Comeback 3 2022

NUMMER 3 • 2022 Tijdschrift voor gedetineerden in het buitenland HOE OVERLEEF JE HET? GEWELD IN GEVANGENISDE SCHAKENKANJEHELPEN OVERLEVEN IN EEN GEVAARLIJK LAND Dennis Schutijser bezoekt gedetineerden in Ecuador WAAR OF NIET WAAR? In de gevangenis zingen vaak de mooiste verhalen rond

2 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 ON ST UI MI GI IU BI E LC MN AL EE GA RN IP S NA ENERED AL BU IE N RD AA RR OO VR ET NI W EO DK AD OR DL WV ER W DN IE NN UP FD AU EG K DK DU PC FE SZ ANAN I OE ST HRNR WI IH UD L MR OT SBEA OU ES LN T TR ER AG MS TN ND PI E LN UN EM OB SU TO AU A EU KE DE PO II UO RR S GJ ZG LE IP ML ER AB T EI KE LK NE OP MO PE E NN ER MR EB OT KO EN R ©www.puzzelpro.nl 2 6 1 5 8 5 9 8 2 6 9 8 4 1 7 3 3 1 4 6 8 2 4 6 5 9 7 5 8 1 4 9 5 7 5 5 8 4 9 2 9 1 4 7 8 3 6 8 5 2 3 4 7 5 7 1 8 7 4 3 9 8 4 9 6 5 7 2 8 6 9 3 1 2 8 7 3 1 3 5 2 3 5 9 1 5 3 2 1 3 2 6 1 7 9 6 7 8 3 1 5 3 9 8 8 7 9 2 6 9 3 5 5 6 1 8 PUZZEL 1drie,ingedeeldkeerverticalejesgevuldenegenEenSUDOKUWOORDZOEKERBijdewoordzoekerzittendewoordenhorizontaal,verticaalendiagonaalinallerichtingenindepuzzelverstopt.Zoekzeopenstreepzeaf.Deoverblijvendelettersvormenachterelkaargelezendeoplossing(ziepagina21).sudokuiseenpuzzelvannegenbijvakjeswaarineenaantalreedsin-getallenstaan.Vuldeoverigevakin,zodatinelkehorizontalelijneninelkekolomdecijfers1totenmet9eenvoorkomen.Verderisdepuzzelweerinnegenblokjesvandriebijdieelkookweereenmaaldecijferstotenmet9moetenbevatten.

WINTERVOORRAADOCEAANFRONTELFENBANKJEDEPRESSIEBLADERENASTERBOMENBRUINBUIENBUIIGDAHLIADAUWDONKEREGELEIKELGEELGRIEPGUURKAALKILTEKLEURKNUSMISTMODDERNATUURNEVELOKTOBERONSTUIMIGOOGSTPARAPLUPOMPOENREGENROODSPINRAGSPORENSTAMPPOTSTORMTUINVRUCHTENWAAIENWEBZWAM

Comeback is een uitgave van Stichting Epafras, Reclassering Nederland, Dutch&Detained en Lawyers Across Borders en wordt gratis verspreid onder Nederlandse gedetineerden in het buitenland. Hoofdredactie Nienke van Dijk / Epafras Redactie Marjolein van Rotterdam Artdirectie Nienke Katgerman / Gront Medewerkers Sander Bouten / Global Village Media, Jarmila Thodé / Epafras, Melinda Lewis en Klasinet Lageman / Reclassering Nederland Bureau Buitenland, Sofie Bollen & Veerle Goudswaard / Dutch&Detained en Aimée Timorason & Robert Malewicz / Lawyers Across Borders Bladmanagement Arjen Duijts / Global Village Media Strip Jesse van Muylwijck Puzzel Puzzelpro.nl Redactieadres Morssingel 5-7, 2312 AZ Leiden Email info@epafras.nl Telefoon +31 (0)71 – 204 84 07 Mobiel +31 (0)6 - 255 90 281 (voor

REDACTIONEEL

3COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

INHOUD NIEUWS BINNENLAND 04 HOE SCHAKEN JE KAN HELPEN 07 GEWELD IN DE GEVANGENIS 08 Hoe overleef je het? GELOOF 12 Het goede INTERVIEWkiezen JOHAN BAC 14 Baas van Reclassering Nederland NIEUWS BUITENLAND 16 INTERVIEW DENNIS SCHUTIJSER 20 Geestelijk verzorger in Ecuador SPORT 20 WAAR OF NIET WAAR? 22 Lekker thuis met een enkelband en andere mooie verhalen JURIDISCH ARTIKEL 24 Verblijfsrechtelijke gevolgen veroordeling buitenland COLUMN SANDRA 27 BRIEVEN 28 ACHTEROP 32Aimée Timorason STICHTING LAWYERS ACROSS BORDERS

COLOFON gedetineerden, www.epafras.nl Stichting Epafras heeft tot doel geestelijke verzorging te bieden aan Nederlanders in buitenlandse strafinrichtingen. Epafras richt zich in deze geestelijke verzorging op iedereen die te kennen geeft daar behoefte aan te hebben.

familie en naasten) Website

In dit nummer staat ‘overleven’ in de meest brede zin van het woord centraal. Het bevat onder meer een interview met ex-gedeti neerde Peter die vertelt hoe hij kon over leven in een gevangenis in Paraguay. Het goede doen in situaties waarin frustratie en boosheid het soms van je kunnen overne men is ook een vorm van overleven. Nienke van Dijk schreef daar een mooi artikel over. Maar bij overleven hoort ook hoop op een snelle terugkeer naar Nederland. Het is dan belangrijk om goede informatie daarover te ontvangen. Ook zijn tips voor wat je zelf kunt doen om die terugkeer te bespoedigen be langrijk om te kunnen overleven. Wij begrij pen dat het vinden van de juiste informatie in het land waar jullie zitten soms moeilijk is. Om daarbij te helpen staat er in elke Come back een juridisch artikel waarin wij jullie proberen mee te nemen in het doolhof van de regels die gaan over de WOTS en de WETS procedures. Deze keer gaat het over de verblijfsrechtelijke gevolgen van een straf rechtelijke veroordeling. Tot slot zit er bij dit nummer van de Comeback een toepas selijk cadeau: een schaakbord. Als advocaat zie ik een juridische procedure ook vaak als een schaakspel. Elke stap moet strategisch juist zijn en op het goede moment worden gezet. Zo ook in jullie procedures! Weet je niet goed welke stappen in jouw procedures moet worden gezet of weet je niet wat een strategische vervolgstap is? Wij zijn er altijd om jullie te helpen waar mogelijk. Houd vol!

4 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 NIEUWS BINNENLAND

ANP

OPVANG ASIELZOEKERS LOOPT SPAAK

Om de boel niet in een complete neer waartse spiraal te laten geraken, heeft het kabinet wat maatregelen getroffen. Er is eind augustus al 6,8 miljard euro uitge trokken om de eerste klappen voor mensen op te vangen, berekende het AD. De ener giebelasting is verlaagd met 400 euro, de btw op energie en de accijns op benzine en diesel gingen omlaag en bijna een miljoen huishoudens met de allerlaagste inkomens krijgen via hun gemeente een extra toeslag van 1.300 euro om de energierekening te Debetalen.grote

EXCUSES SREBRENICA

Krijgen we het nog warm gestookt deze winter, vragen sommige Nederlanders zich midden in de snikhete zomer al angstig af. Alles wordt duurder: energie, benzi ne en levensmiddelen. De gasrekening lijkt zelfs te zijn ontploft. De oorzaak van de eco nomische neergang heeft te maken met de grote crises van deze tijd: de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. Er zijn grondstofen personeelstekorten door het snelle, economische herstel na de pandemie, de oorlog in Oekraïne doet de rest. Poetin ge bruikt het Russische gas als wapen. De verwachting is dat de koopkracht voor huishoudens dit jaar met 7 procent zal da len en de inflatie met een kleine 10 procent zal stijgen, schrijft PZC eind augustus. Als gevolg hiervan zal de armoede verder toe nemen. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) stijgt het aantal mensen onder de armoedegrens dit jaar tot ruim 1,1 miljoen mensen, onder wie 300.000 kinderen.

De Nederlandse regering maakt op 11 juli jl. tijdens de 27ste herdenking van genocide, haar ‘diepste excuses’ aan nabestaanden van de massamoord in Srebrenica in 1995. Op 11 juli, bij de 27ste herdenking van de genocide, zegt minister Ollongren van Defensie dat. Ze is dan op de begraafplaats in Potocari in Bosnië en Herzegovina. 'We kunnen het leed niet van u wegnemen', zegt de minister in een uitzending van de NOS. 'Maar wat we wel kunnen doen is de geschiedenis recht in de ogen kijken.' ‘Srebrenica' geldt als de grootste oorlogsmisdaad in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog, schrijft NOS.nl. De Nederlandse eenheid Dutchbat III was daar om moslimvluchtelingen te beschermen, als onderdeel van een VN-vredesmis sie. In juli 1995 vermoordden de Bosnisch-Servische troepen zo'n 8.000 moslimmannen en -jongens. De slachtoffers kwamen terecht in massagraven.

In Ter Apel, het asielzoekerscentrum (azc) in het noorden van het land waar asiel zoekers zich moeten laten registreren, zit het deze zomer overvol. Zo vol dat er niet voor iedereen een bed is en mensen op stoelen of buiten moeten slapen. In een azc mogen asielzoekers blijven tot over hun asielaanvraag is beslist. Vanuit Ter Apel worden mensen naar andere azc’s doorgeleid. Nederland heeft in totaal 51 asielzoe kerscentra, met gemiddeld 500 tot 600 plaatsen. Dat zijn er nu niet genoeg meer. De reden is vooral een gebrek aan doorstroming, schrijft de Volkskrant. In de azc’s zitten ruim 15 duizend statushouders (voormalige asielzoekers die nu erkend vluchteling zijn en een verblijfsvergunning hebben gekregen) die niet kunnen doorstromen naar een huis vanwege het tekort op de woningmarkt. Ook de oorlog in Oekraïne speelt een rol. Nederland vangt zo’n 70 duizend ontheemden uit Oekraïne op. Veel van hen worden ondergebracht in accommodaties die geschikt zijn voor tijdelijke asiel opvang (bungalowparken, recreatiewoningen, hotels). Deze Oekraïners hebben een andere juridische status: ze zijn per definitie vluchteling, omdat ze huis en haard verlieten vanwege de door Rusland begonnen oorlog. Staatssecretaris van Asiel en Migratie Eric van der Burg is daarom begonnen leegstaande gebouwen zoals oude hotels in te zetten als opvanglocatie. Dat gaat niet altijd zonder slag of stoot. In Albergen (Twente) waren veel mensen erg boos toen een hotel in het dorp opgekocht bleek te zijn om er een asielzoekerscentrum van te maken.

PRIJZEN VERTROUWENSTIJGEN,DAALT

vraag is wat er nog meer moet gebeuren. Want intussen daalt ook het ver trouwen, dat eind augustus op een diepte punt is beland, schrijft Trouw. Dat de terras sen de hele zomer toch nog vol zitten komt volgens economen door de coronatijd. Er is geld gespaard en er is een inhaalvraag. Maar straks, als de hogere energierekenin gen komen, gaat het grote uitgeven (6 euro voor 2 koffie is normaal) op de terrassen er vanzelf weer af, denken de economen.

Een Haarlemse kantonrechter pikte het niet meer: hij gaf de zes kilo processtukken terug aan de verdediging. ‘Dit kan zo niet’, zei hij volgens NRC. De advocaat mocht binnen vier weken opnieuw de ‘feiten, grondslag en onderbouwing’ van haar vordering inleveren bij de rechtbank. In maximaal tien velletjes, ‘helder en beknopt’. De zaak ging over vocht problemen in een appartement. Tweedui zend pagina’s, schatte de kantonrechter het procesdossier. De rechter van dienst: John Reid, bekend van tv als ‘Rijdende Rechter’ en co-auteur van de strip Fokke en Sukke.

VOOR VAST WEGENS PERSONEELSTEKORT GEEN TREIN

Sorry. Uw trein rijdt niet, sorry, uw restaurant of café is vandaag extra gesloten, en sorry sorry, uw kinderen mogen vandaag niet naar school. In talloze sectoren dwingt een personeelstekort tot impopulaire en drastische maatregelen. Dat leidt tot stress en spanningen, en soms zelfs tot geweld. Op Schiphol bijvoorbeeld zorgt een groot gebrek aan beveiligers en bagagepersoneel ervoor dat de rijen eindeloos zijn. Onder reizigers loopt de irritatie daarover zo hoog op dat er vechtpartijen uit breken, schrijft de Volkskrant. Ook in sommige gevangenissen leidt het tekort aan personeel tot geweld. Kan het tekort worden aangevuld? Op het eerste gezicht zou je zeggen van wel. Nederland heeft bijvoorbeeld veel parttimers – bijna de helft van de beroepsbevolking. Een half miljoen van hen zouden wel meer uren willen wer ken, stelt het CBS. Maar dan moet dat wel kunnen op uren die hun uitkomen. Dat is niet 1-2-3 geregeld. En, zeggen economen in het AD, het is ook nog zo dat fulltime werken financieel niet veel aantrekkelijker is dan drie of vier dagen werken. Het is aan de politiek om hier iets aan te doen, vindt één van hen. Door middel van een voltijdsbonus bijvoorbeeld.

ANP

Senioren op driehoog zien boompjes en een trampoline voor hun ramen voor bijkomen. Een straat verderop vliegen daken door de lucht. Op 27 juni trekt een windhoos een spoor van vernieling door Zierikzee. Een diep grommend geraas is in het hele centrum te horen. Er valt een dode en negen mensen raken gewond. De schade aan gebouwen is groot, ongeveer 150 huizen zijn beschadigd, waarvan tus sen de 5 en 10 zodanig dat ze onbewoon baar worden, meldt Weeronline. Tot op Arabische nieuwssites aan toe wordt mel ding gemaakt van de tornado. Het was dan ook al even geleden (1992) dat er een in Nederland was voorgekomen.

TIEN

POSTNL GAAT NU

TORNADO ZIERIKZEEIN

5COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 NIEUWS BINNENLAND

Waar het bedrijf in het verleden zo veel mo gelijk tijdelijke contracten aanbood, biedt het nu alle bezorgers een vast contract aan. Daarmee wil PostNL het tekort aan bezor gers verkleinen. Vakbond FNV is blij met de stap maar ziet de verandering vooral als een charmeoffensief, schrijft De Gelderlander. De bond stelt dat alleen een vaste aanstelling niet genoeg is. Om mensen vast te houden moet ook het salaris voldoende zijn.

ANP

NEEPROCESSTUKKEN:KILOBEDANKT

Als een kaart van Nederland met hierop ingetekend een voorstel voor de bedrijven die moeten verdwijnen in de openbaarheid komt, zijn de boeren woedend. Al snel heerst het beeld dat álle boeren weg moeten. Op sociale media schrijven ze dingen als ‘Laat Den Haag maar branden’, ‘Als je een gewapende burgeroorlog wilt, kun je hem krijgen’. Actiegroepen als Farmers Defence Force en Voll Gass gaan er vol in. De laatste gaat met trekkers naar de woning van Van der Wal. Farmers Defence Force dreigt de voedselvoorziening plat te leggen. De acties lopen uit de hand. Snelwegen worden geblokkeerd met trekkers – waar zij helemaal niet mogen rijden. De boze boeren gooien afval, strobalen en asbest op de weg. Soms gaat de fik in de strobalen. De steun voor de boeren neemt door de acties af, maar wie de boeren nu blijft steunen, steunt hen juist feller. Op viaducten waar de protesterende boeren on derdoor rijden, staan mensen te demonstreren en te schreeuwen tegen ‘dictato riale’ agenten, op de Dam protesteren mensen tegen stikstof, de media en ‘het coronagebeuren’. Overal in het land – ook waar geen boerderij te bekennen is – hangen mensen omgekeerde Nederlandse vlaggen en boerenzakdoeken op, die symbool staan voor steun aan de boeren. De protesten krijgen in de hete zomer ook internationaal weerklank. In de VS scharen conservatieven zich achter de Ne derlandse boeren en doet ook ex-president Trump een duit in het zakje. Tijdens een toespraak voor conservatieve jongeren stelt hij dat Nederlandse boeren ‘dap per vechten tegen de klimaattirannie van hun overheid’. ‘Ze willen je vee afpak ken!’, zegt hij volgens de Volkskrant. ‘En jij bent daarna aan de beurt.’

ANP

WEG UIT RANDSTADDE

In 2019 wordt Frank Masmeijer in België veroordeeld tot negen jaar cel in een grote cocaïnezaak. Masmeijer is een be kende Nederlander en ook Belg: in de jaren negentig presenteerde hij voor de NCRVprogramma’s als de Helemaal alleen in je eentje show en de Holidayshow. In 1997 be gon hij aan het opbouwen van een horecaimperium in België. Het eerste deel van zijn straf zit hij uit in België. Afgelopen decem ber wordt hij dankzij de WETS (de wet die strafoverdracht binnen Europa regelt) naar Nieuwegein overgebracht. Deze zomer, een half jaar later, krijgt hij gratie. De laatste 1,5 jaar van zijn celstraf hoeft Masmeijer niet uit te zitten. Over de reden voor de gratie is niets medegedeeld. De gratie roept dan ook veel vragen op, en soms ook woede. Waarom juist hij? Wat ermee te maken zou kunnen hebben is het verschil in straf dat soms ontstaat bij de WETS. Omdat Neder land andere regels kent met betrekking tot voorwaardelijke invrijheidstelling dan België, kan de straf hier netto zwaarder uit pakken. Dit leidt al tot Kort Geding procedu res. Een gratie omzeilt die.

Wonen in Amsterdam, Rotterdam of Den Haag? Een woning vinden in een van de grote steden blijkt voor steeds meer Nederlanders ondoenlijk. Per saldo vertrek ken daarom meer mensen uit de Randstad dan er naartoe komen, blijkt uit cijfers van het CBS. In 2021 verlieten 75.000 mensen de Randstad, 5.000 meer dan het jaar er voor. Tegelijkertijd trokken er minder men sen naar de 102 gemeenten in Midden- en West-Nederland. Het verhuissaldo van de Randstad wordt daarmee steeds negatiever. In 2016 was het aantal vertrekkers en nieuw komers nog ongeveer gelijk. Een van de mo gelijke oorzaken is de stijgende huizenprijs.

BOERENPROTEST HOUDT HELE ZOMER AAN ANP

Frank Masmeijer

GRATIE PRESENTATOROUD-

6 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 NIEUWS BINNENLAND

Half augustus meldt de politie op NOS.nl dat ruim honderd personen zijn aange houden. Het gaat om overtredingen en misdrijven zoals snelwegblokkades, brand stichtingen en afvaldumpingen. In dezelfde week vindt de regering het tijd om een stap te doen. Premier Rutte gaat praten met de boeren. Hij wil ze om de tafel krijgen met bemiddelaar Johan Remkes. Of dat gaat lukken is dan nog de vraag.

Nederland is na de VS de grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld, en dat terwijl Nederland een klein land is. Dat wringt steeds vaker. Onder andere waar natuur en landbouw in elkaars achtertuin liggen – en dat is vaak zo in Neder land. In juni komt minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof), daarom met een voorstel: er moet veel minder vee komen (via poep laat vee methaan, een stikstofverbinding, de lucht in) anders verstikt de natuur en kan Nederland zich niet aan Europese afspraken houden. Onder meer stelt ze dat de stikstofuitstoot met 70 procent moet worden teruggedrongen in 131 gebieden die bij kwetsbare natuur in de buurt liggen. Dat betekent dat niet alle boeren kunnen doorgaan met hun bedrijf, concludeert de NOS

krankzinnigheid om hem heen, en leerde hem belangrijke dingen. 'Focussen bijvoor beeld. Dankzij het schaken bouwde ik mijn concentratievermogen weer op. Ik leerde dat je in je hoofd kunt schakelen. Dat hielp mij een strategie te ontwikkelen om de da

‘Alles is met schaken te vergelijken. Schaken is met niets te vergelijken’ - Jan Hein Donner, Nederlands grootmeester

Te snel beslissen leer je dankzij het schaken wel af. René: 'Je hebt een vol ledig leger ter beschikking, maar als je de verkeerde keuzes maakt, leidt dat er toe dat je manschappen kleiner worden of dat je de oorlog verliest. Acties hebben gevolgen, als je wint heb je dat aan jezelf te danken, als je verliest ook. Schaken is een goede afleiding, het verbroedert en brengt rust tussen alle onregelma tigheden en complexiteit van het leven in de cel. Het spel lijkt ingewikkeld, elk stuk mag andere dingen, maar als je dat

E

SCHAKEN MAAKTE ME ONAFHANKELIJK’

In de gevangenis wordt veel geschaakt. ‘Het spel helpt je even te ontsnappen aan de dagelijkse ellende’, vertelt ex-gedetineerde René, die leerde scha ken in Sarita Colonia, de beruchte Peruaanse gevangenis.

HOE SCHAKEN JE KAN HELPEN TIJDENS JE DETENTIE

INSPANNEND

r zijn ongelooflijk veel boeken, films en andere kunstwerken ge inspireerd op het schaken. In Het Zevende Zegel, een beroemde Zweedse film, speelt een middeleeuwse ridder een potje schaak met de duivel. De pest waart rond, en de ridder gaat sowieso dood, maar door het schaken krijgt hij uitstel én ontdekt hij antwoorden op de levensvragen waar hij mee worstelt, hoe wel niet op allemaal. Ook in het echte leven kan schaken je helpen. Ex-gedetineerde René ondervond dat aan den lijve. 'Ik heb schaken geleerd in Sarita Colonia, in Peru', vertelt hij. 'We schaakten op de grond of in de patio op een stoel. Ik had het geluk dat ik van een medegevangene een schaakbord kon ko pen en zodoende elke dag kon schaken.' Het spel was meer dan een spel. Scha ken hielp René los te komen van de

7COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 ACHTERGROND

eenmaal weet en een tijdje meekijkt met mensen die het spelen is het te doen en leer je elke keer meer.' ■

In het hart van deze Comeback zit een schaakbord met stukken en uitleg om zelf te kunnen schaken.

Schaken is een denksport. Echte scha kers noemen het geen spel. Mentaal en fysiek doet het veel met je. 'Schaken is vooruitdenken en aanraken is zetten', zegt René. 'Dat maakt dat je met deze denksport je brain flink aan het werk zet, je moet problemen oplossen, er zitten elke keer nieuwe dingen in die uitdagend zijn. Tijdens het schaken merk je dat dit wat met je doet. Je stofwisseling versnelt en je zenuwcellen worden actiever, er wordt een heel systeem ingeschakeld. Alle netwerken beginnen te praten met elkaar. Ze hebben te maken met het werkgeheugen, aandacht en het problee moplossend vermogen.'

schaaktoernooi georganiseerd. Het toer nooi was een succes en vergrootte de po pulariteit van het spel enorm.'

‘

gelijkse sores te vergeten, ook al was het maar even. En dat was nog niet het enige. Door het schaken ontdekte ik dat ik, als ik naar oplossingen zocht, die zelf kon vinden. Het maakte me onafhankelijk en zorgde er tegelijk voor dat ik sociale contacten ging opbouwen; ik heb in de gevangenis zelfs een

tel je voor. Je moeder heeft het petje opgestuurd dat je ooit van haar hebt gekregen. Een fijn petje dat veel heeft meegemaakt, en waar een heel ver

HOE OVERLEEF JE HET?

Gevangenissen zonder geweld zijn als de speld in de hooiberg. Heel, heel moeilijk te vinden. Als je vastzit in het buitenland is de kans dus groot dat je met geweld te maken krijgt. De grote vraag: wat kun je doen om het te overleven en je situatie leefbaar te houden?

S

GEWELD IN DE GEVANGENIS HOOFDARTIKEL

8 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

TEKST: Marjolein van Rotterdam

HOGER OP DE LADDER

➔

Onderling geweld is niet het enige geweld dat voorkomt in de gevan genis. Het andere geweld, dan van de officiële machtigen over de on machtigen, van bewakers over ge detineerden, komt ook bijna over al voor – zelfs in Nederland. Soms is het extreem geweld. Er zijn ver halen over martelgevangenissen. Dat van de man (Mustafa Khalifa) die in Syrië vastzat bijvoorbeeld. Hij schreef er een boek over – met misselijkmakende scènes zoals die over de muis die een sergeant tijdens het luchten verpletterde met zijn soldatenlaars. ‘Daarop haalde de sergeant een papieren zakdoekje tevoorschijn, pakte het beest met het zakdoekje op aan zijn staart en liep naar de gevan genen die in rijen om het plein liepen. Hij greep een willekeurige gevangene vast en dwong hem de muis door te slikken.’ Ook Russi sche gevangenissen zijn berucht. Een inmiddels voormalige gede tineerde maakte stiekem filmpjes in de zijne en kwam ermee naar buiten. In 90 procent van de Russi sche regio’s werd er tussen 2015 en 2019 over martelingen gerap porteerd. Nieuw was het beeld erbij. Een andere gedetineerde, Alexei Makarov, vertelde over zijn martelingen aan de BBC. Hij werd geslagen en verkracht met een bezemsteel. ‘Als ik flauwviel gooi den ze koud water over me heen en trokken me weer op de tafel.’

Je gedeisd houden, vriendelijk zijn te gen iedereen, niemand kwaad maken en soms een klusje doen. Het kan hel pen, maar het werkt dus niet altijd.

GEWELD VAN BOVENAF

haal aan vastzit. Op de eerste dag dat je het draagt, wipt een medegevangene het met een tikje de lucht in, zet het op zijn eigen kale hoofd, en loopt ermee weg. Wat doe je? Misschien houd je wijselijk je mond. Misschien denk je: ‘stelt niets voor, laat hem er gelukkig mee zijn. Misschien sla je het petje van die kale kop. weten.tetoos.teingewijdervansupremacy’-ideologie.DitMaarinseerdfraseerstgenoemdeals'Gangstineerde.vrienden,uiteerste.‘betalingsverzoek’wasschakeldetalenhoordenis.vrijwilligerEenzichHijrandaangevallenerwordeninvrijwilligeraanverhalenmakengeveerdoormelijkweetAmerikaanseinAziatische,veelOnderlingdoen?mildMisschienHOOFDARTIKELprobeerjedemedegedetineerdetestemmendoorietsvoorhemtegeweldindegevangeniskomtvoor.InEuropesegevangenissenenininAmerikaanse,AfrikaanseenAustralische.IedereendieineenLatijns-gevangenisheeftgezetendatintimidatie,afpersing,enlichageweld–totverkrachtingenmoordmedegevangenenaantoe–daaron‘gewoon’zijn.OokNederlandershetermee,somselkedagweer.Dewordenverteldaanvrijwilligers,deambassadeenaanfamilie.Eenverteldeovereengedetineerdeeengevangeniswaargeregeldmensenvermoord.Degedetineerdediezijbezoekt,werdplotselingvanachterendoortweemannenenmetdevaneenblikjeinzijnhalsgesneden.weetnietwaarom.Hijwistzeallebeivanafteslaan.anderegedetineerdeverteldeaaneenovereenbendeinzijngevangeZesloegenheminelkaar.Vervolgenshijdathij10.000dollarmoestbeommetrustgelatenteworden.Hijzijnfamilieinenbetaalde.Evenerrust.Maarnietlang.HetvolgendevolgdealsnelophetEennegatievespiraalwaarjenietkomt.‘Indegevangenishebjegeenalleenbelangen’,zeidezegedezijneraltijdindegevangenis,neteenpikorde',verteltFiekeDijkstra,devrijwilliger,dievoorEpawerktindeVS.'Somszijnzegeorganinaarherkomst,indegevangenissendeVSzijndeMexicaansegangsberucht.ookdeAryanBrotherhoodisheftig.iseenracistischegangmeteen'whiteAlsjeofficieellidwilworden,wordjemeteenritueelenishetbijnaonmogelijkomeruitkomen.ZehebbenheelspecifieketatEenNederlanderwerdgevraagderbijkomen.AlshijweigerdezouhijdatgoedHijwildeniet,maardeedwelwat

‘Het volgende ‘betalingsverzoek’ volgde al snel op het eerste. Een negatieve spiraal waar je niet uit komt’

klusjes voor ze. Hij moest bijvoorbeeld iemand confronteren met een mes. Hij deed dat en hield zo de relatie goed.'

9COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

In de encyclopedie wordt geweld omschreven als een niet geringe kracht die uit geoefend wordt op personen of zaken. Meestal een doelbewuste actie van een of meer personen, met of zonder hulp van wapens of andere middelen. Geweld kent slachtoffers. Het veroorzaakt verwonding of schade bij mensen, dieren of Geweldvoorwerpen.wordt vaak in verband gebracht met agressie. Onder agressie wordt meestal verstaan het gewelddadig handelen met het doel schade toe te bren gen. Agressie is een daad die met emotie te maken heeft: boosheid. Boosheid is niet ongewoon. Maar als je emoties, en dus ook boosheid, opkropt kan er iets misgaan. Mensen die hun boosheid wegstoppen worden ziek of gefrustreerd. In dergelijke gevallen leidt boosheid vaak tot agressie. Agressie is bedreigend en schadelijk voor degene tegen wie het gericht is, en vaak ook voor degene die het doet. Je kunt erdoor in de problemen komen en als de opgekropte agressie naar binnenslaat. Je zelfbeeld wordt beschadigd. Begrijpen waaróm je boos wordt, kan agressie voorkomen.

Het laatste, en derde advies van Frans gaat over herstel. 'In mijn boek schrijf ik over een Amerikaanse terdoodveroordeelde. Hij werd een geweldloos mens. Doordat hij zo cool werd, had hij geen last meer. Hij rea geerde met acceptatie. Elk mens heeft een eigen vierkante meter, het werkt goed als je je hier thuis voelt. Goed ‘geaard’ zijn is belangrijker dan spierballen.'

‘In de gevangenis gaat het om wie je kent en wie je bent’

Oud-gevangenisdirecteur Frans Douw heeft heel wat gevangenissen ter wereld van binnen gezien en heel wat gedetineer den gesproken. Hij schreef er een boek over: Het zijn mensen. Het kan helpen om mee te doen aan de wedstrijd, denkt hij: 'Maar bedenk wel dat stijgen op de ladder vooral lukt als je iets te bieden hebt. Dat is een van mijn adviezen aan iedereen die vastzit: zorg dat je iets kan, of bent, waar mensen behoefte aan hebben. Ga bij jezelf na wat je allemaal kunt. Er zijn veel meer dingen dan je denkt die je kunnen helpen.

dat alleen de grote, sterkte jongens boven aan de pikorde komen te staan.'

BOOSHEID TREKT GEWELD AAN Frans Douw begrijpt wel waarom Peter de chef werd. 'Peter heeft binnen twee tellen door hoe de macht in elkaar zit én hij heeft iets te bieden. Hij is handig met geld en met contacten. Daar hebben anderen iets aan en geven jou daar dan iets voor terug. Ik heb trouwens nóg twee adviezen. De eer ste is voor veel mensen een lastige, maar is wel heel belangrijk. Je trekt geweld aan als je boos bent. Ook angst en pijn kunnen voor anderen een trigger zijn hun woede op jou te luchten. Eigenlijk raak je hen in hún woede, angst of pijn. Probeer daarom jezelf te doorgronden; als je begrijpt waarom je boos bent is vaak al de helft van de boos heid verdwenen.'

In Comeback stond nog niet zo lang geleden een interview met Danny Kegel, die 10 jaar vastzat in Peru. Hij maakte muziek in ruil voor bescherming en privileges. Hij wekte geen agressie maar bood vermaak en een beetje verlichting. Dat wisten de andere gedetineerden te waarderen. Als de juiste mensen jou aardig vinden, word je met rust gelaten. De macht is goed georganiseerd in de gevangenis. Niet iedereen is gitarist, maar er zijn talloze andere mogelijkheden. Als je handig bent in het oppikken van taal kun je anderen helpen. Als je brieven kunt schrijven, tekeningen kunt maken, kennis hebt die je kunt overdragen, goed bent in dingen voor elkaar krijgen, of iets met je handen kunt: in de gevangeniseconomie kan alles waardevol zijn. Het is dus niet zo

was er relatief veilig: in de tien jaar dat ik er zat zijn er maar twee doden geval len. In andere afdelingen waren het er soms 16 per week. Om de stomste din gen vermoorden ze je, soms al omdat er een petje van iemands hoofd werd ge trokken. Dat laatste gebeurde trouwens toevallig wel op mijn eigen afdeling. De bewakers hebben in dit soort gevange nissen niets te vertellen. Daarom be sloot ik zelf de leiding te krijgen. Dat deed ik door handig te zijn met geld. Ik dreef handeltjes. Verdiende wat links en rechts en speelde handig met het geld dat ik van de ambassade kreeg – de 30 euro per maand die iedere Nederlan der krijgt. De jongens uit andere landen hadden dat niet.'

Peter is toevallig wel een grote, brede vent met armen vol tattoos. Maar hij is ook ziek en was al ziek toen hij vastzat. COPD. 'Daarom was ik ook bang. Maar zelf heb ik toch nooit klappen gehad. Ik ben een maz zelaar en sta misschien toch wat zekerder in het leven dan veel anderen. Ik weet dat ik handig ben met contacten. In de gevange nis gaat het om wie je kent en wie je bent. Ik heb een sociale antenne en die heeft al tijd goed gewerkt. Mijn advies aan alle ge detineerden die dit lezen: probeer eerlijk te blijven in een corrupt systeem. Beweeg soms een beetje mee, maar verloochen je zelf nooit. Ik denk dat vooral mensen voor wie alles nieuw is het heel moeilijk hebben. Die laatste tien jaar in Paraguay was ik een ervaren jongen. Ik had al heel wat jaartjes in de cel doorgebracht. Als je nog nooit hebt vastgezeten, is alles nieuw en sta je meteen al 1-0 achter. Je bent al geïntimideerd voor je in de cel zit. De agenten die je oppakken pikken alles van je in. Tot en met je kleren aan toe: die zijn wel leuk voor hun broertje.'

Het voorval met het petje is dus niet verzon nen. De medegevangene uit het voorbeeld leeft niet meer. De vraag is hoe het anders

10 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

HOOFDARTIKEL

Maar wat dan? Een hogere positie op de ladder zien te krijgen? Het lijkt logisch: hoe hoger hoe minder klappen. Maar hoe doe je dat? Ex-gedetineerde Peter kan daar wel iets over vertellen. Hij zat jarenlang in Paraguay in de beruchtste gevangenis van het land en daarvoor in een beruchte gevangenis van Peru. Hij kreeg in de gaten dat je beter de baas kon zijn dan een baas boven je kon heb ben. 'In Paraguay was ik op de chris telijke afdeling terechtgekomen, dat is een soort eilandje in een grotere staat, zoiets als Friesland in Nederland. Het

TERUG NAAR DE VRAAG VAN HET BEGIN

ZORG DAT JE IETS TE BIEDEN HEBT

WAT IS GEWELD?

zijn in de gevangenis, en zeker ook je fa milie. Je familie is sowieso ongelooflijk belangrijk. Schrijf eventueel ook met een vreemde. Via Comeback kun je met mensen in contact komen. Schrijven is heel fijn. Je deelt je zorgen en krijgt soms een an dere kijk op jouw leven of een blik op het leven buiten.’ ■

HOOFDARTIKEL REAGEREN OPDIT SCHRIJFARTIKEL?ONS!

of kinderen in de buurt hebben, is dat las tig. Ze zitten in een superonnatuurlijke situatie. Vaak zijn ze gefrustreerd, zitten ze eindeloos in voorarrest. Soms zitten ze

had gekund. De jongen van wie het petje werd afgenomen heeft misschien zijn leven lang spijt van zijn reactie. De vier manieren uit het begin van het verhaal zijn niet per se fout of goed. Er zijn ook nog genoeg an dere manieren te bedenken. Belangrijk is: je hebt altijd een keuze. Wát je kiest maakt wel veel uit: het verschil tussen je families bankrekening leegtrekken en moord – bot gesteld. Het kan helpen je strategie tegen het licht te houden samen met iemand an ders. Misschien vertrouw je een medege vangene. Misschien zijn er vrijwilligers die op bezoek komen.

Fieke eens. 'Praten, schrijven, alles helpt. Zorg ervoor dat je contact hebt met anderen, binnen of buiten de gevan genis. Het kan het clubje Nederlanders

‘Als je begrijpt waarom je boos bent, is vaak al de helft van de boosheid verdwenen’

'Je hart luchten kan zéker helpen', zegt vrijwilliger Fieke. 'Een gevangenis is een kunstmatige situatie met veel mannen in een kleine ruimte. Logisch dat er dan snel irritatie is. Voor de Nederlanders die in de VS vastzitten en geen familie, geen vrouw

onterecht in de gevangenis. Daarom mag iedereen me altijd schrijven. Ik wil graag de uitlaatklep zijn op het moment dat die nodig is. Eén van mijn gedetineerden heeft nog iets anders bedacht. Hij zit levenslang en schrijft samen met mij een boek. Op die manier kan hij ook zijn ei kwijt. Het project is voor hem een Ex-gevangenisdirecteurlevensvervulling.'Fransis het met

11COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

Waarom vechten mensen? En waarom vechten mensen in een oorlog? Door de geschiedenis heen is er geweld tussen mensen, groepen en landen. Gevangenissen, verspreid over de wereld, zijn bepaald geen uitzondering.

HET GOEDE KIEZEN

verhaal van Kaïn en Abel in het boek Gene sis (4). Dat is geen geschiedenisles maar een mythisch verhaal, dat bedoeld is om ons iets uit te leggen. Je merkt dat al gelijk aan de namen van de hoofdpersonen. Kaïn en Abel zijn de eerste zonen van Adam en Eva, de eerste mensen in het boek Gene sis. Bij de geboorte noemt Eva haar eerste zoon Kaïn. Dat kun je vertalen als speer of ‘Strijdhamer’. Haar tweede zoon noemt ze Abel en dat kun je vertalen als nietigheid, kortweg ‘Nietsje’.

STRIJDHAMER EN NIETSJE

Een van de eerste verhalen in de Bijbel is het verhaal van een moord. Het is het

12 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 GELOOF

V

echt- en schietpartijen, moedwil lige branden, mensen die het zien gebeuren en mensen die er bang voor zijn. Het lukt niet altijd om uit de buurt te blijven. En soms word je kwaad. Over het pesten. Over de behandeling. Of het gejat. Of de discriminatie. Op de willekeur van de bewakers. Waarom hij wel en jij niet?

De broers Strijdhamer en Nietsje. Als dat maar goedkomt, denk je gelijk. Kaïn wordt landbouwer en Abel schaapherder. Ze brengen allebei een offer aan God. Kaïn met een deel van de oogst en Abel met een vet schaap. God neemt het offer van Abel, het Nietsje, wel aan en dat van Kaïn, de Strijdhamer, niet. Er staat niet waarom. Ook niet hoe. We weten alleen dat God wel vaker aandacht heeft voor de Nietsjes van de wereld, de mensen die achterblijven. Zoals sommige kinderen die op school niet goed mee kunnen komen ook extra aan dacht van de juf krijgen.

Maar Kaïn, de Strijdhamer, is jaloers. Waarom krijgt zijn broer wel aandacht en

Kaïn wint niets met de moord en Piet ook niet met de mishandeling. Kaïn wordt van het land verjaagd en Piet be

GELOOF

De aanleiding voor geweld is wel vaker iets kleins, dat in je hoofd groter wordt. Zo ver telde Piet dat hij aan een bar zat en dat aan de andere kant van de bar een man met een vriend sprak. Piet kende die mannen niet. Hij hoorde dat het gesprek over de vader van de man ging en dat hij wenste dat zijn

op de moord. Kaïn vermoordt zijn broer om dat God het offer van Abel meer aandacht geeft dan dat van hem. Nou en, denk je dan. Wat helpt het nou als je hem daarom dood slaat? Win je dan de waardering?

HET GOEDE KIEZEN

Maria van Mierlo

vader dood was. Piet hoorde die zin, dacht aan zijn eigen vader en toen nam de woede alles over. Piet liep op de man af en sloeg hem tegen de grond. Daarna pakte hij een barkruk en sloeg door, op het hoofd van de man. De man is voor de rest van zijn leven invalide: hij zit in een rolstoel en moet met alles geholpen worden: eten, drinken, de wc. Piet zit in de gevangenis, vol wroeging. Had hij maar niet die kruk gepakt. Hij kreeg een lange straf en toen hij voor het eerst met verlof mocht, weigerde hij. Hoe zou hij kunnen genieten van vrijheid nu deze man als toevallig slachtoffer nooit meer zelf standig kan leven?

landt in de gevangenis. Kaïn wordt een zwerver, maar krijgt wel een vrouw en kinderen. Eind goed, al goed? Dat nou ook weer niet. Van die nakomelingen in de Bijbel komt ook niet veel goeds: de een neemt wraak op de ander en het is moord en doodslag alom. Zit dat dan in de familie? Mensen vechten om status, om macht, om geld, om seks. Maar ze vechten ook omdat ze ergens bij (willen) horen. Er zijn altijd mensen bereid om voor hun groep te vechten. Of om na mens die groep wraak te nemen. En een groep kan van alles zijn: je familie, je land, je legereenheid, je bende of gang, je voetbalclub of je kerk. Je hoort erbij, je moedigt ze aan, je trekt dezelfde kle ren aan, krijgt kippenvel als ze het veld opkomen en juicht als ze de ander een beslissende slag toebrengen.

‘Waar is je broeder Abel?’ vraagt God aan Kaïn. En Kaïn zegt: ‘Ik weet het niet. Ben ik mijn broeders hoeder?’

belangrijkste, wie zit het hoogste op de rots? En waarom is dat belangrijk? Een hogere status geeft meer geld, meer land, een betere plek in de cel. Of meer vrouwen, meer seks en meer nakome lingen. En daarover vechten mensen, (jonge) mannen vooral, als de hormonen hen door het lijf jagen. Kun je die neiging stoppen?

13COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

hij niet? Hij is woedend en loopt grimmig rond. God spreekt hem daarop aan. Als je het goede doet, is er plezier, zegt God tegen Kaïn. Maar als je je kwaadheid laat groeien, raak je steeds verder achterop. Het mag niet baten. Zonder er verder veel woorden aan te verspillen gaat Kaïn met zijn broer naar het veld en slaat hem daar dood. Strijdhamer vermoordt Nietsje.

Als er een gedachte in je opkomt, kijk dan altijd eerst uit welke bron hij komt. Is hij goed, is hij slecht, of is hij van jezelf? Sta stil bij wat er zal gebeuren als je op deze gedachte in gaat. Dit is het moment van de keus die aan jou is: als je voelt dat je er on gelukkig van wordt, of er onrustig en vertwijfeld door raakt, ga er dan niet op in want dan komt hij niet van God. Stem af op de liefde. Kies het goede. Vind vrede.

Ook bij Kaïn, de Strijdhamer neemt de woe de het over, omdat hij minder waardering krijgt dan het Nietsje Abel. Het deed er niet toe of het echt zo was of niet. Aandacht en erkenning geven kennelijk status. Wie is het

VIND VREDE

het goede kiezen en meer ple zier vinden. Misschien zelfs vrede. En daar kun je je op afstemmen. ■

‘De aanleiding voor geweld is wel vaker iets kleins, dat in je hoofd groter wordt’

Nienke van Dijk DIRECTEUR EPAFRAS

Het is een bekende zin geworden, een voor beeld van onverschilligheid, van geweten loosheid. Eerst ik, dan jij en jij zorgt maar voor jezelf. Ik hoef niet op mijn broer te pas sen. En zeker niet op hem, die minkukel, die meer aandacht krijgt dan ik. De onverschil ligheid en het liegen: het volgt als vanzelf

WOEDE NEEMT HET OVER

Kan het ook anders? God geeft al een eerste aanwijzing als hij tegen Kaïn praat. ‘Als je het goede doet, heb je meer plezier’. Kun je wegblijven van het geweld? Kun je afzien van wraak? Kun je je woede op de barkruk neerzetten en zelf iets anders gaan doen? Kun je de gedacht aan geweld stoppen, kun je besluiten om niet op die gedachte in te Jegaan?kunt

INTERVIEW DIRECTEUR RECLASSERING NEDERLAND TEKST: Marjolein van Rotterdam BEELD: Laura

Hij komt van het OM, waar hij ook leiding gevende was. Zowel in die baan als bij de reclassering heeft hij altijd oog voor het menselijke gehad. Hij is ook zo opgevoed vertelt hij, ergens in een dorp onder de rook van Rotterdam. 'Humaan in je hart, handen uit de mouwen, zo was het thuis. Maar hier bij de reclassering ben ik meer gaan zien hoe complex het is. Mensen heb ben veel problemen tegelijk. Dat zie je als reclasseringswerker dag in dag uit. Ik ben intussen al vaak meegegaan met ze, ook met huisbezoeken. En ja, ik denk wel dat ik hierdoor met nog meer compassie naar mensen ben gaan kijken.'

Er is meer veranderd. 'In mijn vorige func tie heb ik veel gesproken met slachtoffers, tegenwoordig weet ik dat het óók nodig is met daders te spreken. Wij zijn als reclas sering daarnaast veel langer betrokken bij onze cliënten, en zijn veel meer bezig met het sociale, het aanmoedigende. Het strafrecht ziet mensen maar even, wij zien cliënten soms hun hele leven. Als iemand TBS krijgt bijvoorbeeld, of levenslang onder toezicht wordt gesteld, dan heb je altijd te maken met de reclassering. Soms ben je

14 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 INTERVIEW

VEEL PROBLEMEN TEGELIJK

J

ohan Bac werkt nog maar vier jaar bij Reclassering Nederland, maar klinkt als een doorgewinterde reclasseer der. 'Wij werken met daders om slachtof fers te voorkomen', zegt hij. 'Natuurlijk moeten boeven straf krijgen als ze iets verkeerd hebben gedaan, maar je moet óók kijken wat je kunt doen om een volgende fout te voorkomen.'

2018 is hij de directeur van Reclassering Nederland, en dus ook van Bureau Buitenland. Johan Bac (52) zou mensen die vastgezeten hebben in het buitenland graag helpen bij de terugkeer naar de Nederlandse maatschappij. 'Na een gevangenisstraf is dat een waanzinnig grote stap.' ‘JE

Hij kent de organisatie en het werk intussen door en door. In zijn kennismakingstijd ging hij op bezoek bij veel reclasseringsmede werkers in een aantal Nederlandse gevan genissen. Om te ervaren hoe het is om een deel van je straf thuis uit te zitten liep hij een week rond met een enkelband. ’Op de snelweg kreeg hij een waarschuwing. Zijn enkelband trilde en een melding op zijn te lefoon gaf aan: ‘Je bent in je verboden ge bied, je bent in overtreding, ga terug.' Ook werkstraffen probeerde hij uit. 'Ik heb staan schoffelen bij de afdeling Groen, heb kleding gesorteerd in de kringloopwinkel en heb ook productiewerk gedaan. Wer ken zonder geld te verdienen is niet per se leuk. Het is echt wel een straf.'

Sinds MOET OPNIEUWECHTBEGINNEN’ Cnossen

Johan Bac

elkaar

WAT DOET BUREAU BUITENLAND? Buitenland van de reclassering ondersteunt elke gedetineerde die daar geeft. De hulp is dus niet verplicht. Alleen als je het reclasse en terugstuurt komt er iemand langs. Het reclasseringsfor van de ambassademedewerker die je opzoekt als je in een buiten landse gevangenis terechtgekomen bent. Je moet verder in Nederland gewoond detentie en een Nederlands paspoort of een geldige Nederlandse na je detentie weer terugkeren Nederland. in de meeste landen waar Nederlanders vastzitten Bij opgeteld zo’n driehonderd, verspreid over meer dan 60 vrijwilligers op bezoek en zijn in het helpen van ge

De vrijwilligers van Bureau Buitenland zijn er verder goed in om gedetineerden een hart onder de riem te steken in moeilijke tijden. De bezoeken zijn een gelegenheid om hun hart te luchten.'

KANS OP HULP

Wanneer een gedetineerde na zijn straf te rugkeert naar Nederland, zit het belangrijk ste werk van Bureau Buitenland erop. 'Onze activiteiten beperken zich dan tot verwijzing en overdracht van informatie naar gemeen te of andere hulpverleningsinstanties in Nederland. Maar dit doen wij alleen als de gedetineerde ons daar toestemming voor geeft! Soms vertrouwen gedetineerden het niet. Dat vind ik heel jammer: de overdracht is bedoeld om te helpen. Ook de gemeente waar je stond ingeschreven op het moment van aanhouding in het buitenland kan je dus

verblijfsvergunning hebben, en

getraind

hebben voor je

Bureau Buitenland heeft

‘Nederland lijkt het walhalla, maar dat is het niet als je terugkomt uit het buitenland’

Tot slot nog een tip. Waar gedetineer den in het buitenland overheen zouden moeten stappen is wantrouwen tegen de reclassering, vindt Bac. 'Soms hebben mensen eerder in een Nederlandse cel gezeten en hebben ze daar slechte erva ringen opgedaan. Maar ik raad iedereen met klem aan over dat vooroordeel heen te stappen. De vrijwilligers van Bureau Buitenland kunnen dingen samen met je voorbereiden en alvast contacten leggen. Allemaal heel, heel erg belangrijk.' ■

15COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 INTERVIEW

CONTACT MET THUISFRONT

Er is geen warm welkom als je terugkeert. Nederland lijkt het walhalla, en veel dingen gaan ook goed, maar als je terugkomt uit het buitenland en daar jaren vast hebt ge zeten, is het moeilijk. Niemand zit op je te wachten. Je komt in een vreemde, koude wereld. Onderschat je terugkeer niet.'

Bureau Buitenland werkt met Nederlan ders die in het buitenland gedetineerd zijn. Een groot verschil met de reclassering thuis, is dat die in het buitenland niet ver plicht is. Als gedetineerde word je alleen geholpen als je dat zelf wilt. 'Omdat mensen er zelf voor moeten kiezen (via het reclas seringsformulier, zie kader, red.) komen we niet bij iedereen. Dat is echt heel erg jam mer. Ik ben ervan overtuigd dat onze vrijwil ligers iedereen zo goed mogelijk proberen te helpen. Als je Comeback ontvangt, heb je toestemming gegeven. Misschien zijn er Nederlanders in je gevangenis waarvoor dat niet geldt. Vertel ze over de mogelijk heid. ‘Spread the word!’, zou ik zeggen. We organiseren ook thuisfrontdagen voor ach terblijvers. Ook daarvan zou ik willen dat veel meer mensen weten dat ze bestaan.'

ringsformulier invult

naar

Bureau

coördinerende rol zou kunnen hebben. In de Nederlandse gevangenis heeft elke gedetineerde een casemanager. Buiten zijn die er niet. In de ideale we reld zou de reclassering die kunnen le veren. Nu moeten mensen die terug zijn in Nederland bij 5 loketten langs. Dan zakt de moed je wel in de schoenen.'

toestemming voor

heeft echt helemaal niemand wat aan.' 'Als je terugkomt zijn twee dingen be langrijk: een stabiele woonsituatie en een inkomen. Help hen daar dan bij. Zonder belanden mensen vaak weer in het criminele circuit. Het is evident be ter om recidive te voorkomen! We kun nen het beter regelen dan nu gebeurt. Gemeenten, zorg en woningcorporaties zouden intensiever moeten samenwer ken. Ik denk zelf dat, wil je het op een ideale manier doen, de reclassering een

vanaf de dag dat iemand gearresteerd wordt tot aan de dood bij iemand betrokken.'

De mensen van Bureau Buitenland zijn er om te helpen bij het voorbereiden op terugkeer. De vrijwilligers helpen je om het contact met Nederland en je thuisfront vast te houden en helpen je met opleidingen – iedereen in een buitenlandse cel kan (gratis!) een schriftelij ke opleiding doen. 'Een opleiding is echt heel belangrijk. Toch wordt van de gelegenheid om een cursus te doen niet gek veel gebruik gemaakt. De stichting Educatie Achter Bui tenlandse Tralies regelt alles voor je. Ideaal zou zijn dat mensen hun detentieperiode in tensief benutten om straks beter te landen.'

vrijwilligers.

komen

helpen met nazorg. En dat de meeste men sen die nodig hebben, staat voor mij als een paal boven Uiteindelijkwater.'komtiedereen een keer terug. Maar gewoon is dat nooit, weet Johan Bac. 'Je moet opnieuw beginnen. Het is echt een andere wereld waar je in terechtkomt. Ook al was je geworteld in Nederland voor je in de gevangenis terechtkwam, alles is an ders. Het land is veranderd. Je netwerk is veranderd. Je familie heeft in jouw afwezig heid van alles meegemaakt en is veranderd.

Hij laat de woorden even bezinken en zegt dan: 'Mijn vrouw is psycholoog. Zij bege leidde in het verleden expats. Mensen die vrijwillig zijn weggegaan uit hun eigen land. Er is onderzoek gedaan naar hoe dat is. Daaruit blijkt dat het teruggaan naar je land véél lastiger is dan het weggaan uit je land. Dus ook voor mensen die dat vrijwillig doen, laat staan als je ergens vast hebt gezeten. Grijp dus elke kans op hulp aan. We zien te vaak dat mensen die niet geholpen worden, gefrustreerd raken en terugvallen. Daar

landen. De

mulier krijg je

detineerden.

Het Engelse opinieblad The Economist zet te een foto van Johnson die vastzit in een kabelbaan op het omslag, met daarboven de tekst, Clownfall. Britain after Boris Het vertrek van premier Boris Johnson als leider van de Britse Conservatieve Partij is begin juli een feit. Zijn positie is onhoud baar geworden, schrijft NRC. Tientallen le den van zijn regering zijn op dat moment al weggelopen. Johnson zal ook aftreden als premier van het VK. Maar niet nu meteen, zegt hij wanneer hij zijn vertrek als partij leider aankondigt. De directe aanleiding van de kabinetscrisis is het grensover schrijdende gedrag van een Conservatief Lagerhuislid. Johnson wist hiervan, maar benoemde hem toch in zijn kabinet. Hij ontkende op de hoogte te zijn, maar moest later toegeven dat hij dat wel was. Het was voor de Conservatieve Partij het zoveelste bewijs van gedraai van de Britse premier.

BORIS JOHNSON STAPT OP

In de maanden mei en juni lijkt het in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne uitsluitend om het oosten van Oekraïne te gaan, de Donbas. Poetin wil die koste wat kost inlijven, ook al is er intussen weinig meer van over. Na acht jaar vechten is de industrie er compleet vernietigd. 'Donbas is verloren, wie er ook wint', kopt de Volkskrant. Begin juli lijkt het Oekraïense leger niet opgewassen tegen het Rus sische geweld. De laatste bewoners trekken weg.

Verloren heeft het land de oorlog dan nog niet. In de zomer begint Oekraïne een offensief in het zuiden. In Kiev spreekt men over de herovering – inclusief de Krim. Hier is Rusland in de verdediging, schrijft NRC. De krant citeert het Britse minis terie van Defensie: ‘Ruslands oorlog in Oekraïne gaat een nieuwe fase in’. Toch betekent dit nog niet dat de winst ook maar een beetje in de buurt is, waarschuwt Trouw. Oekraïne heeft geen manschappen beschikbaar voor een Krim-offensief nu troepen tegelijkertijd vechten bij Cherson, Zaporizja, Charkov en in de Donbas. Voorlopig is het doel volgens de krant terreinwinst maken in het zuiden bij de stad Cherson, en gaat dat maar langzaam.

KERNCENTRALE

OORLOG IN OEKRAÏNE

Ook zijn er grote zorgen over een kerncentrale in bezet gebied, die van Zaporizja, de krachtigste kerncentrale in Europa. De Russen lijken het complex om te bou wen tot een vesting. Niemand schiet op een kerncentrale van 5.700 megawatt, is de gedachte hierachter. De Oekraïners hebben gezegd de kerncentrale te ontzien in hun heroveringsplannen, maar begin augustus is er twijfel over een droneaanval er vlakbij. Moskou en Kiev beschuldigen elkaar ervan. Het Internationaal Atoomenergieagentschap waarschuwt al voor een nucleaire ramp.

Een nieuw virus trekt in de zomer de wereld over. Het zogenaamde apenpok kenvirus, wat niets met apen te maken heeft. Eind juli worden de eerste doden gemeld en meldt het Europese bureau van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat het meer sterfgevallen verwacht. De organisatie heeft de apenpokkenuitbraak dan al uitgeroepen tot een internationale noodtoestand. Het virus gaat in Afrika rond onder knaagdieren, waarvandaan het af en toe overspringt naar de mens, via bijvoor beeld beten of bloed. Buiten Afrika horen uitbraken eigenlijk uit te doven, schrijft De Standaard. Dat het virus in augustus toch in meer dan 70 landen is vastgesteld, is dus niet helemaal verklaarbaar. Maar, stelt de WHO gerust, er is ook weer geen reden voor grote bezorgdheid. De mensen die doodgin gen hadden ook andere kwalen. De meeste patiënten genezen vanzelf en ernstige com plicaties zijn zeldzaam.

OORLOGSECONOMIE

Oekraïne is door de Russische invasie niet alleen in een oorlog beland, maar ook in een oorlogseconomie, schrijft De Morgen. De prijzen stijgen en het banenverlies is groot. De kosten van eten zijn volgens de Nationale Bank van Oekraïne sinds vorig jaar met 35 procent gestegen, de kosten van brandstof met 90 procent. Bo vendien zijn veel mensen hun baan kwijt. Het aantal banen is volgens de interna tionale arbeidsorganisatie ILO met 30 procent gedaald naar 4,8 miljoen. De eerste maanden hielden de Oekraïners het nog uit door reserves aan te spreken en geld te lenen, na een half jaar oorlog zijn de bodems van de spaarpotten in zicht. Huis bazen hebben de huur gehalveerd en soms opgeschort. Dat helpt de huurders, maar leidt wel tot minder geld in omloop. In een gehalveerde economie komt er zo niet genoeg binnen om de oorlog te betalen. Volgens het IMF komt Oekraïne maandelijks 5 miljard euro tekort op zijn begroting.

ANP

ECONOMISTTHEINFANTESISABEL NIEUWS BUITENLAND

APENPOKKENVIRUS

16 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

VANKRINGLOOPVONDSTDEEEUW

Staatsgeheimen horen in een kluis. Ook als je president bent neem je die niet mee naar huis. Donald Trump dacht daar anders over, toen hij in 2020 de verkie zingen verloor. De FBI viel in augustus Trumps landgoed Mar-a-Lago binnen. 27 dozen met documenten namen ze mee. De inval volgde na vermoedens dat Trump mogelijk de Spionagewet en andere wetten heeft overtreden, schrijft De Telegraaf. Een huiszoeking bij een oud-president is zeer uitzonderlijk. Het lijkt daarom aan nemelijk dat de FBI sterke aanwijzingen heeft dat Donald Trump fout zat. Zijn aan hang is niettemin woedend, net als Trump zelf. Tegelijk zijn er ook mede-Republi keinen die hun steun aan de voormalige president een beetje hebben bijgesteld. Of de meegenomen documenten de grootste bedreiging voor Trump zijn, wagen insiders te betwijfelen. De uitkomsten van het onderzoek naar de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 bevatten mogelijk nóg explosiever materiaal. Het is langzamerhand ook wel duidelijk wat er gebeurd is en hoe bijzonder de expresident zich gedragen heeft. Witte Huis-medewerker Cassidy Hutchinson ont hulde dat Trump zich wilde aansluiten bij de meute die het Capitool bestormde, ook al wist hij dat sommige mensen bewapend waren. Zijn beveiligingsteam wei gerde de toenmalige president naar het Capitool te rijden omdat het gevaarlijk zou zijn, waarop hij in woede ontstak.

STEEDS VASTNEDERLANDERSMEERINBELGIË

De authoriteiten bij het landgoed Mar-a-Lago van Donald Trump

INVAL IN LANDHUISTRUMPS

In vier jaar tijd is het aantal Nederlandse gedetineerden in België met ruim een kwart toegenomen. Dat schrijft Het Laat ste Nieuws en bevestigt het Belgische ministerie van Justitie. Momenteel zitten 363 Nederlanders opgesloten in een Bel gische cel. Dat waren er in 2018 nog 285. Na Marokkanen (861) en Algerijnen (509) zijn Nederlanders de grootste groep bui tenlanders. De gevangenispopulatie is ook in zijn geheel toegenomen. Op 1 janu ari zaten 10.614 mensen in de gevangenis, meer dan er plaats is (9.600). Vanwege de overbevolking in Belgische gevangenis sen is de regering van plan de komende jaren gevangenen vervroegd vrij te laten. Plegers van zware misdrijven, zoals terro risme of zedenmisdrijven, zullen hiervoor niet in aanmerking komen.

ANP

Het Romeinse beeld op de achterbank

Een ‘monsterhittegolf’ van meer dan 9 weken in China. De magische grens van 40 graden Celsius overschreden in het Verenigd Koninkrijk. Extreme hitte in de VS: in 1 week (de derde week van juli) gaan de hitterecords in minstens veertien steden eraan. De hevigste regenval ooit in zuiden van Pakistan. Het bosbrandinformatiesysteem van de Europese Commissie (EFFIS) bestempelt 2022 als een recordjaar wat bosbranden betreft.' Het is maar een greep uit het hoofdstuk weerrecords van deze zomer. Records die niet feeste lijk zijn, maar pijn doen. Nooit eerder waren de gevolgen van de opwarming van de aarde zo onheilspellend voelbaar, schrijft de Volkskrant. Door de droogte is er hongersnood in Somalië, en zijn er voedseltekorten in Ethiopië en Kenia. Meer dan duizend mensen be zwijken aan de hitte in Spanje en Portugal. In Spanje is begin augustus al 246.278 hectare bos verloren gegaan, in Roemenië 150.528 hectare, Portugal 75.277 hectare en Frankrijk 61.289 hectare. Slovenië kampt in juli met de grootste brand uit zijn geschiedenis en ook in Duitsland, Kroatië, Oostenrijk en Griekenland zijn er branden.

ALWÉÉR NIEUWE WEERRECORDS

Een Amerikaanse vrouw tikte onbewust een 2000 jaar oud Romeins beeld op de kop. Wiens hoofd het is, is nog een beetje de vraag. Kunsthandelaar Laura Young vond de antieke kop in 2018 in de Goodwill Store. Hij stond onder een tafel, met een gele prijs sticker: 34,99 dollar (33 euro). 'Best veel geld voor de kringloop', zou ze later zeggen, maar ze zag er handel in. Het beeld is waarschijn lijk afkomstig uit een Duitse collectie en na de oorlog door een Amerikaanse militair naar Texas verscheept, schrijft de PZC. Han delen in roofgoed is verboden. Young scha kelde een advocaat in die met de Beierse autoriteiten onderhandelde over de terug gave. Beieren betaalt de kosten voor taxatie, onderzoek en transport van het beeld. Young krijgt een onbekend 'vindersloon'.

17COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 NIEUWS BUITENLAND

Ecuador is een Latijns-Amerikaans land. De cultuur daar heeft iets met geweld. Ge weld is verweven met een manier van den ken en ervaren. Religie is de menselijke noodzaak om gemeenschap te creëren en je groep te beschermen tegen geweld van buiten en van binnen. In Latijns-Amerika gebeurt dat in extreme mate. Je ziet het aan de rituelen, de saamhorigheid die wordt uitgedragen. De bendes zijn alomte genwoordig – en oppermachtig.'

en van de eerste keren dat hij op bezoek ging in een gevangenis, staat hem nog helder voor de geest. 'Spannend was het wel, ja', ver telt Dennis Schutijser (44), sinds 2018 humanistisch geestelijk verzorger in Ecuador. Hij wordt door verschillende hekken gelaten, klik, open, klik weer in het slot, tot hij op een grote binnen plaats komt. Daar verlaat de bewaker hem. Doffe dreun, de deur valt in het slot, bewaker weg. 'Je cliënt komt er

aan, tot ziens, zei hij nog. Dat hoop je dan maar… Op de binnenplaats was het druk. Er hing spanning in de lucht. Na een kwartier wachten kwam de jongen aan gelopen. Net op dat moment zwaaide de deur achter mij weer open en stonden er drie bewapende militairen. ‘Jij moet weg!’, schreeuwden ze. ‘Opdonderen, er is een situatie.’ Uiteindelijk gebeurde er op dat moment niets. Maar in die gevangenis is het altijd nerveus. Iedereen weet dat er doden vallen.'

OVERLEVEN IN EEN GEVAARLIJK LAND

E

TEKST: Marjolein van Rotterdam

18 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 INTERVIEW

GEWELD

Dennis woont sinds een jaar of 10 in Ecua dor, samen met zijn Ecuadoriaanse vrouw en twee kinderen. Hij heeft een baan aan de universiteit én geeft workshops prakti sche filosofie. Zijn eigen leven is dat van een bevoorrecht iemand – vindt hij ook zelf. Toch merkt hij elke dag weer hoe gevaarlijk Ecuador is. 'Het land heeft een financiële klap gehad van de coronacrisis. Anders dan in andere landen was er geen buffer. De werkloosheid is de pan uitge rezen, de armoede ook, net als het aantal delinquenten. Hoewel dat laatste ook met iets anders te maken heeft.

De cultuur van Latijns-Amerika is op een bepaalde manier verbonden met geweld. Dat merkt Dennis Schutijser dagelijks. Als humanistisch geestelijk verzorger bezoekt hij Nederlanders die in Ecuador in de gevangenis zitten, waar je elke dag grote risico’s loopt. 'Iedereen zit er in een overlevingssitu atie. Ik heb daar geen passende adviezen voor. Wel onderzoek ik samen met de mensen of een bepaalde strategie werkt of niet.'

DENNIS SCHUTIJSER BEZOEKT GEDETINEERDEN IN ECUADOR

Hoe kan een geestelijk verzorger mensen helpen die in zo’n situatie zitten? Dennis zucht. 'Het systeem omgooien kan ik niet. Je bent machteloos als mensen voor hun leven vrezen. Iedereen zit in een overle vingssituatie. Eigenlijk hoor ik vooral ver halen aan, en stel af en toe een vraag. Ik vind het moeilijk mensen aan te raden wat ze zouden moeten doen. Niet zo lang ge leden vertelde iemand dat in zijn afdeling iemand in de douche was vermoord. Daar heb ik geen oplossing voor. Wel verken ik samen met mensen wat ze doen om hier mee om te gaan, en of dit werkt. Als ie mand aangeeft zich gedeisd te houden, kijk ik met hem of die strategie werkt, en geen vervelende bijwerkingen heeft. Soms komt er dan uit dat het nodig is om onopvallend te zijn, maar dat dit ook veel eenzaamheid met zich meebrengt. Samen kijken we dan hoe je die eenzaamheid zou kunnen over winnen. In één geval blijkt dat te kunnen via liefde voor de familie, die wel ver weg woont maar waarmee deze gedetineerde een goed en geregeld contact heeft.' Er zijn ook mensen die juist de strijd aan

‘Ik geloof heilig in de dialoog. De behoefte aan ontmoeting is er altijd’

Ten zuiden van Colombia en ten noorden van Peru ligt Ecuador, het land dat ge noemd is naar de evenaar die er dwars doorheen loopt. Ongeveer 17 miljoen inwoners telt het land, net zoveel als Nederland. Kijk je naar de gevangenisbevolking dan zie je minder overeenkomsten. In Nederland zitten ongeveer 9.500 mensen in de gevangenis. In Ecuador ruim 36.000. Het aantal neemt ook nog eens in een schrikbarend tempo toe. Wat cijfers uit een onderzoek van de mensenrechtencommissie CIDH (Comisión Interamericana de Derechos Humanos) van dit jaar:

In het alledaagse leven blijft het geweld nog redelijk onder de oppervlakte en borrelt het maar af en toe op. Zo niet in de gevange nis. Volgens Dennis heeft dat te maken met een aantal dingen. Drugs onder andere, die ook in Ecuador volop aanwezig zijn in de gevangenissen, en ook het tekort aan personeel: bewakers zijn er niet of kun nen de gedetineerden niet de baas, waar door bendeleiders de boel overnemen. Een derde oorzaak is de corruptie, die in alle gevangenissen een stempel drukt. En niet alleen in de gevangenissen, het hele jus titiesysteem is corrupt. 'Een gedetineerde die ik bezocht vertelde dat hij preventief was vastgezet. Dat is tegenwoordig moge lijk, vroeger mocht het alleen bij hoge uit zondering. In 2021 was 39 procent van alle gedetineerden preventief de cel in gegooid. Het gebeurt om het minste geringste. Stel jij bent toeschouwer van een dodelijk onge luk: Dan kan de rechter je naar de gevange nis sturen. Het is de gemakkelijkste manier om betrokkenen te controleren.'

gaan. 'Niet letterlijk, maar wel door ac tief te proberen vriendschappen te ma ken - of beter: verbonden te sluiten. De verbondenen helpen elkaar een beetje en letten op elkaar. Dat brengt natuur lijk wel weer risico's met zich mee. Een gedetineerde wist bijvoorbeeld dat zijn celmaat iets deed wat verboden is, maar hield dat bewust stil. Op die ma nier werd hij een beetje een bondge noot, waardoor hij bepaalde voorrechten kreeg. Maar hij loopt ook risico.'

Last but not least speelt ook de overbevol king een rol. Die is er in elke gevangenis en neemt toe. De groei komt door veranderin gen in de misdaad en misdaadbestrijding in Ecuador. Dennis: 'Het land wordt steeds belangrijker als doorvoerroute voor drugs. Guayaquil, onze grootste stad, is een mooie uitventhaven. Die wordt steeds meer ge bruikt, waardoor er ook steeds meer drugs gerelateerde misdaad is. Intussen heeft de overheid besloten dat die drugscriminaliteit harder bestreden moet worden, de war on drugs is uitgewaaierd naar Ecuador. Tege lijk is er bezuinigd op het budget voor de gevangenissen. Geen wonder dus dat de onveiligheid de laatste tien jaar enorm is toegenomen. Ze vechten elkaar de tent uit. In 2021 zijn officieel 316 gedetineerden om gekomen bij gewelddadige conflicten. Veel slachtoffers waren jongeren, vaak nog in afwachting van hun straf en voor kleinere delicten; sommigen beschikten al over hun vrijstellingspapieren. Ook dit jaar zijn er rellen en moordpartijen. Het is overigens niet altijd en overal zo. De sfeer verschilt per gevangenis en per keer. Er zijn regio nale gevangenissen die vrij klein zijn waar je gemakkelijk binnenloopt. In die gevange nissen zit ik soms in de tuin aan een tafeltje met iemand te praten. Maar er zijn daar naast hele grote, de megacarceles, waar alles anders is. In één gevangenis mag ik alleen op bezoek in een spijkerbroek, een

• In de laatste twintig jaar is het aantal gedetineerden met 469 procent toegeno men, van 8.029 in 2000 naar 37.679 in 2021.

Het klinkt allemaal alsof het een lood zware job is, op bezoek gaan in de ge vangenissen van Ecuador. Wat bewoog Dennis dit te gaan doen? 'Ik had ooit de opleiding geestelijk verzorger gevolgd, maar er nooit iets mee gedaan, terwijl ik dat wel had gewild. In Ecuador stuitte ik op een advertentie. Epafras zocht mensen om gedetineerden te bezoeken, onder andere in Ecuador. Alsof het zo moest zijn... Ik werd humanistisch gees telijk verzorger en begon net voor de pandemie met bezoeken. Ik geloof heilig in de dialoog. De behoefte aan ontmoe ting is er altijd. Het is mooi om dit ook te ervaren en te zien dat het werkt. Elke keer merk ik dat een bezoek waardevol is voor mensen. Ook al kun je niets ver anderen, ze voelen dat ze er niet alleen voor staan.' ■

19COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 INTERVIEW

PREVENTIEF DE CEL IN

WAT HELPT?

wit T-shirt en sandalen. Deze gevangenis sen zijn ver van alles vandaan. Duizenden mensen zitten hier op elkaars lip en heb je voor je het weet een rel.'

• Slechts 50 procent van de gedetineerden heeft toegang tot enige vorm van re-integratie; 8 op de 10 gedetineerden recidiveert.

LAND OP DE EVENAAR

• In 2021 zijn officieel 316 gedetineerden omgekomen bij gewelddadige conflic ten. Waaronder 78 doden bij confrontaties tussen rivaliserende bendes in drie verschillende gevangenissen op 23 februari; en 122 doden op 28 september in de gevangenis Guayas 1 bij Guayaquil (met 7.231 gedetineerden één van de grootste megacarceles van het land).

Femke Bol leverde met drie keer goud een buitengewone prestatie. Niettemin blijft ze na het veroveren van haar derde plak in München nuchter onder haar succes. Eerst haalde Bol individueel goud op de 400 meter en 400 meter horden en daarna liep ze ook met de estafetteploeg (4 x 400 meter) naar de winst. 'Dat is niet verkeerd', zei ze met gevoel voor understatement, toen ze na de estafettefinale hoorde dat ze met haar derde EK-goud de prestatie van Fanny BlankersKoen evenaart. Ook die legendarische atlete haalde in 1950 drie keer goud op de EK in JessicaBrussel.Schilder

Femke Bol (links op de foto) met het Nederlandse estafetteteam

ANPANP

Starten vanaf P10 en eindigen op P1: dat lukte Max Verstappen op de Hungaroring en daarmee versterkte hij zijn leiderschap in de WK-stand. Behalve de winstpunten hielp het matige optreden van directe concurrent Charles Leclerc daarbij ook. Er staan nog negen Grand Prix’s op het programma, maar het gat is zo groot geworden (80 punten), dat de wedkantoren geen verrassing meer aan de kop van het klassement voorzien. Begin september wint Verstappen bovendien voor de tweede keer op rij in Zandvoort. Zijn 10e overwinning in dit Formule 1-seizoen.

Max Verstappen

veroverde de Europese titel bij het kogelstoten. Ze verbeterde haar nationale record en is de eerste Nederlandse atleet die op dit onderdeel EKgoud pakt. De 23-jarige Volendamse stootte bij haar tweede poging al de winnende afstand van 20,24 meter. Een forse 40 centimeter verder dan haar Nederlands re cord van eerder die maand. Jorinde van Klinken veroverde verdienstelijk het brons.

VERSTAPPEN LEIDT IN WK-STAND

Erik ten Hag

Erik ten Hag heeft zijn eerste overwinning geboekt als manager van Manchester Uni ted. Liverpool werd in een sensationeel spannende wedstrijd met 2-1-opzij gezet. Na de slechte competitiestart, waarin de Mancunians twee keer op rij verloren wa ren vooraf alle schijnwerpers op Ten Hag gericht. Bovendien liepen de supporters voorafgaande aan de wedstrijd uit onvrede een protestmars. Na de winst op hun ri vaal leek het vertrouwen in Ten Hag weer helemaal hersteld. De supporters waren uitzinnig van vreugde. Behalve Ten Hag maakten ook de nieuwe aankopen Tyrell Malacia (voorheen Feyenoord) en Lisan dro Martínez (ex-Ajax) indruk. Zij leken het team, dat zonder superster Ronaldo en aanvoerder Maguire aan de wedstrijd be gon, met hard werken en goed voetbal op sleeptouw te nemen.

WIEGMAN EN ENGELSE VROUWEN KAMPIOEN EK VOETBAL

GOUD VOOR VROUWEN OP EK ATLETIEK

LASTIGE START TEN HAG

20 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 SPORT

De Nederlandse coach Sarina Wiegman hielp de Engelse vrouwenploeg aan hun eerste Europese voetbaltitel. In de finale waren ze te sterk voor Duitsland dat op een vol Wembley met 2-1 werd verslagen. Daarmee is Wiegman de eerste vrouwencoach die met twee ver schillende landen een belangrijke prijs heeft behaald. In 2017 werd ze ook al Europees kampioen, maar dan met de Oranjevrouwen. Dat EK vond toen plaats in Nederland. Het is dus niet zo vreemd dat Wiegman door de UEFA is gekroond tot coach van het jaar in het vrouwenvoetbal. Het Nederlands vrouwenelftal is in de kwartfinale door de Franse equipe uitgeschakeld. Frankrijk was met 0-1 een maatje te groot voor Oranje hoewel de beslis sing pas viel in de verlenging. Als gevolg van de magere prestaties moet bondscoach Mark Parsons het veld ruimen. Het klikte niet tussen de spelers en de Britse coach en dat was terug te zien in het matige spel.

ANP

VAN VLEUTEN WINNARES TOUR DE FRANCE FEMMES

Hoewel Tim van Rijthoven niet voor een enorme stunt kon zorgen tegen Novak Djokovic is de relatief onbekende Nederlandse tennisser toch heel ver gekomen. Hij pakte in de vierde ronde nog wel een set tegen titelverdediger Djokovic, maar verloor uiteindelijk toch in vier sets. De prestaties van Grand Slam-debutant Van Rijthoven waren speciaal. Eerder in het jaar won hij al sensationeel het grastoernooi van Rosma len door in de finale de Russische wereld topper Daniil Medvedev te verslaan. Nu was hij de eerste Nederlandse man sinds Sjeng Schalken in 2004 die de achtste finales van Wimbledon haalde.

LeBron James

De 37-jarige LeBron James verlengt zijn contract bij Los Angeles Lakers met twee jaar en zou in die periode 97,1 miljoen dol lar (95 miljoen euro) aan salaris gaan ont vangen. Daarmee zouden de totale inkom sten van James in de NBA stijgen naar een totaal van 532 miljoen dollar en wordt hij de best verdienende basketballer ooit.

LEBRON JAMES BEST BASKETBALLERVERDIENENDE

Annemiek van Vleuten heeft de Tour de France Femmes gewonnen. In het eindklassement werd Demi Vollering op bijna vier minuten tweede en de Poolse Niewiadoma eindigde als derde. Van Vleuten won ook de zware slotrit en sloot daarmee de wielerronde in stijl af. In 2017 en 2018 won Van Vleu ten de Tour ook al, maar toen ging het slechts om een eendaagse koers. Dit jaar moesten er net als in de mannenTour voor het eerst in jaren weer meer dere etappes worden gereden. De winst in het punten-, berg- en het jongeren klassement ging ook naar Nederlandse rensters. Marianne Vos won de groene trui, Demi Vollering de bolletjestrui en Shirin van Anrooij de witte trui. Begin juli won Van Vleuten ook al en voor de derde keer de Giro Donne.

Annemiek van Vleuten

ANP ANP ANP IEMANDDEWINDUITDEZEILENNEMEN EBIIUGIMIUISTON SIPRNGAEEALMNLC NIEBUALEREDENNA WNIETVROORRAARD WERWVDLORADDKEO GKUEDAPFNNUIEDN IANANSZFEPCDUDK LUDIHWINRHRSTOE TLNESOUEASBOTMR EPINDTNMSAGERTR AAUTOSUOBEMUNLN SRRUOIIPODEKEEU TABERMLIPLEZGGJ EPEMOOPNELKKEEI RENKOOTEBMRERNN 851962734 974513682 623748951 147839265 368251497 295674813 516497328 789325146 432186579 876539241 451826937 239471865 185947623 693182754 724365198 567214389 918653472 342798516 862145937 375269841 491738652 254813796 789426513 136597284 548372169 617954328 923681475 756231489 298647135 341589276 169758342 482963751 537124968 623495817 815372694 974816523 VAN WIMBLEDONSUCCESVOLRIJTHOVENOP

Tim

21COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 SPORT

van Rijthoven

Terug naar huis! Eindelijk, na heel veel jaren weg, mag je terug naar Nederland. Het land van melk en honing waar alles goed geregeld is. In de gevangenis zingen vaak al de mooiste verhalen rond. Helaas blijkt lang niet alles waar te zijn. Comeback laat zien welke verwachtingen terecht zijn en welke niet. Speel het spel mee en word je bewust van wat je te wachten staat.

TEKST: Marjolein van Rotterdam

TAXI NAAR HUIS

HET WAAR OF NIET WAAR SPEL

LEKKER THUIS MET EEN ENKELBAND EN ANDERE MOOIE VERHALEN

Het is niet waar. Nogal wat mensen die terugkeren na een buitenlandse detentie staan verloren op Schiphol. Als er geen fa milie is of iemand anders uit de achterban dan sta je daar. In je uppie en vaak zonder geld. Er is een noodoplossing: op Schiphol naar Schiphol Social Works (SSW) of het Leger des Heils gaan. Je kunt naar ze vra gen bij de marechaussee.

Fijn dat je er weer bent! De taxi staat voor. En anders staat er wel iemand met een treinkaartje voor je klaar. Als je aan komt op Schiphol is in elk geval het ver voer naar huis geregeld.

22 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 ACHTERGROND

TERUGKEER MAAKT JE STRAF KORTER

Helaas is dit niet waar. Je krijgt geen wo ning en geen voorrang als je uit buiten landse detentie komt. Hoe zwaar je het ook hebt gehad. Wat wel kan: Bureau Bui tenland kan je tijdens je detentie helpen bij het inschrijven als woningzoekende en je aanmelden voor nazorg bij de gemeente (zie onder Gratis Geld). Overal in Neder land zijn de wachtlijsten voor een huurwo ning lang. Slim dus om je lang voor je vrij komt in te schrijven als woningzoekende.

23COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 ACHTERGROND

automatisch gaat het niet. Het moet wel echt duidelijk zijn dat je niets anders hebt en een uitkering schept ook verplichtin gen. De gemeente gaat over de uitkerin gen. Voor je teruggaat naar Nederland kan Bureau Buitenland (BB) je aanmelden bij de gemeente voor nazorg (maar alleen als je daar toestemming voor geeft). On der nazorg valt bijvoorbeeld hulp bij het verkrijgen van een identiteitsbewijs, op lossen van problemen met geld, het zoe ken van een school, opleiding of werk, het vinden van een slaapplek, en het oplossen van schulden. De gemeente waarmee je binding hebt kan je daarbij helpen. Om al les soepel te laten verlopen is het belang rijk dat je op tijd de datum van je ontslag doorgeeft aan je vrijwilliger van Bureau Buitenland.

Het is een beetje waar. Nederland hoort samen met Noorwegen en Australië tot de best presterende landen als het gaat om de gezondheidszorg. Het is niet waar dat je au tomatisch geholpen wordt en je er zelf niets voor hoeft te doen. Op eigen houtje hulp vinden kan lastig zijn. Nederland heeft een woud aan instanties. Voor verslavingszorg zijn er bijvoorbeeld volgens zorgkaartneder land.nl 268 organisaties. Vraag dus hulp bij het hulp zoeken! Ook hulp bij het vinden van medische hulp hoort bij de nazorg door de gemeente (zie onder Gratis Geld).

Niet waar. Er wordt veel zelfstandigheid van je verwacht in de Nederlandse ge vangenis. Er is een R.I.C. ( Re-integratie centrum ) waar je zelf diverse zaken kunt regelen zoals het maken van een CV, het treffen van een betalingsregeling, aan melden bij woningnet, reageren op wo ningen etc.

Helaas ook niet waar. Verlof kan alleen vanuit een plusprogramma en is ge richt op re-integratiedoelen, zoals het vinden van werk. Tijdens een re-inte gratieverlof mag je bijvoorbeeld sollici teren. Alle trajecten zijn maatwerk, het gaat om wat jij nodig hebt om succesvol te re-integreren in de maatschappij.

Niet waar. Veel gedetineerden denken dat ze de straf verder thuis kunnen uit zitten met een enkelband. Dat is helaas niet zo.

JE STAAT ER ECHT HELEMAAL ALLEEN VOOR

‘Je staat er echt niet helemaal alleen voor’

VOORRANG VOOR EEN HUIS

DE BESTE MEDISCHE HULP

Niet helemaal waar. Niemand hoeft in Ne derland om te komen van de honger maar

Als je doorstroomt naar een Neder landse gevangenis voor het laatste deel van je straf, hoef je niet meer echt de cel in maar mag je je straf lekker thuis gaan uitzitten met een enkel band.

GRATIS GELD

Als je met de WETS of WOTS terugkeert en de laatste jaren van je straf in Nederland uitzit, mag je tenminste elk weekend met verlof.

LEKKER MET EEN ENKELBAND OP DE BANK

In de Nederlandse gevangenis word je ge holpen met alles. Je casemanager regelt er alles voor je.

TOPHULP IN DE NEDERLANDSE CEL

Als je ziek, verslaafd of in de war terug keert naar Nederland word je geholpen. Nederland heeft tenslotte een van de bes te gezondheidszorgsystemen ter wereld.

Niet waar! Het meeste werk moet je zelf doen als je je leven weer op de rit wilt krijgen. Maar er zijn organisaties – behalve de gemeente – die je hierbij kunnen helpen. Soms met vrijwilligers die ook lotgenoten zijn. SurAnt, Ge vangenenzorg Nederland, Exodus en Humanitas bieden alle vier hulp aan ex-gedetineerden. Andere organisa ties kunnen je helpen met bijvoorbeeld werk of schulden. Frans Douw (zie het verhaal over geweld) heeft een stich ting opgericht die je kan helpen bij het vinden van de weg naar de juiste hulp. www.herstelterugkeer.nl ■

Niet waar. Meestal is je straf even lang. Soms is het zo dat je in Nederland een lan gere straf uit moet zitten omdat in het land van herkomst andere regels gelden (zoals vrijkomen na de helft van de straf).

Als je het laatste deel van je straf in Ne derland uitzit en dus met de WETS of de WOTS terugkeert, betekent dat dat je straf korter wordt: in Nederland hoef je niet zo lang in de gevangenis te blijven als in het buitenland.

Iedereen die Nederlander is en terug keert naar zijn land krijgt automatisch een uitkering.

Als ex-gedetineerde krijg je een woning of heb je in elk geval voorrang boven an dere woningzoekenden. Dit hoort bij de re-integratie.

ELK WEEKEND MET VERLOF

Als teruggekeerde ex-gedetineerde sta je er alleen voor, en is er geen en kele instantie die je kan helpen.

In veel westerse landen worden de vervoerskosten van uitzetting door het land van veroordeling betaald. In sommige landen moet je het vervoer (meestal vliegticket) zelf betalen.

JURIDISCH ARTIKEL

24 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

Dit artikel benoemt aandachtspunten aan de hand van de grote lijnen. Het is onmogelijk om in een artikel aandacht te besteden aan de wereldwijde ver schillen tussen procedures. Check dus

Vraag dit tijdig uit bij je advo caat, zodat je al tijdens deten tie voldoende budget kan re serveren. Dit voorkomt een nodeloos lang verblijf in uitzettingsdetentie.

KOSTEN

De één wil na het uitzitten van zijn straf zo snel mogelijk het land verlaten en nooit meer terugkeren, terwijl voor een ander een uitzettingsbeslissing ingrijpender is dan de opgelegde gevangenisstraf. Hier bespreken we de be langrijkste verblijfsrechtelijke consequenties van een veroordeling, én de eventuele voordelen van uitzetting.

altijd hoe het in jouw land van detentie pre cies is geregeld, aan de hand van jouw per soonlijke situatie!

BUITENLANDGEVOLGENVERBLIJFSRECHTELIJKEVEROORDELING

Indien je gebruik wilt maken van straf overdracht, maar je voldoet niet aan het ‘bindingsvereiste’ (zie kader), is het ver standig om uit te zoeken of je uitgezet wordt/kan worden.

Vraag aan je advocaat of een dergelijke mogelijkheid in het land van veroordeling bestaat.

JURIDISCH ARTIKEL

Heb je er geen problemen mee om het land van veroordeling te verlaten en daar mogelijk niet meer terug te kunnen keren?

Vraag jouw advocaat naar zijn kennis en ervaring, en schakel zo nodig een migratierecht advocaat in. Het is raadzaam om de verblijfsrechtelijke consequenties van een eventuele veroordeling zo snel mogelijk in kaart te hebben, zodat je dit mee kan nemen bij het bepalen van je processtrategie in de strafzaak.

VOORBEELD: VERENIGDE STATEN

Uitzetting (of uitwijzing) is het – al dan niet gedwongen – over de grens zetten van ‘vreemdelingen’. Een vreemdeling is iemand zonder nationaliteit van het land van verblijf. Heb je de dubbele nationaliteit – van zowel het land van veroordeling als Nederland –dan ben je géén vreemdeling, en kan je niet worden uitgezet. Let op, in uitzonderlijke gevallen kan veroordeling voor een ernstig misdrijf leiden tot intrekking van je tweede Hoewelnationaliteit.er(grote) verschillen zijn per land, bevat de uitzettingsprocedure grofweg de volgende elementen. De beslissing voor uitzetting ligt bij de migratieautoriteiten en -rechter, en dus niet bij de strafrechter. Een strafrechtelijke veroordeling kan wel ver blijfsrechtelijke consequenties hebben, dit hangt onder andere af van: het land, je ver blijfstatus, (de ernst van) het strafbare feit, en je strafblad. In veel landen wordt de im migratiedienst op de hoogte gebracht van de vervolging van een vreemdeling, soms staan de verblijfsrechtelijke consequenties in het vonnis vermeld. Bij veroordeling neemt de immigratiedienst een standpunt in over het recht om in het land van veroordeling te blij ven, na einde detentie. Als er besloten wordt dat de veroordeelde het land moet verlaten, dan wordt een (voorlopig) uitzettingsbevel uitgevaardigd. Dit wordt getoetst door een rechter, waar je je tegen een voorgenomen uitzetting kan verzetten. Na het uitzitten van de straf volgt plaatsing in uitzettingsdeten tie, tot alle formaliteiten zijn geregeld (vb. reisdocument en vervoer). Uitzetting ge beurt in principe naar het land van je nati onaliteit.

INREISBEPERKINGEN

1 VERVROEGDE VRIJLATING GECOMBINEERD MET UITZETTING

In landen waar het standaardpraktijk is om veroordeelde vreemdelingen uit te zetten, is het gebruikelijk dat deze groep is uitge sloten van de regeling voor voorwaardelijke

De regels rondom uitzetting en in reisverboden zijn vastgelegd in het migratierecht. Dit is een ander rechtsgebied dan het strafrecht. Strafadvocaten zijn niet automatisch gespecialiseerd in migratierecht.

INVRIJHEIDSTELLINGVOORWAARDELIJKE (V.I.)

Een aantal landen – waaronder veel landen in Europa – kent echter een al ternatieve regeling voor gedetineerde vreemdelingen, waarmee zij in aan merking kunnen komen voor vervroeg de vrijlating met uitzetting. In Duitsland en Denemarken bestaat bijvoorbeeld de mogelijkheid te worden uitgezet na het uitzitten van de helft van je straf. In België kan dit onder omstandigheden zelfs nog eerder. Algemene voorwaarde is dat de vreemdeling het land verlaat en niet terugkeert. Als deze voorwaar de niet wordt nageleefd, wordt de ten uitvoerlegging van de straf hervat.

➔

Als Nederlander kan je met een ESTA (‘visa waiver’) naar de VS reizen, ten zij je niet aan de voorwaarden van de vereenvoudigde procedure voldoet. Heb je bijvoorbeeld een ernstig straf baar feit gepleegd, of een veroorde ling voor een drugsfeit dan moet een visum worden aangevraagd. De Ame rikaanse autoriteiten beoordelen de visumaanvraag aan de hand van de vraag: ‘Vormt deze persoon een ge vaar voor de Amerikaanse samenle ving?’. Gekeken wordt onder andere naar de ernst en aard van het straf bare feit, en het tijdsverloop sinds de pleegdatum.

25COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

Vaak wordt een uitzetting gekoppeld aan een inreisverbod, of ongewenstverklaring. Dit houdt in dat jij als vreemdeling een aan tal jaar, of zelfs permanent, het land van veroordeling niet meer mag inreizen of daar mag verblijven. Overtreding kan straf baar zijn.

In dat geval kan aansturen op uitzetting juist gunstig zijn. Bijvoorbeeld vanwege een verkorting van je gevangenisstraf, of een grotere kans op strafoverdracht.

UITZETTING

Ook zonder opgelegd inreisverbod of on gewenstverklaring, kan een veroordeling problemen opleveren voor toekomstige rei zen naar het buitenland. Vooral buiten de EU kan een veroordeling voor een (ernstig) misdrijf in de weg staan aan bijvoorbeeld het verkrijgen van een visum.

V.i. houdt in dat je een deel van je gevangenisstraf buiten de gevan genis doorbrengt. Gedurende dit laatste deel van je straf moet je aan bepaalde voorwaarden vol doen, als je deze schendt moet de overgebleven straf meestal alsnog in de gevangenis worden uitgezeten.

TERUGKEER NAAR NEDERLAND

2 STRAFOVERDRACHT

GESPECIALISEERDE ADVOCAAT

‘Uitzettingsprocedures verschillen per land en dus ook de manier waarop jij je uitzetting kan aantonen’

invrijheidstelling (v.i.). De gedachte ach ter v.i. is namelijk bevordering van reintegratie in de samenleving, om herha ling van strafbaar gedrag te voorkomen. Bij uitzetting zal de veroordeelde echter niet meer terugkeren in de maatschap pij van dat land en heeft v.i. daarmee geen nut, zo luidt de redenering.

HANDIGE WOORDEN & ZINNEN NL • Uitzetting (of: uitwijzing) EN • Deportation (of: removal) FR • Expulsion SP • Expulsión NL • Uitzettingsbevel EN • Deportation order FR • Ordonnance d’expulsion SP • Orden de expulsión NL • Inreisverbod EN • (Re)entry ban FR • Interdiction du territoire SP • Prohibición de entrada NL • Verlies van verblijfsrecht EN • Loss of residency status FR • Perte du droit de séjour SP • Pérdida del derecho de residencia NL • Intrekken van de (perma nente) verblijfsvergunning EN • Revocation of (permanent) residence permit FR • Révocation de la carte de résident (permanent) SP • Revocación del permiso de residencia (permanente) NL • Ongewenste vreemdeling EN • Undesirable alien FR • Étranger indésirable SP • Extranjero indeseable NL • Vreemdelingendienst EN • Immigration office FR • Service des étrangers de la police SP • Servicio de inmigración / servicio de extranjería NL • Nationaliteit staatsburgerschap/ EN • Nationality / citizenship FR • Nationalité / citoyenneté SP • Nacionalidad / ciudadanía

Sofie DUTCH&DETAINED

verschillen per land en daarmee ook de manier waarop jij je uitzetting kan aantonen. Soms is uitzetting in het vonnis opgenomen, of is een uitzettingsbevel uitgevaardigd. Is dat niet het geval, dan kan je proberen een op naam gestelde uitzettingsverkla ring op te vragen bij de immigratiedienst van het land van veroordeling. Ook komt het voor dat het standaardpraktijk is dat buitenlandse gedetineerden na afloop van de straf het land worden uitgezet, maar wordt dit niet voor individuele ge detineerden op schrift gesteld. Dan is het zaak deze standaardpraktijk en de (immigratie)wetgeving op papier te (la ten) zetten, bijvoorbeeld door jouw lo kale advocaat of de autoriteiten. Het is belangrijk om de bewijsstukken van jouw aanstaande uitzetting met jouw aanvraag voor strafoverdracht aan IOS te sturen. IOS is de afdeling binnen het Nederland se ministerie van Justitie en Veiligheid die jouw binding met Nederland toetst. ■

meer informatie over strafoverdracht, zie Comeback nr. 1 2021. Voor meer infor matie over het bindingsvereiste, zie Comeback nr. 3 2021.

Bollen & Veerle Goudswaard

• Onder de WOTS vervalt het bindings vereiste niet bij uitzetting. Dit wordt ech ter bij de beoordeling of er voldoende binding is wel meegenomen als belang rijke indicatie voor terugkeer in de Ne derlandse Uitzettingsproceduressamenleving.

Nederland wil uitsluitend Neder landse gedetineerden uit het buiten land overnemen, indien zij langdurig in de Nederlandse samenleving zul len terugkeren. Dit wordt beoordeeld aan de hand van de binding met Ne derland. Allereerst wordt gekeken of de gedetineerde in de vijf jaar voor aanhouding ingeschreven stond in de Basisregistratie Personen (BRP) van een van de landen in het Koninkrijk der Nederland. Was dit het geval, dan wordt binding aangenomen. Zo niet, dan zal het verzoek tot strafover dracht in beginsel worden afgewezen wegens gebrek aan binding, tenzij binding op andere wijze kan worden aangetoond.Voor

26 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 JURIDISCH ARTIKEL • Onder de WETS wordt binding niet meer afzonderlijk getoetst als je wordt uitgezet. Kortom, als je naar Nederland wordt uitge zet, kan Nederland je verzoek niet weigeren wegens een gebrek aan binding.

STRAFOVERDRACHTBINDINGSVEREISTE

Ik zat eens na een zomervakantie in het vliegtuig terug naar huis naast de vader van een gezin. Zijn vrouw en kinderen zaten een rij voor ons, maar hij paste daar niet meer bij en belandde naast mij. Nu op zichzelf gezeten, begon hij op zijn telefoon een lijstje van voornemens te maken. Ik zag bovenaan staan: ‘Ik kies ervoor om gelukkig te zijn.’ Ik vond dat nogal ongelukkig klinken, maar begreep het eigenlijk ook wel. Hij was blijkbaar niet altijd gelukkig in zijn leven, maar koos er toch voor om er wat van te maken. Voor een goede relatie, een goede sfeer, een goed leven moet je moeite doen. Als het niet goed is, kan je het misschien wel goed maken. In ieder geval het proberen waard!

Iedereen kan begeleiding krijgen van Bureau Buitenland. Niet iedereen echter zal precies weten waar hij of zij heen zal gaan die eerste dagen. Wat hij of zij zal gaan doen na vrijlating. Ik hoop wel dat iedereen die nu binnen zit de rust neemt om na te denken over een goede start. Over het leven buiten. De eerste dagen. Wat te doen, waarheen te gaan en hoe nooit meer terug te keren naar een gevangenis. Niet altijd makkelijk, maar zeker het bedenken waard. Weg met de detentie-kater!

DETENTIE-KATER

In de zomer gaan wij als gezin op vakantie. Een week naar de zon. Daar heb ik dan rustig de tijd om na te denken over het jaar dat geweest is en het jaar dat gaat komen. Voornemens maak ik niet met oud en nieuw, maar in de zomerva kantie. Voor mij is dat de breuk in het jaar met tijd en rust. Die routine heb ik al jaren. En niet alleen ik.

Ik vertel ze dat ik vind dat één van mijn belangrijkste taken is dat iedereen die de gevangenis verlaat, weet wat ze kun nen verwachten en daardoor een goede start kunnen maken. Een goede start, en daarna niet meer terugkeren in een gevangenis. Ik gun het iedereen!

27COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

Ik weet echter dat het moeilijk is. Veel ex-gevangenen weten niet hoe die goede start te maken, net zoals mijn vrienden niet weten hoe het er in een gevangenis aan toe gaat. Mensen van buiten weten niet hoe het binnen is.

Sandra woont met haar gezin in Engeland en bezoekt daar als vrijwilliger voor Bureau Buitenland Nederlandse gedetineerden. In haar columns vertelt ze over haar ervaringen.

Ik krijg vaak dezelfde vraag als ik mensen vertel dat ik gevangenen bezoek: ‘Waar hebben jullie het dan over?’ Mijn vrienden willen van me weten waarom ik ga, wat we bespreken en wat het doel is van mijn bezoek. Ze kunnen zich er eigenlijk niets bij voorstellen.

Ik bezocht eens iemand van eind twintig die als kind in Nederland gewoond had, maar er al jaren niet meer geweest was. Hij werd echter uitgezet en zou naar het zuiden van Limburg moeten. Dat was zijn laatste woonplaats. Hij had er misschien nog wel een tante wonen, maar daar had hij al jaren geen contact meer mee. Zijn ouders waren met hem als kind vertrokken en woonden nu in Engeland. Limburg… Waar moest hij heen? Wat zou hij gaan doen? Waar te be ginnen? Ik moedigde hem aan om zich in te schrijven bij woningcorporaties. Zijn ouders konden dat online vanuit En geland doen. Ook bespraken we mogelijke banen. Hij zag er wel wat in om Planner te worden bij een transportbedrijf. Zijn zus had een advertentie gezien. We bespraken hoe hij zich in moest schrijven bij de gemeente en we lazen in mijn laatste bezoek net voor zijn uitzetting samen de brief van Bureau Buitenland door. Er was contact gelegd door hen met de gemeente en hij werd verwacht. Er was voor een paar dagen opvang geregeld en in de brief stond dat hij op Schiphol de trein moest nemen en waar hij zich moest melden. Deze hulp en voorbereiding gaven hem rust. De rust om zelfverzekerd een nieuwe toekomst in te stappen. Ik had alle hoop, al heb ik natuurlijk nooit gehoord hoe het hem vergaan is.

COLUMN

Mijn kinderen zijn net op zomerkamp geweest. Binnen dat kamp heerst een sfeer die wij buiten niet meemaken. Na kamp komen ze thuis met een kamp-kater. Het duurt even voordat die weg is. Ik moet als buitenstaander daar begrip voor hebben, want makkelijk in de omgang zijn kinderen met een kamp-kater niet. Gelukkig kicken ze af gedurende die eerste dagen en passen ze zich weer aan het gewone leven aan. Net zo zullen mensen die net vrij zijn zich weer aan moeten passen aan het gewone leven en de detentie-kater (zo noem ik het maar even) van zich af schudden.

Uit het oog uit het hart? Niet bij ons. In de Comeback maken we graag ruimte voor jullie verhalen en jullie ervaringen. Schrijf ons een brief en laat van je horen! Laat ons weten hoe je leven in de gevangenis eruit ziet. Hoe je je staande houdt. Of juist niet. Hoe je dag eruitziet. Heb je een vraag over je situatie? Juridisch of persoonlijk? Wij leggen jouw vraag voor aan specialisten. Dat kan anoniem. Of wil je graag contact met andere mensen die vast zitten? Stuur ons een brief met jouw verhaal. Dus: schrijf ons en deel je verhaal met alle andere Nederlandse mannen en vrouwen die vast zitten!

Zo lang je op eigen houtje kunt ademhalen, en God je ge zond laat, mag je nooit zeggen :‘Mjn leven is zo goed als voorbij’. Met fatalistisch denken stap je in een wormgat wat nooit een prettig en realistisch toekomstbeeld voor spiegelt. Probeer je in de schoenen te plaatsen van gedeti neerden met langere straffen, levenslang of langer, en hoe graag zij willen ruilen voor jouw straf.

OPROEP AAN LEZERS

Help, ik kan me geen voorstelling van mijn toekomst vormen! 8, 9 of 10 jaren hier en als het zo doorgaat ben ik 60 en is mijn leven zo goed als voorbij. Hoe ziet dat er uit: wachten tot je leven voorbij is? Zijn er dan nog mensen die van mij houden? Ze moeten hard werken om zelf te overleven en het ‘eigen schuld dikke bult’ is natuurlijk erg hoog.

Zou je advies willen krijgen over hoe je om kan gaan met het gevangenisleven? René heeft veel ervaring, en zou je graag helpen met advies over hoe je het verblijf achter tralies zo positief mogelijk zou kunnen maken. Stel hem je vraag via Epafras!

Ongeacht wat de lengte van je straf is, moet je eerst al je tijd en energie investeren in het napluizen van wat je juri dische opties zijn. Zoals een hoger beroep, misschien was

H • POLEN

28 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

er wangedrag van de aanklager, nalatigheid of een ambts overtreding. Er zijn meerdere wegen die mogelijkerwijs de deur voor de rechtszaal opnieuw kunnen openen. Je mag er nooit van uitgaan dat er geen enkele fout door de aanklager/officier van justitie is gemaakt. Heb je een ko pie van alles wat er woord voor woord gezegd is tijdens je vonnis door alle betrokkene? En was je in staat om dit te laten vertalen in het Nederlands, zodat je kunt verifiëren dat het hele verloop van jouw zaak inderdaad 100 procent accuraat is besproken, en correct behandeld? Zonder leu gens of onwaarheden, was je advocaat wel eerlijk en recht door zee, vanaf het begin van het proces tot aan je veroor deling, of niet?

IN COMEBACK IS RUIMTE OM BRIEVEN TE PLAATSEN. BEDENK WEL OF PLAATSING GEVOLGEN VOOR JE KAN HEBBEN. WE PROBEREN HET IN TE SCHATTEN, MAAR JIJ WEET HET ZELF HET BEST. OOK KUNNEN WE NIET ALTIJD ALLE BRIEVEN EN GEDICHTEN PLAATSEN. SOMS WORDEN ZE DOORGESCHOVEN NAAR EEN VOLGEND NUMMER. NOOIT ZULLEN WE ER EEN VAN OUDER DAN EEN JAAR PLAATSEN. BRIEVEN DIE ERG LANG ZIJN KUNNEN WORDEN INGEKORT. ALS JE EEN OPROEP PLAATST OM TE REAGEREN EN JE VOEGT JE ADRES TOE, DAN VERVANGEN WIJ JOUW ADRES DOOR DE TEKST: (Adres bekend bij Epafras) ALS IEMAND DAN WIL REAGEREN KAN HIJ OF ZIJ DIE REACTIE OPSTUREN NAAR EPAFRAS EN WIJ STUREN DIE DAN DOOR. ZO BLIJFT JE PRIVACY BETER BESCHERMD.

Beste René,

RENÉ GEEFT ANTWOORD

Beste H.,

BRIEVEN

ENSCHRIJVENRAAD

Ik zou de Stichting Lawyers Across Borders in Amsterdam schrijven lawyersacrossborders.nl) en advies vragen. Over hoe de vork in de steel zit in Polen, wat voor mogelijkheden er daar precies zijn om door te gaan met procederen, na een veroordeling. Zij kunnen je het beste in lichten, wat er nog buiten de WETS aanvraag gedaan kan worden. Als je eenmaal deze prioriteiten op een rijtje hebt staan, en goed ingelicht bent, kun je het je volle aandacht geven. Gericht op je vrijheid en de voortzet ting van je leven, na je detentie.

H • DUITSLAND

‘Keep it real en leef niet in lala land’, was de boodschap, die ze mij daar mee gaven. Soms is het echt nodig, dat we even wakker geschud moeten worden. ‘Wake up and smell the roses!’ Buiten de tijd die je misschien nodig hebt om te procederen, moet je er ook echt alles aan doen, om het contact levendig en warm te houden. Met de kring die belangrijk is voor je. Ondanks dat je gedetineerd bent stopt je verbintenis of verplichting niet; als echtgenoot, vader, zoon, broer, oom, neef of vriend enz. Geef niet meteen op, als je geen antwoord krijgt, op je brieven van de mensen met wie je wilt doorgaan, als je terug in Nederland bent.

Ik zit nu in totaal meer dan 20 jaar vast, 10 jaar gevangenis en 10 jaar een soort TBS met open einde. Hoe ik het zolang heb kunnen uithouden snap ik zelf ook niet zo goed. Waar schijnlijk omdat ik mezelf steeds doelen stelde zoals sport, Spaans, Duits en Nederlands leren, en nu leer ik ook Koerdisch, mijn moeder taal. Er is bij mij altijd een drang om iets positiefs te bereiken in het leven. Nadat ik uit huis ben weggegaan ben ik in het JOC terecht gekomen. Daar ben ik jointjes gaan roken en in een wereld van criminaliteit terechtgeko men. Dat ik regelmatig dakloos was in die periode, verslechterde de situ atie nog meer. Na vele korte straf fen in Nederland ben ik in Duitsland veroordeeld tot 10 jaar plus TBS. Nu probeer ik al jaren overgeplaatst te worden via de WETS, maar de Duit sers werken niet mee. Ze willen dat ik gesloten word opgenomen, dus ook TBS in Nederland. Er ligt al sinds 2011 een uitwijzingsbevel, maar ze beweren dat ik nog te ge vaarlijk ben. Dat terwijl er al andere tbs’ers zijn uitgeleverd, ik al 13 jaar talen leer, en al meer dan zeven jaar geen drugs meer gebruik. Ik heb dus goede kansen bij terugkeer in de maatschappij, maar dat negeren ze gewoon. Aan alle Nederlanders die vastzitten in het buitenland wil ik zeggen: hou het ook zolang vol. Als iemand wil schrijven met mij dan kan dat, en als iemand mij raad kan geven over advocaten of andere tips voor mij heeft, zou ik erg blij zijn, en zou het mij wat hoop kunnen geven.

Je schrijft: ‘Ze moeten hard werken om zelf te overleven’, dat is erg con sequent van je, maar het is geen reden om de hoop op te geven. Ook zij moeten eerst het vooruitzicht van die 8, 9 of 10 jaar zien te verwerken, iedereen doet dat op zijn eigen manier. Ondertussen moet jij gestaag en niet aflatend door blijven gaan met schrijven. Daarmee heb je het lot van je eigen toekomst in handen, je achterban moet altijd een rol in je leven blijven spelen, die band moet je nooit verbreken of er vervreemd van raken. Iedereen verdient een tweede kans, je zult zien dat er genoeg mensen zijn die nog steeds evenveel van je houden. En op 60 is je leven nog lang niet voorbij, het is slechts een tweede hoofdstuk wat rond die tijd Gebruikbegintondertussen je tijd zo positief en constructief mogelijk. Van kla verjassen word je niet wijzer, en van gokken alleen maar armer. Schrijf reclassering Bureau Buitenland, vraag of ze je de cursus lijst van Educa tie Achter Buitenlandse Tralies sturen. Er is een ruime keuze, die van alle markten thuis is. Dit geeft je de mogelijkheid voor een opleiding, en om je tijd waardevol, nuttig en lonend te besteden, en écht wijzer te worden. Het wordt gratis aangeboden, inclusief de postzegels voor je huiswerk. Staar je niet blind op de tijd die je nog moet zitten. Misschien denk je wel ‘Makkelijker gezegd dan gedaan’. Maar met een gezonde dagelijkse routine kan alles zoveel beter en prettiger verlopen. Houd je geest en lichaam gezond, zie de jaren tegemoet als een uitdaging voor jezelf. Om je ergens op toe te leggen: probeer een nieuwe taal of waag een kans om een muziekinstrument te bespelen. Poëzie, tekenen of schilderen kun je ook gebruiken, om je meest innerlijke energie een goed doel te geven. Het is zo belangrijk dat je zelf het ritme van de dag bepaalt en niet wakker wordt met de gedachte ‘Goh wat moet ik vandaag doen om de dag door te komen?’ Gebruik je portovrije envelop voor het corresponderen met een vrijwil liger, Epafras heeft fantastische mensen, die dit graag willen doen.

BRIEVEN

Ik wens je heel veel sterkte, geef de moed niet op alsjeblieft! René

29COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

Ik heb veel begrip voor wat je zegt over ‘Eigen schuld dikke bult’. Precies dezelfde woorden kreeg ik ook te horen van de mensen die gelukkig nog steeds evenveel van mij houden, en mij nooit in de steek hebben gelaten. Ik werd met deze opmerking, op mijn plaats gezet, het is de waarheid, en ik ben daar enorm dankbaar voor.

Het is vandaag de verjaardag van mijn dochter, ze is twee jaar geworden en ik zit nog steeds gedetineerd in Zweden. Het is al zes maanden ge leden dat ik mijn kinderen voor het laatst heb gezien. Dat ik ze een kus gaf en zei: ‘Mamma ziet jullie na het weekend weer terug’, maar ik dus nooit terugkeerde. Ik zit hier al zes moeilijke en lange maanden met be perkingen, dus geen telefoon en 24/7 op de cel. En als je een telefoontje mag plegen, dan alleen in het bijzijn van politie en tolk, want je mag niet over de zaak praten. Ik ben in mei 22 jaar geworden, moeder van twee kinderen, en heb nooit eerder vastgezeten. Ik heb het hartstikke moei lijk. Ik dank de Heer voor mijn familie die achter me staat en me steunen waar nodig. Kort geleden moest ik voorkomen, en ik heb me nog nooit zo machteloos gevoeld. Ik werd de rechtszaal ingebracht, en daar zag ik mijn moeder en vriend zitten. De tranen stonden in hun ogen toen ze mij binnen zagen komen. Omdat Zweden strenge veiligheidsregels heeft, werd ik binnengebracht met handboeien die vast zaten aan een band om mijn buik. Ik mocht absoluut geen contact maken. Toen de zaak klaar was zijn de beperkingen opgeheven en mocht ik ze eindelijk knuf felen en een kus geven en vertellen hoeveel ik van ze hou. Ik heb een telefoon kunnen aanvragen, maar omdat de nummers die ik wil bellen geen Zweedse nummers zijn, moeten die mensen een VOG (Verklaring Omtrent Gedrag) opsturen. Het kan dus wel een paar weken duren voor ik goedkeuring heb en kan bellen. Ik kon mijn dochter dus ook niet bel len om haar te feliciteren. Ik voel me waardeloos als moeder en er is niets dat ik hier aan kan doen. Ik stuur haar nu een kaartje, en hoop dat die snel aankomt. Ik hoop dat de uitspraak straks mee zal vallen, en dat ik snel kan terugkeren naar Nederland zodat ik mijn kinderen weer kan zien en ze in mijn armen kan sluiten. Eén ding weet ik zeker: ik heb ge leerd van mijn fouten en zal het nooit meer doen. Ik hoop voor iedereen die dit leest dat er snel duidelijkheid zal komen, en dat je snel herenigd zal worden met familie. Blijf hoop houden, God slaapt nooit!

D • VERENIGDE STATEN

Een paar weken geleden kreeg ik onverwachts bezoek. 'Advokat' zeiden ze, maar die verwachtte ik helemaal niet. Ik kijk in elk be zoekhokje, maar 'niema advokat jehowa' (ik zit al twee jaar in Po len in voorarrest, en dit betekent 'geen advocaat'). Hij bracht me een man die ik niet kende, en toen begon het me te dagen, bezoek via Epafras! Heel aardige man, maar ik was zo verrast dat ik niet wist wat ik moest zeggen. Hij was uit Tsjechië komen rijden, 7 uur lang. Toen voelde ik me echt schuldig. Ik wil mijn familie niet 2 dagen laten reizen, 10 uur heen en 10 uur te rug voor 1 uurtje bezoek. En deze man heeft het voor een vreemde gedaan. Ik heb zelf geen geloof, maar wat zijn dat een prachtige mensen. Ik dacht dat ik nooit spijt of schuld voelde, maar ik heb er nu nog steeds een schuldgevoel over dat die man voor mij heeft moeten rijden. Nogmaals 1000 maal bedankt aan de vrijwilligers, en zeker aan deze man!

30 COMEBACK • NUMMER 3 • 2022 BRIEVEN

Via de Comeback wil ik Epafras en Fieke bedanken. Fieke is de geestelijk verzorger in de VS en steunt mij al jaren. Met bezoeken waarvoor ze een vliegtuig, huurauto en hotel moest nemen, en door mijn brieven altijd prompt te beantwoorden.

Ik heb geen familie in dit land, en Fieke neemt het gevoel dat je er alleen voor staat weg. Fieke, heel erg bedankt voor wat je doet voor mij en alle anderen!

Je bent van onschatbare waarde tijdens deze moeilijke tijd en maakt me een beter mens. God bless you!

C •

FAMILIE

ONSCHATBARE WAARDE

SCHULDGEVOELPOLEN

G • ZWEDEN

Wil je corresponderen?

Wil je bezoek van Epafras?

OPROEP

[Deze envelop is alleen bedoeld voor post voor Epafras of familie, niet voor Reclassering, Lawyers Across Borders of Dutch&Detained.]

TERUG NAAR NEDERLAND, MAAR GEEN VERBLIJFPLAATS?

MEDEDELINGEN ‘

Er zijn leuke geldprijzen, en een aantal werken van jullie kunnen gepubliceerd worden. Bijvoorbeeld in een bajeskrant en/of de Comeback.

Je kunt schrijven naar: 3500C.C.R.I.ANTWOORDNUMMER9804ZJUTRECHTTHENETHERLANDS

Dat is mogelijk voor eigen kinderen tot en met 17 jaar die in Nederland wonen. Geef dan ook contactadres, geboortedata en eventueel telefoon nummer door, zodat toestemming gevraagd kan worden.

WAT NU?

Zit je vast in het buitenland en wil je na je detentieperiode terugkeren naar Nederland, maar weet je niet waar je naartoe moet? Exodus Nederland kan je hier mogelijk bij helpen. We begrijpen namelijk hoe zwaar het kan zijn wanneer je in het buitenland in detentie zit; er zijn vaak moeilijke detentieomstandigheden, de detentieduur is vaak lang en je bent ver weg van familie en vrienden. Op die manier wordt het soms lastig om door te stromen via de gangbare Nederlandse resocialisatieprogramma's. In samenwerking met Epafras en Bureau Buitenland bieden wij opvang en begeleiding aan, met als doel om vanuit een veilige basis weer terug te kunnen keren in de Nederlandse maatschappij. Een Nederlandse nationaliteit is wel vereist én je dient langer dan één jaar vastgezeten te hebben in het buitenland. Als je geen woon- of verblijfplaats in Nederland meer hebt, dan kan Exodus jou deze verblijfplaats eventueel aanbieden. Het gaat hierbij om een plaatsing zonder Justitieel kader, dit noemen wij ook wel een vrijwillige plaatsing. Ook voor plaatsin gen met een Justitieel kader hebben wij mogelijkheden. Voor meer informatie kun je ons bereiken via het Centraal Aanmeldteam (CAT) met tele foonnummer: 071 - 516 19 55 of via aanmelden@exodus.nl. De aanmeldformulieren zijn te vinden op onze website: www.exodus.nl. Hierbij is een motivatie of levensverhaal belang rijk voor ons om te ontvangen. Het CAT verzamelt vervolgens de informatie die nodig is om eventueel over te kunnen gaan tot plaatsing.

Wil je een Bijbel ontvangen?

Het toezenden van een Bijbel en lectuur is aan regels gebonden. In Frankrijk wordt lectuur alleen toe gelaten als daar toestemming voor is gevraagd en gekregen. Voor Spanje, en in mindere mate voor Engeland, geldt dat pakketjes retour gezonden worden. Als je gevangen zit in een van deze landen en lectuur wilt ont vangen, informeer ons dan als je een andere manier hebt gevonden voor ontvangst. Voor gedetineerden in Duitsland proberen wij bij een aan vraag voor een Bijbel de lokale gees telijk verzorger in te schakelen om toegang tot jou te krijgen.

Wil je meedoen aan het Kindercadeauproject?

Laat dit dan aan ons zo snel mogelijk weten met behulp van de portovrije envelop! Zo blijven we op de hoogte van je meest actuele verblijfplaats en komen ook na een overplaatsing brie ven en Comeback op het juiste adres.

IK LAAT VAN ME HOREN ’

De Stichting Educatie Achter Buitenlandse Tralies organiseert een schrijfwedstrijd voor gedetineerden. Ben jij een echte verteller? Kun je dat ook op papier zetten? Of misschien kun je dichten of rappen? Doe dan zeker mee aan onze wedstrijd voor gedetineerden in het buitenland. Zet je eigen gedachten op papier! Het onderwerp is totaal vrij. Schrijf een verhaal van maximaal 1.200 woorden, of een gedicht of een pakkende rap met een mooie boodschap in ongeveer 350 woorden. Alle in het buitenland gedetineerde Nederlanders kunnen meedoen! Gedetineerden die via Eabt studeren kunnen ook nog meedoen nadat zij zijn overgeplaatst naar een Nederlandse PI om hun strafrestant uit te dienen en daar hun gestarte cursus vervolgen en afronden. We willen voor 30 november 2022 je werk ontvangen. Vermeld wat je hebt geschreven: verhaal, gedicht of rap, je voor- en achternaam en de naam en adres van de gevangenis waar je bent. Het verhaal, gedicht of de rap mag zowel getypt als uitgeschreven worden ingeleverd. Dat kan per post naar Eabt, postbus 9005, 6070AA Swalmen-Nederland of per mail naar taalprijsvraag@eabt.nl.

Brieven worden vertrouwelijk behan deld. Is jouw verhaal bestemd voor publicatie in Comeback, geef dit dan uitdrukkelijk aan. Bij dit nummer vind je een portovrije envelop.

SCHRIJFWEDSTRIJD

31COMEBACK • NUMMER 3 • 2022

Dat kan met gedetineerden in bui tenland en binnenland, maar ook met vrijwilligers in Nederland. Zij kunnen je op de hoogte houden van wat er zoal speelt in de Nederlandse samenleving. Vraag bij Epafras een formulier aan om je aan te melden.

Heb je tips voor gedetineerden, reacties, verhalen of gedichten?

Auto-agressie

weggebruikers, andere auto’s hard inhaal en tijdens het voor bijgaan even met mijn vinger op mijn voorhoofd tik, dan weet ik dat er wat vulkaantjes in mijn hoofd en hart zitten. Dan wordt het tijd om even het gaspedaal los te laten en even met iemand te gaan praten over wat mij dwars zit. Nu eerst twee weken vakantie. Morgen vertrek ik met de auto naar Italië. Eens kijken of me dat lukt zonder gevloek en mid delvingers.

Het is al een tijd geleden, maar ik kan me het nog goed her inneren. Vooral omdat hij mij – zonder het te weten – een tip meegaf waar ik tot op de dag van vandaag gebruik van maak. Hij was geen kleine jongen in het milieu, om het zo maar eens te zeggen. En in dat uurtje in dat boerderijtje begreep ik ook wel waarom. De man kon praten als brugman en pakte je in waar je bij stond. Als ik niet beter had geweten, dan had ik hem met ziel en zaligheid al mijn geld en nog meer vertrouwen gegeven. Tijdens het aansluiten van de band reflecteerde hij ook op de agressie training die hij moest volgen. Die was niet voor niets nodig. Dat wist hij zelf ook wel. Maar hij probeerde ons ervan te overtuigen dat hij een manier had gevonden die de verplichte training overbodig maakte. Die manier? Auto-agressie herken nen en er iets mee doen. Heel simpel. ‘Jochum, zodra ik in mijn auto ga bumperkleven, ga toeteren, andere weggebruikers ver rot scheld, dan weet ik dat het niet rustig is in mijn hoofd en dat ik daar iets aan moet doen om erger te voorkomen.’ Herkennen om te voorkomen. ‘Dan bel ik mijn beroemde en fanatische psy choloog en na twee sessietjes ben ik weer zen.’ Hoe het met hem verder is gegaan, weet ik niet. Wel heb ik zijn specifieke ‘herkennen om te voorkomen’ manier overgenomen. Zodra ik merk dat ik in de auto begin te schelden op mede

Jochum Wildeman is Hoofd Bureau Buiten land bij Reclassering Nederland. Het werk van Bureau Buitenland staat bol van de bijzondere verhalen.

ACHTEROP

Hij was blij dat hij het laatste stuk van zijn straf buiten mocht doorbrengen. Wel met een aantal voorwaarden trouwens. Het dragen van een enkelband was er daar een van. Die enkel band sloot ik samen met een collega aan. In een rommelige huiskamer, ergens aan de rand van Amsterdam in een ietwat vervallen boerderijtje.

JESSE VAN MUYLWIJCK

DE RECHTER

COLUMN JOCHUM WILDEMAN