillende soorten hout en verkrijgbaar bij www.thuisherdenken.nl
ENVELOPPE VOOR HUISDIER
Een enveloppe van honderd procent
Nederlands schapenwol met hier en daar nog een strootje. Je vouwt het om je huisdier als stevig pakketje. Bij het begraven geeft schapenwol nuttige stoffen af, waarmee de bodemstructuur verrijkt en gevoed wordt. www.wikkelwaardig.nl
HEB JE VRAGEN?
Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl. Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.
Kunstlijn en HRLM op atelierbezoek bij…
DIK BOX, JOANNE LUIJMES & KEES VAN LEEUWEN
Drie installatiekunstenaars, te zien tijdens
Kunstlijn Haarlem 1, 2, 8 én 9 november 2025
De eerste twee weekenden van november staat Haarlem weer volop in het teken van beeldende kunst. Kunstlijn Haarlem biedt liefhebbers vier dagen de gelegenheid een kijkje te nemen in ateliers, galeries, musea en meer. In HRLM besteden we aandacht aan drie deelnemende installatiekunstenaars.
DIK BOX
Dik studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Tijdens Kunstlijn Haarlem is zijn werk te zien in zijn atelier en presentatieruimte, Oude Kruisweg 78 in Cruquius (Haarlemmermeer) en in de Vishal, Grote Markt 20 in Haarlem.
“Mijn werk is tweedelig. Ik maak installaties met een politieke context en daarnaast creëer ik mobiles en kinetische objecten zonder specifieke betekenis. Ook wel concrete kunst genoemd. Je kijkt ernaar, het is wat het is. Deze objecten zijn gebaseerd op bewegingen in de natuur, zoals een bloem die langzaam opengaat en weer sluit. Het object beweegt of ontvouwt zich en zakt weer ineen. De spanning zit in de traagheid van de beweging. De afgelopen jaren heb ik meerdere grote installaties, mobiles en kinetische objecten gemaakt, aangestuurd door wind of een motor. De werken zijn nu gereed om geëxposeerd te worden. Tijdens de Kunstlijnweekenden organiseer ik rondleidingen in mijn presentatieruimte en atelier. Ik zou graag zien dat de werken uiteindelijk terecht komen op een geschikte locatie zoals een museum.”
DE NATUUR ALS GEBRUIKSVOORWERP
“Mijn installaties bevatten een duidelijke politieke boodschap. Het leven bestaat niet alleen uit concrete zaken, maar ook uit emoties. Ik vind het interessant om beide in mijn kunst te verwerken. Een tijdje terug heb ik in een cel in de Koepel in Haarlem geëxposeerd. De installatie verbeeldde een mens in een veel te klein bootje. Het werk heeft meerdere achtergronden. We zijn langzamerhand bezig onze aarde te vernietigen. We zien de natuur als een gebruiksvoorwerp en hebben er geen respect en waardering voor. Ik maak me zorgen om alle oorlogen die aan de gang zijn, de zeespiegel die stijgt. Waar gaat het heen met
‘Natuur en politiek inspireren mij’
de wereld? Het gaat me niet om mijzelf, maar om mijn kinderen en kleinkinderen. Zij zullen hier straks de negatieve gevolgen van ervaren.”
NOEST STAAL EN KWETSBARE COMPONENTEN
“Mijn werk bevindt zich op het snijvlak van kunst, techniek en zintuiglijke ervaring. Ik werk intuïtief en onderzoekend, ook wat betreft materiaalgebruik. Proefondervindelijk ervaar ik wat ik ermee kan. Dit geldt in mindere mate bij werk in opdracht, dan heb ik te maken met vastgestelde kaders en randvoorwaarden. Het is een andere manier van werken, maar de uitdaging en het plezier zijn er niet minder om. In mijn werk experimenteer ik ook vaak met fluorescerende pigmenten om het immateriële te benadrukken en de ruimtelijkheid te vergroten. In de jaren dat ik als kunstenaar werk, ben ik altijd bezig met onderzoek naar de mogelijkheden van vormgeving en beeldende kunst. Van tafels, lampen en loodzware beelden gemaakt van noest staal of samengesteld uit metalen staafjes, ben ik overgegaan naar onder meer installaties bestaande uit kwetsbare componenten. Samen met mijn vrouw heb ik ook nog een aantal spraakmakende, grootschalige projecten georganiseerd, zoals Beeldende kunst op schootsafstand van Haarlem in de Genieloods van het Kunstfort bij Vijfhuizen (2012), een gevelproject aan Schouwburg De Meerse (2004, Hoofddorp) en Pionèri con tutti, (Hoofddorp, 2001) om er maar een paar te noemen.”
JOANNE LUIJMES
Joanna studeerde aan ArtEZ Hogeschool voor de kunsten in Arnhem. Tijdens Kunstlijn Haarlem is haar werk te zien in haar atelier (0.04) in ateliercomplex Het Hoofdkantoor, Waarderweg 78 in Haarlem.
“Al mijn hele leven neem ik kleuren waar bij tekst, getallen en tijd. Dit verschijnsel heet synesthesie. Ik heb daar geen last van. Sterker nog, ik gebruik het om emoties, herinneringen en gebeurtenissen te onthouden en te plaatsen. In mijn hoofd heb ik een soort wereldbeeld van eilanden met verschillende kleuren die met elkaar verbonden zijn via routes. Het leven verandert de hele tijd, dus dat beeld wijzigt ook. Ik ben constant aan het rangschikken in mijn hoofd. Het autonoom werken als kunstenaar in combinatie met mijn associatieve geest gaf me aanvankelijk veel chaos. Ik ben daarom gaan archiveren, het ordenen van onderwerpen en kleuren is hét thema in mijn kunst. Mijn synesthesie helpt me daarbij. Ik geef emoties, het verleden en het heden een kleur. Blauw, rood, geel, wit, zwart en goud zijn bijzondere kleuren voor mij. Om ze zo goed mogelijk in mijn werk weer te geven, onderzoek ik wat verf doet op verschillende materialen als vilt en dun vlies. Ik probeer kleuren een plek te geven in een soort plattegrond, een weergave van mijn geest.”
ONDERDEEL
VAN EEN GEHEEL
“Tijdens de Biënnale van Venetië in 2022 heb ik een ruimte in het Palazzo Mora ingericht. De installatie heet Mapping my world en gaat over het ordenen van onderwerpen, persoonlijke associaties en kleur in een imaginaire wereld. Ik heb geverfde vliezen opgehangen en die met elkaar verbonden met gouden draden, zoals op een kaart met een legenda met uitleg van symbolen en kleuren. In het midden van de ruimte hing een bolle spiegel op ooghoogte waarin iedereen zichzelf kon zien als onderdeel van een groter geheel. Zo voel ik dat ook in mijn hoofd, ik ervaar altijd verbinding. Soms wordt me dat te veel. Alleen werken in mijn atelier is voor mij heel belangrijk, in rust zonder prikkels van buitenaf. Voor de rechtbank in Haarlem heb ik geluidsreducerende objecten van vilt gemaakt. Ik gebruik in mijn installaties ook zijde en wol. Momenteel
‘Kunst helpt me mijn wereld te ordenen’
werk ik veel met dun vliesmateriaal. Na het verven, scheur ik de vliezen en leg ze over elkaar heen, zo ontstaat er dieptewerking. Ik versterk of verzwak de kleuren door met verschillende lagen vlies te werken. Het zijn kleuren die ik van tevoren niet heb kunnen bedenken, dat houdt het maakproces voor mij spannend. Hierbij speelt intuïtie een grote rol.”
HET VERSCHIL VAN HETZELFDE
“Mijn werk gaat over universele onderwerpen waar iedereen over nadenkt, zoals geluk, sterfelijkheid, depressie, schoonheid en het ouderschap. Bij elk onderwerp komen associaties, herinneringen en kleuren op. Ik probeer ze te vatten en op een plek te zetten binnen het geheel. Wat ik ook belangrijk vind is ‘het verschil van hetzelfde’. Ik heb een lange periode een boom gefotografeerd. Elke keer als ik naar buiten keek zag hij er anders uit, toch was het steeds dezelfde boom. Dat had natuurlijk te maken met het veranderende licht. Zo’n serie foto’s zou ik graag in een groter geheel zien zoals in een ziekenhuishal of in een hal op Schiphol.”
KEES VAN LEEUWEN
Kees studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en aan de Koninklijke Academie (MFA) in Den Haag. Tijdens Kunstlijn Haarlem is zijn werk te zien in het ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47 in Haarlem en in het Rosenstock-Huessy Huis, Hagestraat 10 in Haarlem.
“Ik ben overgevoelig voor prikkels en ervaar ruimte op een andere manier dan de meeste mensen. Ik zie alles driedimensionaal, ik zie zelfs de ruimte achter de ruimtes. Met mijn objecten vorm ik de ruimte en speel met de interactie tussen de toeschouwer en mijn sculpturen. Ik kijk naar ruimte en hoe die mensen beïnvloedt. Het interesseert me hoe objecten daarin ervaren worden.
Dat wil ik laten zien in mijn werk. Daarnaast probeer ik ook mijn eigen beleving van ruimte te verbeelden.
Op de kunstacademie heb ik fine arts en architectuur gestudeerd. Als kind al had ik een fascinatie voor ruimte en wilde eigenlijk architect worden. Vanwege mijn zware dyslexie kan ik niet lezen en schrijven, een carrière als architect zat er niet in. Op beide academies kreeg ik echter de vrijheid om te ontdekken en vond ik een taal en de middelen die bij mij passen. Mijn werk is een manier om te communiceren met de wereld. Zo kan ik mijn gedachten, niet op papier, maar in vormen zichtbaar maken.”
\
AFGESLOTEN VAN DE BUITENWERELD
“Alle ruimtes hebben een bepaalde functie. Mensen kunnen een ruimte ‘lezen’ en bedenken waar die voor dient. Ik vind het interessant om daarmee te experimenteren. Atoombunkers en museumzalen fascineren mij enorm, ruimtes afgesloten van de buitenwereld. Een museumruimte, een white cube is ontwikkeld om een neutrale plek te zijn waar het gaat om de tentoongestelde werken. Dit soort ruimtes zijn erg prettig voor mij, gezien mijn gevoeligheid. Ik kan er mijn gedachtes projecteren zonder invloed van buitenaf. De eerste keer dat ik in Haarlem de atoombunker onder het provinciehuis bezocht, was dat gevoel van isolement
‘Atoombunkers en museumzalen fascineren mij’
nog extremer. Ik voelde gelijk dat dit de ultieme plek is om kunst te tonen.”
EEN UNHEIMISCH GEVOEL
“Deze atoombunkers uit de jaren vijftig tot aan de jaren negentig zijn gebouwd om minimaal twee weken compleet geïsoleerd van de buitenwereld te kunnen verblijven. Er is nagedacht over de aanwezigheid van zuurstof, elektriciteit, voedsel, maar ook over wat mensen mentaal nodig hebben om te overleven. Het zijn ruimtes met een eigen tijdsgeest waar je doorheen kunt dwalen. Ze zijn anders dan iedere ruimte die ik tot nu toe heb gezien. Dat vind ik intrigerend. Mijn installaties bestaan uit gecreëerde, liminale ruimtes, ze werken vaak bevreemdend. Ik zoek er materialen bij om een bepaalde intentie te verbeelden. Als je binnenloopt vraag je je af waar je bent beland en waar de plek toe dient. Veel mensen krijgen er een ongemakkelijk gevoel bij, dat doe ik met opzet. Pas dan gaan toeschouwers echt kijken naar de ruimte en de details, en kan ik ze laten zien hoe ik ruimte ervaar.” ✶
Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.
GEROOSTERDE RODE GROENTEN MET CITROEN, ANSJOVIS & BASILICUM
Dit heerlijk zomerse bijgerecht of vegetarische hoofdgerecht (voeg dan alleen nog wat kaas en brood toe, of wat gekookte peulvruchten en extra specerijen) maakt goed gebruik van de zoetheid van paprika’s en tomaten – die twee fantastische pijlers van de zomerse keuken en speciaal van de mediterrane keuken. Je kunt de ansjovis weglaten voor vegetariërs, of als je er gewoon niet zo van houdt. De citroenschil is essentieel.
Voor 6 personen als bijgerecht of 4 als hoofdgerecht.
INGREDIËNTEN:
•3 grote, rijpe rode paprika’s
• zeezout
• ca. 120 ml olijfolie, plus extra voor het roosteren
• 1 biologische citroen
• 300 g kleine, zoete tomaatjes
• snufje chilivlokken
• 6 ansjovisfilets
• een paar basilicumblaadjes, gescheurd
• 1 tl vloeibare honing
BEREIDING:
Verwarm de oven voor tot 150ºC (hetelucht) of 170ºC (elektrisch).
Halveer de paprika’s, verwijder de zaadjes en snijd het vruchtvlees in brede repen. Leg in een braadslee en voeg een paar snufjes zout en een flinke scheut olijfolie toe. Schaaf de citroenschil in brede repen boven de paprika’s en laat ertussen vallen. Verdeel de tomaatjes en chilivlokken erover.
Bak het gerecht ca. 1 uur in de oven tot de paprika’s zacht zijn, bruine randjes hebben en beginnen in te zakken.
Hak of stamp intussen de ansjovisfilets fijn, doe in een kom en meng de reepjes basilicum, honing, het sap van de citroen en de olijfolie erdoor tot je een dressing hebt. Breng zo nodig op smaak met zout of andere smaakmakers. Schep of sprenkel de dressing over de gebakken groenten terwijl die nog warm zijn.
Serveer op kamertemperatuur.
CITROENREPEN MET POLENTADEEG & OLIJFOLIE
De lemon bar of citroenreep is een klassieker voor bij de thee. Ondanks de onterecht saaie naam is deze reep verrukkelijk – een soort citroencustardzandkoekje. De felgele blokjes zijn kruimelig, boterig, romig en friszuur, en geliefd bij kinderen én volwassenen. De polenta (maismeel) is aan het deeg toegevoegd om de blokjes iets Italiaanser te maken, en ook om ze die aangename aardende zanderigheid te geven die zo goed werkt naast de gladde, fluwelige curd. De curd zelf is opgepept met een beetje olijfolie om hem nog glanzender te maken en ook een peperige noot te geven.
FOR THE LOVE OF LEMONS
When life gives you lemons… Dan maak je er heerlijke Italiaanse gerechten mee!
Dat bewijst Letitia Clark in dit zonnige kookboek vol gerechten waarin (een vleugje) citroen schittert. Maak gestoofde kip met artisjok en citroen of serveer zeebaarscarpaccio met citrus. Ook kunnen zoete lekkernijen zoals geglazuurde citroenvlierbloesembuns en citroentiramisu niet ontbreken. Aan de hand van recepten en charmante verhalen leer je hoe dit bijzondere ingrediënt ieder gerecht naar een hoger niveau tilt! Becht, € 29,99.
Voor 8 à 10 blokjes
INGREDIENTEN:
VOOR DE BODEM:
• 100 g tarwebloem of bloem type 00
• 60 g polenta (maïsmeel)
• 120 g boter
• flinke snuf zout
• geraspte schil van 1 biologische citroen
• 6 el suiker
VOOR DE CURD:
• 2 eieren plus 3 eidooiers
• sap van 4 citroenen
• 280 g suiker
• 2 tl maizena
• snuf zout
• 60 ml extra vierge olijfolie
• 70 g boter
• poedersuiker, ter decoratie
BEREIDING:
Verwarm de oven voor tot 150ºC (hetelucht) of 170ºC (elektrisch).
Bekleed een brownievorm van 25x25 cm met bakpapier.
Maal alle ingrediënten voor de bodem in een keukenmachine tot een fijne, vochtige, zanderige textuur. Druk het mengsel op de bodem van de vorm met de bolle kant van een lepel tot een vlakke, gelijkmatige laag aan. Bak de bodem 20 à 30 minuten in de oven tot hij overal goudbruin is en koekjesachtig ruikt.
Maak intussen de curd Weeg alle ingrediënten behalve de olijfolie en boter direct in een steelpan af en klop glad. Verhit de curd al kloppend op halfhoog vuur tot hij dik is. Het mengsel moet aan de kook komen en dikt dan na een paar minuten in. Neem de pan van het vuur en zeef de curd in een kom.
Klop de olie en boter erdoor tot de curd mooi glad is. Schenk de curd over de gebakken bodem en zet het geheel nog 10 à 15 minuten in de oven tot de curd net is gestold.
Neem de vorm uit de oven en laat afkoelen, snijd de plak in vierkantjes, bestuif met poedersuiker en serveer.
Haarlemmer Mehmet Tütüncu stelde dit indrukwekkende reisverslag van Gaspard Baron Testa samen en schreef de inleiding. In 1793 reisde Frederik Van Dedem (Nederlandse ambassadeur) vanuit Constantinopel richting Nederland. Gaspard reist mee en noteert dagelijks de gebeurtenissen. Hij vertelt over de route, de afstanden, de landschappen, de bevolking, het eten en de gebeurtenissen onderweg. Hij gaat door Oostenrijk en Duitsland (gehavend door de Franse Revolutie), bezoekt Belgrado, Boedapest, Wenen, Regensburg, Frankfurt en Keulen, en kijkt zijn ogen uit. SOTA, € 30,-.
Uitgelicht
GenZ verrast, verandert, verovert... door Jos Ahlers en René C.W. Boender
Met het inspirerende GenZ verrast, verandert en verovert... nemen de schrijvers je verder mee in de wereld van Generatie Z, geboren tussen 1996 en 2012. Onze vaste columnist Jos Ahlers biedt samen met René Boender een prikkelende en uiterst leesbare kijk op onze toekomst. Op basis van uitgebreid onderzoek schetsen ze een helder beeld van deze onstuitbare netwerkgeneratie, altijd verbonden, altijd online. Voor wie sociale media geen luxe maar een levenslijn zijn. En voor wie AI een gegeven is. En GenZ heeft impact. Grote impact. Op de samenleving en op hoe we met elkaar samenwerken. Klaar om geïnspireerd te worden? Dit boek laat zien hoe. Bertram + de Leeuw Uitgevers, € 24,95.
HAARLEMSE NIEUWE
Het is ergens in januari 2020 wanneer de Haarlemse horecaondernemer Pepijn in het park wandelt. Een wandeling die het begin zal zijn van een onverwachte en inspirerende reis. Zijn interesse voor filosofie en zijn honger naar kennis worden bevredigd door de ontmoeting met de oude filosoof Alexander. Door de coronacrisis staat Pepijns leven op zijn kop. Tegelijkertijd groeit zijn verlangen om te schrijven over alle gebeurtenissen die hem aan het denken hebben gezet in deze turbulente tijd. Uitgeverij Boekscout, € 20,50.
De Haarlemse Tanja Wassenberg duikt in de levens van vrouwen die in de Nederlandse Republiek de grenzen tartten. Moord, bedrog, rebellie, kwaadaardigheid – hun daden schokten én fascineerden. Geen brave jonge vrouwen, maar dienstmeiden, hoertjes, adellijke dames en vrijgevochten zielen, gedreven door liefde, armoede of verzet. Historische bronnen en scherpe analyses brengen deze vergeten stemmen tot leven. Een prikkelend boek dat uitnodigt om anders naar het verleden te kijken. Uitgeverij Verloren, € 20,-.
Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.
Ik, Emma & Lesje geleerd is een aanvulling en vervolg op Zorgenkindje. We keren terug in de tijd via het perspectief van Emma en worden meegetrokken in een bloedstollend verhaal met onverwachte wendingen, romantiek, somberheid en hoop. En vragen. Van wie komen toch al die dreigementen? Waarom lijkt het net alsof de hele wereld zich tegen de hoofdpersonen keert? Wat houdt Emma al die tijd verborgen voor haar vriendje Jake? En wie is die mysterieuze Colin? Een verhaal met een onverwachte twist. Uitgeverij Boekscout, € 22,50.
De keuze van De Vries Van Stockum
BOUSTANY
In dit kookboek neemt Sami Tamimi je mee op reis en vertelt over het eten uit zijn thuisland Palestina. Een verzameling van honderd gerechten om te delen en het leven te vieren. Sami Tamimi staat sinds het allereerste begin aan het roer van de Ottolenghi-keukens. Zijn kookstijl is even onnavolgbaar als levendig en gedurfd, maar toch eenvoudig en eerlijk. Hij schreef samen met Yotam Ottolenghi de boeken Jeruzalem en Ottolenghi - Het kookboek. Uitgeverij Fontaine, € 34,99.
HET GENOOTSCHAP VAN ONKENBARE OBJECTEN
Magda Sparks is lid van een geheim genootschap dat onkenbare objecten – alledaagse voorwerpen met magische krachten – vindt en beschermt. Wanneer Frank Simpson, het langstzittende lid, hoort dat er een nieuw artefact in Hong Kong is gevonden, stuurt hij Magda om dit te onderzoeken. In Hong Kong wordt Magda geconfronteerd met een professionele moordenaar die alles lijkt te weten over onkenbare objecten. Terug in Londen ontdekt Magda dat haar geheim niet het enige is dat verborgen wordt gehouden. Luitingh-Sijthoff, € 24,99.
TOEN
IK NOG EEN BOOM WAS
‘Vroeger was ik een boom. Ik was groot, groen en heel mooi. En daarvoor was ik een zaadje, dat in een dennenappel woonde, die uit een eekhoornbips kwam. Dat moet ik even uitleggen.’ Geschreven door een boek met hulp van Eoin McLaughlin. Veldman Uitgevers, € 14,99.
DE TROTS VAN DE GIRAF
Op een morgen, als hij wakker wordt, merkt de giraf dat hij geen nek meer heeft. Zijn hoofd zit op zijn schouders met niets ertussen. Nooit dacht hij aan zijn nek, maar nu kan hij nergens anders meer aan denken. Hij ziet dat alle dieren er wel een hebben, zelfs de krekel en de bladluis. De sprinkhaan heeft in zijn winkel een uitgebreid assortiment nekken te koop. Maar de giraf wil maar één ding: zijn eigen nek terug. Querido, € 18,99.
LOS JIJ DE MOORD OP?
Een interactieve whodunit van bestsellerauteur Antony Johnston waarin de lezer een moord moet oplossen. Zakenman Harry wordt dood aangetroffen op het gazon van een exclusief kuuroord. Hij heeft een tuinharkje in zijn borst en een rode roos in zijn mond. Alles wijst erop dat hij van het balkon is gevallen. Maar de kamer die uitkomt op het balkon zat op slot. De sleutel is onvindbaar, dus iedereen kan de dader zijn. Verzamel zo veel mogelijk aanwijzingen en ondervraag alle mogelijke verdachten. Heb jij het in je om deze mysterieuze moord op te lossen? De Boekerij, €20,99.
Jeltjes favoriete boek
THUISHAVEN
Een vrouw heeft haar oude leven achter zich gelaten, is aan zee gaan wonen, in een huis voor zichzelf. Ze schrijft briefjes aan haar ex-man om hem te vertellen hoe het haar vergaat in dit nieuwe leven in het noorden. Thuishaven is het verhaal van een vrouw die veel dingen achterlaat, veerkracht ontwikkelt en iemand anders wordt in het intense, immense landschap van de kust. Jeltje: “In deze roman neemt Judith Hermann je mee in een heerlijke dagelijkse wereld met onvergetelijke personages die hun best doen te leven, die fouten maken en opnieuw beginnen.” Meridiaan Uitgevers, € 22,99.
JELTJE DE VRIES Directeur De Vries Van Stockum
Dolly Bellefleur
Dolly Bellefleur is het alter ego van cabaretier en tekstdichter Ruud Douma. Als boegbeeld van de LHBTI+-beweging vraagt Dolly al ruim drie decennia op haar geheel eigen wijze aandacht voor mensenrechten in het algemeen en de acceptatie van LHBTI+ in het bijzonder. Voor haar tomeloze inzet voor de emancipatiestrijd van LHBTI+ mocht ze in 2014 uit handen van Eberhard van der Laan de Andreaspenning van de stad Amsterdam ontvangen. In 2020 werd door COC Nederland de Bob Angelo Penning aan Dolly uitgereikt.
In de herfst krijgt de twijfel gelijk.
De wereld vergaat een beetje, om het eens te proberen.
- Simon Carmiggelt
Herfstblues
Ik kan niet zeggen dat de herfst mijn favoriete seizoen is. Melancholie is mij niet vreemd en ik ben daarom in het najaar altijd bang dat zwaarmoedigheid mij volledig in de houdgreep zal nemen. Dit leidde in het verleden regelmatig tot periodes waarin ik 24/7 onder de dekens kroop. De Diepte, de song waarmee S10 Nederland in 2022 vertegenwoordigde op het Eurovisie Songfestival, hertaalde ik tot een lied getiteld Dekbeddagen met daarin strofen als:
Ik ken het gevoel dat
Dat je droom uiteenspat
Voel me soms zo down
Dat ik niet op wil staan
Dan heb ik dekbeddagen
En lig mij af te vragen
Hoe lang is dit nog te dragen?
Zal het altijd zo gaan?
Ik schuil onder een deken
Ik hang wat voor de buis
Het liefst lag ik hier weken
Ging ik nooit meer uit huis
Ik geef geen levensteken
Laat me alsjeblieft met rust
Krijg ik een reddingsdeken?
Word ik wakker gekust?
Misschien ben ik stiekem ook wel stikjaloers hoe sommige dieren een winterslaap kunnen doen. En stel je toch eens voor dat de kruin op ons hoofd ieder najaar als het ware ook zou ontbladeren.
Om vervolgens in het voorjaar weer in volle glorie te ontluiken. Of dat onze haren in de herfst spontaan zouden verkleuren. Wat zou de wereld er dan kleurrijk uitzien. Van de Belgische cartoonist Kamagurka is deze hilarische uitspraak:
Mochten de mensen als bomen zijn, dan waaide in de herfst ons vlees eraf.
Dat zou toch fantastisch zijn? Dan hoefden we nooit meer te lijnen of magen te laten verkleinen. In het najaar moet ik trouwens ook altijd denken hoe ik wandelend aan de hand van mijn vader in het bos een kastanje vond en deze in de achtertuin heb begraven in de grond. Er groeide en bloeide op deze plek uiteindelijk een prachtige en reusachtige kastanje. Ik weet nog hoe verdrietig ik was toen enkele weken na de dood van mijn vader, wat een bizarre speling van het lot, deze boom ook bezweek aan een ziekte. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om de kastanje volledig terug te geven aan de natuur. Een gedeelte van de boomstam bewaar ik nog steeds zorgvuldig als een soort van relikwie. Als een tastbare herinnering aan mijn vader. Een ideale remedie tegen de herfstblues zou ik de serie Autumn Days van de Haarlemse kunstenaar Chrystl Rijkeboer willen noemen.
Bij het zien van deze vrolijke keramiek verdwijnt zwaarmoedigheid als sneeuw voor de zon. Het inspireerde mijzelf in ieder geval om kreatief met kastanje te zijn en een zelfportret te maken.
Wie weet kan ik de lezers van HRLM verleiden om dit ook te doen? Mail je foto naar dolly@dollybellefleur.nl.
De mooiste inzending beloon ik met een Dolly Broche.
Zelfportret
Dolly Bellefleur.
Keramiek
Chrystl Rijkeboer.
DE TWEE VRIENDINNEN
DIE EEN PARADIJS BOUWEN IN DE STAD
In een Haarlemse buurt die ooit bekend stond als achterstandswijk, groeide iets wat nauwelijks te plannen valt: een levenslange vriendschap tussen twee vrouwen, geboren uit het samen grootbrengen van kinderen, het delen van vreugde, tegenslagen en een open deur. De Vijfhoek is niet alleen hun woonplaats, maar een manier van leven die zich vanzelf tussen de stoeptegels leek te nestelen. Met koffie op de stoep. Een wijntje zodra de zon zich laat zien. Laat je meenemen in het verhaal van twee vriendinnen die elkaars leven voor altijd zullen beïnvloeden en die samen een buurt hebben gemaakt waarvan zij die wilden voor henzelf en hun kinderen.
Mar leen komt als jonge student wonen in de buurt die dan nog bekendstaat als rauw en rommelig. Goktent op de hoek, illegale onderhuur, krotten en schuurtjes. Maar ze blijft. Het huis dat ooit voor haar en haar broers was, wordt haar thuis. “Ik leerde de buurt kennen door buurvrouw Jannie, ze had altijd jongelui over de vloer en was altijd in voor een praatje.” Jaren later komt Mirjam in de straat wonen. Een jonge alleenstaande moeder met twee jonge zoons aan haar hand, en een huis gekocht van een kunstenares via een handjeklap. “Iedereen verklaarde me voor gek, maar ik wist gewoon: dit klopt. Sommige huizen koop je niet, die vinden jou.” En zo begon het gezamenlijk avontuur van de twee moeders.
EEN GEDEELD BESTAAN
“We leerden elkaar echt kennen door de kinderen. We kregen beiden nog twee dochters en zij brachten ons samen doordat we elkaar op het schoolplein zagen. De meiden spelen eindeloos op straat – zanderige voetjes, haren wild, thuis bij iedereen. We keken en kijken echt om naar elkaars kinderen, letten op, vullen aan waar nodig. Maar we corrigeerden ook.”
DAT WAS ECHT DE AFSPRAAK
“We delen meer dan een straat: we delen onze levens.” Wanneer Mirjam tijdelijk naar Frankrijk vertrekt is dat voor Marleen en haar meiden een enorm verdriet. “Mijn meiden wilden echt mee in de koffer van Mirjam.” Gelukkig eindigt de vriendschap hier niet.
Want nadat het Franse avontuur anders eindigt dan gedach,t staat Mirjam op een dag met twee koffers en twee dochters op de stoep van Marleen en trekt ze bij haar in. “Je had ons moeten zien! De vier meiden op één kamer, en de moeders in één bed. Niemand die daar raar van opkijkt. Je rooit het gewoon met elkaar”, zeggen ze. Uiteindelijk vindt Mirjam met behulp van twee andere buren weer haar eigen plek met de meiden. Waar? Naast Marleen natuurlijk.
GEEN AFSPRAKEN, WEL VERBONDEN
De vr iendschap tussen Marleen en Mirjam heeft geen kaders. Geen vaste belmomenten of agenda’s. Maar als er iets is, staan ze voor elkaar klaar. “Toen ik beviel van mijn jongste dochter, stonden Hans en Mirjam beschuit met muisjes te smeren. Zodat de oudste kon trakteren op school. Niet omdat ik het had gevraagd, maar gewoon vanuit zichzelf, zonder voorwaarden. Het voelt zo bijzonder dat mensen dat gewoon voor je doen.” Toen Mirjam weer alleen kwam te staan, was daar Marleen – met een bed, zoiets sufs als schone sokken en een open hart.
EEN CAMPING IN DE STAD
“Wat voor ons belangrijk is, is dat je open bent naar elkaar, een positieve insteek hebt, in bent voor een lolletje, zorgt dat mensen zich welkom voelen en omkijkt naar een ander. Dit deden wij naar elkaar maar ook voor de buurt. Het voelde hier soms als een stadscamping. Buiten is het leven. Mensen schuiven aan, nemen een wijntje mee, delen borrelhapjes en verhalen. Opblaasbare zwembadjes in de zomer op straat, kinderen die in- en uitlopen. De kinderen wisten precies bij wie ze terecht konden, maar ook bij welke deur ze iets lekker konden halen, een ijsje of een snoepie konden pikken. Alles leek te kunnen en mogen. Heel eerlijk, het was een paradijs voor de kinderen en voor ons.”
De dochter s zijn inmiddels volwassen. Geen beste vriendinnen, maar iets diepers – bijna zussen, opgegroeid in een buurt waar je elkaar aanspreekt, helpt, optilt.
“Ze vinden het normaal dat je voor elkaar zorgt. En kunnen zich eigenlijk bijna niet voorstellen dat het niet per se normaal is om naast je familie ook zo’n gekozen familie te hebben die zo natuurlijk aanwezig is.”
SAMEN BOUWEN AAN EEN THUIS
De vr iendinnen zijn eigenlijk nog altijd het gezicht van de buurt. Als mensen iets willen of nodig hebben, weten ze hen altijd te vinden. “Maar ook als het minder gaat zijn we er. Zo startten we voor een buurman een kookclub – zodat iedere avond iemand anders even wat te eten bracht, omdat hij het zelf niet meer kon.”
“Het is een manier van leven,” zegt Mirjam. En Marleen knikt. “Wij zijn gewoon zo gegroeid.” Er zijn veel manieren om een thuis in een buurt te bouwen. Met bakstenen, zeker. Maar wat nu zo vanzelfsprekend voelt in de Vijfhoek – de openheid, de zorg voor elkaar, het buitenleven – begon ooit bij deze vriendinnen. Zij zetten de planten buiten, bouwden speeltuintjes, organiseerden speeldagen en trokken buurtgenoten erbij. Ze creëren een plek van meedoen, van mogen zijn wie je bent. Niet als plan of project, maar gewoon door te doen. Hun manier van leven is een soort basis geworden waarop nieuwe buren voortbouwen. Wat zij ooit tussen stoeptegels en klapstoelen begonnen, leeft nu voort in nieuwe bewoners die een stoeltje buiten zetten en zeggen: “Welkom, kom erbij.” Het is niet spectaculair. Niet groots. Maar misschien juist daardoor zo bijzonder. Samen bouwen zij hun kleine paradijs – midden in de stad.
Mirjam Touw (links) en Marleen Zwart.
Tekst: Jori Alkemade. Foto’s: Privé-bezit.
JUBILEUMJAAR BAVOVRIENDEN
De Vereniging Vrienden van de Grote of Sint Bavokerk sluit haar jubileumjaar af met een echt klapstuk. Speciaal voor het jubileum hebben componist Oene van Geel en librettoschrijver Don Duyns de Bavo Cantate – Een vocaal monument voor de Baaf gecomponeerd. Het gloednieuwe stuk gaat op 4 oktober in de Grote Kerk in wereldpremière. Zondag 5 oktober vindt de tweede, en voorlopig ook laatste uitvoering van de Bavo Cantate plaats.
De Vereniging Vrienden van de Grote of Sint Bavokerk (kortweg Bavovrienden) werd in 1975 opgericht om het kerkgebouw als belangrijk erfgoed te behouden. “De kerk was er in de jaren zestig bouwkundig erg slecht aan toe. Er vielen stenen naar beneden. Maar er was geen geld om het gebouw op te knappen. Via crowdfunding werd toen geld ingezameld voor de restauratie”, legt voorzitter Henk Kaan uit terwijl hij een korte rondleiding geeft door de kerk. Hij is al jaren gids in de kerk en weet bij iedere hoekje en beeld een bijzonder detail te noemen. “Kijk uit hoor”, waarschuwt Don Duyns tijdens een korte rondwandeling door de kerk. “Met Henk ben je zomaar uren verder.”
Hij heeft niets teveel gezegd, want Kaan wijst op de handjes die een van de hekken vasthouden. Het is een verwijzing naar het verhaal dat de hand van een jongen die zijn moeder sloeg boven het graf groeide. En ook het gerestaureerde Muller Orgel heeft een verrassing voor wie goed kijkt, weet hij. “Op de kleinste linker-orgelpijp staat een vleermuisje gegrift. Daarmee verwijst de restaurateur naar de vleermuizen die zich in de orgelpijpen schuil hielden.”
De Bavovrienden staan los van de Protestantse kerk Nederland. “Het gaat ons vooral om het gebouw en niet om het geloof. Dat is het terrein van de kerk” Met evenementen, zoals orgelconcerten, het Bavoweekend in oktober en muziekuitvoeringen in de kerk wordt geld opgehaald en blijft het gebouw als cultureel erfgoed belangrijk in de stad.
Het vijftigjarig jubileum werd dit jaar op meerdere manieren gevierd, onder meer met een Bavobier, gebrouwen bij Jopenbier. “Dat gaat hard. We hebben nog maar een paar flessen over”, aldus Kaan. Er was ook een poppenkastvoorstelling van Michaëla Bijlsma, Aaf en Baaf en de verdwenen orgelpijp met Anton Pauw op het orgel. “De twee voorstellingen waren zo populair dat we in september nog een extra voorstelling hebben ingepland.”
Verder was er een concert met muziek uit de tijd dat het huidige kerk werd gebouwd rondom de muziekstandaard De Pelikaan die in 1499 werd gegoten. Ook was er een fotowedstrijd voor amateurfotografen die hun liefde voor de kerk op de gevoelige plaat vastlegden. En dan verschijnen er nog twee boeken; een jubileumboek over vijftig jaar Bavovrienden en een heruitgave van een werk van Corneille F. Jansen met daarin een overzicht van alle rekeningen van de kerk die sinds de vijftiende eeuw bewaard zijn gebleven. Dat laatste boek is een samenwerking met de Historische Vereniging Haerlem. Misschien geen ontspannen lectuur voor een regenachtige herfstavond, maar voer voor historici die meer over het gebouw willen weten.
Het idee om het jubileumjaar van de Bavovrienden met een muziekstuk op te luisteren kwam van stadsorganist en bestuurslid Anton Pauw die via dirigent Michel Poels hoorde dat er in Delft een cantate was gemaakt, waarin de geschiedenis van de stad centraal staat. Het plan viel in goede aarde bij het bestuur. “Het is een mooie afsluiting van ons jubileumjaar”, vindt voorzitter Henk Kaan. Voor librettoschrijver Don Duyns was de opdracht een terugkeer naar zijn geboortestad. “Ik ben hier wel geboren en heb hier negen jaar gewoond en op deze manier raak ik opnieuw betrokken bij de stad. Dat is begonnen met een eerder project met Michel Poels, Koorlog en hiermee zet die trend door.” Voor het bestuur van de vereniging was Duyns als geboren Haarlemmer de eerste keus voor de klus. “Zijn naam kwam meteen naar boven”, aldus Kaan.
Het was ook Poels die Duyns benaderde om de tekst voor de Bavo Cantate te schrijven. Hij dook daarvoor in de geschiedenis van de kerk. Hij las bijvoorbeeld Het Grote Bavoboek, maar ook de verhalen over Haarlem van Lennaert Nijgh die werden gebundeld in Haarlem bestaat niet. Dat leverde genoeg inspiratie op voor het libretto. “In het stuk komen verschillende Haarlemse stemmen aan het woord, zoals Lennaert Nijgh en Nicolaas Beets. De kerk zelf vervult als hoofdverteller een belangrijke rol. Het gebouw kijkt terug op vijf eeuwen geschiedenis en drijft goedmoedig de spot met de hoogmoed van schrijver Harry Mulisch. Daarnaast is er onder meer de Tsjechische Simon die in het Spaarne verdrinkt. Die laatste staat voor alle mensen
die naar Haarlem kwamen om hier een nieuw bestaan op te bouwen.”
HAARLEMSE MYTHEN
Haarlem is een boeiende stad om mee te stoeien in een libretto vindt Duyns. Er zijn genoeg verhalen en typisch Haarlemse bijzonderheden die inspireren. “Haarlem heeft een aantal mythes waarin ook de Sint Bavo voorkomt. Het is fascinerend dat in een stad, waarvan de bewoners bekend staan als nuchter zoveel fantasie en verhalen leven. Denk aan het verhaal van de Damiaatjes en de figuur van Laurens Janszoon Coster.”
Voor Duyns was het moment dat de componist aan het werk ging om zijn tekst op muziek te zetten heel spannend. “Het is een test om te horen of hij er wat mee kon. Er komen veel stemmen aan bod en die moeten voor het publiek herkenbaar zijn met de kerk als verteller.” Om te illustreren hoe
het publiek dat kan horen, verwijst hij naar de Matthäus Passion. “Daarin kun je duidelijk de verschillende karakters herkennen door een melodie die steeds terugkeert.”
Duyns en Van Geel hebben flink vaart moeten maken met hun project. “We namen in januari het besluit om de opdracht te geven voor het schrijven van een cantate”, vertelt Kaan. “Vanaf dat moment moest het dus nog geschreven worden en moest het koor voldoende tijd hebben om te repeteren.” Tijdens de uitvoeringen in oktober dirigeert Michel Poels het koor Consort023-vocaal, dat pas in 2024 werd opgericht. Gerrie Meijers zal de orgels in de kerk. bespelen.
Kaarten voor Bavo Cantate
Een vocaal monument voor de Baaf zijn verkrijgbaar via www.bavovrienden.nl
Tekst: Annemieke Windt. Fotografie: Daan Ruijter.
Kunst op straat in het oude postkantoor aan de Gedempte Oude Gracht - 1984
HRLM stadsglossy viert een mijlpaal Editie 100
In 17 jaar tijd is HRLM uitgegroeid tot een begrip in de regio: een stijlvolle stadsglossy met karakter, inhoud en liefde voor Haarlem. Met trots presenteren we dit najaar onze 100ste editie – een bijzondere jubileumuitgave vol inspirerende verhalen, sterke interviews, hoogwaardige fotografie en uiteraard volop aandacht voor alles wat Haarlem zo uniek maakt.
HRLM is hét platform voor lokale cultuur en ondernemerschap. Onze lezers zijn betrokken, nieuwsgierig en loyaal – ze nemen de tijd om te lezen, ontdekken en waarderen wat er speelt in hun stad.
Adverteren in HRLM betekent zichtbaar zijn bij een groot publiek dat echt oog heeft voor lokale merken, initiatieven en producten. En speciaal voor deze feestelijke editie hanteren we tijdelijk extra aantrekkelijke advertentietarieven. De jubileumeditie die je als ondernemer of organisatie niet mag missen.
Vier mee met editie 100
Neem contact met ons op voor meer informatie of om direct jouw plek te reserveren. redactie@haarlemse-stadsglossy.nl
Samen maken we er een onvergetelijke editie van!
In deze serie stellen we zeven vragen aan zowel gewone als bijzondere Haarlemmers, zodat je een kijkje krijgt in de verhalen en ervaringen van de mensen die onze stad maken.
Zeven vragen aan...
AMBER TROMP MEESTERS
het tatoeëren het ontwerp van de tattoo, zodat ze er goed over na kunnen denken. Zelf heb ik ook tattoos; mijn eerste tattoo staat voor leven. Die heb ik laten zetten, nadat ik erg ziek ben geweest. Als je door een diep dal bent gegaan, kun je jezelf misschien wel meer verbinden met mensen die een heftig verhaal hebben. Daar ligt ook wel de kracht van mij richting mijn klanten, denk ik.”
BEN JE EEN ECHTE MUG?
“Ik ben geboren in Badhoevedorp, maar met mijn familie heb ik, met een uitschieter in Amerika, altijd rondom Haarlem gewoond. Mijn ouders wonen nu in Heemstede en vanaf mijn 19de woon ik in Haarlem. Ik vind Haarlem een heel fijne ligging hebben. Vanuit de prachtige binnenstad kun je zo naar de bossen en het strand. Doordat ik mijn familie en vrienden hier dichtbij me heb, heb ik een goede basis en is het altijd gezellig. En Haarlem is kleinschaliger dan Amsterdam en kent minder toerisme. Dat merk je bijvoorbeeld ook aan de type klant in mijn branche.”
WAT DOE JE DAN VOOR DE KOST?
2
“Ik ben tatoeëerder en ben eigenaar van tattooshop Ink Meesters in de Barrevoetestraat. Tatoeëren doe ik al 14 jaar; inmiddels heb ik een groot klantenbestand opgebouwd. Ik hou van mensen en hun verhalen; vaak zit er wel een mooi of indrukwekkend verhaal achter een tattoo. Ik wil graag dat mijn klanten zich veilig en gehoord voelen. Zo stuur ik bijvoorbeeld de klant twee dagen voor
HEB JE DAARBIJ NOG EEN LEVENSMOTTO?
3
“Geniet iedere dag van het leven! Dat zie je ook terug in alle leuke dingen die ik onderneem met mijn vrienden en familie. En in alles wat ik onderneem ben ik impulsief, maar ook perfectionistisch. Dat laatste vind je terug in mijn werk en in mijn tevreden klanten. En impulsief ben ik voornamelijk in het maken van beslissingen. Zo kan ik ineens een camper aanschaffen of lekker naar het buitenland gaan. Het maakt mijn leven in ieder geval nooit saai.”
WAT ZIJN JOUW FAVORIETE PLEKKEN IN HAARLEM?
Houtbaar Haarlem zijn daarom favoriete
“Ik hou erg van een hippie vibe en niet te standaard. Stadstrand De Oerkap en Houtbaar Haarlem zijn daarom favoriete plekken. Meer in de stad vind ik Volkslust met het terras aan de Nieuwe Gracht ook erg ontspannend. En ik doe ook vaak een hapje en een drankje bij The Governor en Frenchie. De eigenaren van Frenchie ken ik al heel lang. Binnenkort gaan zij trouwens starten met Hotel Lazarus in de Kleine Houtstraat.
4
Ze zitten nu nog vol in de renovatie. Ik ben erg benieuwd naar het eindresultaat!”
WAAR WOON JE ZELF IN DE STAD?
5
“Vlakbij de Amsterdamse Poort. Daar woon ik nu twee jaar met mijn zoon en hondje. Lekker dichtbij mijn shop, binnen tien minuten fietsen ben ik er. Het is een heerlijk volksbuurtje met veel gezellige mensen. Zo is er laatst vanuit de buurt met pallets een zithoekje gecreëerd bij het water. Dat is toch leuk!”
MIS JE IETS IN HAARLEM?
6 kunnen worden, zoals concerten. We hebben
“De binnenstad van Haarlem zou nog wel wat groener mogen worden en er zouden meer activiteiten op het water georganiseerd kunnen worden, zoals concerten. We hebben zoveel water om ons heen! En ik mis een goede uitgaansclub, zoals Club Stalker dat vroeger was.”
BOS OF STRAND
7 een echte waterrat en mijn grootste hobby iets zou willen doen, dan is dat het. Onlangs
“Nou, mag ik ook kiezen voor water? Ik ben een echte waterrat en mijn grootste hobby is duiken. Ik vind het geweldig; als ik morgen iets zou willen doen, dan is dat het. Onlangs ben ik op Bonaire geweest, prachtig duiken is het daar.”
WHO’S NEXT?
“Ik geef graag de zeven vragen door aan Edy Palma.”
Ink Meesters vind je in de Barrevoetestraat 9. Meer info vind je op www.instagram.com/inkmeesters
Tekst:: Joost Dobbe. Fotografi e: Daan Ruijter.
MIJN STIJL JOHN HEGMAN
WAT TYPEERT JOUW STIJL?
Ik ben vanaf jong altijd een ‘pakkenman’ geweest. In de jaren ‘80 kocht ik tweedehands pakken op de markt – vier stuks voor 100 gulden, die prijs herinner ik me nog goed. Ik droeg toen niet elke dag een pak, maar ik vond het altijd al leuk en onderscheidend. Later ging ik mijn pakken combineren met kleurrijke schoenen en bijpassende stropdassen.
Ik woon en werk(te) al mijn hele leven in het centrum van Haarlem, dus ik liep altijd naar mijn werk en weer terug. Als je een beetje opvalt, kijken mensen je al snel na. Ik moet zeggen, die aandacht vind ik wel leuk. Vroeger zag je mannen vaker in een pak met stropdas lopen, maar dat is bijna niet meer te zien, en dat vind ik jammer.
Mijn pakken moeten wel strak zitten: korte pijpen, smalle revers en de stropdassen mogen absoluut niet te breed zijn.
Wat schoenen betreft, draag ik het liefst effen kleuren en lak, dus geen drukke prints. Mijn favoriete kleuren zijn rood, blauw en groen. Ik hou ervan om mijn kleding goed op orde te hebben; mijn pakken en overhemden hangen netjes op kleur. Voor mijn schoenen heb ik een groot rek.
Mensen vragen me regelmatig hoeveel paar schoenen ik heb. Ik antwoord dan altijd met een bescheiden schatting van 30, hoewel ik het vaak naar beneden afrond. Elk jaar koop ik weer een aantal nieuwe pakken en schoenen om mijn collectie bij te houden. En ja, op Koningsdag draag ik altijd oranje schoenen, en op Pride zijn het natuurlijk paarse!
KLEDING & ATTRIBUTEN
Zonnebril: Michael Kors
Pak: Meyer & Meyer
Overhemd: We
Stropdas: Hugo Boss
Riem: Profuomo
Horloge: Sipkes
Tas: Castelijn & Beerens
Schoenen: Mascolori Rotterdam
IN BEELD
Er was weer veel te doen in Haarlem.
HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legt voorstellingen en evenementen vast.
Gespot
Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend beeld.
Fotografie: Linda Llambias.
De zaterdag van…
ROM HELWEG
“Mensen hebben altijd zoveel háást’’, zegt Rom Helweg, links op de foto. “Eigenlijk was dat de reden dat ik, samen met café Het Wachtlokaal, het initiatief nam om een jeu de boules-baan te realiseren op het Stationsplein. Petanque, zoals het officieel heet, is een spel van rust en concentratie. Nu het terrein er eindelijk ligt, probeer ik er zo veel mogelijk te zijn. Om mensen wegwijs te maken, als ze dat willen, maar ook om lekker zelf te spelen. Mensen kennen petanque vaak van de vakantie in Frankrijk, waar het gespeeld wordt op dorpspleintjes of op de camping. Het is een laagdrempelig spel, dat je op ieder niveau kunt spelen. Het is gewoon een kwestie van stilstaan, goed mikken, soms een beetje techniek. Het vraagt om aandacht, zowel voor de boules als voor je medespelers. We hebben de baan op het Stationsplein het Boulodrome genoemd. Wie goed leest, ziet mijn voornaam erin.
Het gebruik is gratis en voor iedereen. Als je geen eigen boules hebt, kun je ze lenen bij Het Wachtlokaal. Sport en spel brengt mensen bij elkaar. Je speelt het lekker buiten, gezellig een drankje erbij, wie heeft het dan nog over haast?’’
Fotografi e: Madelon Coolen. Tekst: Paula Zuidhof.
HRLM VIERT FEEST!
Al 17 jaar is HRLM het tijdschrift van, voor en over Haarlem. En nu vieren we een bijzondere mijlpaal: editie 100!
Vier dit moment met ons mee en word vriend van HRLM voor slechts € 32,50 per jaar.
ALS DANK KRIJG JE: 6x per jaar HRLM thuisbezorgd
Elke editie kans op een boek uit onze populaire boekenrubriek.
Zo steun je niet alleen een onafhankelijk tijdschrift, maar blijf je ook verbonden met de stad die we allemaal liefhebben.
Word vandaag nog vriend via www.hrlm-online.nl/vrienden
We verwelkomen je graag in onze vriendenkring!
Fotografie: Rob Eversen.
waar je kwaliteit beleeft
De specialist in Haarlem en omgeving voor al uw audio-, video- en witgoedapparatuur. Al sinds 1965 staan wij voor u klaar.
