Comeback 1 2023

DE

WETSPROCEDURE

VAN A TOT Z

NUMMER 1 • 2023

VAN HEL NAAR HERSTEL ‘Echte helden halen hun kracht uit vergeving’

DE KNOP OMZETTEN NA TERUGKEER ‘Het kan wél, wij gunnen dit iedereen’

EEN NIEUW BEGIN

IEDEREEN

HEEFT DIE POWER

WOORDZOEKER

Bij de woordzoeker zitten de woorden horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Zoek ze op en streep ze af. De overblijvende letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing (zie pagina 25).

ANEMOON

APRIL

BALTSEN

BLOEM

BOLLEN

DANS

DAUWTRAPPEN

ENGEL

FAMILIE

FEEST

GEEL

GOEDE VRIJDAG

HAAN

HYACINT

KAARS

KERK

KIKKERDRIL

KINDEREN

KOOR

KRANS

KROKUS

KROON

KUIKEN

LAMMETJES

LENTE

MAART

MADELIEFJE

MAGNOLIA

MAND

MUZIEK

NARCISSEN

PAASVAKANTIE

SPEENKRUID

STRIK TULP

SUDOKU

Een sudoku is een puzzel van negen bij negen vakjes waarin een aantal reeds ingevulde getallen staan. Vul de overige vakjes in, zodat in elke horizontale lijn en in elke verticale kolom de cijfers 1 tot en met 9 een keer voorkomen. Verder is de puzzel ingedeeld in negen blokjes van drie bij drie, die elk ook weer eenmaal de cijfers 1 tot en met 9 moeten bevatten.

REDACTIONEEL

Een nieuw begin, daarover gaat het in deze Comeback. Een nieuw begin is mogelijk, vertellen verschillende (ex)gedetineerden. Kim van de Wetering maakte een mooie fotoreportage met verhalen. Het zijn geen platte jubelverhalen: opnieuw beginnen is vaak hard werken. Contacten leggen, onderdak, werk zoeken, ergens bij horen, afkicken, andere keuzes maken. En dat begint al in de bajes want ook daar kun je kiezen. Als is het maar hoe je reageert op ruzie, of je een vriend bent voor anderen, hoe je traint of wat je schrijft. Pasen is ook een feest van een nieuw begin. Na de dood van Jezus vieren we de opstanding uit de dood. In de dood het nieuwe leven, zingen we dan. Mensen uit Nederlandse kerken schrijven elk jaar rond Pasen groeten aan Nederlandse gedetineerden. De kaarten zijn gemaakt door gevangenen in Nederland. Bij deze Comeback zit er ook een voor jou. Met dit redactioneel neem ik ook afscheid van jullie en van de Comeback: ik ga met pensioen. Ik dank jullie voor alle brieven en andere reacties in de afgelopen jaren. Jullie verhalen, tekeningen, gedichten zijn indrukwekkend. Jullie solidariteit en vriendschap is inspirerend. Ik hoop dat het elk van jullie goed gaat. Sommigen kom ik misschien nog eens tegen en als je via Epafras aan me schrijft, schrijf ik terug. Matthijs Geluk is de nieuwe directeur van Epafras. In dit nummer vind je een interview met hem. Een nieuw begin. In alle opzichten. Zegen op jullie pad.

Hoe zet je de knop om na detentie? Drie ex-gedetineerden vertellen.

Bij Pasen horen traditioneel eieren. Waarom eigenlijk?

De nieuwe directeur van Epafras kijkt om naar anderen, ook als ze lastig liggen in de samenleving.

COLOFON Comeback is een uitgave van Stichting Epafras, Reclassering Nederland, Dutch&Detained en Lawyers Across Borders en wordt gratis verspreid onder Nederlandse gedetineerden in het buitenland. Hoofdredactie Nienke van Dijk / Epafras Redactie Marjolein van Rotterdam Artdirectie Nienke Katgerman / Gront Medewerkers Sander Bouten / Global Village Media, Jarmila Thodé / Epafras, Melinda Lewis en Klasinet Lageman / Reclassering Nederland Bureau Buitenland, Sofie Bollen & Veerle Goudswaard / Dutch&Detained en Aimée Timorason & Robert Malewicz / Lawyers Across Borders Bladmanagement Arjen Duijts / Global Village Media

Strip Jesse van Muylwijck Puzzel Puzzelpro.nl Redactieadres Morssingel 5-7, 2312 AZ Leiden Email info@epafras.nl

Telefoon +31 (0)71 – 204 84 07 Mobiel +31 (0)6 - 255 90 281 (voor gedetineerden, familie en naasten) Website www.epafras.nl Stichting Epafras heeft tot doel geestelijke verzorging te bieden aan Nederlanders in buitenlandse strafinrichtingen. Epafras richt zich in deze geestelijke verzorging op iedereen die te kennen geeft daar behoefte aan te hebben.

ARCHIEF GEEFT SCHATKAART VRIJ

Elk jaar maakt het Nationaal Archief op de eerste dinsdag van het nieuwe jaar duizenden archiefstukken openbaar. Dat heet Openbaarheidsdag. Een van de meest besproken stukken van dit jaar is een schatkaart waarop de plaats van een mogelijke nazi-schat staat aangegeven. Op de locatie in het Betuwse dorp Ommeren zouden Duitse soldaten in de Tweede Wereldoorlog munitiekistjes begraven hebben met gouden horloges, sieraden, edelstenen en munten, die door een bombardement uit de kluis van een Arnhemse bank waren geblazen. Talloze mensen besloten te gaan zoeken, ondanks een verbod van de gemeente. De eigenaar van de grond trof onder anderen een man aan die tot borsthoogte was verdwenen in een gat dat hij had gegraven. De politie meldde dat de schat niet is gevonden. Volgens de Volkskrant is het de vraag of dat ooit gaat gebeuren. De buit kan al opgegraven zijn, maar het hele verhaal kan ook verzonnen zijn.

ZELFSCANKASSA NODIGT UIT TOT DIEFSTAL

In veel supermarkten kun je tegenwoordig je boodschappen zelf afrekenen. Je houdt het product tegen een scanner, die de streepjescode registreert. Bliep! 2 euro 99. Voor de supermarkten is dat goedkoper dan mensen achter de kassa. Er zitten wel nadelen aan. Bij de zelfscankassa’s zijn klanten vaker geneigd boodschappen achterover te drukken. Het aantal winkeldiefstallen steeg in 2022 zodoende voor het eerst sinds 2015. Eén keten stopt hierdoor tijdelijk met de doe-het-zelf kassa’s. Vomar-directeur Aart van Haren zei in FD dat zijn supermarkten meer verlies lijden dan was gehoopt. Overigens hoef je ook in andere supermarkten niet per se zelf af te rekenen. Omdat niet elke klant met de zelfscankassa’s overweg kan of om de kassières niet werkloos te maken, zijn er ook kassa’s die door personeel bemenst zijn.

30 JAAR VOOR MOORD OP ADVOCAAT

Het gerechtshof Amsterdam heeft de twee verdachten van de moord op advocaat Derk Wiersum veroordeeld tot dertig jaar gevangenisstraf. Het Openbaar Ministerie had levenslang geëist. Voor het hof stond vast dat Giërmo B. (39) en Moreno B. (34) een huurmoord pleegden, schrijft de Telegraaf. Het ging ze puur om geld. Derk Wiersum stond kroongetuige Nabil B. bij in het mega-liquidatieproces Marengo, een omvangrijke zaak tegen onder meer Ridouan T. Ook de broer van de kroongetuige en zijn latere vertrouwenspersoon Peter R. de Vries werden vermoord. Derk Wiersum werd op 18 september 2019 vlak voor zijn woning vermoord, rond half 8 ’s morgens. Hij stond op het punt om naar zijn werk te gaan. Naast zijn reguliere werk als strafrechtadvocaat in Nederland, zette Derk zich bij Dutch&Detained in voor Nederlanders gedetineerd in het buitenland.

Derk Wiersum

EXCUSES SLAVERNIJ

Na jaren van twijfel, nadenken en discussie was het op 19 december dan zo ver. De Nederlandse regering bood excuses aan voor het slavernijverleden. Zeven kabinetsleden waren in Suriname en het Caribisch deel van het Koninkrijk om over het onderwerp te praten. Premier Rutte hield in Nederland de belangrijkste toespraak. Hij krijgt er veel complimenten voor, ook van organisaties die voorheen kritiek hadden over de manier waarop de excuses tot stand waren gekomen. ‘De kritiek

verstomt, lof over Ruttes toespraak’, schrijft de Volkskrant. Ook in de Tweede Kamer, die in het nieuwe jaar over de excuses debatteert, is er lof. In de Kamer herhaalt de premier dat de verontschuldigingen een opmaat zijn naar de herdenkingsdag op 1 juli dit jaar. De excuses zijn 'geen punt, maar een komma'. Op 1 juli is het 160 jaar geleden dat de slavernij officieel door de Nederlandse regering werd afgeschaft en 150 jaar geleden dat de laatste mensen daadwerkelijk vrij werden.

DARMEN DEPRESSIEVEN WERKEN ANDERS

Twee onderzoeken in Amsterdam en Rotterdam wezen uit dat mensen met depressieve klachten vaak andere darmflora hebben. Het is een nieuwe aanwijzing dat de bacteriën in ons lijf verband houden met ziektes, schrijft de Volkskrant. De onderzoekers onderzochten de poep van depressieve en niet-depressieve mensen. Dertien bacteriestammen kwamen meer of minder voor bij depressieven. De resultaten bieden, op termijn, interessante mogelijkheden voor nieuwe behandelingen van depressie, zegt psychiater Anja Lok (Amsterdam UMC) in de krant. Ze hoopt dat mensen met depressieve klachten in de toekomst, naast de gangbare behandelingen, ook behandeld kunnen worden met probiotica ('goede' bacteriën’) of voeding. Of dat er met een analyse van de darmflora voorspeld kan worden wie op welke therapie reageert. Jaarlijks kampt zo'n negen procent van de Nederlanders met depressies.

STEEDS MEER SCHURFT BIJ JONGEREN

Het aantal (jonge) patiënten in Nederland met schurft steeg in de afgelopen maand in een recordtempo. Hoewel de huidziekte een hardnekkig probleem vormt, zijn niet alle huisartsen er even goed mee bekend. Vaak is het leed al geschied (is de schurft doorgegeven aan anderen) als het wordt ontdekt. Schurft is een besmettelijke huidaandoening die wordt veroorzaakt door de schurftmijt, legt het RIVM uit op zijn website. De ziekte is te behandelen met een speciale crème of met tabletten. Je herkent schurft aan de toenemende jeuk, vooral ’s nachts of als het warm is. De jeuk kan over het hele lichaam voorkomen. Soms krijg je ook blaasjes en rode bultjes op je huid of zie je rode streepjes op de plek waar de mijt gangetjes heeft gegraven.

OP ZOEK NAAR NAMEN WATERSNOODRAMP

In de nacht van zaterdag 31 januari op zondag 1 februari 1953 gaat het helemaal mis in de provincies Zeeland en Zuid-Holland. Het KNMI waarschuwt: er is een noordwesterstorm onderweg en er komt 'gevaarlijk hoog water'. Het is ook nog eens springtij. Veel mensen slaan de waarschuwingen in de wind. Ze zijn gewend met het water te leven en denken dat het wel meevalt. Maar het valt niet mee, schrijft NU.nl. Grote delen van Zuidwest-Nederland komen onder water te staan: meer dan 150.000 hectare grond (ruim 200.000 voetbalvelden). Minstens 1.836 mensen overleven de ramp niet. Zeventig jaar later wordt de ramp breed herdacht. Ook is er aandacht voor de 105 mensen die als vermist geregistreerd en de nog tientallen naamloos begraven doden. Toen konden zij niet worden geïdentificeerd. Daarom doet de politie 70 jaar na de ramp een oproep. Wilt u DNA afstaan om de naamloze slachtoffers van de Watersnoodramp te identificeren? De reacties zijn positief. 26 leden van families met vermisten melden zich, vertelt forensisch onderzoeker Hans Geldof van politie ZeelandWest-Brabant aan het AD

ALLES WORDT DUURDER

Elke Nederlander voelt het: alles is duurder geworden in het afgelopen jaar. Er zat wel verschil in. Een pak yoghurt werd in een jaar tijd bijna veertig procent duurder, terwijl een tros bananen 'maar' tien procent in prijs steeg. De Volkskrant vulde zijn boodschappenwagen met dezelfde populaire dertien supermarktproducten als een jaar geleden. De krant betaalde 43,32 euro. Bijna 20 procent meer dan een jaar geleden, toen de boodschappenmand optelde tot 'slechts' 36,11 euro.

POLITIEDOCUMENTEN ONTHULLEN ONGELIJKHEID

Mannen van kleur, dronken uitgaanspubliek en verwarde mensen zijn het vaakst slachtoffer van politiegeweld. Dat blijkt uit interne documenten van de politie die Follow the Money inzag. Niet eerder verzamelde de politie zelf op grote schaal gegevens over het eigen geweld. De aanleiding hiervoor was de de dood van Mitch Henriquez, een 42-jarige man die na een hardhandige arrestatie kwam te overlijden in 2015. Van de Nederlanders tegen wie de politie geweld gebruikt, heeft zesendertig procent een nietwesterse migratieachtergrond, terwijl hun aandeel in de bevolking dertien procent is, rapporteerde de politie. Deze groep krijgt dus bijna drie keer zoveel te maken met politiegeweld als witte Nederlanders.

HELFT JONGE VROUWEN WORDT LASTIGGEVALLEN

De helft van de Nederlandse vrouwen tot 24 jaar heeft in de afgelopen jaren te maken gehad met seksuele intimidatie of geweld. Dat blijkt uit een enquête onder 24 duizend mensen van 16 jaar of ouder, uitgevoerd door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). Vrouwen tot 45 jaar blijken als het aankomt op seksuele intimidatie of geweld verreweg de meest kwetsbare groep. Van de 18- tot 24-jarige vrouwen zei 52 procent in de afgelopen twaalf maanden slachtoffer te zijn geweest van dit soort gedrag. Onder meisjes tussen de 16 en 18 jaar lag dat percentage met 46 procent amper lager. Bij mannen uit dezelfde leeftijdsgroepen komt het percentage slachtoffers niet boven de 15 procent uit.

TIPGELD ZELDEN UITBETAALD

Sinds 2010 heeft het Openbaar Ministerie 7,3 miljoen euro tipgeld uitgeloofd, maar betaalde slechts 106.000 euro uit. Op het eerste gezicht lijkt tipgeld dus niet heel goed te werken. Toch blijft het voor justitie een nuttig middel, schrijft de Volkskrant in december. Als een zaak met tipgeld wordt opgelost bespaart dat veel geld. Meestal wordt 10.000 of 15.000 euro uitgekeerd.

MEGA ONTSLAGGOLF BIJ PHILIPS

Een monsterverlies van 1,5 miljard euro in 2022 dwingt Philips tot pijnlijke ontslagen. Alleen al in Nederland verliezen 1.100 mensen hun baan, wereldwijd gaat het om 6.000 banen, schrijft de Volkskrant. De problemen zijn vooral te wijten aan een kostbare affaire

met slaapapneu-apparaten, een soort antisnurk maskers. De 1.100 ontslagen in Nederland betekenen dat tien procent van de 11.000 werknemers weg moet. Ze werken in Drachten, Best, Eindhoven en Amsterdam. De hardste klappen vallen rond Eindhoven.

ISTOCKPHOTO ISTOCKPHOTO

DOODSBEDREIGINGEN

VOOR KINDERBOEKENSCHRIJVER

Veel ophef is er als Pim Lammers, kinderboekenschrijver, zich terugtrekt als maker van het Kinderboekenweekgedicht. Hij doet dat omdat hij met de dood bedreigd wordt vanwege een verhaal dat hij eerder schreef. Doodsbedreigingen vanwege een (fantasie) verhaal zijn in Nederland nog niet eerder voorgekomen. De CPNB, de organisatie achter de Kinderboekenweek, laat weten de bedreigingen 'verschrikkelijk' te vinden, meldt RTL nieuws.

UITSPRAAK RECHTBANK

MH17-PROCES

GRATIS MAANDVERBAND

Meisjes en vrouwen met geen of weinig inkomen moeten volgend jaar door heel Nederland gratis menstruatieproducten kunnen krijgen. Eén op de tien meisjes en vrouwen tussen 12 en 25 jaar in Nederland heeft soms niet genoeg geld om tampons of maandverband te kopen, bleek in 2019 uit een peiling van Plan International. Dit kan leiden tot situaties waarin ze niet naar school of hun werk durven gaan. Op gemeentelijk niveau zijn er veel initiatieven om minima te voorzien van menstruatieproducten, schrijft de Volkskrant. Zo heeft het Armoedefonds landelijk zo'n 1.300 uitgiftepunten waar meisjes en vrouwen tampons en maandverband kunnen ophalen. 120 van die uitgiftepunten bevinden zich bij voedselbanken. Andere locaties zijn buurthuizen, bibliotheken en scholen. Ook het Rode Kruis en sommige onderwijsinstellingen bieden de producten gratis aan.

Ruim acht jaar nadat het vliegtuig op 17 juli 2014 uit de lucht geschoten is, sprak de rechtbank zijn oordeel uit in het MH17-proces. MH-17 is het vliegtuignummer van het toestel van Malaysia Airlines dat boven Oost-Oekraïne werd neergeschoten. In het toestel zaten voornamelijk Nederlanders. De rechtbank achtte het bewezen dat dit met een Russische Buk-raket was gedaan, gelanceerd vanaf Oekraïens grondgebied dat in handen was van separatisten. Drie keer levenslang, luidde het oordeel, en eenmaal vrijspraak, vanwege onvoldoende bewijs. De twee Russen en een Oekraïner met levenslang moeten samen ook meer dan 16 miljoen euro betalen aan de nabestaanden. De verdachten waren niet bij de rechtszaak aanwezig. De uitvoering van de opgelegde straffen is overgedragen aan het ministerie van Justitie en Veiligheid. Er zal niet om uitlevering van de veroordeelden worden gevraagd omdat Rusland geen onderdanen uitlevert. Wel zal er blijvend worden geprobeerd om ze op te sporen zodat ze hun straf zullen ondergaan, meldt de NOS. Met de uitspraak is een proces afgesloten dat volgens velen voorbeeldig was.

BELANGEN GRONINGERS GENEGEERD

De commissie van Tweede Kamerleden die onderzoek deed naar de fouten die zijn gemaakt bij de aardgaswinning in Groningen kwam eind februari met haar conclusies.

De belangrijkste daarvan is snoeihard volgens het AD: de verantwoordelijke ministers deden te weinig waardoor de belangen van de Groningers structureel genegeerd zijn, met rampzalige gevolgen. De commissie vindt dat Nederlander een ereschuld heeft aan de Groningers.

DRIE EX-GEDETINEERDEN VERTELLEN OVER HUN SUCCES

HET KAN WÉL

De knop omzetten is moeilijk, maar niet onmogelijk. Zelfs wanneer alles tegen lijkt te zitten, is het deze mensen gelukt om hun leven na de gevangenis een andere richting te geven. Drie jongens vertellen hoe ze het klaarspeelden en wat anderen van hen kunnen leren. 'Iedereen heeft die power.'

Zij heten Khalil, Alexandro en Oswaldo. Drie jongens met nogal verschillende verhalen en verledens. Ze hebben Marokkaanse, Chileense en Colombiaanse roots, groeiden op in Nederland, maar onder verschillende omstandigheden. De overeenkomst: ze brachten alle drie een behoorlijk deel van hun leven door achter de tralies. Samen ruim 30 jaar. De een zat 9,5 jaar in één keer, de ander acht

keer een kortere periode, nummer drie kreeg meer dan negen jaar gevangenisstraf, mét TBS. Er zijn nog meer overeenkomsten. Khalil, Alexandro en Oswaldo zijn ook alle drie heel erg éx-gedetineerd. Ze zullen nooit meer in de gevangenis terechtkomen. Het leven dat ze na hun detentie hebben opgebouwd is veel te mooi om op te geven. Tot slot delen ze ook een missie: ze willen doorgeven wat zij hebben geleerd. 'Wij gunnen dit iedereen!'

Comeback zocht de jongens op en stelde vier vragen:

• Wat is succes eigenlijk?

• Hoe lukte het jou dit te bereiken?

• Wat kunnen andere ex-gedetineerden van jou leren?

• Hoe ziet je leven er nu uit?

GROTE VERANDERINGEN

Laten we beginnen met de laatste vraag. Khalil is op de dag van het interview net twee dagen leidinggevende bij Humanitas. Deze organisatie heeft hij ruim twee jaar geleden leren kennen met een enkelband, als deelnemer dus. Daarna werd hij vrijwilliger en vervolgens kon hij aan de slag als projectcoördinator en nu dus als leidinggevende.

Khalils privéomstandigheden gaan ook goed. Hij woont niet ver bij zijn familie

TEKST: Marjolein van Rotterdam BEELD: Laura Cnossen

Oswaldo Alexandro

vandaan en vond een huis in een dorp. Het huis is nog maar half ingericht; de tuin is kaal. Op de grond staan dozen met werk.

Khalil: 'Ik heb alleen maar gewerkt sinds ik uit de gevangenis ben', zegt hij. 'Altijd een tandje harder dan een ander, maar dat deed ik voor mijn detentie ook. Je moet als Marokkaanse jongen harder je best doen om gehoord en gezien te worden.'

Oswaldo viert dit jaar een ‘buitenjubileum’: tien jaar is hij nu vrij. In die jaren heeft hij een heleboel gedaan.

Oswaldo: 'Ik ben een motivator en een inspirator geworden, voer gesprekken met jongeren in instellingen en help jongeren die geadopteerd zijn. Op mijn tweede werd ik zelf geadopteerd vanuit Colombia. Mijn eigen ervaring is vaak een opening.' Oswaldo is nu bezig met een nieuw bedrijf, Never Too Late. 'Het is gericht op het MKB, ik wil

met die bedrijven iets doen voor ex-gedetineerden. Er is heel veel menskracht nodig in het MKB, wij kunnen die leveren.' Oswaldo werkt ook nog bij Decathlon (sportwinkel). Zijn vriendin en zijn dochter wonen in de buurt en hij is opa van drie kleinzoons. Alexandro begon in 2015 een krantenwijk.

Zeven jaar zou hij elke ochtend door weer en wind vanuit Alkmaar naar Bergen fietsen met een pak kranten. En nu, begin 2023, is zijn boek uit: Rijk door een krantenwijk. Het boek is al meer dan 7.000 keer verkocht. Behalve schrijver is Alexandro ook spreker geworden.

Alexandro: 'Afgelopen week bijvoorbeeld

bij de Leidse studentenvereniging Minerva, samen met John van den Heuvel (misdaadverslaggever van De Telegraaf). Ik vertelde het verhaal dat ik voor lezingen in o.a. het bedrijfsleven heb gemaakt. LEF, heet het. Het gaat over veranderen, samenwerken en over sociale druk. Het was een geweldige avond.' Alexandro heeft een vriendin en drie dochters van twee, vijf en zes jaar.

STICHTING SILEO

In 2021 richtte Khalil een stichting op om (ex-)gedetineerden te helpen. ➔

Khalil

‘Laat je niet definiëren door anderen. Jij bepaalt wie je bent’

Samen met Oswaldo en Alexandro organiseerde hij in 2022 de conferentie voor het gevangeniswezen. Ook mensen die hebben vastgezeten in het buitenland kunnen zich na terugkeer in Nederland melden. Samen met jou bekijkt de stichting naar je kwaliteiten, je ervaring en wat je wilt. Ze kijken bijvoorbeeld naar de mogelijkheid om je eerst als ervaringsdeskundige in te zetten. En waarschuwen je hier niet in te blijven hangen. 'Je stelt je kwetsbaar op door je verhaal te vertellen en verwacht misschien dat het een springplank is naar meer. Zo gaat het meestal niet.'

HOE LUKTE HET HUN?

Oswaldo: 'Het begint altijd bij jezelf! Bij mij op een avond in de TBS-kliniek. Ineens wist ik dat ik alles in kaart wilde brengen. Wie ben ik? Wat is mijn achtergrond? Wat zijn mijn delicten? Ik vroeg de groepsleider om acht tekenvellen. Nu moest de puzzel worden opgelost: waarom handelde ik zoals ik handelde? Aan het einde van die nacht, de klok wees 4.30 uur aan, wist ik het. Alles was helder!' Jarenlang was Oswaldo boos. Op zijn biologische vader, die hem had afgestaan, maar ook op zijn adoptieouders. Rond zijn dertiende werd Oswaldo uit huis geplaatst om van de ene plek naar de andere te gaan. Jarenlang was hij een dakloze tiener. Altijd waren er incidenten. 'Ik zat diep in het criminele milieu, diep in de drugshandel, zwaar geweld was geen uitzondering. Pas in de nacht van de acht tekenvellen begreep ik wat daarachter zat: ik wilde mijn verdriet niet voelen en zette het om in boosheid en agressie. Toen dat besef glashelder was drukte ik op de knop. 'Is de psycholoog er? Ik heb nieuws!’ Om 8.15 stond er een psycholoog in zijn cel. 'En vanaf dat moment ging het goed. Niet dat ik van het ene op het andere moment een ander mens was, maar ik accepteerde mijn adoptie en werd minder bang.'

Alexandro: 'De knop ging om dankzij een oom van mijn vriendin – ook toen al mijn vriendinnetje. Hij gaf mij het zetje wat ik nodig had. Precies op het moment dat ik besefte dat ik iets anders was dan wat de maatschappij van mij vond. Door hem kwam ik ook tot geloof. De oom wees mij op het bestaan van de filmpjes van Myles Munroe. Ik luisterde en hoorde alleen maar verhalen die bij mij pasten! Ze gingen over veranderen,

leiderschap. En vooral over tot succes komen door anders te kijken naar jezelf. Hij vertelde bijvoorbeeld over hoe je vanuit een onmogelijke positie je leven kunt veranderen. Ik was een jongen zonder diploma, met ADHD, afgewezen door iedereen en bestempeld als zwakbegaafd. Toen ik twaalf was kon niets mij nog wat schelen. Op mijn dertiende begon ik drugs te gebruiken en niet veel later zat ik in jeugdinrichting Den Engh. Waar ik op mijn vijftiende weer uit ontsnapte, maar dat is weer een ander verhaal. Op mijn achttiende was ik bij een feest waar een dode viel. Ik was te erg onder invloed om me er iets van te herinneren maar

ging wel voor maanden de cel in – tot ik uiteindelijk werd vrijgesproken.'

De verhalen van Munroe waren voor Alexandro revolutionair. 'Ik ontdekte dat mijn negatieve zelfbeeld voortkwam uit angst, dat ik mijn ware gezicht verborg omdat ik bang was dat ik dan de rest van mijn leven helemáál geminacht en gehaat zou worden. Dat werd het moment van mijn ommekeer. In plaats van levenslang bang te zijn, begon ik een krantenwijk.'

Khalil zat voor het eerst van zijn leven vast, onschuldig. Hij meldde zich bij de politie om te vertellen wat hij had gezien, en werd tot zijn verbazing aangehouden en veroordeeld

OSWALDO (1979)

Vanaf zijn twaalfde woonde Oswaldo in een internaat of op straat. Als zestienjarige werd hij opgepakt. Hij kreeg drie jaar celstraf met jeugd-TBS. Op zijn twintigste werd hij vader. Op zijn eenentwintigste raakte hij zijn baan kwijt, en rolde de criminaliteit weer in. Vanaf zijn tweeëntwintigste zat hij een zware straf uit, met TBS. Na de kliniek woonde hij anderhalf jaar in het Exodushuis in Amsterdam. Hier kwam hij in contact met Humanitas. Als vrijwilliger ging hij voorlichting geven op scholen en bij andere organisaties.

OSWALDO NU

Oswaldo begon met zijn eigen coaching bedrijf Never lose hope, met trajecten voor jongeren, volwassenen en gezinnen. Ook gaf hij lezingen. Hij is nu bezig met een nieuw bedrijf: Never too late. Twee jaar geleden vond Oswaldo zijn biologische moeder. Hij bleek twee zussen te hebben en een broertje dat ook is geadopteerd maar nog niet is gevonden. Met zijn adoptievader heeft hij inmiddels een innige band. Zijn adoptiemoeder is intussen zijn grootste heldin maar is vorig jaar overleden. Oswaldo is opa van drie kleinzonen. Hij heeft een vriendin die een straat achter hem woont, en gebruikt geen verdovende middelen meer.

ALEXANDRO (1988)

Acht keer zat Alexandro in de gevangenis. Hij had schulden, verslavingen, geen diploma, geen status. Op zijn zesentwintigste begon hij een krantenwijk. Dit deed hij zeven jaar. In die tijd dacht hij na en luisterde hij naar zijn coach op YouTube en begon te schrijven.

ALEXANDRO NU

Het boek over zijn leven is intussen uitgegeven. Rijk door een krantenwijk. Alexandro is nu spreker en schrijver, en daarnaast coach. Alexandro heeft samen met zijn vriendin drie dochters. Hij is niet meer verslaafd en heeft geen schulden meer.

KHALIL (1988)

Khalil groeide op in Utrecht en studeerde marketing. Op zijn 23e werd hij onschuldig opgepakt en kreeg negenenhalf jaar gevangenisstraf. Hij verliet de gevangenis gefaseerd. In zijn enkelbandtijd ging hij dagelijks naar de dagbesteding van Humanitas.

KHALIL NU

Hij heeft een baan bij Humanitas, werkt voor Stichting Sileo en is penningmeester van Stichting Blocknotes. De relatie met zijn ouders, broers en zussen is alleen nog maar sterker geworden. Een gezin is een droom: zijn huis in een dorpje in Rivierenland is ervoor gemaakt.

tot een lange gevangenisstraf. 'Ineens was ik de boef en mochten mensen mij vernederen en commentaar op me hebben, en mocht ik niets meer zelf bepalen, tot de hoeveelheid wc-papier aan toe. In het begin was ik zó boos!'

Khalil liet niets meer van zichzelf zien, hij keek wel uit: nice guys finish last. Hij verhardde. Pas na jaren kwam hij weer een beetje bij zichzelf.

Alexandro: 'Laatst was ik voor het eerst weer eens in een gevangenis. Deze keer om een jongen te coachen. Ik sprak met hem over verbeeldingskracht, dat je ogen misschien ellende zien, maar dat je in je verbeelding kunt bouwen. Iedereen heeft een verlangen. Als je die weet kun je veranderen. En nog iets: je kunt ook op een positieve manier kijken naar het feit dat je in de gevangenis zit of zat. Je moet leren

Als zo’n jochie ‘Opáááá!!’ naar je roept… Hoewel er ook verdriet is. Succes is misschien vooral dat je meer begrijpt. Wat voor mij heel belangrijk is geweest is, is dat ik het verhaal heb leren kennen van mijn biologische ouders. En sterker nog: dat ik mijn biologische moeder heb ontmoet. Alsof ik naar mezelf zat te kijken.'

Khalil: 'Met dank aan anderen! Heel belangrijk was dat mijn familie me niet liet vallen. Ze geloofden in mij. Mijn moeder was er altijd en ook de rest van de familie kwam op bezoek – dat gebeurde bij niemand. Een psycholoog hielp ook. Hij zei: ‘Als je zelfbeeld niet overeenkomt met wat anderen van je denken, ben je al ongelukkig.’ Verder waren er in de gevangenis mensen die zagen dat ik potentie had, zoals Christine Otten, die schrijfles gaf, en het afdelingshoofd. Zij vroeg: ‘Wat heb je nodig?’ De tijd, tot slot, hielp ook. Ook boosheid slijt.'

WAT KUNNEN ANDEREN

VAN JULLIE LEREN?

Oswaldo: 'Na die nacht met de tekenvellen bleef ik nadenken. Dat is volgens mij iets wat iedereen zou moeten doen. Niet bang zijn. Ook naar je eigen aandeel kijken. Een nieuwe start begint met kijken naar jezelf, hoe pijnlijk dat ook is. Het lukt anders gewoon niet om te veranderen. Als de negatieve dingen in je lichaam blijven zitten, kun je niet groeien. Mensen kunnen van ons ook leren dat je door moet gaan, ook al val je tienduizend keer op je gezicht. Je kunt omvallen en blijven liggen, maar ook omvallen, opstaan en weer doorgaan. Soms hoor ik wel eens mensen klagen. ‘Oh, maar ik krijg toch geen VOG’ (verklaring omtrent het gedrag). Denk liever dat er altijd mogelijkheden zijn.'

Het helpt ook als je mensen begint te vertrouwen. In de kliniek was er een bewaker/ therapeut die Oswaldo totáál niet mocht. Alleen dat arrogante loopje van hem al. 'Ik daagde hem uit, tot hij op een keer zei dat hij met me wilde praten. Toen gebeurde er iets wonderlijks. Hij begon over zichzelf te vertellen. Dat hoefde hij niet te doen. Hij vertelde dingen waardoor ik dacht: Wow. Dat ik zo blind oordeel! Dit is iemand die wil helpen. Ik heb nog steeds contact met hem.'

dat gebeurtenissen altijd zowel negatieve als positieve kanten hebben. Dus ook je gevangenisstraf. Ik zeg het wel eens zo: mijn strafblad maakt me uniek!'

Khalil: 'Ik had alleen nog een sporttas met kleren en stond hiermee bij mijn jongere broertje voor de deur. Het voelde waardeloos. En dan hád ik nog een broertje waar ik bij mocht komen wonen... Toch realiseerde ik me: dingen overkomen je niet, ze komen op je pad en niet voor niets. Tegenslagen zijn ook een kans om te groeien. Daarom kun je alles aan wat je overkomt. Die kracht heb je gewoon. In detentie voel je je snel gedemoniseerd. Je drukt je ware ik ook nog eens weg om je te handhaven. Zo laat je nooit je talenten zien. Eigenlijk zet je alles klaar om weer te falen. Mijn belangrijkste raad is daarom: laat je niet definiëren door anderen. Jij bepaalt wie je bent!'

WAT IS SUCCES, WAT IS RIJKDOM?

Alexandro: 'Ik heb een ongelooflijk rijk leven, verdien goed, maar geld is een bijzaak. Succes is voor mij ontdekken wie je bent, ontdekken wat je kunt, en dat realiseren. Rijkdom zit in mensen. Mijn moeder, mijn vriendin, mijn drie dochtertjes. Afgelopen weekend moest mijn vriendin werken en ging ik wandelen met de kinderen. Het voelt zo rijk om een goede vader te zijn. Zondag was er nóg een rijk moment. Ik ging uit eten met mijn drie broers. Een groot deel van mijn jeugd wist ik niet eens dat ik broers had. Toen ik elf jaar was stonden ze ineens voor de deur. Mijn vader, die was weggegaan voor mijn geboorte, bleek al drie kinderen bij een andere vrouw te hebben.' Oswaldo: 'Mijn leven is dat van een vechter, maar in positieve zin. Soms ben ik heel gelukkig, met mijn dochter, vriendin, kleinkinderen. Ik ben supertrots op mijn dochter en blij dat het goed gaat met haar zoontjes.

Khalil: 'Als jongen had ik veel bravoure. Ik dacht zwart-wit, mijn prestatiedrang was ongekend, ik zat nooit stil. Mijn droom was financiële onafhankelijkheid om te kunnen doen en laten waar ik zin in had. Een snelle auto en een mooi huis hoorden daar zeker bij. Ik had marketing gestudeerd en werkte dan hier dan daar, ik was erg op zoek. Toen ik in de gevangenis terechtkwam was ik vijfentwintig. Succes is voor mij nu iets anders: een gezin, gezondheid, financiële onafhankelijkheid en je potentie benutten.' Wat zijn potentie is bleek goed tijdens de conferentie voor het gevangeniswezen die Khalil samen met Oswaldo en Alexandro organiseerde vanuit de stichting Sileo (zie kader). Een jaar werkten ze eraan. 'We zetten hoog in. Vroegen gewoon de allerbesten en het werkte. Er deden meer dan tweehonderd mensen mee. Iedereen was enthousiast. Dat gaf echt energie.'

Alexandro: 'Mensen zeggen soms tegen mij dat ik veranderd ben. Maar dat is het niet. Ik ben dezelfde spontane persoon met dezelfde hang naar avontuur en lef. Ik was en ben een aandachtstrekker. Alleen zette die combinatie me vroeger aan tot inbreken en bel ik nu aan bij de mensen in Bergen met mijn boek. Je gebruikt dezelfde talenten, maar dan op een goeie manier.' ■

CONTACT

Stichting Sileo www.stichtingsileo.nl info@stichtingsileo.nl

Bedrijf Oswaldo: zolang Never Too Late nog niet in bedrijf is kun je Oswaldo privé bereiken met hulpvragen (of voor opdrachten) op: Oswaldo20251@outlook.com of tel. +31 6 1325798.

Bedrijf Alexandro Zorg voor Omkeer bereik je via www.reyes-rodriguez.com, of tel. +31 6 40219724.

‘Ik ben dezelfde persoon met hang naar avontuur en lef, alleen gebruik ik dat nu op een goeie manier’

OVER DE BETEKENIS VAN PASEN

Op zondag 9 april 2023 is het Pasen. Bij Pasen horen traditioneel eieren. Maar waarom eigenlijk?

Er zijn allerlei verklaringen. Zo is het ei een vruchtbaarheidssymbool en dat is natuurlijk erg passend in de lente. Al in het oude Perzië en Egypte gaven mensen elkaar aan het

begin van de lente versierde eieren cadeau. Uit eieren ontstond immers nieuw leven en je gunde je vrienden veel kinderen en de voorspoed om die kinderen groot te brengen. Ook de oude Germanen zagen eieren

als vruchtbaarheidssymbool en vereerden in het voorjaar Ostara. Zij is de godin van de dageraad, het leven en de vruchtbaarheid. De Germanen eerden haar door eieren te offeren. Een groot offer, want in de wintermaanden leed men vaak honger. Veel Germaanse gebruiken werden later door de kerk overgenomen.

Met Pasen wordt in het christelijk geloof gevierd dat Jezus is opgestaan uit de dood. En wat is nu een mooier symbool voor dat nieuwe leven dan een ei? Zo gaven de boeren hun mooiste eieren aan de kerk als paasoffer. Die eieren werden soms ook gekleurd. Maar niet alleen de kerk kreeg eieren als geschenk. Rijke boerenvrouwen deelden met Pasen mooi versierde eieren uit aan arme mensen die na een lange koude winter moesten aansterken. Deze symboliek van een nieuw leven is natuurlijk mooi. Toch is er ook een praktische verklaring voor het feit dat we met Pasen extra eieren eten. In de katholieke traditie

begint 40 dagen voor Pasen een periode van vasten. Die begint na carnaval, van Aswoensdag tot Goede Vrijdag. Dat betekent sober leven. Gedurende die periode mag geen vlees gegeten worden, maar ook geen zuivelproducten en eieren. Vis is wel toegestaan. Tijdens het vasten komt er dus geen ei op tafel. Maar de kippen blijven natuurlijk wel eieren leggen. Het aantal eieren is mede afhankelijk van de hoeveelheid daglicht. Kippen gaan met het lengen der dagen juist meer eieren leggen. Dus als het eindelijk Pasen is (op zijn vroegst 23 maart, op zijn laatst 25 april) ligt er al een aardig voorraadje. En die moeten op…

HET GROTE WONDER VAN PASEN

De herinnering aan het leven van Jezus Christus volgt binnen de kerk elk jaar eenzelfde patroon. Een voorbereidingstijd vanaf Aswoensdag tot de laatste week voor Pasen. Na Palmpasen wordt of op Witte Donderdag of Goede Vrijdag de eucharistie (bij katholieken) of het Avondmaal (bij protestanten) gehouden. Na de Avondmaalviering zou Judas, een van Jezus’ discipelen, Jezus hebben verraden voor 30 zilverstuk-

gint al in de oud Joodse geschiedenis. Op Pasen (Pesach) wordt de bevrijding van het Joodse volk uit de slavernij in Egypte herdacht, maar ook het nieuwe voorjaar gevierd. Pesach, dat van het werkwoord ‘springen’ is afgeleid, heeft ongetwijfeld te maken met ‘rondspringende’ lammetjes in de wei. De opstanding van de natuur, het nieuwe begin, nieuw leven, het onmogelijke dat mogelijk wordt. Bevrijding, een nieuw begin, voorjaar. Veel woorden die te maken hebben met herstel worden aan Pasen gekoppeld. Ook wordt God als schepper en onderhouder van het leven en de natuur geëerd, om de vruchtbaarheid en de nieuwe planten en gewassen.

PERSPECTIEF

In Nederland komen in het voorjaar de magnolia’s weer uit. De bloesembomen verspreiden weer hun heerlijke geuren. De natuur laat zien hoe dood en leven niet momenten zijn, maar in elkaar overvloeien. In een buitenlandse gevangenis merk je daar wei -

Bevrijding, een nieuw begin, voorjaar.

Veel woorden die te maken hebben met herstel, worden aan Pasen gekoppeld

ken. In de streek van Getsemane werd Jezus vervolgens gearresteerd. Na de kruisiging van Jezus gebeurde het grote wonder. In alle vier Evangeliën beginnen de opstandingsverhalen met de ontdekking van het lege graf waarin zijn lichaam was gelegd. Volgens het Evangelie van Johannes zag Maria Magdalena bij het lege graf een man lopen die ze voor de tuinman hield. Deze maakte zich bekend als de opgestane Jezus. De treurige week van verraad, lijden en sterven kreeg een buitengewoon en hoopvol vervolg met de opstanding van Jezus. Volgens het Nieuwe Testament zou Jezus plaatsvervangend de zonden van de mensen hebben gedragen en de mens, dus ook jou en mij, met God hebben verzoend.

HERSTEL

Er is ook een tweede lijn van Pasen; de lijn van het voorjaarsfeest. Dit feest be -

nig of misschien zelfs helemaal niets van. Binnen de gevangenismuren is het vaak overleven. Je wordt op jezelf teruggeworpen. Je denkt rond Pasen misschien aan paaseieren en hoe je met de mensen die je lief zijn samen Pasen vierde. In of buiten de kerk. Geloof, hoop en liefde kunnen ons overeind houden. Ons geloof en onze hoop dat na een duistere tijd, het toch weer lente wordt. Dat wat onmogelijk lijkt, nieuw leven, een nieuw begin, toch mogelijk is. Lees de Evangeliën van Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes er maar op na. Pasen biedt ons twee verhaallijnen. En beide lijnen bieden ons perspectief. Van harte zalig Pasen gewenst! ■

A. de Zeeuw PREDIKANT

SYMBOOL VAN NIEUW LEVEN

ZWARE AARDBEVING IN TURKIJE EN SYRIË

Als de eerste klap is geweest voelen alle Turken en Syriërs, in binnen- en buitenland, de angst. Ze wonen ofwel zelf in het aardbevingsgebied waar op 6 februari een heftige aardbeving plaatsvindt – het getroffen gebied is zo groot als twee keer Nederland – ofwel ze hebben er familie, vrienden, kennissen en sowieso landgenoten wonen. Wie is nog in leven en wie ligt onder het puin, wat is er over van het gebied? Er kunnen bovendien naschokken komen. Het laatste gebeurt. De beving wordt gevolgd door een lange serie naschokken. Juist in dit grensgebied zijn veel gebouwen niet of nauwelijks aardbevingsproof. Bij aardbevingen vallen hierdoor de meeste doden. De schade is dan ook immens, nog groter dan je op grond van de sterkte zou verwachten, schrijft de Volkskrant. Twee weken na de beving zijn er al meer dan 40.000 doden geteld. Hele steden, zoals de Turkse stad Gaziantep, zijn verwoest. Hulptroepen kunnen door de situatie aan de grens en het extreem koude weer niet gemakkelijk bij de slachtoffers komen. Wel worden in de weken na de ramp nog elke dag zowel mensen als dieren onder het puin vandaan gehaald. Een door een brandweerman geredde kat week niet meer van zijn schouder, en schrijft het AD, werd door zijn redder meteen geadopteerd. Het zijn troostende lichtpuntjes in een onbevattelijk grote ramp.

CHINA LAAT COVID-REGELS LOS

Een brand in een flat waarbij tien mensen om het leven komen, is de druppel die de emmer doet overlopen. De deuren van de flat zaten op slot, mensen zaten als ratten in de val. Voor veel Chinezen is dit een grens. Ze nemen een risico en gaan de straat op. Met steeds meer protesteren ze tegen de Chinese Coronaregels (het zerocovidbeleid). En dan gebeurt er wat niemand verwacht: op 7 december is het ineens met de maatregelen gedaan. Waren voorheen enkele besmettingen genoeg om mensen, fabrieken of zelfs complete wijken volledig af te sluiten van de buitenwereld, nu mag alles weer. De gevolgen

laten zich raden. Kort na de versoepelingen nemen de besmettingen in grote steden als Shanghai en Peking toe. Al snel kunnen de crematoria de stroom doden niet aan. In de steden komt volgens de Volkskrant het leven tot stilstand. De straten zijn zo goed als leeg. Winkels en apotheken zijn gesloten wegens besmet personeel. Koortsremmers en zelftesten zijn niet meer te krijgen. Op het platteland zijn de problemen nog groter. Er zijn daar niet genoeg ziekenhuizen, waardoor 500 miljoen Chinezen vrijwel alleen staan in hun strijd tegen COVID-19. Officieel sterft er in China overigens bijna niemand aan corona.

Middelbare scholieren maken er steeds vaker dankbaar gebruik van: kunstmatige intelligentie die vragen kan beantwoorden of zelfs teksten kan schrijven. Dit kan via een nieuw soort programma’s, zoals ChatGPT. Online kun je met dit programma chatten. Het lijkt dan net alsof je met een mens aan het schrijven bent, legt Kidsweek uit, of dat een mens jouw opdracht uitvoert. Als je bijvoorbeeld ‘schrijf een tekst over de drieteenstrandloper’ typt, dan krijg je een tekst over dit vogeltje terug. Het programma kan dit door heel veel informatie van internet te halen. Door al die data leren computers steeds meer hoe mensen schrijven. En door die data op te slaan, kan een computer dit zichzelf ook aanleren. Zo kan een app dus hele teksten schrijven. Tot nu toe is het voor leraren moeilijk te achterhalen of leerlingen iets zelf hebben gemaakt of naar ChatGPT zijn gegaan. In Australië zijn de examens van acht universiteiten daarom weer ouderwets met pen en papier.

IN SURINAME

CHATGPT MAAKT EXAMENS ONRUST

Op vrijdag 17 februari trekken demonstranten naar de Nationale Assemblee, het Surinaamse parlement. Het protest tegen de regering van president Chan Santokhi begint vreedzaam, maar ontaardt snel. Er wordt met flessen en stenen gegooid, er vallen schoten en er wordt met traangas gespoten. Een kleine groep bestormt het parlement. Tegelijk gaan in de binnenstad van Paramaribo groepjes de confrontatie aan met politie en mobiele eenheid en plunderen zij winkels. Ook journalisten en een radiostation worden belaagd. De reden voor de volkswoede: de prijsstijgingen dankzij de inflatie van meer dan 50 procent. De vergelijking met Brazilië en de VS waar in de afgelopen jaren ook bestormingen plaatsvonden, gaat niet op, schrijft NRC Achter de protesten en onvrede in Suriname zit geen brede anti-democratische beweging die verkiezingsuitslagen betwist en instituties ondermijnt. Alle politieke partijen hebben het geweld afgekeurd.

PARLEMENT BRAZILIË BESTORMD

In Brazilië was de dreiging al maanden voelbaar. Twee jaar na de bestorming van het Amerikaanse Capitool gebeurde hetzelfde met Braziliaanse overheidsgebouwen. Duizenden aanhangers van oud-president Bolsonaro dringen op 8 januari 2023 het parlementsgebouw, het presidentiële paleis en het hooggerechtshof binnen. De bestorming lijkt op het eerste gezicht op die in de VS. Is ‘bestorming van het parlement’ het nieuwste Amerikaanse exportproduct?, vraagt NRC zich af. Maar helemaal Copy Paste is het ook niet. De verrassing is in Brazilië niet de invasie, maar zit hem erin dat de bestormers begeleid werden door de militaire politie. Hun taak is de handhaving van de openbare veiligheid. Dé vraag die over de bestorming wordt gesteld: Waaróm begeleidde de militaire politie de aanvallers in Brasilia?

STEEDS MEER SKIPISTES GROEN

Wintersporters kwamen deze winter steeds vaker van een koude kermis thuis. Ze stuitten op groene pistes, in plaats van op het oneindig wit van besneeuwde berghellingen. De oorzaak is volgens de Volkskrant een warme luchtstroom uit de subtropen, waardoor er in Europa een winterse variant van een hittegolf heerste. In Frankrijk was eind december al de helft van de pistes gesloten. Op veel andere pistes probeerde men er met sneeuwkanonnen nog het beste van te maken. Niet eerder werd de toeristenindustrie in de wintersportlanden zo hard met de realiteit van klimaatverandering geconfronteerd, schreef NRC

EEN JAAR OORLOG IN OEKRAÏNE

ELKE DAG STROOMSTORINGEN IN ZUID-AFRIKA

Er is bijna geen sector die er géén last van heeft. In Zuid-Afrika houden uitvaartbedrijven de lijken niet koel, krijgen wasserettes de was niet gewassen, melkveehouders het vee niet gemolken en vrezen klinieken en ziekenhuizen voor mensenlevens, omdat de apparatuur uitvalt. In het afgelopen jaar waren er maar liefst 200 dagen met stroomuitval en was er nog geen dag dat de elektriciteit een heel etmaal werkte. De oorzaak van de aanhoudende stroomproblematiek is een diepe crisis bij staatsenergiebedrijf Eskom, meldt NOS.nl. Het bedrijf levert vooral stroom via oude kolencentrales, die steeds kapotgaan. Er is onvoldoende geïnvesteerd in onderhoud en nieuwe opwekcapaciteit. Grootschalige corruptie en wanbeheer hebben ook nog eens gezorgd voor grote schulden. Voor de ZuidAfrikanen was het in januari 2023 genoeg. Met duizenden gingen ze de straat op. Het protest werd georganiseerd door oppositiepartij DA, die wil dat regeringspartij ANC verantwoordelijkheid neemt voor de energiecrisis.

Op 24 februari 2022 vielen de Russen Oekraïne binnen. Een jaar later lijkt de strijd tussen Rusland en Oekraïne nog ver bij een einde, of zelfs maar het begin van een vredesakkoord, vandaan. Het is voor de meeste experts (in het Westen) duidelijk dat Poetin zich verkeken heeft op zijn ‘speciale operatie’. Een jaar na de inval bijt Rusland zich al maanden vast op de inname van de Donbas (de provincies in het oosten) en de landverbinding met de Krim. Poetin heeft hiervoor vier provincies geannexeerd en die voor eeuwig Russisch verklaard, ook al zijn de gebieden nog niet helemaal veroverd. In de winter van 2022/23 is de frontlijn een loopgravenoorlog geworden die soms doet denken aan de Eerste Wereldoorlog. Elke dag vallen er honderden doden. Rusland denkt uiteindelijk aan het langste eind te trekken omdat het over veel soldaten beschikt, ook al zijn die ongemotiveerd en nauwelijks getraind. Oekraïne heeft minder manschappen, maar de Oekraïners zijn gemotiveerd, beter getraind en beschikken over modernere wapens. Ook Oekraïne denkt dus de oorlog te gaan winnen. Het verhaal dat Poetin over de oorlog vertelt is intussen veranderd. Toen hij de ‘speciale militaire operatie’ aankondigde, had die nog het doel om Oekraïne te 'denazificeren' (het installeren van een nieuwe regering) en te 'demilitariseren' (het leger uitschakelen), bericht NOS.nl. Maar toen de oorlog langer ging duren veranderde dat in een langdurige oorlog tegen het collectieve Westen om het voortbestaan van het heilige Rusland. NOS-correspondent Iris de Graaf: ‘Met alle gevolgen van dien.’

MATTHIJS GELUK - DE NIEUWE DIRECTEUR VAN EPAFRAS

OMZIEN NAAR ANDEREN, OOK ALS ZE LASTIG LIGGEN IN DE SAMENLEVING’

Na zeven jaar Peru komt Matthijs Geluk terug naar Nederland om Epafras te gaan leiden. Geestelijke verzorging is een bekend onderwerp voor hem. Zijn hele Peruaanse periode ging hij zelf op bezoek bij Nederlanders die vastzaten, zo’n dertig bezoeken per jaar.

Allereerst gefeliciteerd met je nieuwe baan. Was het een verrassing dat je werd aangenomen?

'Je weet het natuurlijk nooit, maar toen ik de vacature in de nieuwsbrief van Epafras las, dacht ik wel meteen: dat ben ik! Ze zochten een relatief jong iemand met kennis van, en feeling voor, de geestelijke verzorging. Het moest iemand worden die de banden met de kerkelijke achterban zou gaan aanhalen. De vacature kwam op een bijzonder moment. We wilden met het gezin teruggaan naar Nederland, alleen was het nog onduidelijk hoe of wat. Op de avond voor de nieuwsbrief kwam zei een schoonzus dat ik misschien wel zou dromen wat ik moest doen.'

Hoe kwam je in Peru terecht?

Omdat ik een jaar in Nicaragua had gewoond en na wat aanloopproblemen erg van Latijns-Amerika was gaan houden, wilde ik daar na mijn studie theologie graag gaan werken. Ik was intussen getrouwd met Rosa. Zij is geadopteerd door een dominee die in Peru zendeling was geweest. Rosa wilde wel mee naar Latijns-Amerika, maar alleen als het Peru zou worden. Zij wilde het land waar zij vandaan kwam beter leren kennen en had intussen ook contact met familie in het land. Dus toen er, na een jaar wachten en zoeken, een plek vrij kwam in Peru, aarzelden we geen moment. Het voelde alsof het zo moest zijn.'

Hoe was het daar en hoe was het in de gevangenissen?

We kwamen terecht in Chiclayo, een betrekkelijk veilige stad zo groot als Amsterdam in het noorden van het land. Peru is een langgerekt en groot land, het is ongeveer dertig keer Nederland. Om de gedetineerden te bezoeken moest ik veel reizen. Epafras had me meteen benaderd toen ze hoorden dat ik naar Peru zou gaan. Met Bert Hes, de toenmalige directeur, ging ik voor het eerst op bezoek in een gevangenis, een

TEKST & BEELD: Marjolein van Rotterdam

vrouwengevangenis. Het was er een beetje smerig, maar dat went. Het ergste vond ik dat de Nederlandse vrouwen die daar zaten zo alleen waren. Dat ze niet gewoon konden communiceren met hun familie of die op bezoek konden krijgen. Ik merkte meteen dat onze bezoeken daardoor heel waardevol waren. Terwijl je eigenlijk niets bijzonders doet. Je geeft mensen vooral gelegenheid iets van zichzelf te laten zien.'

Wat hebben mensen in buitenlandse gevangenissen nodig?

'Precies dat. Een bezoek van iemand bij wie ze zichzelf kunnen zijn. In de gevangenis houden veel mensen een masker op. Ook aan hun familieleden vertellen gedetineerden vaak niet het hele verhaal. Ze verbergen hun pijn en verdriet. Sommigen vertellen hun kinderen niet dat ze vastzitten. Een gedetineerde zei een keer tegen me dat het zo fijn was dat hij zijn zwakheden kon laten zien. Ik was daar diep van onder de indruk. Verder denk ik dat een geregeld bezoek nodig is. Als je iemand één keer ziet, is er nog geen vertrouwen. Dus het helpt als we vaker komen. Als het aan mij ligt gaan we ons best doen om drie keer per jaar iemand van Epafras op bezoek te laten gaan.'

Had je een boodschap voor de gedetineerden?

'Niet direct. Ik probeerde te luisteren met een open houding en dan te doen wat nodig is. Je moet per situatie bekijken wat nodig is, flexibel zijn. Het belangrijkste is dat mensen gezien worden. Ik ben een gelovige jongen, maar ik geloof niet dat er één vastomlijnde boodschap is waarmee je moet aankloppen bij gedetineerden. De Bijbel geeft een grote diversiteit aan verhalen en dat geeft de mogelijkheid dat mensen zich met diverse personen en verhalen kunnen

MATTHIJS GELUK

identificeren. Daar ruimte voor geven lijkt me heel bijbels. In Peru heb ik evangelisten gezien die op de spreekwoordelijke zeepkist stonden te roepen. Daar waren wij niet zo van, omdat mensen tijd nodig hebben om de bijbel en het geloof te leren kennen. We investeerden meer in de relaties, want meestal gaat belonging voor believing.'

Wat heeft Epafras nodig om dit werk te kunnen doen?

'Mijn idee is: begin bij de kern. Zorg ervoor dat de geestelijke verzorging kan blijven bestaan. Daar zijn mensen en geld voor nodig. Lokale mensen vinden is een klus. Het

ook veel van gedetineerden. Niemand komt out of the blue in een buitenlandse cel terecht. Praktisch iedereen heeft een ongelooflijk levensverhaal dat maakt dat je begrijpt dat diegene hier nu zit. Wij kunnen ervoor zorgen dat er meer begrip komt voor gedetineerden.

Wat ik ook zou willen is dat er dan meer hulp is voor mensen die terugkomen in Nederland. Wat ik gemerkt heb in Peru is dat veel mensen bang zijn om terug te gaan. Ze durven niet in het gat te springen, weten niet waar ze terechtkomen, zijn bang dat ze de samenleving en alles wat daarbij hoort niet meer begrijpen.

geld voor de bezoeken vinden ook. Ik wil ervoor zorgen dat de basis sterker wordt, door de contacten met de kerkgemeentes te versterken, het maakt niet uit in welke hoek. We krijgen subsidie, maar met alleen subsidie redden we het niet: die is bedoeld voor de zorglanden. Wij bezoeken ook mensen in de niet-zorglanden. Het geld daarvoor moeten we zelf bij elkaar krijgen. Ik merk al dat er hierbij een groot obstakel is: je moet uitleggen wat Epafras is. De naamsbekendheid is niet groot. Dat wil ik veranderen.'

Wat wil je over vijf jaar nog meer bereikt hebben?

'Behalve de continuïteit wil ik dat we meer gaan delen. Onbewust hebben we bij Epafras veel kennis in huis. De geestelijke zorg in buitenlandse gevangenissen is geestelijke zorg in een complexe situatie. We weten

Velen hebben ook geen contact meer met hun familie. Het is ingewikkeld, want er is niet één oplossing die voor iedereen geldt. Het zou in elk geval mooi zijn als een organisatie de vinger aan de pols houdt en zorgt dat er in de beginperiode contact is.'

Wat drijft je?

'Ik kom uit een groot, degelijk, christelijk gezin, maar er was altijd ruimte voor mensen die hulp nodig hadden. Ik herinner me nog dat er daklozen aanbelden, dat er asielzoekers mee-aten of dat we zelf in actie kwamen voor zending en ontwikkelingswerk. Dat je omziet naar anderen, ook als ze wellicht lastig liggen in de samenleving, was voor ons heel vanzelfsprekend. Dat lijkt me een lijn die eigen is aan de christelijke boodschap en die we vast moeten houden.' ■

Geboren in 1983 in Gorinchem, ‘een rood stadje in de Alblasserwaard’. Hij ging na zijn middelbare school een jaar naar Nicaragua om er te helpen bij bouwprojecten. Studeerde Theologie. Werkte als gemeenteadviseur/fondsenwerver voor Kerk in Actie. Werd in 2016 door de Gereformeerde Zendingsbond uitgezonden naar Peru. Bouwde daar een kerkgemeente op. Kreeg van zijn werkgever toestemming om onder werktijd aan de slag te gaan als geestelijk verzorger. Matthijs is getrouwd met Rosa, samen hebben ze vier kinderen van zeven, negen, dertien en vijftien jaar. Matthijs houdt van voetballen (in Peru op kleinere velden, met zes tegen zes) en van koken, ‘vooral met kraakverse ingrediënten, zoals in Peru’.

‘Een open houding is belangrijk, je moet per situatie bekijken wat nodig is’

HEL, HERSTEL, HELD

In een portretserie brengt fotograaf en journalist Kim van de Wetering exgedetineerden in beeld. Ieder van hen fotografeerde zij drie keer. In Comeback mogen we een voorproefje laten zien met Piet en Niel. Het project loopt nog. Kim hoort het graag als je ook mee wil doen.

Jaren geleden hoorde ik het verhaal van een jochie dat gepest werd. Om z’n zelfvertrouwen en weerbaarheid te vergroten ging hij op een vechtsport. Bij die sportschool maakte hij echter ‘foute vrienden’ die blowden en rottigheid uithaalden. En zo raakte het jongetje drugsverslaafd en in de criminaliteit. Ik zal het verhaal nooit vergeten. Ook niet sinds ik weet dat er honderden of duizenden

van dit soort biografieën zijn. De mannen die ik portretteerde voor de serie Hersteld hebben allemaal een eigen verhaal. Ze zullen zelf de laatsten zijn om goed te praten wat ze hebben gedaan; hun verleden gebruiken ze niet als excuus. Maar hun verhaal mag gehoord worden. Het legt de kwetsbaarheid van een mensenleven bloot, maar toont ook de wéérbaarheid en biedt zo misschien wel troost.

Met de geportretteerden bezocht ik een plek die voor hen symbool staat voor die donkere periode, de hel. Daarna lieten ze iets zien wat belangrijk was geweest voor hun ommekeer en herstel. Bij allemaal ging dat gepaard met echt contact met een ander mens. We sloten af met een portret dat de mooie persoon laat zien die tevoorschijn kwam na het herstel. Die foto maakten we op dezelfde plek als waar ook de ellende plaatsvond. Het viel me op hoe zacht ze alle drie uit hun ogen kijken. Niet soft of week, maar alsof ze al die hardheid van vroeger hebben overwonnen en nu in staat zijn om iets voor anderen te betekenen. Echte helden, die hun kracht niet halen uit hardheid maar uit vergeving.

TEKST & BEELD: Kim van de Wetering

’s Nachts kon hij de H op het dak van het ziekenhuis zien. Zijn vrouw lag daar en kon elk moment bevallen van hun zoontje. Zelf zat Niel in de gevangenis aan de andere kant van de straat. Voor de zoveelste keer.

HEL

Als baby wordt Niel afgestaan ter adoptie. Hij voelt zich verloren, maar gaat veel houden van zijn adoptieouders. Wanneer hij hen kort na elkaar verliest aan kanker, knapt er iets. Hij kan niet meer omgaan met het verdriet, de woede en zijn rechtvaardigheidsgevoel. Alle problemen lost hij op met zijn vuisten en daardoor belandt hij vaak in straatgevechten, en detentie.

HERSTEL

Voor de zoveelste keer in de gevangenis. Maar ook de laatste: hij besluit tot een ommekeer, een opleiding afronden en er zijn

voor zijn gezin. Zijn vrouw, dochter en zoontje trekken hem erdoorheen, uit de onderwereld. Op alle gezinsleden heeft zijn verleden sporen achtergelaten, maar ze blijven achter Niel staan en in hem geloven terwijl hij zijn leven betert.

HELD

Voor je staat iemand die van zijn pijn zijn kracht heeft gemaakt. Iemand met tatoeages op zijn gezicht, imponerende spierballen en een gouden tand, maar met zachte ogen – en een vriendelijk Twents accent. Hij wil niks liever dan een positief rolmodel zijn voor zijn eigen kinderen en voor al die jongeren die, net als hij deed, hun pijn omzetten in woede en in de criminaliteit dreigen te verdwijnen. Niel richtte in 2013 zijn eigen bedrijf op, DHC Coaching, en gaf daarmee o.a. weerbaarheidstrainingen, conflictbemiddeling, preventie en coaching aan jongeren en hun ouders. Dat liep goed, maar er blijven

rapporten over Niel circuleren die hem als gevaarlijk bestempelen. Hij moest daarom uiteindelijk de stekker uit zijn bedrijf trekken. Hij hoopt weer organisaties te vinden die met hem willen werken of misschien een vacature hebben.

HET VERHAAL VAN PIET

Hoog lijken de muren van de Bijlmerbajes van een afstandje niet, maar dat was wel anders toen Piet ertussen opgesloten zat.

HEL

Er werd bij Piet vroeger thuis niet gevoeld en niet gesproken, zeker niet over zijn vader die vertrok toen Piet één was. Hij miste aansluiting met zijn moeder en zussen, zijn stiefvader, maar ook met vriendjes op school. Huiswerk maken lukte niet, en in plaats daarvan deed Piet gekke dingen zoals over auto’s

HET VERHAAL VAN NIEL

heen lopen, opstootjes veroorzaken. Hij was altijd onrustig en in de war. Op zijn twaalfde ging hij roken; eerst sigaretten en daarna joints. Bij de eerste hijs voelde hij een rust over zich komen die hij nog nooit eerder had gevoeld. Het was het begin van een twintig jaar lange verslaving. Eerst alleen aan wiet, maar al gauw ook harddrugs. Om die te kunnen betalen pleegde Piet diefstallen, inbraken en op zijn zeventiende zijn eerste overval. Tot zijn drieëndertigste leefde hij in een donkere roes van ontberingen, lichamelijke en psychische verwoesting en eenzaamheid. In totaal zat hij tien jaar in detentie.

HERSTEL

In de cel probeerde hij herhaaldelijk om af te kicken, maar er echt in geloven deed hij niet. Totdat er een geestelijk verzorger bij hem kwam die vertrouwen in hem had, die hem motiveerde maar ook persoonlijke dingen met hem deelde als een gelijke. Piet werd clean en begon vanuit de gevangenis aan een opleiding sociaal werk. Eenmaal vrij gekomen kwam hij via een hulpverlener bij Narcotics Anonymous en ging hij wekelijks naar de bijeenkomsten. Hij leerde: ik ben geen kansloos persoon. Ik ben ziek. Zijn bewustzijn veranderde, hij kreeg erkenning en hoop. Sindsdien heeft hij geen drugs meer aangeraakt, en ook niet meer vastgezeten.

HELD

Voor je staat iemand die zijn ziekte de baas is geworden. Hij ziet er gezond en verzorgd uit, fit, met een goed geknipt baardje en een stralende lach. Iemand die niks hoeft te verdoven, maar je dichtbij laat komen. Piet werkte jaren als ambulant begeleider bij HVO-Querido, vooral met verslaafde cliënten, en is intussen projectmedewerker forensische zorg. Daarnaast geeft hij met zijn eigen bedrijf Ikigai coaching en lezingen over verslaving. Hij probeert hoop te geven. Want dat is wat elke verslaafde nodig heeft, weet hij. Af en toe fietst hij door de stad, naar werk of vrienden, en denkt dan: dáár op die stoep sliep ik, zo high als een garnaal. Dat vertelt hij dan aan mensen. En erachteraan: kijk me nu eens – als ik het kan, kun jij het ook. ■

Als je meer wilt weten over de serie of in contact wilt komen met Kim, kan dat via www.kimvandewetering.nl/hersteld

Piet bij de voormalige Bijlmerbajes. De gevangenis is inmiddels gesloopt, maar de muur staat nog

GOEDE VOORBEREIDING

Ik sta in de rij voor de scanner om mijn tas en mijzelf te laten scannen. Vandaag niet in een gevangenis, maar bij de Old Bailey, de Engelse Criminal Court of Justice. Mijn dochter wilde voor school een rechtszaak bijwonen, en daar stonden we dan. Net als me wel eens in de gevangenis of op het vliegveld gebeurt, ging de pieper van de scanner af bij mijn tas: er zat deodorant in en dat mocht niet. Toen ik mijn riem en horloge weer om had en mijn tas weer terug, hebben we een uur lang in een rechtszaal gezeten.

Wat mij vooral bijbleef van die dag was de familie. Al in de rij voor de deur sprak ik een zus, ik nam aan van een slachtoffer. Zij vertelde dat de zaak waarschijnlijk twaalf weken zou duren en zij en haar moeder daar elke dag waren. Het was week twee voor hen, een donderdag na de lunch. Als ik haar dus goed begreep was dit haar achttiende keer in die rij en zou ze nog ongeveer 102 keer door die scanner moeten. Op de publieke tribune zaten wij achter een andere familie. Ze luisterden aandachtig naar eindeloos bewijs dat werd aangedragen. Deze zaak zou ook nog weken duren als het in dit tempo door ging. Ik realiseerde me dat als je als familie meeleeft en de rechtszaken mee wilt maken, dat een gigantische impact op je leven heeft. Wanneer kan je nog naar je werk? Kan je als familie nog ergens anders over praten?

Kortgeleden bezocht ik twee gedetineerden. Een man met vrouw en kind. Een jongen met moeder en zus. Ook die families leven mee. Ook voor hen is het een moeilijke tijd met een familielid in hechtenis. De man vroeg zich hardop af: waar moet ik nog met mijn vrouw over praten? Hij vond dat moeilijk; er is zo weinig anders in zijn leven dan de gevangenis. En de gevangenis, daar wil je het eigenlijk niet over hebben. Maar, misschien wel als je een studie doet?

Een opleiding in de gevangenis?

In een bijeenkomst laatst kreeg ik informatie over de opleidingen van Eabt. Dat staat voor Educatie achter buitenlandse tralies. Misschien ken je ze wel. Zij bieden cursussen aan in het Nederlands om je al in de gevangenis voor te bereiden op je leven na vrijlating. Een baan vinden is echt heel veel makkelijker met een diploma. Ik hoorde over Marciano uit Suriname die in Nederland had gewoond maar zijn opleiding niet had afgemaakt. Veel motivatie had hij niet gehad in Nederland. In een Spaanse gevangenis begon hij toch aan een cursus, vooral omdat het afschuwelijk was daar en er niet veel anders te doen was. Het was moeilijk, maar hij vond zijn draai en uiteindelijk begon hij het leuk te vinden. Nadat zijn eerste cursus af was, vroeg hij zelfs een tweede aan. Dat had hij echt nooit van zichzelf gedacht! Na via de WETS weer in Nederland terug te zijn, rondde hij de opleiding af in een Nederlandse gevangenis en deed hij uiteindelijk zijn examens na vrijlating. Dat geeft een zelfvertrouwen! Bij de eerste baan waar hij op solliciteerde werd hij direct aangenomen. Het betekende dat hij geen uitkering hoefde en zelf voor zijn vrouw en dochter kon zorgen. Wat voelde dat goed!

Dat voorbereiden op een nieuwe start zie je overal in het leven. In Nederland is het net carnaval geweest. Dat is ook een soort voorbereiding, want tijdens carnaval eet en drink je zo veel als je kunt van producten die je daarna, tijdens de vastentijd, niet eet. Carnaval is dus een voorbereiding op het vasten daarna. Tijdens vasten eet je weinig en vooral saai als voorbereiding op Pasen. Want daar draait het uiteindelijk allemaal om. Pasen is het feest van de hoop, het feest van de opstanding, het nieuwe begin. Vandaar al die eieren en kuikentjes: ze zijn het nieuwe leven dat uit het ei komt.

Ik hoop dat het je lukt om een goede voorbereiding te maken op je leven na de gevangenis. Nu is je tijd om dat te doen! Of het nou een opleiding is of gewoon voor jezelf plannen maken. Of je dat nou met je moeder, je vrouw of een reclasseringsbezoeker bespreekt, dat maakt niet uit. Praat erover en laat je je er goed door voelen. Een goede voorbereiding geeft hoop voor de toekomst. Geniet daarvan! Een goede Pasen gewenst!

Sandra woont met haar gezin in Engeland en bezoekt daar als vrijwilliger voor Bureau Buitenland Nederlandse gedetineerden. In haar columns vertelt ze over haar ervaringen.

DE ZAAK MASMEIJER

De gratieverlening aan Frank Masmeijer heeft in 2022 voor veel verwarring gezorgd omdat niet bekend was op basis waarvan gratie was verleend. En sommige mensen dachten dat zijn status als bekende Nederlander had bijgedragen aan de gratieverlening.1

Deze verwarring heeft ertoe geleid dat veel veroordeelden ook hoopten in aanmerking te komen voor gratie en daarover contact zochten met een advocaat. Inmiddels is door de beantwoording van Kamervragen aan de minister opgehelderd op basis waarvan gratie is verleend aan Masmeijer. Helaas zijn deze omstandigheden slechts van toepassing op een kleine groep veroordeelden. In dit arti-

kel zal worden ingegaan op die omstandigheden om inzichtelijk te maken wanneer gratie aan de orde kan zijn.

VOORWAARDELIJKE

INVRIJHEIDSSTELLING BELGIË

Masmeijer is in België veroordeeld en via de WETS-procedure naar Nederland gekomen om hier zijn Belgische straf uit te zitten. De regel is dat door de overdracht van een buitenlandse straf aan Nederland

de straf niet zwaarder mag worden. In België is er bij straffen van méér dan 3 jaar en minder dan 14 jaar in beginsel een reele kans op vrijlating nadat 1/3 deel van de straf is uitgezeten. Vrijlating is alleen aan de orde wanneer kan worden aangetoond dat de kans op recidive laag is, er een goed perspectief van de reclassering is, er geen bezwaar is van eventuele slachtoffers en er een regeling is getroffen voor de afbetaling van eventuele kosten. Daarnaast mag een veroordeelde niet in ‘staat van herhaling’ zijn gesteld. ‘Staat van herhaling’ betekent kort gezegd dat iemand al eerder voor een strafbaar feit is veroordeeld. Wanneer hiervan sprake is, komt een veroordeelde niet

in aanmerking voor vrijlating na 1/3, maar nadat hij 2/3 deel van de straf heeft uitgezeten. De Belgische Strafuitvoeringsrechtbank (hierna: SURB) bepaalt of wordt voldaan aan de bovengenoemde voorwaarden en of een veroordeelde dus vervroegd wordt vrijgelaten.

WETS

Wanneer een buitenlandse straf door Nederland wordt overgenomen, wordt de buitenlandse datum voor voorwaardelijke invrijheidstelling (hierna: VI) alleen overgenomen als deze gunstiger is dan de Nederlandse datum, en (belangrijk!) wanneer deze datum met een grote mate van waarschijnlijkheid vaststaat. Omdat de VI-datum in België op het moment van de overname van de straf onvoldoende vaststaat volgens Nederland, wordt deze datum (wanneer de SURB hier nog geen beslissing over heeft genomen) niet overgenomen. Dat betekent dat de Nederlandse regeling van toepassing is (veroordeelden komen in aanmerking voor VI wanneer 2/3 deel van de straf is uitgezeten, met een maximale ‘korting’ van 2 jaar).

Hoewel het regel is dat met de overdracht van de buitenlandse straf naar Nederland de straf niet zwaarder mag worden door de tenuitvoerlegging hier, gebeurt dat in de praktijk dus wel degelijk. Immers, in Nederland zitten veroordeelden een aanzienlijk groter deel van hun straf achter de tralies dan in België. Des te schrijnender is het dat de buitenlandse rechter een straf heeft opgelegd met de dáár geldende VI-regeling in het achterhoofd terwijl uiteindelijk de Nederlandse regeling van toepassing zal

GRATIE

zijn op de straf. Dit kan ertoe leiden dat een veroordeelde uiteindelijk ’zwaarder’ wordt gestraft dan de veroordelende rechter voor ogen had.

Vroeger kon men nog kiezen waar de straf werd uitgezeten, waardoor de verzwaring van de straf kon worden voorkomen door te kiezen de straf in het buitenland uit te

hof heeft daarom verzocht om een reclasseringsrapport te laten opstellen. De reclassering heeft naar aanleiding van dit verzoek van het Gerechtshof een rapport opgesteld. De inhoud van dat rapport is niet bekend maar aangenomen kan worden dat het overwegend positief was. Het Gerechtshof heeft in

Hoewel de straf door overdracht niet zwaarder mag worden, gebeurt dat in de praktijk soms wel

zitten. Onder de WETS is dit helaas in veel gevallen niet meer mogelijk doordat strafoverdracht ook kan plaatsvinden zonder instemming van de veroordeelde. Onder de WETS zijn er dan ook veel gedwongen overplaatsingen naar Nederland die vervolgens feitelijk leiden tot een hogere straf.

GRATIEVERZOEK MASMEIJER

Bij de beoordeling van het gratieverzoek van Masmeijer is advies gevraagd aan het Openbaar Ministerie en het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.2 Het Gerechtshof heeft getoetst of Masmeijer voldoet aan de criteria uit de Nederlandse gratiewet maar heeft ook de Belgische criteria voor voorwaardelijke invrijheidsstelling in zijn oordeel betrokken. Het Gerechtshof concludeert dat Masmeijer voldoet aan de vereisten voor VI maar stelt dat dit onvoldoende is voor een positief advies. De Belgische wet bepaalt namelijk dat voor VI een reclasseringsplan vereist is. Het Gerechts-

Gratie houdt in de vermindering, verandering of kwijtschelding van een straf of maatregel die door de rechter is opgelegd. Een gratieverzoek kan worden ingediend wanneer de straf door Nederland is overgenomen en nog niet geheel is uitgezeten. Gratie kan worden verleend in een tweetal omstandigheden:

1 wanneer sprake is van ‘enige omstandigheid, waarmede de rechter op het tijdstip van zijn beslissing geen of onvoldoende rekening heeft gehouden of kunnen houden en die, ware zij op dat tijdstip wel of voldoende bekend geweest, hem aanleiding zou hebben gegeven tot het opleggen van een andere straf of maatregel, of tot het afzien daarvan’ zoals neergelegd onder sub a van de Gratiewet, dan wel

2 ‘indien aannemelijk is geworden dat met de tenuitvoerlegging van de rechterlijke beslissing of de voortzetting daarvan geen met de strafrechtstoepassing na te streven doel in redelijkheid wordt gediend’, zoals neergelegd onder sub b. Met andere woorden, gratie kan worden verleend wanneer sprake is van gewijzigde omstandigheden en/of het ontbreken van een na te streven strafdoel.

zijn eindadvies namelijk positief geadviseerd op het gratieverzoek, waarbij de Belgische VI-regeling en het reclasseringsrapport leidend zijn geweest. Het Gerechtshof adviseert het restant van de straf om te zetten in een voorwaardelijke straf met een proeftijd van 2 jaar.

CONCLUSIE

Op basis van de casus Masmeijer kan worden geconcludeerd dat een gratieverzoek succesvol kan zijn wanneer sprake is van een Belgische straf die door Nederland is overgenomen en op basis van feiten en omstandigheden kan worden aangetoond dat de veroordeelde in België eerder op vrije voeten zou komen dan in Nederland, gelet op de VIregeling in België. Omdat het Gerechtshof bij Masmeijer grote waarde heeft toegekend aan het reclasseringsrapport en het laten opstellen van een dergelijk rapport enige tijd kan duren, kan het lonen om een rapport te laten opstellen voordat het gratieverzoek wordt ingediend.

Wanneer sprake is van een straf die is opgelegd door een ander land dan België zal door de veroordeelde moeten worden aangetoond dat het aannemelijk is dat hij op grond van de dáár geldende wetten eerder op vrije voeten zou komen dan in Nederland. Het is verstandig om met uw buitenlandse advocaat te bespreken wat de criteria zijn voor voorwaardelijke invrijheidsstelling en daar mogelijk al het één en ander over op papier te krijgen. ■

1 Frank Masmeijer is een Nederlands voormalig televisiepresentator, voormalig semiprofessioneel voetballer, zanger en horecaondernemer. Masmeijer bepaalde een decennium lang mede het gezicht van de NCRV. Na zijn televisiecarrière vestigde Masmeijer zich in België als uitbater van horecagelegenheden. In 2014 werd hij gearresteerd op verdenking van cocaïnesmokkel, waarvoor hij werd veroordeeld (bron: Wikipedia).

2 Bij gratieverzoeken die zien op straffen die vanuit het buitenland door Nederland zijn overgenomen, wordt het Openbaar Ministerie en het gerechtshof ArnhemLeeuwarden om advies gevraagd. Bij Nederlandse straffen wordt de veroordelende rechter en het Openbaar Ministerie om advies gevraagd. De Koning beslist uiteindelijk op het gratieverzoek.

Nola Delsing STICHTING LAWYERS ACROSS BORDERS

PELÉ OVERLEDEN

De Braziliaanse voetballegende Edson Arantes do Nascimento, beter bekend als Pelé, is op 82-jarige leeftijd overleden. Pelé wordt gezien als één van de beste voetballers die ooit geleefd heeft. Hij leed al enige tijd aan darmkanker, waaraan hij uiteindelijk is bezweken. Pelé is de enige voetballer die drie keer wereldkampioen werd. Hij won met Brazilië de WK’s van 1958, 1962 en 1970. In 2000 werd Pelé door de wereldvoetbalbond FIFA samen met Diego Maradona uitgeroepen tot speler van de (vorige) eeuw. Volgens velen is hij de grootste speler die het Braziliaanse voetbal ooit voortbracht. Volgens RTLNieuws.nl zijn de bewegingen en acties van Pelé een voorbeeld geweest voor velen in het huidige voetbal.

HEITINGA NIEUWE TRAINER AJAX

John Heitinga heeft zijn zeven eerste Eredivisie-duels als hoofdtrainer van Ajax gewonnen. Oud-Ajax speler John Heitinga (39) werd eind januari door Ajax naar voren geschoven als vervanger van de ontslagen Alfred Schreuder. De zevende eredivisiewedstrijd op een rij zonder overwinning werd de trainer fataal. Heitinga kent de beste start als Ajax-coach in 26 jaar, zegt NUSport.nl. De titelstrijd in de Eredivisie nadert zijn ontknoping. Met Feyenoord aan kop en Ajax, PSV, AZ en FC Twente in de achtervolging kan nog van alles gebeuren. Feyenoord heeft al sinds september geen wedstrijd meer verloren. De ploeg van coach Arne Slot heeft in de spannende eindfase (half maart, red.) drie punten meer dan naaste belager Ajax.

‘ KING JAMES ’ RECORDHOUDER

De NBA, de hoogste basketbalcompetitie van de Verenigde Staten, heeft een nieuwe topscorer aller tijden: zijn naam is LeBron James. Tijdens de wedstrijd van LA Lakers tegen Oklahoma City Thunder verbrak hij het record van Kareem Abdul-Jabbar (38.387 punten). 'King James' staat nu op 38.390 punten. Volgens NOS.nl vestigde LeBron James vorig jaar al het record voor gescoorde punten in het reguliere seizoen én de play-offs. James maakte het historische punt onder luid applaus van de aanwezige basketballegende Abdul-Jabbar.

FORMULE 1 SEIZOEN START MET TESTEN

Na twee dagen testen in Bahrein heeft Max Verstappen de perfecte afstelling van zijn Red Bull-auto al bijna voor elkaar. Verstappen had meteen een goed gevoel bij zijn RB19 toen hij er zijn eerste meters in reed. Dat ziet ook de concurrentie. Charles Leclerc en Lewis Hamilton hadden het allebei over het vele werk dat er nog moet worden gedaan bij Ferrari en Mercedes. 'Red Bull is wel erg sterk', stelde Leclerc een beetje moedeloos vast volgens NUSport.nl.

LeBron James

Voetballegende Pelé

John Heitinga

WERELDRECORD 400 METER FEMKE BOL OP NK ATLETIEK

Tijdens het NK atletiek indoor in Apeldoorn liep Femke Bol met 49,26 seconden een wereldrecord op de 400 meter. Het 41 jaar oude record van de Tsjechische Jarmila Kratochvílová werd daarmee eindelijk verbeterd. Het dak in de hal ging er volgens Sportnieuws.nl dan ook af. Een staande ovatie volgde. 'Dit zegt mij veel', reageerde Bol (22) na afloop enthousiast. 'Ook omdat er nu een wereldrecord is dat clean is gelopen.' Kratochvilova liep haar record in een tijd dat atleten uit Oostbloklanden regelmatig doping gebruikten. Daarmee was haar record besmet, ook al werd ze nooit betrapt op dopinggebruik. 'Als je zo'n wereldrecord kan lopen op de 400 meter indoor, dan zal ze straks ook een stuk harder gaan op de 400 meter horden', verwacht haar coach Laurent Meuwly aldus RTVUtrecht.nl.

JUTTA LEERDAM WINT EK

Bij het EK sprint in Hamar deed Jutta Leerdam volgens NUSport.nl wat ze al het hele seizoen doet: haar favorietenrol waarmaken. Het verschil met de andere deelnemers was groot en de prestatie van Leerdam was in Noorwegen ruim voldoende voor Europees goud. Na drie afstandsoverwinningen en één tweede plek (op de eerste 500 meter) had ze in het eindklassement meer dan een punt voorsprong op Femke Kok.

VAN DER POEL OPNIEUW WERELDKAMPIOEN

Mathieu van der Poel is voor de vijfde keer in zijn loopbaan wereldkampioen veldrijden geworden. De 28-jarige Nederlander vocht in Hoogerheide een prachtige tweestrijd uit met rivaal Wout van Aert schrijft NUSport.nl. De Nederlander en de Belg gaven elkaar tot in de slotronde bijna niets toe. In de eindsprint kon Van der Poel dan toch het verschil maken. Hij ging als eerste aan en liet Van Aert er niet meer langs. Van der Poel won in 2015 voor het eerst de regenboogtrui. Ook in 2019, 2020 en 2021 werd hij wereldkampioen.

Jutta Leerdam

Femke Bol

DE WETS-PROCEDURE VAN A TOT Z

In elk nummer van de Comeback staat een juridisch artikel waarbij dieper ingegaan wordt op verschillende fases van de WOTS en WETS procedures en de aandachtspunten die daarbij een rol spelen. Zo is al vaker stilgestaan bij onderwerpen als voorwaardelijke invrijheidstelling (hierna: VI) en binding.

Toch merken wij dat vaak niet helemaal duidelijk is hoe de gehele procedure er precies uit ziet, hoe lang deze zal duren en welke stappen er nog in het buitenland gezet moeten worden voordat de straf overgedragen kan worden. Om die reden zullen wij jullie in dit artikel meenemen door de gehele WETS-procedure van begin tot eind.

PROCEDURE IN HET BUITENLAND

Voordat de WETS-procedure überhaupt kan starten moet de strafzaak in het buitenland helemaal klaar zijn. Dit heet

met andere woorden: de zaak moet onherroepelijk geworden zijn. Dat neemt niet weg dat het tijdens de procedure in het buitenland belangrijk is met jouw buitenlandse advocaat te bespreken dat jij jouw straf uiteindelijk in Nederland uit wil zitten. Bij het opleggen van een straf houdt de buitenlandse strafrechter namelijk in beginsel rekening met de daar geldende wetten en regels. Daarbij wordt niet automatisch rekening gehouden met de manier waarop die buitenlandse straf uiteindelijk hier in Nederland na strafoverdracht ten uitvoer wordt gebracht. Voordat jij zelf een verzoek

tot strafoverdracht indient is het dan ook van groot belang om na te gaan hoe bijvoorbeeld de VI-regeling in het buitenland is. Is deze gunstiger, maar moet je daarvoor bijvoorbeeld eerst naar een rechter? Dan kan het soms slimmer zijn te wachten met het indienen van een verzoek tot strafoverdracht. Om iets duidelijker te maken wat wij daarmee bedoelen een voorbeeld:

Piet wordt in België verdacht van invoer van harddrugs. De strafrechter in België veroordeelt Piet tot een gevangenisstraf van 9 jaar. In het Belgische systeem – weet de Belgische rechter – kan Piet na 3 jaar gevangenisstraf te hebben ondergaan een verzoek doen bij de strafuitvoeringsrechtbank om eerder vrij te komen (VI na 1/3) als hij aan verschillende voorwaarden voldoet. Piet zit inmid-

dels 1,5 jaar vast in België en wil graag de rest van zijn straf in Nederland uitzitten. Wat Piet niet weet is dat zodra hij in Nederland is, de Nederlandse VI-regeling in beginsel voor hem geldt. Wanneer Piet in Nederland aankomt hoort Piet dat hij hier in totaal (onder de ‘nieuwe’ VI-regeling) 7 jaar gevangenisstraf zal moeten ondergaan. Als Piet dat geweten had… dan had hij waarschijnlijk nooit (zelf) de WETS-procedure opgestart.

Wat wij met dit voorbeeld duidelijk proberen te maken is dat het goed is om al tijdens de strafzaak in het buitenland duidelijk voor ogen te hebben hoe jouw gevangenisstraf er eenmaal in Nederland uit zal zien. Wellicht dat jouw buitenlandse advocaat dit tijdens de strafzaak in het buitenland aan de buitenlandse rechter kan meegeven, zodat hij daar eventueel rekening mee kan houden bij het bepalen van de hoogte van de straf. Maar het kan ook helpen bij het maken van strategische keuzes over het indienen van een verzoek tot strafoverdracht.

WETS-PROCEDURE

STAP 1 ZAAK ONHERROEPELIJK

Wanneer de strafzaak in het buitenland volledig is afgerond kan een verzoek tot strafoverdracht gedaan worden. Dit verzoek kan vanuit jou komen, maar ook – soms buiten jouw weten om – vanuit het land zelf. Jouw toestemming om tot strafoverdracht over te gaan is dan ook niet altijd nodig. In een land als Duitsland is dit bijvoorbeeld wel nodig. Voordat het certificaat naar Nederland wordt verstuurd moet jij bij de Duitse rechter aangeven dat jij daadwerkelijk een strafoverdracht wenst. Hou er rekening mee dat het een tijd kan duren voordat jij deze verklaring kunt afleggen waardoor de WETS-procedure langer kan duren.

STAP 2 HET CERTIFICAAT

De WETS-procedure begint namelijk pas formeel met het versturen van het certificaat van het buitenland naar het IOS (onderdeel van het ministerie van Justitie & Veiligheid) in Nederland. Maar wat is dat zo’n certificaat? Een certificaat is een standaardformulier dat door alle landen binnen de Europese Unie wordt gebruikt bij verzoeken tot strafoverdracht. Op dit formulier wordt bijvoorbeeld in het buitenland ingevuld welke straf je opgelegd hebt gekregen, hoeveel je daarvan al hebt uitgezeten en na hoeveel tijd jij volgens de het recht in het buitenland met VI mag. Bij het certificaat

wordt ook een vertaling van de buitenlandse uitspraak gevoegd.

De termijnen van de WETS-procedure beginnen pas te lopen als het certificaat in Nederland is (artikel 2:10 WETS). Vanaf dit moment heeft de minister 90 dagen de tijd om over het verzoek te beslissen. Wij maken vaak mee dat het versturen van het certificaat enorm lang op zich laat wachten. De termijnen gaan namelijk pas lopen als het certificaat in Nederland is. Blijf om die reden nog goed in contact met jouw buitenlandse advocaat. Die kan jou wellicht nog helpen met het sneller laten opmaken en versturen van het certificaat.

STAP 3 CHECK IOS (BINDING/STRAFRESTANT)

WETS-verzoeken komen zoals gezegd in Nederland binnen bij het IOS. De medewerkers van het IOS nemen dit verzoek bij binnenkomst in behandeling. Zij kijken allereerst of dit verzoek compleet is. Daarna kijken zij of er nog voldoende strafrestant over is om uit te zitten in Nederland. Er dient in dat kader nog 6 maanden gevangenisstraf na aankomst in Nederland over te zijn. Tot slot checkt het IOS of jij – volgens hun beleidsregels – voldoende binding hebt met Nederland om jouw straf hier uit te mogen zitten. Dit doen zij door te controleren of jij in de 5 jaar voorafgaand aan jouw buitenlandse detentie in Nederland stond ingeschreven. Binding hoeft niet getoetst te worden als je ongewenst verklaard bent in het buitenland. Vindt het IOS dat je onvoldoende binding hebt met Nederland, dan wijst het IOS het verzoek tot strafoverdracht in beginsel af. Heb je wel voldoende binding? Dan wordt het certificaat doorgestuurd naar het Gerechtshof ArnhemLeeuwarden.

Mocht het zo zijn dat het IOS vindt dat jij onvoldoende binding hebt met Nederland doordat jij niet stond ingeschreven, dan kan het verzamelen en insturen van bindingsstukken er nog voor zorgen dat zij hun beslissing heroverwegen. Voor meer informatie over binding en het verzamelen van bindingsstukken verwijzen wij jullie graag naar de derde Comeback uit 2021.

STAP 4 GERECHTSHOF ARNHEM-LEEUWARDEN

Als het IOS van mening is dat jij op het eerste gezicht voldoet aan de eisen voor strafoverdracht, sturen zij de stukken op naar het Gerechtshof in Arnhem. Bij het Gerechtshof vindt geen zitting plaats. Drie raadsheren toetsen daar achter gesloten deuren of de buitenlandse straf door Nederland kan worden overgenomen. Zij toetsen aldaar het certificaat aan de WETS. De raadsheren bij het Gerechtshof hebben geen vrijheid om te buitenlandse straf naar eigen inzicht aan te passen. Het enige dat zij mogen doen met de straf is kijken of de buitenlandse straf het Nederlandse strafmaximum op dat feit niet overschrijdt. Om dat duidelijker te maken een voorbeeld:

Piet is in België veroordeeld tot een gevangenisstraf van 9 jaar voor de invoer van harddrugs. Een hele hoge straf. Misschien zelfs hoger dan Piet in Nederland zou krijgen voor het plegen van hetzelfde strafbare feit. In het Nederlandse Wetboek van Strafrecht geldt voor de invoer van harddrugs een maximum gevangenisstraf van 12 jaar. De Belgische straf van Piet van 9 jaar overschrijdt het Nederlandse strafmaximum van 12 jaar niet. Het Gerechtshof zal in het geval van Piet dan ook oordelen dat de 9 jaar op die manier door Nederland kan worden overgenomen.

Een ander voorbeeld:

Roy wordt in Frankrijk veroordeeld tot 8 jaar voor het deelnemen aan een criminele organisatie. In Nederland is het strafmaximum op dit feit 6 jaar. Het Gerechtshof Arnhem zal deze straf dan ook aanpassen aan het Nederlandse strafmaximum, 6 jaar.

STAP 5 INSTEMMING

Wanneer het Hof heeft geoordeeld dat de straf kan worden overgenomen sturen zij hun oordeel naar het IOS. Het IOS zal in dat geval een instemmingsbrief naar het land sturen waar je veroordeeld bent. Wanneer beide landen instemmen met jouw overbrenging, zullen zij een transportplan maken.

Bespreek met jouw buitenlandse advocaat dat je de straf uiteindelijk in Nederland uit wil zitten

STAP 6 TRANSPORT

Binnen 30 dagen nadat beide landen hebben ingestemd met jouw overbrenging zal jij in beginsel naar Nederland worden gebracht. Wij moeten hier wel duidelijk bij vertellen dat de 30 dagen een uitgangspunt is. Overbrenging binnen deze dagen is niet afdwingbaar.

De WETS-procedure kent een flink aantal stappen. De gehele procedure neemt dan ook veelal ook meer dan 4 maanden – vanaf het moment dat het certificaat in Nederland is – in beslag.

VOORWAARDELIJKE INVRIJHEIDSTELLING (VI)

In de praktijk krijgen wij vaak vragen van jullie over hoe het geregeld is met de VI in Nederland ná strafoverdracht. De hoofdregel van het IOS is dat indien de VI-datum niet of niet met een grote mate van waarschijnlijkheid vaststaat, de Nederlandse VI-regeling geldt. Met andere woorden: moet er in het buitenland een rechter, minister, officier of gevangenisdirecteur een beslissing nemen over jouw VI? Dan staat de VI volgens het IOS niet of niet met een grote mate van waarschijnlijkheid vast. Een voorbeeld van een aantal landen waarbij dit speelt zijn: België, Duitsland en Denemarken. Bij strafoverdracht geldt hierbij de Nederlandse VI-regeling. Maar ook die regeling is in Nederland gewijzigd. Velen van jullie vragen ons dan ook wanneer de oude en wanneer de nieuwe regeling van toepassing is.

Bram wordt in Duitsland op 1 januari 2021 veroordeeld tot een gevangenisstraf van 12 jaar en is niet in hoger beroep gegaan. De Duitse VI staat onvoldoende vast, waardoor de Nederlandse VI geldt. Omdat Bram voor 1 juli 2021 is veroordeeld geldt voor Bram de ‘oude’ VI-regeling van 2/3. Concreet betekent dit voor hem dat hij na 8 jaar voorwaardelijk in vrijheid kan worden gesteld in Nederland.

Stel dat Bram op 1 januari 2022 veroordeeld was tot 12 jaar gevangenisstraf. De ‘nieuwe’

nen uitvallen, zoals wij in het voorbeeld hebben laten zien van Piet die in België veroordeeld was.

Maar zoals eerder gezegd kan een strafoverdracht ook zonder jouw medeweten of instemming plaatsvinden. Wordt jij overgedragen zonder dat jouw gunstige VI al vastgelegd is in het buitenland?

Voor straffen die zijn opgelegd vóór 1 juli 2021 geldt de ‘oude’ VI-regeling. Voor straffen opgelegd ná 1 juli 2021 geldt de ‘nieuwe’ VI-regeling. De nieuwe VI-regeling gaat uit van een VI op 2/3 met een maximum van 2 jaar. Voor straffen tot 6 jaar zal men in de praktijk niet veel verschil merken. Maar op straffen boven de 6 jaar zie je het verschil duidelijk. Een voorbeeld:

VI-regeling geldt dan voor Bram. Concreet houdt dit in voor Bram dat hij na 10 jaar voorwaardelijk in vrijheid kan worden gesteld.

Zoals je kunt zien is de huidige VI-regeling voor lang gestraften erg ongunstig geworden. Om die reden kiezen veel van jullie ervoor om de buitenlandse straf in het buitenland uit te zitten. Zeker als dat zou kunnen betekenen dat de straf veel lager zou kun-

Zoek dan bij aankomst in Nederland contact met een advocaat gespecialiseerd in WETS-zaken. Samen met die advocaat kan onderzocht worden of het raadzaam is een gemotiveerd verzoek aan de minister van V&J tot wijziging VI-datum te doen. Wanneer de minister weigert de VI-datum aan te passen kan samen met een advocaat worden bekeken of een kort geding aangespannen kan worden. Tot slot kan ook de haalbaarheid van een eventueel gratieverzoek worden besproken.

Mochten jullie nog aanvullende vragen hebben over de WETS-procedure dan kunnen jullie contact opnemen met Stichting Lawyers Across Borders voor meer informatie. ■

Aimée Timorason & Robert Malewicz STICHTING LAWYERS ACROSS BORDERS

De huidige VI-regeling is voor lang gestraften erg ongunstig geworden

IN COMEBACK IS RUIMTE OM BRIEVEN TE PLAATSEN. BEDENK WEL OF PLAATSING GEVOLGEN VOOR JE KAN HEBBEN. WE PROBEREN HET IN TE SCHATTEN, MAAR JIJ WEET HET ZELF HET BEST. OOK KUNNEN WE NIET ALTIJD ALLE BRIEVEN EN GEDICHTEN PLAATSEN. SOMS WORDEN ZE DOORGESCHOVEN NAAR EEN VOLGEND NUMMER. NOOIT ZULLEN WE ER EEN VAN OUDER DAN EEN JAAR PLAATSEN. BRIEVEN DIE ERG LANG ZIJN KUNNEN WORDEN INGEKORT. ALS JE EEN OPROEP PLAATST OM TE REAGEREN EN JE VOEGT JE ADRES TOE, DAN VERVANGEN WIJ JOUW ADRES DOOR DE TEKST: (Adres bekend bij Epafras) ALS IEMAND DAN WIL REAGEREN KAN HIJ OF ZIJ DIE REACTIE OPSTUREN NAAR EPAFRAS EN WIJ STUREN DIE DAN DOOR. ZO BLIJFT JE PRIVACY BETER BESCHERMD.

OPROEP AAN LEZERS

Uit het oog uit het hart? Niet bij ons. In de Comeback maken we graag ruimte voor jullie verhalen en jullie ervaringen. Schrijf ons een brief en laat van je horen! Laat ons weten hoe je leven in de gevangenis eruit ziet. Hoe je je staande houdt. Of juist niet. Hoe je dag eruitziet. Heb je een vraag over je situatie? Juridisch of persoonlijk? Wij leggen jouw vraag voor aan specialisten. Dat kan anoniem. Of wil je graag contact met andere mensen die vast zitten? Stuur ons een brief met jouw verhaal. Dus: schrijf ons en deel je verhaal met alle andere Nederlandse man nen en vrouwen die vast zitten!

EEN WIJZE LES

Een wijze les zal ik jullie geven: ‘Wees voorzichtig met wat je hebt, want ineens is het weg.’ Dit is iets dat ik persoonlijk heb meegemaakt. Het was allemaal zo goed, maar ineens zat ik hier. Er gaan dan veel vragen door je hoofd: Wat moet ik doen? Hoe ga ik dit overleven? Ik ben helemaal alleen en ken niemand, wie gaat me helpen? En er zullen nog genoeg andere vragen zijn. Je zal merken dat het mee kan vallen, en dat er ook goede mensen zijn die je willen helpen. Ik kwam hier helemaal alleen in een land waar ik de taal niet spreek en ik was bang. Maar al snel kwam er een meisje naar me toe en trok me mee naar de rest, het voelde goed. Ik voelde me niet meer alleen. Ik leer hier veel nieuwe dingen en probeer te zorgen dat ik hier beter uitkom. Maak een lijst van dingen die je wil doen als je vrij bent. Of misschien wel al in de gevangenis zoals school, werk, sport of een instrument bespelen. Het zal je verbazen, maar er zijn veel dingen die je kunt doen zodat je je beter gaat voelen. Is er iets dat je altijd al wilde doen, maar waar je geen tijd voor had? Nu wel! Kom in actie en verzin iets waardoor je mindset positief wordt. Dat zal alles een stuk makkelijker maken. Een zin die ik wil meegeven is: ‘Geniet van het kleine, het hoeft niet altijd groot te zijn.’ Leer te genieten van elk moment, en maak er het beste van. Als ik het kan, kan jij het ook!

EEN THUIS IS ALS EEN RELATIE

Een thuis is niet daar, Waar ik toevallig ben, Maar daar waar ik wil horen.

Mijn thuis is niet, Waar ik toevallig woon, Maar waar ik zijn kan, Wie ik ben, hoor te zijn en wil zijn.

Geborgenheid en gewetenheid vind ik niet, Bij die toevallig in mijn buurt zijn, Maar bij die bij me staan, Bij wie ik welkom ben, En als mezelf aangenomen ben. A • DUITSLAND

Zou je advies willen krijgen over hoe je om kan gaan met het gevangenisleven? René heeft veel ervaring, en wil je graag helpen met advies over hoe je het verblijf achter tralies zo positief mogelijk zou kunnen maken. Stel hem je vraag via Epafras!

RENÉ GEEFT ANTWOORD

Beste René,

Ik heb net een nieuwe celgenoot gekregen, mijn vorige was al geen schone, maar deze is nog veel slechter, hij maakt elke dag een bende, ruimt niet op, en laat alles achter zijn kont slingeren. Ik heb al last genoeg van ongedierte zonder zijn troep. Wat is de beste manier om hem te benaderen, en voor medewerking te vragen om zijn helft van het schoonmaken te doen.

F • SPANJE

Beste F.,

Het is voor buitenstaanders niet makkelijk om een beeld te vormen van onze leefomstandigheden. Men beseft vaak niet, dat al het werk in een gevangenis door gedetineerden wordt verricht. Het volledige onderhoud van alle gebouwen, machines, apparaten, waterleiding, verwarming, elektra, schilderen, het wassen van gevangeniskleding, assistentie voor docenten, tolken, het bereiden van alle maaltijden, het maaien van het gras, enz. Dit werk wordt alleen maar door gedetineerden gedaan. Soms voor maar 5 cent per uur, en vaak wordt er helemaal geen loon gegeven. Een gevangenis kan niet normaal fungeren zonder de arbeid van de gedetineerden. Er is geen enkele cipier die ooit een bezem of dweil in handen neemt. Gedetineerden maken alles schoon, cipiers overzien het werk. Je eigen cel is jouw persoonlijke verantwoordelijkheid, zelden wordt er commentaar gegeven door het personeel op hoe schoon of vuil een cel is. Het enige wat hun interesse heeft, is de aanwezigheid van verboden spullen. Zelfs in de meest moderne, en op het eerste gezicht schone instellingen, komt ongedierte in allerlei vormen voor. Om deze overlast te beperken is het noodzakelijk dat je elke dag, met de juiste routine begint of eindigt. Dat is, grondig schoonmaken, na elke maaltijd, en geen etensresten laat slingeren. Het is belangrijk dat je het juiste voorbeeld geeft, en laat zien dat een schone cel in ieder zijn belang is. Sommige mensen zijn minder vatbaar voor woorden en hebben liever een visueel voorbeeld. In zo'n geval, zou ik hem of haar uitnodigen om gezamenlijk een maaltijd te maken en achteraf samen alles weer netjes schoon te maken. Je mag ook een hint geven dat het met het oog op de beperkte ruimte, noodzakelijk is alles meteen weer

schoon te maken en terug op de juiste plaats te zetten. Als er een toilet in de cel is, maak het dan een gewoonte om het na elk gebruik schoon te vegen. Het is altijd nog de vraag of de gevangenis ontsmettingsmiddelen en doekjes ter beschikking stelt. Maar als een goed voorbeeld geven niet werkt, moet je proberen iets af te spreken: 'Ik maak 's morgens schoon, kun jij het 's avonds doen, of anders om de dag?' Veel te vaak heb ik andere gedetineerden horen zeggen 'Ik vertel elke nieuwe celgenoot, wat mijn regels zijn en als ze zich daar niet aan houden, is het hommeles!' Geloof me, dit is niet de oplossing, deze methode werkt nooit, het is een kwestie van geven en nemen, je moet de ruimte samen delen, en het liefst zo vredig mogelijk. Je moet proberen uit te leggen dat iedereen er profijt van heeft, als de cel schoon is en blijft. Persoonlijke hygiëne is een heel ander verhaal, als iemand zijn tanden niet poetst, niet regelmatig wil douchen en geen deodorant gebruikt, zou ik zeggen 'Merk je niet hoe de mensen je scheef aankijken en achter je rug smoezen over je slechte adem en lichaamsgeur?' Dat is vaak voldoende voor ze om in te zien, dat er iets aan gedaan moet worden. Maak een gebaar, en geef ze tandpasta, deodorant en zeep. Je mag nooit vergeten, dat er heel veel mensen zijn die geen contact of steun meer hebben, van hun familie of vrienden. Soms aan het eind van hun latijn zijn, en zichzelf helemaal laten gaan. Hun gedachte is meestal: 'Voor wie zou ik het nog moeten doen, ik heb niemand meer?' Als je de kans krijgt, en het er voor over hebt, ze uit hun eigen bubbel te halen, moet je dat doen. En laat ze goed weten dat zij als individu wel degelijk meetellen, en waardig zijn. Wie goed doet, goed ontmoet!

Sterkte, René

THUISFRONT INFORMATIEDAGEN

Met een familielid of partner in een buitenlandse gevangenis heeft het thuisfront een moeilijke tijd. Veel van hun zorg en aandacht gaat uit naar de gedetineerde. Er wordt wel eens gezegd dat het thuisfront ook gestraft wordt en daarom mogen we die niet vergeten.

Een aantal keer per jaar organiseert Bureau Buitenland daarom speciaal voor hen de thuisfront informatiedagen.

Een informatiedag start om 10.00 uur en eindigt rond 15.00 uur en zal plaatsvinden in Utrecht. De lunch wordt verzorgd en de reiskosten worden vergoed. Je mag ook samen met iemand naar de informatiedag komen.

PAASKAARTEN

OPROEP

Wil je bezoek van Epafras?

Laat dit dan aan ons zo snel mogelijk weten met behulp van de portovrije envelop! Zo blijven we op de hoogte van je meest actuele verblijfplaats en komen ook na een overplaatsing brieven en Comeback op het juiste adres.

Wil je corresponderen?

Dat kan met gedetineerden in buitenland en binnenland, maar ook met vrijwilligers in Nederland. Zij kunnen je op de hoogte houden van wat er zoal speelt in de Nederlandse samenleving. Vraag bij Epafras een formulier aan om je aan te melden. Wil je meedoen aan het Kindercadeauproject?

Dat is mogelijk voor eigen kinderen tot en met 17 jaar die in Nederland wonen. Geef dan ook contactadres, geboortedata en eventueel telefoonnummer door, zodat toestemming gevraagd kan worden.

Wil je een Bijbel ontvangen?

Deze dagen zijn dit jaar op:

Woensdag 22 maart 2023

Woensdag 21 juni 2023

Maandag 25 september 2023

Maandag 11 december 2023

Een familielid of partner kan zich aanmelden voor een thuisfront informatiedag via: thuisfront@reclassering.nl.

Meer info: Bureau Buitenland

Vivaldiplantsoen 200 3533 JE Utrecht 088 - 804 2021 (bereikbaar tussen 09.00 – 12.00 uur) thuisfront@reclassering.nl

Het toezenden van een Bijbel en lectuur is aan regels gebonden. In Frankrijk wordt lectuur alleen toegelaten als daar toestemming voor is gevraagd en gekregen. Voor Spanje, en in mindere mate voor Engeland, geldt dat pakketjes retour gezonden worden. Als je gevangen zit in een van deze landen en lectuur wilt ontvangen, informeer ons dan als je een andere manier hebt gevonden voor ontvangst. Voor gedetineerden in Duitsland proberen wij bij een aanvraag voor een Bijbel de lokale geestelijk verzorger in te schakelen om toegang tot jou te krijgen.

Heb je tips voor gedetineerden, reacties, verhalen of gedichten?

Brieven worden vertrouwelijk behandeld. Is jouw verhaal bestemd voor publicatie in Comeback, geef dit dan uitdrukkelijk aan. Bij dit nummer vind je een portovrije envelop. [Deze envelop is alleen bedoeld voor post voor Epafras of familie, niet voor Reclassering, Lawyers Across Borders of Dutch&Detained.]

Je kunt schrijven naar:

Bij dit nummer van Comeback tref je een speciale groet, al jaren een traditie. Gevangenen in Nederland maakten, onder leiding van een predikant, ook dit jaar weer een paaskaart. Deze kaarten vinden hun weg naar duizenden kerken in Nederland waar gemeenteleden er een groet op schrijven. Voor iemand die vast zit in Nederland, of in het buitenland. Als teken van verbondenheid: er wordt aan je gedacht. Pasen is een nieuw begin en het is goed om die boodschap elk jaar opnieuw door te geven!

ANTWOORDNUMMER

C.C.R.I. 9804

3500 ZJ UTRECHT

THE NETHERLANDS

GEEF HET DOOR!

SPORT ACHTEROP

RAYMON ERBERVELD, BOKSER

je niet stevig staat lig je als eerste’

1 TOUWTJE SPRINGEN

Begin je workout zoals elke bokser met touwtjespringen. Dit kan ook zonder touwtje. Spring met twee voeten tegelijk omhoog, blijf laag bij de grond. Wissel het af met eenbenig springen. Doe dit 2x2 minuten of meer als je nog steeds niet warm bent.

2 SCHADUWBOKSEN

Begin in de bokshouding, voeten richting je tegenstander, iets door de knieën. Als je rechtshandig bent rechtervoet achter je linkervoet, linker vuist bij je kin, rechtervuist voor je rechterwang. Linkshandig andersom. Stoot een minuut lang om en om de vuisten naar voren. Herhaal.

3 DIPPEN

Dippen op de rand van je bed (of iets stevigs op ongeveer kniehoogte). Begin met je rug naar het bed, handen achter je. Zak door je armen tot je billen net boven de grond zijn en druk je weer recht. Goed voor je triceps en borstspier. Doe dit 10 keer. Herhaal.

4

Opdrukken op de rand van je bed (of bijvoorbeeld van een bankje). Gestrekt lichaam en gestrekte armen, tenen op de grond. Zak door je armen en druk je weer terug. Doe dit 10 keer. Herhaal.

DE RECHTER

Ook (of juist!) in moeilijke omstandigheden helpt het om jezelf in vorm te houden. Comeback vraagt sporters je hierbij te helpen. Welke oefeningen adviseren zij en wat kunnen zij jou nog meer meegeven? Je coach voor dit kwartaal: Raymon Erberveld, bokser.

Raymon bokst sinds zijn tiende. In zijn jonge jaren was hij kampioen van Nederland en van de Antillen. Nu is hij trainer bij boksvereniging Haagse Directe. In het dagelijks leven is Raymon jongerenwerker en begeleidt hij jongeren die het niet gemakkelijk hebben. Soms bokst hij ook met ze. 'Als bokstrainer leer ik mijn pupillen dat houding belangrijk is. Als je jezelf vastzet kun je niet goed boksen. Als je niet stevig staat lig je als eerste. Ook in de gevangenis kan de manier waarop je staat en beweegt alles uitmaken. Boksen helpt ook je uithoudingsvermogen versterken. Het is niet alleen een vechtsport, maar ook conditietraining.' Raymons tip: 'Wacht nooit met je oefeningen doen tot het moment goed is, doe ze meteen als je opstaat, dan begint je dag goed.'

Hiernaast zie je oefeningen van Raymon die je in de cel kunt doen. Je kan ze vaker herhalen als ze gemakkelijk worden. Als je filmpjes kunt bekijken: Raymon heeft in de coronatijd filmpjes gemaakt, die je kunt terugzien op YouTube: www.youtube.com/ watch?v=JSOrqZs-QK4

JESSE VAN MUYLWIJCK

OPDRUKKEN

‘Als