Comeback 2 2024

WAAR GELOOF JE IN?

WARE VERHALEN OF SPROOKJES?

Kloppen jouw ideeën over de hulp van de ambassade?

TERUG NAAR NEDERLAND

Europese regels die van belang kunnen zijn

NAZORG IN NEDERLAND

M C H L E O W Z E I L K A M P

R

E

H

C

S

E

N

N E O O N T S P A N N I N G T

O E Z O R H O N Z T T E G N S

Z

H

www.puzzelpro.nl © A F E S T I V A L O S A R A P

Bij de woordzoeker zitten de woorden horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Zoek ze op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing (zie pagina 25).

ARRANGEMENT

BOOT

BRIESJE

DAGTOCHT

DROOG FESTIVAL

GOLFEN

HEIDE

HOTEL

JULI

JUNI

KUST

LEZEN

LIGBED

LUCHTHAVEN

LUIEREN NATUUR ONTSPANNING PARASOL PASPOORT PLEZIER

ROUTE

RUST SHIRT SHORT SNACK SPORT

TENT TERRAS

TIPS

TOPJE

TRIPJE

UITJE

VLIEGREIS

WARM

IJSJE

ZANDKASTEEL

ZEE

ZEILKAMP

ZOMERTIJD

ZONNESCHERM

ZWOEL

Een sudoku is een puzzel van negen bij negen vakjes waarin een aantal reeds ingevulde getallen staan. Vul de overige vakjes in, zodat in elke horizontale lijn en in elke verticale kolom de cijfers 1 tot en met 9 een keer voorkomen. Verder is de puzzel ingedeeld in negen blokjes van drie bij drie, die elk ook weer eenmaal de cijfers 1 tot en met 9 moeten bevatten.

REDACTIONEEL

Veel gedetineerden ervaren de tijd in de gevangenis als een stressvolle tijd. Je weet niet wat je boven het hoofd hangt en je bent een groot deel van je autonomie kwijt. Voor veel dingen ben je afhankelijk van de beslissingen van anderen.

Het is de kunst overeind te blijven en het geloof, de hoop en de liefde niet op te geven, zoals o.a. Peter Morée en Joop schrijven. De hoop niet opgeven is belangrijk tijdens detentie, maar ook voor de tijd daarna. Weet dat je er dan niet alleen voor staat.

In dit nummer gaan we in op de mogelijkheden die er zijn voor nazorg, zodat je weet op wie je kunt terugvallen wanneer je weer in Nederland bent.

Trouwens, over stress gesproken: ook wel eens meegemaakt dat de ambassade je niet helemaal bood wat je ervan verwachtte? De redactie sprak met Sjoerd Otte van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Via twaalf stellingen kom je erachter wat zij wel en niet voor je kunnen betekenen.

En voor wie in Europa vastzitten en bezig zijn met mogelijke overdracht: lees het juridisch artikel goed door. Wellicht voorkom je daarmee veel stress achteraf. Waar je ook zit: we denken aan jullie. Houd moed!

Matthijs Geluk DIRECTEUR EPAFRAS

COLOFON Comeback is een uitgave van Stichting Epafras, Reclassering Nederland, Dutch&Detained en Lawyers Across Borders en wordt gratis verspreid onder Nederlandse gedetineerden in het buitenland. Hoofdredactie Matthijs Geluk / Epafras Redactie Marjolein van Rotterdam Artdirectie Nienke Katgerman / Gront Medewerkers Sander Bouten / Global Village Media, Jarmila Thodé / Epafras, Heinrich Althoff & Melinda Lewis / Reclassering Nederland Bureau Buitenland, Sofie Bollen & Veerle Goudswaard / Dutch&Detained en Aimée Timorason & Robert Malewicz / Lawyers Across Borders Bladmanagement Arjen Duijts / Global Village Media Strip Jesse van Muylwijck Puzzel Puzzelpro.nl Redactieadres Morssingel 5-7, 2312 AZ Leiden Email info@epafras.nl Telefoon +31 (0)71 – 204 84 07 Mobiel +31 (0)6 - 255 90 281 (voor gedetineerden, familie en naasten) Website www.epafras.nl Stichting Epafras heeft tot doel geestelijke verzorging te bieden aan Nederlanders in buitenlandse strafinrichtingen. Epafras richt zich in deze geestelijke verzorging op iedereen die te kennen geeft daar behoefte aan te hebben.

KAMPIOEN ZITTEN

Van alle Europeanen zitten Nederlanders het meest, met gemiddeld zo'n negen uur per dag. Dat is ongezond. Wie weinig beweegt, loopt een hoger risico op dertig chronische ziekten, zoals diabetes type 2, borst- en darmkanker en dementie. Steeds meer gezondheidsexperts luiden daarom de noodklok, schrijft de Volkskrant. Ook omdat het aantal Nederlanders met een zittend beroep nog steeds toeneemt en mensen steeds minder bewegen. Ook kinderen bewegen veel te weinig. Het vangen van een bal is voor een groeiend percentage Nederlandse kinderen een zware opgave. In 2018 konden kinderen al veel minder goed mikken, gooien, vangen, balanceren en zwaaien aan een touw, dan tien jaar daarvoor. Na de coronopandemie is dit nog verder achteruit gegaan, schrijft NRC. De oorzaak: veel kinderen bewegen zelden of nooit. Eén op de zes kinderen speelt nooit buiten.

VUILNISBELT DRUGSCRIMINELEN

Een enorme krater in een eeuwenoud bos. Bijna drie olympische zwembaden vol met grond zijn er afgegraven in het bos bij Halsteren. In een afgedekte put zijn enorme hoeveelheden chemicaliën geloosd: de grootste drugsafvallozing die ooit in Nederland is gevonden. De opruimkosten bedragen naar verluidt meer dan twee miljoen euro en komen voor rekening van de natuurorganisatie Brabants Landschap. De Brabantse drugsafvalput is niet de enige. De overheid en natuurorganisaties zitten met hun handen in het haar vanwege de hoge kosten, schrijft Trouw. Daders worden vrijwel nooit vervolgd en veroordeeld voor de milieugevolgen. Het is bijna niet te bewijzen dat zij hiervoor verantwoordelijk zijn.

PVV, VVD, NSC EN BBB BEREIKEN AKKOORD

De formerende partijen in Den Haag zijn eruit. PVV, VVD, NSC en BBB hebben een voorlopig regeerakkoord gesloten. BBB-leider Van der Plas noemde het 'heel mooi voor Nederland' dat er een onderhandelaarsakkoord is: 'Ik feliciteer het land.' PVV-leider Wilders vindt dat er geschiedenis wordt geschreven nu zijn partij in het centrum van de macht komt. Volgens hem gaat 'de zon weer schijnen in Nederland' en gaat er veel veranderen. Hij benadrukte onder meer dat er het strengste asielbeleid ooit komt en dat er een asielcrisiswet wordt ingediend. VVDleider Yesilgöz benadrukte dat de VVD nu de verantwoordelijkheid neemt voor

een 'stabiel en veilig Nederland'. Ze noemde de veiligheid in Nederland en de wereld een topprioriteit. Ze wees er onder meer op dat ook het nieuwe kabinet Oekraïne wil blijven steunen. NSCvoorman Omtzigt wees er onder meer op dat het kabinet wil werken aan het verbeteren van de bestaanszekerheid. Voor hem is dat meer dan een abstract woord in de grondwet: 'Dat is niet alleen je inkomen, maar dat betekent ook dat er voldoende woningen zijn'. Dick Schoof is de kandidaat-premier van de nieuwe coalitie. De 67-jarige Schoof is op dit moment de hoogste ambtenaar op het ministerie van Justitie en Veiligheid NOS

NIEUWE REGERING

Geert Wilders staat de pers te woord

Veel grond moet worden afgegraven in Halsteren

EUROVISIE SONGFESTIVAL

NEDERLAND GEDISKWALIFICEERD

Het hele land is ervan ondersteboven. Op het Eurovisie Songfestival leek Joost Klein met het liedje Europapa hoge ogen te gaan gooien. Maar vlak voor de finale wordt hij plotseling gediskwalificeerd – iets wat in de hele geschiedenis van het festival nog nooit was gebeurd. Wat er precies aan de hand was, blijft lang onduidelijk, het zou gaan om een ‘incident’. Klein mocht eerst niet meedoen aan de juryfinale op vrijdagavond, en later kondigde de organisatie aan dat hij ook niet aan de echte finale op zaterdag zou mogen meedoen. Volgens een medewerker van de Nederlandse televisie zou Klein een cameravrouw herhaaldelijk hebben gevraagd hem niet te filmen, en toen zij dat toch bleef doen een dreigend gebaar naar haar hebben gemaakt. Vervolgens werd aangifte gedaan. De precieze gang van zaken is tijdens de finale nog steeds niet duidelijk. Het is wél duidelijk dat deze editie van het festival, waar ook Israël aan deelneemt, gepaard gaat met grote spanningen vanwege de oorlog in Gaza.

ANGST IN ADVOCATUUR

Kun je kroongetuigen nog wel verdedigen zonder zelf risico te lopen? Die vraag houdt advocaten bezig sinds een van hun collega’s in 2019 werd vermoord, vermoedelijk omdat hij kroongetuige Nabil B. verdedigde in het het Marengoproces. Dat is het proces rond hoofdverdachte Ridouan T., met meerdere liquidaties. Algemeen wordt aangenomen dat de moord op advocaat Derk Wiersum alles te maken had met het kroongetuige zijn van zijn cliënt. B. leverde een belangrijke bijdrage aan het bewijs tegen T.. Het effect op de advocatuur is intussen duidelijk, schrijft Trouw. Vrijwel geen advocaat durft nog kroongetuigen bij te staan.

ANDERE 4 MEI VIERING

Vanwege spanningen rondom Israël en Gaza zijn tijdens de Dodenherdenking op de Dam extra veiligheidsmaatregelen genomen. Voor het eerst in de geschiedenis moeten mensen die de Dodenherdenking willen bijwonen online een gratis ticket reserveren. Er is plek voor tienduizend mensen. Normaal zijn er zo'n twintigduizend aanwezigen. Ook moeten bezoekers door een soort sluis waarin ze gefouilleerd worden. Ze worden onder meer gecontroleerd op vlaggen en megafoons. T-shirts met leuzen als 'Free Palestine' zijn verboden. Deze maatregelen zorgen voor een stille 4 mei. Er komen minder dan de helft van de toegestane tienduizend mensen opdagen. Maar de viering wordt niet verstoord.

GEBRUIK VERSLAVENDE SLAAP- EN KALMERINGSMIDDELEN LOOPT UIT DE HAND

Dat schrijft Trouw, op basis van eigen onderzoek. Het overspannen gebruik komt doordat huisartsen geen tijd hebben om patiënten te helpen met afbouwen. Honderduizenden Nederlanders slikken de pillen veel te lang. Na twee weken moeten patiënten eigenlijk met deze medicijnen stoppen, maar ze krijgen vaak nog maandenlang herhaalrecepten. Ruim 125.000 mensen slikken de pillen zelfs langer dan een jaar. De werking ervan neemt snel af, waardoor het risico op verslaving toeneemt. Vorig jaar kregen ruim 1,2 miljoen Nederlanders deze middelen voorgeschreven.

Joost Klein tijdens zijn halve finale optreden

De Dam in Amsterdam

ROOKWORSTVERBOD

Mocht je stevig verlangen naar een echte Nederlandse rookworst als je terugkomt? De vraag is of die er nog is. De EU gaat het unieke ‘rookaroma’ verbieden, alleen weten ze nog niet precies per wanneer. De smaakstoffen die voor een rooksmaak zorgen zijn namelijk mogelijk kankerverwekkend.

KINKHOEST EN MAZELEN RUKKEN OP

Komt er een inentingsplicht? Er zijn grote zorgen over kinkhoest in Nederland. Voor het eerst in tien jaar neemt het aantal besmettingen toe. Pasgeboren baby's worden ernstig ziek door een besmetting. In februari en maart overleden vier baby's aan de gevolgen van kinkhoest. Vier sterfgevallen in een periode van twee maanden is uitzonderlijk. Het leidde tot onrust, ook omdat de vaccinatiegraad terugloopt. De VVD wil dat op creches waar er te weinig kinderen zijn ingeënt een vaccinatieplicht komt. Nu is er geen verplichting voor crèches, maar zijn er al crèches die niet-gevaccineerde kinderen weigeren. Ook andere kinderziektes rukken op. Eind april waarschuwt het OMT (Outbreak Management Team) voor een mazelengolf.

DISCRIMINATIE NEEMT TOE

In 2023 waren er 30 procent meer incidenten met discriminatie dan het jaar ervoor. Dat blijkt uit het rapport Discriminatie in Cijfers van de politie. Landgenoten die er anders uitzien, iets anders geloven of voor een ander geslacht kiezen, werden vaker uitgescholden. Vooral transpersonen kregen vaker te maken met geweld. Ook joden- en moslimhaat werden vaker gemeld in 2023 –twee keer zo vaak als in 2022.

374 MILJOEN EURO STATIEGELD

Veel flesjes en blikjes met statiegeld worden na gebruik niet naar de supermarkt teruggebracht. Volgens Verpact, de stichting achter het statiegeldstelsel, laat de consument in totaal voor 374 miljoen euro aan statiegeld liggen. Van de flessen wordt nu 71 procent ingezameld, van de blikjes 65 procent. De stichting wil daarom de inzameling gaan verbeteren.

ARNHEM GAAT SCHULDEN

ALLERARMSTEN AFLOSSEN

De 'armste wijk van het land' is de Arnhemse wijk Immerloo. Om mensen daar te helpen gaat de gemeente schulden aflossen van sommige inwoners. Het gaat om ongeveer vijftig huishoudens, aldus NOS nl. Het betalen is een experiment. De gemeente hoopt

aan te tonen dat andere problemen, zoals huiselijk geweld, verslaving, verwaarlozing en werkloosheid sneller en beter kunnen worden aangepakt, als de schulden zijn verdwenen. Schulden leveren veel stress op en zorgen ervoor dat mensen in de knel komen.

'NEDERLANDSE POLITICI KRIJGEN GELD UIT RUSLAND'

‘Een politieke Wie-is-de-Mol’ noemt de Volkskrant het Kamerdebat. Een hint naar het populaire tv-programma waarin deelnemers moeten ontdekken wie de verborgen verrader is. De Kamer sprak over het nieuws dat de Tsjechen naar buiten brachten. Via een pro-Russische site, The Voice of Europe, zou Rusland Europese politici betalen. Rusland betaalt ze om onjuiste informatie te verspreiden over Oekraïne en de EU. Kamerleden wilden weten wélke politici in Nederland betaald worden door de Russen. Maar volgens minister Hugo de Jonge is openheid niet altijd in het belang van de nationale veiligheid. Dát er ook Nederlandse politici zijn die met Russisch geld zijn betaald, lijkt wel duidelijk. Vooral de namen van Baudet en De Graaff van Forum voor Democratie worden genoemd.

GESLOTEN JEUGDZORG DEFINITIEF DICHT

De gesloten jeugdzorg is niet op orde, concludeerde de inspectie Gezondheidszorg en jeugd half april. Op hetzelfde moment maakte de VNG (Vereniging van Nederlandse Gemeenten) bekend dat gemeenten stoppen met zorg inkopen bij gesloten inrichtingen. Dit betekent het einde van deze afdelingen, schrijft De Gelderlander. Kort na het verschijnen van het Inspectierapport werden ze opgeheven. Iemand die verheugd is met dit nieuws is ervaringsdeskundige Jason Bhugwandas. Hij verbleef in 2015 zelf in de gesloten jeugdzorg zet zich sindsdien in om deze afdelingen gesloten te krijgen. Hij sprak 51 jongeren over hun ervaringen in de gesloten jeugdzorg en presenteerde in maart zijn rapport met de vele misstanden. In Nederland waren drie gesloten afdelingen, twee in Harreveld en één in Zetten.

EILAND KRIJGT

ZELFBESTUUR TERUG

Zes jaar lang werd het Nederlandse eiland Sint-Eustatius bestuurd vanuit de ministeries in Den Haag, op zevenduizend kilometer afstand. In 2018 besloot het kabinet het bestuur op het eiland over te nemen, een zeldzame en vergaande stap, schrijft Trouw. Toenmalig staatssecretaris van koninkrijksrelaties Raymond Knops zag geen andere optie. Een onderzoekscommissie had vastgesteld dat er op het eiland sprake was van 'grove taakverwaarlozing'. Lokale politici maakten zich schuldig aan 'wetteloosheid', 'vriendjespolitiek', 'intimidatie' en 'bedreiging'. Inmiddels is het eiland klaar om het heft weer in eigen hand te nemen, vindt het kabinet. Er zijn lokale verkiezingen geweest, de eilandsraad (gemeenteraad) functioneert weer en het bestuur mag de eigen begroting opstellen en geld uitgeven. De ministerraad benoemde een gezaghebber, als laatste stap naar het herstel van de democratie.

PERSONEEL ZET OV DRIE MINUTEN STIL

Op zaterdag 20 april, stipt om 22.30 uur, staan in het hele land treinen, bussen, metro’s, trams en pontjes stil. Het is het tijdstip waarop een NS conductrice een week eerder werd geschopt, geslagen en met grof geweld van de trap geduwd. De NS en al het andere openbaar vervoer willen met de actie aangeven dat de maat vol is. Vooral sinds corona neemt de agressie door reizigers tegen het personeel toe. Mensen worden uitgescholden (ruim 2.300 keer in 2023, aldus cijfers van de NS), bespuugd (188 keer) of bedreigd (385 keer) – al dan niet met een wapen (22 keer). Vooral reizigers ‘zonder-zonder’ (geen kaartje, geen ID) zijn berucht.

SINT-EUSTATIUS

NAZORG IN NEDERLAND

‘ WIJ KUNNEN VEEL VOOR JE DOEN’

De gemeente is in Nederland de aangewezen organisatie voor nazorg na een gevangenisstraf. Er zijn gemeenten die deze taak heel serieus nemen en je helpen met je paspoort, inkomen, huisvesting enzovoort – ook als je in het buitenland vast hebt gezeten. ‘Een geschenk uit de hemel!’, vond Jesús de hulp van de gemeente Kennemerland.

Op een koude oktoberdag in 2019 landde hij op Schiphol. Jesús (niet zijn echte naam) had zeven jaar vastgezeten in de VS, en moest terug naar een land waar hij niet geboren was en niet veel mensen meer kende, maar wel had gewoond, gewerkt en een paspoort van had. Hij hoefde niet, zoals de meeste passagiers, naar de bagageband en er was niemand die hem van Schiphol kwam ophalen. 'Ik had een rugzakje met het dekentje uit het vliegtuig en twintig dollar. Er waren geen familieleden of vrienden waar ik heen kon. Ik had geen idee wat ik moest, voelde me verloren. In een opwelling kocht ik een treinkaartje naar Amsterdam. Ik was totaal niet voorbereid op een aankomst in Nederland.' Na zijn straf in de VS werd Jesús meegenomen door de immigratiedienst en wat later simpelweg op het vliegtuig gezet. Het enige telefoonnummer dat hij had was dat van Epafras. 'Martien, die er toen werkte, had mij opgezocht in de gevangenis. Er bleken in Nederland alleen geen telefooncellen

MY HOME COMMUNITY

TEKST: Marjolein van Rotterdam

meer te bestaan om hem te bellen. Daarom sprak ik een politieagente aan en vroeg of zij dat wilde doen. Dat deed ze. Maar bij Epafras was er niemand die kon helpen.' Zijn eerste nacht bracht Jesús aan de achterkant van Amsterdam Centraal door. 'Het was kóud! Het regende en ik voelde me steeds ellendiger. De volgende morgen wist ik niets beters te verzinnen dan weer een politieagent aan te spreken.'

rugkeer. Je vrijwilliger van Bureau Buitenland van de reclassering komt op bezoek. Hij of zij vraagt of je je wilt aanmelden in de gemeente waar je het laatst ingeschreven was en geeft je het boekje Return. Geef je toestemming voor de aanmelding dan zorgt Bureau Buitenland ervoor dat de gemeente ervan op de hoogte is dat je eraan komt en dat je bent aangemeld voor nazorg. Aanmelden is dus gemakkelijk: je hoeft alleen toestemming te geven. Als bekend is wanneer je precies vertrekt, dan stelt Bureau Buitenland de gemeente op de hoogte van je vertrekdatum. Dat laatste geven ze ook door aan Schiphol

ʻAanmelden is gemakkelijk: Bureau Buitenland kan het voor je doen als je toestemming geeft’

EERSTE OPVANG

Jesús is geen uitzondering. Veel meer exgedetineerden die aankomen op Schiphol hebben geen idee wat ze moeten. Vaak hebben ze geen idee dat er hulp mogelijk is. Maar wacht dat niet af! Geef zelf ook op tijd aan dat je geholpen wil worden bij te-

Nóg een optie om te zorgen dat je er niet alleen voorstaat als je landt in Nederland: je aanmelden bij My Home Community. Dat is een project (we schreven er in een vorig nummer van Comeback over) van Kerken met Stip, de club van zeventig kerken die zich al twintig jaar bezighoudt met (ex-)gedetineerden. In de gevangenis kun je al gekoppeld worden aan iemand. My Home Community kan er ook voor zorgen dat je wordt opgehaald op Schiphol.

CONTACT: Ikenius Antuma, Stichting Epafras, Morssingel 5-7, 2312 AZ Leiden telefoon: +31 (0)6 – 135 529 54 e-mail: kerken.met.stip@gmail.com

Social Work (SSW). Dat doen doen ze alleen bij mensen die ’s nachts aankomen of zo lang uit Nederland zijn weggeweest dat ze iets meer hulp nodig hebben bij aankomst op Schiphol. SSW is dan een eerste aanspreekpunt. Schiphol Social Work vangt ex-gedetineerden op en helpt hen op weg naar de plek waar Bureau Buitenland nazorg heeft aangevraagd – meestal geven ze je een treinkaartje. De organisatie is zichtbaar aanwezig op Schiphol en zoekt zelf naar mensen die hulp kunnen gebruiken, ook ’s nachts en in het weekend. Sabir Mokhtari is plaatsvervangend teamleider. Hij vertelt: 'Bij aankomst kan de cliënt zich melden bij het bureau van de Koninklijke Marechaussee op Schiphol Plaza. Als we vooraf weten dat ons vinden misschien lastig is, halen ➔

we je op van de vlucht. Daarna praten we samen over de situatie en schatten we in of er zorg nodig is. Het komt voor dat mensen in detentie of tijdens de reis emotionele (psychiatrische) of medische klachten hebben opgelopen. In dat geval leggen wij de situatie voor aan bijvoorbeeld de crisisdienst van de GGZ. Zodra alles in orde is melden wij je aan bij de gemeente.'

GEEN PLEK IN AMSTERDAM

Jesús wist niet van het bestaan van SSW. Toen hij voor de tweede keer een agent aansprak, nam deze agent hem mee. Hij bracht

Jesús naar een dagopvang voor dakloze en hulpbehoevende mensen: de Regenboog. 'Aardige mensen waren het daar. Ze gaven me wat warme kleren, koffie en wat te eten. Daar was ik erg blij mee. Ze regelden ook een afspraak bij Amoc, een andere opvang-

plek. Alleen kon ik daar niet blijven. Er zijn in Amsterdam te weinig plekken. Omdat ik voor mijn detentie in Haarlem had gewoond werd ik daarheen gestuurd.'

Een gemeente waar je binding mee hebt mag jou in principe niet weigeren als je om hulp vraagt. De gemeente heeft een zorgplicht voor ál haar burgers. De meeste gemeenten hebben een coördinator Nazorg die de hulp aan ex-gedetineerden regelt. Wat die voor je kan doen (maar niet altijd doet of kan) is bijvoorbeeld helpen bij de vijf ‘leefgebieden’: wonen, werken, zorg, schulden, en een identiteitsbewijs, en soms ook met het (weer) opbouwen van je netwerk. In de praktijk spelen verschillende moeilijkheden soms wel een rol. Zo hebben sommige gemeenten weinig tijd of geld voor nazorg en hebben vooral kleinere gemeenten vaak geen voorzieningen. Andere gemeenten hebben een overdosis aan zorgklachten. De gemeenten bereiken bovendien niet iedereen. Soms weten mensen niet dat zij voor nazorg bij de gemeente moeten zijn. Het komt ook voor dat mensen geen hulp willen. Ze vertrouwen het niet en zien de gemeente als een boeman. Irene Deen, van nazorg Kennemerland: 'Het is een keuze. Nazorg is niet verplicht. De gemeente helpt alleen als

‘Mijn trajectbegeleider Darlene was een geschenk uit de hemel’

je dat wilt. Maar als je je aanmeldt, kunnen wij veel voor je doen! In Kennemerland zijn we vooral sinds 2018 hard bezig. We hebben een website gemaakt, www.nazorgdetentie. nl, waar héél veel informatie op staat, van alle hulp die er is bij schulden tot de sociale netwerken in je dorp of stad waar je je bij kunt aansluiten. En nog belangrijker: sindsdien hebben we een team met goede mensen om iedereen te kunnen helpen.'

SCHEERMESJES EN CHIPS

Jesús ondervond aan den lijve wat dit in de praktijk betekent: 'Mijn trajectbegeleider Darlene was een geschenk uit de hemel. Zij weet de weg en kent iedereen. Ik ontmoette haar nadat ik naar Haarlem was gestuurd. Daarna werd alles gemakkelijker. Ze bracht

me naar Querido, de nachtopvang in NoordHolland.'

Darlene was blij dat ze het kon doen. 'Jesús had niks. Echt helemaal niks. Ik weet nog dat alles wat hij had in een piepklein rugzakje paste. Er zaten wat scheermesjes en een zak chips in.' Het was veel werk en het kostte veel tijd om de eerste behoeften van Jesús geregeld te krijgen. 'Als je geen paspoort meer hebt wordt het moeilijk', zegt Darlene. 'Een identificatiebewijs (ID) is nodig om al je zaken te kunnen regelen, bijvoorbeeld om ingeschreven te kunnen worden voor een woning. Een ID en een adres heb je nodig om een bankrekening te kunnen openen, een bankrekening en een adres om een uitkering te kunnen krijgen.'

Jesús had in Nederland als ober gewerkt en later als chef ontbijt. Door gezondheidsproblemen met onder meer zijn rug was hij afgekeurd. Hij kreeg een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO).

'Je hebt alles tegelijk nodig', zegt Darlenes collega Irene. 'Dat is ongelooflijk stressvol. En mensen hebben het al heel moeilijk. Zeker wanneer je uit het buitenland komt en lang hebt gezeten, heb je tijd en ruimte nodig om te landen in Nederland.'

Jesús: 'Een jaar lang sliep ik in de nachtopvang. Het was zwaar, vooral in het begin toen ik overdag op straat zwierf. Ik was nog nooit dakloos geweest. Het moeilijkste was dat ik niemand kende. Ik hing een beetje rond in de bibliotheek. De nachtopvang lag een beetje aan de rand van de stad: daarom had Darlene een fiets geregeld. Ik had nog geen uitkering dus geen geld voor de bus. Maar ik durfde niet te fietsen! Het was veel te druk op straat. Intussen ging ik met Darlene overal op af. Na ongeveer anderhalve maand was mijn uitkering geregeld. Na een jaar kreeg ik een eigen plek in een woonproject. Het moment dat ik een huis had én dat ik hoorde dat ik weer een paspoort had waren de mooiste momenten van mijn afgelopen vijf jaar!' Jesús is sinds hij weer een eigen plek heeft voorzichtig begonnen met het opbouwen van een netwerk, en heeft weer contact met zijn moeder en broer. Hij heeft twee katten. Darlene spreekt hij nog heel vaak. 'Als ik een brief krijg die ik niet begrijp, maak ik een foto en stuur die naar haar. Ze helpt me altijd. Ik ben eeuwig dankbaar dat Darlene met mij al die stappen heeft gezet. De bureaucratie had ik in mijn eentje nooit kunnen tackelen.' ■

NAZORG IN ANDERE GEMEENTEN

ROTTERDAM

De gemeente heeft een speciaal team voor het begeleiden van ex-gedetineerden: Team Detentie & Re-integratie. Tijdens een uitgebreide intake, de zogenaamde Bajesbabbel, bespreekt een teamlid met jou welke ondersteuning je nodig hebt. Hieruit komt een plan met afspraken en een beschrijving van de gemeentelijke diensten. Het team ondersteunt bijvoorbeeld bij het aanvragen van een geldig identiteitsbewijs, het vinden van een opleiding of werk, of denkt mee over een slaapplek na detentie. Rotterdammers die in het buitenland gedetineerd zijn kunnen zich aanmelden via Bureau Buitenland van Reclassering Nederland. Je kan het ook zelf doen, tot zes maanden na detentie. Telefonisch, via +31 (0)10 – 267 20 82 op werkdagen tussen 9.00 en 17.00 uur, of per e-mail: detentiereintegratie@rotterdam.nl.

UTRECHT

Jaarlijks komen er ruim zevenhonderd gedetineerden vrij die terugkeren naar de stad. Sinds 2021 is er voor hen een integrale aanpak. Er is een basisprogramma en een ‘plusprogramma’ voor mensen met een hoog risico op terugval. De betrokken partijen werken vanaf de eerste dag van de detentie samen. Om te voorkomen dat ex-gedetineerden weer de fout in gaan doet Utrecht zijn best je te helpen bij het vinden van een woning en inkomen. Ex-gedetineerden die uit het buitenland komen worden ook geholpen.

ARNHEM

Als het nodig is ondersteunt de gemeente ex-gedetineerden op ieder leefgebied. Arnhem doet dit om ervoor te zorgen dat ex-gedetineerden na hun detentie een stabiel bestaan kunnen opbouwen en om terugval te voorkomen. Als iemand in het buitenland gedetineerd is en aangeeft hulp te willen bij de terugkeer naar Nederland dan komt deze vraag uiteindelijk terecht bij de gemeente. Met hen wordt hetzelfde traject doorlopen als bij mensen die in Nederland gedetineerd zaten. Arnhem zet zich op verschillende vlakken extra in om ervoor te zorgen dat de nazorg goed verloopt. Zo zijn er woningen beschikbaar voor ex-gedetineerden die al in detentie aantoonden graag hun leven weer op de rit te krijgen. Verder werkt de gemeente samen met Werkgeversservicepunt Midden-Gelderland om werkgevers in onze regio zoveel mogelijk te bewegen om ex-gedetineerden een kans te geven bij hen aan de slag te gaan.

SNEEK (GEMEENTE SUDWEST-FRYSLAN)

Wy helpe dy graach, staat er op de website van de gemeente Sudwest-Fryslan. Dat gaat niet per se over nazorg na detentie, maar de gemeente doet dat wel. Ze zorgen ervoor dat je met de juiste mensen in contact komt als je je hebt aangemeld bij Bureau Buitenland. Er is een goed contact over en weer. Als je niet bent aangemeld voor terugkeer kun je ook nog terecht, mits je kunt aantonen dat je binding hebt met Sneek of een van de dorpen in de gemeente. Op www.sudwestfryslan.nl kun je een afspraak maken.

GRONINGEN

Soms is de nazorg op provinciaal niveau geregeld. In de provincie Groningen coordineert het Zorg- en Veiligheidshuis Groningen de voor-, door- en nazorg van ex-gedetineerden van de gemeenten Groningen, Eemsdelta, Oldambt, Pekela, Veendam, Westerkwartier en Westerwolde. Jaarlijks keren er ongeveer zevenhonderd mensen terug naar een van deze gemeenten.

Vragen kun je stellen op dit e-mailadres: nadetentie@groningen.nl

Ben je bijna klaar met je gevangenisstraf en heb je hulp nodig eenmaal in Nederland? Meld bij BB dat je hulp van de nazorg wil.

GELOOF? GELOOF!

De eerste keer dat ik P. ontmoette, in een gevangenisinrichting aan de rand van een klein stadje, had hij zijn definitieve straf al gehoord. Hij zou een fors aantal jaren achter de tralies gaan slijten. Zo fors dat enig perspectief op wat daarna komt volstrekt zinloos was.

Te lang om na te denken over wat een leven in vrijheid met zijn kinderen weer zou kunnen brengen. P. was niet opgegroeid in een omgeving waar geloof van belang was. Ik heb het dan over een gemeenschap van mensen die elkaar soms oeroude verhalen vertellen over uitzicht en hoop. Die elkaar vasthouden als het tegenzit en je in de put raakt. Die elkaar helpen als

het erop aankomt. Die een kaars aansteken voor hen die onrecht wordt aangedaan. Die samen blij kunnen zijn als het goed gaat en die elkaar aanmoedigen om dat te doen dat goed is en zin geeft. Niet dat hij een nutteloos leven had geleid, dat zeker niet. P. had een succesvol bedrijf opgebouwd en was vader geworden van een flink aantal kinderen van inmiddels tussen de 10 en 20 jaar.

WEZENLIJK GESPREK

Wat kon ik hem als geestelijk verzorger eigenlijk zeggen? Zoiets als 'Je moet volhouden'? 'Laat de moed niet zakken'? Dat zouden nogal lege woorden zijn in een gespreksruimte waar het buitenlicht alleen door hoge ramen binnenkomt. Waar de harde, ongemakkelijke stoelen aan de vloer vastgeschroefd zijn. Waar de bewaker enigszins ongeduldig heen en weer drentelt voor de deur en waar P. er geen notie van heeft hoe het slaperige stadje buiten de gevangenismuur er eigenlijk uitziet. Het gesprek ging vervolgens over zijn opgroeiende kinderen die het nu zelf zonder

ouderlijke begeleiding moesten redden. Over hoe ze elkaar ondersteunden en hoe ze probeerden toch een normaal leven te leiden. Over hun bezoeken, over de korte en lange gesprekken via de telefoon. Over de kracht die ze aan de dag leggen om ook in de moeilijke omstandigheden een gezin te vormen. En het ging over zijn eigen jeugd. Over hoe hij na zijn studie al snel in het buitenland terecht was gekomen en uiteindelijk had gekozen voor het land dat hem de beste mogelijkheden voor de verwezenlijking van zijn jongensdroom bood. En waar hij nu in een grauwe gevangenis terecht was gekomen.

ONGEVRAAGDE TIJD

Gevangenistijd is goeddeels lege tijd. Je bent afgesloten van de normale samenleving. Je ziet je familie en vrienden minimaal.

Je moet je tijd en ruimte doorbrengen met mensen voor wie je niet gekozen hebt. Tijdens mijn bezoeken aan gedetineerden valt regelmatig het woord 'jungle', een onoverzichtelijke, gevaarlijke en onvoorspelbare omgeving waar je voortdurend op je hoede moet zijn. En ook zeggen mijn gesprekspartners vaak dat verveling snel op de loer ligt. Alle dagen zijn hetzelfde, er is weinig afleiding en zeker voor buitenlanders is er weinig te doen. Wat moet je daar nu met iets als geloof?

men dat je verbitterd raakt, dat je een cynisch, koud en ongeïnteresseerd iemand wordt? Het zijn allemaal vragen die aan je kern raken, confronterend kunnen zijn, waarvan je wakker kunt liggen. Maar ook die je op weg kunnen helpen om de moeilijke ongevraagde tijd zin te geven. Het zijn vragen naar jezelf: of je in jezelf gelooft en kunt geloven, of je in de mensen om je heen gelooft, je vrienden, familie, ouders, kinderen, of ook in degenen met wie je je cel deelt.

‘Een medemens zijn en blijven, ondanks de tralies. Dat is de kracht van geloof. En van hoop.

En van liefde’

Gevangenistijd is ook een ongevraagde tijd. Een tijd die je voor een uitdaging zet die je in het gewone leven niet zomaar tegenkomt. Wat moet je met zoveel tijd, als je niet kunt uitslapen, niet langs alle Instagrams en TikToks op je mobieltje kunt gaan, niet naar je vrienden kunt? Niet de dingen kunt doen die voor jou normaal zijn? Dat ‘niet normale’ stelt je voor een grote opgave: wat kan ik nu wél, waar ga ik me nu op concentreren, wat wil ik eigenlijk, hier en nu?

VRAGEN NAAR JEZELF

Die ongevraagde tijd, waar je niet omheen kunt, kan dan ook een uitnodiging zijn, die je in het normale leven zomaar niet krijgt. Zo in de trant van: waar gaat het me nu eigenlijk om, wat zijn nu eigenlijk mijn diepste wensen, wat betekenen die mensen om me heen (in het normale leven, maar ook in de gevangenis) voor mij, wat houdt familie en vriendschap voor mij nu in? De jongen van zeventien, die ik een tijdje geleden sprak – hij zat er helemaal doorheen – keek uit naar het bezoek van zijn ouders en vooral van zijn zus met wie hij altijd ruzie had. Die ruzies waren in zijn gevangenistijd opeens volstrekt belachelijk geworden, zei hij, omdat hij ontdekte wat zijn zus eigenlijk voor hem betekende. De vragen die in die ongevraagde tijd kunnen opduiken, gaan over wat je nu echt belangrijk vindt in het leven. Waar geloof je nu in? Wat geeft je voldoening, inspiratie, hoop en perspectief? Hoe kun je voorko-

Wat hebben zij je gegeven, hoe hebben ze jou rijker gemaakt? En wat beteken jij voor hen? Wat deel je samen? Hoe kun je elkaar ondersteunen als het moeilijk is? En hoe kun je met elkaar blijdschap delen?

MEDEMENS BLIJVEN

De kracht die P. in de gesprekken in zijn grauwe gevangenis aan de dag legt, ligt hem vooral in zijn weigering om zijn rol als vader voor zijn kinderen op te geven. Dat zou namelijk erg voor de hand liggen, aangezien ze waarschijnlijk lang en breed volwassen zijn als hij ze weer buiten de gevangenismuren kan ontmoeten. Hij gelooft in zijn kinderen, in hun toekomst en wil daarin ook een rol blijven spelen. Hij gelooft in zichzelf als vader en weigert dat de gevangenistijd hem dat geloof ontneemt.

P. weigert om een 'gevangenismens' te worden. In de beperkte ruimte die zijn gevangenis biedt, toont hij interesse voor zijn celgenoten, voor zijn bewakers – wil een medemens zijn en blijven, ondanks de tralies, de muren en de hoge ramen. Hij weigert zijn geloof op te geven dat zijn leven en het leven van degenen om hem heen zin heeft. Dat is geloof. Dat is de kracht van geloof. En van hoop. En van liefde. ■

Peter Morée GEESTELIJK VERZORGER

* We schrijven overal in dit

WAT DE AMBASSADE WEL EN NIET VOOR JE DOET

WARE VERHALEN OF SPROOKJES?

Over wat de ambassade* wel of niet voor je kan (of moet) doen als je in de gevangenis belandt, gaan allerlei verhalen de ronde. Tijd voor duidelijkheid in 12 stellingen, toegelicht door Sjoerd Otte, hoofd consulair maatschappelijke hulp. Hoeveel weet je er al van? Check hieronder of jouw ideeën over de hulp van de ambassade kloppen.

STELLING 1

Zodra iemand wordt opgepakt in het buitenland, gaat er een bericht naar de Nederlandse ambassade om te vertellen dat er een Nederlander vastzit.

Niet helemaal waar. Dit verschilt echt per land en kan ook nog binnen een land verschillen. Soms wordt onze ambassade geïnformeerd, maar soms helemaal niet. Het komt ook vaak voor dat familieleden in Nederland ons informeren over een aanhouding. Als je wordt aangehouden in het buitenland en je wilt contact met de Nederlandse ambassade, geef dit dan aan bij de lokale autoriteiten. In dat geval worden wij bijna altijd op de hoogte gebracht.

STELLING 2

Na een bericht van de politie of de gevangenis dat er een landgenoot in de cel zit, stuurt de ambassade meteen iemand langs.

Niet waar. De ambassade probeert contact met je te krijgen. Veel consulaire medewerkers doen dat in persoon, maar dat lukt niet altijd. In sommige landen is het door de grote afstanden of de hoeveelheid Nederlanders in gevangenissen die we willen bezoeken niet altijd mogelijk om meteen iemand langs te sturen. Het is natuurlijk wel belangrijk voor ons om te weten of jij wel consulaire hulp wilt ontvangen. We proberen daarom in ieder geval zo snel mogelijk een informatiepakket

op te sturen. Bij dit informatiepakket zit een formulier waarop je kan aanvinken of je consulaire hulp van ons wilt ontvangen.

STELLING 3

De ambassade zorgt ervoor dat je familie en andere belangrijke contacten worden ingelicht.

Niet helemaal waar. Op het toestemmingsformulier uit het informatiepakket kan je een contactpersoon doorgeven. Wij geven dan aan die persoon informatie door. Je kan hier één persoon voor aanwijzen. Wij lichten dan met jouw toestemming deze persoon in over jouw situatie.

STELLING 4

De hulp van de ambassade is in alle landen en voor iedereen precies gelijk.

Niet waar. Het soort consulaire hulp kan verschillen. In veel landen buiten de Europese Unie krijg je aanvullende hulp. Dat zijn vaak landen waar de detentieomstandigheden waarin je je bevindt erg slecht zijn. Dit noemen we zorglanden. Zo ontvang je daar maandelijks dertig euro van de Nederlandse overheid en bezoeken we je per detentie meerdere malen.

Dit is de consulaire hulp die iedere Nederlander in een buitenlandse gevangenis ontvangt:

1. Een informatiepakket met informatie over een aantal organisaties die jou in detentie op verschillende manieren kunnen ondersteunen. Je kan per organisatie aangeven of je hier gebruik van wil maken. Denk aan:

a. Resocialisatie en ondersteuning door vrijwilligers van Reclassering Nederland Bureau Buitenland (RNBB).

b. Geestelijke ondersteuning door vrijwilligers (Epafras).

c. Juridische ondersteuning (Dutch & Detained in zorglanden of Lawyers Across Borders in niet-zorglanden).

2. Eén persoonlijk bezoek per detentie van een consulair medewerker van de ambassade of het consulaat. Schriftelijk of telefonisch contact is ook mogelijk.

3. Contact met het thuisfront. Telefonisch

en/of schriftelijk legt de consulair medewerker contact met de door jou aangewezen contactpersoon. Ook zorgt een van onze medewerkers ervoor dat die persoon geïnformeerd blijft over je situatie. 4. Contact met lokale overheid. De consulair medewerker legt contact met de lokale overheid. En wijst ze op hun verantwoordelijkheid als jouw situatie daar om vraagt. Zo kan de consulair medewerker vragen om aandacht en maatregelen als een Nederlandse gevangene het heel moeilijk heeft zowel geestelijk als fysiek;

Lees ook de brochure ‘Gearresteerd in het buitenland’ met uitgebreide uitleg op de website www.nederlandwereldwijd.nl/ gearresteerd-buitenland

STELLING 5

De Nederlandse ambassades doen meer voor gedetineerden dan die van veel andere landen.

Misschien wel waar. Maar moeilijk te zeggen, want wij zijn net als ambassades van andere landen gebonden aan de regels en wetten van het land waar iemand gedetineerd zit. Wij proberen als Nederland zo goed mogelijk Nederlandse gedetineerden in het buitenland en hun contactpersonen bij te staan. We doen dat met een grote groep gemotiveerde medewerkers. Ik denk wel dat het Nederlandse systeem waarin we als ambassade nauw samenwerken met organisaties als Epafras en Reclassering Nederland met hun vrijwilligersnetwerken uniek is.

STELLING 6

Consulaire bijstand is gratis.

Waar. Net als de hulp van Reclassering Nederland Bureau Buitenland, Lawyers Across Borders, Dutch&Detained en natuurlijk Epafras. We brengen wel eenmalig een bedrag van vijftig euro in rekening voor financiële hulp in zorglanden. Als familieleden in Nederland met enige regelmaat geld naar jou willen overmaken, dan kan dit via Buitenlandse Zaken. De ambassademedewerker stort het geld dan op jouw gevangenisrekening. Of neemt het mee tijdens een bezoek.

STELLING 7

De ambassade geeft je geld.

Niet altijd waar. In zorglanden ontvangen gedetineerden dertig euro per maand. In sommige zorglanden is het ontvangen van geld in de gevangenis echter niet toegestaan. Dan leveren we een bijdrage in de vorm van een pakket met eten en/of handige spullen zoals lakens, tandenborstel en zeep.

STELLING 8

De ambassade zorgt voor een advocaat die jouw zaak behartigt.

Niet waar. Consulaire hulp is geen juridische hulp. De Nederlandse overheid mag zich niet bemoeien met de inhoud van je strafzaak en ook geen onderzoek doen. Juridische hulp kan alleen worden geleverd door een lokale advocaat. De ambassade kan je wel een lijst van lokale advocaten geven die je kunnen helpen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken werkt daarnaast ook samen met de organisaties Lawyers Across Borders (niet-zorglanden) en Dutch & Detained (zorglanden). Zij bieden onafhankelijke aanvullende juridische ondersteuning aan Nederlandse gedetineerden in het buitenland. In het informatiepakket dat je ontvangt van de ambassade vind je meer informatie over deze organisaties.

STELLING 9

De ambassade deelt de gegevens over je detentie met alle instanties in Nederland waar jij mee te maken hebt.

Niet waar, maar er is een uitzondering. Sinds de wet op de privacy, de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming), delen we nooit zomaar gegevens. Een uitzondering is er voor uitkeringsinstanties. Het ministerie van Buitenlandse Zaken is sinds 1 januari 2014 wettelijk verplicht je gegevens door te geven aan de uitkeringsinstanties. Maar je moet ook zelf de uitkeringsinstantie informeren over je detentie, bijvoorbeeld via je contactpersoon. Uitkeringen die je namelijk tijdens je detentie onterecht hebt ontvan-

gen, worden met terugwerkende kracht teruggevorderd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

STELLING 10

De ambassade helpt bij je WETS- of WOTS-procedure, dus kan ervoor zorgen dat je het laatste deel van je straf in Nederland uit kan zitten.

Niet waar. De ambassade kan je hier niet mee helpen. Onze samenwerkingspartners Lawyers Across Borders of Dutch & Detained kunnen je hier wel meer informatie over geven. En indien voor jou van toepassing ondersteuning geven.

STELLING 11

Als je vrijkomt kun je naar de ambassade gaan om een vliegticket aan te vragen.

Niet waar. Je bent als je vrijkomt zelf verantwoordelijk voor de terugreis en de betaling hiervan. Wel kunnen we je contactpersoon vragen of er mogelijkheden zijn om jouw terugreis te laten betalen door bijvoorbeeld familie of vrienden. Alleen als je dat zelf wilt natuurlijk.

STELLING 12

De ambassade zorgt ervoor dat er iemand klaarstaat als je aankomt op Schiphol.

Niet waar. Onze consulaire hulp houdt op als je vrij bent. Als je terugkeert naar Nederland kan je hulp krijgen van Reclassering Nederland Bureau Buitenland. Zij kunnen je in detentie al begeleiden met de voorbereiding op je terugkeer. ■

GEEF HET DOOR

Lees je dit verhaal dan ontvang je Comeback en heb je dus waarschijnlijk ooit om consulaire hulp gevraagd. Help dan anderen door hen erop te wijzen dat de hulp bestaat. Hulp kan veel uitmaken.

GELD VOOR OEKRAÏNE

Na lang aarzelen komt er toch meer steun uit het Westen voor Oekraïne. Op 20 april stemt het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden in met een steunpakket ter waarde van 57 miljard euro aan Oekraïne. Onder Republikeinse afgevaardigden was er maandenlang weerstand tegen het plan, maar in de week voor de stemming veranderde de Huis-voorzitter Mike Johnson van mening en dat gaf de doorslag, schrijft NRC. Direct nadat het wetsvoorstel is aangenomen, spreekt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zijn dankbaarheid uit aan beide Amerikaanse partijen en in het bijzonder aan Johnson. Volgens Zelensky brengt de steun de overwinning dichterbij. Ook de NAVO wil Oekraïne meer wapensteun gaan geven. Zelfs als dat ten koste gaat van hun eigen verdediging moet zij dat doen, vindt NAVO-chef Stoltenberg. Hij stelt een wapenfonds van honderd miljard euro voor, een unicum in de geschiedenis van de organisatie.

ONTWIKKELINGEN IN GAZA

De oorlog tussen Israël en de Palestijnen die zich sinds 7 oktober in een snelkookpan bevindt, bereikt met het inzetten van honger als wapen een nieuw hoofdstuk. De snelheid waarmee honger in Gaza oprukt is ongekend, schrijft Trouw. De Gazanen worden ook anderszins tot wanhoop gedreven. Na een bericht in de eerste week van mei dat er een staakt-het-vuren komt, valt Israël Rafah aan. Het voorstel voor een staakt-het-vuren was opgesteld door Qatar en Egypte. De details van het voorstel waren nog niet eens bekend, toen de eerste Israëlische tanks door het oosten van Rafah rolden met 21 doden als gevolg. President Biden (VS) zei na de inval dat de VS stoppen met wapenleveranties als Israël de aanval op Rafah doorzet. Eerder had hij gezegd dat met het aanvallen van Rafah een rode lijn wordt overschreden.

BABY, IT’S GOOD TO SEE YOU

De bekendste illustrator van Groot-Brittannië, Sir Quentin Blake, heeft een serie posters gemaakt over het belang van familiebanden. Ze zijn bedoeld voor de ontvangsthallen van gevangenissen. Blake, die inmiddels 91 jaar oud is, is bekend geworden met zijn verbeeldingen van Roald Dahl figuren.

ETEN ZONDER MOBIEL: GRATIS WIJN

Een eigenaar van een restaurant in de Italiaanse stad Verona geeft bezoekers van zijn restaurant een gratis fles rode wijn als ze hun smartphone inleveren. Het werkt, noteert Trouw: negentig procent van zijn clientèle maakt gebruik van het aanbod. Bezoekers moeten de telefoon voor het diner opbergen in een kastje met een slot. De sleutel vormt het bewijs voor de gratis wijn. Het effect, volgens de restaurateur: 'Mensen praten met elkaar in plaats van dat ze naar foto's kijken of berichten beantwoorden.'

WOLKENMANIPULATIE

Door een uitzonderlijke stortbui in de Verenigde Arabische Emiraten liep Dubai dit voorjaar onder water. De grote vraag: is het 'voeden' van wolken met chemicalien de oorzaak van het noodweer? En heeft Dubai de zondvloed dus over zichzelf afgeroepen? De Verenigde Arabische Emiraten zijn in 2002 begonnen met cloud seeding, het kunstmatig opwekken van regen. Volgens een meteoroloog van de nationale weerdienst was er deels een verband, meldt NOS

Een kind in de verwoeste stad Rafah

Lange rijen voor schoon water

Mensen rouwen naast lijkzakken

OUD-PRESIDENT IN DE RECHTSZAAL

VERVALSINGSZAAK TEGEN DONALD TRUMP

Oud-president en presidentskandidaat Donald Trump wordt er (onder meer) van verdacht dat hij documenten heeft vervalst om te verhullen dat hij zwijggeld betaalde aan Stormy Daniels. Zij zou in 2006 een affaire hebben gehad met hem. Trumps toenmalige advocaat Michael Cohen betaalde Daniels 130.000 dollar zwijggeld. Dat bedrag kreeg hij terugbetaald van Trump, die daarvoor mogelijk campagnegeld gebruikte, vat Nu.nl de zaak samen. Cohen heeft al toegegeven dat hij schuldig is. In april begon de rechtszaak hierover. Ook Stormy Daniels getuigde. Ze vertelde hoe ze seks had met Trump en daarna toch contact hield met hem, ondanks de onaangename ervaring. De zakenmagnaat had haar een plekje in zijn spelshow Celebrity Apprentice beloofd. Ze hoopte daarmee een nieuwe impuls aan haar carrière te geven. Dat melden Amerikaanse media, waaronder CNN, schrijft het AD

IRAN VALT ISRAËL AAN

Het hing al even in de lucht. Maar in de nacht van zaterdag 13 april valt Iran dan toch echt Israël aan. Met het lanceren van zeker 170 drones, 110 raketten en 36 kruisraketten opent Iran een nieuw hoofdstuk in de decennialange ruzie tussen beide landen, schrijft Trouw. 99 procent van de wapens wordt onderschept en er worden geen doden gemeld. De échte schade schuilt in de gevolgen op de lange termijn. De verwachting is dat het kruitvat in het MiddenOosten opnieuw gevaarlijker en instabieler is geworden. Israël slaat een kleine week later terug. Een beperkte aanval, volgens NRC, die Iran de mogelijkheid biedt om zonder gezichtsverlies af te zien van wraak. Zo neemt de kans op een bredere oorlog in het Midden-Oosten weer af, hoopt de krant.

MARTELINGEN IN BELGISCHE GEVANGENIS

In Antwerpen is een gedetineerde dagenlang gefolterd door medegevangenen. De gevangenen filmden de martelingen en verspreidden de beelden via internet. Op de video’s is onder meer te zien hoe de naakte man, die bont en blauw geslagen was, toegeeft ‘fouten’ te hebben gemaakt. 'Gij ga nu betalen in natura', zegt een medegevangene. Vervolgens is te zien hoe de man het uitgilt, terwijl hij anaal wordt verkracht met een bezemsteel. Ook wordt hij gedwongen een boterham met uitwerpselen te eten. De gevangenis waar dit gebeurde is een overbevolkte, beruchte gevangenis. Onduidelijk is nog hoe de mishandeling dagenlang kon doorgaan zonder dat er werd ingegrepen. Justitie is een onderzoek gestart.

ETNISCHE ZUIVERINGEN IN SOEDAN

Terreur heeft een naam in Darfur, schrijft het AD, en die luidt de Rapid Support Forces. Nieuwe bewijzen van Human Rights Watch onthullen een brute campagne tegen ‘niet-Arabische’ minderheden van Soedan, vooral de Masalit. Masalit-kinderen zijn weggerukt bij hun ouders, op een hoop gegooid en doodgeschoten, aldus getuigen. Het rapport van Human Rights Watch is op 9 mei openbaar gemaakt. Ruim een jaar eerder begonnen de gevechten tussen het Soedanese leger en de paramilitaire Rapid Support Forces. De VS beschuldigden beide partijen van oorlogsmisdaden. Ook de Verenigde Naties waarschuwden voor mogelijke oorlogsmisdaden. Er zijn in het conflict al tienduizenden dodelijke slachtoffers gevallen. Meer dan acht miljoen mensen sloegen op de vlucht.

RAF TERRORISTE NA 30 JAAR OPGEPAKT

Ze bleef dertig jaar lang onder de radar – tot dit voorjaar. RAF-terroriste Daniela Klette werd in Berlijn ontmaskerd door twee journalisten, schrijft de Volkskrant. De Rote Armee Fraktion was een linkse terreurgroep uit de jaren ’70, in toenmalig West-Duitsland. De RAF wilde het kapitalisme omverwerpen, zelfs als dat ten koste moest gaan van mensenlevens. Door toedoen van de RAF vielen er 33 doden en meer dan tweehonderd gewonden. De oudterroriste leidde een onopvallend leven, als Claudia Ivone. Ze was een aardige buurtgenote. Ze liet haar hond uit en gaf in de avonduren wiskundebijles, schrijft Het Parool.

Donald Trump in de rechtszaal

Protest van Soedanese vluchtelingen op de Dam

WAAR KAN JE HEEN ALS JE NIEMAND HEBT?

Nederlandse gemeenten moeten mensen opvangen die nergens terecht kunnen. Wat kan deze maatschappelijke opvang voor jou betekenen als je straks in Nederland aankomt en geen vrienden of familie hebt waar je heen kan? Comeback ging op onderzoek uit.

Veel gedetineerden die bijna exgedetineerd zijn schuiven het probleem voor zich uit. Een plek om te wonen als zij terug zijn? Dat zien ze dan wel. Sommigen weten het zelfs op Schiphol nog niet. Daar sta je dan! Een van de weinige mogelijkheden is dan de daklozenopvang, officieel maatschappelijke opvang geheten. Maar hoe is het daar eigenlijk en hoe kom je er

binnen? Comeback kruipt in de huid van een verloren ziel op Schiphol. Zij heeft geen contact meer met haar familie. Geen vrienden meer van voor haar lange detentie. En bij de buren uit haar vroegere straat zou ze nooit durven aankloppen.

‘STRAATBAKKIE’

Op Schiphol krijgt ze een treinkaartje naar de stad waar ze het laatst ingeschreven

heeft gestaan, inmiddels dertien jaar geleden. In die stad gaat ze naar de bibliotheek. Daar, weet ze nog wel, is het in elk geval warm en zijn er computers. Op de site van de gemeente typt ze dakloos in. ‘U kunt hulp krijgen’, leest ze. Er staat wel meteen een slagje om de arm bij. ‘Soms kan dat snel. Soms zijn er wachtlijsten.’ De site verwijst naar het Daklozenloket en tipt ook andere organisaties. Ze besluit ze allemaal te bezoeken. Het Straat Consulaat, waar er koffie schijnt te zijn, als eerste. Het blijkt een belangrijke plek te zijn voor dakloze mensen. Het ziet er uit als een café, en het ruikt er naar echte koffie. Allerlei mensen lopen er

TEKST: Marjolein van Rotterdam BEELD: Doron Nagan

naarbinnen. ‘Heb je een pleister voor me?’ ‘Mag ik even mijn broer bellen?’ Ook de politie komt langs. Niet om iemand in zijn kraag te grijpen maar om kennis te maken. De gastvrouw, Martine, komt op de nieuwe klant af. 'Ga zitten', zegt ze. 'Wil je een straatbakkie?' Ze vertelt dat zij zelf ook dakloos geweest is, maar sinds kort een eigen huis heeft. Een collega brengt de koffie, die superlekker én gratis is, omdat die is vergoed door een klant die voor twee heeft betaald. 'Zo gaat dat hier', zegt Martine. Dan komt een medewerker erbij. Ron Staallekker, de projectleider cliëntondersteuning. Ook hij is ervaringsdeskundige. 'We hebben hier allemaal óf ervaring met verslaving, óf met dakloosheid, of met allebei', zegt hij. 'In mijn geval is dat dakloosheid. Een kleine tien jaar geleden ben ik gestruikeld in het leven. Ik raakte alles kwijt. Mijn vrouw, mijn baan, en mijn huis.'

Net als Ron toen, hebben ex-gedetineerde

die terugkeren uit het buitenland vaak helemaal niks meer. Geen huis, kind noch kraai. 'Mensen zoals jij zien wij hier elke week' zegt Ron. 'We helpen ze met van alles, met adviezen, met bezwaar maken tegen beslissingen van het Daklozenloket en met hulp in noodgevallen. Maar helaas hebben wij zelf geen woningen te vergeven. Huisvesting loopt altijd via het Daklozenloket. Het huisvestingsprobleem is het allergrootste probleem bij een nieuwe start – een eigen huis is de basis voor herstel. In deze stad alleen al zijn duizenden mensen op zoek naar een huis en wachten er honderden op een plek in de maatschappelijke opvang. Terwijl het echt geen feest is in de opvang. Toen ik dakloos werd heb ik een halve nacht op een zaal

wasstation en een moskee. Het gebouw is groot en heeft brede trappen die naar de ingang leiden. Er hangen wat mensen op die trappen. Collega-daklozen. Of zou ze concurrenten moeten zeggen?

Binnen helpt een aardige Surinaamse vrouw haar verder. Geeft haar een nummer op een briefje en wijst waar de koffie is. Nummer KB 26 is snel aan de beurt. Maar meteen aan het begin van het gesprek wordt duidelijk dat een dak boven haar hoofd minder snel zal gaan. 'Alleen mensen met kinderen krijgen de garantie dat die vannacht niet op straat hoeven te blijven. U krijgt een consulent die met u al uw problemen bespreekt en gaat kijken of u baat heeft bij doorverwijzing. Een

‘Leven op straat is niet voor iedereen weggelegd’

gelegen met 140 mannen. Van alles door elkaar. Verslaafden, mensen met een psychose of een trauma. Het was een hel! Die locatie is gelukkig gesloten nu, maar ook op andere locaties wil je echt niet zijn.'

Toch, vindt Ron, is het fijn dat de maatschappelijke opvang bestaat. 'Leven op straat is niet voor iedereen weggelegd. Voor vrouwen is het onveilig en voor mannen vaak ook.'

Ron klopte zelf aan bij het Straat Consulaat. Daar kreeg hij een tentje (tegenwoordig doet een andere organisatie dat) en viel hij op. Een slimme man die wat kon. Ze stelden hem voor als interviewkandidaat voor een verhaal in het AD. Dankzij dat verhaal kreeg hij een aanbod anti-kraak te komen wonen op het terrein van een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Een onvoorstelbaar groot geluk, vindt hij nog steeds.

'Meestal gaat het anders', vertelt Ron. 'Na je intake bij het Daklozenloket moet je een aantal weken tot een halfjaar wachten op een plek in de eerste opvang. In dat eerste huis wordt iedereen zes weken bekeken, ‘geschouwd’. Daarna krijg je mogelijk een plek in een opvanghuis, bijvoorbeeld van het Leger des Heils.'

NUMMER KB 26

plek in de nachtopvang kunnen wij helaas niet altijd bieden. Wel kunnen we u helpen aan een briefadres. Dat is voor veel zaken nodig om verder te komen.'

Een half uur later staat ze weer buiten. Zonder plek voor de nacht. Een plek op de wachtlijst was het enige dat de consulent voorlopig te bieden had. Zoals Ron al had voorspeld.

VOORMALIG ZIEKENHUIS

Wat nu? Ze wil niet opgeven. Ze belt aan bij een pand van het Leger des Heils. 'Dit huis is voor mensen met psychische problemen', zegt het meisje dat opendoet. 'Als u even wilt kijken op een plek van ons, kunt u misschien naar de winteropvang in een oud ziekenhuis.' De Leger-desHeilsmedewerkster wijst de weg. Onze ex-gedetineerde loopt erheen. Voor de deur staan twee oude containers. Ze zijn omgebouwd tot rookruimte en er zitten een paar mensen in. 'Hoi', zegt iemand. 'Dit was inderdaad de winteropvang,' zegt de mevrouw van het Leger des Heils achter de balie. 'Nu is het een tijdelijke opvang tot eind van deze maand. Er wonen hier allemaal verschillende soorten mensen. Economische daklozen en mensen uit de psychiatrie. Mannen en vrouwen.' Een collega van haar, Mohammed, wil het gebouw wel even laten zien.

Het Daklozenloket zit in een gemeentepand buiten het centrum, in een straat met een woonwagenkamp, wat industrie, een auto- ➔

Hij vertelt eerst dat er in de opvang van het Leger des Heils niet alleen geslapen wordt, maar dat er ook hulp is. Elke dag een verpleegster, elke week een arts, activiteitenbegeleiding en wat er verder nodig is. In de grote hal staan tafels en stoelen en draait op een groot scherm een film. Er staat een pingpongtafel, een tafelvoetbalspel, een sjoelbak en een schaakbord. En twee computers. 'Hier beneden zijn ook onze keuken en eetzaal, waar mensen drie keer per dag te eten krijgen. Boven is er een sportzaaltje, zijn er wasmachinehokken en douches. Verder zijn er hier vooral kamers', zegt Mohammed. 'Geen slaapzalen! We hebben één- en tweepersoonskamers en een crisisopvang met drie bedden. Sommige met een eigen badkamer, andere zonder. Ik zal je er een paar laten zien.'

EERLIJK

Ze zou er zo voor tekenen. Het voelt zoals Mark, een bewoner, het zei: 'Deze plek is live saving.'Ze gaat in een park zitten en denkt na. Eén idee lijkt het beste: terug naar het Straat Consulaat. Ron is er. Hij neemt de tijd. 'Wat helpt', zegt hij, 'zit ook in je eigen koppie. De eerste stap op weg naar herstel is erkennen wat je situatie is en dat je hulp nodig hebt. Je zal schaamte voelen maar je zal ergens aankloppen. Dat helpt. De tweede, nog belangrijkere stap is dat je eerlijk moet

‘De eerste stap naar herstel is erkennen dat je hulp nodig hebt’

zijn. Vooral tegen jezelf. Dan doe je het juiste en zal je merken dat er naar je wordt geluisterd. Tot slot: Vergeet nooit dat hopeloos niet bestaat, hoe moeilijk je situatie ook is!'

Oke. Ze denkt na. Wees eerlijk. Durf hulp te vragen. Ze gaat het doen. Doen wat ze tot nu toe veel te eng vond. Iedereen schrijven van wie ze de namen nog weet.'Goed plan', zegt Ron. 'Laat maar weten als we je hierbij moeten helpen de adressen te vinden, of op wat voor manier dan ook!' ■

GROTE KLEINE DINGEN

• In veel plaatsen zijn er barmhartige organisaties die iets extra’s doen voor mensen die op straat leven. In grote steden is er bijvoorbeeld het straatpastoraat dat soms kookt voor mensen; je kunt dan bijvoorbeeld na een kerkdienst aanschuiven voor een gratis driegangenmenu.

• Klop in geval van nood ook aan bij een wijkcentrum. Vooral in grote steden kun je daar hulp krijgen. EHBO-spullen, eten, drinken, en een luisterend oor bijvoorbeeld. In sommige wijkcentra staat zelfs een koelkastje met gratis maaltijden.

• Soms zijn er organisaties die je kunnen helpen aan een tentje en toebehoren. Bij het Straat Consulaat en vergelijkbare plekken kunnen ze je er meer over vertellen.

• Vraag rond of er weggeefwinkels zijn in jouw stad of dorp.

• Handig voor wie een smartphone heeft: de Hoge Nood app. en.hogenood.nl. Hiermee kan je openbare toiletten vinden in de buurt en ook zien hoe die anderen zijn bevallen.

DE RUST VAN NAZORG

De gevangenissen in Engeland zijn vol. Een van de redenen is dat de straffen gedurende de jaren steeds langer geworden zijn. En als er dan nauwelijks nieuwe gevangenissen bijkomen betekent dat, dat er geen plek meer is. Een van de oplossingen die ze nu nemen: sneller en vaker overplaatsen van buitenlandse gevangenen naar het land van herkomst.

Zo bezocht ik langere tijd iemand die helemaal verwachtte hier in het Verenigd Koninkrijk te mogen blijven na vrijlating. Hij had alleen als jong kind in Nederland gewoond en zijn familie woont nu hier. Hij had zijn plannen klaarliggen; het zou niet al te lang meer duren. Ik had een afspraak om hem nogmaals te bezoeken en te praten over welke stappen hij concreet zou gaan zetten als hij vrij kwam. Totdat ik opeens bericht kreeg van de gevangenis: hij was weg. Mijn afspraak werd afgezegd.

Ik ging ervan uit dat hij vervroegd vrij was en was blij voor hem. Ik hoopte dat hij iets van zijn leven zou maken en had daar vertrouwen in, zeker omdat ik wist dat hij al in gesprek was geweest met een Engelse reclasseringsmedewerker. Wat een verbazing dus dat ik van een Bureau Buitenland medewerker hoorde dat hij niet vrij was, maar in een uitzetcentrum op een Engels vliegveld zat! Hij zou naar Schiphol gaan.

Zonder een nazorgformulier getekend te hebben toen hij nog vastzat, was dat toch wel lastig. Hij werd niet verwacht. Had niets geregeld. Waar moest hij heen? Hij spreekt geen goed Nederlands meer, heeft geen huis en geen familie in Nederland…

Op verzoek van Reclassering Nederland nam ik contact op met het uitzetcentrum. Zou ik hem mogen bezoeken?

Dan zou hij in ieder geval het nazorgformulier kunnen tekenen. En ik zou hem kunnen vertellen waar hij naartoe kan na aankomst op Schiphol. Ik schreef dus een email met een verzoek voor een legal visit. De volgende dag belde er een norse man. Wat dacht ik te komen doen?, vroeg hij me. Wie dacht ik dan wel niet wie ik was? Zeker geen jurist! Ik legde alles rustig uit en hij ontdooide wat. Hij zou mijn verzoek moeten doorsturen voor toestemming. Helaas heb ik nog geen geluk. Ik wacht nog steeds en vrees dat ik ergens vastzit in een ambtelijke molen. Maandag via de ambassade er nog maar eens achteraan gaan…

Familieleden van mij reizen nu met een camper door Scandinavië. Eerst zouden ze naar Noorwegen, toen toch maar naar Spanje en uiteindelijk een dag voor vertrek werd toch weer besloten om naar het noorden te rijden. Als je de rust, het geld en de veiligheid van een camper hebt om gewoon maar op pad te gaan, is zo rondzwerven leuk. In een situatie zonder rust, geld en veiligheid is het een heel ander verhaal. Uitgezet worden zonder plan is ook zo’n situatie. Gelukkig is er altijd nog Schiphol Social Work! Zij zijn er als vangnet. Als je onvoorbereid op Schiphol aankomt, ga daar dan zeker heen! Maar als het kan, bereid je toch maar liever voor en vul het nazorgformulier vast in. Ook als je denkt dat het niet nodig is. Dat scheelt mij telefoontjes met norse mannen en dan heb jij die rust alvast binnen. Sterkte!

Sandra woont met haar gezin in Engeland en bezoekt daar als vrijwilliger voor Bureau Buitenland Nederlandse gedetineerden. In haar columns vertelt ze over haar ervaringen.

‘ DE LANDING NA DE BAK KAN VEEL BETER’

Een bijzondere loopbaan: Joop was ondernemer, belandde in de gevangenis en werkt nu voor de reclassering. Hij wil voor anderen verbeteren wat voor hemzelf lastig was.

De doorslag voor Joops besluit echt iets te gaan betekenen voor gedetineerden, gaf Appie. Joop kende hem uit de gevangenis, waar ze het goed met elkaar konden vinden, ook al was Joop wat jaartjes ouder dan Ap. Zijn maat noemde hem ‘Papa Joop’. Appie was een Marokkaanse jongen die na de gevangenis een baantje had en een kamer. Toch kwam hij in de problemen. Hij maakte schulden, en kon zijn huur niet meer betalen. Ap was soms agressief. Mandy, zijn reclasseringswer-

ker maakte zich zorgen. Joop ging mee met Ap naar de afspraken met haar. Hij vertelde Mandy dat Appies boosheid een schreeuw om hulp was. Joop belde en appte ook vaak met Ap. Tot er op een dag geen antwoord kwam. Misschien wil Ap even onder de radar blijven, dacht Joop nog. Maar toen belde de reclassering. Ap was gevonden. Hij dreef in de gracht naast hun kantoor. Voor Joop veranderde de dood van zijn matje alles. Dit mocht nooit meer gebeuren. Vanaf nu zou hij doen wat hij kon om mensen te helpen die uit de gevangenis komen.

'De bestaande hulp schiet tekort. Er deugt heel veel niet aan ons systeem. Bij justitie niet, in de gevangenissen niet en zeker ook niet als mensen ontslagen worden uit de gevangenis. Er gaan te vaak dingen mis. Dan staan mensen daar met die blauwe vuilniszak, zonder huis, zonder werk, zonder geld. De landing kan echt veel zachter.'

TENTJE

Joop ondervond het aan den lijve. Hij zat van 2019 tot 2022 vast voor afpersing met geweld, een zaak uit 2011 waarvoor hij dertien maanden in voorarrest had gezeten en was vrijgesproken, en pas veel later in hoger beroep toch voor was veroordeeld. In de gevangenis had hij door het personeelsgebrek maar weinig begeleiding – zijn re-

TEKST: Marjolein van Rotterdam BEELD: Jeffrey Groeneweg & Victor van Breukelen

integratiemap was leeg. Toen zijn celstraf erop zat had hij geen huis of plek waar hij naartoe kon. Naar de daklozenopvang wilde hij niet, aankloppen bij zijn ex-vrouw ook niet. 'Als ik dat zou doen zou ik een adres hebben en was de urgentie eraf', zegt hij. 'In de gevangenis zag ik dit al aankomen. Daarom bestelde ik een tentje.'

Het tentje werd een demonstratie, een protestactie tegen het beleid. Hij had het tentje opgezet op een grasveldje voor de gevangenis, wat gemeentegrond was. Wonen in een tentje voor de gevangenis was behalve een demonstratie ook een les. 'In die tijd ging ik zien wat echt belangrijk was. Vooral de kleine dingen bleken waardevol en maakten me blij. De vogels ‘s morgens vroeg en ‘s avonds de krekels. En de mensen die een praatje maakten of iets liefs deden.'

Joop zag iedereen die naar en uit de gevangenis kwam voorbijkomen. 'Daar leer je veel van! Er waren hartverwarmende ontmoetingen. Een gevangenisdominee nodigde me elke week uit voor een kopje koffie

bij de MacDonalds. Iemand die bij een familielid op bezoek ging, nam elke zondag een flesje bier voor mij mee.'

Joop hield vol, ook al werd het november. 'Wat ik in mijn kop heb, heb ik niet in mijn kont. Op een gegeven moment smeekten de kinderen dat ik ermee zou stoppen. Geen denken aan.' En toen kwam er een aanbod voor een appartement. Joop accepteerde het ongezien.

LIBERO

Na Aps dood vroeg Mandy aan Joop of hij geen stagiair wilde worden bij de reclassering. 'Ze zei: ‘Jij kan zo goed met die jongens overweg, het lijkt me mooi om samen te werken’. Zoiets had ik nog niet bedacht

zichthouder. En ik heb mijn leeftijd mee, voor veel jongens ben ik een vaderfiguur.' Huisvesting is volgens Joop het belangrijkste om te regelen, als je dat niet hebt wordt de rest ook lastig. 'Maar ook dingen als verslavingszorg. Het zou niet zo mogen zijn dat er een wachttijd is van tien maanden. Dan ben je mensen kwijt! Ik wil me samen met de gedetineerden hiervoor inzetten. Echt proberen voor elkaar te krijgen wat ze nodig hebben. Dat verzacht je landing enorm! Ik zie tegelijk wel dat er meer nodig is. Een goede brug tussen de gevangenis en de gemeente is er nu niet bijvoorbeeld. Veel mensen weten gewoon de weg niet. En dat snap ik: er is een wirwar van loketten.'

‘Huisvesting is het belangrijkste om te regelen, als je dat niet hebt wordt de rest ook lastig’

maar ik hoefde niet lang na te denken. Ik zei ja. Weet je wat het is? Vroeger draaide mijn leven om geld verdienen, ik joeg rijkdom en status na. Toen ik in de gevangenis belandde had ik geen vriend meer over. Ik kreeg nog geen kerstkaart. Nu ben ik echt rijk. Anderen helpen geeft voldoening. Ap was een voorbeeld hoe het niet moet en zorgde voor een wending in mijn leven.' Intussen is dat een half jaar geleden en is Joop van 12 naar 32 uur werken voor de reclassering gegaan. Officieel als stagiair maar hij doet veel meer. Tot lezingen geven aan toe. Zelf omschrijft hij zijn functie als de libero van de reclassering. Het werk bevalt hem. 'Dat ik ervaringsdeskundige ben, scheelt veel. Ik spreek de taal van de gedetineerden. Ik spreek ze anders aan dan de toe-

PERSONEELSGEBREK

De gemiddelde verblijfstijd in de Nederlandse gevangenissen is zeven weken. 'Heel belangrijk om dan te zorgen dat je in contact blijft met je baas en de verhuurder van je huis. Dat de essentiële zaken geregeld zijn. Sowieso zijn contacten van levensbelang – ook voor mensen die in het buitenland vastzitten. Het is ongelooflijk belangrijk hier je best voor te doen, ik kan het niet duidelijk genoeg benadrukken. Dus praat met iedere vrijwilliger die jou op komt zoeken. Accepteer hulp, zoek een buddy… Het tweede advies: wees principieel. Daar zitten valkuilen aan vast, maar het zorgt ook dat je trouw aan jezelf blijft. En tot slot: verlies nooit de hoop. Hoop is gekoppeld aan geloof in het goede.' ■

In de Nederlandse gevangenissen is er een groot personeelsgebrek. Cellen staan leeg en zo’n tweeduizend veroordeelden lopen vrij rond. Mensen worden pas jaren na hun fout opgeroepen hun straf te krijgen of moeten die soms thuis met een enkelband uitzitten. Dat lijkt prettig maar het heeft ook nadelen. Je in je eentje thuis voorbereiden op je comeback in de maatschappij is moeilijk. Het personeelsgebrek zorgt er ook voor dat de begeleiding in de gevangenis minder goed is dan hij zou moeten zijn. De Raad voor de rechtspraak waarschuwde al dat het gezag van de rechter tanende is als opgelegde straffen niet worden uitgevoerd. Of wanneer straffen worden ‘omgezet’ van een celstraf naar een enkelband.

RICO VERHOEVEN WINT GLORY

Rico Verhoeven heeft de Glory Grand Prix gewonnen. Hij vocht in het GelreDome stadion tegen de nummer twee van de zwaargewichtranglijst bij Glory, Levi Rigters (28), en won de spannende finale. Dat schrijft Nu.nl. In het begin van de wedstrijd was de 34-jarige Verhoeven beter dan Rigters. Rigters had problemen met zijn linkerbeen en had in de eerste ronde al twee keer acht tellen gekregen. Maar in de tweede ronde gebeurde er iets verrassends: Verhoeven ging zelf neer, nadat Rigters hem hard raakte met zijn vuist. Verhoeven leek even te gaan verliezen, wat voor hem de eerste keer in negen jaar zou zijn, maar hij herpakte zich en kreeg Rigters nog twee keer naar de grond. Verhoeven won 500.000 dollar met de Glory Grand Prix.

VOLLERING WINNAAR VUELTA EN BASKENLAND

Wielrenster Demi Vollering heeft de Ronde van het Baskenland gewonnen. Een week eerder had ze ook al de Vuelta op haar naam geschreven, de eerste grote ronde van het jaar. In de derde en laatste etappe sloeg de Nederlandse haar slag en pakte de eindzege. Voor de wedstrijd had ze nog negentien seconden goed te maken op klassementsleider Mischa Bredewold. Op de laatste van drie zware beklimmingen nam Vollering het initiatief en sloeg zij haar slag, aldus NuSport.nl.

DAMES FC TWENTE KAMPIOEN EREDIVISIE

De dames van FC Twente zijn voor de negende keer in de clubgeschiedenis landskampioen geworden. Op de laatste speeldag won de club uit Enschede de beslissende wedstrijd tegen Telstar met 2-0. Daarmee onttroonde het team Ajax, dat deze keer tweede werd. PSV werd op grote afstand derde. Een bijzondere rol bij FC Twente was weggelegd voor Jaimy Ravensbergen. Zij stond na een lange blessureperiode weer in de basis. Onder luid gejuich van de meer dan vierduizend toeschouwers, scoorde Ravensbergen beide doelpunten. Na het laatste fluitsignaal was het kampioenschap een feit.

Demi Vollering rijdt naar de finish

Rico Verhoeven viert zijn overwinning in de ring

PSV LANDSKAMPIOEN EREDIVISIE

PSV is voor de 25ste keer in de clubgeschiedenis kampioen van het Eredivisie-voetbal geworden. De landstitel is de bekroning van een uitmuntend seizoen, schrijft VI. In 2018 werd de club uit Eindhoven voor het laatst kampioen van Nederland. PSV heeft het hele seizoen indruk gemaakt. Al vanaf de eerste speelronde maakte de club, onder leiding van trainer Peter Bosz, korte metten met de tegenstanders: de eerste zeventien wedstrijden won PSV overtuigend. Dat deed de club eerder ook al in seizoen 1987/88. Feyenoord is de nummer twee geworden van de competitie. Daarmee kwalificeerden de Rotterdammers zich net als PSV voor hoofdtoernooi van de Champions League. FC Twente en AZ strijden nog om de derde en vierde plaats. Ajax is vijfde geworden en moet volgend seizoen waarschijnlijk drie voorrondes spelen en winnen om het hoofdtoernooi van de Europa League te halen.

VAN DER POEL WINT RONDE VAN VLAANDEREN

Mathieu van der Poel heeft de Ronde van Vlaanderen voor de derde keer gewonnen. Zijn grote tegenstanders Wout van Aert en Tadej Pogacar deden niet mee, dus was hij de favoriet. Hij heeft die favorietenrol waargemaakt, ook al moest hij op de natte en gladde wegen heel voorzichtig zijn. Op de Koppenberg heeft hij de leiding genomen. Daar moest volgens NOS.nl bijna iedereen lopend naar boven. Uiteindelijk heeft hij alleen de laatste 45 kilometer solo gefietst en is hij als winnaar over de finish gekomen in Oudenaarde.

VAN BARNEVELD

IS TERUG

Raymond van Barneveld is blij met zijn eerste toernooiwinst in meer dan drie jaar. Hij is trots dat hij in het Duitse Hildesheim verschillende goede spelers heeft verslagen om de titel te winnen. Voor Van Barneveld is dit de eerste keer dat hij een toernooi wint sinds 27 februari 2021. Toen won hij zijn eerste PDC-titel in acht jaar. Van Barneveld heeft onlangs het gewicht van zijn darts veranderd, van 25 naar 23 gram. Hij zegt dat deze verandering heeft geholpen. Van Barneveld tegen NuSport.nl: 'De laatste week gooi ik geweldig, net zoals vroeger.'

Mathieu van der Poel

Raymond van Barneveld

PSV supporters vieren feest

TERUG NAAR NEDERLAND

EUROPESE REGELS DIE VAN BELANG KUNNEN ZIJN

In de Comeback geven we vaak uitleg over juridische procedures die belangrijk zijn als je in het buitenland vastzit. In deze bijdrage willen we jullie graag informeren over een paar Europese regels die van belang kunnen zijn als je vanuit het buitenland naar Nederland terugkeert. Deze regels gelden alleen in de Europese Unie. Maar omdat een groot deel van de Nederlanders daar vastzit leek het ons tijd voor een handig overzicht.

Kaderbesluiten!

Kader…wat? In Europa worden heel veel regels en wetten gemaakt. Een manier die veel invloed heeft gehad op wetgeving waarmee je te maken krijgt – als je vanuit detentie weer terugkeert naar Nederland – zijn zogenaamde Kaderbesluiten. Een Kaderbesluit is een Europese regeling die door alle landen van de Europese Unie is gemaakt en waarover alle landen het eens moeten zijn. Het woord kader verwijst naar hoe het werkt: het Kaderbesluit is een soort grove regeling waarbij

alle Europese landen verplicht worden die regeling vervolgens om te zetten in lokale wetten. Daarbij moeten ze binnen het kader van die Europese wet blijven. Het voordeel is dat in alle landen van de Europese Unie de regels die uit die Kaderbesluiten worden overgenomen in grote lijnen hetzelfde zijn. Dat kan over belangrijke onderwerpen gaan zoals de overlevering (het Europees arrestatiebevel (EAB)) of het uitzitten van je straf in je eigen land (via de WETS). De Kaderbesluiten hebben allemaal een eigen kenmerk die in alle landen van Europa hetzelfde zijn. Ook dat maakt

het makkelijk, want je kunt altijd met een advocaat, rechter of een officier van justitie spreken over de regeling met een verwijzing naar het kenmerk. Als voorbeeld: Kaderbesluit 2002/584/JBZ is het kaderbesluit over het Europees Arrestatiebevel en de overleveringsprocedure (vroeger uitlevering). En Kaderbesluit 2008/909/JBZ is het kaderbesluit over de WETS, de regeling die het mogelijk maakt een buitenlandse straf in Nederland uit te zitten. Aan deze regelingen wordt vaker aandacht besteed in de Comeback.

In deze bijdrage brengen we graag 3 minder bekende regelingen onder de aandacht. Voordat we dat doen eerst een belangrijke tip: vraag altijd aan je advocaat of de regeling uit het Kaderbesluit is overgenomen in het land waar je vastzit. Niet alle landen zijn even snel met het overnemen van de regelingen…

1 TOEZICHT OP VOORWAARDEN, PROEFTIJD EN UITVOEREN VAN EEN WERKSTRAF

Als eerste het Kaderbesluit 2008/947/JHA over de proeftijd en alternatieve straffen (zoals bijvoorbeeld taakstraffen). Met deze regeling kan het toezicht daarop aan een ander land worden overgedragen. Dit betekent dat bij een veroordeling in een EU-land tot een voorwaardelijke straf of een alternatieve maatregel, Nederland deze straf onder bepaalde voorwaarden kan overnemen. Nederland zal er dan ook op toezien dat jij je aan de voorwaarden houdt. Veel rechters kennen deze afspraak niet, terwijl deze juist in meer situaties van praktisch belang kan zijn. Als je zaak nog behandeld moet worden en de rechter zou wel eens kunnen twijfelen tussen een werkstraf of een korte gevangenisstraf, dan is het goed de rechter en de officier van justitie te wijzen op de mogelijkheid dat de werkstraf kan worden overgedragen. Dat geldt ook voor het opleggen van een deels voorwaardelijke straf. De voorwaarden waarin je in de proeftijd moet voldoen kunnen ook worden overgedragen aan Nederland. Ook daarvan zijn niet alle rechters en officieren op de hoogte. En misschien je advocaat ook niet. Het is dan goed om tijdens de behandeling van je zaak de rechter hierover te informeren en wijzen op deze regeling.

2 ALTERNATIEF VOOR VOORLOPIGE HECHTENIS

Het tweede kaderbesluit dat van belang kan zijn is Kaderbesluit 2009/829/JHA. Dit biedt een alternatief voor voorlopige hechtenis door toezichtmaatregelen toe te passen. Deze regeling geeft de mogelijkheid om onder toezicht te blijven in Nederland in afwachting van de behandeling van de strafzaak in het buitenland. Het grote voordeel is dat je niet onnodig lang in voorlopige hechtenis hoeft te blijven in het land waar de rechtszaak plaatsvindt. De procedure is dat aan de rechter gevraagd wordt de voorlopige hechtenis te schorsen tot aan de behandeling van de zaak. Die schorsing kan met bepaalde voorwaarden worden toegekend. Denk daarbij aan het geen contact mogen hebben met medeverdachten, geen contact met een slachtoffer, een meldplicht bij de politie of het niet in een bepaald gebied mogen komen. Ook in dit geval komt het vaker voor dat de rechter niet op de hoogte is van de mogelijkheid tot overdracht van deze voorwaarden aan

een ander land. Daarom ook hier weer de tip om deze regeling met de lokale advocaat te bespreken en samen te verkennen of het overdragen van deze voorwaarden aan Nederland een goede optie is. De Nederlandse officier van justitie in Haarlem is verantwoordelijk voor het toezicht op deze maatregelen en zal een verzoek uit het buitenland serieus beoordelen. Het is een ideale mogelijkheid om lang voorarrest te voorkomen. Alleen zijn rechters lang niet altijd bereid het toezicht op een verdachte in afwachting van zijn proces aan het buitenland over te dragen. Soms omdat ze niet bekend zijn met deze wetgeving (dan is het dus goed de rechter daarop te wijzen). Maar ook omdat het vaak extra moeite kost en iemand in detentie in het land zelf te houden makkelijker is. Wij raden aan het sowieso te proberen de rechter van deze Europese hulplijn te overtuigen.

3 GELDBOETES, ONTNEMINGEN EN BESLAG OP EIGENDOMMEN

Het derde en laatste onderwerp dat we in dit stuk kort willen bespreken gaat over de financiële kant van het strafproces. In veel zaken worden mensen niet alleen tot gevangenisstraffen veroordeeld. Vaak is er ook nog een financiële straf of maatregel. Dat kan een (forse!) geldboete zijn. Maar ook een ontneming (terugbetalen van illegaal verdiend geld met bijvoorbeeld de handel in drugs). Ook kan er beslag worden gelegd op eigendommen (huizen, of geld op de bankrekening, auto`s of boten). In Europa wordt ook op dit gebied steeds meer samengewerkt. In het Kaderbesluit 2005/214/ JHA is de overdracht van geldboetes geregeld. Na overdracht van de boete kan de betaling in Nederland worden afgedwongen. Het CJIB (het incassobureau van de Nederlandse Overheid) zal achter de betaling aan gaan. In Kaderbesluit 2006/783/JHA is geregeld dat beslissingen van rechters over de inbeslagname van vermogen (geld, huizen, luxegoederen) in de hele EU kunnen worden erkend en uitgevoerd. In Nederland hebben deze Kaderbesluiten tot een aparte wet geleid: de WWETGC. Deze regeling is belangrijk omdat hij heel erg streng is, maar weinig mensen hebben er ooit van gehoord. Als de boete of het terug te betalen bedrag eenmaal door de buitenlandse rechter is vastgesteld, dan kan je later over de hoogte van het bedrag in Nederland niet meer goed klagen. De rechter zal al snel oordelen dat wat de buitenlandse

rechter heeft besloten ook echt klopt. Maar in veel gevallen komen de werkelijke verdiensten niet eens in de buurt van wat uiteindelijk moet worden terugbetaald. In veel landen is dat niet zo`n probleem. Vaak wordt het bedrag makkelijk kwijtgescholden, of is het mogelijk om een betalingsregeling te treffen van een paar tientjes per maand. Ook is het in veel landen niet mogelijk een veroordeelde te gijzelen (in detentie plaatsen) als hij niet betaalt. Kortom: in het buitenland kan het zo zijn dat de hoogte van het te betalen bedrag niet zo belangrijk wordt gevonden.

Maar dat is in Nederland wel even anders. Het CJIB is erg streng in het moeten terugbetalen. Het aanpassen van het bedrag bij de rechter kan na overdracht vanuit het buitenland aan Nederland vaak niet meer. Ook kunnen in Nederland dwangmiddelen worden toegepast (in hechtenis plaatsen). Het is dus van steeds groter belang om tijdens de behandeling van de zaak in het buitenland echt aandacht te besteden aan de financiële kant van de zaak. Leg je advocaat uit dat er een risico bestaat dat de zaak aan Nederland wordt overgedragen en dat je dan vast kan komen te zitten als je niet betaalt. Leg ook aan de rechter en de officier van justitie tijdens de behandeling van jouw zaak zo goed als mogelijk uit wat jouw werkelijke verdiensten zijn geweest. En als er niets is verdiend, leg dat dan ook uit. In onze ervaring vliegen rechters bij het opleggen van boetes vaak uit de bocht omdat ze ook weten dat van terugbetalen vaak niet veel terecht komt in hun land. Maar in Nederland is dat dus echt anders. En wees je er tenslotte van bewust dat de overdracht van de gevangenisstraf en de geldboete vaak gescheiden gaat. In onze praktijk zitten Nederlanders soms alweer enkele jaren in Nederland het restant van hun straf uit, als ineens een onaangename verrassing van het CJIB op de mat valt.

We hopen dat dit overzicht jullie verder helpt bij een goede terugkeer naar Nederland. Hopelijk is dat snel. En mocht het langer duren dan kan deze informatie van belang zijn voor het zo goed mogelijk invullen van de verdediging. Succes! ■

Robert Malewicz & Aimée Timorason LAWYERS ACROSS BORDERS

IN COMEBACK IS RUIMTE OM BRIEVEN TE PLAATSEN. BEDENK WEL OF PLAATSING GEVOLGEN VOOR JE KAN HEBBEN. WE PROBEREN HET IN TE SCHATTEN, MAAR JIJ WEET HET ZELF HET BEST. OOK KUNNEN WE NIET ALTIJD ALLE BRIEVEN EN GEDICHTEN PLAATSEN. SOMS WORDEN ZE DOORGESCHOVEN NAAR EEN VOLGEND NUMMER. NOOIT ZULLEN WE ER EEN VAN OUDER DAN EEN JAAR PLAATSEN. BRIEVEN DIE ERG LANG ZIJN KUNNEN WORDEN INGEKORT. ALS JE EEN OPROEP PLAATST OM TE REAGEREN EN JE VOEGT JE ADRES TOE, DAN VERVANGEN WIJ JOUW ADRES DOOR DE TEKST: (Adres bekend bij Epafras) ALS IEMAND DAN WIL REAGEREN KAN HIJ OF ZIJ DIE REACTIE OPSTUREN NAAR EPAFRAS EN WIJ STUREN DIE DAN DOOR. ZO BLIJFT JE PRIVACY BETER BESCHERMD.

OPROEP AAN LEZERS

Uit het oog uit het hart? Niet bij ons. In de Comeback maken we graag ruimte voor jullie verhalen en jullie ervaringen. Schrijf ons een brief en laat van je horen! Laat ons weten hoe je leven in de gevangenis eruit ziet. Hoe je je staande houdt. Of juist niet. Hoe je dag eruitziet. Heb je een vraag over je situatie? Juridisch of persoonlijk? Wij leggen jouw vraag voor aan specialisten. Dat kan anoniem. Of wil je graag contact met andere mensen die vast zitten? Stuur ons een brief met jouw verhaal. Dus: schrijf ons en deel je verhaal met alle andere Nederlandse mannen en vrouwen die vast zitten!

Zou je advies willen krijgen over hoe je om kan gaan met het gevangenisleven? René heeft veel ervaring, en wil je graag helpen met advies over hoe je het verblijf achter tralies zo positief mogelijk zou kunnen maken. Stel hem je vraag via Epafras! BRIEVEN

RENÉ GEEFT ANTWOORD

Hey René,

Ik zit nu al een lange tijd vast in het buitenland en maak me zorgen over mijn relatie. Ik was gewend dat ik thuis de financiële zaken regelde en dat mijn vriendin zich vooral bezighield met de zorg van de kinderen en het huishouden. Met het geld bemoeide zij zich niet en ik gaf haar wat ze nodig had voor het gezin en zichzelf. Ze heeft nooit geklaagd dat zij van mij afhankelijk was en vond het goed zoals het ging. Maar nu ben ik erachter gekomen dat zij heel zelfstandig is geworden gedurende de tijd van mijn detentie en ons gezin prima draaiende kan houden zonder mij. Zowel praktisch als financieel. Zij zegt haar eigen inkomen te hebben en vindt het fijn dat ze mij niet meer om toestemming hoeft te vragen en niet meer haar hand hoeft op te houden. Ze lijkt het een overwinning voor zichzelf te vinden en is niet van plan hierin verandering te brengen wanneer ik weer thuiskom. Ik voorzie problemen en vraag me af of mijn relatie met haar nog zal standhouden... Hoe moet ik reageren?

R

Beste R.,

Soms krijg ik vragen waarin ik mezelf honderd procent kan verplaatsen. Heel veel van het verhaal komt dan overeen met mijn eigen ervaring. Hiervoor schrijf ik deze column zo graag met mijn hart en ziel, en hele hebben en houden. Juist daarom verwelkom ik dit soort dilemma's. Het vult mijn tank en laadt mijn batterijen. Als ik mezelf herken in

jouw verhaal geeft het mij een opkikkertje. Het motiveert mij om te blijven helpen met hopelijk goed advies. Ik zit ook al een lange tijd vast in het buitenland. Voor mijn arrestatie zorgde ik eveneens voor de betaling van alle vaste lasten en onkosten. Ik was aannemer en werkte zeven dagen per week. Mijn vrouw werkte even hard als ik in de horeca. We hadden het enorm getroffen dat mijn schoonouders altijd klaarstonden om op de kinderen te passen. We hadden een

groot huis op het platteland, maar slecht geïsoleerd. In de winter was de gasrekening behoorlijk hoog. Met opzet liet ik haar nooit één rekening zien, ik wilde voorkomen dat zij om te bezuinigen de thermostaat omlaag zou zetten. Ik wilde dat iedereen comfortabel was, hoe dan ook. Dit was totaal geen probleem, totdat ik in geldnood kwam te zitten. En voor alles de credit card begon te gebruiken, en kort daarna voor schut ging. Opeens moest mijn vrouw voor het eerst de post openen, en schrok zij zich rot. En helemaal toen zij zag, hoe gigantisch ik in het rood stond, bij zo'n zes verschillende credit card bedrijven, en leveranciers van bouwmaterialen. Dus niet alleen moest zij met de kinderen het verdriet verwerken van mijn arrestatie en dat ik uit hun leven was gerukt. Ook moest zij nu een enorme schuld zien af te betalen, in haar eentje zonder hulp. Hoe klein denk je dat ik me voelde over de ellende die ik had veroorzaakt? Ik ben zo ongelooflijk trots op haar en dankbaar dat zij deze schulden stuk voor stuk heeft afbetaald, zonder dat de drie kinderen ook maar iets te kort kwamen. Het heeft een tijd geduurd, maar uiteindelijk kwam zij uit de rode cijfers. Zij is hierover nooit kwaad geweest op mij, en heeft ook nooit één woord over geld/schulden vuilgemaakt. Zij is zo sterk, een kanjer en mijn rots in de branding. Ik denk dat jij een totaal verkeerd beeld hebt gevormd, wat haar (on)afhankelijkheid betreft. Het is hoog tijd, dat je haar als gelijke partner gaat accepteren. Stel dat zij het niet zonder jou zou kunnen redden, zou dat niet veel erger zijn? Of misschien wel desastreus? Denk daar maar eens goed over na, het zou heel anders zijn moest je vrij zijn, en qua financiën afhankelijk van je vriendin zijn. In zo'n geval zou je werk kunnen zoeken om je steentje bij te dragen. Dit is gezien je benarde situatie onmogelijk, maar wat je wel zonder werk of geld kunt doen, is haar en de kinderen morele steun geven door een blijk van waardering. Ik krijg de indruk van een man die zich superieur waant aan vrouwen. Neem je oogkleppen af, en geef ere aan wie ere

toekomt (Romeinen 13:7) 'Eerbied en ontzag aan wie u eerbied en ontzag verschuldigd bent.' Je kunt hier alleen maar van groeien in een positieve richting. Doe jezelf, je vriendin en kinderen een groot plezier, en schrijf of bel haar om te laten weten hoezeer je het waardeert. Dat zij dit nu allemaal alleen kan doen, zonder jouw financiële bijdrage. Het is nooit te laat om dankbaarheid te tonen. Zoiets geeft haar ook weer nieuwe energie, om op dit niveau door te kunnen gaan. Zoiets kan je relatie alleen maar sterker maken. En helemaal nu dat jij vastzit, en zij het zo fantastisch goed doet, en de kinderen niets te kort komen. Ik hoop dat ik het verkeerd heb, maar ik sta er niet erg versteld van. Ik zie het zelf elke dag om me heen. Zeker aan de telefoon, hoor ik menigeen tekeer gaan tegen zijn vrouw of vriendin. Of tijdens conversaties onderling, wordt het woord 'Bitch' veel te vaak gebruikt in plaats van, vrouw, echtgenote, vriendin, of de moeder van mijn kind(eren). Je hebt geen idee hoezeer dit mij stoort, want diezelfde 'B' is wel goed genoeg om geld op hun rekening te storten, geld op de telefoonrekening te zetten, en om allerlei geschenken voor hun mannelijke partner te bestellen. Dit is iets wat ze constant vragen: 'Ik heb nieuwe schoenen, nieuwe kleren enz. nodig.

Je schrijft: 'Ik ben erachter gekomen... Net alsof je haar op iets betrapt hebt. Stel dat je nu vrij zou zijn, en weer werk moest vinden, terwijl zij alles draaiend houdt. Hoe zou je het vinden als je haar om toestemming moest vragen, voor geld voor transport, bijvoorbeeld terwijl je bezig bent met solliciteren. Denk je nu echt dat zij hetzelfde als jij zou zeggen, dat je haar 'om toestemming' moet vragen? Voor geld voor benzine, of een tram of bus kaartje? Ik ben er van overtuigd, dat zij dit heel anders zou zien. En indien mogelijk jou gewoon met de juiste fondsen zou voorzien, omdat je het gewoon nodig hebt. Dat is niet je hand ophouden. Het is echt tijd dat je haar op een voetstuk plaatst. En vrouwen in het algemeen als gelijke ziet, benadert en behandelt. En dat zij het nu allemaal kan doen zonder jouw hulp of bijdrage is geen overwinning voor haar of verlies voor jou. Een relatie is 50/50 niet 80/20. Jullie moeten straks op die basis doorgaan met zijn tweeën, samsam, en niet op een manier waarbij één persoon de baas is. Dat zou een totaal verkeerd beeld voor je kinderen projecteren. Ik zie alleen jou als het probleem, in deze relatie zoals je nu denkt. Hopelijk ben je bereid om anders te handelen. Schrijf of bel haar om te laten weten, dat je dolblij bent met alles wat zij gepresteerd heeft. Dat je trots op haar bent en dankbaar, dat zij het alleen zo goed doet voor de kinderen en het huishouden. En dat je geen raad zou weten zonder haar. Equal buddy en inclusiviteit, zijn de magische woorden.

EEN PLAN

Wat velen vergeten is dat het leven een geschenk hoort te zijn. Ongeacht de lessen en de straffen zal de tijd niet stil blijven staan. Onze lieve Heer heeft een plan waar geen mens onderuit kan.

SCHAAMTE EN SPIJT

Ik was de laatste twee jaren de verkeerde weg in geslagen o.a. door zware drugsverslavingen. Ik was mezelf totaal niet meer en kon niet meer helder nadenken en nu ben ik hier beland. Een enorme schaamte en spijt overheersen mijn dagen en ik realiseer me nu ook wat ik echt heb aangericht, vooral voor mijn kinderen en familie maar zeker ook bij mezelf. Ik kan en ben zoveel beter dan dit. Door het maken van domme keuzes ben ik hier terecht gekomen en dat is misschien wel mijn verdiende loon voor alles wat ik fout heb gedaan. En nu ben ik bang alles kwijt te raken: mijn woning, mijn kids, alles wat me dierbaar is. En mijn kinderen verdienen dit niet, ze verdienen zoveel meer.

EENZAAM EN VERLATEN

Ik wil jullie bedanken en misschien ook hulp vragen want ik heb niemand die naar me omkijkt. Soms verlies ik de hoop maar door veel te bidden weet ik af en toe toch de moed vast te houden en door te zetten. Ik ben hier al twee maanden zonder contact met mijn kinderen, zonder geld en ik ga door een hele zware tijd. Niets lekkers om me te troosten en geen spullen om me te douchen. Het lijkt wel of niemand nog aan me denkt, ik ken ook niemand in dit land. Ik krijg geen bezoek en op werk moet je heel lang wachten. Geen slippers of schoenen om te voetballen, geen geschikte kleren voor dat. Ik lijk wel een verlaten persoon maar ik ben heel dankbaar voor jullie bijbel en vriendelijke kaartjes. Ik ben blij met jullie contact en wens jullie Gods zegen toe.

INNERLIJKE VERANDERING

Een leven vol van pijn en verdriet, strijd en gevecht heeft mij onbewust geleid naar het punt dat ik gevangen zit, maar… is het wel onbewust? Of is het gewoon een soort van opgeven, de weg van de minste weerstand kiezen? Ik laat mijn geliefden vallen, me niet realiserend dat ze mij zo hard nodig hebben! Vooral mijn lieve kinderen die mij nog steeds als een held zien ook al wou ik dat zelf niet zien. Alle smoesjes, het zelfmedelijden, de boosheid en het onbegrip, dat is nu afgelopen. Ik heb nog zoveel moois om voor te leven. Dit is waar ik sinds ik vastzit elke dag aan moet denken. Misschien heeft dit toch moeten gebeuren om te zien en te voelen wat ik moest inzien. Ik dank God dat Hij me eindelijk heeft gevonden. En ik dank mezelf dat ik Hem eindelijk toelaat in mijn leven. H

BUIGEN MAAR NIET BREKEN

Ton van Epafras was op bezoek en het was leuk om hem weer te zien. Hij is altijd vrolijk, en zijn vrolijkheid is aanstekelijk. Daarnaast had hij ook de Comeback meegenomen. Als ik iets niet kan, is dat schrijven, maar toch kwam er inkt op papier! Ik genoot ervan om het te schrijven, hier een fragment.

Welkom in een gevangenis van onze zuiderburen. Vaak schieten ze je terug in de tijd en vind je jezelf in een gebouw uit de oudheid met vooroorlogse faciliteiten. Een poepemmer op de cel is niets bijzonders. Ze werken hier hard aan nieuwe gevangenissen met moderne faciliteiten, zoals in de buurt van de hoofdstad. Ze zijn hier zo trots op dat ze er zelfs een tv-programma over gemaakt hebben. Hier wordt dan het personeelstekort pijnlijk duidelijk waardoor de nieuwe gevangenis maar gedeeltelijk gebruikt kan worden.

Ondertussen leg ik de nieuwe cipiers uit hoe ze moeten werken, en vertel ik op één dag twee keer aan dezelfde cipier dat hij zijn sleutels niet op tafel moet laten liggen als hij zelf rustig 15 minuten op het schijthuis gaat zitten. Het is hier één grote slapstick. Het nadeel is dat de grondslapers toenemen en de cipiers overspannen thuis zitten en het licht aan het eind van de tunnel gewoon een andere trein is die over me heen dendert.

Niets is voor altijd, gebruik de tijd om eens rustig over van alles na te denken. Voor je het weet sta je weer in de vrije wereld en heb je meer nergens tijd voor. Stel jezelf doelen, afvallen of juist meer trainen, en neem hier je tijd voor. Probeer rust te vinden en jezelf niet op te winden over kleinigheden. Blijf doen wat jullie doen, het helpt echt. Sterkte, buigen maar niet breken, aan alles komt een einde.

Groetjes uit G, een prachtige stad waarvan ik nog maar weinig gezien heb!

B

Wil je bezoek van Epafras?

Laat dit dan aan ons zo snel mogelijk weten met behulp van de portovrije envelop! Zo blijven we op de hoogte van je meest actuele verblijfplaats en komen ook na een overplaatsing brieven en Comeback op het juiste adres.

Wil je corresponderen?

Dat kan met gedetineerden in buitenland en binnenland, maar ook met vrijwilligers in Nederland. Zij kunnen je op de hoogte houden van wat er zoal speelt in de Nederlandse samenleving. Vraag bij Epafras een formulier aan om je aan te melden. Wil je meedoen aan het Kindercadeauproject?

Dat is mogelijk voor eigen kinderen tot en met 17 jaar die in Nederland wonen. Geef dan ook contactadres, geboortedata en eventueel telefoonnummer door, zodat toestemming gevraagd kan worden.

Wil je een bijbel ontvangen?

Het toezenden van een bijbel en lectuur is aan regels gebonden. In Frankrijk wordt lectuur alleen toegelaten als daar toestemming voor is gevraagd en gekregen. Voor Spanje, en in mindere mate voor Engeland, geldt dat pakketjes retour gezonden worden. Als je gevangen zit in een van deze landen en lectuur wilt ontvangen, informeer ons dan als je een andere manier hebt gevonden voor ontvangst. Voor gedetineerden in Duitsland proberen wij bij een aanvraag voor een bijbel de lokale geestelijk verzorger in te schakelen om toegang tot jou te krijgen.

Heb je tips voor gedetineerden, reacties, verhalen of gedichten?

Brieven worden vertrouwelijk behandeld. Is jouw verhaal bestemd voor publicatie in Comeback, geef dit dan uitdrukkelijk aan. Bij dit nummer vind je een portovrije envelop. [Deze envelop is alleen bedoeld voor post voor Epafras of familie, niet voor Reclassering, Lawyers Across Borders of Dutch&Detained.]

Je kunt schrijven naar:

ANTWOORDNUMMER

C.C.R.I. 9804

3500 ZJ UTRECHT THE NETHERLANDS

COLUMN CHRISTINE OTTEN

Als een vogel

‘Schrijvers zijn misdadigers, ook als ze niets misdaan hebben,’ zei romanschrijver en criminoloog Herman Franke – hij is helaas overleden. Deze uitspraak is me altijd bijgebleven. Als romanschrijver (en begeleider van een schrijfgroep in de gevangenis) herken ik me erin. Voordat je denkt: is die vrouw gek geworden om zich publiekelijk als crimineel te bekennen, laat me het toelichten. Volgens Franke zijn schrijvers gefascineerd door mensen die buiten de lijntjes kleuren en de heersende normen en waarden overtreden - denk aan misdaadromans en boeken over andere ‘verboden’ of ingewikkelde onderwerpen als zelfhaat, geweld, delicten, seks, schaamte, schuld, pijn, verzet, God, verraad, liefde, verzet, oorlog et cetera. In literatuur kan en mag (bijna) alles en is het juist de bedoeling dat wat we woorden vinden voor de dingen waarover we amper kunnen praten, zonder meteen een oordeel te hebben. Onder-woorden-brengers, zo zou je schrijvers kunnen noemen.

Ik moest hieraan denken toen ik onlangs in Caïro was op een literair festival. Egypte is geen democratie maar een dictatuur. Je mag niet zomaar alles zeggen of schrijven. Toch worden er veel boeken geschreven, vooral romans. Omdat je in een roman ‘verboden’ onderwerpen (zoals maatschappijkritiek of seksualiteit) kunt aansnijden, onder het mom van fictie, verzonnen, ‘niet echt’. Hoewel, de roman van schrijfster Basma Abdel Aziz die in de toekomst speelde, over straatkinderen die door de politie werden opgepakt, opgesloten en mishandeld, werd meteen verboden. Want schreef ze niet stiekem over de Egyptische realiteit van nu?

DE RECHTER

Ik kan me voorstellen dat als je in het buitenland gedetineerd zit, je een heel andere blik op Nederland, de wereld en de mensheid krijgt. Ik denk aan een vogel. Astronaut André Kuipers zei dat ook. Van veraf komt alles in een ander licht te staan. We zijn geneigd misdaad en detentie enkel in termen van goed en kwaad te zien. Dat dit een beperkte visie is, weten we heimelijk natuurlijk ook. Het maakt nogal wat uit waar je wieg staat; welke kansen je krijgt in het leven, zonder daarmee individuele verantwoordelijkheid weg te poetsen.

Ik denk aan wat een oud-deelnemer aan de schrijfgroep in de PI zei: ‘In de gevangenis zit je op een eiland. Je schrijft vanuit een soort isolement, in een omgeving die rauw is, in een situatie van onderdrukking, en je probeert iets te vertellen. Schrijven heeft minder met taalvaardigheid te maken dan je denkt. Taal is als de kwast en verf voor een schilder. Het gaat om wat je wilt uitdrukken, en of dát overkomt.’ Een betere duiding van het schrijverschap – ook buiten de gevangenis –heb ik niet.

Christine Otten is schrijver, theatermaker, schrijfcoach en medeoprichter van St. Blocknotes, die schrijfgroepen in gevangenissen organiseert. Onlangs verscheen haar nieuwe roman Als ik je eenmaal mijn verhaal heb verteld.

JESSE VAN MUYLWIJCK