Hematologija

Povećan nivo fibrinogena u krvi autor: mr ph. spec. Mirjana Balać

Fibrinogen je protein plazme koji se u organizmu najvećim dijelom sintetiše u jetri. Njegova koncentracija u krvi zdravih odraslih osoba kreće se od 2 do 4g/l i određena je kako genetskim faktorima tako i brojnim faktorima spoljašnje sredine. Fibrinogen je glikoprotein složene strukture sa brojnim genetskim i stečenim varijacijama. Ove varijacije u strukturi utiču i na njegovu funkciju. Fibrinogen je jedna od najvažnijih determinanti viskoznosti krvi od koje mnogo zavisi protok krvi kroz mikrocirkulaciju. Zbog toga se često koristi kao dobar nezavisan prognostički parametar za razvoj akutnog infarkta miokarda, kako kod zdravih odraslih osoba, tako i kod koronarnih bolesnika, za praćenje bolesti.

Uloga i mehanizam delovanja

Ključna uloga fibrinogena je u procesu zgrušavanja krvi. Pri normalnim uslovima kada dođe do povrede tkiva ili krvnog suda, započinje proces zaustavljanja krvarenja u kome se fibrinogen konvertuje u nerastvorljive niti fibrina formirajući na mjestu povrede fibrinsku mrežu. Mreža zajedno sa trombocitima prijanja na povrijeđeno mjesto i formira se stabilni krvni ugrušak. Ova prepreka onemogućava dalji gubitak krvi i ostaje na mjestu povrede sve dok ne dođe do zacijeljenja povrijeđene površine. Nedovoljna količina ili poremećaj funkcije faktora koagulacije (u koje spada i fibrinogen) ili trombocita dovodi do krvarenja. U nedostatku fibrinogena i male povrede bi bile opasne po život. Nasuprot ovome velika količina fibrinogena može izazvati stvaranje neželjenih ugrušaka koji mogu voditi nastanku srčanog ili moždanog udara. Višak fibrinogena može učiniti krv „gušćom“ i usporiti njen protok kroz krvne sudove, a tako i dovod kiseonika i hranljivih materija do ćelija u organizmu. To može dovesti do umora, bolova u mišićima i gubitka pamćenja. Fibrinogen spada u grupu faktora koji se zajedničkim imenom zovu reaktanti akutne faze, što znači da koncentracija fibrinogena može naglo da raste u bilo kom stanju koje izaziva upalu ili oštećenje tkiva. Povišen fibrinogen nije specifičan, odnosno ne ukazuje na konkretan poremećaj ili lokaciju poremećaja. Obično je porast nivoa fibrinogena privremen i vraća se u normalu nakon izliječenja uzročnog oboljenja ili stanja. Uz povećan nivo fibrinogena povećana je i brzina sedimentacije.

Povišen fibrinogen

Povećane koncentracije fibrinogena javljaju se kod mnogih akutnih i hroničnih bolesti, akutnih infekcija, kod umjerenih oštećenja jetre, kod većine infektivnih oboljenja, koronarne bolesti srca, infarkta miokarda, moždanog udara, maligniteta, različitih upalnih procesa, glomerulonefritis, reumatoidni artritis, trauma, poslije rendgenske terapije ali i u trudnoći, kod žena na terapiji oralnim kontraceptivima i estrogenom, u toku menstrualnog ciklusa, kod pušača. Snižene vrednosti fibrinogena javljaju se kod nasljednih bolesti kod kojih se ne sintetiše ili se sintetiše mala količina fibrinogena u jetri, kod bolesti jetre, pothranjenosti, prekomjerne potrošnje fibrinogena u raznim bolestima i stanjima, terapije ljekovima koji razlažu fibrinogen (anabolički steroidi, fenobarbital, streptokinaza, valporinska kiselina).

Niske vrednosti fibrinogena

Hronično niski nivoi fibrinogena mogu da budu povezani sa smanjenom produkcijom usljed nasljednih bolesti, kao što su afibrinogenemija i hipofibrinogenemija ili usljed stečenih oboljenja, kao što su poslednja faza bolesti jetre ili ozbiljna neuhranjenost. Akutno niski nivoi se često povezuju sa povećanom potrošnjom fibrinogena, što se srijeće kod diseminovane intravaskularne koagulacije/DIC i abnormalne fibrinolize, a do čega dolazi kada je organizam previše aktivan zbog „čišćenja“ krvnih ugrušaka. Nivo fibrinogena je jako nizak, naročito zbog povećane intravaskularne koagulacije. Uzroci stečenog deficita fibrinogena mogu biti komplikacije u trudnoći (embolizam amniotske tečnosti ili „otkidanje“ placente ), šoka (hemoragičnog, septičnog ili anafilaktičkog ), nakon obimne hirurške intervencije, ujeda zmije, i rasejanog karcinoma. Smanjeni nivo fibrinogena može da se javi i nakon naglih, obilnih transfuzija krvi. Disfibrinogenemija je rijedak poremećaj koagulacije koji izaziva mutacija gena koji kontroliše stvaranje fibrinogena u jetri. Dovodi do toga da jetra sintetiše abnormalni, disfunkcionalni fibrinogen koji se opire degradaciji prilikom konvertovanja u fibrin ili ne funkcioniše normalno u koagulacijskoj kaskadi. Disfibrinogenemija može da poveća rizik od nastanka venske tromboze ili, rijetko, tendenciju blagog krvarenja. Osobe koje imaju nedostatak fibrinogena ili disfibrinogenemiju mogu da imaju problema sa lošim zarastanjem rana. l