Marcel Lee Redactie Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Jonne van der Fange, Meta van der Meijden, Linda Llambias, Daan Ruijter en Gerda Warmerdam
Advertentieverkoop Redactie HRLM
Administratie Romijn Bedrijfsadvies
Distributie Redactie HRLM en De FietsKoerier Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.
Aan deze HRLM werken mee
Jos Ahlers, Michaëla Bijlsma, Jolanda Beyer, Marc de Beyer, Dolly Bellefleur, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Julia Coolen, Mylou Frencken, Madelon Griekspoor, Gertien Koster, Warry van der Leen, Haya Maëla, George Moormann, Henk Tijbosch en Paula Zuidhof.
Druk: Printal AS
Redactie-adres Lange Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.
Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding.
Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief, Nieuwe Gracht Producties en de Zingende Zaag.
Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp.
Gratis verkrijgbaar bij
Onze adverteerders, VVV Haarlem, bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.
Welkom
Jeannette Eversen is hoofdredacteur, weduwe van Rob en haar hondje heet Saartje.
Wat een troep!
In Haarlem valt me de laatste tijd iets op: er ligt steeds meer afval op straat. Het is niet dat het zomaar een papiertje of een verloren verpakking is, maar het lijkt wel of mensen er steeds minder moeite mee hebben om hun afval netjes weg te gooien. Ik loop vaak langs een kinderspeelplaats, en het beeld dat ik daar vaak zie geeft me echt te denken.
Er spelen kleine kinderen, blij en energiek, terwijl hun ouders of oppassers op een bankje zitten. Ze geven hun kinderen wat te drinken of een koekje, en voor je het weet, staan ze weer op om naar huis te gaan. Maar in plaats van even een blikje of verpakking in de prullenbak te gooien, laten ze alles gewoon achter onder het bankje. Het is niet eens een klein stukje afval, maar gewoon een hoop rotzooi. Ik begrijp daar echt niks van. Welk voorbeeld geef je daarmee aan je kinderen? Leer je ze niet juist om netjes te zijn en voor hun omgeving te zorgen?
Ook valt me de hoeveelheid hondenpoep op. Nu heb ik zelf ook een hond, dus ik begrijp het belang van wandelen en genieten van de buitenlucht met je viervoeter. Maar wat me stoort, is dat sommige hondenbezitters het blijkbaar niet belangrijk vinden om de poep van hun hond op te ruimen. Ik heb altijd poepzakjes bij me, je weet wel, die handige houder aan de riem. Maar voor sommige mensen lijkt dat een te grote moeite. Natuurlijk, we betalen hondenbelasting hier in Haarlem, een van de weinige gemeentes in Nederland die dat doet, maar dat mag toch geen reden zijn om de poep gewoon achter te laten? Je moet het simpelweg opruimen! Het hoort bij het verantwoordelijk zijn voor je huisdier.
Het is niet moeilijk, en het maakt de stad zoveel schoner en prettiger voor iedereen. Dus kom op, laten we ons beter bewust zijn van wat we achterlaten en een goed voorbeeld geven aan de volgende generatie die de wereld straks gaat overnemen.
Jeannette
Fotografie: Linda Llambias.
INTERVIEW
INHOUD
maart - april 2025 17de jaargang
8 Pianogeheimen van Marcel Baudet
80 In gesprek met Vincent van Amsterdam
90 Longeneeslijk-schrijver Hanneke Mijnster
REPORTAGE
51 De bewoners van De Burretstraat
58 Het leukste volgens HRLM
96 Mijn stijl Jimi van Egmond
WINKELEN
31 De Wereld van Jansje
COLUMNS
7 Jos Pokke Peuken
19Karbonkel BDSCHPPN HLN, HT S SMS GN PRTJ
27 Falco Haarlem ontwaakt!
39 Jolanda Haarlem breekt de stilte
43Mylou Muziek
47 Haya Tegenwicht
61 Dolly Bellefleur Wees toch eens lief voor elkaar
HISTORIE
20 Pareltjes Klokkentoren
28 Toen en Nu Kruisstraat
34 Toen Tramlijn
79 Toen Botermarkt
KUNST
37 Teylers Museum
42 ABC Architectuurcentrum
48 Nieuwe Vide
50 Verweij Museum Haarlem
68 Atelier van Martine de Ruiter
88 George Moormann Vita Brevis
CULTUUR 36 Schuur 38 Theater De Liefde 40 Leuk in Maart
Leuk in April
Ook leuk in Maart/April
Patronaat
Jong Talent Waterfront
Caprera
Boeken Haarlemse Nieuwe
PUUR HAARLEMS
16 Zo Haarlems Liften naar de Hemel 17 Zo Haarlems Gevelsteen 24 Gezichten van Haarlem Dorien Lans
Onderweg
HRLMSE Hofjes 62 Mijn Haarlem Louise van Zetten 64 Architectuur in Haarlem 86 De zaterdag van Manon Veenhof 94 In Beeld
KOKEN 74 Zalmpakketje EN OOK
Haarlemse Bomen
Stadsmormels
Afscheid
Vermogensplanner
Gespot
HRLM-vrienden
Fotografie: Daan Ruijter.
Pokke peuken
Als je rookt moet je deze column misschien maar even overslaan. Of juist niet natuurlijk.
Ik ben een trotse bewoner van het oude centrum van deze schitterende stad. Ach, het mag hier en daar wel wat groener en het zou mooi zijn geweest als die glasvezel-types de stoepen wat netter hadden dichtgemaakt. Die rare sprieten zijn sowieso bizar. Maar, over het algemeen heb ik bijzonder weinig te klagen. Behalve over de peuken.
Overal waar je loopt liggen peuken op straat. En ze blijven liggen, want ze zijn te klein voor de straatvegers die regelmatig langskomen. Zwerfafval zie je nauwelijks (hier en daar een verdwaald Red Bullblikje) en de hondenpoep hebben we ook redelijk in de hand, als je begrijpt wat ik bedoel. Maar die gore peuken zijn alomtegenwoordig. Waarom denken rokers dat het oké is om peuken op straat te gooien? Hoe komen ze op dat idiote idee? En kom nu niet aan met “ik doe dat nooit”. Want als niemand het doet, waarom liggen ze dan overal? Overigens, uit onderzoek blijkt dat 75% van de rokers het wel doet. Een vijfde ziet een peuk niet eens als afval.
Het duurt zo’n vijftien jaar voordat een weggegooide peuk is afgebroken. Met name het filter is kwaadaardig. Die is gemaakt van celluloseacetaat. Deze nare stof vergaat niet, maar valt uiteen in microplastics en daar komen we echt nooit meer vanaf. Die microplastics zitten inmiddels al in je longen en in je hersenen.
Ook als je nooit hebt gerookt.
“Daarom gooi ik mijn peuk altijd netjes in een rioolput en niet op straat”, zei iemand die ik er laatst op aansprak. Fout! Peuken in het riool is minstens zo slecht als peuken op straat. Die peuken worden
Jos Ahlers
is naast schrijver, spreker en acteur ook ondernemer.
‘Waarom denken rokers dat het oké is om peuken op straat te gooien? Hoe komen ze op dat idiote idee?’
namelijk niet afgevoerd naar een zuiveringsinstallatie, maar gedumpt in ons oppervlaktewater. We hebben in Haarlem namelijk twee rioleringssystemen; een voor afvalwater en een voor hemelwater. In een sigarettenpeuk zitten zo’n 4.000 verschillende chemicaliën (denk aan lood, benzeen, aceton en arsenicum). Door die via het riool weg te laten spoelen vergiftig je het water. Datzelfde water waar je op een warme zomerdag in zwemt. Of waar je lekker overheen supt met je kinderen. Wel goed de mond dichthouden, dus! Zelf heb ik nooit gerookt en daarom heb ik ook geen last van het anti-rook-syndroom waar veel stoppers wel aan leiden. Als je wilt roken, moet je dat vooral lekker doen. Ik snap er niets van, maar doe vooral wat je niet kunt laten.
Maar, raap je peuken op, verzamel ze en breng ze, eens in de zoveel tijd, naar het milieuplein. Daar kun je ze dan afgeven als ‘klein chemisch afval’. Want dat is het. En dat wil ik niet langer op mijn stoep.
MARCEL BAUDET
over zijn boek Pianogeheimen
‘Muziek doceren voelt als een roeping’
Begin maart lanceerde pianist, pianopedagoog en auteur Marcel Baudet zijn boek Pianogeheimen. Hij interviewde daarvoor achttien meesterpianisten uit binnen- en buitenland over musiceren, interpreteren, studeren en lesgeven. Hij neemt de lezer mee in de betovering van het pianospel.
‘Talent kun je niet maken, maar je kunt het wel breken’
Muziek hoorde bij de opvoeding van Marcel. In het ouderlijk huis klonk altijd klassieke muziek. Zijn vader speelde cello en piano in amateurkwartetten, zijn oudere broer speelde viool en zijn moeder zong. Rond zijn vijfde jaar begon Marcel met cellospelen, na enkele jaren stapte hij over op de piano. “Het was bij ons vanzelfsprekend dat alle kinderen een instrument bespeelden. Klassieke muziek was onderdeel van het gezinsleven. Zolang ik mij kan herinneren werd er thuis kwartetmuziek gespeeld. Hierdoor heb ik al op jonge leeftijd veel kamermuziek leren kennen.”
Marcel (74) is ruim veertig jaar als pianodocent werkzaam geweest. Hij heeft als hoofdvakdocent aan zowel het Koninklijk Conservatorium als het Conservatorium in Amsterdam gewerkt, en doceerde aan de Yehudi Menuhin School in het Verenigd Koninkrijk. In 1999 richtte Marcel de Young Pianist Foundation (YPF) op, een toonaangevende organisatie voor jonge, talentvolle pianisten, en twee jaar later organiseerde hij het eerste YPF-pianoconcours. Ook componeerde hij piano-en filmmuziek waar hij in 1995 de Buma/Stemra Award voor ontving. Marcel studeerde tevens geschiedenis en werkte na zijn studie korte tijd aan de Erasmus Universiteit.
Wat maakt een piano zo fascinerend?
“Het fantastische van een piano is dat je meerstemmig kunt spelen. Het instrument
is net als alle andere toetsinstrumenten ontworpen om polyfoon te kunnen spelen. Van één stem naar meer stemmen in je eigen regie, magisch. Er is heel veel mogelijk op een piano en wat niet kan moet een pianist suggereren. Werken met illusie is één van de aspecten van het pianospelen. Bijvoorbeeld de nagalm die je met het pedaal creëert, hoe je de verschillende stemmen in de partituur slim op elkaar laat inwerken of reageren, en hoe je ervoor zorgt dat de volgende noot die je speelt een effect heeft op hoe de toehoorder de vorige noten beleeft. Dat is fascinerend. Veel mensen die piano spelen hebben een dirigentenhart. Met piano heb je alles in handen, je kunt dankzij de meerstemmigheid de muziek in je eentje heel compleet laten klinken. Sommige pianisten zijn vooral in het instrument geïnteresseerd. Ze zijn geboeid door het vingerspel, de snelheid en de virtuositeit.”
“Naast het virginaal, het spinet, het klavecimbel en het klavichord kwam in de tweede helft van de achttiende eeuw de fortepiano tot ontwikkeling, waar Mozart veel voor geschreven heeft. In de negentiende eeuw kwam de moderne piano tot bloei. Het is de ‘gouden eeuw’ van de pianoliteratuur met componisten als Chopin, Schumann, Liszt en Brahms. Er vond na de Franse Revolutie een sociologische verandering plaats waardoor
er geleidelijk aan een nieuwe middenklasse ontstond en daarmee een ander publiek, grotere concertzalen en grotere instrumenten. Een interessante ontwikkeling. De piano ging een centrale rol spelen bij de mensen thuis en op het podium.”
Je doceert al ruim veertig jaar piano. Wat boeit je aan lesgeven?
“Eind twintig begon ik als docent op de muziekschool in Alphen aan de Rijn en raakte onmiddellijk gefascineerd door het onderwijs. Ik had het geluk les te geven aan een klas met goede leerlingen. Ik wist gelijk: dit is het voor mij. Het koesteren en tot bloei laten komen van talent intrigeerde me. Ik wilde ze de juiste mogelijkheden bieden en op een muzikaal gezonde manier grootbrengen. Vroeger leerden we op strakke en strenge wijze pianospelen. Op je vijftiende vond je er niets meer aan en stopte je ermee terwijl het muziekonderwijs zo ontzettend leuk kan zijn. Ik wil mijn leerlingen inspireren en er een geweldig feest van maken vol toewijding en enthousiasme. Ik vind lesgeven ongelooflijk leuk, het boeit nog steeds.”
Je hebt dertig jaar geleden de Young Pianist Foundation opgericht, met welk doel?
“Met exact hetzelfde doel, maar dan voor toptalent. Ik ben me in jonge talenten gaan specialiseren van middelbare schoolleeftijd
tot aan het masterdiploma. In de laatste dertig jaar is er ontzettend veel veranderd in Nederland. De hele infrastructuur om talenten te vinden en te begeleiden is intussen veel beter geworden. Begin jaren tachtig was die begeleiding minimaal, er was sowieso weinig vakkennis. YPF heeft een grote rol gespeeld in het op de kaart zetten van het belang van het investeren in toptalent. Een van mijn slogans in die tijd was: Talent kun je niet maken, maar wel breken. Kortom, als je ze niet helpt dan laat je ze stikken. Hoe vaak gebeurde het niet in die tijd dat jonge pianisten opgeleid werden door docenten die daar niet de bagage voor hadden, zo zonde.”
Op wat voor manier helpt YPF jong talent?
“Het begon met het organiseren van concerten, gastlessen en voorspeelavonden, en het geven van beurzen. We brachten jonge talenten met elkaar in contact, het ging echt leven. Een jaar na de oprichting ontstond het idee van een concours, de beste manier om jong talent te vinden. Niet om ze uit te persen, maar om ze kansen te geven. Het is van begin af aan een pedagogisch concours geweest. Die begeleiding ging heel ver. Een keer liet ik, enkele maanden voor het volgende concours, juryleden invliegen om de deelnemers vooraf nog adviezen te geven. In 2019 heb ik de artistieke leiding overgedragen aan één van de beste pianisten van ons land, de Haarlemmer Thomas Beijer, en daarbij het concours omgedoopt tot YPF
‘Muziek is bij uitstek iets wat je doorgeeft’
European Piano Competition Grand Prix Youri Egorov. Thomas heeft het geweldig opgepakt.”
Waarom ben je zo begaan met jong talent?
“Dat is een vraag die ik mezelf geregeld gesteld heb. Ik denk dat het korte antwoord is dat ik de leraar wilde worden die ik zelf als ‘jong talent’ graag gehad had willen hebben. Muziek is iets wat je doorgeeft, wat je deelt. Een concert speel je met en voor anderen. Een componist deelt ook zijn muziek. Er zit een enorme intermenselijke factor aan muziek die mij heeft getroffen. Daarnaast ben ik gefascineerd door opgroeiende kinderen. Je kunt het zo ongelooflijk verknallen of proberen het een beetje goed te doen. Goed doen in de wereld, dat klinkt erg pastoraal, maar daar komt het wel op neer. Bijdragen aan een betere wereld is fijn voor bijna iedereen. Goed muziekonderwijs geven aan nieuwe generaties is ook een bijdrage. Muziek doceren is een missie voor mij, het voelt als een roeping.”
En nu een boek over pianogeheimen, waarom?
“Het boek is ook onderdeel van het delen van het vak. Als kind en later als jonge
student en leraar wilde ik weten wat er in de ‘grote muziekwereld’ gebeurde. Onderdeel van mijn zoektocht was het interviewen van beroemde collega’s voor het vakblad Piano Bulletin. Ik heb zo’n achtendertig pianisten in binnen- en buitenland gesproken die in mijn ogen interessant zijn. Voor dit boek heb ik achttien interviews geselecteerd. Ik heb ze bewerkt en met notenvoorbeelden verrijkt. Voorafgaand aan elk interview heb ik een soort ‘prelude’ geschreven, die de essentie van ieder hoofdstuk belicht met daarin mijn eigen ervaringen verwerkt. De meeste geïnterviewden zijn inmiddels overleden, voor het vak maakt dat geen verschil. Alle besproken onderwerpen zijn tijdloos. Het is wat ik de afgelopen veertig jaar gezien en ervaren heb. Ik vond het belangrijk om dat vast te leggen als educatie voor jonge pianotalenten, maar ook voor muziekliefhebbers, pianoliefhebbers en jonge pianodocenten. Als ik geweten had wat ik nu weet toen ik begon als docent, was ik een betere leraar geweest.”
Waar gaat het boek over?
“Het boek leert je waar het om gaat bij muziek studeren in het algemeen en het pianospel in het bijzonder. Het begint met gehoorontwikkeling, die staat centraal in alles
‘Nieuwsgierigheid is één van mijn kernwoorden’
wat je doet met muziek. Het gaat over de technische opbouw in het spelen, het geven van concerten, het sublimeren en het interpreteren van muziek en de kunst van het studeren. Kortom, alle problemen waar een musicus mee te maken heeft. In het boek zit veertig jaar ervaring in de muziek. Het is als een logboek van mijn eigen leerproces.”
Hoe ben je gekomen tot deze achttien interviews?
“Ik heb gekozen voor de meest vakinhoudelijke gesprekken, het gaat namelijk niet echt over de geïnterviewde zelf. Het boek vertelt over hoe zij kijken naar de grote onderwerpen die met pianospelen te maken hebben. Met enige grootspraak kan ik zeggen: alles wat er toe doet staat erin. De ondertitel zegt het al: meesterpianisten over musiceren, interpreteren, studeren en lesgeven.”
Is je iets speciaals opgevallen tijdens die gesprekken?
“Ik was in de gelukkige omstandigheid dat ik collega en ook vaak vriend van de pianisten was. De interviews zijn in mijn ogen ontzettend openhartig. Tijdens de bewerking voor het boek viel me dat nog eens extra op. Alsof ik het nu meer voel dan toentertijd. Zo genereus als zij over het vak spreken, daar heb je echt wat aan. Wat het boek ook interessant maakt is dat het meesterpianisten zijn uit verschillende omgevingen. Het zijn niet alleen Nederlanders, maar ook Fransen, Russen, Engelsen en Amerikanen, dat geeft een heel breed beeld. Ze zijn allemaal op hun eigen manier opgeleid en hebben hun eigen referentiekader.”
Heb je iets geleerd van de interviews?
“Uiteraard, die vormden mijn grote leerschool. De gesprekken zijn geboren uit nieuwsgierigheid. Ik wilde tot de kern komen, niet zozeer om een groot concertpianist te worden, maar een ‘groot’ leraar. Ik wilde de geheimen van het toponderwijs leren kennen en het vak in al zijn facetten beheersen. De gesprekken waren voor mij een fijn leerproces, op een gegeven moment was het klaar. Na mijn laatste interview in 2011 dacht ik: nu weet ik het allemaal wel. De waardevolle inhoud van het boek is niet per se mijn verdienste, het is de kennis en ervaring van de geïnterviewden. Als ik aan het begin van mijn carrière dit boek had kunnen lezen, was ik daar ontzettend blij mee geweest.” ✶
Het boek Pianogeheimen is te koop bij alle andere Haarlemse boekhandels en te bestellen via elke boekhandel of online via www.aup.nl.
ZO Haarlems!
WINNAAR VAN DE NEDERLANDSE BOEKHANDELPRIJS 2025!
De roman Liften naar de hemel van Haarlemmer Lex Paleaux heeft de Nederlandse Boekhandelsprijs 2025 gewonnen. Alle boekverkopers van Nederland hebben gestemd op een werk dat in hun ogen meer aandacht verdient. Liften naar de hemel mag zich vanaf vandaag ‘Boek van het jaar’ noemen.
Liften naar de hemel is een autobiografische roman. Het gaat over de zestien-jarige Quintin die iets traumatisch heeft meegemaakt, maar niemand in zijn omgeving weet ervan. Wat ze wel zien is dat hij spijbelt, dat hij onhandelbaar is en dat er geen afspraken met hem te maken zijn. Zijn ouders besluiten hem een tijdje naar een gastgezin in Canada te sturen en hopen dat hem daar wat discipline wordt bijgebracht. Uitgeverij ambo|anthos, € 23,99.
NIEUWE GEVELSTEEN
Deze gevelsteen hangt op de hoek Ampzingstraat 24 / Adriaan de Jongestraat. De Ampzingstraat is vernoemd naar Samuel Ampzing (1590-1632). Hij was een Haarlemse predikant in de Grote of Sint Bavokerk, dichter, amateurhistoricus en een taalzuiveraar. Het Amzing Genootschap strijdt met onder meer liedjes en illustraties tegen het overbodige Engelse leenwoord. Het Genootschap bestaat 25 jaar en zij vieren dit jubileum met het plaatsen van deze gevelsteen.
HRLM ZOEKT
EEN GEZELLIGE COLLEGA
Heb jij een passie voor Haarlem en lijkt het je geweldig om mee te werken aan het leukste tijdschrift van de stad?
Dan zoeken wij jou!
HRLM is op zoek naar een enthousiaste en creatieve collega die samen met ons het mooiste, leukste en meest inspirerende tijdschrift van Haarlem maakt. Heb jij een talent voor marketing en PR en vind je het leuk om klanten te werven en social media in te zetten – bij ons kun je je stempel drukken op een tijdschrift dat volop in beweging is.
Stuur dan een e-mail naar jeannette@haarlemse-stadsglossy.nl
UITVAARTVERZORGING LOES HOFHUIS
EEN MOOIE UITVAART REGEL JE SAMEN
De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.
Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.
Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.
WWW.LOESHOFHUIS.NL
S T I E N S O P T I E K
sinds 1930
Geef je ogen de precisie die ze verdienen
95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.
AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.
Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.
Geluk is net als gezondheid en vrijheid: je neemt het for granted tot je ineens met 38.8 in je bed ligt of 60 gulden voor je pakje shag moet afrekenen.
Dat laatste verdient, omdat het in één adem valt met ‘gezondheid’, een kleine toelichting. Ik stam uit de tijd dat je op je zevende gewoon naar de sigarenboer op de hoek kon wandelen, centjes in je knuistje gekneld, om daar een pakje Golden Fiction en een rolletje Kingpepermunt voor je opa te kopen, en dat ook gewoon méé kreeg. Vijf, zes jaar later zette ik zelf mijn eerste dappere stappen in Rookland. ‘Dapper’, omdat dat nog niet mocht – van je ouders. Roken werd beschouwd als een (voor)recht voor volwassenen, en je diende derhalve te wachten tot die het – zo rond je achttiende (bij meer verlichte opvoeders zestiende) – groene licht gaven. Omdat ook toen al de voornaamste bezigheid van aanstormende pubers het zo veel mogelijk ingaan tegen de vorige generatie was, oefenden mijn schoolvriendjes en ik dagelijks, in het Frederikspark, onder de rook van het Sportfondsenbad, met de door ons gekochte of anderszins bemachtigde Mantano’s, Runners en Alaska menthols. Goed om je heen kijken om te voorkomen dat je betrapt werd waren we al gewend: als een af en toe voorbijfietsende agent van politie je daar zag voetballen voor je hém zag, was je je bal kwijt…
De eerste duizend sigaretten smaakten verschrikkelijk. Net als je eerste vijftig biertjes, tweehonderd wijntjes, vierhonderd whisky’s en tweeduizend oesters: je moet sommige dingen nu eenmaal ‘leren’ waarderen. Leven is werken, vatte mijn opa het altijd samen. Na enige tijd was ik zover, en sindsdien waardeer ik mijn ‘rokertje’. Iets eerder dan voor snotneuzen geschikt werd geacht door alle zelf ook paffende Grote Mensen, maar verder vooral niet gehinderd of tegengewerkt of zelfs maar ‘gewaarschuwd’ door alle overheden, die ook toen al ‘over ons gesteld’ waren. En dat waren er veel toen, overheden. En met echt gezag ook: de tijd van Zeg Maar Piet en Die Pet Past Ons Allemaal lag nog embryonaal, met de duim in de mond, in de baarmoeder van de nabije toekomst te slapen... En die regering accepteerde, vaak zélf met een goede sigaar, een wijze pijp of een gewonemensen-sigaretje in het hoofd, dankbaar de ook toen al niet
Karbonkel
Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog.
Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...
misselijke accijnzen. En is dat jaren blijven doen – mijn hele leven, zeg maar. Tot zover geen probleem. Bij luxe zaken eten overheden graag vorstelijk mee. Bij gewonere dingen, zoals je dagelijkse eten en drinken, neemt men genoegen met een simpele Tiende Penning. Vooralsnog. Dat heet tegenwoordig Belasting Toegevoegde Waarde. In twee tarieven. Broodnodig en Cake. Maar accijnzen, dat is andere koek. Die extra extra belasting is niet gebaseerd op een weliswaar langzaam stijgend, maar toch redelijk vast percentage over zo goed als alle dingen die we kopen, maar is een politiek georiënteerd middel om prijzen te beïnvloeden, en aldus – naast het gewoon eraan verdienen – een ‘signaal’ af te geven. Minder autorijden wenselijk? Verhoog de accijns op benzine. Minder roken? Verhoog de tabaksaccijns. En dat laatste is de afgelopen tijd, aangestuurd door het lobbyen van daarvoor weldadig gesubsidieerde fondsen, stichtingen en verenigingen, nogal uit de hand gelopen – wat vaker gebeurt als er sprake is van vogelvrij verklaren van bepaalde zaken (lees: mensen). Maar wat, zal je zeggen, heeft dat nou helemaal met geluk en vrijheid te maken? Op het eerste gezicht niets, natuurlijk. Er is immers, door voortschrijdend inzicht, een negatieve consensus wat betreft ‘roken’ en alle daaraan toegeschreven gevaren voor de gezondheid. Logisch dat er daarom alles aan gedaan wordt om het voor rokers moeilijker te maken, toch? Zekers, maar dat betekent in de door al die gezonde bedoelingen gedreven praktijk, dat er vrijheden, die nog niet zo lang geleden ‘gewoon’ waren, worden ingeperkt. Eerst mocht je op het werk niet meer roken, daarna in de kroeg alleen nog in (verplichte!) rookruimtes, die vervolgens verboden werden. Over korte tijd zal het vást ook niet meer op de terrassen mogen, en mogelijk daarna nérgens meer, behalve thuis – totdat dat ook niet meer mag. Hoe vrij en gelukkig was, achteraf gezien, die jongen die, met de centjes in zijn knuistje, voor zijn opa een pakje Golden Fiction ging halen? Vrijheid en geluk zijn natuurlijk per definitie beide een even subjectief als glijdend fenomeen – vraag een Noord-Koreaan wat hij onder vrijheid en geluk verstaat, en je zult een ander antwoord krijgen dan van een Congolees, Chinees of Amerikaanse Trumpstemmer. Om over wielrenners en fatbike-bezitters nog maar te zwijgen. En die jongen van zeven, die zou waarschijnlijk geen idéé hebben wat je bedoelt - wat heeft ‘Vrijheid en Geluk’ nou met een boodschapje doen te maken? Maar de man die hij is geworden voelt telkens het net nét iets meer aangetrokken worden, en allemaal om geen andere reden dan dat hij het dus, net als Keith Richards en Petje Pitamientje hún dingen, nog altijd ‘gewoon lekker’ vindt.
En beseft dan, dat vrijheid en geluk begínnen met anderen niet als minder ‘weg te zetten’, niet te treiteren en met rust te laten. Beide zitten in een klein hoekje, dus...
De klokkentoren op z’n huidige plaats in de Gravenzaal.
PARELTJES
uit het Noord-Hollands Archief
Het Pierre Cuypersmonument in de Gravenzaal.
Ontwerptekening voor de klokkentoren of het uurwerk in de Gravenzaal.
Wie kent het niet: de grote neogotische staande klok met speelwerk in de Gravenzaal van het stadhuis. Menig huwelijk is opgeluisterd en voorzien van een muzikale omlijsting met de lieflijke, lichte tingelklanken van de klokjes in het speelwerk van het monumentale uurwerk.
De grote zaal in de Doelen (tegenwoordig de stadsbibliotheek) met linksboven het oude uurwerk met de klokjes, Wybrand Hendriks, 1787.
De klokkentoren kort na de installatie in de Gravenzaal, 1910.
OUDE ONDERDELEN
Bij het zien van de klok, omgeven door de middeleeuwse gravenportretten en glas-inloodramen, zal menigeen het gevoel hebben dat het al sinds eeuwen in de Gravenzaal staat. Niets is minder waar. De klok is gemaakt tussen 1903 en 1909. Ondanks dat het een relatief ‘jong’ object is, bevat het onderdelen van veel ouder datum. De bovenste lantaarn van het uurwerk met de klokjes was in 1881 teruggevonden in een opslag van de gemeente Haarlem en is afkomstig van een 17de-eeuws uurwerk dat ooit in de Doelenzaal hing. In de loop van de geschiedenis is dat verloren gegaan, op de klokjes na. Dit uurwerk is te zien op een prent van Wybrand Hendriks uit 1787. Rechtsboven zien we de klok, met daarbovenop de lantaarn met de klokken nog nét zichtbaar.
EEN CUYPERSONTWERP
In 1903 krijgt klokkenmaker Floris Addicks, een toentertijd vooraanstaande klokkenmaker uit Amsterdam, van de gemeentearchivaris C.J. Gonnet namens B&W de opdracht een nieuw uurwerk te maken voor de teruggevonden klokken.
Onlangs heeft het Noord-Hollands Archief een ongesigneerde ontwerptekening verworven, of beter: de artist’s impression waarop de klok staat afgebeeld. Deze tekening, die lange tijd in privébezit is geweest, was niet helemaal onbekend; hij staat in miniatuur afgebeeld in het boek over de geschiedenis van het stadhuis van Haarlem. Voetstoots zou kunnen worden aangenomen, dat het een ontwerptekening van Addicks betreft.
Addicks was echter geen meubelmaker die ook de kast kon maken; dat wist Gonnet ook. Daarom gaf hij in 1904 de opdracht aan Addicks om bij niemand minder dan de beroemde architect Pierre Cuypers een ontwerp en prijsopgave voor de kast te laten opstellen. Cuypers was een absolute grootheid in de Nederlandse architectuur,
Detail van de wijzerplaat en de lantaarns met klokjes.
bekend van zijn iconische gebouwen zoals het Rijksmuseum. Hij was dé autoriteit op het gebied van de neogotische stijl. Interessant detail: Addicks had eerder al het uurwerk voor het Rijksmuseum vervaardigd. De samenwerking voor de kast was dus niet hun eerste project. Het is dan ook boven iedere twijfel verheven, dat Cuypers de ontwerper van de tekening is, of één van de medewerkers van zijn het architectenbureau.
HET PAST NIET
Eind 1906 levert Cuypers de kast af bij het stadhuis. Voor de plaatsing hadden B&W nog eens extra vijfhonderd gulden uitgetrokken, bovenop het totaalbedrag van veertienhonderd gulden voor de vervaardiging van de klokkentoren. Maar de kast blijkt te klein te zijn als Addicks in 1907 het mechaniek wil installeren, commotie alom, en Addicks moet het mechaniek helemaal aanpassen. Uiteindelijk is de klok er in 1909, na een hoop gedoe met juridisch geharrewar, zo’n kleine drie jaar nadat hij eigenlijk had moeten worden opgeleverd. De juridische stukken in het archief vormen de definitieve bevestiging dat het Cuypers was die de ‘teekeningen’ heeft gemaakt.
EIND GOED, AL GOED
In een artikel over het uurwerk in de Telegraaf van 18 januari 1910, wordt het een ‘wonderstuk der techniek’ genoemd, ‘waarvan in heel de wereld geen voorbeeld te vinden is’. Uit het bericht blijkt echter ook dat een aantal raadsleden niet ingenomen was met de kast van Cuypers, maar dat het terecht is dat Addicks op de wijzerplaat staat vermeld ✶
Ontwerptekening van Pierre Cuypers voor de kast van de klokkentoren.
Krijnen
GEZICHTEN VAN HAARLEM
DORIEN LANS
Fotografie: Franklin van de Erf.
Deze mug komt uit een creatief Haarlems nest. Haar vader, Kees Lans, was kunstenaar en ooit leerling van Roelof Klein.
“Roelof was penningmeester in de Waag, en mijn eerste baantje was om daar alles klaar te zetten voor het model tekenen. Zelf zat ik ook model tussen de – toen nog – rokende kunstenaars. Mijn moeder speelde toneel bij Alberdingk Thijm en kon heel mooi zingen. Mijn zus erfde haar stem en zong tot voor kort bij het Nederlands Kamerkoor. Zelf ben ik diverse kunstopleidingen gaan volgen. Tegenwoordig verkoop ik mijn draadsculpturen vogels in het leukste winkeltje van Haarlem; Anders Nog Iets in de Barrevoetestraat. Als je goed naar de foto kijkt zie je achter mij de draadvogels aan de muur hangen. Haarlem heeft alles; de kneuterigheid van een dorp, diversiteit van een stad en het ligt vlak bij natuur en zee. Ik hou van Haarlem!”
Onderweg
Fotograaf Daan Ruijter observeert de straten van onze stad.
HAARLEMSE BOMEN
Bomen geven sfeer aan onze stad. Gerard Tamminga neemt ons mee langs monumentale bomen in Haarlem.
Heel vaak ben ik over het fietspad van het Staten Bolwerk gefietst zonder deze kolossale, groene beuk op te merken. Hij staat nog geen tien meter oostelijk van het fietspad. Waarschijnlijk is de beuk (fagus sylvatica) geplant door de beroemde Haarlemse landschapsarchitect JD Zocher. Toen de Haarlemse bolwerken hun defensieve functie verloren hadden, besloot het gemeentebestuur bijna tweehonderd jaar geleden om er een park van te maken. Zocher richtte het park in volgens de toen gangbare Engelse landschapsstijl, met slingerende paden en hoogteverschillen. De beuk valt in de zomer minder op vanwege de begroeiing van de andere bomen. In de winter komt zijn skelet magnifiek in beeld. De voet van de stam waaiert breed uit over de glooiende helling langs het fietspad. Het is de dikste beuk van Haarlem, met een omtrek van 570 cm (gemeten op 130 cm hoogte) en een hoogte van 24 meter. De boom is ten minste 150 jaar oud.
Haarlem heeft honderd bomen die door de Bomenstichting zijn opgenomen in het Landelijk Register Monumentale Bomen (zie www.monumentalebomen.nl). Veertig daarvan staan in een handzaam boekje Langs monumentale bomen in Haarlem, verkrijgbaar voor € 3,- bij de boekhandel en het VVV.
Falco Bloemendal
is centrummanager in Haarlem en actief in verschillende besturen. Hij houdt zich in zijn vrije tijd bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.
Haarlem ontwaakt!
De dagen lengen, de zon wint aan kracht en de stad vult zich met kleur. Waar in de winter alles nog stil en ingetogen leek, barst nu de energie los. Het is voorjaar, de maanden waarin de natuur explodeert en alles weer tot leven komt. Overal in de stad beginnen geveltuinen en boomspiegels te bloeien. De eerste bijen verlaten hun kast op zoek naar nectar. En in de moestuin schieten de gewassen uit de grond en tonen ze hun frisse, groene blaadjes.
Na maanden van ‘plannen en planten’ begint het echte werk. De tuinbonen staan fier overeind, de eerste radijsjes laten zich zien en mijn absolute favoriet, de rabarber, is klaar om geoogst te worden.
Dat moet echter wel op tijd, vóór de langste dag, anders wordt hij te zuur. Dus straks sta ik op een junidag in alle vroegte klaar, met een mes in de hand, om de eerste oogst van het seizoen binnen te halen. Al plukkend en snijdend bedenk ik dan wat ik met de rode bladstelen zal doen. Maak ik er een klassieke compote van, of ga ik dit jaar voor iets spannenders? Rabarber en aardbei met een vleugje honing bijvoorbeeld…
Niet alleen de moestuin staat in bloei, ook de rest van stad en streek krijgen langzaam maar zeker hun kleuren terug. De bloesems in het Kenaupark, de tulpen die uit de grond schieten, de geveltuinen die de straten opvrolijken… En toch, als je het mij vraagt, mag het nog wel wat uitbundiger. Haarlem heeft een rijke geschiedenis als bloemenstad, waarom grijpen we dat niet meer aan? Denk aan kleurrijke linten van bloemen langs gevels en stoepen. Of aan een grootschalige
(her)introductie van pluktuinen en wilde bloemenvelden in plaats van gras.
Zo vieren we het voorjaar mee met de natuur en delen we het optimisme en de kracht die horen bij de vrijheid van een nieuw groeiseizoen. Dan gonst het in de hele stad, terwijl we luisteren naar het zoemen van de bijen, het ritselen van de wind door de bladeren en het vrolijke geroezemoes van mensen op terrasjes. Horen we hoe de stad is ontwaakt en weer ademt. Met dat beeld in gedachten kan ik niet wachten op de eerste honing en een glas rabarberlikeur op een zwoele lentedag.
Fotografie: Cindy van Rees.
TOEN
STRAAT
Stadsmormels
Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad en omstreken.
Fotografie: Linda Llambias.
Lente!
Heb jij ook zo’n zin in de lente? Wanneer de zon loodrecht boven de evenaar staat begint bij ons de lente. En dan krijgen veel mensen zin in de grote schoonmaak. Bij Jansje vind je daarvoor de producten van MIJN STIJL.
MIJN STIJL is een groothandel in gebruiksartikelen. Allemaal echte gebruiksartikelen met een basic uitstraling, simpel, puur en betaalbaar. Jansje vindt het verhaal achter een product erg belangrijk en werkt om die reden graag samen met kleinere fabrikanten. En waar het mogelijk is, proberen ze de eindassemblage te laten verzorgen door medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt.
TULPENTIJD
Zodra de tulpenvelden in bloei staan is het tijd voor hét voorjaarsfeest in Nederland: ‘Het Bloemencorso van de Bollenstreek‘. Op 12 april gaat het 78ste Bloemencorso rijden van Noordwijk naar Haarlem. Meer dan een miljoen mensen genieten van de jaarlijkse parade langs de kant of op een van de tribunes.
Bij Jansje kan je ook tulpen kopen. Mooie duurzame tulpen van vilt. Ze hebben vijf verschillende kleuren. In de stengel is metaaldraad verwerkt zodat de bloemen in vorm gebogen kunnen worden indien gewenst. Deze tulpen zijn erg duurzaam, want ze verwelken nooit. Ze worden in Nepal gemaakt in opdracht van Sjaal met Verhaal. Het uitgangspunt van Sjaal met Verhaal is het creëren van werk voor vrouwen.
Door te zorgen voor een continue afname van producten, creëer je werk en werk zorgt voor een inkomen.
Heb je het zoete plankje van Jansje al eens geproefd? Echt een aanrader! Bij Jansje wordt alles samen met de medewerkers uit de dagbesteding huisgemaakt. Zo ook de koeken, taartjes en zoete hapjes voor cateringopdrachten. Alles samen bedacht, geoefend en gekeken naar de haalbaarheid voor iedereen. Zo wordt iedereen voldoende leerdoelen geboden.
De Wereld van Jansje is een initiatief van de Doopsgezinde Gemeente Haarlem en De Hartekamp Groep. De Wereld van Jansje | Grote Houtstraat 45 | www.jansje.nl | winkel | lunchroom | to go | catering | webshop
J
Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes
Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes
Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief
Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief
HRLMse Hofjes
Ho e van Bakenes
Brouwersho e
Bruiningsho e
Essenhof
Ho e Codde en Van Beresteyn
Frans Loenenho e
Gravinnehof
Ho e van Guurtje de Waal
Ho e van Heijthuijsen
Ho e in den Groenen Tuin
Johannes Enschedé Hof
Ho e van Loo
Luthers Ho e
Ho e van Oorschot
Proveniershof
Remonstrants Ho e
Ho es van Staats en Noblet
Teylers Ho e
Vrouwe-en Antonie Gasthuys
Vrouwe- of Verwersho e
Wijnbergsho e
Zuiderho e
Hier een paar oude plaatjes die komen uit de beeldbank van het Noord Hollands Archief.
Aan de rand van de Haarlemmerhout, buiten het centrum van de stad ligt het ho e van Heijthuijsen.
Wie was Van Heijthuijsen?
Willem van Heijthuijsen was een lakenhandelaar en schreef in 1636 in zijn testament dat er na zijn dood een ho e gesticht moest worden.
Aha!
Htij was dus rijk!
Wanneer werd het ho e gebouwd?
Ja dat klopt. Hij had een zomerhuisje tegenover de Haarlemmerhout.
Ja dat klopt. Hij had een zomerhuisje tegenover de Haarlemmerhout.
Dat was in 1650. Een ho e voor 12 mannen en vrouwen.
Ohh!
Dus het ho e was niet alleen voor vrouwen?
Das bijzonder!
Nee, maar... dat duurde niet lang. Het ho e werd snel door alleen maar vrouwen bewoond.
Nu nog steeds?
Nee, nu wonen er zowel mannen als vrouwen.
Vroeger was er rechts van de ingangspoort een regentenkamer waarin lange tijd een portret hee gehangen van de stichter. Geschilderd door niemand minder dan Frans Hals!
Tja, net als bij het ho e van Codde en van Beresteyn is dit schilderij omdat het in zeer slechte staat was, in 1869 verkocht aan het Koninklijk museum voor Schone Kunsten in Brussel voor 4124 gulden.
Ohhh
dat is een beroemde schilder! Waar is dat schilderij nu?
Maar wat hee dit schilderij met hem te maken?
Er is ook een stripboek!
Er is hopelijk ook een kopie gemaakt van dit schilderij?
Ja dat klopt. Die zie je hier met enkele bewoonsters en regenten, uit het archief van de beeldbank. Op dit schilderij is Willem van Heijthuijsen als een rijke koopman afgebeeld die de Gouden Eeuw in Nederland symboliseert.
Dit schilderij hee als titel: Willem van Heythuysen. Het werd in 2006 geschilderd door de Amerikaan Kehinde Wiley. Oud Hollandse meesters fungeren als inspiratiebron voor deze kunstenaar. Deze afro-man komt uit Harlem, New York en imiteert de houding van Willem van Heijthuisen uit Haarlem, zoals we die kennen van Hals.
Dit verscheen 368 jaar na zijn dood, geschreven door Eva Maria de Wit en getekend door illustrator Eric J Coolen en vormgegeven door Henk Tijbosch.
Tot slot, in de loop der jaren zijn er in het ho e diverse verbouwingen geweest. Het ho e bestaat nu uit tien kleine allemaal verschillende één persoonswoningen. Het ho e is te bezichtigen dagelijks tussen 10 en 17 uur.
geweest. nu is uur.
Geinig!
Wordt vervolgd in de volgende HRLM!
Halte tramlijn Amsterdam - Zandvoort in de Tempelierstraat, datum onbekend.
Dansmakers, choreografen en dansers zetten drie dagen lang Haarlem als dansstad op de kaart met een programma vol opwindende voorstellingen en creatieve uitwisselingen.
Samen met amateurs en liefhebbers van dans uit de Haarlemse gemeenschap vormen zij een dynamische mix van talent en passie. Dompel jezelf onder in de bruisende dans-scene van Haarlem en laat je inspireren door de diversiteit en energie van de voorstellingen en activiteiten.
Wees welkom en geniet samen met ons van deze unieke viering van de danskunst.
Het Nationale Theater
SCHULDIG KIND
DANSDAGEN HAARLEM
Hét Haarlemse dansfestival van De Schuur en Stadsschouwburg
28 t/m 30 maart 2025
De voorstelling Schuldig Kind is gebaseerd op het veelgeprezen gelijknamige boek van Ted van Lieshout. Als 11-jarig kind had hij een relatie met een volwassen man. Schuldig Kind gaat over de invloed die deze relatie had op zijn verdere leven.
20 t/m 23 maart
Toneelschuur Producties
CIRCLE MIRROR TRANSFORMATION
Circle Mirror Transformation is een voorstelling van Loek de Bakker, gebaseerd op een prijswinnende theatertekst van de Amerikaanse toneelschrijver en Pulitzer Prize-winnaar Annie Baker. De titel verwijst naar een drama-oefening die in theaterlessen vaak voorbijkomt, waarbij je de beweging van je voorganger eerst spiegelt en dan transformeert tot iets anders. In Circle Mirror Transformation wordt met weinig woorden schitterend weergegeven hoe onhandig het soms allemaal is, dat mens-zijn. 15 t/m 18 april
CINEMINI
De eerste bioscoopervaring voor kinderen van 2 tot 6 jaar.
Tijdens Taartrovers Cinemini vertonen we mooie, lieve, spannende, abstracte, verhalende en soms ook uitdagende korte films, speciaal voor peuters en kleuters. Veel kinderen beleven met Cinemini hun eerste bioscoopbezoek op een manier die perfect bij hen past: de films worden vertoond met gedimd licht, het geluid staat niet te hard, de sfeer is ontspannen, de kinderen kunnen vrij bewegen en reageren op de films en na afloop verwerken de kinderen hun ervaring met al hun zintuigen. Elke zondagochtend om 10.30 uur.
STARRING #27
Jongeren uit Haarlem en omgeving repeteren vier maanden keihard aan een eigen theatervoorstelling en spelen de sterren van de hemel in de bovenzaal van De Schuur. In deze editie van Starring woedt in de pittoreske gemeente Hoogendam een felle discussie over een nieuw kunstwerk voor de rotonde aan de N27. Tot grote afschuw van de inwoners heeft vandalistische jeugd het vorige beeldhouwwerk vernield.
5 en 6 april
14 FEB 29 JUN
KIKI SCHIPPERS
www.theaterdeliefde.nl | Begijnhof 10
Al jaren deelt Kiki Schippers haar scherpe kijk op het nieuws in radioprogramma’s als Spijkers met koppen en Spraakmakers. Nu maakt ze zich op voor een nieuwe voorstelling waarin ze je meeneemt in haar knetterverse blik op de wereld. Verwacht een programma vol actuele liedjes, waarin ze haar verbluffende talent toont om razendsnel ontwikkelingen om te zetten in muziek. Als vlijmscherpe commentator en wervelend licht in de duisternis geeft ze haar kijk op de actualiteit. Vrijdag 21 maart, 20.30 uur
HELIX
Helix bestaat uit de twee Haarlemse multi-instrumentalisten Henk Looijen & Xander du Bois. In de intieme sfeer van Theater De Liefde speelt Helix een dwarsdoorsnee van hun oeuvre, gelardeerd met verhalen over muziek, liefde, vriendschap en het voorbijgaan van de tijd. Helix maakt Nederlandstalige liedjes; pure muziek met eerlijke teksten. Niet belemmerd door hokjes, grenzen of stijlen. Maar wel: tweestemmige zang en een keur aan instrumenten. Het werk van Helix ligt op het snijvlak van pop, cabaret, singer-songwriter en kleinkunst. Zonder pretenties, maar met het idee de kleinste band met de meeste instrumenten te zijn. Wat je hoort is wat ze zijn. Puur Helix. Zondag 6 april, 15.30 uur
PIETERNEL
Eén vintage microfoon, drie gitaren en drie stemmen. Ervaar de kracht van muziek in haar puurste vorm, waar elke noot, elke ademhaling en elke emotie voelbaar is. Samen met haar twee muzikanten betovert singer-songwriter Pieternel je met haar krachtige stem en charismatische présènce rond slechts één microfoon. In een intieme setting delen ze hun passie en liefde voor country- en americana-muziek en laten zich inspireren door artiesten als Linda Ronstadt, Emmylou Harris, Bonnie Raitt en Carly Simon. Laat je meeslepen door de tijdloze melodieën, de harmonieuze samenzang van One Mic Only en je betoveren door het onmiskenbare talent van de muzikanten. Rechtstreeks vanuit het hart van de artiesten naar het jouwe.
Donderdag 26 april, 20.30 uur
XAVIER MOLIJN
Xavier Molijn; je kunt hem kennen van zijn hilarische filmpjes op TikTok en Instagram. Maar wie is Xavier Molijn nou werkelijk? “Men weet eigenlijk meer over mijn moeder dan over mijzelf door de filmpjes die ik maak, maar ik ben meer dan alleen een TikTokker.”
In Meer in mijn mars neemt Xavier je mee in zijn verhaal over zijn komst naar Nederland, zijn leven in Suriname en de reis die hij heeft gemaakt om de man te worden die hij nu is. Vol humor, persoonlijk en intiem. Zijn reis naar het toneel begon in 2021 in zijn eerste theaterstuk De Gliphoeve. In 2023 kwam Boni de Musical op zijn pad waarin hij de rol van Jolicoeur prachtig vertolkt.
Vrijdag 25 april, 20.30 uur
Jolanda Beyer
Algemeen directeur Patronaat
Haarlem breekt de stilte
Trigger warning: deze column gaat over seksueel geweld tegen vrouwen.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ik ken weinig vrouwen die het niet hebben meegemaakt. Jarenlang hield het me niet zo bezig. Bizar eigenlijk, als ik daar nu op terugkijk. Alsof het er gewoon bij hoorde. Een gegeven. Iets waar je zelf voor moest zorgen dat je er niet mee te maken kreeg. Geen korte rokjes, niet alleen over straat, niet zeuren over een hand op je bil of een misplaatste opmerking. Meelachen, inslikken, weglopen. En als er iets ernstigers gebeurde? Dan maar liever zwijgen. Omdat spreken vaak moeilijker is dan stil blijven. Omdat je jezelf vragen ging stellen die nooit bij jou hadden moeten liggen: Had ik harder moeten schreeuwen? Had ik het kunnen voorkomen?
Nu kijk ik daar anders naar. Nu weet ik dat dit geen natuurwet is, geen onvermijdelijk onderdeel van het leven of het zou het in ieder geval echt niet moeten zijn. Maar het gebeurt nog steeds, elke dag. Op straat, op school, op de werkvloer, in de kroeg, online. Niemand is gevrijwaard: niet de student, niet de professional, niet de sporter, niet de artiest. Het raakt ons allemaal – als slachtoffer, als omstander, als samenleving.
En toch, als we het erover hebben, ligt de focus bijna altijd op vrouwen. Hoe zij zich kunnen weren, wat zij kunnen doen om veilig te blijven. Maar laten we eerlijk zijn: dit is geen vrouwenprobleem. Dit is een maatschappelijk probleem dat alleen opgelost kan worden als mannen zich óók laten horen. Niet als beschermer, niet als redder, maar als medestander. Tijd dat ook de mannen zich actief laten horen en zien over dit onderwerp, zodat ze daadwerkelijk een deel van de oplossing worden. In Haarlem gebeurt dat nu, ze gaan het doen! Op een manier die zichtbaar is voor iedereen door de hele stad. Mannen – voetballers, horecaondernemers, muzikanten, de burgemeester – staan op en spreken zich uit. Zij breken de stilte. En ik hoop van harte dat dit anderen blijvend inspireert om hetzelfde te doen. Niet alleen voor de vrouwen in hun leven, maar ook voor zichzelf. Voor hun vrienden, hun zonen, hun collega’s, hun buurjongens. Omdat dit niet iets is wat we moeten accepteren. Omdat we een stad kunnen zijn waarin mensen elkaar met respect behandelen. Waarin grenzen worden gezien, erkend en gerespecteerd. Waarin zwijgen geen optie meer is, niet weggekeken wordt maar we elkaar juist aanspreken. Ik teken ervoor. Jullie ook?
(Als je door dit verhaal geraakt bent en je verhaal kwijt wilt, dan kun je terecht bij het Centrum Sexueel Geweld, tel: 0800-0188)
Leuk in Maart
MUSEUM
DE EAGLE
Voor de ware liefhebber staat in het museum een zeer unieke, in Amerika gebouwde touringcar.
De GMC Bus & Car 119 uit 1966, type B7C Silver Eagle Belgium. De enige, nog rijdende in Nederland.
Waar: NZH Vervoer Museum
Nu te zien
WANDELING
langs Haarlemse gevels met Peter van Graafeiland
ONTDEK DE VERBORGEN VERHALEN VAN HAARLEM!
Lang voordat in 1795 huisnummers werden ingevoerd, hadden de Haarlemmers al een manier gevonden om zich van hun buren te onderscheiden en zich vindbaar te maken in de steeds vollere stad. Ze gaven hun huis een naam. Zo’n huisnaam kon eenvoudig op een deur of een muur geschilderd worden, maar wie meer wilde opvallen schilderde een afbeelding op een plank die aan een stok gehangen werd. Het uithangbord was geboren. Gezien het grote aantal huisnamen (zie ook de boekbespreking op pagina 76 van deze HRLM) is er heel wat te zien in de stad. Er is bij deze bijzondere wandeling plek voor twintig deelnemers. Bij genoeg belangstelling wordt ‘s middags een extra wandeling georganiseerd.
Op de Kweektuin organiseren ze twee creatieve sessies met hout van omgewaaide Haarlemse bomen. Ervaar hoe je ware kunstwerkjes kunt maken van dit Haarlemse hout. Technieken zijn bijvoorbeeld dotpainting en houtbranden. Denk aan kleine objecten voor thuis.
Wanneer: 22 maart
Waar: Haarlemmer
Kweektuin, Kleverlaan 9
MUZIEKTHEATER
Poor Thing – Een lofzang op de melancholie
Een leven lang leven. Een kast vol spullen. Wanneer weemoedige 17de-eeuwse luitliederen beginnen te klinken, besluit een magische secretaire dat het tijd is om te vertellen.
Over voorwerpen uit vervlogen tijden, herinneringen aan gelukkige en minder gelukkige momenten, over schoonheid en vergankelijkheid, troost en verdriet.
Langzaam vouwt de kast zich open en ontpoppen betoverende stillevens. Maar uiteindelijk vergaat alles. Zelfs een kast vol spullen.
Waar: Pletterij in De Loods
Wanneer: 18 maart, 20.00 uur
Leuk in April
TENTOONSTELLING
Onder de huid is een keramiektentoonstelling samengesteld door kunstadviseur en curator Tanya Rumpff. Zij laat in de tentoonstelling werken van drie kunstenaars zien: Delphine Courtillot, Rachel de Joode en Gerard Polhuis. Alledrie onderzochten zij op geheel eigen wijze wat er onder de huid schuilgaat. Wat ze ontdekten in hun zoektocht hebben zij vertaald in keramische objecten, wandreliëfs, foto’s en schilderijen.
Paviljoen Welgelegen: Te zien tot 11 april
BEATLES PUBQUIZ
Ben jij een echte kenner van The Beatles en klaar om zelfs de lastigste quizvragen te trotseren? Doe mee, test je kennis en maak kans op verschillende prijzen!
Wanneer 3 april, 19.00 uur
Entree: € 5,- p.p.
Aanmelden: info@kennemerboekhandel.nl
Waar: Kennemer Boekhandel MUZIEK
DROP ME OFF IN HAARLEM – ED VERHOEFF’S KIND FOLK QUARTET
Na het spelen in vele kleine bezettingen komt Ed Verhoeff terug met een stevig kwartet getiteld Kind Folk. In deze band valt alles samen en laat hij middels prachtig nieuw repertoire zijn kunde horen in een muzikaal verhaal met maar één doel; het publiek mee te nemen in een bewogen concert van schoonheid, schuren, verbazing en verrassing. Vier vooraanstaande musici vormen een groep vol avontuur. De muziek heeft nuance, lyriek, is organisch, en heeft een swingend fundament. Sterke melodieën gedragen door een inventieve ritmesectie.
Waar: De Pletterij
Wanneer: 7 april, 20.00 – 22.30 uur
Vooruitblik op Mei
THEATER
TONEELGROEP GENESIUS SPEELT: UITGESPEELD?
Een bruisende komedie waarin muziek en theater naadloos in elkaar overlopen. Een voorstelling vol humor, drama en meeslepende melodieën, waarin niets is wat het lijkt en alles op scherp staat. En waarbij de vraag rondzingt: is er straks nog wel een Genesius Kamerorkest?
Regie en tekst: Marcel Kragt
Orkestleden: Spelers van Toneelgroep Genesius
Speeldata: Zaterdag 10 mei om 20.00 uur
Zondag 11 mei om 15.00 uur en 20.00 uur
Locatie: Shelter, Eksterlaan 1, Haarlem
Kaartverkoop: www.toneelgroep-genesius.com
Mylou Frencken
Deze column wordt afgewisseld door Mylou Frencken (artistiek leider Theater De Liefde) en Edwin van Balken (directeur Stadsschouwburg en PHIL)
MUZIEK!
We zijn in Sevilla, mijn reislustige man en ik. Via via weten we dat als je daar en daar de derde steeg links inloopt er een tent zit waar de echte Spanjaarden de flamenco vieren. ‘Niets toeristisch aan, allemaal authentiek.’
Het is er nog rustig als wij rond 19.00 uur de zware voordeur openen. Een overzichtelijk gezelschap van twee mannen en twee vrouwen kijkt ons enigszins lodderig, maar beslist uitnodigend aan. Alle vier met een halve vaas Liquor 43 voor hun neus en een flesje cola ernaast. Suiker bespoedigt per slot van rekening de opname van alcohol in het bloed, dat weet iedere Spanjaard. Eén van hen is duidelijk de belangrijkste: de man met de gitaar. En met de stem. Wat een geluid! De gitaar mag dan niet helemaal fris gestemd overkomen, maar dat wat uit de man zijn keel komt knettert en schettert loepzuiver door de hele Taberna
Het duurt niet lang of ik sta samen met de vrouwen te doen alsof ik ook een flamenco-danseres ben. Stampen op een houten plank, ritmisch klappen in de handen, meezingen, op gezette tijden ‘Olé! ‘ roepen; kan mij het schelen, ik doe het allemaal. Daar heb ik drie slokken wijn voor nodig en een paar Spaanse vrouwenhanden die naar me graaien, maar het is vooral dankzij de muziek dat ik hier de tijd en het wereldleed voor even vergeet.
De kracht van muziek, wat is dat toch een wonder. En wat is het toch fijn dat er dankzij programmeurs als Annemarie Waterhout en Martijn Smits naast cabaret en kleinkunst zoveel moois te beleven valt op het podium van Theater de Liefde. Ik doe even een gulle greep uit onze voorjaarsaanbieding: in maart komt Céline Janssen met Opera voor Dummies en laat zien hoe hip, grappig, sexy en ontroerend opera kan zijn. Kiki Schippers, kei van een kleinkunstzangeres, is weer in aantocht. De zoetgevooisde jazzy Thaïssa Olivia doet Haarlem aan met repertoire uit het American Songbook. We verheugen ons op Bomans Klinkt!, waarin acteur Remco Melles zich waagt aan Bomans’ oergeestige Sprookjes voor Volwassenen, met romantische muziek van Fauré, Chopin en Mendelssohn, uitgevoerd door pianist Martijn Smits en violiste Yke Viersen. Trio Martinot komt met Guinness & Goulash. En als we dan toch op de Balkan beland zijn: mis de voorstelling van Fidelkråm niet. Swingende volksmuziek door violist Ro Krauss.
Er mag gedanst worden. Wat is ook alweer het Slavische woord voor olé? Ik denk gewoon olé!
Fotografie: Franklin van der Erf.
RIPLIVE:
EEN MUZIKAAL EERBETOON
VOL HERKENNING EN EMOTIE
KUNSTROUTE OVER DE BRUG EN TERUG IS TERUG
Op 29 en 30 maart is er weer veel kunst te zien en te koop: de derde editie van de kunstroute Over de Brug en Terug! In de Haarlemse wijken Bakenes en Burgwal openen zo’n zestig kunstenaars en ambachtslieden hun ateliers, werkruimtes en woningen voor het publiek. Of je nu een doorgewinterde kunstliefhebber bent of gewoon zin hebt in een gezellig cultureel uitje, er is voor ieder wat wils!
De organisatie van Over de Brug en Terug wil niet alleen de kunstenaars en ambachtslieden uit beide buurten samenbrengen, maar ook een breed publiek verwelkomen, onder wie nieuwe Haarlemmers en de regenbooggemeenschap.
Op 4 april is het weer zover: de zevende editie van Tributeconcert RipLive in Patronaat. Dit jaarlijkse eerbetoon aan overleden muzikanten uit het voorgaande jaar (2024) staat bekend om zijn eigenwijze en kwalitatieve programma. Een avond vol nostalgie, muzikale hoogtepunten en een ‘oja-gevoel’ dat door de zaal golft.
Dit keer krijgen onder anderen Def Rhymz, Steve Harley, Françoise Hardy, Arthur Lee Tavares, Tito Jackson, Liam Payne, Evelyn Thomas, Melanie en de oprichter van The Selecter een eervolle plek in het programma.
Diverse Nederlandse artiesten brengen deze muziek opnieuw tot leven. Mathilde Santing, die zelf succes had met haar versie van Beautiful People van Melanie, zal een prachtig eerbetoon brengen aan de vorig jaar overleden zangeres. Ook Beatrice van der Poel, Funky Diva Ezz, Ro Krom (Gotcha!), Rom Helweg en vele anderen laten de legendarische songs weer schitteren op het podium.
Tributeconcert RipLive remembering 2024 – Het grootste eerbetoon van Nederland | 4 april 2025 | Patronaat, Zijlsingel 2. Zaal open 20.00 uur, aanvang 20.30 uur. Kaarten via www.patronaat.nl
Een bijzondere toevoeging aan deze editie is de terugkeer van de gerenoveerde Gravenstenenbrug. Na een jaar lang onderhoud, waarin bezoekers moesten omlopen, is deze historische brug weer in volle glorie hersteld. Dit markeert niet alleen een bouwkundig herstel, maar ook een symbolische hernieuwde verbinding tussen de twee wijken én de deelnemers aan de route.
Kom genieten van deze bijzondere kunstroute en ontdek de schoonheid van Haarlem door de ogen van haar kunstenaars.
Gratis toegankelijk op 29 en 30 maart 2025 in de wijken Burgwal en Bakenes van 12.00 tot 17.00 uur.
Meer info: www.overdebrugenterug.nl.
Fotografie: Hans Goes.
OOK LEUK IN MAART / APRIL
JONG TALENT
WATERFRONT
Waterfront bestaat slechts een jaar, maar staat nu al in de finale van de Rob Acda Awards in Patronaat. Niet zo gek, want de band creëert een geluid dat zowel modern als tijdloos is. Beïnvloed door Simple Minds, Sam Fender en The War On Drugs, combineert Waterfront gigantische gitaarklanken, emotionele solo’s en levensverhalen verteld door krachtige vocalen. In gesprek met Tim van der Lans (23), oprichter en gitarist van de band.
Naast Tim spelen de volgende bandleden in Waterfront: Cedi Kolf (zang), Mischa de Haan (drums), Jildau Klaassen (toetsen), Cheyenne Howell (tweede gitaar en achtergrondzang) en Siem Bockweg (basgitaar).
Online las ik dat het idee van de band bij jou is ontstaan. Kun je dat uitleggen?
“Ja, dat klopt! In 2024 startte ik met mijn laatste jaar aan de MBO muzikantenopleiding PACT+ in Amsterdam, waarbij je moet afstuderen met een eindpresentatie. In die periode zat ik in een heel creatieve flow; ik schreef veel liedjes en maakte daar ook demo’s van. Langzaamaan ontstond bij mij het idee om alles te bundelen in een project voor mijn afstuderen. Binnen de opleiding ben ik gaan zoeken naar talentvolle muzikanten die mee wilden doen en die vond ik gelukkig. Van een examenproject is Waterfront dus uitgegroeid tot een complete band.”
Is het nu ook echt een band of is het meer een singer-songwriterproject?
“Hoewel ik alle nummers schrijf, is Waterfront wel degelijk een band. We doen het met zijn allen en ik ben onwijs trots dat we al zo ver gekomen zijn. Ik sta er echt van te kijken. De laatste tijd werken we als bandleden ook steeds meer samen in het verder arrangeren van de nummers. Zo kijk ik nu vaak met de zangeres naar de teksten, zodat zij zich nog beter in kan leven. Zij moet het tenslotte met haar stem op de bühne brengen.”
Wat zijn jullie plannen de komende tijd?
“Spelen, spelen, spelen! Straks in de lente en zomer hopen we bijvoorbeeld op kleinschalige festivals te mogen optreden. En met andere deelnemers van de Rob Acda Awards hebben we al het idee om gezamenlijke shows te gaan doen. Verder gaan we snel de studio in om in ieder geval twee singles op te nemen. En we hopen natuurlijk hoge ogen te gooien tijdens de finale van de Rob Acda Awards op 6 maart.”
Dat moet wel goedkomen, want jullie maken catchy en toegankelijke muziek…
“Ik denk inderdaad dat we wel muziek maken die voor een breed publiek geschikt is, zowel jong als oud. Dat is ook niet zo gek, want onze muzikale invloeden liggen in de jaren ’70 en ’80. Door de platenkast van mijn ouders ben ik opgegroeid met veel Britse new wave-acts, zoals U2, Spandau Ballet en Simple Minds. Onze bandnaam is zelfs ontleend aan een nummer van Simple Minds, dus dat zegt wel genoeg!”
Meer informatie over de band vind je op www.instagram.com/thebandwaterfront.
Haya Maëla, artistiek leidster, Danshuis Haarlem/Dansgroep Haarlem
Haya Maela
Tegenwicht
De groep dansers stond zichtbaar aangeslagen het effect van de improvisatie te verwerken. Tijdens de oefening verbeeldden zij zich dat ze in een strafkamp op appèl stonden, bedreigd door langslopende bewakers.
Een scène waarvan we ooit wel beelden hebben gezien, zowel uit Europa als uit Azië. Tevens een scène uit de dansvoorstelling Dagboek 44 45 van Dansgroep Haarlem; misschien wel een van de meest aangrijpende.
Omdat we dit jaar ‘80 Jaar Vrijheid’ vieren, nemen we deze indringende choreografie uit 2021 in reprise en houden we op dit moment audities.
Dagboek 44 45 vertelt een oorlogsverhaal en gaat over vrijheid, omdat het gaat over gevangenschap. In onze duale wereld kan het één nu eenmaal niet zonder het ander bestaan.
En dat geeft meteen stof om te overdenken. Want al leven wij hier in het zogenaamde ‘Vrije Westen’, veel mensen voelen zich onvrij of op zijn minst in hun vrijheid bedreigd.
Ik zie mezelf graag als een ‘Vrije Vogel’. Als boreling uit de jaren 60, opgevoed door een halve hippiemoeder die gekleed ging in korte leren rokjes en opgegroeid in een huis met oranje en paarse muren, is het streven naar individuele vrijheid mij met de havermoutpap ingegoten.
Ik heb nooit voor een baas willen werken, wil graag mijn eigen ideeën en kwaliteitsnormen vormgeven, ben gezegend met een partner die mij mijn gang laat gaan en heb gestreefd naar een vrije opvoeding van de twee dochters.
Maar terwijl ik denk dat ik alles behalve mainstream ben, besef ik tegelijkertijd dat ik me heel comfortabel voel in mijn bubbel. En ik merk de laatste tijd dat een onderhuidse angst me bekruipt als het actuele nieuws zich aan me opdringt.
Dergelijke angst was mij als rasoptimist tot nu toe vreemd en voelt daardoor intimiderend.
Ik vrees dat mijn vrijheid bedreigd gaat worden als ze zo doorgaan.
Een beproefd medicijn hiertegen is tegenwicht bieden. Beseffen dat ik ook één van ‘ze’ ben; weten dat het verplaatsen van een steentje in de bovenloop van een rivier een verandering teweeg kan brengen in de delta. En dus wil ik mijn kinderen, dansleerlingen en alle jongere mensen om mij heen op het hart drukken dat we op hun briljantie wachten. Dat we nu al genieten van hun passie,hun vindingrijkheid en vooral hun gevoel van verbinding. En dat wij, de oudere generatie, hen naast zelfvertrouwen, inzicht kunnen geven waar ze heen kunnen met al die briljantie.
En dat brengt mij terug naar de dansvoorstelling Dagboek 44 45 Ja, het verhaal dat we brengen is al 80 jaar oud. Maar geschiedenis komt in golven en neemt haar thema’s keer op keer met zich mee. De hoge golven lijken ons vandaag te gaan overspoelen, maar dankzij onze duale wereld zal ook de vindingrijkheid en verlangen naar verbinding sterker gaan stromen. Kom kijken naar deze voorstelling op 4 of 5 mei in de Koepel. Laaf je aan de passie en creativiteit van de dansers. Put hoop uit de onverzettelijkheid en moed van de hoofdrolspelers in het verhaal. Wees erbij en creëer samen met ons een tegenwicht.
www.dansgroephaarlem.nl
Neem een kijkje op nieuwevide.com en volg via Instagram: @nieuwevide. Energieplein 69, net buiten het centrum
Nieuwe Vide is een Haarlems kunstpodium én broedplaats waar experiment en talentontwikkeling centraal staan. Ze bestaan al 30 jaar in Haarlem en programmeren hedendaagse kunst, filmavonden, live action painting, audiovisuele performances en muziek. Ook bestaat de broedplaats uit 26 ateliers met meer dan 30 kunstenaars en makers. Je kan spannende exposities bekijken, meedoen aan de workshops en ‘Open Draws’ onder de noemer Teken or Leave it. Ook eten ze elke woensdag Soep met elkaar om 13.00 uur; doe een kleine donatie en je kunt mee-eten.
TENTOONSTELLING RE-VIEWING SITES OF PRESERVATION
door Collectief Notes on Hapticity
Kunstenaars Hannah Dawn Henderson, Kees van Leeuwen en Elena Kostenko tonen nieuw werk, gemaakt tijdens de residency van Nieuwe Vide. Haarlemse kunstenaar Kees van Leeuwen werd geïnterviewd door Giovanna Calainho over zijn werk. Het volledige (Engelse) interview kan je lezen op de website van de Nieuwe Vide.
“Ik werk momenteel aan een tentoonstelling bij Nieuwe Vide. Ik houd me bezig met hoe mensen ruimte ervaren en hoe ze geschiedenis in een ruimte ervaren. Dit probeer ik te combineren met het herkennen van ruimte, maar ook met het herkennen van dingen ín objecten en de kennis die ontstaat wanneer mensen zulke objecten wel of niet herkennen. Ik vind de verdwenen geschiedenis van objecten die mensen niet meer kennen interessant. Soms weten mensen niet meer wat iets is of waarvoor het werd gebruikt. Dat zijn dingen waar ik mee werk.”
“Ik zie mijn werk als de enige manier om mezelf uit te drukken. Mensen schrijven boeken of andere dingen, en ik maak sculpturen om de wereld, en wat ik zie en begrijp, uit te leggen.
Dit is mijn manier van communiceren; het is de enige manier waarop ik met deze wereld kan communiceren en er betekenis aan kan geven. Vanwege mijn beperkingen is het voor mij erg moeilijk om een baan te behouden, dus beschouw ik dit ook als mijn bijdrage aan de samenleving, als een manier om iets terug te geven aan deze wereld.”
TE ZIEN
Tot en met 13 april is de expositie te bewonderen op vrijdag t/m zondag van 12.00 tot 17.00 uur. Daarnaast is er in maart een publieksprogramma met gespreksbijeenkomsten rondom ruimtelijkheid, archieven en gemeenschap. Dit programma kun je terugvinden op nieuwevide.com.
Open tijdens tentoonstellingen: van vrijdag t/m zondag 12.00 tot 17.00 uur
Eindigt: 13 april 2025
Locatie: Nieuwe Vide, Energieplein 69
HAMLET: STUDIO ANTIGONE
Shakespeare’s Hamlet kun je omschrijven als een thriller over een broedermoord. In deze bewerking zijn Hamlet en Ophelia echter niet waanzinnigen, maar juist soulmates die samen vechten om vrij te zijn. Met muziek uit de eigenwijze opera Hamlet van Ambroise Thomas wordt de aloude klassieker uiterst modern theater dat geschikt is voor een breed publiek!
Vrijdag 16 mei - 20.30 uur
RAOUL STEFFANI & MICHEL XIE
Beleef een intiem liedrecital onder de kap van Caprera met topbariton Raoul Steffani (Nederlandse Muziekprijs 2023). Hij zingt Schumann, Alma Mahler, Strauss en de vergeten Alphons Diepenbrock, met een uitstapje naar Saint-Saëns’ Danse macabre. Pianist Michel Xie begeleidt en speelt sprankelende solo’s. Een ervaring waar je de muziek van dichtbij ervaart!
Zondag 18 mei – 16.00 uur
BASTIAAN RAGAS – IN GODS NAAM
In een tijd van onrust en onzekerheid verkent Bas Ragas hoe het meest verkochte boek ter wereld – de Bijbel – kan bijdragen aan liefde, twijfel en stilte. Met muziek van Elvis Presley tot Bach, prikkelende dialogen en persoonlijke ervaringen daagt hij het publiek uit om oude verhalen opnieuw te ontdekken.
Zondag 25 mei – 16.00 uur
S10 – MIJN HAREN RUIKEN NAAR VUUR
De samenwerking tussen S10 en ex-Bring Me The Horizon-lid Jordan Fish leidde tot een album waarin rauwe emotie en pure expressie samenkomen. Opgenomen tussen Amsterdam en het Britse platteland, weerspiegelt Mijn haren ruiken naar vuur liefde, verlies en verandering. “Dit is misschien wel de ultieme S10-plaat”, zegt ze zelf. Beleef haar nieuwe muziek en vertrouwde pareltjes deze zomer live in Caprera.
Zaterdag 19 juli – 20.30 uur
FAMILIE ZOMER ZONDAGEN
Deze zomer brengen Caprera en de Schuur weer een sprankelend jeugdprogramma vol humor, acrobatiek, muziek en avontuur. Beleef Släpstick: Scherzo en BEYOND op het grote podium, ontdek het dierenrijk met Mátyás Bittenbinder of geniet van acrobatische hoogstandjes. Na afloop is er een gratis workshop in het thema van de voorstelling. De Familie Zomer Zondagen zijn een feest voor jong én oud!
Vanaf zondag 11 mei – bekijk het hele programma op www.caprera.nu/jeugd
125 JAAR KEES VERWEY
STREKEN VAN EEN MEESTER
Dit jaar vieren we de 125ste geboortedag van Kees Verwey, een van de markantste schilders uit de Nederlandse kunstgeschiedenis. Als eerbetoon aan deze meester wordt er een unieke serie van vier tentoonstellingen georganiseerd onder de overkoepelende titel: 125 jaar Kees Verwey – Streken van een meester.
In deze bijzondere reeks wordt een veelzijdig licht geworpen op Verweys leven en werk. Van de reizen die deze notoire thuisblijver toch heeft gemaakt, tot zijn iconische atelier en zijn speciale band met zijn vrouw en muze Jeanne Tilbusscher. Een van de hoogtepunten is een tentoonstelling met werken van zijn tijdgenoten en grote inspiratiebronnen zoals George Hendrik Breitner, Jan Toorop en Isaac Israels. Het Verwey-jaar is van start gegaan met zijn schitterende aquarellen, gemaakt tijdens zijn reizen. Stap voor stap wordt het hele museum – met uitzondering van de historische tentoonstelling Allemaal Haarlemmers – gevuld met kunst en verhalen over het leven van Verwey. Deze unieke ontdekkingstocht biedt een grote kans om de schilder opnieuw te leren kennen en te waarderen.
STREKEN
VAN EEN MEESTER
Verwey staat niet alleen bekend om zijn kunst, maar ook om zijn unieke persoonlijkheid en onverwachte streken. Een van de vele anekdotes die een kant van zijn karakter weerspiegelt is een verhaal dat zich afspeelt tijdens een reis naar Rome in 1962 met acteur Albert van Dalsum en diens vrouw. Volgens classicus, archeoloog en publicist Frédéric Bastet, die ook in Rome verbleef, ontstond er ruzie tussen beide heren. Verwey voelde zich gekrenkt omdat Van Dalsum een verrassend goede aquarel van een palmboom had gemaakt. De volgende dag besloten de heren samen de boom opnieuw te schilderen. Wat Van Dalsum niet wist, is dat Verwey hem glad papier had gegeven, volstrekt ongeschikt voor aquarellen, terwijl hijzelf hoogwaardig papier gebruikte. De aquarel van Van Dalsum mislukte hierdoor jammerlijk, en toen hij doorkreeg wat Kees had gedaan, werd hij kwaad. En dat vond Verwey weer vreselijk kinderachtig. De ruzie moet zijn bijgelegd want in 1964 schilderde Verwey nog een portret van Van Dalsum.
Benieuwd naar meer streken? Via de socials neemt het musuem je de komende tijd mee op reis door het leven van Verwey en worden zijn streken onthuld.
FEESTELIJKE OPENING OP HEMELVAARTSDAG
Wanneer in mei alle zalen gevuld zijn, organiseert Verwey Museum Haarlem op Hemelvaartsdag (29 mei) een feestelijke opening met allerlei extra activiteiten, zoals gratis rondleidingen.
Houd de website in de gaten en volg de socials voor updates en speciale activiteiten rondom het Verwey-jaar. Zie verweymuseumhaarlem.nl. Verwey Museum Haarlem is 7 dagen per week geopend. Elke eerste zondag van de maand gratis entree.
Kees Verwey, Atelierinterieur, 1971 (tentoonstelling: Atelier in beeld – Kees Verwey, Nico Koster, Hans de Bruijn)
Kees Verwey, Portret Jeanne VerweyTilbusscher, 1951 (tentoonstelling: Jeanne Verwey-Tilbusscher –Meer dan muze)
Kees Verwey, Bloemstilleven met roze en paars, 1993 (tentoonstelling: Verwey en zijn inspiratie - Breitner, Israels, Sluijters, Toorop, e.a.)
Het gezelligste straatje van Haarlem
DE BURRETSTRAAT
Deze straat is een autoluw straatje tussen parkeergarage de Kamp en de Turfmarkt aan het Spaarne. Een Haarlems stadsstraatje waar buren voor elkaar zorgen en buurkinderen welkom zijn om bij elkaar te spelen of te logeren. Zodra het mooi weer is zitten de bewoners buiten voor een praatje en een drankje.
Fotograaf Jonne van der Fange, die er zelf woont, maakte portretten van haar buren in ‘het gezelligste straatje van Haarlem’.
“Ik woon hier nog maar twee jaar, dat is het minst lang van iedereen, denk ik. Maar toen ik kwam werd ik echt warm welkom geheten, het voelde direct alsof ik er óók al heel lang woonde. De onderlinge band is hecht. Ik heb een hondje, Bailey, waardoor ik gemakkelijk contacten leg. Ik moet vaak met haar uit, dan loop ik door onze straat en maak een praatje met de bewoners die ik tegenkom. Soms zit een aantal buren op zondagmorgen bij elkaar koffie te drinken en vragen ze of ik ook een kopje koffie wil. Dat vind ik heel gezellig. Het omgaan met elkaar verloopt op een natuurlijke, ongedwongen manier.’’
FEMKE EN HONDJE BAILEY
IVON EN DAAN
“Dit is het gezelligste straatje van Haarlem. Mijn buurman Daan staat met mij op de foto, hij is mijn steun en toeverlaat. Hij heeft een snoeischaar, die is nodig voor mijn tuin. Daan is niet de enige die mij helpt, echt alle buurtjes staan voor mij klaar. Ik ben visueel gehandicapt en voor mijn evenwicht loop ik met een rollator. We zijn lief voor elkaar. Als ik niet thuis ben, wordt er voor mijn kat gezorgd en als ik het zelf niet kan, worden er boodschappen voor mij gedaan. Als er iets met me is, helpen ze me. Het is voor mij een prima leven, zo met de buurtjes. Zomers zitten we lekker buiten en bespreken we van alles. Verplichtend is het nooit. Hulp komt vanzelf, ik hoef er niet eens om te vragen.’’
MARIEKE, QUINTIJN, KIKI EN SEPPE
“Ik zit in de keuken met mijn man Quintijn en onze kinderen Kiki (13) en Seppe (11). De kinderen houden van kaartspelletjes en puzzelen. Wij woonden eerst in de Planetenwijk. De makelaar was verbaasd over onze keuze. Waarom verhuizen jullie naar de stad, naar een huis zonder tuin? Maar we hebben geen moment spijt gehad. We wonen in een sociaal buurtje. Het is hier autoluw, de kinderen spelen graag buiten met de buurkinderen. Als het mooi weer is, zitten we bij elkaar voor koffie of een biertje. Soms maken we gebruik van de binnentuin, hier dichtbij. Daar staat een picknicktafel. De volwassenen lopen gemakkelijk bij elkaar binnen en eten samen, zonder agenda’s te trekken. Het gaat gemakkelijk, er kan veel.’’
INGE, JOY EN CATO
“Voor de kinderen is het een speelparadijs. Mijn zoon heeft hier z’n beste vriend, mijn jongste dochter haar beste vriendin, Kiki van Marieke. Op de foto zie je mij met mijn vriendin Joycella en mijn dochter Cato. Ik woon hier al sinds 2004 en in die tijd woonden er nog veel oudere mensen. In de loop van de tijd kwamen er steeds meer jonge gezinnen. Omdat de kinderen met elkaar speelden, kregen de moeders ook contact met elkaar. Er is op persoonlijk vlak veel gebeurd in mijn leven, ik had het geluk dat ik mijn ups en downs kon delen met mensen uit de buurt. Iedereen hier weet dat ik van koken, bakken en uitdelen houd. Speculaas is een van mijn successen, af en toe maak ik soep in mijn ‘heksenpan’. De frietpan van Marieke wordt regelmatig aangezet en ook dan smullen we met z’n allen.’’
LINDA, NOUT EN LOEK
“Bij het opvouwen van dekbedhoezen en lakens roep ik een van de buren. Dan is het zó gebeurd. In onze straat zijn veel mensen met elkaar bevriend. Kinderen spelen bij elkaar en soms blijven ze bij elkaar slapen. Ik heb twee zoons, Nout (12) en Loek (8). Er is altijd wel oppas voor de kinderen, mocht dat nodig zijn. Ik eet al jaren elke dinsdag bij de buurvrouwen op nummer 1A. We zijn zelfs met een aantal buren samen op vakantie geweest. Fietsen naar de Efteling en een week kamperen in Frankrijk. Als het Sint Maarten is gaan de kinderen graag naar Ivonne, die maakt echte ‘pretpakketten’ voor ze, die ze uitdeelt vanuit haar versierde rollator. En o ja, buurvrouw Marieke heeft altijd wel een ‘biertje lauw’.
DAAN, OLLE, ABEL EN FEDDE
“Buren zijn een toevallig bij elkaar gekomen groep mensen. Dat we het zo goed met elkaar kunnen vinden is erg fijn. Ik ervaar het als een dorpsgevoel in de stad. Mijn partner Jonne en ik hebben drie zoons, Olle (10), Abel (8) en Fedde (2). Het is grappig om te zien hoe de kleine Fedde door de buurt loopt. Hij kent veel bewoners bij naam en wandelt overal naar binnen om even te spelen. De grotere kinderen letten op hem. Kinderen voelen zich vrij en spelen als vanzelf met elkaar, zowel binnen als buiten. Wij zijn met ons gezin twee jaar naar het buitenland geweest en verhuurden in die tijd ons huis. Het is grappig dat ook de tijdelijke bewoners werden opgenomen in het buurtje. We helpen elkaar als vanzelf. Als ik mijn dakgoot schoonmaak, stop ik niet als de goot van het buurhuis begint. Dan neem ik het rijtje even mee.’’
Tekst: Paula Zuidhof. Fotografie: Jonne van der Fange.
HET LEUKSTE VOLGENS HRLM
De redacteuren van HRLM tippen wat je écht moet zien, hebben, lezen, horen of doen
Miss Piggy
Willemien Ebbinge gelooft dat er in iedereen een Miss Piggy schuilt. De Krasklas is een creatieve uitlaatklep voor perfectionisten, controlfreaks en go-getters. Je kunt namelijk gewoon jezelf zijn, los gaan en lachen om je eigen mislukkingen.
Ook zeker een aanrader voor bedrijven!
Meer info op www.willemienebbinge.com/krasklas
Echt
Mexicaans
De Kus van de Cactus is een Mexicaans (h)eerlijk restaurant en gezellige bar. Het is een plek waar mensen samenkomen, elkaar ontmoeten, ontspannen. Een plek die mensen ontdekken en dit alles onder het genot van typisch Mexicaans eten. Met een tortillamachine uit Mexico in huis is het vakmanschap van het Mexicaanse eten te zien en te proeven. Met tortilla als (glutenvrije) basis kun je immers meer smaken en sensaties maken dan je voor mogelijk houdt. Daarnaast bevat de kaart een greep uit de pareltjes die het land rijk is. Maaltijden en kleine gerechten, zoals krokante flautas, chiles en nogada en niet te vergeten de mole, waar meer dan 60 ingrediënten de smaak maken.
Haasstraat 14
SIERADENHUIS SCHELLINGS & KURTULAN
Met trots kondigen goudsmid Christie Schellings en juwelier Yildiz Kurtulan de online lancering aan van hun nieuwe sieradenhuis Schellings & Kurtulan. Via de webshop zijn nu exclusieve, handvervaardigde sieraden beschikbaar. Daarnaast kunnen klanten eenvoudig een afspraak inplannen voor een persoonlijk ontwerp in de winkel, die op dinsdag 15 april 2025 haar deuren opent aan de Warmoesstraat 2 in Haarlem.
Schellings & Kurtulan onderscheidt zich door een unieke combinatie van vakmanschap en persoonlijke benadering. Christie Schellings: “Ons doel is om klanten te begeleiden in het vinden of creëren van een sieraad dat écht bij hen past.” Yildiz Kurtulan voegt toe: “Een persoonlijk sieraad laten maken hoeft helemaal niet ingewikkeld of onbereikbaar te zijn. We begeleiden klanten graag in elke stap, zodat het een toegankelijk en plezierig proces wordt.”
Meer informatie te vinden op www.schellings-kurtulan.com
De
Bijoux de bougie
Bijoux de bougie, oftewel kaarssieraden, zijn in Parijs al een hit. Gemaakt door het merk Boncoeurs, dat is opgericht door twee zussen. Zij geloven in de kracht van symboliek, spiritualisme, filosofische wijsheid en religie. Die sfeer willen ze in huis maken en houden. De sieraden zijn gemaakt van messing en zitten in een prachtig geïllustreerd en gedecoreerd doosje.
Te koop bij Petit Depot, Breestraat 25, vanaf € 13,50
De kop van Jut is een kermisattractie die haar naam te danken heeft aan Hendrik Jut en Christina Goedvolk. De twee pleegden in de 19de eeuw een roofmoord in Den Haag en wisten lange tijd met de buit te ontkomen. Los van elkaar hebben beide hun sporen achtergelaten in de geschiedenisboeken van Haarlem. Daarom duikt Wouter in deze aflevering in het verhaal van deze bijzondere buren.
Luister de podcasts via Spotify of op YouTube
Pasteitjes
Pastel de Nata, dé guilty pleasure van de redactie. En als deze ook nog eens iedere dag vers wordt gebakken door A Loja, de traditionele Portugese delicatessenwinkel van Haarlem, dan wordt het dubbel genieten.
A Loja, Anegang 5
De lente komt eraan. Hét seizoen om eropuit te gaan. Om te genieten van de eerste zonnestralen. En waar kan dat beter dan in onze stad. Maak een wandeling door de geschiedenis, pluk de mooiste bloemen in de kleurrijke pluktuin en geniet van een smaakvolle lunch in de lentezon. Het kan allemaal en nog veel meer. Proef, beleef en ervaar de lente. Ga naar visithaarlem.com/lente
Dolly Bellefleur
Dolly Bellefleur is het alter ego van cabaretier en tekstdichter Ruud Douma. Als boegbeeld van de LHBTI+-beweging vraagt Dolly al ruim drie decennia op haar geheel eigen wijze aandacht voor mensenrechten in het algemeen en de acceptatie van LHBTI+ in het bijzonder. Voor haar tomeloze inzet voor de emancipatiestrijd van LHBTI+ mocht ze in 2014 uit handen van Eberhard van der Laan de Andreaspenning van de stad Amsterdam ontvangen. In 2020 werd door COC Nederland de Bob Angelo Penning aan Dolly uitgereikt.
Wees toch eens lief voor elkaar
Als er liefde
in de lucht hangt
Moet men diep inademen
Bovenstaande tekst staat op een geborduurde lap stof die ik mocht ontvangen van Sonja de Vries. Zij was één van de maar liefst drieënzeventig personen die reageerden op een oproep om iets van stof te creëren en je daarbij te laten inspireren door mijn motto
Laat liefde regeren. Met als doel om van alle inzendingen een Love Battledress te maken. Het oogverblindende resultaat is nog tot en met 11 mei te zien in het Verwey Museum Haarlem op de tentoonstelling
Laat liefde regeren- Dolly Bellefleur 35 jaar op de barricade.
Wat was het een feest om met Adriana van de Roemer, Jan ter Heide en Sonja de Vries te werken aan deze Love Battledress. Het voelde als een warm bad. Alsof ik werd toegedekt met een deken van liefde. Weken lang voelde ik mij jarig en was het iedere dag een grote verrassing wat ik nu weer in mijn brievenbus zou vinden. Ik mocht handwerkjes ontvangen uit alle hoeken van Nederland, België en zelfs Griekenland.
Ik heb er een bijdrage aan toegevoegd die ik al jaren bezit. Het is de regel GODISLIEFDE die mijn oma ooit, zonder spaties aan elkaar geschreven, heeft geborduurd met een kruissteek. Het woord religie is afgeleid van het Latijnse 'religare', hetgeen verbinden betekent. Iets dat voor mij ook al 35 jaar mijn drijfveer is. Niet voor niets presenteer ik mijzelf als Haarlemse Stedenmaagd. Een vrouw die door de eeuwen heen symbool staat voor verbinding. Er zijn door de deelnemers allerlei technieken gebruikt. Zoals borduren, haken, breien en frivolité. Dat laatste is zeer verfijnd haakwerk waarmee je het mooiste en fijnste kantwerk kunt maken. Maar er zijn ook mensen die zich verontschuldigen dat het bij hen misschien juist een beetje schort aan techniek. Zo is er een lieve oudere dame die ondanks een oogziekte toch twee kleine hartjes heeft geborduurd. Ontroerend om te zien. Een ander schrijft: ‘een hartje voor Dolly, scheef en niet perfect, maar ach liefde is soms ook een beetje scheef en niet altijd perfect’.
Of een heel jong iemand die tot nu toe nog nooit had geborduurd en haar eerste borduurwerkje aan deze Love Battledress schonk. Met een thema als Laat liefde regeren was het te verwachten dat vele creatievelingen naar hartenlust harten zouden fabriceren. Ik mocht ze ontvangen in vele soorten en maten. In alle kleuren van de regenboog. Daarnaast mocht ik ook vele vlinders ontvangen en er zijn ook creatieve geesten die het motto Laat liefde regeren hebben geborduurd. Een persoon heeft het zelfs vertaald in het Fries: Lit leafde hearskje.
Wat zouden mijn Friese ouders dit prachtig hebben gevonden. Benieuwd hoe je het woord liefde schrijft in het Frans, Duits, Albanees, Zoeloe, Haitiaans, Welsh en Indonesisch? Je ziet het in een kruiswoordpuzzel op de achterzijde van deze met zoveel liefde gemaakte kleurrijke creatie. Velen maakten trouwens niet één maar meerdere bijdragen. Het materiaal bleef maar binnenstromen. Hierdoor konden we zelfs ook nog een Love Battle Bag maken.
Ik zal deze met trots dragen bij iedere demonstratie deze zomer. De wereld staat in brand. Ben je de draad even kwijt? Haak niet af. Laat de moed niet in je pumps zakken. Laten we ons meer dan ooit op mooie dingen focussen zoals bijvoorbeeld in het voorjaar ontluikende krokussen. Ik blijf het propageren: laat liefde regeren!
Wees toch eens lief voor elkaar
't Is zo eenvoudig
Open je hart
Denk eens aan een ander
Sta elkaar bij, zorg goed voor elkander
Oh we komen sterker
Sterker uit de strijd
Maar het kost tijd Foto: Jan
Mijn Haarlem LOUISE VAN ZETTEN
Sinds 2006 zit Louise van Zetten in de Haarlemse politiek. Eerst namens D66, maar vanaf 2014 als fractievoorzitter van haar eigen partij Hart voor Haarlem. Naast het werk in de gemeenteraad, zit zij ook in de Commissie Ontwikkeling en Bestuur. Hart voor Haarlem is een plaatselijke beweging die allereerst opkomt voor de belangen van Haarlem en de Haarlemmers. Maar wat betekent Haarlem voor Louise persoonlijk?
Ten eerste: ben je een echte Haarlemse Mug? “Ik ben niet geboren in Haarlem, maar in Groningen. Mijn jeugd bracht ik door in Voorburg, vlakbij Den Haag. Ondertussen woon ik al meer dan 30 jaar in Haarlem, dus ik voel me wel een echte Haarlemse Mug. Vroeger was dat trouwens een scheldnaam; Haarlemmers stonden bekend als kritische zeurpieten. In die zin ben ik ook een Haarlemse Mug, haha. Als je in de politiek zit, kijk je natuurlijk steeds naar wat beter kan. En daarbij ben ik ook vrij uitgesproken en kritisch. Een beetje in de traditie van Kenau. Niet voor niets staat in de oprichtingsakte van onze partij dat we als Kenau de stad willen beschermen.”
Waarom hou je zo van Haarlem?
“Het is een geweldig mooie en gezellige stad. Van 1997 tot 2002 heb ik net buiten Parijs gewoond, maar ik was zo blij om weer terug in Haarlem te zijn! Ten eerste vanwege de taal, maar ook vanwege het feit dat ik hier heerlijk van mijn huis naar mijn werk kan fietsen. Ik stap ook vaak genoeg op de fiets om bepaalde zaken uit te zoeken en mensen in de stad te spreken. Op die manier hou ik de politieke vinger aan de pols.”
Hoe ziet jouw fietsroute van huis naar werk er precies uit?
“Ik woon in Tuinwijk Zuid, vlakbij het Spaarne. Vanaf daar fiets ik door de Haarlemmerhout naar het stadhuis. Wat me daarbij trouwens opvalt zijn de werkzaamheden aan het Houtplein. Waarom duurt dat zo lang? De Notre-Dame in Parijs hebben ze in vijf jaar opgeknapt… Ik denk dat dat soort lange trajecten de stad niet goeddoen. Zo hebben de winkeliers en restauranthouders aan het Houtplein al drie jaar lang overlast. Het zou me niks verbazen als het faillissement van de banketbakkerij in de Grote Houtstraat te maken heeft met minder aanloop vanaf het Houtplein…”
Over wat voor ontwikkelingen in Haarlem maak je je nog meer zorgen? “Dat zijn er heel wat, maar ik kan er wel een paar opnoemen. Door het groene beleid van de gemeentepolitiek wordt het voor automobilisten steeds moeilijker om de stad in en uit te komen. Doordat er belangrijke wegen worden afgesloten, wordt het op bepaalde routes in en om de stad te druk. Mensen die aan die routes wonen hebben er last van, en de stad wordt minder goed bereikbaar. Nu staat het vaak ’s ochtends en ’s avonds vast met veel woon-werkverkeer. Er moeten andere oplossingen komen, want mensen zullen voorlopig hun auto’s nog wel nodig hebben… Daarnaast vind ik het een schande dat de Egelantier, nota bene
een rijksmonument, nu al jarenlang staat te verloederen. Er moet vanuit de gemeente snel actie ondernomen worden om de Egelantier weer op te knappen en een mooie functie te geven. Zo staan er nog wel meer monumenten in slechte staat in de stad. Hoe kun je van particuliere eigenaren van monumenten verlangen dat ze hun eigendom onderhouden, terwijl je dat als gemeente nalaat?”
Genoeg over de politiek. Wat zijn jouw favoriete plekken in de stad? “Zowel met mijn werk als in mijn vrije tijd ben ik vaak in de binnenstad te vinden. Zo sport en winkel ik er graag. En vanuit het stadhuis is het ook niet ver om een borrel te drinken in de kroeg. Naast mijn raadswerk doe ik onderzoek naar Joods vastgoed dat in de Tweede Wereldoorlog is geroofd. Daardoor ben ik vaak in de studiezaal van het Noord-Hollands Archief te vinden. Dat is voor mij ook een soort van ontspanning. In een soort flow ben ik dan heerlijk geconcentreerd aan het werk. Maar ook het wandelen in de Haarlemmerhout, of langs het Spaarne vind ik heerlijk. Ik woon er tenslotte vlakbij.”
Voor meer informatie over Hart voor Haarlem: www.hartvoorhaarlem.nu. Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Daan Ruijter.
HEIKO HULSKER
Ir. Heiko Hulsker (Rotterdam, 1959), werkte na zijn studie architectuur in Delft enige tijd bij een architectenbureau in Amsterdam en startte daarna al snel zijn eigen bureau.
Daarbij richtte hij zich voornamelijk op ontwerp en realisatie van hotels, utiliteitsbouw, woningbouw en luxe particuliere woningen, In 1993 werd hij partner bij Plan Architecten in Haarlem en breidde zijn expertise zich uit naar onder meer bedrijfsgebouwen, onderwijs, binnenstedelijke opgaven en monumenten.
HeikoHulsker & Partners, house of architecten is gevestigd in het voormalig derde Volksbadhuis aan de Schotersingel 8 in Haarlem.
Bij het afscheid naar de favoriete muziek van de overledene luisteren raakt alle aanwezigen. Samen zingen of neuriën maakt ook veel los én verbindt. Volgens Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten is muziek tijdens een uitvaart van toegevoegde waarde.
Martine: “Op diverse afscheidslocaties staat een piano of vleugel, live muziek is prachtig bij een afscheid. Een klassiek orkestje, een jazz-trio, een zangeres of een kleinkind dat piano speelt creëert gelijk een andere sfeer. Met elkaar zingen is heel moeilijk als je verdriet hebt, maar ook erg mooi. Veel nabestaanden kiezen voor muziek die ze gewend zijn om te horen bij een afscheid, zoals Time to say goodbye, Mag ik dan bij jou of een versie van Erbarme dich, maar dat hoeft niet.” Elise: “Je kunt ook kiezen voor muziek die je aan de overledene doet denken, of voor een nummer waar je diegene in herkent. Nederlandstalige nummers zijn toegankelijker voor de meeste mensen. De teksten zijn makkelijker te begrijpen. Bijvoorbeeld muziek van Racoon, Wende Sneijder of Spinvis. Zij schrijven bijzondere teksten die van toepassing kunnen zijn op de overledene.” Martine: “Als een partner overlijdt en het is niet meteen helder welke muziek er gespeeld moet worden tijdens de ceremonie, vragen we aan de nabestaande of er een speciaal nummer is waar ze samen van hielden, of welk nummer er werd gespeeld op hun huwelijk. Ook dat is fijn om met elkaar naar te luisteren, helemaal als de muziekkeuze wordt toegelicht.”
Songteksten uitdelen
Elise: “We adviseren mensen om anders te durven denken. Deel bijvoorbeeld de songtekst uit van een mooi lied en zing het met z’n allen. Het geeft niet als het vals is. Je kunt ook mensen uitnodigen mee te neuriën of om allemaal op te staan en elkaars handen vast te houden tijdens het horen van een passend muzieknummer. Dat zorgt voor enorme verbondenheid en gedeeld verdriet.” Martine: “Muziek kan echt meer zijn dan ondersteuning bij de foto’s of als rustmoment tussen de sprekers.” Elise: “Wat ook bijzonder kan zijn, is een muzikant bij het graf, een trompettist bijvoorbeeld. De stoet die achter de kist aan loopt wordt stil, je hoort de muziek al in de verte.”
Vogel- en klokkengeluid
Elise: “Het hoeft niet per se muziek te zijn wat je laat horen, het kan ook een herkenbaar geluid zijn zoals het klokkengeluid van de Damiaatjes van de Grote Kerk in Haarlem. Als de overledene altijd in de binnenstad heeft gewoond en dit geluid klinkt terwijl diegene in het graf zakt, is dat heel passend.” Martine: “Mensen kiezen ook voor vogelgeluiden tijdens het afscheid, bij het binnenlopen en weggaan bijvoorbeeld. Als de overledene een sterke band had met de natuur is het ruisen van de branding of van wind door de bomen ook prachtig.”
Elise: “Het kan allemaal, denk aan hoe de overledene heeft geleefd en kies dan wat past.”
HEB JE VRAGEN AAN ELISE EN MARTINE OVER EEN UITVAART?
Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl.
NIEUWE WEBSITE RIJKSOVERHEID
De Rijksoverheid heeft een website gemaakt waarop je een overzicht krijgt van wat je moet regelen na het overlijden van een dierbare. Je beantwoordt 10 vragen en ziet dan informatie over jouw specifieke situatie. www.rijksoverheid.nl/overlijden
LIVE CELLO
Live muziek laat vaak een blijvende herinnering achter. Eveline Rosenhart is cellist en speelt veel bij uitvaarten en herdenkingsceremonies. De warme klanken zijn een prachtige toevoeging aan de gesproken woorden. In overleg speelt Eveline muziek die past en recht doet aan de ceremonie. www.evelinerosenhart.nl
DROOGBLOEM
Drupt maakt unieke, handgemaakte en betaalbare sieraden waarin vaak een stukje natuur is verwerkt. Bijvoorbeeld echte gedroogde bloemen, zoals vergeet-mijnietjes. Ze maken ook sieraden op maat, met bloemen uit een rouwboeket of as. www.drupt.nl
Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.
Kunstlijn en HRLM in gesprek met…
MARTINE DE RUITER
‘Mijn schilderijen geven een positief gevoel’
Het lijken bloemen in een veld, maar het kunnen ook insecten of vogels zijn. Martine de Ruiter maakt kleurrijk, geabstraheerd, expressionistisch werk. Ze streeft naar de suggestie van groei en beweging van flora en fauna. “Een oneindige inspiratiebron.”
Martine (51) staat in een overall vol verfspetters in het gangetje naast haar huis in Santpoort-Zuid. Ze wenkt. “Mijn atelier is in de tuin.” In de werkruimte staat onder het dakraam een ezel met daarop een groot werk. Zo pal in het daglicht spat de oranje, rode en gele verf van het doek. De kunstenaar combineert de felle kleuren met zachte en donkere tinten. Langs de wanden staan lage
‘De paletstukken komen het best tot hun recht als bloembladen’
open kasten met kwasten, verfpotten en -tubes, spuitbussen, paletten en bakken met stukjes opgedroogde verf. In het midden staat een grote tafel waaraan Martine met haar cappuccino plaatsneemt. Haar nagels zijn feloranje gelakt.
Martine is autodidact beeldend kunstenaar en schildert al sinds haar studententijd.
Zij studeerde boekhandel en uitgeverij, richting redactie/productie, waar ook grafisch vormgeven onderdeel van uitmaakte. “Ik ben mijn hele leven al met vormgeven bezig.
Als kind hield ik enorm van tekenen en knutselen. Creëren maakt mij blij.”
De kunstenaar gebruikt een zelfontwikkelde schildertechniek met ‘paletstukken’.
Deze techniek ontstond lang geleden doordat ze de “prachtige gemengde kleurencombinaties” van haar palet wilde bewaren. Na het drogen steekt ze de verf af van het palet. De gedroogde stukken zorgen voor contrast en reliëf. “De paletstukken, zoals ik ze noem, werken abstraherend in mijn schilderijen. Je ziet steeds weer andere vormen, groei of beweging, afhankelijk van de lichtinval. Binnen mijn techniek blijf ik ontdekken en experimenteren en raak nog steeds verrast door het resultaat. Sommige werken zijn ingetogen en andere zeer expressief. Ik vind het een fijne manier van creëren.”
TOEVAL SPEELT EEN ROL
In de abstracte vormen van de paletstukken zien toeschouwers al naar gelang hun fantasie bloemen, insecten, vogels of zelfs kleine dieren op de schilderijen. “Het totaalbeeld
is flora. Eerst ontwikkelde ik mijn techniek, daarna is het thema natuur steeds meer naar voren gekomen. De paletstukken komen het best tot hun recht als bloembladen in beweging.”
Martine opent de brede laden van een tekenladenkast. Paletstukken in verschillende maten liggen op kleur gesorteerd. “Dit is de ideale plek om de paletstukken in op te bergen. Heel overzichtelijk.” Ze pakt een bak vol kleine verfrestjes. “Ik weet niet of ik deze nog ga gebruiken, maar ik wil ze ook niet weggooien.” De kunstenaar werkt niet met een vooropgezet plan. Wel heeft ze een bepaalde sfeer of kleur in haar hoofd voorafgaand aan het schilderen. Toeval speelt een grote rol. “Ik meng eerst de kleuren voor de achtergrond en die voor de bloemen. Na het mengen en schilderen spoel ik het palet niet af. Als de verfresten droog zijn steek ik ze af, ieder stuk is uniek.” Ze doet het voor. Met een paletmes steekt ze een grote lap verf los. “Soms breken ze al snel af, dit is wel een hele mooie lange.”
De afgestoken paletstukken komen niet per se terecht op het schilderij waar ze de verf voor mengt. Sommige gebruikt ze in een ander werk of verdwijnen in de tekenladenkast. “Ik meng dagelijks en bewaar veel verfresten. Er liggen hier paletstukken die ik al maanden geleden heb afgestoken. Het blijft spannend. Ik weet nooit van tevoren hoe een stuk verf van het palet afkomt of wat voor vorm of kleurcombinatie het zal krijgen. Ik ben daar niet sturend in, ik laat de vorm spontaan ontstaan.”
INSPIRATIE UIT NATUUR
Martine werkt voornamelijk met acrylverf, maar ook met acrylinkt, stift, krijt en spuitbussen. “Het effect van de spuitbussen op doek is eveneens onvoorspelbaar. Het kan goed uitpakken, maar ook verkeerd. Ik schilder er wel eens overheen. De paletstukken plak ik vast met lijm of in de verf als die nog nat is. Het is allemaal onderdeel van het experimenteren. Het verrassende houdt het werk voor mij interessant.” Het reliëf in de schilderijen
van Martine ontstaat door gevouwen paletstukken en dikke klodders verf met contrast en schaduwwerking als resultaat. “Als het licht verandert, wisselen de kleuren en vormen mee.” Precies tegenover de ezel aan de andere kant van het atelier staan twee spiegels. Martine loopt tijdens het schilderen heen en weer tussen haar werk en de spiegels. “Dichtbij ziet het schilderij er anders uit dan in de spiegels. Ik zie daar beter of de compositie in balans is of dat er nog iets mist. Als ik afstand neem, wordt het meer een geheel in plaats van losse elementen.”
De kunstenaar haalt inspiratie uit de natuur. “Daar kan ik enorm van genieten.” Ook kleurcombinaties die ze aantreft op straat of online kunnen haar inspireren. Zwart, wit en grijstinten boeien haar minder. “Ik kan intens genieten van kleur, een lust voor het oog. Bijvoorbeeld de op kleur gesorteerde paletstukken in mijn tekenladenkast of de verschillende kleuren van verftubes in een schilderswinkel. Voor mij is dat als een bezoek aan een snoepwinkel. Ik word er gelukkig van. Thuis heb ik de boeken in onze boekenkast op kleur gesorteerd in plaats van op auteur. Als kind richtte ik iedere week mijn slaapkamer opnieuw in. Vormgeving en kleur hebben mij altijd al gefascineerd.”
‘Mijn boekenkast is gesorteerd op kleur in plaats van auteur’
EEN FRISSE TOUCH
Structuur is onderdeel van de stijl en techniek van Martine. Er is een verband tussen de verschillende elementen in haar schilderijen. “Ik hou van orde, ook in kleur. Ton sur ton, diverse tinten van dezelfde kleur vind ik mooi, maar ook bepaalde combinaties van kleuren. Het is niet zo dat ik alle kleuren in één werk stop. Ik doe het op gevoel. Inmiddels heb ik een zekere routine opgebouwd en oog ontwikkeld voor wat mooi is bij elkaar. Mijn eigen voorkeur speelt daarbij natuurlijk een rol. Ik vind bijvoorbeeld lichtroze met knaloranje mooi. Feloranje werkt altijd goed in mijn schilderijen, dat geldt ook voor gele en groene accenten naast een donkere tint. Ze geven het werk een frisse touch.”
“Hoewel ik van structuur hou – ik ga op tijd naar bed en sta om zeven uur op – kan ik dat redelijk loslaten bij het schilderen. Geen controle draagt bij aan het geabstraheerde. Bij mijn werk is het niet gelijk duidelijk wat de voorstelling is. Ik probeer altijd een soort beweging of groei te suggereren, er staat een briesje en er is wat gefladder. Dat maakt het schilderij dynamischer en spannender.”
Martine heeft geen speciale boodschap met haar werk, ze hoopt vooral toeschouwers een positief gevoel te geven. “Ik word zelf blij van mijn schilderijen, ik krijg er een
prettig gevoel bij. Gelukkig is dat ook wat ik terugkrijg van de meeste mensen, ze genieten ervan. Ik heb het geluk dat mijn schilderijen door een brede groep wordt gewaardeerd. Het abstraherende speelt daarbij zeker een rol. Toeschouwers zien vormen in mijn werk die ik zelf nog niet ontdekt had. De één ziet een reiger en de ander een vlinder, sprinkhaan of een haas in een van de paletstukken. Echt ontzettend leuk, al die associaties. De meesten geven aan een goed gevoel te krijgen van mijn werk. Doordat je steeds weer andere dingen in de schilderijen kunt zien, vervelen ze ook niet snel. Het zijn optimistische werken, zo sta ik zelf ook in het leven. Ik vind dat je altijd lichtpuntjes moet blijven zien. Ik kijk naar morgen en het glas is bij mij halfvol. Dit klinkt wel heel zoet, hè?“
SMIJTEN EN SPETTEREN
Martine loopt naar het achterste deel van haar atelier waar schilderijen staan opgeslagen. Sommige zijn nog niet af, daar gaat ze later verder mee. “Eerst even afstand.” Ze trekt een werk uit de rij en verwijdert het bubbeltjesplastic. Er is geen enkel leeg stuk doek te bekennen, bloemen in felle kleuren knallen van het linnen. “Mijn schilderijen zijn over het algemeen minder druk, maar soms vind ik het fijn om met verf te smijten en het doek helemaal vol te spetteren. Ik maak het
‘Ik ben nog lang niet klaar met experimenteren’
liefst grote schilderijen. Panorama’s, weidse uitzichten over het veld, maar af en toe op een klein doek schilderen is ook prettig. Ik hou van de afwisseling, groot en klein formaat, verschillende kleurstellingen en sferen. Ik werk ook in opdracht, maar in mijn vrije werk kan ik echt mijn gevoel kwijt. Dat is belangrijk voor me. Vorig jaar overleed mijn vader, ongeveer een jaar na mijn moeder. Dat was een verdrietige, drukke periode met veel zorgen. Het schilderen was voor mij een fijne uitlaatklep, het gaf me kracht en troost.”
De kunstenaar is niet bang dat haar zelfontwikkelde schildertechniek haar zal gaan vervelen. Ze vindt het heerlijk om zo werken. “Ik ben nog lang niet uitgekeken op mijn manier van schilderen, er is nog zoveel te experimenteren. Ik kan me voorlopig niet gelukkiger wensen; NPO Radio 1 aan en non-stop schilderen. Misschien dat ik in de toekomst wel andere disciplines wil ontdekken, zoals edelsmeden of beelden maken van brons of keramiek. Er is nog genoeg te leren en te maken.” ✶
Voor meer informatie zie: www.ietsfraais.nl
Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Daan Ruijter.
Zalmpakketjes
in geurige bouillon
In deze verfijnde soep vervangen courgettelinten de gebruikelijke dumplingvellen (of het pastadeeg) voor een lichter en groener resultaat.
Soep is het beste medicijn voor een rommelende maag én het antwoord op al je problemen. Is je hart gebroken? Zit je niet lekker in je vel? Wil je je gasten imponeren? In Soep voor elke mood vind je de allerlekkerste soepen voor elke denkbare situatie. Denk aan een makkelijke miso-paddenstoelensoep voor wanneer je erdoorheen zit, of een groene gazpacho waarmee je heerlijk kunt afkoelen op warme dagen. Uiteraard vind je ook een heerlijke kippensoep met orzo of een warme kom congee voor de dagen dat je in bed ligt met een stevige verkoudheid. Met Soep voor elke mood heb je meer dan 80 originele recepten om uit te kiezen, perfect voor iedere soepliefhebber dus!
Gottmer Uitgevers Groep, € 16,99.
BENODIGDHEDEN VOOR 4 PERSONEN
VOOR DE BOUILLON
• 3 stengels citroengras, fijngehakt
• 2 sjalotten, gehalveerd
• 2,5 cm gember, geschild en in plakjes
• 2 stengels bleekselderij, in vieren
• 1 à 2 chilipepers, in plakjes
• 2 el zout, of naar smaak
• 1 liter water of kippenbouillon
VOOR DE PAKKETJES
• 2 (wilde) zalmfilets
• 1 a 2 middelgrote courgettes
• zout en versgemalen zwarte peper
BEREIDING
TOP HET AF MET
• scheutje sesamolie
• 2 el zwart sesamzaad
1 Doe alle bouilloningrediënten in een grote pan en breng aan de kook. Zet het vuur laag en laat 45 à 60 minuten zachtjes koken.
2 Giet de bouillon door een fijne zeef terug in de pan en laat zachtjes pruttelen.
3 Snijd intussen de zalmfilets in blokjes van 3 cm en bestrooi royaal met zout en peper.
4 Snijd de courgettes in dunne linten met behulp van een mandoline of dunschiller (stop zodra je het sponsachtige binnenste bereikt).
5 Leg de courgettelinten kruislings op elkaar. Leg een zalmblokje in het midden van elk kruis en vouw de linten voorzichtig eromheen (alsof je een cadeautje inpakt).
6 Leg de pakketjes in een stoommandje, met de naden naar beneden, en stoom ca. 5 min. (Als je geen stoommandje hebt, kun je ze ook voorzichtig bakken in een beetje olie met het deksel op de pan.)
7 Verdeel de zalmpakketjes over 4 ondiepe soepkommen (ca. 2 pakketjes per kom voor een voorgerecht of 4 voor een hoofdgerecht). Giet de bouillon in de kommen en garneer elke kom met een scheutje sesamolie en een snufje sesamzaad.
Uitgelicht
DRIE EEUWEN HAARLEMSE GEVELSTENEN & HUISNAMEN
Lang voordat in 1795 huisnummers werden ingevoerd hadden de Haarlemmers al een manier gevonden om zich van hun buren te onderscheiden en zich vindbaar te maken in de steeds vollere stad. Ze gaven hun huis een naam. Zo’n huisnaam kon eenvoudig op een deur of een muur geschilderd worden, maar wie meer wilde opvallen, schilderde een afbeelding op een plank die aan een stok gehangen werd. Toen aan het eind van de zestiende eeuw steeds meer houten huizen in steen werden herbouwd, begon men de huisnaam in een stuk natuursteen te beitelen. Die kreeg een plek in de nieuwe voorgevel. Verreweg de meeste namen zijn in de vergetelheid geraakt en slechts een handvol uithangborden heeft de eeuwen overleefd. Maar op het gebied van gevelstenen valt er nog veel te genieten in Haarlem. In dit boek van Peter van Graafeiland vind je ze allemaal, waar mogelijk met uitleg over de voorstelling en met het verhaal van de bewoners, hun huis en... hun Haarlem. Uitgeverij Loutje, € 39,95.
HAARLEMSE NIEUWE
Geheime geschiedenis
De logboeken van Matthias Bredius en die van de middeleeuwse monnik Liudger hebben meer met elkaar gemeen dan je voor mogelijk zou houden. In een fantasievolle vertelling laat Rob van der Linden overtuigend zien dat er onvoorstelbare verbanden bestaan tussen alle mogelijke verhalen, vanaf de oudheid tot in de moderne tijd. Van der Linden speelt niet alleen met de taal, maar ook met verschillende genres. Vijfhonderd pagina’s puur leesplezier. Uitgeverij Magonia, € 27,95.
Kunstmatige intelligentie
Het is 2047 en Alex twijfelt aan de perfecte samenleving waarin computerprogramma
Flow letterlijk alles voor je regelt en waarin een dagelijkse dosis van het baanbrekende medicijn Dubno je van een gelukkig bestaan verzekert. Pijnloos prikkeldraad is het fictiedebuut van Heemstedenaar Nart Wielaard. Hij stelt de nodige en noodzakelijke vragen over hoe kunstmatige intelligentie grip op de wereld krijgt en hoe de mens daardoor steeds meer trekjes van een machine krijgt. Santasado, € 20,-.
Troostrijk verhaal
Op een koude winteravond belandt Leah met haar auto in de Haarlemse Leidsevaart. Niemand doet iets tot grote frustratie van Mirjam, die wanhopig zoekt naar een manier om redding te bieden. Jaren later kijken de twee vrouwen terug op de ‘tewaterlating’ - een gebeurtenis die hun beider levens voorgoed veranderde.
De redding is een waargebeurd, troostrijk verhaal over lot, toeval, kwetsbaarheid en de ultieme vraag: wat zou jij doen voor een mens in nood?
Atlas Contact € 18,99
Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.
Thuis voelen
In 12 Huizen toont Sjoerd
Soeters een dozijn huizen (waaronder in Haarlem), ontworpen tussen het einde van de jaren zeventig en nu. Soeters is vooral bekend geworden door omvangrijke en in het oog springende projecten zoals Inverdan in Zaanstad. Dit boek presenteert zijn subtiele werk op huiselijke schaal. Soeters’ uitvoerige toelichtingen op de twaalf huizen worden voorafgegaan door een uitvoerig essay waarin hij terugblikt op zijn carrière en vertelt over het plezier dat hij beleeft aan het ontwerpen van huizen waarin mensen zich werkelijk thuis voelen. Nawoord Hans Ibelings. Maas Lawrence, € 45,-..
De keuze van De Vries Van Stockum
MORDECHAI
Mordechai Gompertz is de grootste schrijver die Nederland ooit heeft voortgebracht. Zijn vuistdikke romans zijn verfilmd, zijn foto haalde de roddelpagina’s van de kranten. Hij is ongrijpbaar en onaantastbaar. Tot op een dag een woord hem in het verkeerde keelgat schiet. Een onbenullig woord. In Mordechai volgt Marcel Möring het tumultueuze leven en werken van een man die nooit ergens bij hoorde en verkoos om ‘vrij’ te zijn, als de Mordechai uit het
Bijbelboek Esther die ‘nooit boog of knielde’. Prometheus, € 27,50.
IK DRAAG MIJN STILTE OP AAN JOU
De Peruaanse journalist Toño Azpilcueta ademt en leeft Peruaanse muziek. Op een avond gaat Toño naar een concert van een gitarist van wie hij nog nooit heeft gehoord. Zijn naam is Lalo Molfino, en zodra de eerste akkoorden klinken beseft Toño dat hij naar iemand luistert met een verbazingwekkend talent. In zijn artikel voorspelt hij een succesvolle carrière voor Lalo Molfino, maar enige tijd later komt hij erachter dat de muzikant in volledige anonimiteit is overleden.
Meulenhoff Boekerij, € 22,99.
PARIJS
Een nieuw boek van Charlotte Dematons! Charlotte groeide op in Normandië. Na haar middelbare school in Frankrijk ging ze naar de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam, waar ze zich specialiseerde in illustreren en ontwerpen. Ze maakt voor veel uitgeverijen en tijdschriften illustraties en prentenboeken, waaronder diverse sprookjesboeken en kijk- en zoekboeken. Charlotte ontving de Gouden en een Zilveren Penseel. WPG Kindermedia, € 16,99.
SIMPLY GOOD KOKEN VOOR ELKE GELEGENHEID
VRIJUIT
En dan is het ineens oorlog. Iris de Graaf woont en werkt als Rusland-correspondent in Moskou wanneer de Russische invasie van Oekraïne alles verandert. In haar boek lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit het land van haar grootmoeder. In Moskou bouwt ze een tweede thuis op, en tegelijkertijd voelt ze de dreiging en het patriottisme de lucht verzwaren. Totdat ze voor haar eigen veiligheid halsoverkop terug moet. Laat Iris je meenemen in het Rusland van Poetin, waar het woord oorlog verboden is, de veiligheidsdiensten elke kritische stem het zwijgen opleggen en de vrijheid verdwijnt. Overamstel Uitgevers, € 23,99.
Dat Virginie en Niven van Bronckhorst-Kunz weten wat goed en lekker eten is, staat vast: in 2022 werd hun restaurant Triptyque bekroond met een groene Michelinster, en eind 2024 volgde de felbegeerde Michelinster. Maar dat ook thuis op sterrenniveau gekookt kan worden en dat dat helemaal niet ingewikkeld hoeft te zijn, bewijzen zij met hun nieuwste kookboek: Simply good. Koken voor elke gelegenheid. In het prachtig vormgegeven boek staan 66 heerlijke, toegankelijke recepten. Blossom Books, € 35,99.
Jeltjes favoriete boek
Meridiaan Uitgevers, € 23,99. in veel waaronder kijk- en Gouden en hun Michelinster, de helemaal niet hoeft
VREEMDE TEKENINGEN
Deze roman (mysterie-horror) is gestructureerd rondom negen kinderlijke tekeningen die stuk voor stuk een verontrustende aanwijzing bevatten en de lezer uitnodigen om de schrijnende waarheid achter de tekeningen die ze met elkaar verbindt, te ontrafelen. Een vreemd maar vooral enorm pakkend boek dat je in één ruk uit kan (en moet!) lezen. Het houdt je tot de laatste pagina op het puntje van je stoel!
JELTJE DE VRIES Directeur De Vries Van Stockum
De mooiste baan in de financiële wereld VERMOGENSPLANNER!
HEB JE INTERESSE, DAN KUN JE CONTACT MET MIJ OPNEMEN.
Frans Pullens
Pullens & Rijppaert Lifestyle- en Vermogensplanning
Schoterweg 5 (023) 541 1180
Ik ben een gelukkig man. Zo`n 15 jaar geleden ben ik qua werk geswitcht van hypotheekadviseur naar vermogensplanner. Nu heb ik jarenlang met veel plezier mensen geadviseerd hoe zij hun nieuwe woning het beste konden financieren en het is ook mooi werk, omdat je mensen kunt helpen bij misschien wel de belangrijkste aankoop van hun leven. Toch werd het in de loop der jaren steeds iets minder leuk. Banken werden steeds lastiger, gezond verstand deed niet meer mee en het werk werd stressvoller.
Vandaar mijn overstap naar vermogensplanner en wat ben ik daar blij mee. Het is zoveel leuker!
Een vermogensplanner is een permanente vraagbaak voor zijn klanten voor alle financiële vragen.
Een vermogensplanner brengt inzicht in de financiën en dat geeft rust. Dan gaat de vermogensplanner gebaseerd op de wensen en doelen plannen maken om die zo goed mogelijk te realiseren en de vermogensplanner is ook de financiële coach die zorgt dat het goed gaat en hij bewaakt permanent de voortgang van de plannen. Tot slot zorgt hij ervoor dat de vermogensopbouw optimaal is afgestemd op de plannen zodat er altijd voldoende vermogen is voor de wensen en de gewenste levensstijl.
Het werk van een vermogensplanner is nog betekenisvoller dan van een hypotheekadviseur. De vermogensplanner zorgt ervoor dat de klanten financieel gezien altijd het leven kunnen leiden dat zij graag willen leiden en hoe mooi is dat? Als vermogensplanner bouw je een veel betere band op doordat je de mensen permanent jarenlang begeleidt. De meeste van mijn klanten ken ik al jaren en vaak worden het een soort vrienden.
Een vermogensplanner heeft veel minder klanten waardoor hij meer tijd heeft om echt goede plannen te maken en te helpen uitvoeren.
De vermogensplanner heeft veel minder stress doordat er meer tijd is om een goed plan te maken en hij niet binnen een paar weken een hypotheek moet rondkrijgen omdat de klanten dan de sleutels van hun nieuwe woning krijgen.
De vermogensplanner heeft een permanent verdienmodel en dus ook financieel gezien meer rust. De inkomens lopen gewoon door en zijn niet afhankelijk van transacties.
Je snapt nu misschien wel waarom ik zo gelukkig ben met mijn werk. Toch heb ik ook nog een ambitie en dat is de vermogensplanning in Nederland beter op de kaart zetten, zodat meer klanten van de voordelen kunnen genieten en dat meer mensen dit mooie vak gaan uitoefenen. Ik heb een presentatie gemaakt over Vermogensplanning en desgewenst kom ik die graag presenteren. Ons kantoor groeit gelukkig hard en om die reden wij zijn op zoek naar jonge enthousiaste vermogensplanners.
Fotografie: Noord-Hollands Archief.
‘De expressiviteit van de accordeon fascineert mij’
IN GESPREK MET... musicus en accordeondocent
VINCENT VAN AMSTERDAM
Afgelopen januari ontving Vincent van Amsterdam als eerste accordeonist de Nederlandse Muziekprijs. De prijs geldt als erkenning voor de klassiek accordeon, meent Vincent. “Het is geweldig dat accordeonisten nu ook op deze manier vertegenwoordigd zijn in de klassieke muziek.”
Vincent (35) leerde op jonge leeftijd accordeonspelen van zijn vader, musicus en accordeondocent Evert van Amsterdam. In het ouderlijk huis in Haarlem-Noord waren meerdere muziekinstrumenten aanwezig. Vincent en zijn zus konden kiezen tussen een piano, trommels, fluiten en een accordeon. In huis werd veel accordeonmuziek gespeeld en beluisterd. “Voor mij was de accordeon een vanzelfsprekend instrument. Op 6-jarige leeftijd vroeg ik of mijn vader mij het accordeonspelen wilde leren. Dat ging spelenderwijs. Het begon met hem te imiteren en eindigde in serieus muziekonderricht.”
De accordeon werd zijn ingang tot muziek. Als 10-arige deed Vincent al mee aan het Nationaal Accordeon Concours. Zijn ouders lieten hem deelnemen in een hogere leeftijdsklasse, ze keken naar niveau en niet naar leeftijd. “Dat hebben ze slim gedaan. Ik zat als 12-jarige in een
groep met 16-jarigen en werd derde. Ik had helemaal niet door hoe goed ik was. Mijn ouders hebben me niet op het schild gehesen, er was geen enkele druk thuis.”
Op zijn zestiende, halverwege de middelbare school, merkte Vincent dat hij zich steeds beter kon uitdrukken via het instrument en kwam tot een keuze. “Als ik naar het conservatorium wilde, moest ik een tandje bijzetten. Ik zag inmiddels genoeg ruimte en mogelijkheden voor mezelf in de muziekwereld. Laat ik het in ieder geval proberen, dacht ik en dat bewijst zich nu.” Vincent studeerde klassiek accordeon aan het conservatorium in Tilburg. Hij won onder meer het Prinses Christina Concours, het Nationaal Accordeon Concours en de Dutch Classical Talent Award. “Het is zo’n fijn vak.”
DE NOOT AANBLAZEN
De accordeonist is gefascineerd door zijn instrument, de expressiviteit ervan, van heel hard naar zacht en van venijnig naar zalvend. “Die extremen tref je vooral in de klassieke muziek. Ik vind het polyfonische (meerdere melodieën tegelijk, - red.) van de accordeon mooi en ook dat je jezelf kan begeleiden, bijna als een orkest. Je hebt een soort cellolijn en een fluitlijn bijvoorbeeld, ieder met een ander karakter, kleur en articulatie. Een accordeon heeft registers net als een orgel waarmee je de toonhoogte en de klank aanpast. Met de balg kun je een noot echt aanblazen en laten overvloeien naar de volgende, zo krijg je een mooie glijdende lijn in klank. Het voelt als boetseren met klanken.”
Vincent beheerst inmiddels alle muziekgenres op de accordeon. Toch beperkt hij zich tot klassiek. “Pop en jazz speel ik niet, daar zijn anderen veel beter in. Die genres voelen ook niet als mijn roeping om iets mee te doen, wel met de klassieke stromingen mits ze passen bij het instrument. Debussy bijvoorbeeld is ‘luchtige’ muziek, door de pedaal van de piano resoneert de klank.
Een accordeon heeft juist weinig naklank, het is aan of uit. Je drukt de toets in, haal je je vinger eraf dan is er geen geluid meer. De accordeon heeft ook geen klankbodem, zoals een cello bijvoorbeeld. Debussy is gemiddeld gezien moeilijk uit te voeren op de accordeon.”
‘De prijs is een erkenning voor de klassiek accordeon’
MUZIEK UIT DE JORDAAN
Volgens Vincent leent barokmuziek, bijvoorbeeld van Bach, zich wel voor het instrument. Deze muziek is geschreven voor klavierinstrumenten zoals het spinet, klavecimbel, klavichord, de fortepiano en het (kist)orgel. In dat rijtje past ook de accordeon. “Ondanks dat het instrument in die tijd nog niet bestond, is de accordeon goed toepasbaar qua klank, ideeën en polyfonische muziekkwaliteit en mogelijkheden. De krachten van de accordeon, de extraatjes die het je kan geven moet je omarmen, maar je moet wel voorzichtig zijn bij het uitvoeren van muziek van vroegere componisten. Het is belangrijk je bewust te blijven van onder meer de originele klanksetting die de componist voor ogen had. De piano kwam ook pas later. Pianisten die Bach spelen hebben we inmiddels omarmd. Accordeonisten die Bach spelen zíjn we aan het omarmen.”
De meeste mensen associëren de accordeon met muziek uit de Amsterdamse Jordaan en musette muziek (Franse stijl). Sommigen verbinden het instrument mede door Máxima aan de Argentijnse tangomuziek. “Die associaties met smartlappen en walsjes neem ik niet weg, ik probeer daar ook niet tegen te vechten. Ten eerste is dat onbegonnen werk en ten tweede is het in die muziekgenres heel fijn om er een accordeon bij te hebben. Het past, geweldig toch? Mijn collega’s en ik willen daar een andere wereld naast zetten. De wereld van Bach, de wereld van de hedendaags muziek-scene,
avant-garde, van Gubaidulina, Berio en Kagel, of andere stromingen van de laatste honderd jaar. De accordeon is een redelijk nieuw instrument, toch wordt er al sinds de jaren vijftig klassiek accordeon onderwezen op de Europese conservatoria, ook in Nederland. De accordeon is zeer geschikt voor het uitvoeren van moderne muziek. In de klassieke muziek klinkt het instrument soms zelfs beter dan een piano.”
ZIELTJES WINNEN
Het toekennen van de Nederlandse Muziekprijs aan een accordeonist kan bijdragen aan meer bekendheid van klassieke en hedendaagse accordeonmuziek onder het grote publiek, volgens Vincent. “Het creëert zo’n buzz. Al die publicaties in kranten en magazines worden door veel mensen gelezen. Hopelijk winnen we elke dag een zieltje. De prijs is echt erkenning voor de klassiek accordeon, het is geweldig dat we nu ook vertegenwoordigd zijn op dit hoogste podium.”
Aan het uitreiken van de prijs gaat een ontwikkelingstraject vooraf van vier jaar. Het begint met een auditie. De deelnemer dient een plan in met ontwikkeldoelen, bijvoorbeeld het spelen van bepaalde muziekgenres of een samenwerking met een componist, en een begroting. “Zodra je bent toegelaten, ben je vooral in strijd met jezelf, er zijn geen concurrenten. Je moet laten zien dat je muzikaal groeit en dat je de tips van de commissie ter harte neemt. Commissieleden nemen onaangekondigd plaats in de zaal bij je concerten en elk halfjaar is er overleg. Tijdens mijn traject ben ik een samenwerking met ›
componist Wim Henderickx aangegaan en heb ik mij verder verdiept in het spelen van barokmuziek. Rond kerst 2023 wist ik al dat ik de prijs zou ontvangen, maar alles is geheim. Ik kon niet tegen een theaterprogrammeur zeggen: ‘Boek mij vast ,want in januari 2025 krijg ik de Nederlandse Muziekprijs uitgereikt.’” Vincent is enorm blij met de prijs en geniet van de spotlight. Tegelijkertijd benadrukt hij niet de eerste en de enige goede accordeonist te zijn. “Denk aan onze geitenbreier, Harry Mooten van het kindertelevisieprogramma De film van Ome Willem bij de VARA. Hij heeft in 1970 op hoog niveau al elpees opgenomen met muziek van Bach en Scarlatti. Harry was een zeer allround accordeonist en vooruitstrevend. Accordeonist Miny Dekkers heeft in de jaren zeventig en tachtig tientallen componisten geïnspireerd om voor accordeon te schrijven. Ze waren beide voorbeelden van mijn vader.”
MUZIEKSCHOLEN EN LEERORKESTEN
De prijs is geweldig voor het instrument, meent Vincent. Hij hoopt dat iedereen nu ziet hoe mooi klassiek accordeon is. “Ook hoop ik dat meer mensen naar de muziekschool zullen gaan om les te nemen. Het gaat helaas niet best met het muziekonderwijs aan kinderen in Nederland. Hier in Haarlem zijn de muziekscholen inmiddels allemaal geprivatiseerd. Er bestaat wel nog het Leerorkest, maar dan mag je het instrument niet mee naar huis nemen om te oefenen. Na een jaar les kan een leerling nog steeds niet veel. De belangstelling bij kinderen voor het leren bespelen van een muziekinstrument neemt af. Op de accordeonafdeling op onze Hart Muziekschool kunnen jongeren vijf dagen in de week lesnemen. Vijfendertig jaar geleden, toen mijn vader hier begon met lesgeven, bestond tachtig procent van de leerlingen uit kinderen en twintig procent uit
‘Laten we accordeonisten
die
Bach spelen omarmen’
volwassenen. Nu is dat andersom. Dat ligt niet per se aan de accordeon. Het geldt voor alle klassieke instrumenten behalve misschien voor gitaar en slagwerk. Je ziet die terugloop ook bij conservatoria. De meeste studenten komen tegenwoordig uit Spanje, Duitsland en Engeland, zo’n twintig procent komt uit Nederland. Dit is wat gezaaid is door kabinet Rutte 1 en 2. Twintig jaar geleden begon het bezuinigen op muziekonderwijs. In 2010 waren er zo’n 250 muziekscholen met ambtenaren aangesteld door de gemeenten. Nu zijn dat er nog maar elf.”
“Leerlingen in een muziekschool geef je geen les om professional te worden. Je leert ze van muziek te houden en wie weet wordt een enkeling professioneel musicus. We willen de liefde voor muziek levend houden. Dat is een traditie waar we in Nederland mee zijn opgegroeid. Als je stopt met voeden, verdwijnt het. Uiteindelijk ben ik een speler, maar wel zeer begaan met de muziekschool. Vijf jaar geleden heb ik een zomercursus opgericht. Als jong professional heb ik daar zelf ooit veel geleerd. Ik wil dat voor iedereen mogelijk maken, ook voor enthousiaste amateurs. Ze kunnen vijf dagen in de week les krijgen en zich voeden met muziek. Ik hoop dat muziekonderwijs breder gedragen gaat worden binnen de samenleving én de overheid. We doen ons best als vereniging, maar zijn steeds meer op onszelf aangewezen. Wellicht keert op een bepaald moment de wal het schip.” ✶
LUISTERTIPS VAN VINCENT, KLASSIEK ACCORDEONISTEN:
Stefan Hussong, cd: Bach Engelse Suites Nos. 2, 3 & 5 – Mie Miki, cd: Grieg’s Lyric Pieces –Bjarke Mogensen, cd: Mobile - Works for Solo Accordion.
Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Ronals Knappe, Hugo Thomassen en Maurice Lammerts van Bueren.
MANON VEENHOF
Café het Kantoor aan de Gierstraat (hoek Doelstraat) wordt elke dag schoongemaakt.
“We doen het op schema, met z’n vieren.”
Op zaterdag gaat Manon Veenhof aan de slag. Met haar man Ton is ze eigenaar van het café. “De zaterdagmorgen is mijn vaste schoonmaakochtend’,’ vertelt ze enthousiast.
“Het is net zoiets als mijn huis, en zo zie ik ons café ook wel een beetje. Ik hou van opgeruimd, fris en netjes. De bar poets ik tot hij glimt, net als de bierpomp. Heb je enig idee hoe erg bier plakt? Vooral in de buurt van de pomp kan het flink opspatten.
Ik vind schoonmaken leuk, het geeft een zichtbaar resultaat. Barkrukken en stoelen gaan van de vloer, zodat ik tot in alle hoeken kan dweilen. De lampen krijgen een sopje en de ramen worden lekker schoon. Het is ook gezellig, ik heb veel aanspraak als mensen me bezig zien. Als ik klaar ben, komt Ton en gaan we samen lunchen. Om 14.00 uur gaat het café open en staan we samen achter de bar tot 20.00 uur. Ik ga dan naar huis en Ton blijft, met andere collega’s uit ons team, tot sluitingstijd.”
Tekst: Paula Zuidhof. Fotografie: Madelon Coolen.
Poëzie
George
Moormann
George Moormann is naast dichter en beeldend kunstenaar ook essayist, boekenmaker, klimaatdichter en schrijfdocent (Schrijversvakschool Amsterdam). Hij was onder meer werkzaam als redacteur bij Tirade (Uitgeverij Van Oorschot) en als eerste officiële stadsdichter van de Gemeente Haarlem. Met zijn poëzielaboratorium De Zingende Zaag verbindt hij sinds 1989 poëzie, performance, beeld en grafische vormgeving met elkaar.
Het gedicht is bedoeld als steuntje in de rug voor al die ‘rechtvaardigen’ die zich zorgen maken en zich bewust zijn van het feit dat de Holocaust niet is begonnen met gaskamers maar met woorden..
Meer informatie: www.dezingendezaag.com
Dit beeld is gegenereerd door AI.
VITA BREVIS
Uit de schaduw in de zon in de zon uit de schaduw de geur van balsemdennen
glasgordijnen strekken zich uit spelen tikkertje, doen niet gewichtig aan verlichting van geest
hoog springen ze, diep dalen ze zij vrezen niet, zij beven niet beslissen niet goed of kwaad
waai, waai, waai, helemaal in zen –waar ze enteren rust ook ik er is geen vliegbrevet nodig
ben je moe of chagrijnig volg de vitrages in de wind.
BINNEN ZONDER KLOPPEN
Gierstraat 78 023 532 4600
• 12 bieren op de tap
• 12 wereldwijnen
• Ruim assortiment jenevers en malt whisky’s
• Heerlijke happa’s
• Dat alles op een oergezellig en warm terras!
Inspirerend vergaderen en werken
• Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed.
• Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen.
• Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS.
• Broedplaats van sociale innovatie in de buurt.
Seinwezen.nl
Inspirerend erfgoed aan het spoor
Foto: Hans Peter Föllmi
HANNEKE MIJNSTER
woont in Haarlem is schrijver en journalist.
Ze schreef het boek Longeneeslijk, samen met en over Eva Hermans, die eind november 2024 op 26-jarige leeftijd overleed aan een zeldzaam soort longkanker. Van het boek zijn inmiddels 80.000 exemplaren verkocht.
HOE KWAM HET DAT JE DIT BOEK BENT GAAN SCHRIJVEN?
“Naar aanleiding van een column in Libelle werd ik gevraagd om een boek te schrijven over ADHD. Dat kwam in mei 2024 uit. Op de dag van mijn boekpresentatie kwam uitgeverij Spectrum met de vraag of ik Longeneeslijk wilde schrijven. Ik had mijn hele ziel en zaligheid in dat ADHD-boek gelegd en was eigenlijk van plan om het even rustig aan te doen. En toen kwam deze vraag. Ik wilde dit boek heel graag schrijven. Ik volgde Eva niet op Instagram, maar kende haar wel van het tv-programma Over mijn lijk, waar zij aan mee deed, en ook van het radioprogramma van Mattie en Marieke. Af en toe googelde ik om te zien of ze nog leefde. Nadat de uitgeverij me gevraagd had ben ik Eva online gaan volgen. Wat ook meespeelde was dat ik een fascinatie heb voor dood, rouw en palliatieve zorg.”
WAAR KOMT DIE INTERESSE VANDAAN?
“Ik denk doordat ik het leven best moeilijk vind. Ik zoek richtingen en antwoorden bij andere mensen, ik ben benieuwd hoe zij omgaan met die lastige dingen. Ik heb weliswaar nog niet te maken gehad met overlijden van familie of vrienden, maar ik denk weleens: die hele bak ellende gaat nog komen. Mijn rubriek Slotakkoord bij RTL-nieuws.nl heb ik bedacht nadat de vader van een goede vriendin vier jaar geleden overleed. Hij wilde nooit praten over dat hij
‘Ze deed de laatste kuur om het boek af te kunnen maken’
doodging terwijl iedereen het wist. Dat vond mijn vriendin lastig. Tijdens het regelen van zijn uitvaart belde ze me op en vroeg: ‘Han, hoe zit jij in de Duitse opera’s?’ Ik weet daar niet veel van en kon haar niet helpen. Ik vond het zo treurig dat zij zich midden in al haar verdriet zo druk maakte over het juiste liedje en dat ze daar stress van kreeg. Ik heb toen meteen mijn eigen playlist gemaakt en openbaar op Spotify gezet, zodat iedereen het kan vinden als het zover is. Tijdens de crematie werden er foto’s vertoond en op veel van die foto’s stond ik als klein meisje, ik was vaak bij dit gezin. Het voelde daardoor als een generale repetitie voor het afscheid van mijn eigen ouders. Daarna ben ik de rubriek bij RTL-nieuws gestart, waarbij ik mensen bevraag over de soundtrack van hun leven en het verhaal erachter. Toen ik gevraagd werd om Longeneeslijk te schrijven voelde ik gelijk dat ik heel veel aan Eva wilde vragen.”
HAD EVA ZELF BEDACHT DAT ZE EEN BOEK WILDE SCHRIJVEN?
“Nee, de uitgeverij heeft haar benaderd. Maar het mooie was dat Eva zelf al wel begonnen was aan een boek, gelijk na het horen van de diagnose. Het was een beetje in dagboekvorm. Dat was voor mij heel handig. Eva had, net als ik, veel zin in het proces. Ik ben naar haar toe gegaan om te zien of we een klik hadden. Dat was zeker het geval, allebei ADHD-er en beiden afkomstig uit Brabant. Ondanks het
leeftijdsverschil voelden we elkaar wel goed aan. Ze appte me na de kennismaking gelijk dat ze er een goed gevoel over had. Als dat niet zo was geweest, had de uitgeverij vast iemand anders gevraagd en ik had het dan zelf ook niet gewild.”
HEB JE EVA VAAK ONTMOET?
“Een paar keer. De meeste interviews waren telefonisch. Dat was enerzijds vanwege haar beperkte energie en de afstand tussen onze woonplaatsen, maar vooral omdat ik ADHD heb en beter kan focussen als ik bel en typ. Ik heb Eva gezien bij het tekenen van het boekcontract en we zijn samen bij Eva Jinek geweest. Ook heb ik haar gezien bij haar boekpresentatie, wat tegelijk ook het afscheidsmoment was. Drie dagen daarna is ze overleden. Het gekke was dat zij tijdens dat schrijfproces degene was die ik af moest remmen. Mijn hoofd zat soms vol. Eva wilde het liefst drie keer per week afspreken voor een interview. In het begin maakten we afspraken om haar chemokuren heen, maar op een gegeven moment heeft ze die kuur gestopt omdat die niets meer deed en ze zich beroerd voelde. En dan te bedenken dat ze die laatste kuur heeft gedaan omdat ze het boek af wilde maken. Dat was heftig om mee te maken. Ik voelde soms een verantwoordelijkheid ook al wilde zij dit boek zelf graag maken. Ik voelde me ook weleens een zakelijke drammer, dan zei ik dat ik haar nog wel moest spreken die week.”
HOE LANG HEB JE OVER HET SCHRIJVEN GEDAAN?
“Ongeveer tien weken. Ik ben half juli begonnen. Tot eind augustus heb ik veel geïnterviewd en in september heb ik voortdurend geschreven. 1 oktober was het af. Ik voelde steeds de tijdsdruk en dacht: het zal niet aan mij liggen als het niet afkomt. Ik vond het belangrijk dat zij het nog mee zou maken.”
WAREN ER VEEL DINGEN DIE EVA
ANDERS WILDE DAN JIJ?
“Ze had bijna nooit wijzigingsvoorstellen. Ik heb bij de start het boek in een aantal thema’s opgedeeld, die in een excel-sheet gezet en naar haar gestuurd zodat ze wist wat er kwam. Ze was gewend aan interviews en stak makkelijk een verhaal af dat ze al vaak had verteld. Dat wilde ik niet, ik wilde niet dat het boek een geprinte versie zou worden van haar Instagram-posts. Ik wilde dingen toevoegen die nog niemand wist. Door haar de thema’s te sturen kon ze daar vast over nadenken. Ook heb ik haar familie en haar beste vriendin geinterviewd. Die moest zij wel mobiliseren. Ik stuurde haar steeds een hoofdstuk. Vaak moest ze daar om huilen, soms ook lachen en dan schreef zij daar nog wat dingen bij. Of ze appte me met ideeën. Ik stelde de vragen en schreef het uit, zij vulde aan en ik maakte er een geheel van. Daardoor voelt het wel echt als een co-productie. Ik heb expres ook wat Brabantse woorden en zinsconstructies
gebruikt en ik hoor van verschillende mensen dat ze Eva horen praten als ze het boek lezen.”
ER WAREN DUS GEEN MENINGSVERSCHILLEN OVER DE TEKST?
“Nee, er waren wel wat dingen die Eva er niet in wilde, maar dat ging dan bijvoorbeeld om dingen die haar moeder had gezegd. Die gaf voorbeelden die Eva gênant vond en dat begreep ik wel. Die dingen haalde ik eruit en dat deed niets af aan de inhoud.
Tijdens onze eerste afspraak zei Eva dat ze het verschrikkelijk vond, maar dat ze ook dankbaar was dat ze kanker had gekregen, omdat ze zich daarna pas compleet voelde.
Het voelde alsof er altijd iets miste. In haar puberteit vond ze het leven echt niet leuk.
Ze wilde daar niet te veel over vertellen. Ik kwam er halverwege het boek op terug, maar ook toen wilde ze er niets over zeggen. Pas aan het einde, toen ze alles gelezen had, kwam ik er nogmaals op terug. Ik zei dat die zwarte periode nog miste, anders zouden de lezers de omslag bij Eva niet begrijpen. Ze vertelde toen dat ze suicidaal was geweest. Sinds ze ziek was kon ze pas zien hoe mooi het leven was. Ze maakte een enorme draai. Ze keek niet achterom en kon goed in het nu leven. Toen ze ziek werd was ze net puber af. Het ging beter met haar sinds ze haar partner Matthijs kende. Ze vond het jammer dat het leven stopte, net nu ze het leuk vond.”
IK KAN ME VOORSTELLEN DAT MENSEN MOGELIJK DENKEN
DAT EVA HET BOEK ZELF GESCHREVEN HEEFT. WAS HET VANAF HET BEGIN DUIDELIJK DAT JOUW NAAM OOK OP DE COVER ZOU KOMEN?
“Nou, dat heb ik wel zelf bewerkstelligd. Ik werd gevraagd als ghostwriter. Ik zei: ‘Ik wil niet dat mijn naam alleen in het colofon komt. Dan ga ik het niet doen.
‘Tijdens onze eerste afspraak zei Eva dat ze dankbaar was dat ze kanker had gekregen, terwijl ze het ook verschrikkelijk vond, omdat ze zich daarna pas compleet voelde’
Als je werk verzet, mag je daar ook de credits voor krijgen. Dat is best uitzonderlijk in de uitgeverijwereld. Ghostwriters staan alleen op pagina twee. Maar het is me ook opgevallen dat mannelijke ghostwriters vaak wel genoemd worden. Iedereen snapt wel dat Eva het boek niet zelf heeft geschreven, want ze kon al bijna niet meer zelf naar de supermarkt. Ik vond het belangrijk dat mijn naam ook op de cover kwam. Eva vond dat prima. Bij onze kennismaking bij haar thuis, had ze bloemen voor me gekocht en iets lekkers bij de thee gehaald. Ze vroeg: ‘Jij krijgt hier toch wel voor betaald?’ Zo schattig.”
STAAT ER IN HET BOEK VEEL OVER DE MEDISCHE SITUATIE VAN EVA?
“Ik heb haar arts in het Erasmus MC geinterviewd. Ze had een uitzonderlijke vorm van longkanker. Een genmutatie die, voor zover bekend, slechts vijf mensen in de wereld hebben. Ik heb het medisch stuk lang voor me uitgeschoven, ik huilde tijdens het schrijven. Ik maakte een tijdlijn en zag dat ze in een maand tijd van kerngezond naar nooit meer beter ging. In het begin kreeg ze iedere paar dagen slecht nieuws. Ik schreef ook over luchtiger zaken zoals de hulpstukkencaroussel. Ze had een scootmobiel, een gehoorapparaat, zuurstof, een bril met afgeplakt glas, haarwerken en kunstwenkbrauwen. Eva kon daar heel grappig over vertellen. Ze hield van aandacht, maar als ze beroerd was van de chemo vond ze het niet prettig om herkend te worden. Er was
zelfs een begeleider van een andere patiënt die haar aanraakte in het ziekenhuis. Dat vond ze naar. Mensen vergaten weleens dat ze ook patiënt was. Eva kreeg allerlei privéberichten via social media. De een vroeg haar om een gunst, de ander gaf tips. En dat terwijl Eva al zoveel deelde via haar socials. Maar die bekendheid heeft haar ook veel gebracht. Ze heeft er een toffe tijd van gemaakt.”
WAT VOND JE HET LASTIGSTE TIJDENS HET MAAKPROCES?
“Mijn positie voelen. In het begin was ik de schrijver. Op een gegeven moment zei Eva: ‘Jij weet nu alles van mij en ik niets van jou.’
Er kwam een ongelijkheid. Ik sprak de familie, zat daar als een informatie-opslurper. Eva en ik appten veel, zakelijk en sociaal liep wat door elkaar. Als ik een weekendje weg ging, wenste zij me veel plezier. Toen het slechter met haar ging, vond ik dat heel moeilijk. We hadden samen een column in tijdschrift Flair, als opwarmer voor het boek. Ik moest als collega soms iets van haar vragen wat ik als vriendin niet zou doen.
Bijvoorbeeld om even naar de tekst voor de column te kijken. Zij vond dat niet erg. Bij de boekpresentatie, vlak voor haar overlijden, ging het heel slecht met haar.
Ik stond daar met een cocktail aan emoties. Ik was blij dat ons boek er was en dat Eva erbij kon zijn, het was namelijk al twee keer naar voren gehaald. Tegelijkertijd voelde ik veel verdriet, ik wist dat het de laatste keer was dat ik haar zou zien, maar we deden net alsof het feest was. En ik wist ook niet wat mijn
positie was. Iedereen, Eva zelf ook, had het over ‘Eva’s boek’ en ik dacht en ik dan? Ik heb heel hard gewerkt en niemand viert het met mij. Ik begreep dat wel, en het hoorde bij de constructie, maar ik had daar ook moeite mee. En dat nam ik mijzelf dan weer kwalijk. Ingewikkeld was het.”
WIST JE WANNEER ZIJ ZOU GAAN OVERLIJDEN?
“Nee, maar ik wist wel dat ze zich na de boekpresentatie terug zou trekken, meer pijnstilling zou krijgen en alleen nog contact met haar inner circle zou hebben. Ze had haar euthanasie geregeld, maar had eigenlijk een voorkeur voor palliatieve sedatie, omdat daar meer mensen bij aanwezig mogen zijn. Ik wist dat Eva spoedig na de boekpresentatie zou gaan overlijden maar toch was ik verbaasd toen ik het telefoontje kreeg dat ze was overleden.”
HET OVERLIJDEN VAN EVA WAS ZELFS OP HET ACHT UUR-JOURNAAL.
“Ik heb dat voorspeld. Eva had 350.000 volgers op Instagram en tijdens het schrijven van het boek zijn er nog eens 200.000 bijgekomen. Het was net alsof er in die laatste periode allemaal mensen op de tribune kwamen zitten om te kijken hoe het ging. Zij had veel fans. Eva was vrolijk en had een hoog knuffelgehalte. Ze had geen filter, dat vonden mensen heel erg leuk, maar haar familie en vrienden dachten ook wel eens: oh meid, wat zeg je nou!” ✶
Tekst: Gertien Koster.
Het boek is te koop bij de boekhandel voor € 22,99.
IN BEELD
Er was weer veel te doen in Haarlem.
HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legt voorstellingen en evenementen vast.
BILDERDIJK LEZING
COMEDYNIGHT AT TIERNEYS
WAT DOE JIJ VOOR DE VRIJHEID?
2025 is een bijzonder jaar. Het jaar waarin we vieren dat we 80 jaar in vrijheid leven. Dit is niet vanzelfsprekend in de wereld waarin wij nu leven. In dit speciale jaar worden dan ook veel activiteiten georganiseerd. Van herdenkingen van verzetshelden tot huiskamergesprekken tot Bevrijdingspop. Verschillende activiteiten en een magazine die allemaal draaien om 80 jaar vrijheid. Doe mee, want vrijheid maak je samen.
Op www.visithaarlem.com/80jaarvrijheid vind je alles op een rij. Je kunt daar ook je eigen activiteit rondom 80 jaar vrijheid in Haarlem aanmelden.
MIJN STIJL JIMI van Egmond
WAT TYPEERT MIJN STIJL?
“Mijn kledingstijl is waarschijnlijk ontstaan door mijn liefde voor muziek, door wat voor een kleding bepaalde artiesten dragen en daar mijn eigen draai aan te geven. In eerste instantie inspireerde de stijl uit de 60’s & 70’s mij voornamelijk, maar tegenwoordig combineer ik ook graag met kleding uit allerlei decennia. Ik hou ervan om te dragen wat ik wil dragen en ik draag het liefst kledingstukken die complimenteren.”
KLEDING & ATTRIBUTEN
Laarzen: Terra Amsterdam
Pantalon: kringloop
Coltrui: English Hatter
Jas: vintage winkel
Baret: van mijn ex
Ringen: stenen vliegen er telkens uit bij het drummen, dus laat ik het maar zo Zonnebril: marktplaats
Sjaal: gevonden
Gespot
Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend beeld.
Fotografie: Linda Llambias.
Word nu Vriend van HRLM
voor slechts € 32,50 per jaar!
Als dank krijg je thuis gestuurd: • 6x HRLM stadsglossy én • 2x HRLMtje
EXCLUSIEF VOOR VRIENDEN!
Omdat wij van lezen houden en ook blij zijn met onze vrienden, verrassen we elke editie een vriend(in) met een boek uit onze boekenrubriek.
Dit keer het boek: Parijs van Charlotte Dematons
Wil je ook kans maken op dit prachtige boek? Ga dan naar onze website en word vriend! – De winnaar krijgt schriftelijk bericht –
Ga naar www.hrlm-online.nl/vrienden
Fotografie: Rob Eversen.
waar je kwaliteit beleeft
De specialist in Haarlem en omgeving voor al uw audio-, video- en witgoedapparatuur. Al sinds 1965 staan wij voor u klaar.
