HRLM 95

STADSGLOSSY HRLM

Fotografie:

Rob Eversen.

Wij maken HRLM

Mede-oprichter en artdirector

Rob Eversen (1951-2018)

Uitgever en hoofdredacteur

Jeannette Eversen Vormgeving

Jeannette Eversen en Adrian de Groen

Tekst- en eindredactie

Marcel Lee Redactie Joost Dobbe, Franklin van der Erf, Jonne van der Fange, Meta van der Meijden, Linda Llambias en Daan Ruijter.

Advertentieverkoop Redactie

HRLM Administratie Romijn

Bedrijfsadvies Distributie Redactie

HRLM en De FietsKoerier Raad van Advies Ella Blommaert-Zander, Hans Romijn, Bernt Schneiders en Baud Schoenmaeckers.

Aan HRLM werken mee

Jos Ahlers, Michaëla Bijlsma, Edwin van Balken, Jolanda Beyer, Marc de Beyer, Dolly Bellefleur, Falco Bloemendal, Eric J. Coolen, Julia Coolen, Mylou Frencken, Madelon Griekspoor, Christhilde Klein, Warry van der Leen, Haya Maëla, George Moormann, Henk Tijbosch, Hélène Wiesenhaan en Paula Zuidhof.

Redactie-adres Lange

Boogaardstraat 8 zwart, 2011 WV Haarlem, (023) 551 1227, post@haarlemse-stadsglossy.nl, www. hrlm-online.nl en volg ons ook op www.facebook.com/ haarlemsestadsglossy en Instagram @haarlemse_stadsglossy.

Mediapartner van Bevrijdingspop Haarlem, Theatergroep Eglentier, Project Fors, Theater De Liefde, Productiehuis de Verbinding

Samenwerking met Het Ampzing Genootschap, COC Kennemerland, Kunstlijn Haarlem, Noord-Hollands Archief, Nieuwe Gracht Producties en de Zingende Zaag.

Verspreiding Haarlem, Spaarndam, Heemstede, Overveen, Bloemendaal, Aerdenhout en Hoofddorp. Gratis verkrijgbaar bij Onze adverteerders,VVV Haarlem, bibliotheken, lees- en wachtruimtes, Primera, Ako, Bruna en Cigo.

Ik wens iedereen een 2025 waarin we elkaar minder in de haren vliegen. Ik hoop dat we macho-machtsvertoon (met alle gewelddadige gevolgen van dien) de kop in kunnen drukken. Verder wens ik voor iedereen een jaar met goede gezondheid, onvoorwaardelijke liefde en mooie, verbroederende muziek.

- Marcel

Het leven draait om liefde, respect en geluk. Geniet van grote en kleine dingen en doe dat vooral met elkaar in het nieuwe jaar.

- Meta

Gelukkig 2025! Ik wens iedereen gezondheid, geluk en vrede. Wees lief, lach vaker en help elkaar. Samen maken we een mooier jaar! - Hélène

De redactie van HRLM wenst iedereen...

Laten we er een waardevol jaar van maken. Niet alleen voor jezelf, maar vooral ook voor elkaar! - Adrian

Ik wens voor 2025 een wereld waarin mensen in vrede naast elkaar kunnen leven. Respecteer elkaar, omarm de verschillen en geniet samen van het leven! - Joost

Ik wil iedereen het beste wensen voor 2025 en dat het nieuwe jaar je maar mag brengen waar je op hoopt. - Franklin

Lieve mensen, wees lief voor elkaar. En zoals Bob Dylan zou zeggen:

Come mothers and fathers

Throughout the land

And don’t criticize

What you can’t understand

Your sons and your daughters

Are beyond your command

Your old road is rapidly agin’

Please get out of the new one

If you can’t lend your hand - Daan

Laat 2025 bruisen van onverwachte ontmoetingen, frisse ideeën en stille geluksmomenten. Moge Haarlem je hart blijven verwarmen, elke dag opnieuw. - Jonne

Ik wens iedereen een gezond, gezellig en liefdevol jaar vol humor, plezier en mooie momenten samen. Maak er iets moois van! - Linda Gelukkig nieuwjaar!

Dit jaar geen goede voornemens, maar een oproep om te koesteren wat je hebt. De momenten, de mensen, en de kleine dingen die het leven mooi maken. Laten we dankbaar zijn voor alles wat we mogen ervaren en genieten van elke stap die we zetten. Moge 2025 gevuld zijn met liefde, rust en waardevolle herinneringen. Op een jaar waarin we meer voelen dan streven! - Jeannette

INTERVIEW

8 25 jaar YPF

INHOUD

januari - februari 2025 17de jaargang

42 Openhartig gesprek Judith Blok

REPORTAGE

69 Basisschool De Cruquiusschool

76 Het leukste volgens HRLM

78 Mijn stijl Fenna Witkamp

WINKELEN

21 De Wereld van Jansje

23 De Kaaskampanje Haarlem

COLUMNS

7 Jos Wonderlijke winterperiode

19Karbonkel 1925

39Falco Tuinjaar in de startblokken

53 Marc Prachtige musea in Haarlem

57 Jolanda Even terugkijken

61Edwin Theater en muziek maken gelukkig

63 Haya Bloedserieus met humor

79 Dolly Bellefleur Wees het zout in de pap

HISTORIE

22 Toen Keanaupark - 1948

26 Pareltje Elizabeth 19de eeuwse kunstenaar

32 Toen en Nu De Dreef

KUNST

37 George Moormann 90d B

51 Nieuwe Vide

52 ABC

56 Verweij Museum Haarlem

60 Teylers Museum

86 Atelier Lotus Rosalina

CULTUUR

50 Schuur

54 Theater De Liefde

55 Jong Talent The Belleman Brothers

58 Leuk in januari

59 Patronaat

62 Noord-Hollands Archief

64 Leuk in februari

LEZEN

94 Boeken Haarlemse Nieuwe

PUUR HAARLEMS

14 HRLMSE Hofjes

16

17

24

Zo Haarlems Haarlem op vinyl

Zo Haarlems Haarlemse thee

De zaterdag van Semme en Jor

30 Gezichten van Haarlem Corinna en Boy

67 Onderweg

80 Mijn Haarlem Erica Bastiaans

82 Architectuur in Haarlem

96 In Beeld

KOKEN

92 Wentelteefjes

EN OOK

35 Stadsmormels

40 Zo maar een foto

65 Haarlemse Bomen

85 Afscheid

97 Gespot

98 HRLM-vrienden

Wonderlijke wintergewoonte

Het was een gure winteravond. We hadden gereserveerd voor een hapje eten in de stad, dus ondanks de horizontale regen moesten we de deur uit. We zeiden gedag tegen de poezen die diep weggedoken in de bank lagen te soezen, trokken onze grootste schoenen en dikste jassen aan en stapten, bij voorbaat rillend, de straat in.

Tegen de wind in hangend staken we het Spaarne over richting de Lange Veerstraat.

Met enige verbazing zagen we dat een aantal restaurants zo optimistisch was geweest hun terras uit te zetten. En tot mijn verrassing zaten daar, in de natte winterkou, onder klapperende luifels mensen te eten en te drinken. Het waren er zelfs behoorlijk veel. Wat bezielde deze idioten? Het was windkracht vijf met slagregens en hoogstens een graad of vier boven nul. Dan ga je toch niet op een terras zitten dineren? Boven hun hoofd gloeide zo’n klimaatonvriendelijke terrasverwarming die bijna hun haar of modieuze wollen muts in de fik zette. Blijkbaar was dat voldoende. Thuis de thermostaat op 23, maar hier gezellig met elkaar blauwbekken.

Dat je als roker af en toe even naar buiten moet of wil om zo beschut mogelijk snel een sigaretje te roken, snap ik nog wel. Of eigenlijk: als nooit-roker snap ik dat helemáál niet, maar ik wil niet te streng oordelen. We hebben allemaal onze zwakten. Natuurlijk, iedereen moet zelf bedenken hoe ze hun vrije avond willen doorbrengen, maar om nou je Pornstar Martini te combineren met de Wim Hof-methode gaat mij behoorlijk ver. En hoe kun je klappertandend een hamburger wegkauwen? IJsklonten moeten in je glas, niet in je haar.

Jos Ahlers

is naast schrijver, spreker en acteur ook ondernemer.

‘Het was windkracht vijf met slagregens en hoogstens een graad of vier boven nul. Dan ga je toch niet op een terras zitten dineren?’

Net toen we langs weer een vol terras liepen, kwam iemand van de bediening naar buiten. Door de schrik van de plotselinge kou kon ze net haar blad met Aperol Spritzen recht houden. Dat is toch een zomer-drankje? dacht ik.

Wat zoeken deze mensen? Hebben ze heimwee naar de zomer?

Of heimwee naar dat heerlijk oncomfortabele festivalgevoel? Zijn ze bang dat ze binnen niet worden gezien met hun te dure drankjes? Zoeken ze een apres-ski ervaring zonder op wintersport te hoeven? Sorteren ze voor op de opwarming van de aarde? Het is een raadsel.

“Dit is echt iets van de laatste jaren, toch?” zei ik terwijl ik mijn handen nog een keer diep in de zakken van mijn jas duwde.

“Vroeger gingen we gewoon binnen eten als het buiten te koud werd. Of is dat te simpel gedacht?”

We versnelden onze pas. Bij ons restaurant aangekomen manoeuvreerden we over het volle terras. Binnen was het zalig warm en heerlijk rustig. Voor we het wisten had iemand onze jassen en sjaals aangenomen en werden we naar onze tafel begeleid.

“Wat mag ik voor u inschenken?” vroeg de bediening.

“Doe mij maar een wit wijntje”, antwoordde ik, “maar alleen als-ie lekker koud is.”

Fotografie: Linda Llambias.

25 jaar

STICHTING YOUNG PIANIST FOUNDATION

‘Het niveau is hoog’

Eind februari 2025

vindt de negende

YPF European Piano

Competition plaats in Amsterdam. Artistiek directeur Thomas Beijer en presentator Christiaan

Kuyvenhoven belichten de voordelen van deelname aan dit concours voor jonge pianisten. “We selecteren, stimuleren en investeren in jong talent.”

Links: Christiaan Kuyvenhoven. Rechts: Thomas Beijer.

‘Muziekonderwijs staat onder hoge druk’

Stichting Young Pianist Foundation (YPF) ondersteunt al vijfentwintig jaar jonge pianisten op weg naar een succesvolle carrière. Het concours voor vergevorderde masterstudenten tussen de achttien en zevenentwintig jaar wordt om de drie jaar georganiseerd. In vier rondes bewijzen deelnemers uit Europa meester te zijn in het hele pianorepertoire. Op 9 maart vindt de finale plaats in het BIMHUIS en Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam.

Thomas (36) geboren in Haarlem was zelf ooit winnaar van het concours. Hij is naast pianist ook componist, auteur en illustrator. Collega en goede vriend Christiaan (39) is dirigent van het Kennemer Jeugd Orkest. Als pianist, auteur en presentator is hij een bekende naam in de klassieke muziekwereld. Hij gaat de finale van het concours presenteren. “Het is fijn om als presentator verbinding te maken met het publiek en te vertalen wat er op het podium gebeurt. Hoe ontvankelijker het publiek, hoe beter ze luisteren en hoe aantrekkelijker de sfeer voor de pianisten.” Thomas: “Christiaan kan dat als geen ander. Daarbij bezit hij als ervaringsdeskundige de empathie en humor om de jonge pianisten aan te voelen.”

Naast het organiseren van het concours begeleidt YPF deelnemers waar nodig.

Thomas: “Dat is geen vaststaand traject. Het concours is een vehicle om de pianisten in het vizier te krijgen. We bieden ze podiumervaring en helpen ze bij het leggen van contacten met beroemde pianisten voor het volgen van masterclasses of we brengen ze in aanraking met juryleden die pianisten zoeken voor muziekfestivals.”

Christiaan: “Ook koppelen we artiesten aan een management.”

Behalve begeleiding bij praktische zaken helpt YPF de deelnemers ook bij belemmeringen op psychologisch vlak zoals podiumvrees. Thomas: “Podiumangst is een bekend fenomeen onder jonge pianisten dat juist rond het twintigste jaar de kop op kan steken. In het proces van volwassen worden als mens én als artiest ervaren ze druk tijdens het optreden.”

Christiaan: “De psychologie van het vak is een heel belangrijk aspect. Het feit dat je alleen voor een zaal met mensen speelt brengt automatisch spanning met zich mee. Pianisten leggen zichzelf een verwachting op, nog hoger dan het publiek. Ze streven naar volmaaktheid, dat kan makkelijk psychologisch tegen je werken. Het niveau van pianisten ligt internationaal hoog. Er zijn ook veel goede pianisten, de concurrentie is groot. Hierdoor is het lastig om met een zekere onbevangenheid op een podium te spelen. Het vak van musicus in de klassieke muziek is voor een groot deel gebaseerd op het precies tot uiting brengen van wat er in de partituur staat. Jonge pianisten die de psychologische hobbel niet kunnen nemen, hebben daar veel last van. Sommigen stoppen zelfs met optreden.”

Hoe was dat voor jou op die leeftijd?

Christiaan: “Op mijn negentiende, extreem jong, heb ik een grote internationale prijs gewonnen. Daarna voelde ik de druk dat ik continu opnieuw moest bewijzen dat ik die prijs waard was. Het werd een groot ding in mijn hoofd. Wat een beloning was voor mijn talent, werd uiteindelijk een soort obstakel in mijn gevoel van vrijheid op een podium. Net als schrijvers met een goed ontvangen schrijversdebuut, het tweede boek moet net zo goed worden of nog beter. Het fijne aan volwassen worden is dat je die druk op een gegeven moment van je aflegt. Dat is wel een heel proces.”

Herken jij dat, Thomas?

Thomas: “Ik heb absoluut podiumangst ontwikkeld op mijn vierentwintigste. Het zit misschien ook een beetje in mijn karakter. Als ik het podium opkwam om bijvoorbeeld een sonate van Beethoven te spelen, vroeg ik me af wat ik daaraan toe te voegen had. Een ondermijnende gedachte. Ik had een bepaalde periode veel last van podiumvrees, maar ben nooit gestopt met spelen. Ook bij mij was het een heel proces om eroverheen te stappen.”

Christiaan: “Het is belangrijk te beseffen dat pianisten urenlang in hun eentje studeren, vaak maanden achter elkaar. Een solistische aangelegenheid. Bij een optreden zit de zaal

‘Podiumangst is een bekend fenomeen onder

jonge pianisten’

vol mensen, het is doodstil, het licht gaat aan en dan moet het gebeuren. YPF helpt pianisten daaraan te wennen en ervaring op te doen. Een concours draait niet alleen om prijzen winnen, maar ook om onder druk te presteren en beoordeeld te worden. Zo’n beoordeling kan ze ook verder helpen.”

Thomas: “Een concours, eigenlijk een wedstrijd tussen musici, heeft iets tegennatuurlijks voor een musicus. Er is bijvoorbeeld geen tijd die gemeten wordt zoals bij sporters waar de snelste wint.

Bij een concours is de beoordeling subjectief. Als deelnemer heb je het gevoel dat je aan een bepaalde perfectie moet voldoen en dat je afvalt wanneer je een foute noot speelt.”

Worden ze daar op afgerekend dan?

Thomas: “Het kan meespelen. Sommige

‘Kunst is het mooiste wat mensen voortbrengen’

juryleden zijn echte muggensifters die fouten turven. Bij ons niet, zulke mensen vragen we niet in de jury.” Christiaan: “Deelnemers willen absoluut geen fouten maken, terwijl dat voor publiek en juryleden helemaal niet belangrijk is.” Thomas: “Zij willen meegesleept worden en luisteren naar energie en zeggingskracht.”

Christiaan: “De YPF finale is geen afrekenmoment, het is een momentopname. Een goede jury kijkt ook naar de potentie van een pianist om het publiek te bereiken. Het concours selecteert podiumartiesten die uitstraling hebben en via hun lichaamstaal communiceren met het publiek. Charisma is natuurlijk niet iets wat je leert, maar juryleden zijn daar wel naar op zoek.”

Thomas: “Er zijn ook deelnemers die bijna onzichtbaar het podium op schuifelen, maar als ze beginnen te spelen dan gebeurt er iets.”

Hoe is het niveau van de pianisten dit keer?

Thomas: “Het niveau is hoog. Ik heb interessante deelnemers voorbij zien komen, maar ben als artistiek directeur geen onderdeel van de jury. Er zitten opvallend veel goede Nederlandse pianisten bij. Het piano-onderwijs op conservatoria is uitstekend. Jong talent wordt goed begeleid in Nederland.

Aan de andere kant wordt op muziekonderwijs juist bezuinigd.

Thomas: “Ik weet niet hoe het muziekonderwijs er over tien à vijftien jaar uit zal zien, aangezien de wortels weggeknipt worden. Er zijn al steeds minder Nederlandse studenten aan de conservatoria. Dat geldt voor alle instrumenten. Als er geen muziekscholen meer zijn en geen muziekonderwijs wordt gegeven op de basisschool, dan komen kinderen er ook niet mee in aanraking. Dat is verschrikkelijk en dom.”

Waarom is dat dom?

Thomas: “Het is zo kortzichtig, ook echt iets voor Nederland. Als je in Duitsland of Oostenrijk vertelt dat onze regering bezuinigt op muziekonderwijs, dan reageert men stomverbaasd. Ze begrijpen niet dat kunst hier gezien wordt als een leuke hobby. Ik zie kunst als het mooiste wat mensen voortbrengen, niet alleen muziek, maar ook beeldende kunst, dans, literatuur, film en architectuur. Die mentaliteit is niet per se exemplarisch voor Nederland.”

Christiaan: “Ik zou het sterker willen zeggen, deze ontwikkeling is ontwrichtend. Als je een gezonde en een kwalitatieve samenleving wilt hebben, moet je mensen én jonge kinderen niet alleen cognitief stimuleren, maar ook creatief en emotioneel. Geef ze alle kansen om zich in hun volledige zijn te ontplooien in muziek, dans en kunst. Door andere stijlen te ontdekken die meer van je vragen, leer je op een abstracter niveau luisteren, kijken of fantaseren. Met kunst breng je mensen naar een hoger niveau van zichzelf. Als je die kans wegneemt zal dat op de lange termijn gevolgen hebben voor het welzijn van mensen. We hebben nu eenmaal de behoefte om ons te ontplooien, om al die zachte waarden die we in ons dragen tot bloei te brengen. Daarnaast verbindt kunst ons met de geschiedenis.”

‘Het publiek wil meegesleept worden en luisteren naar energie en zeggingskracht’

Thomas: “Kunst is een communicatiemiddel op het hoogste niveau dwars door de tijd heen, waardoor we in verbinding staan met kunstenaars uit alle perioden. Het is de enige manier om je binnenwereld vorm te geven en dat met anderen te delen. Als dat een hobby wordt genoemd is dat hilarisch eigenlijk.”

Christiaan: “Nu het muziekonderwijs diep in de alarmfase zit is een concours extra belangrijk. Het laat zien dat het mogelijk is dat je met twintig jaar zo’n topniveau kan bereiken. Het is van belang te blijven toetsen of we daar nog toe in staat zijn. Als het muziekonderwijs wegvalt zullen er nauwelijks nog Nederlandse deelnemers of musici zijn. Een concours is ook een schakel in het opleidingssysteem van professionele musici.”

Is muziek de verbindende factor in jullie vriendschap?

Thomas: “Jazeker én bier.” Christiaan: “En koken. We hebben elkaar leren kennen in de muziekwereld en samen concerten gegeven, daar is een vriendschap uit voortgekomen. Nederland is een klein landje, maar wel met veel topmusici die internationaal bekend zijn.”

Thomas: “Jonge, zeer talenvolle mensen hebben zo’n drive om verder te komen dat ze daar ook wel de wegen voor vinden. Bij onze generatie, die daarboven en de generatie onder ons zit het nog goed met de kwaliteit. Die komen uit een tijd waarin het muziekonderwijs een goed functionerend systeem was. Laten we daar trots op zijn. Het is belangrijk dat er een grote groep jonge musici blijft bestaan. Mensen die de kans hebben om muziek te maken, zich te ontplooien en zo mogelijk hun eigen talent daarin ontdekken.”

Is muziek altijd een wezenlijk onderdeel geweest van jullie leven?

Thomas: “Ik ging op achtjarige leeftijd op pianoles, volgens mijn lerares had ik veel talent.Op mijn dertiende ben ik van de Jong Talentklas naar de vooropleiding van het conservatorium gegaan. Het was heel vanzelfsprekend voor mij en mijn omgeving om verder te gaan met pianospelen.”

Christiaan: “Ik ben op mijn vijfde met viool begonnen. Op zevenjarige leeftijd ging ik op pianoles. Ik had daarnaast een rol in de Nederlandse Reisopera, eigenlijk wilde ik operazanger worden. Mijn Russische pianodocent stak daar een stokje voor, hij zag mijn talent en pakte het heel serieus aan. Ik weet niet beter dan dat ik met muziek bezig ben in mijn leven.”

Is muziek het allerbelangrijkste in je leven?

Christiaan: “Nee, dat is mijn dochtertje, maar ik zou niet zonder muziek kunnen leven.”

Thomas: “Voor mij is mijn gezin ook het belangrijkste. Muziek is weliswaar hetgeen waar ik mij het meest mee bezig houd, maar ik ben geïnteresseerd in álle kunst. Daar zou ik niet zonder kunnen.” ✶

Voor meer informatie zie: www.ypf.nl

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Hélène Wiesenhaan.

Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes

Mick en Rick krijgen van een stadsgids een rondleiding langs de Haarlemse Hofjes

Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief

Tekst en foto’s: Michaëla J Bijlsma, Illustraties: Eric J Coolen, Vormgeving Henk Tijbosch en beeldbank NH-Archief

HRLMse Hofjes

Hofje van Bakenes

Brouwershofje

Bruiningshofje

Essenhof

Hofje Codde en Van Beresteyn

Frans Loenenhofje

Gravinnehof

Hofje van Guurtje de Waal

Hofje van Heijthuijsen

Hofje in den Groenen Tuin

Johannes Enschedé Hof

Hofje van Loo

Luthers Hofje

Hofje van Oorschot

Proveniershof

Remonstrants Hofje

Hofjes van Staats en Noblet

Teylers Hofje

Vrouwe-en Antonie Gasthuys

Vrouwe- of Verwershofje

Wijnbergshofje

Zuiderhofje

Dit zijn de 23 Haarlemse hofjes. We beginnen bij het hofje dat buiten het centrum van Haarlem ligt, dat is het hofje van Codde en Van Beresteyn. Dit bevindt zich naast de Kathedrale Basiliek St Bavo aan de Jos Cuyperstraat 16-54. Het is gesticht in 1654 en in 1969.

Huh?

Waarom hebben ze een dubbele naam en hoezo twee jaartallen? Hoe zit dat?

De kapelaan van de oude St. Bavokerk Mr. Pieter Jansz. Codde bepaalde in zijn testament in 1598 dat er vier camerkens gesticht moesten worden voor arme oude vrouwen. Deze werden gebouwd in 1609 door de executeur testamentair Hendrick Spoorwater achter de Klokhuistoren op het Klokhuisplein.

Aha!

Daar zat toch ook de gelddrukkerij van Johan Enschede?

Hee!

Nu heet het ineens

Spoorwater! De naam van Codde is ineens verdwenen!

Tja, Spoorwater voerde uit wat er in het testament van Codde stond en was natuurlijk meer in beeld dan Codde en daarom werd het in de volksmond het hofje van Spoorwater genoemd.

Ja dat klopt, maar toen de bouw van het concertgebouw plaatsvond en Joh. Enschedé ging uitbreiden moest het hofje van Spoorwater in 1871 verhuizen.

Waarheen verhuisde het hofje?

Er werd een nieuw hofje gebouwd naast het hofje van Beresteyn in de Lange Herenstraat. Gelukkig zijn er nog plaatjes van bij de Beeldbank van het NH-Archief.

Frans Hals schilderde een paar familieportretten van deze familie. Maar toen in 1885 de huisjes aan herstel toe waren besloten de regenten de schilderijen te verkopen onder andere aan het Louvre in Parijs.

Maar wie was Van Beresteyn?

Nicolaas Beresteyn was een schilder, tekenaar en de stichter van het hofje. Het was bestemd voor rooms-katholieke arme mannen of vrouwen. Het werd in 1684 gebouwd en bewoond in 1688. En waarom staat Frans Hals hier nou tussen?

WOWW!!

MOOi!

Dus we moeten naar Parijs om ze te bekijken?

Nee hoor, schilder PF Wijngaerdt heeft er kopieën van gemaakt en die hangen nu in de regentenkamer. Uit de opbrengst van die verkoop werd het voorgebouw gebouwd o.l.v. architect C. Robbers.

Maar door reorganisatieplannen voor het Stationsplein moesten in 1965 de twee hofjes verdwijnen.

Wat??

Werden ze werden gesloopt?

Wie wonen er nu?

Ja helaas!

De twee hofjes werden samengevoegd en gebouwd bij de Basiliek o.l.v. architect J.H van der Laan. Ze hebben nog we enkele bouwfragmenten bewaard, zoals de oude gevelstenen die in de muur gemetseld zijn.

Het hofje wordt nu bewoond door rooms katholieke vrouwen boven de 60. Het zijn 18 huisjes rondom een binnenhof. Er is ook een regentenkamer en een recreatieruimte.

Wordt vervolgd in de volgende HRLM!

ZO Haarlems

Haarlem op vinyl

Haarlem (NL) heeft een eigenzinnige en bloeiende muziek-scene. Onafhankelijk en origineel: Haarlemse bands en solo-artiesten maken echte muziek en geven weinig om de trends.

Daardoor ontstaat er een vruchtbare bodem voor creativiteit die toonaangevend is.

Deze verzamelaar laat dat horen. Een compilatie van recente lokale muziek, zoals wekelijks te horen in het radioprogramma HaarlemUnderground op Haarlem105.

Te koop voor € 20,-

Haarlemse verrukkelijke thee proeverij

Diverse theesmaken in cadeauverpakking. 20 zakjes per doosje. Elke smaak in een apart doosje of kies je voor de verrukkelijke theeproeverij met meerdere smaken in een doosje.

€ 6,25 per stuk, te koop via wilder-land.com

HRLM ZOEKT

EEN GEZELLIGE COLLEGA

Heb jij een passie voor Haarlem en lijkt het je geweldig om mee te werken aan het leukste tijdschrift van de stad?

Dan zoeken wij jou!

HRLM is op zoek naar een enthousiaste en creatieve collega die samen met ons het mooiste, leukste en meest inspirerende tijdschrift van Haarlem maakt. Heb jij een talent voor marketing en PR en vind je het leuk om klanten te werven en social media in te zetten – bij ons kun je je stempel drukken op een tijdschrift dat volop in beweging is.

Stuur dan een e-mail naar jeannette@haarlemse-stadsglossy.nl

UITVAARTVERZORGING LOES HOFHUIS

EEN MOOIE UITVAART REGEL JE SAMEN

De dood vormt een wezenlijk onderdeel van het leven. En toch komt een overlijden in de meeste gevallen onverwacht. Naast alle emotionele zorgen zijn er plotseling veel praktische zaken die geregeld moeten worden. Het kan u veel troost geven als een persoonlijk afscheid goed georganiseerd is.

Ik informeer u graag over de mogelijkheden en denk met u mee, zodat u ondanks alle verdriet er met een goed gevoel op terug kunt kijken.

Voor informatie of vragen kunt u bellen met 06 55 79 75 85.

WWW.LOESHOFHUIS.NL

S T I E N S O P T I E K

sinds 1930

Geef je ogen de precisie die ze verdienen

95% van alle mensen hebben ogen die gevoeliger zijn dan de huidige standaard oogmeting kan registreren.

AVA is ontwikkeld om iedere brildrager de meest geavanceerde kijkbeleving te geven.

Ontgrendel het volledige potentieel van je ogen en geef ze de precisie die ze verdienen.

Maak een afspraak voor een preciezere oogmeting.

Gierstraat 27 | Haarlem | (023) 531 1921 www.stiensoptiek.nl

1925

De nieuwe eeuw is al weer een kwart onderweg. Dat was een eeuw geleden natuurlijk óók het geval, en het zou leuk zijn te weten hoe een columnist toen de boel inschatte.

Waarschijnlijk zeer positief: de ergste naweeën van de Eerste Wereldoorlog waren, na alle straatgevechten en die idiote inflatietornado in Duitsland, nu wel achter de rug, en die grofbesnaarde en vreemdbesnorde onruststoker, die twee jaar eerder op al die woelige baren nog een heuse revolutie trachtte te ontketenen, is weliswaar net vrijgelaten en had ook nog eens een dik boek uitgegeven, maar was dat niet juist een teken van hoe de rust dus weergekeerd was? Zeker, nu ook de vastberaden maarschalk Von Hindenburg president is geworden. Internationaal volgt het ene na het andere herenakkoord om de leus ‘Dit nooit meer!’ kracht bij te zetten, en ook het temperamentvolle Italië komt enigszins tot rust nu eindelijk een sterke man het parlement door de koning zelve laat ontbinden om in positieve eensgezindheid de economie weer op te bouwen. Wat met decreten nu eenmaal béter gaat dan wanneer iedereen (inclusief die door de Russische Revolutie opgewonden geraakte herrieschoppers) maar overal wil méépraten en -doen. In het niet minder roerige Griekenland doet Generaal Pangalos hetzelfde. Zelfs in de vuurrode brandhaard van al die onlustgevoelens zelf, de zogeheten ‘Unie van Socialistische Sovjet Republieken’, wordt de grootste en fanatiekste bedreiger van de zo gewenste wereldvrede, Leon Trotski, uit de regering gezet – en met hem worden alle plannen van het Rode Leger om zo spoedig mogelijk de rest van Europa ook te ‘bevrijden’ overboord gekieperd. Ook in ons land trekt onze eigen revolutionair Jelle Troelstra zich voorgoed terug, en wordt het eerste kabinet gevormd onder leiding van Indië-veteraan en geslaagd zakenman Hendrik Colijn. In Groot-Brittannië voert Winston Churchill de Gouden Standaard weer in (ondanks de tegenwerpingen van ene John Maynard Keynes), in een laatste en nu hopelijk succesvolle poging de welvarende rust van vóór de Groote Oorlog te herstellen.

Karbonkel

Karbonkel is publicist, geschiedenisfreak en Haarlemoloog. Hij laat zijn licht schijnen op zaken van Wisselende Importantie...

‘Natuurlijk overkomt de mensheid weer allemaal narigheid door de onvoorstelbare krachten der natuur’

De zon gaat overal weer schijnen, lijkt het.

Natuurlijk overkomt de mensheid weer allemaal narigheid door de onvoorstelbare krachten der natuur (van de tornado in Missouri, die 695 mensen het leven kost, tot de cycloon in ons eigen Brabant en Twente, die de dorpen Borculo en Langenboom in puin legt, en de meest catastrofale smeltwateroverstroming van de eeuw in het arme België), maar dat is niets nieuws onder die zon, natuurlijk. Want de ménsheid schrijdt voorwaarts: de befaamde Ierse schrijver, veganist, anti-vaccinatie-activist en pacifist George Bernard Shaw krijgt een Nobelprijs, George Gershwin componeert zijn Concerto in F, de eerste autosnelweg ter wereld wordt geopend (neen, niet in Duitsland, maar in Italië), de eerste TT wordt verreden bij Assen, het eeuwenoude geschil tussen Nederland en België over de Schelde lijkt zijn oplossing te naderen middels een heus ontwerpverdrag (al heeft ene Anton Mussert, hoofdingenieur bij de Provinciale Waterstaat, zo zijn bezwaren), in Genève wordt in een herzien internationaal opiumverdrag nu ook cannabis verboden, in Tennessee (pal naast het korte tijd later zwaar getroffen Missouri) wordt de Wet-Butler aangenomen, die het openbare middelbare scholen verbiedt de Evolutietheorie te onderwijzen. De eerste kleinbeeldcamera wordt op de markt gebracht (door het Duitse Leica), in Parijs wordt Jan Dommering Europees biljartkampioen ankerkader 45/2 (de voorloper van het ankerkader 47/2), Kristiana heet vanaf nu weer gewoon Oslo (net als vóór 1624), en John Baird timmert in zijn werkplaats een uit theekistjes, biscuitblikken, kartonnen platen en stopnaalden opgebouwde ‘televisor’, die men later zal gaan waarderen als de allereerste televisie.

De toekomst, kortom, ademt ons warm tegemoet. Verder werd er, net als nu, veel gedanst.

Begin aan een nieuw hoofdstuk

Leen

Leen nu

Nieuwnieuwjaar,Ja(n)sje

VERBOUWINGSPERIKELEN BIJ JANSJE

Als je al 16 jaar een goed lopende cadeauwinkel hebt, is het niet zo gek om weer eens even wat onderhoud te plegen. Kastjes die niet meer lekker sluiten, een balie waar meer mensen aan kunnen staan tijdens feestdagen, even wat schilderen om op te frissen… En dus gaat de winkel van Jansje in de laatste twee weken van januari dicht om dit uit te gaan voeren. Een duurzame verbouwing door Haarlemse makers, met zoveel mogelijk hergebruik van alles wat nog goed is. Want bij Jansje houden ze ervan om dat wat goed is te behouden en verspilling tegen te gaan. Tijdens de remake eind januari zullen de medewerkers in de dagbesteding een alternatief programma volgen. De lunchroom blijft wel open met de ingang via De Fotogalerie. Dus je kunt nog steeds langskomen voor een verrassende lunch. Hiernaast zie je een kleine impressie van hoe het eruit zal gaan zien. Kom je begin februari zelf kijken hoe het is geworden?

WINTERKAART

Sinds november heeft Jansje een prachtige Winter Menukaart. Ondertussen wordt er met alle medewerkers uit de dagbesteding ook al gewerkt aan een nieuwe Lente Menukaart. Dat begint met het zoeken naar inspiratie. Daarna begint het proefkoken en -bakken van gerechten en taarten. En als ze bevallen, worden ze als seizoenspecial ingezet. De seizoenspecial die goed loopt krijgt een definitief plekje op de nieuwe kaart. Voorop in dit proces staat dat alle gerechten door en met de medewerkers worden bedacht en dat ze haalbaar moeten zijn om door hen gemaakt te worden. Uiteraard van een hoog niveau en met een geweldige Jansjepresentatie, een overheerlijke smaak en met een grote toegevoegde dosis liefde.

OPNIEUW DE LEUKSTE VAN HAARLEM

Jansje mag zich voor de zesde keer op rij de leukste lunchroom van Haarlem en de Provincie Noord-Holland noemen. En dat hebben alle Jansjes met hun harde werken dik verdiend. Proficiat aan alle Jansjes en dank jullie wel voor alle stemmen!

Wereld van Jansje

Hartekamp Groep.

Door hevige regenval staat het Kenaupark onder water - 1948

PASTA EN KAAS GAAN NATUURLIJK HAND IN HAND.

Denk maar aan Parmigiano Reggiano, Pecorino Romano en Mozzarella, die allemaal vaak in of over de pasta gaan. Daarom verkopen we bij De KaasKampanje de allerlekkerste gedroogde pasta’s van Mancini. In het hart van De Marken verbouwt Mancini zelf hun durum tarwe, wat de basis vormt voor al die verschillende variëteiten aan pasta die zij maken. Dit doen ze met speciale bronzen mallen, wat ervoor zorgt dat de pasta ruwer is en dus de saus beter vasthoudt. Ook laten ze de pasta op lage temperatuur tussen de 24 en 48 uur langzaam drogen, hierdoor blijft de smaak beter bewaard. Dus als je weer zin hebt in een carbonara, alla norma of cacio e pepe dan weet je waar je moet zijn voor je pasta en kaas!

Barrevoetestraat 17 | 023-3030171 | 7 dagen per week geopend!

DE ZATERDAG VAN…

SEMME ROEST en JOR TIMMERMANS

Semme Roest (links op de foto) en Jor Timmermans zijn documentairemakers. Jor is videograaf, Semme regisseur en producent. “Zo’n anderhalf jaar geleden kregen we het idee om samen een film te maken over ‘creatieve muggen’, jonge Haarlemmers die iets presteren op het gebied van kunst en cultuur. Er moest veel gedaan worden voor we konden gaan draaien.’’

In hun film Mugmakers volgen Jor en Semme vier jonge Haarlemmers, die ze vonden via castingdagen en binnen hun eigen culturele netwerk. “We laten het persoonlijke en creatieve proces zien van deze vier en hun ontwikkeling als artiest. Onze documentaire geeft niet alleen een podium aan de makers die we filmden, het is de bedoeling dat ook andere jonge Haarlemmers zich door hen laten inspireren, elkaar ontmoeten en netwerken.’’

Op woensdag 22 januari gaat de film van Semme en Jor in première in de Filmschuur in Haarlem. De documentaire wordt ingeleid door de twee makers. Na afloop is er een Q&A met Semme en Jor en hun vier ‘mugmakers’, die ook live hun kunsten zullen laten zien en horen.

Paula

Tekst:

Zuidhof. Fotografie: Madelon Coolen.

Silhouetportret van Elizabeth Koning, vervaardigd door Elisabeth Alida Haanen (1819-1845) Foto: Rijksmuseum Amsterdam.

EEN PARELTJE

uit het Noord-Hollands Archief

ELIZABETH KONING

een 19de-eeuwse kunstenares uit Haarlem

Haarlem kan bogen op een lange geschiedenis van schilder- en tekenkunst. In de voorgaande eeuwen waren het vooral mannen die daarin de dienst uitmaakten. Toch zijn er ook vrouwen geweest die bekend werden vanwege hun schilder- en tekentalent. Eén zo’n lichtend voorbeeld uit de 19de eeuw was Elizabeth Koning. Een veelzijdige vrouw die ten onrechte wat in de vergetelheid is geraakt.

JEUGDJAREN

Toen Elizabeth werd geboren, konden haar ouders niet bedenken dat hun dochtertje zou uitgroeien tot een bekende kunstenares. Elizabeth kwam in 1816 gezond en wel ter wereld, maar niet met twéé handen. Haar rechterarm was niet verder ontwikkeld dan net onder haar elleboog. Toch deed zij niet onder voor de rest van het grote huishouden bestaande uit familieleden en kostschoolgangers. Het was zelfs zo dat haar vader, Leendert Koning, al tijdig inzag dat Elizabeth – liefkozend ‘Betsie’ genoemd – naar de Franse school mocht. Dat was voor een meisje vrij ongewoon. Elizabeth had het geluk dat haar vader zelf de kostschoolhouder

Aquarel van Leendert Koning uit het album van amicorum van zijn dochter Elizabeth, Haarlem 1842.

Diploma erelidmaatschap van het tekengenootschap ‘Kunst zij ons doel’. Haarlem 1844.

was van deze school aan de SoetemelkWittebrootsteeg of Heer Tatingstraat (kortweg: Zoetestraat). ’s Ochtends kreeg ze taallessen en ’s middags tekenles van haar eigen vader.

PAPIERKNIPKUNST

Naast tekenlessen begon Elizabeth ook op jonge leeftijd met papierknipkunst. In de bibliotheek van het Noord-Hollands Archief ligt een album in bewaring waarin Elizabeth de meest prachtige, priegelige papierkunstwerkjes knipte en plakte. Hiermee creëerde ze een eigen wereld

vinden we nog een ‘papiergeknipt’ portretje terug van haar moeder, Elisabeth Johanna Deyssenroth. Het zou zomaar werk van de jonge Elizabeth kunnen zijn.

Overigens werd Elizabeth zelf ook geportretteerd door een andere veelzijdige (papier)kunstenares: Elisabeth Alida Kiers-Haanen. Dit portretje ligt in het Rijksmuseum van Amsterdam en hoort bij de grote collectie portretten geknipt door Haanen. Beide dames waren vaardig in zowel schilderen, tekenen, etsen als de papierknipkunst.

NAAMSBEKENDHEID

van kleine poppetjes en diertjes. Sommige figuurtjes waren zelfs zo kunstig gemaakt dat ze zijn gebruikt voor de aankleding van een toneelstuk over de familie Kegge uit de Camera obscura. Overigens was Nicolaas Beets (Hildebrand), de auteur van de Camera obscura, een goede vriend van Elizabeth. Ze zaten samen in de schoolbankjes van haar vaders school. Dit weten we ook door brieven die Nicolaas Beets schreef aan Elizabeth. In het knipperslexicon staat genoemd dat het papierknipalbum een curiosum zou zijn. Maar in de beeldcollecties van het NHA

Uiteindelijk ging Elizabeth zich steeds meer richten op aquarelleren, schilderen en tekenen. Ze bekwaamde zich vooral in het maken van stillevens. Op zestienjarige leeftijd tekende ze in de bloemenkassen van Frederik Willem van Eeden, de vader van de schrijver Frederik van Eeden. En al op negenjarige leeftijd behaalde ze een ereplaats met haar dierentekeningen op de eerste kunstnijverheidstentoonstelling in Haarlem.

Haar werk raakte steeds bekender en zodoende kreeg ze een opdracht om te werken voor de Amsterdamse bankier en kunstverzamelaar Adriaan van der Hoop. Hij verzamelde namelijk ook exotische

Een blad uit Elizabeths album amicorum met een tekening van een Hop en een Bijeneter door J. Veldhuisen.

planten en bloemen op de buitenplaats Spaarnberg in Santpoort. Elizabeth verkreeg een aantal diploma’s, onder meer als erelid van het Haarlemse tekengenootschap ‘Kunst zij ons doel’. Ook werd er in 1843 een zilveren penning aan haar uitgereikt, omdat ze de tweede prijs had gewonnen in een wedstrijd bij de Amsterdamse sociëteit Felix Meritis, het huidige cultuurhuis. Naast dat haar werken werden tentoongesteld, verkocht ze deze ook aan verschillende musea, zoals Teylers Museum, Museum van der Hoop (opgenomen in het huidige Rijksmuseum Amsterdam) en aan koning Willem II. Ook haar netwerk van kennissen en vrienden breidde zich verder uit. Ze werd gevraagd voor tekenlessen aan dochters uit de rijke patriciërskringen van Amsterdam en Haarlem, zoals de Crommelins en de Bickers. Dit heeft ze zo’n zestien jaar gedaan. We vinden sommige van hun namen ook terug in het album amicorum (vriendenboekje) van Elizabeth Koning.

Twee bladzijden uit het album met papierkunst van Elizabeth Koning, ca. 1826.

Silhouetportret van Elizabeths moeder, mogelijk geknipt door Elizabeth zelf. Haarlem ca. 1826.

Eerste ets die Elizabeth maakte met daaronder een gedicht van Mienette Storm-van der Chijs en de handgeschreven tekst van Jacobus Cornelis Gaal. Den Haag 1850.

OP REIS

Elizabeth heeft verschillende reizen gemaakt, onder meer naar de wereldtentoonstellingen van Londen en Parijs. Dit weten we vanuit haar reisdagboeken die ze toen bijhield. Een van deze dagboeken gaat over een reis naar Engeland en Schotland die ze maakte met haar vrienden Jacobus Cornelis Gaal, schilder en etser, en Mienette Storm-van der Chijs, wereldreizigster en voorvechtster van de eerste vrouwenbeweging. Een leuk inkijkje geeft de tekst die Jacobus Cornelis Gaal schreef bij de eerste ets die Elizabeth maakte: “Eerste etsproef van mejufvrouw E.J. Koning ten huize van den ondergeteekende vervaardigd, die er slechts 12 drukken van getrokken heeft

[…] C.J.G.”

In 1859 gaat Elizabeth weer op reis. Dit keer is het haar huwelijksreis naar NederlandsIndië. Ze trouwt op 43-jarige leeftijd met Sybrand Stapert, gezagvoerder op de grote vaart. Van deze reis heeft ze voor zover

we weten geen dagboek bijgehouden, maar wel een veertigtal aquarellen van Indische planten, bloemen en dieren. Deze collectie aquarellen wordt bewaard in het Teylers Museum en wordt ook wel gezien als haar belangrijkste werk.

DOCHTER

Naast de schilderijen en tekeningen van Elizabeth, hebben we veel informatie over haar te danken aan haar enige dochter Cornelia Unger-Koning. In de juni-aflevering uit 1906 van het tijdschrift

Op de hoogte, maandschrift voor de huiskamer schrijft Cornelia een levensschets van haar moeder. Daarnaast zijn documenten van Elizabeth, zoals haar reisdagboeken, brieven, diploma’s, album amicorum, gedichten, liedjes en haar album met papierknipkunst in het Noord-Hollands Archief terecht gekomen. Zodoende kunnen we deze Haarlemse kunstenares opnieuw onder de aandacht brengen en haar een plek geven die ze verdient. ✶

Tekst: Hannah Goedbloed, conservator oude boekerij & bijzondere collecties.

Fotografie: Franklin van de Erf.

GEZICHTEN VAN HAARLEM

Corinna en Boy van der Erf

Corinna: “Ik ben van origine geen Haarlemse, maar ooit voor de liefde, die niet blijvend bleek, naar Haarlem gekomen. Na de breuk ben ik gelukkig wel in Haarlem gebleven, want inmiddels zijn we een 40-jarig huwelijksfeest, twee bonuszonen, twee prachtige dochters en een stuk of wat kleinkinderen verder en woon ik al veel langer in Haarlem dan ik ooit ergens anders heb gewoond. Ik ben begonnen in Schalkwijk en na wat omzwervingen nabij het centrum van Haarlem, weer in Schalkwijk terug. In Molenwijk: vijf minuten lopen en ik sta in vijftig tinten groen! Al met al is na ruim vijftig jaar Haarlem toch een beetje mijn stad geworden... een klein beetje.”

Boy: “Ik ben geboren en getogen in de muggenstad, met uitzondering van enkele periodes elders, soms zelfs wat langer. Destijds was het me duidelijk dat er geen stad als Haarlem voor mij zou bestaan; ik had heimwee, niet zozeer naar mijn familie als wel naar mijn stad. Vele jaren heb ik vlakbij het centrum gewoond in het Garenkokerskwartier en samen met mijn Corinna nu in Schalkwijk, waar we ons 40-jarig huwelijk hebben mogen beleven. Na lang zoeken zijn we tot de slotsom gekomen dat Molenwijk veruit de groenste wijk van Haarlem is. Tel daarbij op het zeer actieve amateurtoneel in Haarlem en het is duidelijk waar mijn hart ligt.”

De

Dreef

WAT DOE JIJ VOOR DE VRIJHEID?

2025 is een bijzonder jaar. Het jaar waarin we vieren dat we 80 jaar in vrijheid leven. Dit is niet vanzelfsprekend in de wereld waarin wij nu leven. In dit speciale jaar worden dan ook veel activiteiten georganiseerd. Van herdenkingen van verzetshelden tot huiskamergesprekken tot Bevrijdingspop. Verschillende activiteiten en een magazine die allemaal draaien om 80 jaar vrijheid. Doe mee, want vrijheid maak je samen.

Op www.visithaarlem.com/80jaarvrijheid vind je alles op een rij. Je kunt daar ook je eigen activiteit rondom 80 jaar vrijheid in Haarlem aanmelden.

Stadsmormels

Foto’s die je ontroeren of versteld doen staan van het verborgen leven van dieren in onze stad en omstreken.

Fotografie: Linda Llambias.

Poëzie

George Moormann

George Moormann is naast dichter en beeldend kunstenaar ook essayist, boekenmaker en schrijfdocent (Schrijversvakschool Amsterdam). Hij was onder meer werkzaam als redacteur bij Tirade (Uitgeverij Van Oorschot) en als eerste officiële stadsdichter van de Gemeente Haarlem. Met zijn poëzielaboratorium De Zingende Zaag verbindt hij sinds 1989 poëzie, performance, beeld en grafische vormgeving met elkaar.

Willem Bilderdijk (1756-1831) woonde de laatste vierenhalf jaar van zijn leven in Haarlem en stierf in het huis aan de Grote Markt 11 waar nu de ingang van een kledingwinkel is. 90d B verwijst naar het gedicht Haarlem (1827) waarin Bilderdijk onder meer klaagt over de Haarlemse herrie en beweert dat Amsterdamse onrust hierbij vergeleken slechts lammerengeblaat is. Ter gelegenheid van de 193ste sterfdag schreef George drie nieuwe gedichten. Zie ook de rubriek Lezen - Haarlemse Nieuwe in deze HRLM.

Meer informatie: www.dezingendezaag.com

90d B

Evenknie van Dante, Vergilius en Goethe bij hen zou het niet gebeuren van kwaad tot erger, je sterfhuis doorboord

toen een winkelcentrum met roltrappen nu vijf penthouses die afgrond spuwt de hemel aan het uitzicht op de gevels goed verpesten

fatbikes, scooters, met vlees en bloedverzaden bakfietsen die we externe baarmoeders noemen geknok, gebral, geknal, geschreeuw, sirenes

wentelende wieken boven de stad de herinnering van een glazen libelle meer lawaai dan jij zou kunnen verdragen

een schim plaatst zich aan het venster dat bleef en vlood dat is zijn naam in fraai handschrift, afspatiëring na de cijfers de afkorting van 90 decibellen ben jij.

Falco Bloemendal

is centrummanager in Haarlem en actief in verschillende besturen. Hij houdt zich in zijn vrije tijd bezig met imkeren, tuinieren en duurzaamheid.

Tuinjaar in de startblokken

Het nieuwe jaar is begonnen en ik voel de belofte van een frisse start. Terwijl velen nog bijkomen van de feestdagen, met goede voornemens en sportabonnementen, begin ik mijn eigen ‘aftrainprogramma’: werken in de moestuin.

Nu moet je niet denken dat ik me bezighoud met courgetteheffen, bloemkoolbowlen of maïsgolven hoor… Nee, ik sta liever gewoon met mijn poten in de klei – soms letterlijk. En dat werkt: niets is zo effectief om de overtollige feestkilo’s kwijt te raken als een frisse neus en een paar uur spitten in de aarde.

De moestuin heeft een kalme, stille charme in januari. Hoewel de grond er nog wat kaal bij ligt, schuilt er al leven in de bodem.

De eerste tuinbonen zitten in de grond, een van de weinige gewassen die zich niets aantrekken van kou en vorst. Elke keer dat ik naar de moestuin ga, fantaseer ik over hoe deze bonen over een paar maanden stevige groene planten vormen, met bloemen die de bijen straks weer lokken.

Die bijen, mijn trouwe werkmaatjes, zitten nu nog lekker warm in hun kasten. Tijdens de winterrust verbruiken ze minimale energie en ik zorg dat hun voedselvoorraad op peil blijft. Soms zet ik mijn oor tegen een kast om hun zachte gezoem te horen. Een geruststellend én rustgevend geluid, dat me eraan herinnert dat ze er klaar voor zijn om in het voorjaar weer aan de slag te gaan. Maar nu is het eerst nog even geduld hebben. Daarom pak alvast een handvol aarde en snuif de geur er van op, zodat ik weet: het komt goed. De natuur is er klaar voor, en ik ook.

Want hoewel ik geniet van de rust die januari brengt, kan ik niet wachten op de lente. De dagen worden gelukkig alweer langer en dat geeft me energie. Ik maak plannen voor nieuwe gewassen, experimenteer met zaaischema’s en droom over de eerste bloeiende narcissen en krokussen. Eigenlijk is dat wel het mooie van een moestuin: elk nieuw jaar biedt een kans om opnieuw te beginnen, met frisse ideeën en een gezonde dosis optimisme. Het lijken wel goede voornemens. Nu alleen nog even een paar kilo’s eraf spitten…

‘De moestuin heeft een kalme, stille charme in januari’

Fotografie: Cindy van Rees.

Fotografie: Rob Eversen.

Een openhartig gesprek met… JUDITH BLOK

‘De uithuisplaatsing van de kinderen was mijn redding’

Ze dronk dagelijks twee tot drie flessen port en gebruikte cocaïne en crack. Judith Blok was twintig jaar lang zwaar verslaafd. Haar grootste angst was haar vier kinderen kwijt te raken dus zocht ze geen hulp.

Uiteindelijk bleek de tijdelijke uithuisplaatsing van de kinderen het begin van een nieuw leven.

Ze schreef er een boek over.

‘Er zullen altijd mensen zijn met een oordeel over mij’

Mama is verslaafd is het aangrijpende en eerlijke verhaal over de worsteling van Judith (46) met alcoholisme en drugsverslaving, opgetekend door Steven de Munnik. Ze was niet alleen verslaafd, er was ook sprake van geweld in haar relaties. “Zestien jaar geleden kwam ik in aanraking met jeugdzorg door meldingen van huiselijk geweld. Sindsdien stond ik in the picture. Jarenlang volgden er vele gesprekken en ontving ik praktische hulp. Alleen liet ik nooit het achterste van mijn tong zien. Ik was zo bang dat mijn kinderen afgepakt zouden worden vanwege mijn verslaving, dat ik daar niet eerlijk over was.”

Uiteindelijk liep ze door alle problemen vast en zijn haar jongste drie kinderen toch uit huis geplaatst. “Dat moment is gek genoeg mijn redding geweest. Het was de ergste dag van mijn leven, maar het was ook de dag dat ik eindelijk aan mijn herstel kon werken. Ik kon gelukkig al snel terecht in een afkickkliniek, waar ik de hulp kreeg die ik nodig had om van mijn verslaving af te komen. Na negen maanden in een pleeggezin zijn mijn kinderen weer bij mij teruggekomen.”

PARANOÏDE EN GEWELDDADIG

Met negentien jaar kreeg Judith haar eerste kind. De relatie met de vader duurde niet lang. Op haar eenentwintigste raakte ze aan de cocaïne verslaafd, vanaf dat moment ging het snel bergafwaarts. Met haar tweede man begon ze ook crack te gebruiken. Hij werd van de drugs paranoïde en gewelddadig. “Drie keer in de week was het raak. Mijn hele lijf was bont en blauw, zeven jaar lang. Als wij aan de crack gingen wist ik hoe het eind van de avond eruit zag. Ik koos voor de drugs en nam de klappen op de koop toe, zo verslaafd was ik. Verschrikkelijk, als ik er nu aan terugdenk.” Met haar tweede man kreeg ze twee kinderen. Later kreeg ze nog een kind met een andere man. Judith had altijd een enorme hang naar meer, zoals ze dat zelf verwoordt. Het zit in haar aard. “Meer mannen, meer drank, meer drugs. Het was een heel proces om daar inzicht in te krijgen.”

Als jong meisje wilde ze graag in het middelpunt van de belangstelling staan. Ze had grote bewijsdrang en behoefte aan bevestiging van haar omgeving. Vanaf haar achtste tot haar vijftiende jaar deed ze intensief aan ballet. Daarna was ze twintig jaar lang de assistent van een illusionist. “Al die aandacht paste goed bij me.” In het begin trad ze drie à vier keer per week op, uiteindelijk nog maar één keer. Optreden werd door haar verslaving steeds lastiger. “Tijdens de show moest ik nuchter zijn. Als ik om twaalf uur ’s nachts thuis kwam ging ik gelijk aan de drugs. Ik heb wel eens met een weggeschminkt blauw oog opgetreden. Als mensen vragen stelden had ik altijd een goede smoes paraat. Sommigen wisten van het geweld en spraken me daar ook op aan. Ze adviseerden me te stoppen met de relatie, maar dat lukte me niet.”

TATOEAGE OP POLS

Judith was zich terdege bewust van de ernst van haar verslaving en de situaties waar dat toe leidde. Er waren af en toe momenten vooral, ‘s nachts in bed, dat haar geweten opspeelde,

‘Ik leefde in de waan van het gebruik’

maar de volgende ochtend onderdrukte ze dat gevoel direct met drank en drugs. “Ik leefde in de waan van het gebruik. Natuurlijk voelde ik me enorm schuldig naar de kinderen. Het was een rollercoaster. Ik wilde stoppen en veranderen, maar het volgende moment belde ik alweer de dealer. Het ging niet.”

Op de binnenkant van haar pols staat een tatoeage: 10-5-2018. De dag waarop ze voor het eerst clean was, twee weken nadat haar drie jongste kinderen uit huis waren geplaatst. “De uithuisplaatsing was verschrikkelijk. Nu is het zover dacht ik, die zie ik nooit meer terug. Precies waar ik altijd zo bang voor was. Gelukkig heeft het niet lang geduurd, negen maanden later kon ik ze weer in mijn armen sluiten. In de kliniek heb ik het 12-stappenprogramma gevolgd, dat leerde mij op alle fronten helen. Dus ook mijn schuldgevoel naar de kinderen. Ik begreep dat ik de ziekte verslaving had, waardoor ik geen goede keuzes kon maken en ook niet kon stoppen met gebruiken. Dat besef heeft mij echt geholpen. Tijdens de eerste meetings in de kliniek waarin andere vrouwen hun vergelijkbare verhaal vertelden, ervoer ik bevestiging en erkenning. Ze kwamen uit

dezelfde ellende, dat gaf steun.” Voor de kinderen was de uithuisplaatsing uiteraard niet prettig. Volgens Judith hebben de twee jongste meisjes, op dat moment drie en zes jaar, er het minst onder geleden. “Ze waren nog jong en kwamen bij mij om de hoek in een warm pleeggezin terecht. Ze konden op dezelfde school blijven en nog steeds met hun vriendjes en vriendinnetjes afspreken. Voor mijn zoon was het anders. Hij kwam met tien jaar in Callantsoog terecht bij een pleegvader. Hij kijkt minder positief terug op die periode. Mijn oudste zoon was negentien en mocht thuis blijven. Voor hem was het een tegenstrijdige situatie. Aan de ene kant was hij blij dat zijn moeder eindelijk hulp kreeg. Hij heeft natuurlijk het meest meegekregen van het huiselijk geweld en mijn verslaving. Ook hij was wanhopig en uitgeput. Aan de andere kant verlieten zijn broertje en zusjes het huis zonder dat hij wist of en wanneer ze terug zouden komen.”

SCHRIJNENDE SITUATIES

Mama is verslaafd is een ongefilterd verslag van het leven van Judith. Ze spaart zichzelf niet. “Ik wilde mezelf niet als slachtoffer neerzetten. Als je het doet, dan doe je het goed en ga je er geen mooiere geschiedenis

van maken, vond ik. In het boek vertel ik het ‘echte’ verhaal.” Judith hoopt met het boek bewustzijn te creëren over de schrijnende situaties van moeders die kampen met verslaving. “Hoe schrijnender, hoe minder snel ze hulp zoeken in de angst hun kinderen te verliezen. Het is een verschrikkelijk dilemma. In mijn geval niet alleen voor mij, maar ook voor mijn oudste zoon én voor mijn ouders. Mensen vragen me waarom ze niet ingrepen, maar zij ervoeren hetzelfde dilemma. Mijn kinderen waren alles voor mijn ouders. Moesten zij dan verantwoordelijk worden voor een eventuele uithuisplaatsing? Dat konden ze niet. Ze probeerden waar mogelijk mijn kinderen op te vangen en mij te helpen.”

Nadat de drie kinderen weer terug waren bij Judith, de ondertoezichtstelling was beëindigd en de rust teruggekeerd, bedacht ze wat haar had kunnen helpen tijdens haar crisisjaren. “Ik vond het onbegrijpelijk dat jeugdzorg niet met ervaringsdeskundigen werkte. Contact met mensen met een verslavingsverleden had mij kunnen helpen. Ze hadden waarschijnlijk gezien dat ik verslaafd was en dat veel problemen daarmee samenhingen. Ze hadden angst bij me kunnen wegnemen. Ook was uithuisplaatsing wellicht niet nodig geweest als ik eerder de juiste hulp had gekregen.”

‘Ik wil mezelf niet als slachtoffer neerzetten’

Judith heeft inmiddels zelf een opleiding tot ervaringsdeskundige gevolgd en werkt al twee jaar bij jeugdzorg. “Ik word ingezet bij gezinnen waar dezelfde problematiek heerst als ooit bij mij. Mijn verhaal en de ‘snelle’ terugplaatsing van mijn kinderen geven anderen hoop. Sommigen vinden daardoor de motivatie om eerlijk te zijn over hun problemen en kunnen dan eindelijk de juiste hulp aannemen.”

VERSCHRIKKELIJKE MOEDER

Sinds kort is Judith ook adviseur bij de Raad voor de Kinderbescherming. “Ik ben de eerste op landelijk niveau, daar ben ik trots op. We zijn net begonnen. Als ervaringsdeskundige zal ik worden ingezet op verschillende vlakken, bijvoorbeeld door een vrijblijvend gesprek te voeren met iemand wiens kinderen uit huis zijn geplaatst of door adviezen te geven aan beleidsmakers.”

Op het moment is Judith nog de enige ervaringsdeskundige die voor jeugdzorg werkt. Haar doel is dat over tien jaar veel meer ervaringsdeskundigen families begeleiden. “Ik ben een eigen jeugdzorginstelling gestart en ondersteun ouders die te maken krijgen met ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing van hun kinderen. Ik merk dat ze niet alleen voor korte termijn, maar ook voor een langere periode hulp nodig hebben, bij evaluaties bijvoorbeeld, rechtszaken of bij het lezen van rapportages.”

Namens Kenter Jeugdhulp treedt Judith bovendien op in een aantal voorstellingen over pleegzorg. Drie sprekers delen op het podium hun verhaal met het publiek.

Judith vertelt openhartig over haar leven in de hoop anderen te helpen. Dat ze daarvoor eerlijk en kwetsbaar de toeschouwers te woord moet staan, kost haar geen moeite. “Er zullen altijd mensen zijn met een negatief oordeel over mij. Zij vinden me een verschrikkelijke moeder die geen kinderen had mogen krijgen.”

OOGAPPELTJE

Enkele maanden voor de lancering van haar boek is de vader van Judith overleden. Ze is dankbaar dat hij haar nog clean heeft meegemaakt en getuige was van de start van het boek. “Hij was zo trots op me.” Ze raakt geëmotioneerd. “Mijn vader heeft zoveel moeilijke jaren met me meegemaakt. We waren heel close, hij was alles voor me. Ondanks dat hij gek van me werd, bleef ik zijn oogappeltje. Tot op zijn sterfbed lag hij te glunderen als ik over mijn boek vertelde. Fantastisch, dat we dat nog hebben kunnen delen.” ✶

Voor meer informatie over de jeugdzorginstelling van Judith zie: www.judithblokggz.nl

Boek Mama is verslaafd is te koop bij de reguliere boekenwinkel in de regio en te bestellen via bol.com.

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Daan Ruijter.

Ontdek Rigatoni, de nieuwe pastabar in de Koninginnebuurt. Op de hoek van de Tempeliersstraat vind je Rigatoni, een fijne pastabar gevestigd in ontwikkelingsproject ‘de Vierhoek’. In tegenstelling tot de moderne buitenkant, heerst er binnen een warm en huiselijk gevoel, een ‘luxe buurtrestaurant’ waar je je meteen op je gemak voelt.

Bij Rigatoni kun je terecht om uitgebreid te tafelen met vrienden of familie, maar ook voor een snel bord pasta aan de lange bar. Tevens ideaal om voor of na de voorstelling in de Stadsschouwburg even iets te eten. Laat je verrassen door de Italiaanse snacks, verse pasta’s en mooie wijnen van Ockhuysen.

Tempeliersstraat 31 | Zeven dagen per week geopend | www.rigatoni.nl Volg @rigatoni_pastabar Fotografie:

PASTABAR RIGATONI

The Harlem Social Club

Wine Bar & Kitchen

De Private Wining Room van wijnbar The Harlem Social Club is opnieuw ingericht. Een sfeervolle privéruimte met een ronde bank en statafels. “Wijnliefhebbers kunnen hier in stijl genieten van onze hospitality”, zegt eigenaar Roger Langhout. De wijnbar staat er om bekend dat gasten maar liefst 84 wijnen kunnen proeven en zo hun eigen smaak leren kennen. “Bij ons kan je een bijzondere wijn drinken zonder dat je er gelijk een hele fles van hoeft te kopen, zelfs niet eens een glas. Je kan ook een slokje nemen en in je eigen tempo nieuwe smaken ontdekken. Wij bepalen niet wat je moet drinken, je gaat zelf op onderzoek uit.”

Private Wining Room

De opnieuw ingerichte Private Wining Room is een gezellige privéruimte waar gasten apart kunnen zitten van de rest van de zaak, uitermate geschikt voor borrels en vrijgezellenfeestjes. “In een warme huiskamersfeer kunnen gasten ook hier zelf hun eigen wijnen tappen.

The Harlem Social Club heeft een goede keuken. Je kunt bij ons een hele avond genieten van verschillende wijnen en diverse bijpassende kleine gerechten. Shared dining, met elkaar een beleving creëren.”

Roger vraagt geen zaalhuur, maar een minimale besteding. “Dat maakt het laagdrempelig. Voor 500 euro heb je de Private Wining Room voor jezelf. De gasten moeten dat bedrag dan wel consumeren. De ruimte is geschikt voor maximaal 22 personen.”

Gedempte Oude Gracht 34 | www.theharlemsocialclub.com

‘ONZE PRIVATE WINING ROOM IN EEN NIEUW JASJE’

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Jonne van der Fange.

HHRLM’S EXCLUSIEVE COLLECTIE

JANUARI - FEBRUARI 2025

ANOTOMY OF A SUICIDE

Drie generaties vrouwen raken verstrikt in de onzichtbare draden van een intergenerationeel trauma. In de muren van het familiehuis dat Bonnie, de jongste dochter, heeft geërfd, lijken onderdrukte spoken op te duiken. Moet ze het verleden eerst opgraven om vooruit te kunnen in haar leven? dinsdag 28 januari

COMMON GROUND

In Common Ground bewegen twee krachtige dansers zich als in een choreografisch schaakspel, waarbij diepgewortelde regels worden doorbroken door onverwachte, dynamische bewegingen. Deze meeslepende dansvoorstelling van de internationaal gerenommeerde choreografe Anouk van Dijk is een reis door de complexe relaties die we aangaan met elkaar en de wereld om ons heen. Het zoeken naar een gemeenschappelijke basis, naar verbinding en begrip, staat daarbij centraal. woensdag 29 januari

BURNING SWEETGRASS

UMA gaat in Burning Sweetgrass dit grote onderwerp te lijf met meerstemmige samenzang en opzwepende dans, om zo een antwoord te vinden op de allesomvattende vraag: hoe kunnen we leven met de dood? Hakkelende gesprekken in de aula, gefluister bij de cake en koffie, een slideshow met foto’s waarbij niemand weet of hardop huilen gepast is; mensen gedragen zich zelden zo ongemakkelijk als op een begrafenis. Wat is de rijkdom of armoede van de rituelen die we hebben gecreëerd rondom de dood? woensdag 5 t/m zaterdag 8 februari

DE HERONTDEKKING VAN DE HEMEL

Is het een concert? Is het een voorstelling? Nee, of nou ja, misschien wel allebei! Het is hoe dan ook spoken word-artiest Manu van Kersbergen die samen met muziekcollectief multibeat een intensieve crossover heeft ontwikkeld tussen woordkunst en compositie. De Herontdekking van de Hemel is de ultieme spoken word-beleving. woensdag 5 februari

SPILL THE TEA

Drie vrouwen ontmoeten elkaar tussen de verffolies, krullers en tondeuses. De één voor haar maandelijkse permanentje, de ander voor een messy beach wave glowing highlight blow out look. Krampachtig klampen ze zich vast aan het enige wat hen dichterbij elkaar brengt; de Roddel. Hoe makkelijk oordelen we over iemand die we niet kennen? Hoe ver reikt onze empathie? Spill the tea is een horror-soap over roddelcultuur in een kapsalon. Met ons hoofd onder de droogkap en ogen op ons spiegelbeeld worden we geconfronteerd met onze onvermijdelijke hypocrisie en oneindige nieuwsgierigheid.

vrijdag 14 en zaterdag 15 februari

Energieplein 69, Open tijdens tentoonstellingen: van vrijdag t/m zondag 12.00 uur t/m 17.00 uur.

Nieuwe Vide is een Haarlems kunstpodium én broedplaats waar experiment en talentontwikkeling centraal staan. We bestaan al 30 jaar in Haarlem en programmeren hedendaagse kunst, filmavonden, live action painting, audiovisuele performances en muziek.

Ook bestaat de broedplaats uit 26 ateliers met meer dan 30 kunstenaars en makers. Je kan bij ons spannende exposities bekijken, meedoen aan onze workshops en ‘Open Draws’ onder de noemer Teken or Leave it. Ook eten we elke woensdag om 13.00 uur soep met elkaar; voor een kleine donatie kan je mee-eten.

Nieuwe Vide heeft haar roots in de kraakbeweging en bouwt voort op deze idealen. Dit zie je terug in onze programmering, maar we bieden ook de ruimte aan activistische (kunst)collectieven en hebben een artist-in-residency, waar kunstenaars kunnen werken aan nieuw werk. Vanaf heden tonen wij in HRLM onze nieuwste exposities, laten we zien wat de kunstenaars uit onze broedplaats en residency aan het maken zijn en welke activiteiten je bij ons kan doen.

Neem een kijkje op www.nieuwevide.nl en volg ons via Instagram: @nieuwevide.

TEKEN OR LEAVE IT CREATIEVE AVONDEN

Elke twee weken op woensdagavond van 19.00 tot 21.30 uur biedt Nieuwe Vide een gezellige plek voor illustratoren, makers en iedereen die graag creëert. Je kunt samenwerken, van elkaar leren, of juist rustig aan je eigen project werken. Het draait vooral om ontspannen en creatief bezig zijn.

Breng je eigen materiaal en ideeën mee, Nieuwe Vide zorgt voor een inspirerende ruimte en wat extra materiaal om mee te experimenteren. Eén keer per maand is er een open tekenavond, en de andere keer een thematische workshop door een gastkunstenaar, gevolgd door een open tekenavond.

Aankomende data in januari en februari: • 15 jan – Open Draw • 29 jan – Workshop • 12 feb – Open Draw • 26 feb – Workshop

Bij Open Draws kun je gewoon binnenlopen. De workshops werken met aanmeldingen (via Eventbrite). Er wordt gewerkt met flexibele tarieven. Kun je het niet betalen? Kom toch! www.nieuwevide.nl/tarieven

Volg @tekenorleaveit op Instagram om op de hoogte te blijven van aankomende workshops.

RE-VIEWING SITES OF PRESERVATION

door collectief Notes on Hapticity, bestaande uit Hannah Dawn Henderson, Kees van Leeuwen en Elena Kostenko.

In de tentoonstelling verwijzen de kunstenaars naar verhalen die zich op drie verschillende locaties bevinden: een voormalige nucleaire bunker, een nationaal archief van architectuur en een vervallen gebouw dat is omgebouwd tot huisvesting voor asielzoekers. Paradoxaal genoeg kan elk van deze structuren worden gezien als zowel een plek van bescherming als van geweld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hoe er wordt omgegaan met inclusie en exclusie in een asielzoekerscentrum en de politieke omstandigheden die het ontstaan van zulke ruimtes noodzakelijk maken.

Door hun onderzoek naar deze structuren kwamen de kunstenaars in aanraking met symbolen, verhalen en beelden die verbanden laten zien tussen ideeën over staatsvorming, ontheemding, sociale en politieke grenzen, kolonialisme en internationale conflicten. Door middel van hun eigen kunstwerken proberen de kunstenaars deze plekken opnieuw te bekijken (re-view). Dit doen zij door deze ruimtes binnen de tentoonstellingsruimte te ensceneren.

Van 1 februari t/m 14 april, 14.00 uur.

Foto: Eva Kreuger.

Marc de Beyer

Deze column wordt afgewisseld door Marc de Beyer (directeur Teylers Museum) en Lidewij de Koekkoek (directeur Frans Hals Museum).

Prachtige musea in Haarlem

Haarlem is een prachtige historische stad, zeventiendeeeuwse huizen, de indrukwekkende Bavo-kerk, een fraai stadhuis, restanten van middeleeuwse kloosters... de stad is bovendien gezegend met geweldige musea. Van het Corrie ten Boomhuis tot het Frans Hals Museum, van Verwey Museum Haarlem tot Teylers Museum, allen dragen bij aan de leefbaarheid en economie van de stad. Uit onderzoek blijkt dat mensen het liefst willen wonen in de nabijheid van erfgoed en cultuur. Voor toeristen is het de belangrijkste reden om een stad te bezoeken.

MAARTEN VAN HEEMSKERCK En het gaat goed met de Haarlemse musea. Ik noem een fantastisch samenwerkingsproject van het Frans Hals Museum en Teylers Museum (en Stedelijk Museum Alkmaar) dat veel bezoekers naar de stad trok: Maarten van Heemskerck. Al begin december kwam de 75.000ste bezoeker naar de tentoonstelling. We hebben er niet alleen deze fenomenale zestiende-eeuwse kunstenaar mee op de kaart gezet, maar ook de stad Haarlem.

TWEE KEER DE ARENA Ook De Grote Illusie – 200 jaar Virtual Realities droeg bij aan bezoek aan de stad. De belevingstentoonstelling trok maar liefst 105.000 mensen. Of, zoals mijn collega tegen haar zonen zei bij een wedstrijd van het Nederlands elftal in de Johan Cruijff ArenA: “twee keer dit stadion naar mijn tentoonstelling”. Als je in een museum werkt lukt het niet vaak je pubers even stil te krijgen…

DOLLY EN COBA Ook 2025 wordt weer een mooi museumjaar in Haarlem. Verwey Museum Haarlem ‘laat liefde regeren’ met een tentoonstelling over cabaretier en tekstdichter Dolly Bellefleur. Het Frans Hals Museum vestigt na een zestiende-eeuwse man, Maarten van Heemskerck, in de herfst van 2025, de aandacht op een vroegtwintigsteeeuwse vrouw: Coba Ritsema. Een in haar tijd zeer succesvolle kunstenaar, die na haar dood wat vergeten is, en die het verdient om weer in de schijnwerpers te worden gezet.

KOSMOS Teylers Museum gaat in 2025 de ruimte verkennen, met de tentoonstelling Kosmos. De historische zalen van het oudste museum van Nederland worden verrijkt met hedendaagse kunst van gerenommeerde binnen- en buitenlandse kunstenaars: een door

klimaatverandering gevluchte astronaut in de Fossielenzaal, enorme foto’s van het heelal in de Schilderijenzaal en een grote spiegelende satellietbol in de Ovale Zaal.

Het wordt spectaculair!

MICHELANGELO Dat geldt ook voor de tentoonstelling erna: De mannen van Michelangelo. Teylers Museum wordt door velen misschien vooral gezien als een wetenschapsmuseum. Met fossielen, natuurwetenschappelijke instrumenten, mineralen en sterrenkijkers. Maar al sinds 1784 verzamelt het museum heel actief kunst. De grote klapper vindt al plaats in 1790, wanneer het museum in Rome een verzameling van 1.700 voornamelijk zestiende-eeuwse tekeningen van Italiaanse meesters koopt. Daaronder bevinden zich werken van wereldberoemde kunstenaars als Rafaël en Michelangelo. Wist je bijvoorbeeld dat het museum tekeningen heeft die Michelangelo maakte voor De schepping van Adam op het plafond van de Sixtijnse Kapel? Het is misschien wel het bekendste kunstwerk ter wereld, met de twee naar elkaar gerichte handen.

HET MANNELIJK LICHAAM

Michelangelo was gefascineerd door het mannenlichaam. In bijna al zijn kunstwerken speelt het een rol, veelal naakt, gespierd en in een uitdagende en expressieve houding. De mannen van Michelangelo toont Michelangelo’s focus op het mannelijk lichaam: de anatomie, klassieke invloeden, de religieuze betekenis en zijn persoonlijke voorkeuren. We verwachten in drie maanden meer dan 100.000 bezoekers te ontvangen.

2025 wordt dus een mooi cultureel jaar voor Haarlem, voor zijn inwoners en voor bezoekers van buitenaf. Ik kan niet wachten!

WINTERREISE DOOR

VRENSEN & FRENCKEN

Sopraan Astrid Vrensen en kleinkunstenaar Mylou Frencken hebben de handen ineengeslagen en komen met een originele vertolking van Schuberts liederencyclus Winterreise Astrid zingt de 24 liederen en Mylou geeft er een hedendaagse vertellende omlijsting aan. Als luisteraar word je meegenomen in de emoties van de eenzame reiziger. Hij doolt wanhopig door een winterlandschap, verscheurd door verdriet en verlies en op zoek naar innerlijke rust. Je voelt de eenzaamheid en desillusie waar hij mee worstelt, maar ook de veerkracht, hoop en liefde die hem door laten gaan. Piano: Lodewijk Crommelin. Zondag 26 januari, 15.30 uur

FREDDIE MERCURY OP PIANO

Meesterpianist Bernd van den Bos laat zien dat zijn grote liefde, de muziek van Freddie Mercury, origineel geschreven voor een rockband of groot orkest, ook overeind blijft met alleen een vleugel! Sterker nog, de genialiteit van Freddie’s composities komen vaak nog beter naar voren. Zeker als je de oprechte verhalen achter de muziek van deze legende hoort. En Bernd gaat verder. Wat hebben Rachmaninov & Queen gemeen? Hoe klinkt Barcelona als een Mozartsonate? En wat maakt Bohemian Rhapsody een absoluut klassiek meesterwerk? Zondag 9 februari, 15.30 uur

RUUD HOUWELING & RO KRAUSS

Ruud Houweling heeft een reputatie opgebouwd als één van Nederlands meest oorspronkelijke songwriters. Hij heft een puur en eigentijds geluid, waarin Europese folk en klassieke elementen doorklinken. In De Liefde speelt hij met altviolist Ro Krauss liedjes van zijn meest recente albums Accidental Pictures en Erasing Mountains. Zonder de drums, blazers en strijkers die op zijn platen een belangrijke rol spelen. Juist in deze uitgeklede vorm komt de kern van de liedjes uitvergroot naar voren. Houweling omlijst zijn songs graag met verhalen over de totstandkoming ervan. Vrijdag 31 januari, 20.30 uur

MARCO LOPES STAAT PARAAT

Marco Lopes, de harigste cabaretier van dit moment, staat klaar voor zijn derde voorstelling Paraat Gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Marco neemt je mee naar het moment dat hij voor iemand klaarstond. Was dat nou wel zo’n goed idee? Had hij dit wel moeten doen? Wat vindt hij er eigenlijk echt van? En hoe zeg je dat soort dingen? Wat zijn de consequenties van het aangeven van je grenzen? En wat levert het op? Een avond vol vragen, verrassingen en verhalen over ouder worden, voor jezelf opkomen, jezelf laten zien en horen. Marco is er eindelijk klaar voor. Hoopt hij...

Vrijdag 21 februari, 20.30 uur

JONG TALENT

THE BELLEMAN BROTHERS

Wout en Jonas Belleman: een 17-jarige tweeling uit Haarlem die uitblinkt in jazzmuziek. Wout speelt gitaar, Jonas speelt trompet en zingt als een oude crooner. De jongens zijn inmiddels al behoorlijk bekend in de muziek-scene en speelden ook al op Haarlem Jazz. Hoog tijd dus om ze te spreken.

Hoe zijn jullie in de jazzmuziek beland?

Wout: “Doordat Jonas trompet ging spelen, kwamen we al snel bij de jazz uit. We houden natuurlijk ook van andere muziek en ik speel bijvoorbeeld ook veel blues, maar als we samen spelen, spelen we jazz.”

Jonas: “We spelen dan voornamelijk swingmuziek uit de jaren ’20 en ’30, in het straatje van Louis Armstrong. We staan graag in verbinding met het publiek en willen echt entertainen. Het dansbare en toegankelijke van swingjazz is daar echt geschikt voor.”

Hoe oud waren jullie toen jullie begonnen met muziekspelen?

Jonas: “Op ons zesde zijn we begonnen en vanaf ons twaalfde zijn we gaan optreden in Haarlem en omstreken.”

Wout: “De afgelopen twee jaar hebben we elke zaterdag in The Louisiana Lobstershack

opgetreden. Helaas is dat café-restaurant nu gesloten. We hebben daar heel erg veel geleerd. Van een volle zaak tot aan een publiek van drie man: we weten inmiddels hoe je dat aanpakt.”

Jonas: “Elke week heb ik de shows ook opgenomen en konden we alles terugluisteren om het samen te evalueren. Daar zijn we een stuk beter van geworden.”

Dat klinkt heel erg professioneel. Willen jullie beroepsmuzikanten worden?

Wout: “We zijn net klaar met de middelbare school en hebben nu een tussenjaar. We willen ons in alle vrijheid op de muziek storten en dan volgend jaar naar het conservatorium in Amsterdam gaan.”

Jonas: “We zijn wel iets te fanatiek van start gegaan, want we kregen al snel allebei blessures… Maar na vier maanden rust zijn we nu helemaal klaar om weer te spelen!”

Komen jullie uit een muzikaal nest?

Wout: “Onze ouders houden heel erg van muziek, maar spelen zelf niet meer. Ze hebben er wel voor gezorgd dat we op muziekles gingen, maar ze hadden nooit verwacht dat we zo gedreven zouden worden.”

Wat heeft muziekstad Haarlem jullie tot nu toe gebracht?

Jonas: “Naast The Louisiana Lobstershack, vooral ook Café Stiel’s. Elke maandagavond is daar een jamsessie en vanaf onze 14de komen we daar bijna elke week. Daar hebben we ontzettend veel geleerd.”

Wout: “Eigenaar Joost is heel vriendelijk en heeft ons veel kansen gegeven. Zo heeft hij geregeld dat wij op de Grote Markt tijdens Haarlem Jazz konden spelen. Dat was een fantastisch optreden!”

Is het feit dat jullie een tweeling zijn een pluspunt voor jullie muzikale samenwerking?

Wout: “Dat denk ik wel. Sinds we zes jaar oud zijn, maken we al samen muziek; dat geeft wel aan hoe soepel het tussen ons gaat.”

Jonas: “We denken vaak hetzelfde, delen vaak dezelfde mening. En ook wat betreft onze muzieksmaken zitten we altijd op een lijn. We kunnen niet wachten om samen naar het conservatorium te gaan!”

Check instagram: thebelleman_brothers Productie en Tekst: Joost Dobbe.

MEER WETEN OVER DE MUZIKALE BROERS?

Voor meer informatie over stadswandelingen, rondleidingen en workshops bij de tentoonstelling zie www.verweymuseumhaarlem.nl.

AQUARELLEN: VERWEY OP REIS

20 jan t/m 30 mrt 2025

De meeste toeristen leggen hun reizen met een camera vast, maar kunstenaars gebruiken daarvoor graag een schetsboek. Verwey is daarop geen uitzondering. Hij maakt tijdens zijn reizen tussen 1960 en 1970 naar onder meer Italië, Frankrijk en Engeland snelle tekeningen en aquarellen. Niet gemaakt voor de verkoop of om tentoon te stellen, maar gewoon voor zijn eigen plezier. De tentoonstelling Aquarellen: Verwey op reis laat weinig getoonde privé-aquarellen zien die de meester maakte tijdens zijn reizen.

KEES VERWEY

Verwey (1900-1995) is vooral bekend geworden met zijn bloemstillevens, portretten, interieur- en atelierstukken. Over hem werd gezegd dat hij door zijn degelijkheid een late negentiende-eeuwer was, maar dan in een modern jasje. Hij voelt zich verwant met de tradities van zowel de Haagse als de Amsterdamse School en zijn werk wordt gezien als een voortzetting van de impressionisten, hoewel hij soms ook een brug slaat naar de abstracte kunst. Verweys aquarellen kenmerken zich door zijn meesterlijke techniek, zijn innovatieve gebruik van licht en kleur, en zijn vermogen om het alledaagse op een verfrissende manier weer te geven. Hij wordt gezien als een van de grootste aquarellisten van de twintigste eeuw.

Otto Schilling - ’t Wed, zicht op watertoren, Overveen (Bloemendaal), aquarel, 2023.

NATUURLIJK HAARLEM EN OMGEVING

1 feb t/m 27 april 2025

Antoon Erftemeijer en Otto Schilling verkenden jarenlang de opvallend groene leefomgeving van Haarlem en omgeving en schilderden talloze impressies. Hun werk vormt een lofzang op een uniek stuk Nederland.

Foto: Erwin Olaf, Godin van de Liefde (2009).

LAAT LIEFDE

REGERENDOLLY

BELLEFLEUR

t/m 11 mei 2025

Collectie Verwey Museum Haarlem.

Dolly Bellefleur vraagt al 35 jaar aandacht voor mensenrechten in het algemeen, en de acceptatie van LHBT+ in het bijzonder. Een goede reden om feestelijk uit te pakken met een kleurrijke en urgente overzichtstentoonstelling, ondersteund met een divers publieksprogramma vol inspirerende activiteiten.

BRONGEBOUW – OPKOMST EN ONDERGANG VAN EEN HAARLEMS KUUROORD

31 jan t/m 27 april 2025

De tentoonstelling over het negentiendeeeuwse Brongebouw en Hollandia Bronwater onthult een vrij onbekend, maar bijzonder hoofdstuk in de geschiedenis van Haarlem en Zuid-Kennemerland.

Kees Verwey, Notre Dame (Parijs), aquarel 1964.

Kees Verwey, pleintje met platanen in Parijs, aquarel, 1966.

Algemeen directeur Patronaat

Jolanda Beyer

Even terugkijken

Zo aan het begin van een nieuw jaar komt er altijd een moment waarop we terugkijken. Januari 2024 lijkt dan een eeuwigheid geleden en toch ook weer niet. De foto’s van het jaar die we in huize Beyer op het grote scherm voorbij laten komen in onze privé-photostream geven altijd weer veel ‘oh ja’- en ‘aaahhh’momentjes. Soms blije, zoals de jaarlijkse Nieuwjaarsduik en soms ook verdrietige momenten, zoals een wel heel zieke vader.

Tijdens de jaarwisseling is de traditie om briefjes met vragen als ‘wat neem je mee uit 2024 en wat laat je heel graag achter?’ in de hoge hoed te gooien en om beurten één te pakken. Ook daar komen vaak verrassende verhalen uit, dingen waar je soms helemaal niet van wist dat die de ander bezighielden.

Waardevolle momenten waarin we even echt met elkaar delen en luisteren – wat in de waan van de dag en door de vele schermpjes vaak best moeilijk is.

Dat er verder in de grote hoeveelheid jaaroverzichten in de media maar weinig moois te vinden is, sluiten we dan graag even buiten. Ons realiserend dat het een luxe is dat we dat überhaupt kunnen en dat voor veel mensen juist deze tijd moeilijk is.

Terugblikkend, nog even zonder de foto’s, weet ik in ieder geval dit: het was een vol jaar, een enerverend en overwegend fijn jaar. Met als, niet per se fijne, mijlpaal, het definitieve vertrek van de dochters uit ons stekkie. Dat ze maar twee verdiepingen hoger in hetzelfde pand wonen is dan weer wel heel fijn. Ik geloof dat zij dat ook vinden…

Bij Patronaat kijken we terug op het jaar waarin we 40 jaar bestonden. Het jaar waarin ik me realiseerde dat livemuziek écht van alle leeftijden en achtergronden is. Of, zoals adjunct-directeur van Patronaat Lobke Borsboom het zo mooi zegt: “Livemuziek is een levenselixer.” Want precies dát zagen we bij de door Peter Bruyn georganiseerde reünie van Grin, de legendarische Haarlemse rockgroep en het veelzijdige vehikel voor de muziek van songschrijver Maarten Veldhuis. Mensen die 40 jaar geleden al op het Patronaat-podium stonden, stonden er nu weer. Evenals de mensen in de zaal én de mensen achter de techniek. En iedereen genoot.

We zagen het ook bij de megavette show van Mula B, die juist voor het eerst in Patronaat stond, evenals een heel groot gedeelte van het jonge publiek. En zo gaat de lijst van mooie Patro-momenten eigenlijk altijd door, welk jaar het ook is.

Ik hoop dat het bezoeken van livemuziek een goed voornemen voor 2025 voor jullie allen is. Lekker dansen in de zaal óf meebewegen vanaf een barkruk of (rol)stoel kan ik ook iedereen aanraden.

Ik heb zin in het nieuwe jaar, met alle leuke en lieve mensen thuis én bij Patronaat. Ik zie veel livemuziek, een lange vakantie naar mijn moeders mooie geboorteland Indonesië, en nieuwe ervaringen in de glazen bol. En wie weet kan ik dan begin 2026 terugkijken op een jaar met foto’s waarop nergens een sigaret te vinden is!

LEUK IN JANUARI

DEBAT

Wie in de stad heeft welke verantwoordelijkheid in het tegengaan van seksueel grensoverschrijdend gedrag? Wat kan de gemeente doen en welke profilering hoort daarbij? En wat zijn oplossingen om seksueel grensoverschrijdend gedrag te verminderen? Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een groot maatschappelijk probleem. Helaas is dit gedrag ook veel voorkomend in het uitgaansleven. Nachtwacht Haarlem vindt dat dat anders moet en organiseert daarom het debat ‘Haarlem tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag (in de nacht)’. Samen met een host, verschillende gasten en de rest van het publiek ga je in gesprek en op zoek naar oplossingen. Kom langs en praat mee!

Pletterij, dinsdag 21 januari 20.00 uur.

KLASSIEK

KLEINKUNST

Rosanne Alderliefste – Regarde moi, kijk mij gaan

Met haar liefde voor het Franse chanson betoverde zangeres

Rosanne al het theaterpubliek in de band Gerard Alderliefste & friends. Nu trekt ze je in haar eigen wereld van intieme kleinkunstliedjes, krachtige ballads en energieke electropop in het Frans én in het Nederlands. In Regarde-moi, kijk mij gaan, naar de gelijknamige titel van haar laatste single, vertolkt ze, in samenwerking met Alliance Française Kennemerland, Franse chansons en Nederlandse liedjes van haar voorbeelden Edith Piaf, Stromae en Wende Snijders en brengt ze haar eigen werk. Verhalenhuis, 25 januari.

EXPOSITIE

Van 11 januari tot en met 1 maart 2025 is het nieuwe werk van Martine de Ruiter – schilder ijen –, Leon Strous – beelden – en Judith Daams – schilderijen– te zien in Galerij Année. Galerie Année, Gedempte Oudegracht 33.

Klarinetist Lars Wouters van den Oudenweijer met het Prisma Strijktrio

Lars weet met zijn warme en krachtige toon de harten van de luisteraars te raken. Fortwachter 1, Vijfhuizen, 26 januari.

LIVE MUZIEK

Mix van pop/rock-classics en guilty pleasures

Al meer dan 25 jaar is Stiel’s de meest swingende en drukste horecazaak van Haarlem. Stiel’s onderscheidt zich door 6 dagen per week live-muziek te programmeren met elke maandag de druk bezochte jamsessies. Na de live-muziek en in het weekend draait DJ Stiel’s door met de beste soul, r&b, hiphop en dance van de laatste 30 jaar. Cafe Stiel’s, 17 januari 20.00 - 02.00 uur entree gratis.

17-01

18-01

27-01

14 FEB 29 JUN

Edwin van Balken

Deze column wordt afgewisseld door Edwin van Balken, directeur Stadsschouwburg en PHIL, en Mylou Frenkcen, artistiek leider Theater De Liefde.

Theater en muziek maken gelukkig

“Wat kan jij voor positiefs melden over 2024?” Die vraag kreeg ik van een journalist eind december en ik viel in eerste instantie helemaal stil. “Iets positiefs?” herhaalde ik. Lastig… oorlogen, conflicten, polarisatie en klimaatdreiging genoeg in het afgelopen jaar, dus ik kon zo snel niet iets bedenken.

Ik merk dat mensen in mijn omgeving zich ook zorgen maken over de toestand in de wereld en hoe we met elkaar samenleven. Het voelt alsof er een grauwsluier hangt over ons bevoorrechte landje. Dus voor leuke herinneringen en geluksmomenten in 2024 moet ik vooral terugvallen op kunst en cultuur. Mijn werk biedt genoeg mogelijkheden om in theater- en concertzalen te zitten en daar was heel veel te genieten. Het lijkt erop dat theatermakers, musici en artiesten sterk de noodzaak voelen om met veel moois de lelijkheid die er nu is te willen compenseren.

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het beleven van kunst mensen gelukkiger maakt. Heel simpel te verklaren doordat de ervaring van mooie kunst het chemische stofje dopamine in de hersenen produceert, waardoor je een ‘geluksgevoel’ krijgt. Mijn overtuiging is dat die beleving wordt versterkt doordat je met heel veel anderen in de zaal zit die hetzelfde ondergaan. Ik merk dat in ieder geval bij mijzelf heel duidelijk. Zo was ik laatst bij Folka van het Nederlands Dans Theater en ik voelde om mij heen de intense concentratie en het diep onder de indruk zijn van de virtuositeit van de dansers. Deze groep, die de absolute wereldtop van dans vertegenwoordigt, imponeerde iedereen in de schouwburg met een perfecte synchroniciteit van hun bewegingen. Hierdoor creëerde zij bij de toeschouwers een palet aan associaties en verhaallijnen. Niet alleen aangename associaties, want ze tipten ook de duistere kanten van de actualiteit aan. Het verhaal over een hechte dorpsgemeenschap van gelijkgestemden waarin ook afvalligen of verstotenen bestaan, zegt iets over onze huidige samenleving. Deze magistrale dansvoorstelling produceerde dus niet alleen golfjes van dopamine, maar prikkelde de hersenen ook nog intellectueel.

Tja, en als dat in een uitverkochte Stadsschouwburg gebeurt en er direct na afloop een euforisch applaus losbarst, dan word ik niet alleen als bezoeker gelukkig, maar ook als theaterdirecteur. Dat overkwam mij ook recent bij een concert van Amsterdam Sinfonietta in PHIL Haarlem. Sowieso al één van mijn favoriete strijkersensembles, maar nu zeker doordat er muziek werd gespeeld van Arvo Pärt en Bach. Candide Thompson en Simone Lamsma, de soloviolisten, namen mij en het publiek mee naar een droomland van prachtige tonen dat alles deed vergeten. Alle ellende in de wereld was even heel ver weg en ook hier tierde de dopamine welig. Soms vind ik het jammer dat mensen die ongerust of ongelukkig zijn zich niet de lol gunnen van mooie muziek of theater. Want geloof me, het beleven van mooie kunst gaat je helpen om de ellende even van je af te zetten en maakt je, al is het voor even, gelukkiger. Ik hoop dat deze column je een voornemen geeft voor 2025. De podia in Haarlem heten je in ieder geval van harte welkom!”

EXPOSITIE IN DE JANSKERK | 23 NOVEMBER 2024 TOT 28 MAART 2025 | GRATIS ENTREE

Tentoonstelling in de Janskerk | Gratis entree 23 november 2024 tot 28 maart 2025

23 NOVEMBER - EINDDATUM 2024

Haya Maëla, artistiek leidster, Danshuis Haarlem/Dansgroep Haarlem

Haya Maela

Bloedserieus met humor

Vanaf het moment dat ik startte als dansdocent merkte ik een affiniteit met de doelgroep jongeren. Dat gevoel is met de jaren alleen maar groter geworden. Wat misschien vreemd is, want er gaapt intussen een flinke generatiekloof tussen mij en die tieners. Maar al dansend springen we over die kloof heen.

Ik zeg bewust ‘we’, want ik maak een sprong naar hun kant met mijn ervaring en zij naar de mijne met hun vertrouwen. Hun balanceren tussen kwetsbaar en stoer, tussen open- en geslotenheid ontroert me en ik zie welke mooie rol dans kan spelen in dat proces van opgroeien en volwassen worden. Bij Danshuis Haarlem geef ik voornamelijk les aan leerlingen van de Dans Vooropleiding Haarlem. Jonge dansers met een flinke dosis talent, passie en creativiteit. Net als bij topsport moet je als danser vroeg starten om een kans te maken om van dans je beroep te maken. Ik spreek over talentontwikkeling, een begrip waar beleidsmakers en overheden ook flink (financieel) op inzetten. En terecht.

Ik moet denken aan het interview van Linda de Mol tijdens het programma Zomergasten in 2007. Joris Luyendijk vroeg haar of haar vader wilde dat zij een beroep in ‘zijn’ televisiewereld zou kiezen. Ze antwoordde: “Nee, het maakte mijn vader totaal niet uit wat ik wilde worden. Hij raadde mij alleen aan ergens goed in te worden.” Dan heb je er namelijk meer plezier in en houd je het ook langer vol. De kans dat je goed gaat verdienen is ook een stuk groter. Ik heb zo’n zelfde keuze gemaakt en wilde vanaf dat moment jongeren helpen om dat ook te doen.

Ik richtte in 2007 de Dans Vooropleiding op. En daar begon voor mij als docent het balanceren tussen techniek aanleren en discipline bijbrengen aan de ene kant en de passie en creativiteit behouden aan de andere. Onderzoeken leren ons dat kinderen op veel manieren leren. Dat een enkel compliment vaak meer effect heeft dan tien correcties. Dat begrip over henzelf en over de (dans)wereld hen perspectief biedt. Mijn sleutelwoorden daarbij zijn serieus en humor.

Ik neem het dansvak serieus en ik neem de kinderen bloedserieus. Wie zijn zij in hun diepste wezen? Wat zijn hun sterke kanten en hun zwakheden? Onontbeerlijk daarbij is humor. Als we niet kunnen lachen om onze vergissingen en fouten, om hun puberbrein en mijn ouder wordende lijf, dan wordt het een exercitie waaruit alle gevoel van vreugde is verdwenen. En juist dat stralen op een podium is zo belangrijk voor een danser. Daarom is voor alle groepen van de Vooropleiding het geven van voorstellingen heel belangrijk. De hoogste klas, dansers van 16 tot 18 jaar, werkt op dit moment samen met choreografe Susan Hoogbergen van bewegingstheatergroep MAN || CO aan een bijzonder dansproject getiteld Heartbeat. Daarvoor is de nieuwe jongerendansgroep The Next Move opgericht. Heartbeat gaat in première tijdens de Haarlemse Dansdagen op 28 maart in de Schuur. Dit stuk gaat over de belevenissen van de dansers op hun middelbare school en hun gevoelens daarover. Een bloedserieus stuk met heel veel humor.

LEUK IN FEBRUARI

FILM

Alpha

Vader en zoon in de bergen, gespeeld door echte vader en zoon Reinout en Gijs Scholten van Aschat. In dit existentiële avontuur krijgt Rein, een snowboardleraar die in de Alpen werkt, bezoek van zijn vader Gijs uit Nederland. De twee trekken met hun ski’s en snowboard het hooggebergte in, waar hun karakters frontaal botsen met elkaar én met de overweldigende natuur om hen heen.

Filmschuur vanaf 13 februari

LICHTFESTIVAL

ARCHITECTUUR

Op zondag 9 februari is er een rondleiding die zich vooral richt op de bijzondere architectuur van het Rijksmonument, dat met zijn indrukwekkende kap sinds 1901 de skyline van Haarlem bepaalt. Deze rondleiding gaat in op de historie, de herbestemming en restauratie en de voortrekkersrol die de Koepel vervult voor dit deel van de stad. Let op: er zijn maximaal 20 tickets verkrijgbaar per rondleiding. De Koepel, 9 februari 11.00 - 12.00 uur

JAZZ

Drop me off in Haarlem is een maandelijkse serie concerten en sessies met Haarlemse jazzmusici. Bassist Paul Berner en Pletterij-directeur en -programmeur Arno Duivestein merkten dat steeds meer gerenommeerde jazz-musici in Haarlem wonen. Maandelijks treedt een groep of project op van een van de Haarlemse musici. Daarnaast vindt de tweede maandag van de maand een sessie plaats waarin deze musici deelnemen en bevriende musici uitnodigen. Op deze manier hopen ze weer een ouderwetse Haarlemse ‘jazz community’ te ontwikkelen. Pletterij, 17 februari, 20.00 uur

Van vrijdag 14 februari tot en met zondag 2 maart wordt het bos van Caprera omgetoverd tot een prachtig verlichte wereld tijdens Licht Festival Caprera. Laat je betoveren door een magische ontdekkingstocht door het bos, langs indrukwekkende lichtkunstwerken van internationaal gerenommeerde kunstenaars. Caprera, 14 februari t/m 2 maart

SAXTON SUNDAY SOUNDS

Ook in februari staat het Slachthuis op de derde zondag van de maand in het teken van het inmiddels bekende muzikale initiatief Saxton Sunday Sounds. Zoals gewoonlijk zal de gastvrouw, zangeres Sam Saxton, samen met gitarist Bas Kors de middag muzikaal openen; daarna geeft zij het podium aan aanstormend talent Iris Jean. Als finale zal dit keer zangeres Blackbird (foto) het programma rondmaken.

Voor meer info kijk op www.slachthuishaarlem.nl/ events/saxton-sunday-sounds/

HAARLEMSE BOMEN

Bomen geven sfeer aan onze stad. Gerard Tamminga neemt ons mee langs monumentale bomen in Haarlem.

Twee jaar terug deed ik mee met een excursie van het IVN op het begraafpark Kleverlaan. Daar vormen tien Kaukasische vleugelnoten vanaf de entree een poort naar het wachthuisje. Toen wist ik nog maar weinig van bomen en kende ik de Kaukasische vleugelnoot (Pterocarya Fraxiniflora) niet. De boom komt van oorsprong uit de Kaukasus, maar is in veel Haarlemse parken te zien. De kenmerkende vleugelnootjes hangen in slierten onderaan de takken.

De dikste Kaukasische vleugelnoot van Haarlem staat langs de oprijlaan van de villa’s op het Staten Bolwerk 1. In de zomer vormt deze boom met al zijn uitlopers een eigen bosje dat als een groene stapelwolk op het grasveld voor de villa’s is neergedaald. In de winter krijg je pas goed zicht op het takkengestel van deze boom en de dikte van de deels met klimop bedekte stam. De wortels vormen nieuwe loten. Links op de foto zie je dat die loten uitgroeien tot volwassen bomen. De vleugelnoot is een snelle groeier. Deze boom heeft in 120 jaar een omtrek bereikt van 568 cm en een hoogte van 18 meter; het is één van de vijf dikste bomen van Haarlem.

Haarlem heeft honderd bomen die door de Bomenstichting zijn opgenomen in het Landelijk Register Monumentale Bomen (zie www.monumentalebomen.nl). Veertig daarvan staan in een handzaam boekje Langs monumentale bomen in Haarlem, verkrijgbaar voor € 3,- bij de boekhandel en het VVV.

Tekst en foto: Gerard Tamminga.

Onderweg

Fotograaf Daan Ruijter observeert de straten van onze stad.

WERKEN OP EEN NIEUWE BASISSCHOOL

De Cruquiusschool is een openbare basisschool in Haarlem, gelegen op de hoek van de Cruquiusstraat en de Leidsevaart, tegenover de Koepelkerk.

Het is een ‘nieuwe’ school, in 2016 begonnen met acht kleuters zijn ze nu compleet tot en met groep 8. Zes leerkrachten vertellen over hun keuze voor het onderwijs en het werken op de ’Kruuk’.

“Na de Havo ben ik naar de Pabo (hbo opleiding Pedagogische Academie voor het Basis Onderwijs), gegaan, daarna een jaar een masteropleiding voordat ik ben gaan werken. Mijn eerste baan was op een basisschool in Haarlem-Noord, later ben ik overgestapt naar de Cruquiusschool. Het proces van een school in opbouw vind ik bijzonder om te ervaren en in mee te denken. Op de Cruquiusschool werken we thematisch (IPC-onderwijs), ons laatste thema voor de kerstvakantie was ‘chocolade’. Alle zaakvakken, kunstzinnige vorming, taal, cultuur en Engels verwerken wij in het thema. Het leerproces wordt weergegeven op de leerwand. Door alle vakken aan elkaar te verbinden, creëer je betrokkenheid en enthousiasme. Voor mij is het mooi om te zien hoe de kinderen ‘aan’ gaan. We hebben ons kerstdiner opschool in stijl afgesloten met een zelfgemaakt chocoladetoetje.’”

SUSAN TEN DOLLE Leerkracht groep 5

NINJA KOOPMANS Leerkracht groep 6 en rekencoördinator

“Eigenlijk wilde ik grimeur worden, maar een opleiding in België was destijds voor mij nog een brug te ver. Mijn moeder adviseerde me een opleiding SPW (Sociaal Pedagogisch Werk) te doen en te gaan werken in de kinderopvang, zodat ik tegelijkertijd een andere studie kon doen. Daar ontdekte ik dat ik het werken met kinderen erg leuk vond en ben ik alsnog naar de Pabo gegaan. Eerst wilde ik alleen bij de kleuters, die leeftijdsgroep sprak me het meeste aan. Maar stapje voor stapje verlegde ik mijn grenzen, groep 5, een combigroep, nu groep 6 op de Cruquiusschool, eigenlijk ben ik al achttien jaar m’n grenzen aan het verleggen in het onderwijs. In groep 6 zie je de kinderen groot worden, ze krijgen humor, begrijpen steeds meer. Ik ben nu ook rekencoördinator. Door alle leeftijdsgroepen heen probeer ik ons rekenonderwijs op peil te houden.’’

Carolina Jonker Leerkracht groep 3

“Na de middelbare school deed ik de studie Pedagogische Wetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daarna iets heel anders: Spaanse Taal en Cultuur, en vervolgens ben ik een tijd gaan reizen. In Indonesië heb ik aan een vrijwilligersproject meegewerkt in een weeshuis en daar ontdekte ik dat ik het leuk vond om kinderen les te geven. Eenmaal thuis ben ik naar een Nederlandse basisschool gegaan en heb er rondgekeken. Alleen de geur al! Dit was wat ik wilde. Ik kon een versnelde Pabo-opleiding doen en meteen de werkvloer op. Ik ben begonnen in het speciaal onderwijs, dat was gaaf én pittig. Na 7 jaar was het tijd voor een reguliere basisschool. Ik ben op de Cruquiusschool gestart met acht kleuters, een heel bijzondere ervaring. Groep 3 is fantastisch, vooral vanwege het leren rekenen en lezen; er gaat letterlijk en figuurlijk een wereld voor hen open.”

OERTJE DE GROOT

Directeur

“Voor ik het onderwijs inging had ik allerlei baantjes; in de zorg, in de horeca, marketing, maar nergens lag mijn hart. Ik kom uit een grote familie en mijn ouders zeiden: volgens ons is het onderwijs wel wat voor jou. Ik was 23 toen ik naar de Pabo ging. Het werken met kinderen vond ik meteen een feest. Ik heb stage gelopen bij verschillende scholen in Haarlem, basisschool De Kring was er één van. Daar wilde ik graag werken. Na mijn laatste stage kon ik er aan de slag en ik heb er vijftien jaar met plezier gewerkt. Toen ik bij De Kring wegging was ik adjunctdirecteur. Sinds dit schooljaar ben ik directeur van de Cruquiusschool. We hebben nu ook een groep 8, dus zijn we voor het eerst een volwaardige basisschool. We doen nog veel dingen voor het eerst. Als directeur verheug ik me op de organisatie van een nieuw schooljaar, ik word altijd enthousiast van nieuwe plannen.’’

BIBI BOK

Intern begeleider en leerkracht groep 1/2

“Mijn opleiding was onder andere hotelschool, maar die heb ik niet afgemaakt. Daarna heb ik een tijdje in de horeca gewerkt. Het was gewoon nog niet zo duidelijk welke richting ik op wilde, maar achteraf weet ik dat het onderwijs me altijd heeft getrokken. Ik heb de Pabo gedaan in de avonduren, overdag was ik aan het werk. Dat was al snel voor de klas, eerst in Zandvoort, vervolgens in Santpoort. We zijn met het hele gezin een jaar naar Curaçao geweest om te wonen en werken. Terug in Nederland kon ik aan de slag als intern begeleider op de Cruquiusschool en nu sta ik één dag per week voor de kleuters. Ik heb jarenlang groepen 8 gehad, dus dat was voor mij een hele stap. De jongste groep bevalt me heel goed, kleuters zijn superlief. Als intern begeleider ben ik er voor de leerkrachten, heb ik contact met externe begeleiders en volg ik nieuwe ontwikkelingen.’’

“Ik heb de ALO gedaan, hbo opleiding Academie voor Lichamelijke Opvoeding. Mijn eerste baan als gymdocent was op een vso-school, voortgezet speciaal onderwijs. In Haarlem geef ik nu les op twee basisscholen, de Camelot in de Zuiderpolder en de Cruquius. De leerlingen komen van groepen 3 tot en met 8, de jongste zijn zes jaar. Gymnastiek vind ik leuk om te doen, de kinderen zijn enthousiast. Ik maak een jaarplanning met verschillende leerlijnen en vaardigheden. Soms zijn ze zelfstandig bezig met sport en spel. Ik vind het werk dat ik doe belangrijk. Wat ik ze leer op de basisschool is letterlijk de basis van het bewegen. Als ze het plezier in het sporten houden, ook als ze volwassen zijn, kan dat een gezondheidsprobleem als overgewicht misschien voorkomen.’’

MICHAEL DE HAAN Gymdocent

Tekst: Paula Zuidhof. Fotografie: Jonne van der Fange.

HET LEUKSTE VOLGENS HRLM

De redacteuren van HRLM tippen wat je écht moet zien, hebben, lezen, horen of doen

Wil je duurzamer leven?

Leer dan van de dagelijkse tips in De Duurzame Scheurkalender. 365 dagen lang tips & tricks, maar ook quizjes, boekentips, recepten en dilemma’s uitgelegd. Ook heel slim: de pagina’s zijn alleen voorzien van een datum en niet van dagen en jaartal. Dus mocht je er niet aan toe zijn gekomen kun je ‘m altijd nog het jaar daarna gebruiken. Deze kalender is bedoeld om te inspireren, te prikkelen, te delen en om scheurenderwijs een duurzamere wereld dichterbij te halen. Met de aankoop steun je het Wereld Natuur Fonds. € 16,95 | te bestellen via WWF

Het meest meeslepende verhaal van liefde, verraad en vergiffenis in het klassieke ballet. Dankzij de sensationele partituur van Tsjaikovski en de ongelooflijk rijke verbeeldingskracht van choreograaf Liam Scarlett en ontwerper John Macfarlane, wordt Het Zwanenmeer op het grote scherm een uitzonderlijk mooie kijkervaring van deze ultieme balletklassieker.

TWEE INTRIGERENDE EENAKTERS OP ÉÉN AVOND!

De Binnenkomst

Een jaar na het verbreken van hun relatie ontmoeten een man en een vrouw elkaar in het nieuwe huis van de man. Ze stappen de situatie in met ieder een andere lezing van hun gezamenlijke geschiedenis. Hun samenzijn lijkt eenvoudig, maar achter nietszeggende woorden gaat een geschiedenis en pijnlijke emoties schuil. Wat is hun geschiedenis?

Spel: Rob van Weegen en Ida van de Lagemaat.

Mijn Stille Heide

FilmKoepel | donderdag 27 februari

Mijn Stille Heide gaat over de beleveniswereld van de bejaarde Anna, die op het punt staat haar huis te verlaten om de laatste fase van haar leven door te brengen in een verzorgingshuis. Maar zal Anna de regie over haar eigen leven kunnen loslaten? Of zal ze toegeven aan haar vurige wens te verhuizen naar de grote stille heide, waar ze als kind zo gelukkig was?

Bijzonder is dat de rol van de oude Anna wordt gespeeld door Lydia Struijk, die inmiddels zelf de tachtig is gepasseerd. Ondanks haar leeftijd heeft zij de moed de confrontatie met de aangrijpende thema’s in de voorstelling aan te gaan. Haar kwetsbaarheid is niet geveinsd en geeft de rol van Anna een waarachtige diepgang.

Geïnspireerd op de eenakter And go to Innisfree van Jean Lenox Toddie.

Spel: Lydia Struijk, Liesbeth Veltman, Mirjam van Casteren

Verhalenhuis | vrijdag 7 februari | € 14,-

LIVE VANUIT COVENT GARDEN, LONDEN

Kom gezellig langs en geniet van de warme sfeer!

Koffie & Rummikub, iedere donderdag

Ontmoeting, gezelligheid en spelletjes. Loop gerust eens binnen!

Tijd: 14.00 tot 16.00 uur. Kosten: € 1,-

Buurtlunch, iedere vrijdag

Ontmoeting, advies en een gezellige maaltijd.

Tijd: 12.00 tot 13.30 uur. Kosten: € 5,-

Handwerken, iedere vrijdag

Gezellig handwerken met Monique. Neem je eigen werkje mee of gebruik de spullen uit de Buurtwinkel.

Tijd: 14.00 tot 16.00 uur. Kosten: € 1,- (inclusief koffie met lekkers)

Buurtwinkel Marsmanplein | Generaal Spoorlaan 140-142

Ontdek de prachtige historische binnenstad van Haarlem vanaf het water tijdens een unieke rondvaart met Haarlem Canal Tours. Aan boord van de luxe open sloep ‘De Cornelia’ geniet je van een comfortabele en ontspannen manier om de stad te verkennen. Tijdens deze kleinschalige en persoonlijke rondvaart leer je alles over de rijke geschiedenis en ontwikkeling van Haarlem. Onderweg krijg je fascinerende inzichten in de historische gebouwen en kunstobjecten die langs de schilderachtige vaarroute liggen. Deze luxe rondvaart biedt een unieke gelegenheid om de verborgen parels van Haarlem te ontdekken.

Boeken via: www.haarlemcanaltours.com

Meesters van de toekomst

Juan Pedro Garcia Oliva (winnaar 2022) met Thomas Beijer.

O.l.v. artistiek directeur Thomas Beijer (zie ook pag. 8 t/m 13), vindt de YPF European Piano Competition plaats van 26 februari t/m 9 maart 2025 in het BIMHUIS en Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. Fantastische pianodagen met 20 jonge talenten tussen de 17 en 27 jaar.

• 26 febr - 1 mrt Kwar tfinales / BIMHUIS (gratis)

• 4 & 5 mrt Halve finales / BIMHUIS (gratis)

• 8 mrt A Tribute to Egorov (juryleden én Thomas Beijer) / Muziekgebouw

• 9 mrt FINALE / Muziekgebouw

www.ypf.nl / www.muziekgebouw.nl / www.bimhuis.nl

Pot vol Geluk

Een pot vol met 52 kaartjes met mooie teksten en gedichtjes over geluk. Er zit ook een leuk kaarthoudertje in de pot, zodat je je favoriete kaartje mooi kunt neerzetten.

De Wereld van Jansje | € 24,95

ONTDEK HAARLEM OP HAAR MOOIST

MIJN STIJL

Fenna Witkamp

WAT TYPEERT MIJN STIJL?

“Sinds ik mij kan herinneren experimenteer ik al met mijn kleding. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in alternatieve subculturen en de kledingstijlen die daarmee gepaard gaan. De muziek waar ik naar luister – punk en new wave – heeft veel invloed op mijn stijl. Ook haal ik inspiratie uit de manier waarop kunstenaars zich kleden. Aangezien ik zelf fotograaf ben, verdiep ik mij graag in de kunstwereld.”

WAAR KOOP IK MIJN KLEDING?

“Ik ben veel bezig met bewuste keuzes maken als het gaat om kleding. Daarom ben ik vaak te vinden in tweedehands winkels. Ik struin graag lang door de winkel om dat ene pareltje te vinden. Ook is het makkelijk om kledingstukken die je niet meer draagt weg te gooien. Deze stukken probeer ik een nieuw leven in te blazen door ze te vermaken of iets extra’s aan toe te voegen.”

Wees het zout in de pap

Dolly Bellefleur

Dolly Bellefleur is het alter ego van cabaretier en tekstdichter Ruud Douma. Als boegbeeld van de LHBTI+-beweging vraagt Dolly al ruim drie decennia op haar geheel eigen wijze aandacht voor mensenrechten in het algemeen en de acceptatie van LHBTI+ in het bijzonder. Voor haar tomeloze inzet voor de emancipatiestrijd van LHBTI+ mocht ze in 2014 uit handen van Eberhard van der Laan de Andreaspenning van de stad Amsterdam ontvangen. In 2020 werd door COC Nederland de Bob Angelo Penning aan Dolly uitgereikt.

Natuurlijk is het mij de laatste weken ook regelmatig gevraagd. Dolly, wat zijn jouw voornemens voor het nieuwe jaar? Ga je wellicht voor een totaal andere kleur haar? Gaat het roer drastisch om of blijf je dezelfde koers varen? Ga je fanatiek sporten of houd je het als beauty with brains toch maar bij hersengymnastiek?

Ik heb dan de neiging om rebels te antwoorden: "Wilhelmus van Nassouwe ik hou het lekker bij het ouwe."

Ik doe op het toneel niets liever dan improviseren, maar heb in het dagelijks leven best moeite met veranderingen. Het voelt zo veilig om aan het oude en vertrouwde vast te houden. Soms krijg ik zo’n keuzestress in de supermarkt dat ik denk: vanaf nu eet ik gewoon iedere dag andijviestamppot. Dat maakt boodschappen doen in ieder geval een stuk eenvoudiger en ik hoef mijn hersenen nooit meer te breken over ingewikkelde nieuwe recepten. Het is bovendien mijn ultieme troostvoedsel. Ik vrees wel dat als ik dit in 2025 werkelijk in praktijk zou brengen ik dan mijn naam moet veranderen in Bolly Bellefleur. Want ook bij een platinablondje gaat ieder pondje door het mondje. Het schijnt dat Victoria Beckham al vijfentwintig jaar elke dag hetzelfde voedsel consumeert. Bij deze voormalige Spice Girl staan iedere dag – sodeju – gegrilde vis en gestoomde groenten op het menu. Het lijkt mij allesbehalve spicy. Gerben Hoeksma, ooit fanatiek lid van de Vrekkenclub, maakte het helemaal bont. Hij at de laatste zeventien jaar van zijn leven enkel duivenvoer. “Als een duif er meer dan duizend kilometers mee kan vliegen, dan moet het toch wel voedzaam zijn”, redeneerde hij. Brrr, ik krijg er geen vleugeltjes van. Ben benieuwd wat er op zijn rouwkaart stond. Om Toon Hermans te citeren: ‘De duif is dood'?

Oud of nieuw? Bewondering heb ik voor deelnemers aan het programma Ik vertrek. Zij durven alle schepen achter zich te verbranden en al waterfietsend een onzekere toekomst tegemoet

'Soms krijg ik zo’n keuzestress in de supermarkt dat ik denk: vanaf nu eet ik gewoon iedere dag andijviestamppot'

te gaan. Dat ze dan regelmatig schipbreuk lijden lijkt hen niet te deren. Gelukkig dwingt mijn creatieve beroep mij voortdurend nieuwe onbekende wegen in te slaan, maar privé blijft dat een lastige zaak. Tja, welke oude gewoontes zou ik in het nieuwe jaar overboord willen gooien? Zal ik een tikkeltje minder streven naar perfectie? Want the devil is in the detail, maar je kunt ook overdrijven. Om Loesje, je weet wel van die posters met kritische en/of humoristische teksten, te citeren: ‘Als de lat te hoog ligt kun je er nog altijd onderdoor lopen.’

Is het mij in 2025 gegeven om wat vaker in het hier en nu te leven?

Om nog maar eens een goed voornemen te noemen dat velen in het begin van het nieuwe jaar nastreven. Het zou een godswonder zijn als mij dat lukt. Ik lijk namelijk ontzettend op mijn moeder. Als wij na een dagenlange autorit op onze vakantiebestemming in la douce France waren aangekomen, waren haar eerste woorden: "Goh, over twee weken gaan we alweer naar huis."

Ten slotte wil ik als dieetgoeroe Dolly alle lezers die dit jaar weer volop gaan diëten het volgende laten weten:

Wees het zout in de pap

Doe geen water bij de wijn

Toon die flauwe grauwe hap

Dat je anders durft te zijn.

Illustratie: Dolly Broche ontworpen door Michael Barnaart.

Mijn Haarlem ERICA BASTIAANS

Sinds 2022 zit Erica Bastiaans namens de PvdA in de Haarlemse gemeenteraad. Als lid van de Commissie Samenleving is zij ook woordvoerder op Onderwijs en Maatschappelijke

Ondersteuning. De PvdA Haarlem maakt zich sterk voor een sociaal en duurzaam Haarlem. Een eerlijke stad, waar plek is voor iedereen. Maar wat betekent Haarlem voor Erica persoonlijk? We vroegen het haar in de bibliotheek in het centrum van Haarlem.

Ten eerste: ben je een echte Haarlemse Mug? “Nee, ik ben geboren en getogen in Zaandam. Ik kom uit een ‘rood’ nest: mijn vader is altijd lid van de PvdA geweest. Een eerlijke spreiding van kennis, macht en inkomen lijkt misschien een jaren ’70-kreet, maar daar gaat het nog steeds om. Iedereen moet eerlijke kansen krijgen om zich te kunnen ontplooien.”

Hoe ben je in de politiek actief geworden?

“Dat is heel geleidelijk gegaan. Nadat ik als personeelsfunctionaris ging werken bij de Tweede Kamer, ben ik zelf lid geworden van de PvdA. Ik woonde toen met mijn gezin in Den Haag. Na vier jaar Hoofddorp begon de stad weer te trekken en in 2007 zijn we verhuisd naar Haarlem.

Drie jaar daarna heb ik voor het eerst actief campagne gevoerd voor de partij: folders uitdelen op de Grote Markt. In 2015 was de partij op zoek naar bestuursleden en daar had ik wel interesse in; uiteindelijk ben ik afdelingsvoorzitter geworden. Zodoende zat ik vaak bij de fractievergaderingen, waardoor ik zag hoe leuk gemeentepolitiek is. In 2022 heb ik mij kandidaat gesteld.”

Ben je fulltime in de politiek actief?

“Naast mijn werk voor de PvdA, werk ik bij het Haarlem College als docent NT2, Nederlands als Tweede Taal.

Ik geef les aan leerlingen die korter dan zes jaar in Nederland zijn en nog extra taalondersteuning nodig hebben om alle vakken te kunnen volgen. Ook ben ik

betrokken bij het taalbeleid op school. Als je het Nederlands goed beheerst, kun je een zelfstandig leven leiden. Dat is ook belangrijk voor mensen die laaggeletterd zijn. De bibliotheek, waar we nu zitten, en Taalhuis Zuid-Kennemerland doen daar trouwens ook veel aan.”

Zie je jouw liefde voor taal ook nog terug in je politieke werk? “Jazeker! Onlangs is er een motie vanuit onze partij aangenomen om de bibliotheek gratis te maken voor iedereen tot 27 jaar, dat is nu nog tot 18 jaar. Daar ben ik echt blij mee. En in 2025 vindt alweer de derde editie van de wedstrijd Duidelijke Taal plaats. Het is niet alleen belangrijk dat inwoners goed Nederlands leren, informatie van de gemeente moet ook goed te begrijpen zijn. De wedstrijd tussen inwoners, politici en ambtenaren was voorgaande jaren een groot succes. De inwoners wonnen, dat was een mooi signaal.”

Waarom ben je destijds naar Haarlem verhuisd? “De stad ligt dichtbij het strand en het groen en heeft daarnaast zoveel moois te bieden, zoals musea, theaters en filmhuizen. En het heeft toch ook een dorps karakter: binnen een paar jaar ken je er een hoop mensen en alles is op de fiets goed bereikbaar. Ik hoop dat de jongeren die nu opgroeien in Haarlem hier ook kunnen blijven wonen. Betaalbare huizen bouwen voor starters is een speerpunt in deze raadsperiode.”

Heb je een favoriete plek in de stad? “Ik ga graag even met de hond naar het Frederikspark en de Haarlemmerhout, maar het is ook heerlijk om met haar aan het strand te lopen. Het leuke aan het Fredrikspark is dat daar mensen uit allerlei wijken samenkomen. En de Haarlemmerhout is een monument: het oudste stadspark van Nederland! In november vorig jaar is er bij de ingang een bijzonder kunstwerk van Joost Swarte onthuld, dat symbool staat voor de openheid van het wandelbos. Het is geen traditioneel hek dat kan sluiten, maar een variant die altijd open staat. Wat ik zo mooi vind aan De Hout wordt hiermee benadrukt.”

Wat mis je in Haarlem? “Ik zou heel graag een taalfestival in Haarlem willen hebben. Je hebt Haarlem Culinair, Haarlem Jazz, maar Haarlem is ook echt een taalstad, vind ik. De stad heeft veel bekende schrijvers voortgebracht en kent natuurlijk het mooie verhaal van de uitvinding van de boekdrukkunst. Het zou dan wel een festival moeten zijn dat meer is dan alleen lezen en literatuur. Rap en spoken word horen daar bijvoorbeeld ook bij. Er worden al veel taal-events georganiseerd in de stad voor jong en oud, maar dat is vaak binnen en ook los van elkaar. Het zou zo mooi zijn om alles te combineren en in de buitenlucht te laten zien, in het centrum van het mooie Haarlem!”

Meer weten over Erica en de PvdA Haarlem? Check haarlem.pvda.nl.

Tekst: Joost Dobbe. Fotografie: Daan Ruijer.

LEONARD ANTONY SPRINGER

Tuin- en landschapsarchitect Leonard Antony Springer (Amsterdam, 24 januari 1855 – Haarlem, 28 september 1940) was zelfstandig tuinarchitect, in de traditie van de Engelse landschapsstijl. Springer was tevens adviseur plantsoenen in Haarlem en Alkmaar. Begin 1900 ontwierp hij de stadskweektuin, de binnentuin van het Frans Hals Museum en de tuin van Duin en Kruidberg, vervolgens werd hij gevraagd voor de renovatie van de Haarlemmerhout. Zijn laatste grote ontwerp was Thijsse’s Hof, de oudste heemtuin van Nederland. Hierbij werkte hij samen met Jac. P. Thijsse.

BINNEN ZONDER KLOPPEN

Gierstraat 78 023 532 4600

• 12 bieren op de tap

• 12 wereldwijnen

• Ruim assortiment jenevers en malt whisky’s

• Heerlijke happa’s

• Dat alles op een oergezellig en warm terras!

Inspirerend vergaderen en werken

• Het Seinwezen: duurzaam verbouwd industrieel erfgoed.

• Voor ruime flex-werkplekken en bijzondere vergaderzalen.

• Ongedwongen zakelijkheid dichtbij Haarlem CS.

• Broedplaats van sociale innovatie in de buurt.

Seinwezen.nl

Inspirerend erfgoed aan het spoor

Foto: Hans Peter Föllmi

U

itvaart in eigen hand

Sommige mensen organiseren het afscheid van een dierbare het liefst helemaal zelf. Anderen geven het begeleiden en regelen van een uitvaart graag uit handen. Martine en Elise van hart & ziel uitvaarten zijn er voor iedereen en bespreken wat er nodig is.

Elise: “Er zijn families met een heel eigen sfeer thuis; die authenticiteit willen ze terug laten komen bij het afscheid. Ze weten vaak precies hoe de uitvaart eruit zal zien. De locatie bijvoorbeeld is al bekend, de baar of kist al gemaakt en de wade genaaid. De overledene zal in de auto van een vriend vervoerd worden met bloemen uit eigen tuin. De familie regelt het afscheid zelf, het is vaak mooi en troostrijk om dat met elkaar te doen.” Elise: “Er zijn grote verschillen in de wensen van families. We kijken waar we van dienst kunnen zijn. Sommige mensen willen aan de hand genomen worden. Ze vragen ons wat gebruikelijk is en hebben er nooit echt over nagedacht hoe een afscheid vorm te geven.” Martine: “Anderen willen met ons overleggen, maar de uitvaart zelf doen. Het mag allemaal, alles is goed.”

In gesprek van tevoren

Martine: “Een uitvaart in eigen hand nemen wil niet zeggen dat je alles zelf hoeft te regelen. Wij kunnen nabestaanden bijstaan waar nodig. Sommige zaken blijken in de praktijk moeilijker dan verwacht, dan springen wij bij. Vaak doen wij de aangifte van overlijden bij de gemeente, dat is echt iets wat ambtelijk is en ook heel emotioneel. Ook zijn er partijen zoals crematoria en begraafplaatsen die het liefst via een uitvaartonderneming werken.” Elise: “Het zelf organiseren van de uitvaart zien we vaker bij families die bewust bezig zijn met het naderende overlijden van een dierbare. Er is dan meer berusting om het aanstaande afscheid te bespreken met elkaar en na te denken over wensen en mogelijkheden. Familieleden en vrienden gaan bijvoorbeeld alvast locaties bezoeken of maken een begin met de kaart.” Martine: “Een gesprek voor het overlijden kan ook met ons plaatsvinden. Voor nabestaanden is het fijn al te weten wie er komt na het overlijden. Wij kunnen meedenken en suggesties aanreiken. Wat past er bij diegene? Ook kunnen we vertellen wat er na een overlijden allemaal geregeld moet worden. We helpen families graag op weg.”

Vrij om te kiezen

Elise: “Sommige mensen voelen zich onzeker. Ze willen het afscheid goed organiseren en twijfelen of ze het volledige overzicht hebben. Ze kunnen een afspraak maken met ons. We bekijken met elkaar waar wij wel of niet nodig zijn. Als na het overlijden blijkt dat nabestaanden toch meer hulp van ons wensen dan vooraf gedacht, dan is dat ook goed.”

Martine: “Het is belangrijk dat mensen zich realiseren dat ze bij het afscheid van een dierbare veel zelf kunnen regelen. Je hebt niemand nodig. We willen benadrukken dat er verschillende mogelijkheden zijn en dat iedereen vrij is om te kiezen of en welke taken ze zelf oppakken.”

HEB JE VRAGEN AAN ELISE EN MARTINE OVER EEN UITVAART?

Je kan hart & ziel uitvaarten altijd bellen en een vrijblijvende afspraak maken. Een eerste oriëntatiegesprek is zonder kosten. (023) 820 0920 of kijk op www.hartenzieluitvaarten.nl.

STEENTJES VAN AS

In Den Haag worden steentjes gemaakt van crematie-as door het bedrijf Eternity Stones. Ze worden met de hand vervaardigd. De as wordt gecombineerd met een klein percentage natuurlijke bindmiddelen, waarna er 40 tot 60 stenen ontstaan met allemaal een unieke vorm. Meer informatie: www.eternitystones.nl

HET LAATSTE GESPREK

In een zesdelige interviewserie gaat journalist Antoinnette Scheulderman in gesprek met mensen die weten dat ze niet lang meer te leven hebben. Samen verkennen ze de grote levensvragen in de laatste fase van hun bestaan. In een openhartig en intiem gesprek blikken ze terug op het geleefde leven. De serie Het laatste gesprek is te beluisteren in je favoriete podcastapp.

Tekst: Meta van der Meijden. Fotografi e: Esmee van Loon (portret), Curly and Straight.

Kunstlijn en HRLM in gesprek met…

LOTUS ROSALINA HEBBING

Ronddwalend op het platteland geeft Lotus

Rosalina Hebbing gehoor aan haar instinctieve opwellingen. Met een serie polaroidfoto’s en video’s toont ze zichzelf in een leerproces.

“Ik probeer uit te vogelen wie ik ben.”

‘Ik zweef tussen meisje en vrouw’

‘Ik ken geen schaamte voor mijn lichaam’

Lotus (25) studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. De mixed media-kunstenaar combineerde na haar opleiding fotografie met dierlijke materialen als leer en botten. Inmiddels ligt haar focus op fotografie en video. Ze werkt met een middenformaat Polaroid camera. “Daar is bijna geen film meer voor te verkrijgen, ik ben selectief in wat ik schiet.”

Zes jaar geleden verhuisden de ouders van Lotus naar Friesland. Sindsdien pendelt ze tussen Haarlem en Friesland. De boerderij van haar ouders is omringd door velden. “Ik vind het fijn om van de stad naar het platteland te gaan. Even ontsnappen aan alle drukte op een plek waar niemand te bekennen is. Op het vlakke land kan ik mezelf ontdekken en in vrijheid doen wat ik voel. Als ik door de velden loop borrelen instinctieve gedachten op. Daar geef ik gehoor aan en probeer dat met mijn camera vast te leggen. Soms passen er props bij zoals een zeis die ik meeneem van de boerderij of een dood konijn dat ik ter plekke vind. Het is interessant om interactie met de omgeving aan te gaan op een performatieve manier. Op het moment zelf heb ik meestal geen idee wat ik aan het doen ben.”

Op de lege vlaktes staat Lotus open voor allerlei connotaties. De kunstenaar ziet bijvoorbeeld sensuele vormen in bepaalde planten of paddenstoelen. Het plattelandsleven ervaart ze ook als gewelddadig. “Denk aan het gif dat in de landbouw gebruikt wordt of een buizerd

die een haas oppeuzelt. Kalveren die een riem met stekels om krijgen, zodat ze niet meer bij hun moeder kunnen drinken is ook wreed, én interessant tegelijk. Ze worden geforceerd om sneller op te groeien.”

KINDERTIJD ACHTERLATEN

Met een serie van polaroids en video’s toont Lotus zichzelf in een leerproces. Ze probeert uit te vogelen wie ze is. “De groei van gewassen op de velden, maar ook het verderf en de dood van dieren, inspireren mij om naar een volgende fase in het leven te gaan.” In een video is de kunstenaar naakt te zien in een leeg landschap, het waait hard. Uit haar mond stroomt ‘moedermelk’. “Tussen de velden besefte ik dat ik mijn kindertijd achterlaat en daarmee ook mijn moeder. De moedermelk symboliseert dat. Door de melk uit mijn mond te laten stromen, laat ik zien dat ik accepteer dat ik loskom van mijn jeugd.” Lotus haalt inspiratie uit de natuur, maar ook

uit de stad. Het intrigeert haar hoe mensen met elkaar omgaan. “Ik ervaar het stadsleven soms als benauwend, er wordt zo op je gelet. In de stad ben ik meer in mijn hoofd bezig en is er weinig ruimte voor intuïtie, maar ook daar haal ik interessante ideeën uit. Bepaalde boeken vind ik eveneens inspirerend zoals Het heilige vuur over seksualiteit en religie Daarin staat beschreven hoe men aan het begin van de landbouwcultuur symbolen plaatste langs de randen van het veld om de oogst te bevorderen. De plusvorm werd frequent gebruikt als vruchtbaarheidsteken. De verticale lijn stond voor het mannelijke geslacht en de horizontale lijn voor het vrouwelijke. De gekruiste lijnen verbeeldden bevruchting en geboorte, in dit geval een goede oogst. Ook hadden ze vroeger geslachtsgemeenschap op het land om de oogst te bevorderen. Vrouwen plaatsen daarbij een bloem of een stok tussen hun benen. Het was een soort vrijere religie gebaseerd op seksuele handelingen ver

‘De natuur is sensueel en gewelddadig’

‘De stad ervaar ik soms als benauwend’

voor het Christendom. Deze verhalen uit de geschiedenis neem ik mee als ik ronddwaal op het platteland.”

HET ONDEFINIEERBARE

Op een van haar wandelingen trof ze een grote stapel stokken aan. Lotus laat een foto zien. Ze is half ontkleed en ligt met gespreide benen op de grond met een stok rechtop tussen haar dijen. “Ik raakte geïnspireerd door die berg hout in combinatie met de tekst uit het boek. Ik vond het een mooi en grappig beeld om daar zo te liggen. Ook een beetje eng, de boer kon elk moment langs komen. Misschien werd hij wel boos of hij vond het iets te leuk”, zegt ze lachend. De kunstenaar is gefascineerd door paradoxen, contrasten en overgangsfases. “Overgangsriten vind ik intrigerend, de ‘liminale’ fase waarin je terecht komt. In mijn geval de fase van nog geen vrouw zijn, maar ook allang geen meisje meer. Ik ben dan wel vijfentwintig, ik voel me vaak te kinds om vrouw te zijn. Tegenwoordig wordt er veel van vrouwen verwacht, een vaste baan, moeder worden, mooi zijn, etcetera. Ik weet nog niet wat ik wil in het leven. Vrouw zijn voelt heel volwassen, ik zweef tussen meisje en vrouw in. Het mooie aan overgangsfases is het ondefinieerbare. Het is niet het één, maar ook niet het andere. Je zit er tussenin. Daarmee kan het tegelijk ook alles zijn, het één en het ander samen.”

SEKSUELE LADING

Op de foto’s en in de video’s is Lotus zelf het model. Dat voelt logisch voor haar. “Ik ken mezelf het best, bovendien vertel ik

mijn verhaal. Ik vind het heerlijk om alleen te wandelen en te poseren. Er is geen limiet aan mogelijkheden en ik hoef aan niemand verantwoording af te leggen, dat geeft vrijheid. Als ik met een model werk is er toch een grens aan wat ik van die persoon vraag.” Lotus kent weinig schaamte bij het naakt poseren. “Ieder naakt lichaam is mooi.” Ze heeft er geen enkele moeite mee om met ontblote lichaamsdelen opvallende houdingen aan te nemen. Ze toont een foto waarop ze in het veld ligt. Haar benen hangen over prikkeldraad waar plukjes vacht aan vast zitten. Lotus heeft hoge witte sokken en hakken aan. Haar buik en benen zijn bloot, ze heeft haar hand in haar onderbroek. “Ik vind seksuele lading leuk om mee te werken, wel subtiel gebracht, anders wordt het te pornografisch. Wanneer ik mijn rok omhoog houd zonder onderbroek aan, heeft dat iets seksueels uiteraard. Toch is het voor mij meer een soort van openstellen voor het land en nieuwe ervaringen.”

LUSTOBJECT

De fotografie komt mede voort uit de verwardheid van de overgangsfase van meisje naar vrouw en van stad naar platteland, meent Lotus. “Ik ben mezelf aan het ontdekken, niet alleen innerlijk, maar ook uiterlijk. Daar hoort het lichaam bij. Ik probeer te kijken naar mijn lijf als van mezelf en niet door de ogen van een ander. In de stad kan ik er last van hebben wanneer er naar me wordt gekeken als een lustobject. Het is interessant om daarmee te spelen in mijn fotografie. Dat voelt als een bevrijding. Sommige mensen schrikken van mijn

polaroids. Ik vind het boeiend om te kijken hoe ver ik kan gaan.”

De kunstenaar kent dan wel geen schaamte bij het naakt poseren, ze ervaart wel verlegenheid als ze tijdens een tentoonstelling bij haar werk staat. Bezoekers vragen haar of ze het model op de foto of in de video is. “Ik voel soms dat mensen me in de richting duwen van sensuele naaktfotografie. Daar identificeer ik mij niet mee, ik ben ook niet altijd geheel naakt. Ook komt het voor dat met name mannen naar me toe komen met bepaalde intenties. Zij zien het naakt als uitnodiging en denken dat ik opensta voor seks. Dat vind ik de vervelendste reacties.”

KWETSBAARHEID EN KRACHT

Ook al oogt Lotus op sommige van haar werken kwetsbaar, dat is niet haar beleving. “Ik kan er wel kwetsbaar uitzien zoals in de video met de moedermelk. Niet omdat ik naakt ben, maar door de omstandigheden, de harde wind en het barre landschap. Het beeld voelt voor mij als een opluchting. Ik heb gekozen een stap richting de toekomst te zetten waarbij ik mijn jeugd achter me laat. Het is een combinatie van kwetsbaarheid én kracht. Ik sta daar wel naakt in die barre omstandigheden.”

“Ik zou het mooi vinden als mensen in deze hectische maatschappij meer tijd nemen voor overgangsfasen. Alles gaat zo snel, je bent klaar met school en moet gelijk door met studeren. Daarna volgt een baan, van de ene fase naar de andere. Het is zo fijn om daar tussenin te zitten en even rust te nemen. In die fase is zoveel over jezelf te ontdekken, vooral in het alleen zijn, in de momenten dat er niemand naar je kijkt. Dan kan je luisteren naar je instinctieve opwellingen zonder schaamte. Door de ruis om ons heen zitten we erg in ons hoofd. Mijn werk is een poging mijn intuïtie weer terug te vinden. Hopelijk kan ik dat overbrengen op anderen.” ✶ Tekst: Meta van der Meijden. Fotografie: Christhilde Klein.

Pain perdu aux amandes effilées

oftewelWentelteefjes met amandelschaafsel

Dit recept is perfect voor het opmaken van overgebleven brood of brioche dat een beetje oud is geworden. Wentelteefjes, in het Frans ‘pain perdu’ (verloren brood), worden van oudsher gemaakt om oud brood te redden van de vuilnisbak. Op deze manier gooi je geen eten weg en kun je toch nog van je brood genieten voor het ontbijt!

Ma petite pâtisserie

Ontdek al het heerlijks uit de Parijse pâtisserie in Ma petite pâtisserie van Audrey Krief. Denk aan vanille-éclairs, madeleines en versgebrande crèmebrûlée... Verscholen in de Amsterdamse Pijp vind je My Little Patisserie, een Frans zaakje dat bekendstaat als een klein stukje Parijs in Amsterdam. In dit kookboek onthult eigenaresse Audrey al haar favoriete recepten en leert ze je de kneepjes van het patissiervak. Strakke, klassieke vormgeving gecombineerd met sfeervolle fotografie met een vintage touch maken dit boek een échte eyecatcher. Daarmee is Ma petite pâtisserie niet alleen een must-have voor de toegewijde thuisbakker, maar ook voor iedereen die zich even in Parijs wil wanen.

Uitgeverij Becht, € 29,99.

Voor ca. 6 wentelteefjes

Voorbereidingstijd: 10 min. baktijd: 3 min. per wentelteefje

Benodigdheden:

• 1 (oude) brioche of ander soort brood

• 30 g amandelschaafsel

• 2 eieren (op kamertemperatuur)

• 100 ml volle melk

• 100 ml slagroom

• 50 g rietsuiker

• 20 g ahornsiroop

• rasp van 1 (biologische) limoen

• rasp van 1 (biologische) sinaasappel

• 70 g boter (op kamertemperatuur), in blokjes van 1 cm

• Topping: ahornsiroop en poedersuiker

BEREIDING

1 Snijd de brioche in plakken van 2 cm dik of gebruik een ander soort brood.

2 Rooster het amandelschaafsel in een koekenpan tot het goudbruin is en zet opzij.

3 Meng de eieren, melk, slagroom, suiker en ahornsiroop in een kom met een vork, garde of staafmixer. Voeg dan de limoen- en sinaasappelrasp toe.

4 Dompel de sneetjes brioche of brood voorzichtig in het mengsel zodat ze goed bedekt zijn.

5 Smelt een derde van de boter in een hete koekenpan en bak de sneetjes aan beide kanten goudbruin. Herhaal het proces tot alle sneetjes zijn gebakken.

6 Serveer warm met ahornsiroop, amandelschaafsel en poedersuiker.

WIST JE DAT?

Hoewel elk brood werkt voor dit wentelteefjesrecept, tilt een brioche met zijn rijke, boterige smaak het recept echt naar een hoger niveau.

Buitenbeentjes

Een aandoenlijke verzameling buitenbeentjes. De professorsvrouw die kabouters zag, de seksmagneet van Zwarte Joop, de ijsman van de Sloterplas, de schietgrage baron, Janine de Wondervrouw en de Koningin van Voorburg... In Legendarische Paradijsvogels van Arnold-Jan Scheer staan meer dan 50 portretten van mensen die buiten de lijntjes kleuren, die hun eigen koers durven te varen, die buitengewoon en exhibitionistisch durven te zijn in een steeds uniformere maatschappij, en die lak hebben aan wat anderen ervan vinden. Uitgeverij De Kring, € 24,99.

Uitgelicht

BOEK VOL MUZIEK

Het eerste liedjesprentenboek van het trio De Groot-Van der Steen-Janssen, Soms als ik een vlinder zie, sloeg in als een… vlinder: veelkleurig, verrassend, veelzijdig en vernieuwend. En nu is er meer! Maak kennis met de bok en de geit, de vliegenzwam, de krokodil en talloze andere wezens die het bonte universum van Boudewijn de Groot bewonen. Laat je meevoeren naar een carnaval, herken jezelf in de liedjes Best een beetje bang en Ik wou dat ik het wist en droom weg bij de kleurrijke, fantasievolle prenten van Mark Janssen terwijl je luistert naar en meezingt met de nu eens vrolijke, dan weer weemoedige, dan weer verwonderlijke liedjes van Boudewijn de Groot en Jaco van der Steen. Dit boek, inclusief cd, moet je hebben. Lemniscaat, € 24,99.

HAARLEMSE NIEUWE

Verborgen geschiedenis

Zijn vriendin heeft Oscar ingeruild voor een ander en door een writer’s block ligt zijn levenswerk al tijden stil. Zijn troost is Mardsjanna, een collega bij het tehuis waar hij ook werkt als begeleider van mensen met een verstandelijke beperking. Mardsjanna zoent met Oscar, maar laat hem niet toe in haar privéleven. Alles verandert wanneer er een moord plaatsvindt. Beschuldigende vingers gaan naar Mardsjanna als de politie haar verborgen geschiedenis aan de oppervlakte brengt. Frans van Duijn is schrijver en was jarenlang begeleider van mensen met een verstandelijke beperking. Elikser, € 23,50.

Prachtig sluitstuk

Na zijn internationaal geprezen bestseller De Bourgondiërs maakt Bart Van Loo een nooit eerder ondernomen tijdreis naar het decor van ons ontstaansverhaal. Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt hij door de Lage Landen. Stoute schoenen vormt het prachtige sluitstuk van zijn monumentale Bourgondische diptiek die begon met De Bourgondiërs De Bezige Bij, € 45,-.

Alle boeken op deze pagina’s zijn verkrijgbaar bij De Vries Van Stockum.

Bilderdijk

Bakenessergracht 13, geschreven door George Moormann, is uitgegeven ter gelegenheid van de Bilderdijklezing 2024 die werd gehouden op 18 december 2024, de 193ste sterfdag van de dichter, advocaat en geleerde Willem Bilderdijk (1756-1831) die door Conrad Busken Huet, om zijn meer dan 300.000 versregels, ‘een onvermoeibare versifex’ werd genoemd. Een bibliofiele uitgave, genummerd en gesigneerd.

Mercator Press, € 20,-. Bestellingen: info@bilderdijk.org

De keuze van De Vries Van Stockum

HET MEISJE, DE WALVIS, DE SCHILPAD EN DE AXOLOTL

Ga mee op reis met deze vier bijzondere karakters, Een meisje, zwemmend in zee, vindt een axolotl: een salamander die altijd jong blijft. Samen gaan ze op pad en ontdekken ze gaandeweg steeds meer over het leven én zichzelf. De wijze walvis en de brommerige schildpad laten zien dat je ook van elkaar kunt houden als je heel verschillend bent. Een hartverwarmend verhaal door Merel Corduwener en Katinka Polderman voor jong en oud vol met mooie inzichten en goede gesprekken. Overamstel Uitgevers, € 20,-. steeds meer over het leven én zichzelf. De wijze walvis en de brommerige schildpad laten zien door Merel Corduwener en Katinka Polderman voor jong en oud vol met mooie inzichten en Uitgevers,

DE VAL VAN TAMMY DAVIDSON

Een onweerstaanbare pageturner van Lex Passchier, de prijswinnende schrijver van hitseries als Oogappels en Gooische Vrouwen. Puck maakt tijdens een kampeervakantie in Zuid-Frankrijk iets gruwelijks mee. Haar lot lijkt onlosmakelijk verbonden met dat van Jonathan, een voortvluchtige moordenaar. Maar wat is de connectie? Lukt het om, in een race tegen de klok, Jonathan te vinden en een nog groter onheil te voorkomen? Luitingh Stijthoff, € 22,99.

BIJ MEERA AAN TAFEL

In de meeste huishoudens is het een dagelijks terugkerende vraag:‘Wat eten we vandaag?’ Bestsellerauteur Meera Sodha geeft ons het antwoord. In haar nieuwste boek verzamelde ze 120 gezonde en smakelijke vegan en vega recepten voor het avondeten. Daarbij put ze uit een breed scala aan Europese, Aziatische en Midden-Oosterse keukens; van Italie, Turkije en Libanon tot India en Vietnam. Park Uitgevers, € 34,99.

DE LOTGEVALLEN

Een veteraan neemt een raadselachtig voorwerp in zijn hand en vindt daardoor eindelijk de moed zijn liefde te verklaren. Een vrouw is ervan overtuigd dat een zeshonderd jaar oud portret haar gevoelens beantwoordt. Na een bezoek aan de geriater krijgt een patient nieuwe gedachten over zijn favoriete beeldhouwwerk. Deze fictieve verhalen spelen zich af op verschillende plaatsen en tijden, maar een ding is zeker: er is altijd een rol weggelegd voor een bestaand kunstwerk. Ambo/Anthos, € 24,99.

BUITENGEWOON BRILJANTE WEZENS

Tova Sullivan werkt in de nachtploeg van het Sowell Bay Aquarium. Haar man is overleden en ruim dertig jaar eerder is hun zoon Erik op mysterieuze wijze verdwenen op een boot. Op een avond maakt Tova kennis met Marcellus, een gigantische octopus die in het aquarium leeft. Hij is ongelooflijk slim en erg schuw. Tova had nooit verwacht dat ze hem te zien zou krijgen. Totdat ze een opmerkelijke vriendschap met Marcellus sluit. Op onnavolgbare wijze ontdekt hij wat er gebeurd is op de avond dat Tova’s zoon verdween. Meulenhoff Boekerij, € 22,99.

Jeltjes favoriete boek

DE SCHÖNWALDS

De Schönwalds is een roman van Philipp Oehmke over twee generaties in het Duitsland van na 1950 die nooit echt met elkaar hebben leren praten, en het is tegelijkertijd heel erg een roman over onze huidige tijd, over alt-right, (doorgeslagen) woke, MeToo, cancel culture en trumpisme. Geweldige, uiterst actuele, hilarische roman over een getroebleerde familie waarin nazi-verleden, inclusiviteit en familierelaties fijnzinnig gefileerd worden.

Meridiaan Uitgevers, € 29,95.

JELTJE DE VRIES Directeur De Vries Van Stockum

IN BEELD

Er was weer veel te doen in Haarlem.

HRLM-fotograaf Franklin van der Erf legt voorstellingen en evenementen vast.

OPENING KUNSTLIJN

POPRONDE

Gespot

Lopend in onze mooie stad moet je soms even stilstaan bij een opvallend en verrassend beeld.

Fotografie: Linda Llambias.

Word nu Vriend van HRLM

voor slechts € 32,50 per jaar!

Als dank krijg je thuis gestuurd:

• 6x HRLM stadsglossy én

• 2x HRLMtje

Omdat wij van lezen houden en ook blij zijn met onze vrienden, verrassen we elke editie een vriend(in) met een boek uit onze boekenrubriek.

Dit keer het boek: Met mijn neus in de wind

Wil je ook kans maken op een boek? Ga dan naar onze website en word vriend! – De winnaar krijgt schriftelijk bericht –

Ga naar www.hrlm-online.nl/vrienden

waar je kwaliteit beleeft

De specialist in Haarlem en omgeving voor al uw audio-, video- en witgoedapparatuur. Al sinds 1965 staan wij voor u klaar.

Offline & Online!