Ovako veliki broj raznovrsnih jedinjenja bosiljku, pored mirisa, daje i niz ljekovitih svojstava pa se bosiljak ubraja u veoma ljekovito bilje. Pored etarskog ulja bosiljak sadrži još i fenolkarboksilne kiseline od kojih je najznačajnija rozmarinska kisjelina, zatim tanine, flavonoide, sterole i masne kiseline. Ova jedinjenja su odgovorna za niz ljekovitih osobina bosiljka, pa se s toga on koristi i u tretmanu najrazličitijih bolesti, te se i u ovom, ljekovitom pogledu bosiljak sasvim opravdano može nazvati kraljem biljaka.
Koji dio bosiljka se koristi u ljekovite svrhe? Prema Njemačkom kodeksu o ljekovima u ljekovite svrhe se koriste osušeni, cijeli ili isječeni nadzemni djelovi bosiljka u cvijetu. Ovako pripremljena biljna droga može da se koristi za izradu infuza (čaja) ili izolovanje etarskog ulja koje se dalje samostalno ili u kombinaciji sa drugim preparatima koristi za tretman raznih bolesti.
se dodaje ribama s ciljem da ih konzerviše. Takođe se koristi u proizvodnji pića, likera, sira...
Kako sve možete primijeniti bosiljak
Šta kažu naučna istraživanja?
Čaj od bosiljka se u narodnoj medicini koristi za suzbijanje gasova i nadutosti, bolje varenje, kod gubitka apetita, za opuštanje mišića i povećano izlučivanje tečnosti. Pored toga se koristi i kao blag sedativ, u tretmanu glavobolje i upale urinarnog trakta, kao adstrigens kod upale ždrijela i za ispiranje grla, a poznata su i njena insekticidna svojstva. Alkoholni ekstrakt inkorporiran u masnu podlogu koristi se za liječenje sporozarastajućih rana. Etarsko ulje herbe se tradicionalno koristi u kombinaciji sa drugim etarskom uljima kod reumatizma, bola u zglobovima i mišićima. Koristi se protiv crijevnih parazita, kao protivupalno sredstvo i spriječava razvoj čira na želucu. Etarsko ulje bosiljka ubija viruse, bakterije i gljivice, a često se koristi i kao repelent za odbijanje štetnih insekata poput moljaca i komaraca. Koristi se i u kozmetičkoj i parfimerskoj industriji. Bosiljak se koristi i kao začin u kulinarstvu, jer poboljšava ukus, miris i izgled hrane. Nerijetko
Gore navedena upotreba bosiljka opravdana je u brojnim naučnim studijama. Istraživanje ove veoma ljekovite biljke aktuelno je i danas, a rezultati često ostave čovjeka bez daha. U studiji sprovedenoj 2017. godine utvrđeno je da etarsko ulje herbe bosiljka ublažava depresiju kod miševa. Ovi efekti su slični efektima referentnog lijeka – fluoksetina. U drugoj studiji je pak dokazano da vodenoalkoholni ekstrakt herbe bosiljka ispoljava sedativno i anksiolitičko dejstvo. Potvrđeno je i njegovo veoma efikasno dejstvo na respiratorni trakt: bosiljak širi i opušta disajne puteve istovremeno ispoljavajući antimikrobnu aktivnost; kardiovaskularni trakt i gastrointestinalni trakt. Utvrđeno je da etarsko ulje herbe bosiljka spriječava stvaranje čira na želucu, a kao zaključak studije nametnuo se stav da redovna konzumacija bosiljka u ishrani može imati zaštitni efekt na želucu. U kliničkoj studiji sprovedenoj na ljudima otkriveno je da vodenoalkoholni ekstrakt herbe bosiljka značajno poboljšava simptome osjećaja nelagodnosti i bolova u gornjem dijelu trbuha. Mast sa 5% - tnim etanolnim ekstraktom na bazi herbe bosiljka efikasna je koliko i 5%-tna mast povidon-joda. Dokazana je i efikasnost bosiljka u spriječavanju starenja kože i zaštiti kože od UV zračenja.
Čaj od bosiljka se u narodnoj medicini koristi za suzbijanje gasova i nadutosti, bolje varenje, kod gubitka apetita, za opuštanje mišića i povećano izlučivanje tečnosti
www.pharmamedica.rs
Sjeme bosiljka – hrana iz budućnosti Upotreba sjemena bosiljka u ishrani nije baš uobičajna, međutim u nekim srednjeistoč-
Zdravstveni efekti koje ostvaruje sjeme bosiljka ukoliko se konzumira kao hrana su: antioksidativna, antidijabetesna i antiinflamatorna aktivnost, smanjuje nivo lipida u krvi, poboljšava varenje i djeluju kao prebiotik. nim zemljama ova sjemena se dodaju hrani i napicima, a najčešće pekarskim proizvodima. Sjemena su bogata dijetnim vlaknima i sluzima, sadrže od 10% do 22,5% proteina što ih svrstava u namirnice bogate ovim jedinjenjima. Pored toga sjemena su bogata zdravim polinezasićenim masnim kisjelinama od kojih su najzastupljenije linoleinska i linolna kisjelina, a zatim oleinska kisjelina. Sjemena sadrže i brojne minerale od kojih su najznačajniji gvožđe, cink, magnezijum i mangan. Zdravstveni efekti koje ostvaruje sjeme bosiljka ukoliko se konzumira kao hrana su: antioksidativna, antidijabetesna i antiinflamatorna aktivnost, smanjuje nivo lipida u krvi, poboljšava varenje i djeluju kao prebiotik. Međutim, bez obzira na njegovu hranljivu i zdravstvenu vrijednost ona se ne koristi kao konvencionalna hrana. U Evropi i Americi sjeme bosiljka ili njegovi produkti tek počinju polako da se koriste kao funcionalna hrana koja pored nutritivnih ima i niz zdravstvenih benefita, a u budućnosti bi mogla postati neizostavni sastojak brojnih namirnica. l
PharmaMedica Crna Gora ⁄ broj 14
29
